Graph 4.

3 Bùi Thanh Liêm

GRAPH 4.3
PHẦN MỀM VẼ ðỒ THỊ MIỄN PHÍ
NHƯNG NHIỀU TÍNH NĂNG

Năm học 2008 – 2009 là năm chính thức ñánh dấu việc ứng dụng công nghệ
thông tin vào trong nhà trường. Do ñó, việc ứng dụng các phần mềm vào trong
giảng dạy cũng ñang là nhu cầu của rất nhiều giáo viên mà ñặc biệt là các giáo viên
toán bởi lẻ môn toán và tin học có quan hệ rất gần gũi với nhau. Khi nói về lĩnh vực
vẽ ñồ thị thì có thể thấy ngay những phần mềm có thể ñáp ứng nhu cầu này là The
Geometer’s Sketchpad (cũng miễn phí dễ sử dụng nhưng tính năng còn ít và hạn
chế); Mathcad (ñây là vẽ ñồ thị khá mạnh (2D, 3D), có phí và rất khó sử dụng nó
yêu cầu người dùng phải nhớ rất nhiều lệnh phức tạp)…Nhưng nổi lên trong số các
phần mềm thuộc lĩnh vực ấy, Graph có lẻ là phần mềm vẽ ñồ thị với nhiều tính năng
nhưng lại miễn phí, ñồng thời hỗ trợ tốt tiếng Việt giúp thuận lợi cho người sử dụng
Việt Nam. Sau ñây, tôi xin giới thiệu thông tin về chương trình cũng như ñôi nét về
cách sử dụng:

1) Vài nét về phần mềm:

-Graph là một phần mềm miễn phí với mã nguồn mở ñược viết bởi Ivan
Johansen và ñược phát hành với giấy phép GNU General Public License (GPL). Có
thể tóm tắt giấy phép này là mọi người có quyền tải (download), sao chép, làm quà
tặng và phát tán phần mềm này cho bất kì ai mà không cần xin phép; mã nguồn phần
mềm có thể xem và sửa ñổi một cách tự do với một ñiều kiện phải thông báo cho tác
giả biết về việc sửa ñổi phần mềm; ñược phép kinh doanh phần mềm này nhưng
không ñược kiếm lời trên bản thân nó (tức là giá thành của dịch vụ không vượt quá
giá gốc của sản phẩm).
-Graph ñược kiểm tra tương thích tốt với các hệ ñiều hành Microsoft
Windows 95, Windows 98, Windows ME, Windows 2000 và Windows XP (32bit).
-Phần mềm Graph sẽ giúp các giáo viên toán bậc THPT, THCS vẽ nhanh các
ñồ thị hàm số dạng parabol, hyperbol, các hàm trùng phương (nói chung là các hàm
số y=f(x)); các ñồ thị của phương trình tham số x=x(t), y=y(t); các ñồ thị dạng tọa
ñộ cực r=f(t). Ngoài ra, nó còn giúp ích trong việc tô màu cho miền phẳng, tính diện
tích hình phẳng, minh họa miền nghiệm, nhúng các hình vẽ vào chương trình của
Microsoft Office (cụ thể là Microsoft Powerpoint).
-Graph còn chép phép người sử dụng chuyển sang giao diện tiếng Việt, ñây là
một tính năng rất hay ñối với người Việt Nam vì nó giúp nhanh chóng làm quen và
sử dụng chương trình thành thạo; tính năng này rất khó tìm thấy ở các phần mềm
cùng loại khác (nói ở ñây chủ yếu là các phần mềm nước ngoài, còn phần mềm do
người Việt lập trình thì chưa thấy có phần mềm nào vượt qua graph).

