ႏုိငးငဵတကာ ဖျဵ႓်ဖိဳ့မြဳ ေအဂ္ငးစီမ္ာ့၊ လူသာ့ခ္ငး့စာနာမြဳဆုိငးရာ အကူအညီေပ့ေရ့ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့၊

ဖျဵ႓်ဖိဳ့ေရ့ စီမဵကိနး့မ္ာ့ကုိ အေကာငးအထညး ေဖၚေဆာငးေနႀကသညးံ အနးဂ္ီအုိမ္ာ့ ယခုအခါတျငး

ေကာငး့မျနးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ (good governance) လုိပငး မႀကာခဏ သုဵ့စျဲလာသညးံ ေွါဟာရ

တရပးကုိေတျ႓လာရသညး။ ယငး့မြာ တာွနးခဵမြဳ (accountability) ်ဖစးသညး။ ေကာငး့မျနးသညးံ အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ

ႏြငံး တာွနးခဵမြဳ အယူအဆ ႏြစးခုသည ဆကးစပးေနသညးံ အရာမ္ာ့ ်ဖစးသညး။ ေကာငး့မျနးသညးံ

အုပးခ္ဳပးစီမဵမြဳ ႏုိငးငဵတခုတျငး ်ဖစးထျနး့ရနး၊ ႏုင

ိ င
း ေ
ဵ တား အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့တျငး တာွနးခဵမြဳသညး မရြိမ်ဖစး

လုိအပးသညးံ အရာ်ဖစးေလသညး။

တာွနးခဵမြဳဆုိသညးမြာ အမြနးစငးစစးေတာံ အဆငးံအသီ့သီ့တျငး က္ငးံသုဵ့ရသလုိ၊ ေနရာတုိငး့တျငးလညး့

လုပးေဆာငးရနး လုိအပးသညးံ အရာ်ဖစးေလသညး။ ေအာကးေ်ခရပးရျာ အဆငးံမြသညး ႏုိငးငဵေတားအဆငးံထိ

လုပးေဆာငးရနး လုိသလုိ၊ ႏုိငးငဵေတား အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့်ဖငးံသာမက၊ အနးဂ္ီအုိမ္ာ့၊ ကုလသမဂၢတုိ႓လုိ၊

ကမာၻဘဏးတုိ႓လုိ ႏုိငးငဵတကာ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့်ဖငးံလညး့ သကးဆုိငးသညးံ အရာ်ဖစးေလသညး။ သုိ႓ေသား

ယခုေဆာငး့ပါ့တျငး ႏုိငးငဵေတား အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့ ႏြငံး ဆကးစပးပတးသကးသညးံ တာွနးခဵမြဳ အေႀကာငး့ကုိ

အဓိက တငး်ပသျာ့မညး ်ဖစးပါသညး။ အဘယးေႀကာငးံဆုိေသား ႏုင

ိ င
း ေ
ဵ တား အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့သညး

ႏိုငးငဵတႏုိငးငဵတျငး စီ့ပျါ့ေရ့ ဖျဵ႓်ဖိဳ့တို့တကးမြဳ ကို်ဖစးထျနး့ေစရနး၊ ဆငး့ရဲေမျေတမြဳကုိ ေလြ္ာံခ္ရနး ႏြငံး

လူ႓အရငး့အ်မစးမ္ာ့ တုိ့တကး်ဖစးထျနး့လာေစရနး အတျကး အ်ခာ့ အစုိ့ရမဟုတးသညးံ ပုဂၢလိက

အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့၊ အနးဂ္ီအုိမ္ာ့ အပါအွငး်ဖစးသညးံ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့ထကး ပုမ
ိ ုိ

အေရ့ပါသညးံ ေနရာတျငး ရြိေသာေႀကာငးံ်ဖစးသညး။ ႏုင

ိ င
း ေ
ဵ တား အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့ဟု ဆုိရာတျငးလညး့ အဓိက

ရညးညႊနး့သညးမြာ ႏုိငးငဵ၏ အုပးခ္ဳပးေရ့ အာဏာကုိ ရယူထာ့သညးံ သမတ သုိ႓မဟုတး ွနးႀကီ့ခ္ဳပး

ဦ့ေဆာငးသညးံ အစုိ့ရအဖျ႓ဲ (executive brach) ကုိ ပုမ

ိ ုိ အေလ့ထာ့ တငး်ပသျာ့မညး ်ဖစးပါသညး။

အစုိ့ရ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့တျငး တာွနးထမး့ေဆာငး ေနႀကသညးံ ွနးထမး့မ္ာ့တျငး တာွနးခဵမြဳ ရြိေစရနး

