A Pattern Language được xuất bản bởi Oxford University Press, Bản quyền Christopher Alexander, 1977.

105 KHÔNG GIAN NGOÀI TRỜI QUAY VỀ HƯỚNG NAM

...từ ý định tổng quát về vị trí mà mô hình ĐIỀU CHỈNH KHU ĐẤT XÂY DỰNG (104) đưa
ra, mô hình này chi phối cách sắp đặt cơ bản của công trình và không gian ngoài trời xung quanh
với sự lưu tâm đặc biệt về mặt trời.

Dịch và biên tập bởi thành viên Blog Hành Trình Kiến Quê: http://kienque.wordpress.com/
“Chúng ta luôn đi cùng nhau.”
 A Pattern Language được xuất bản bởi Oxford University Press, Bản quyền Christopher Alexander, 1977.

Người ta sẽ sử dụng một không gian ngoài trời nếu nó có nắng, và không
dùng nếu không có nắng, trong tất cả các khí hậu ngoại trừ khí hậu sa mạc.

Đây có lẽ là một cơ sở kiên định nhất về một công trình. Nếu công trình được đặt đúng, công
trình đó và các khu vườn của nó sẽ là những nơi vui tươi đầy ắp hoạt động và tiếng cười. Nếu nó bị
đặt sai, thì mọi sự chăm sóc kĩ lưỡng nhất hay những chi tiết đẹp đẽ nhất, cũng sẽ không thể ngăn
nó trở thành một nơi im ắng ảm đạm. Hàng ngàn mét vuông các không gian ngoài trời trong các
thành phố bị bỏ phí bởi vì chúng nằm ở phía Bắc của công trình và không bao giờ đón được mặt
trời. Điều này đúng cho các công trình công cộng, và cũng đúng cho các nhà ở riêng tư. Tòa nhà
Bank of America vừa được xây tại San Francisco- một công trình khổng lồ được xây bởi một công
ty kiến trúc lớn- có quảng trường của nó nằm ở phía Bắc. Vào giờ ăn trưa, quảng trường thì trống,
và mọi người ăn sandwich trên đường, ở phía Nam nơi có mặt trời.

Không gian ngoài trời quay về hướng Bắc

Đối với loại nhà tư gia nhỏ. Hình dạng và định hướng của chúng trong xu hướng phát triển
chung gần đây buộc phải có sân vườn bao quanh nhưng không bao giờ được sử dụng vì chúng
không nhận được ánh nắng mặt trời.

Một cuộc khảo sát trong một cụm dân cư ở Berkeley, California, đã xác nhận vấn đề này một
cách chắc chắn. Dọc theo đường Webster - một con đường theo hướng Đông - Tây - 18 trong 20
người được phỏng vấn cho biết họ chỉ sử dụng phần sân nhà đón nắng. Một nửa số này là những
người sống ở phía Bắc của con phố - những người này đã không hề sử dụng phần sân sau nhà,
nhưng thường ngồi ở sân trước, bên cạnh những vỉa hè, để được hưởng ánh nắng. Sân sau quay về
hướng Bắc được sử dụng chủ yếu để cất giữ đồ bỏ đi. Không một ai trong những người được
phỏng vấn tỏ ra thích một cái sân râm.

Dịch và biên tập bởi thành viên Blog Hành Trình Kiến Quê: http://kienque.wordpress.com/
“Chúng ta luôn đi cùng nhau.”
 A Pattern Language được xuất bản bởi Oxford University Press, Bản quyền Christopher Alexander, 1977.

Những không gian ngoài trời được ưa thích được đặt về hướng Nam.

Cuộc khảo sát cũng khẳng định quan điểm rằng các khu vực có ánh nắng sẽ không được sử
dụng nếu có một khoảng bóng râm lớn trước ngôi nhà, khiến ta phải vượt qua nó để đến chỗ có
nắng. Bốn khoảnh sân sau quay về hướng Bắc đều đủ lớn để đón được nắng ở đằng cuối. Chỉ có
một khoảnh sân trong số này được ghi nhận rằng khoảng có nắng được sử dụng – đó là khoảnh sân
mà người ta có thể hưởng ánh nắng mà không phải băng qua một khoảng bóng râm nào cả.

Ý tưởng về không gian mở quay về hướng Nam mặc dù đơn giản, nhưng nó lại có những hệ
lụy lớn, và vì thế sẽ phải có những thay đổi lớn trong việc sử dụng đất để hợp lý hoá. Ví dụ, các lô
dân cư phải được tổ chức khác hẳn cách nó đang được bố trí hiện giờ. Lô đất sẽ phải dài hơn theo
hướng Bắc – Nam, với ngôi nhà ở phía Bắc.

Các khối nhà được tổ chức lại để đón ánh mặt trời.

Lưu ý rằng mô hình này đã được phát triển tại Bay Area, San Francisco. Tất nhiên, tầm ý nghĩa
của nó sẽ thay đổi theo vĩ độ và khí hậu. Ví dụ, ở Eugene, Oregon, với một khí hậu mưa nhiều, tại
vĩ độ khoảng 50°, mô hình này còn trở nên thiết thực hơn: mặt phía Nam của các tòa nhà trở thành
những không gian ngoài trời có giá trị nhất vào những ngày nắng đẹp. Ở vùng khí hậu nhiệt đới,
mô hình này ít quan trọng hơn, mọi người sẽ muốn ở trong những không gian ngoài trời nào có sự
cân bằng của cả mặt trời và bóng râm. Nhưng hãy nhớ rằng dù theo cách này hay cách khác, mô
hình này là hoàn toàn cơ bản.

Dịch và biên tập bởi thành viên Blog Hành Trình Kiến Quê: http://kienque.wordpress.com/
“Chúng ta luôn đi cùng nhau.”
 A Pattern Language được xuất bản bởi Oxford University Press, Bản quyền Christopher Alexander, 1977.

Vì vậy:

Luôn luôn đặt các tòa nhà về phía Bắc của các không gian ngoài trời đi cùng
nó, và giữ các không gian ngoài trời về phía Nam. Không bao giờ để một
khoảng bóng râm lớn giữa ngôi nhà và khoảng có nắng của không gian ngoài
trời.

Hãy để VƯỜN NỬA KÍN (111) tác động đến vị trí của không gian ngoài trời. Làm cho không
gian ngoài trời trở nên tích cực - KHÔNG GIAN NGOÀI TRỜI TÍCH CỰC (106) - và ngắt
công trình thành những cánh hẹp - CÁNH NHÀ ĐẦY ÁNH SÁNG (107). Đặt những phòng quan
trọng nhất về phía nam của các cánh này- ÁNH NẮNG TRONG NHÀ (128), và đặt kho, bãi đậu
xe, .v.v., về phía Bắc - MẶT PHÍA BẮC (162). Khi công trình được phát triển thêm nữa, ta có thể
tập trung vào các khu vực có nắng đặc biệt, nơi tiếp xúc của công trình và không gian ngoài trời,
và tạo ra ở đó những nơi xác định, nơi người ta có thể ngồi đón nắng - KHÔNG GIAN NƠI CÓ
NẮNG (161). . . .

Biên tập: Kiến hụt Nguyễn Trọng Hoan.

Chỉnh sửa bổ sung: Kiến cận Trương Huyền Đức

Các bạn hãy đón xem các phần khác tại blog http://kienque.wordpress.com/

Dịch và biên tập bởi thành viên Blog Hành Trình Kiến Quê: http://kienque.wordpress.com/
“Chúng ta luôn đi cùng nhau.”