Trang 1
Graph 4.3 Bùi Thanh Liêm

2) Tải (download) phần mềm Graph:

Hiện nay ở trang chủ của Graph ñã có phiên bản mới nhất 4.3. Quý thầy (cô)
truy cập vào trang chủ http://www.padowan.dk và nhấn vào chữ Download ñể tải về
phần mềm Graph 4.3, ñồng thời nếu thầy (cô) quan tâm ñến mã nguồn thì cũng tìm
thấy tại trang Web này.
Nếu trong quá trình sử dụng có muốn ñóng góp hoặc chỉnh sửa mã nguồn của
chương trình thì có thể liên hệ với tác giả qua ñịa chỉ email graph@padowan.dk .
3) Cài ñặt Graph 4.3
Ở mục này tôi xin trình bày một cách rất chi tiết về các cài ñặt phần mềm
Graph 4.3, ñể quý thấy (cô) mới làm quen với tin học (hoặc không sử dụng máy vi
tính trong thời gian khá dài) có thể nắm ñược quy trình cài ñặt một phần mềm thông
thường. Còn ñối với các thầy (cô) thuộc lĩnh vực chuyên ngành thì có thể bỏ qua
mục này.
Sau khi tải phần mềm Graph 4.3 về, quý thầy (cô) tiến hành nhấn ñôi chuột
vào tập tin thực thi của chương trình (.exe) ñể tiến hành cài ñặt. Ở cửa sổ ñầu tiên
hiện ra (Select Setup Language) chọn ngôn ngữ tiếng Anh (English), không nên vội
tìm ngôn ngữ tiếng Việt (Vietnamese) bởi vì ở ñây chưa có hỗ trợ, rồi nhấn OK.

Ở cửa sổ tiếp theo (Setup-Graph) chỉ mang tính chất giới thiệu phần mềm, hãy nhấn
nút Next ñể tiếp tục. Trong cửa sổ kế tiếp sẽ cho biết nội dung của giấy phép GNU
General Public License, khi ñã ñọc kĩ nội dung hãy ñánh dấu kiểm vào mục I accept
the agreement rồi nhấn Next. Ở cửa sổ kế tiếp, quý thầy (cô) cần duyệt ñến thư mục
(hay ổ ñĩa) chứa file cài ñặt của chương trình (có thể ñể mặc ñịnh C:\Program
Files\Graph), tiếp tục nhấn Next. Kế ñến ở cửa sổ hiện ra cần chọn các thuộc tính
cho việc cài ñặt: tạo biểu tượng trên desktop (Create a desktop icon); tạo biểu tượng
trên thanh tác vụ (Create a Quick Launch icon); cài ñặt phần mềm cho tất cả các tài
khoản người dùng (Install for all user), rồi nhấn Next. Ở cửa sổ cuối cùng này, quý
thầy (cô) cần xem kỹ những gì mình ñã thiết lập, nếu có thay ñổi hãy nhấn Back ñể
quay về cửa sổ cần thay ñổi, nếu không hãy nhấn Install ñể bắt ñầu tiến trình cài ñặt.
Trong cửa sổ báo việc cài ñặt hoàn tất hãy nhấn Finish ñể hoàn thành công việc cài
ñặt.
4) Một số tính năng nổi bật của Graph 4.3:
Graph 4.3 có một giao diện rất thân thiện với người sử dụng giống với giao
diện của nhiều ứng dụng khác (chẳng hạn giống với chương trình soạn thảo văn bản
Microsoft Word). Sau ñây, tôi xin giới thiệu sơ lược về giao diện và một số tính
năng nổi bật của Graph 4.3 cũng như cách chuyển giao diện về tiếng Việt, ứng với

Trang 2
Graph 4.3 Bùi Thanh Liêm

mỗi chủ ñề tôi sẽ kèm hình chụp của giao diện ñể minh họa. Ở ñây, tôi chỉ hướng
dẫn ở giao diện tiếng Anh mà không nói ñến giao diện tiếng Việt, ñiều này sẽ nói
sau ở phần kết luận.
Cửa sổ của phần mềm Graph:

Thanh tiêu ñề Thanh menu

Thanh công cụ

Cửa sổ quản lí các tác vụ Cửa sổ vẽ ñồ thị

Khi nhìn vào giao diện của Graph 4.3, ta sẽ thấy ngay 5 khu vực như sau:
-Thanh tiêu ñề: cho biết tên của chương trình.
-Thanh menu: hay còn gọi là thanh thực ñơn gồm các chủ ñề File (tập tin); Edit
(chỉnh sửa ñối tượng); Function (hàm số, vi phân,…); Zoom (phóng to, nhỏ, di
chuyển hàm số); Calc (tính toán ñộ dài, diện tích,…); Help (trợ giúp, thông tin về
phần mềm).
-Thanh công cụ: ñưa ra những tính năng (công cụ) thường ñược sử dụng, quý thầy
(cô) chỉ cần nhấn trực tiếp vào mà không cần vào thanh menu.
-Cửa sổ vẽ ñồ thị: ñây là khu vực quan trọng nhất của graph, giúp người sử dụng
quan sát ñược ñồ thị.

Trang 3
Graph 4.3 Bùi Thanh Liêm

-Cửa sổ quản lí các tác vụ: khu vực này quản lí các hàm số, cũng như các việc làm
khác, ñể bỏ ñối tượng nào chỉ việc bỏ dấu kiểm trong ô trước ñối tượng ñó. Ngoài
ra, ở bên dưới cửa sổ này sẽ giúp thầy (cô) tính nhanh giá trị của hàm số, ñạo hàm
cấp 1, ñạo hàm cấp 2 tại một ñối số nào ñó.
*Một số tính năng:
-Vẽ ñồ thị hàm số: ðể thực hiện việc vẽ ñồ thị ta bấm vào menu
Function>Insert Function (hoặc nhấn nút Insert ). Sau ñó hộp thoại hiện ra, quý
thầy (cô) nhập hàm số cần vẽ vào khung Function equation, ñiền vào khoảng ñối số
(Argument range), nhập thông tin ghi chú trên ñồ thị vào khung Legent text (có thể
nhập bằng tiếng Việt với các font chữ Unicode), chọn kiểu nét vẽ, màu, ñộ rộng ở
mục Graph properties. Sau khi xong, nhấn OK.

-Tính ñộ dài, diện tích giới hạn bởi các ñường:

Sau khi vẽ ñồ thị, nếu quý thầy (cô) có yêu cầu tính diện tích thì chọn Calc > Area
(hoặc nhấn biểu tượng trên thanh công cụ), sau ñó dùng chuột kéo thả ñể tạo ra
miền giới hạn cần tính diện tích và rồi quan sát kết quả ở phía góc trái cửa sổ Graph.
Tuy nhiên, dùng chuột kéo thả thì chỉ cho kết quả gần ñúng, nếu muốn cho kết quả
chính xác hơn thì hãy nhập vào hai khoảng giới hạn của ñối số ở cửa sổ ñó (ở ñây
phần mềm chỉ cho kết quả gần ñúng với 4 chữ số thập phân).

Trang 4
Graph 4.3 Bùi Thanh Liêm

Ngoài ra ñể tính ñộ dài của một ñoạn ñồ thị hàm số, cần chọn công cụ Calc >
Length rồi nhập vào khoảng giá trị của hoành ñộ vào bảng phía dưới giao diện sẽ
thấy ngay kết quả.
-Minh họa miền nghiệm:
Graph có khả năng giúp thầy (cô) minh họa miền nghiệm của hệ bất phương
trình bậc nhất hai ẩn. ðể thực hiện hãy chọn menu Function>Insert relation (hoặc
nhấn F6), ở cửa sổ hiện ra ñiền vào mối quan hệ (Relation) và ràng buộc
(Constraints). ðiền vào chú thích về hệ bất phương trình này ở mục Description
(dùng tiếng Việt với font Unicode), rồi thiết lập các thuộc tính: nét vẽ (Style), màu
(color), width (ñộ rộng). Cuối cùng nhấn OK là hoàn tất công việc. (xem minh họa
bên dưới).