တာွနးခဵ်ခငး့်ဖငးံ သကးဆုိငးသညးံ နညး့စနစးမ္ာ့၊ လုပးငနး့စဥးမ္ာ့ ခ္မြတးရနးမြာ အေရ့ႀကီ့သညးံ

အရာ်ဖစးပါသညး။ အဘယးေႀကာငးံဆုိေသား အစုိ့ရ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့တျငး တာွနးထမး့ေဆာငးေနႀကသညးံ

ွနးထမး့မ္ာ့တျငး discretionary power ဟုေခၚဆုိသညးံ အေ်ခအေနတခုအေပၚ သုဵ့သတးေရျ႔

ဆုဵ့်ဖတးပုိငးခင
ျ ံး အာဏာမ္ာ့ ရြိႀကသညး။ အဆုိပါ ဆုဵ့်ဖတးပုိငးခင
ျ း အာဏာကုိ အလျသ
ဲ ုဵ့စာ့လုပး်ပီ့၊

ယငး့တုိ႓၏ ကုိယးက္ဳိ့စီ့ပျါ့အတျကး လုပးေဆာငးပါက၊ အမ္ာ့်ပညးသူမ္ာ့ ထိခုိကးနစးနာမညး ်ဖစးေလသညး။

ထုိအတျကးေႀကာငးံ အစုိ့ရ ွနးထမး့မ္ာ့ တာွနးထမး့ေဆာငးရာတျငး တာွနးခဵမြဳ ရြေ

ိ စ်ခငး့သညး အငးမတနး

အေရ့ႀကီ့သညးံ ကိစ်ဖစးေလသညး။

တာွနးခဵမြဳ (accountability) လုပးငနး့စဥးတျငး အပုိငး့၃ပုင

ိ ့း ပါရြိသညးကုိ ေတျ႓ရသညး။ ပထမအပုိငး့သညး

အစီရငးခဵမြဳ သုိ႓မဟုတး informing ်ဖစးသညး။ ွနးထမး့တဦ့သညး မိမိ၏ လုပးေဆာငးခ္ကးမ္ာ့ကုိ

အထကးအရာရြိအာ့ အစီရငးခဵ တငး်ပရနး လုိအပးသညး။ အစုိ့ရ အုပးခ္ဳပးေရ့ ယႏၱရာ့တျငး အထကးေအာကး

အစီရငးခဵမြဳသညး အငးမတနး အေရ့ႀကီ့သညးံ ကိစရပး်ဖစးသညး။ ွနးႀကီ့႒ာနမ္ာ့တျငး

ေအာကးေ်ခ်မိဳ႔နယးအဆငးံတျငး တာွနးထမး့ေဆာငးေနႀကသညးံ ဦ့စီ့အရာရြိမ္ာ့မြသညး လကးေထာကး

ညႊနးႀကာ့ေရ့မြဴ့မ္ာ့ ႏြငံး ညႊနးႀကာ့ေရ့မြဴ့မ္ာ့၊ ယငး့တုိ႓မြတဆငးံ ညႊနးႀကာ့ေရ့မြဴ့ခ္ဳပးမ္ာ့သုိ႓ အဆငးံဆငးံ

အစီရငးခဵတငး်ပရသညး။ ဆကးလကး်ပီ့ ညႊနးႀကာ့ေရ့မြဴ့ခ္ဳပးမ္ာ့မြ ဒုတိယွနးႀကီ့မ္ာ့၊ ၄ငး့တို႓မြတဆငးံ

ွနးႀကီ့မ္ာ့သုိ႓ တငး်ပရသညး။ တဖနး ွနးႀကီ့မ္ာ့မြ လႊတးေတားသုိ႓ တငး်ပအစီရငးခဵရေလသညး။

တနညး့ဆုိရလြ္ငး ်ဗဴရုိကရကးမ္ာ့သညး ႏုင

ိ င
း ေ
ဵ ရ့သမာ့မ္ာ့ကုိ တာွနးခဵရေလသညး။ အမ္ာ့အာ့်ဖငးံ

ွနးႀကီ့႒ာနမ္ာ့တျငး ဒုတိယွနးႀကီ့အဆငးံထိကုိ ်ဗဴရုိကရကးမ္ာ့ဟု ေခၚေွါသညးံ ေအာကးေ်ခအရာရြိငယး