-Chèn văn bản vào cửa sổ vẽ ñồ thị:

Một câu hỏi ñặt ra là ngoài tính năng vẽ ñồ thị, Graph có cho phép chèn văn
bản vào cạnh ñồ thị ñể làm rõ tính chất của hàm số ñó hay không? Graph không
những cho phép chèn văn bản vào cạnh ñồ thị mà còn chèn ñược cả các kí hiệu toán
học trong các phần mềm Microsoft Equation 3.0, Mathtype 5.x, 6.x, các hình ảnh,
ñoạn phim…ðể thực hiện việc này, quý thầy (cô) nhấn chọn menu Function>Insert
Label (F8) (biểu tượng hình chữ A trên thanh công cụ). Trong cửa sổ hiện ra, tiến
hành thiết lập các thuộc tính cho ñoạn text như font, cỡ, màu chữ,…sau ñó nhập
ñoạn văn bản vào khung bên dưới; nếu muốn chèn các kí hiệu toán học thì nhấn vào
biểu tượng có chữ (OLE - ) rồi chọn chương trình Microsoft Equation 3.0 hoặc
Mathtype (nếu máy có cài sẵn chương trình này). Ngoài ra, thầy (cô) có thể chèn bất
kỳ kí hiệu ñặc biệt nào bằng cách nhấn vào biểu tượng .

Trang 5
Graph 4.3 Bùi Thanh Liêm

-Nhúng hình vẽ vào Microsoft Powerpoint:

ðối với các thầy (cô) giảng dạy bằng giáo án ñiện tử sử dụng Powerpoint làm
công cụ ñể trình diễn thì làm sao ñể ñưa ñồ thị ñược vẽ bằng graph vào bài trình
diễn của mình? Việc làm này khá ñơn giản bởi vì trong quá trình cài ñặt Graph ñã
tích hợp vào bộ Microsoft Office. Ở cửa sổ soạn thảo của Powerpoint, quý thầy (cô)
nhấn chọn menu Insert>Object rồi chọn Graph system ở cửa sổ Insert object, nhấn
OK. Kế ñến, tiến hành vẽ ñồ thị trên cửa sổ Graph rồi ñóng cửa sổ ñó lại, ngay lặp
tức ñồ thị sẽ ñược nhúng vào slide Powerpoint. Việc sửa ñổi hình vẽ cũng rất dễ
dàng chỉ việc nhấp ñôi vào nó, rồi sửa bình thường. Ngoài ra, việc làm này cũng
ñược thực hiện tương tự trên các ứng dụng khác của bộ ứng dụng văn phòng của
Microsoft.

-ðưa giao diện Graph về tiếng Việt:

Trong thời ñại phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin cũng như trong
xu thế hội nhập của Việt Nam, các phần mềm Toán vào Việt Nam hiện nay chủ yếu
mang giao diện tiếng Anh. Việc dùng chung ngôn ngữ ở các phần mềm khác nhau sẽ
giúp ích rất nhiều cho quý thầy (cô) không bị bỡ ngỡ khi sang sử dụng một phần
mềm khác. Chính vì thế, tôi chỉ viết bài hướng dẫn ở giao diện tiếng Anh mà không
là tiếng Việt. Nhưng nói ở ñây không phủ nhận tính tiện lợi của tiếng Việt trong
phần mềm. ðể chuyển giao diện Graph từ tiếng Anh sang tiếng Việt, quý thầy (cô)
nhấn vào menu Edit>Options, kế ñến ở cửa sổ hiện ra kéo thanh trượt và tìm ñến
Vietnamese ở mục Language (mặc ñịnh là English).

Trang 6
Graph 4.3 Bùi Thanh Liêm

Trên ñây là một số tính năng nổi bật của chương trình. Ngoài ra, Graph 4.3 có
nhiều tính năng hay khác tạo hiệu ứng ñộng cho ñồ thị hàm số, tự ñịnh nghĩa các
hàm, tính giá trị của hàm số, ñạo hàm cấp 1(2) trong một khoảng của ñối số với số
gia của ñối số tự quy ñịnh (giá trị tính ra ñược lập thành bảng).

*Danh mục các phép toán, biến số và các hàm của Graph 4.3:
-Phép toán (toán tử):
Phép toán Chú thích
^ Nâng lên lũy thừa
- Phép trừ (dấu âm)
+ Phép cộng
* Phép nhân
/ Phép chia
> So sánh lớn hơn
>= So sánh lớn hơn hoặc bằng
< So sánh nhỏ hơn
<= So sánh nhỏ hơn hoặc bằng
= So sánh bằng
and, or Toán tử logic
-Biến số (hằng số):
Biến/ Hằng số Chú thích
x Biến sử dụng trong hàm chuẩn y=f(x)

Trang 7
Graph 4.3 Bùi Thanh Liêm

t Biến sử dụng trong phương trình tham số (tọa ñộ cực)

e Số e (e=2.718281828459045235360287)
pi Số π (pi=3.141592653589793238462643)
i ðơn vị của số phức (i2=-1)
-Các hàm số thường dùng:
Hàm số Chú thích
sin(x) Trả về hàm số sin với biến số x (ñơn vị của x là radian hoặc ñộ)
cos(x) Trả về hàm số cos với biến số x (ñơn vị của x là radian hoặc ñộ)
tan(x) Trả về hàm số tang với biến số x (ñơn vị của x là radian hoặc ñộ)
asin(x) Hàm ngược của hàm sinx, giá trị trả về radian hoặc ñộ
acos(x) Hàm ngược của hàm cosx, giá trị trả về radian hoặc ñộ
atan(x) Hàm ngược của hàm tanx, giá trị trả về radian hoặc ñộ
sqr(x) Trả về bình phương của biến số x
sqrt(x) Trả về căn bậc hai của biến số x
root(n,x) Trả về căn bậc n của biến số x
ln(x) Trả về logarit cơ số e của biến số x.
log(x) Trả về logarit cơ số 10 của biến số x
abs(x) Trả về giá trị tuyệt ñối của biến số x.

5) Kết luận:
Graph 4.3 là một phần mềm vẽ ñồ thị miễn phí với nhiều tính năng nên nó
vừa là một món quà quý báo cho quý thầy (cô) ñang giảng dạy môn Toán ở trường
phổ thông, vừa là một công cụ giúp học sinh học tập và khám phá sự lí thú của toán
học. Ở phần trên tôi ñã giới thiệu nhiều tính năng của Graph 4.3, tuy nhiên nó còn
các tính năng khác khá hay như vẽ tiếp tuyến của hàm số; tạo hiệu ứng ñộng của ñồ
thị ñể xét tính liên tục của hàm chứa tham số, chẳng hạn ñối với bài toán:
Tìm số thực a sao cho hàm số sau ñây liên tục tại ñiểm x=1.
x − 1 + a, x ≤ 1
f (x ) =  2
x + 2, x >1

Sau khi dùng phần mềm Graph với tính năng Calc>Animate, tìm ra ñược a=3
(ở ñây tôi sử dụng hàm If(x>1,x^2+2,x-1+a)). Với việc làm này giúp minh họa cho
học sinh thấy rõ hơn bản chất của các lý thuyết về giới hạn.

Trang 8
Graph 4.3 Bùi Thanh Liêm

Các tính năng này sẽ ñược tôi giới thiệu rõ hơn vào trong dịp khác.

BÙI THANH LIÊM

GIÁO VIÊN, TRƯỜNG THCS LONG ðỨC
Số nhà 327, ấp Hòa Hưng, xã Long Ðức , H. Long Phú, T. Sóc Trăng.
Email: thanhliem24@gmail.com
ÐT: 079 3858652

Trang 9