အဆငးံမြသညး ဒုတိယွနးႀကီ့အဆငးံထိကုိ ရာထူ့အဆငးံတိုငး့တျငး သတးမြတးထာ့သညးံ အရညးအခ္ငး့စစး

စာေမ့ပျမ
ဲ ္ာ့ ေ်ဖဆုိေအာငး်မငး်ပီ့ ရရြိထာ့သညးံ၊ စနစးတက္ ေလံက္ငးံ်ပိဳ့ေထာငးထာ့ေသာ အရာရြိမ္ာ့က

ရယူထာ့ႀကသညး။ ွနးႀကီ့ေနရာမ္ာ့ကုိ လႊတးေတားတျငး အမတးေနရာ အမ္ာ့ဆုဵ့ ရရြိသညးံ အာဏာရ

ႏုိငးငဵေရ့ပါတီမြ လႊတးေတားကုိယးစာ့လြယးမ္ာ့ထဲမြ ေရျ့ခ္ယးခနး႓ထာ့သညးက မ္ာ့သညး။ အေမရိကနး

ႏုိငးငဵတျငးေတာံ ွနးႀကီ့မ္ာ့ကုိ သမတမြ ႀကိဳကးႏြစးသကးရာ အရညးအခ္ငး့ ်ပညးံမီသူကုိ ေရျ့ခ္ယး

ခနး႓ထာ့ႏုိငးသညး။ လႊတးေတား ကုိယးစာ့လြယး ်ဖစးရနး မလုိေခ္။ ယငး့တုိ႓အာ့ ႏုင

ိ င
း ေ
ဵ ရ့ ရာထူ့မ္ာ့ (political

positions/political appointees) ဟုေခၚဆုိႀကသညး။ ထုိအတျကးေႀကာငးံ ွနးႀကီ့ရာထူ့မ္ာ့သညး

အ်မဲတမး့ခနး႓အပး်ခငး့ ခဵရသညးံ ရာထူ့မ္ာ့ (permanent positions) မဟုတးဘဲ အစုိ့ရအဖျဲ႓

်ပဳတးက္သညးံအခါေသား၄ငး့၊ ေနာကးတႀကိမး ေရျ့ေကာကးပျဲ က္ငး့ပသညးံအခါ မိမိပါတီ ရြဳဵ့နိမးံပါက

ႏြဳတးထျကးေပ့ရမညးံ ေနရာမ္ာ့်ဖစးသညး။
ဆကးလကး်ပီ့ ွနးႀကီ့မ္ာ့၏ တငး်ပအစီရငးခဵခ္ကးမ္ာ့ကုိ ႏုင
ိ င
း ေ
ဵ ရ့သမာ့ လႊတးေတား ကုိယးစာ့လြယးမ္ာ့မြ

သကးဆုိငးရာ ယငး့တုိ႓၏ မဲဆႏၵ နယးေ်မမ္ာ့အတျငး့ ေနထုိငးသညးံ ်ပညးသူမ္ာ့ကုိ အစီရငးခဵ တငး်ပ်ခငး့်ဖငးံ

တာွနးခဵရေလသညး။ တနညး့်ပနးလညး သုဵ့သတးႀကညးံလြ္ငး ႏုိငးငဵေရ့သမာ့ လႊတးေတားကုိယးစာ့လြယးမ္ာ့

ႏြငံး လႊတးေတား၏ အဓိကတာွနးသညး ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ ေရ့ဆျခ

ဲ ္မြတး်ခငး့်ဖငးံ်ပီ့၊ ်ဗဴရုိကေရစီ

အုပးခ္ဳပးေရ့ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့၏ တာွနးမြာ ယငး့ခ္မြတးလုိကးသညးံ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ သတးမြတးခ္ကးမ္ာ့

ႏြငးံအညီ အေကာငးအထညးေဖၚ ေဆာငးရျကး်ခငး့်ဖစးသညး။ ႏုင

ိ င
း ေ
ဵ ရ့ ႏြငံး ်ဗဴရုိကေရစီကုိ ပုိငး့်ခာ့ထာ့်ခငး့

(politics-administration dichotomy) ်ဖစးေလသညး။ ထုိအတျကးေႀကာငးံ လႊတးေတား၏ ဥပေဒ်ပဳ်ခငး့

အ်ပငး ေနာကးထပး အဓိကက္သညးံ တာွနးတခုမြာ အစုိ့ရ ်ဗဴရုိကေရစီ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့ ခ္မြတးလုိကးသညးံ

ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ သတးမြတးခ္ကးမ္ာ့အတိုငး့ အေကာငးအထညး ေဖၚေဆာငး်ခငး့ ရြမ

ိ ရြက
ိ ို

ေစာငးံႀကညးံေလံလာ်ခငး့ ်ဖစးသညး။ အစုိ့ရ ်ဗဴရုိကေရစီ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့တျငး တာွနးခဵမြဳ ရြိေစရနးကုိလညး့

လႊတးေတားမြ ေဆာငးရျကးရမညး ်ဖစးေလသညး။

တာွနးခဵမြဳ၏ ဒုတိယအပုိငး့သညး ေ်ဖရြငး့ခ္ကးေပ့်ခငး့ သုိ႓တညး့မဟုတး explaining ်ဖငးံသကးဆုိငးသညး။

အစုိ့ရ ွနးထမး့မ္ာ့သညး မိမိတုိ႓၏ ေဆာငးရျကးခ္ကးမ္ာ့်ဖငးံ ပတးသကး်ပီ့ အမြာ့အယျငး့မ္ာ့ ရြိခံလ

ဲ ြ္ငး

ေ်ဖရြငး့ခ္ကး ေပ့ရနးလုိအပးသညး။ ဥပမာ ေငျေႀက့သုဵ့စျရ

ဲ ာတျငး ကျာဟခ္ကးမ္ာ့ ရြိေနပါက

မညးသညးံအတျကးေႀကာငးံ ကျာဟရသညးကုိ သကးဆုိငးရာ အထကးအရာရြိသုိ႓ တငး်ပရမညး်ဖစးသညး။

အထကးအရာရြိမြ ေ်ဖရြင့း ခ္ကးအာ့ ဆနး့စစးသုဵ့သတး်ပီ့ ေအာကးအရာရြိမြ သတးမြတးထာ့သညးံ

စညး့ကမး့ခ္ကးမ္ာ့ ႏြငးံအညီ ေငျေႀက့သုဵ့စျမ

ဲ ြဳ ရြိမရြိ၊ အလျသ
ဲ ုဵ့စာ့မြဳမ္ာ့ ရြမ
ိ ရြက
ိ ို ဆုဵ့်ဖတးမညး်ဖစးသညး။

အစုိ့ရ ်ဗဴရုိကေရစီ အဖျ႓ဲအစညး့မ္ာ့တျငး ထုေခ္လႊာေပ့ရ်ခငး့ဆုိသညးမြာ ေ်ဖရြင့း ခ္ကးေပ့ရ်ခငး့ကုိ

ဆုိလို်ခငး့်ဖစးသညး။ ွနးႀကီ့မ္ာ့၊ ဒုတိယွနးႀကီ့မ္ာ့ ႏြငံး ညႊနးႀကာ့ေရ့မြဴ့ခ္ဳပးမ္ာ့သညးလညး့ အစုိ့ရ၏

ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ အေကာငးအထညး ေဖၚေဆာငးရာတျငး အမြာ့အယျငး့မ္ာ့ သုိ႓တညး့မဟုတး

ရညးမြနး့ခ္ကး ်ပညးံမီေအာငး မေဆာငးရျကးႏုိငးပါက မညးသညးံအတျကးေႀကာငးံ မေဆာငးရျကးႏုိငး်ခငး့

်ဖစးသညးကုိ လႊတးေတားတျငး ေ်ဖရြငး့ခ္ကးေပ့ရမညး ်ဖစးေလသညး။ ဥပမာတခု ်ပရလြ္ငး

ကူ့စကး်ပနး႓ပါျ ့သညးံ အိတးခ္းွမး့အနးွမး့ ကဲံသုိ႓ေသာ ေရာဂါမ္ဳိ့ ႏုိငးငဵအတျငး့ ်ဖစးပျါ့ခဲံပါက၊ က္နး့မာေရ့

ွနးႀကီ့ ႏြငံး သကးဆုိငးရာ တာွနးရြိသူမ္ာ့မြ ၄ငး့တုိ႓အေန်ဖငးံ ထုိေရာဂါ မ်ပနး႓ပျါ့ေစရနး မညးသုိ႓ေသာ

ႀကိဳတငး်ပငးဆငးမြဳမ္ာ့ကုိ ်ပဳလုပးထာ့ပါေႀကာငးံ ႏြငံး မညးသညးံအတျကးေႀကာငးံ ေရာဂါ်ပနး႓ပျါ့ရ်ခငး့

်ဖစးပါေႀကာငး့ကုိ လႊတးေတားတျငး ရြငး့လငး့ခ္ကး ေပ့ရနးလုိအပးသညး။ အကယးေရျ႔ ၄ငး့တုိ႓၏

ရြငး့လငး့ခ္ကးမ္ာ့ကုိ မေက္နပးပါက သကးဆုိငးရာ ွနးႀကီ့မြ ရာထူ့မြ ႏြဳတးထျကးေပ့်ခငး့မ္ဳိ့

်ဖစးႏုိငးေလသညး။

တာွနးခဵမြဳ၏ တတိယအပုိငး့ကေတာံ ်ပစးဒဏးသတးမြတးခ္ကးမ္ာ့ (sanctions) ႏြငးံ ထုိသတးမြတးထာ့သညးံ

်ပစးဒဏးမ္ာ့အတုိငး့ အေရ့ယူေဆာငးရျကး်ခငး့ (enforcement) ်ဖစးသညး။ ေအာကးေ်ခွနးထမး့မ္ာ့မြ စ်ပီ့

ွနးႀကီ့မ္ာ့ ႏြငံး ႏုိငးငဵေတား သမတအဆုဵ့ ဥပေဒ စညး့မ္ညး့မ္ာ့ကုိ ခ္ဳိ့ေဖါကးပါက ်ပစးဒဏးက္ခဵရႏုိငးသညး။

ထုိ်ပစးဒဏးမ္ာ့ ႏြငးံ မညးသုိ႓ အေရ့ယူေဆာငးရျကးရမညး ဆုိသညးကုိ ဖျဲ႓စညး့ပုဵအေ်ခခဵ ဥပေဒ ႏြငံး

အုပးခ္ဳပးေရ့ဆုိငးရာ ဥပေဒမ္ာ့ (constitution & administrative laws) တျငး ေတျ႓ရြိႏုိငးသညး။ ႏုိငးငဵေတား

အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့ (public institutions) ႏြငံး အနးဂ္ီအုိမ္ာ့ အပါအွငး ပုဂၢလိကအဖျဲ႓အစညး့မ္ာ့၏ အဓိက

ကျာ်ခာ့ခ္ကးမြာ ႏုင
ိ င
း ေ
ဵ တား အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့သညး rule of law ဥပေဒေပၚတျငး အေ်ခခဵ်ပီ့

ဖျဲ႓စညး့တညးေထာငးထာ့်ခငး့ ်ဖစးသညး။ ႏုိငးငဵေတား၏ ဖျဲ႓စညး့ပုဵအေ်ခခဵဥပေဒသညး ႏုိငးငဵတခု၏ အ်မငးံဆုဵ့

ဥပေဒ သို႓တညး့မဟုတး အေ်ခခဵအက္ဆုဵ့ ဥပေဒ basic law လညး့်ဖစးေလသညး။ တနညး့အာ့်ဖငးံ

ေ်ပာရလြ္ငး ႏုိငးငဵေတား အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့တျငး တာွနးွတၱရာ့မ္ာ့ကုိ ထမး့ေဆာငးရာတျငး ဥပေဒ်ဖငးံ အညီ

ေဆာငးရျကးမြဳ (legality) သညး အငးမတနး အေရ့ႀကီ့သညးံ အခ္ကး်ဖစးသညး။ ထုိအတျကးေႀကာငးံလညး့

်ဗဴရုိကေရစီ ဟုေခၚဆုိသညးံ အစုိ့ရ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့သညး လုပးငနး့မ္ာ့ေဆာငးရျကးရာတျငး ႀကနး႓ႀကာမြဳမ္ာ့

ရြိတတး်ပီ့၊ သကးဆုိငးရာ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့၏ လုပးထုဵ့လုပးနညး့မ္ာ့ (procedures) အာ့ အက္ဳိ့ရလာဒး

(results)ထကး ဦ့စာ့ေပ့ေဆာငးရျကး ရ်ခငး့်ဖစးေလသညး။ အစုိ့ရ ွနးထမး့မ္ာ့ အတျကး လုပးငနး့မ္ာ့

ေဆာငးရျကးရာတျငး အမြာ့အယျငး့မ္ာ့ ရြိခံပ

ဲ ါက အလုပးမြထုတးပယး်ခငး့ ခဵရႏုိငးသလုိ၊ ႀကီ့ေလ့သညးံ

မြာ့ယျငး့မြဳမ္ဳိ့်ဖစးခဲံလြ္ငး ေထာငးဒဏးအထိ က္ခဵႏုိငးေသာေႀကာငးံ ၄ငး့တို႓အတျကး ဥပေဒအ်ဖငးံ အညီ

ေဆာငးရျကး်ခငး့မြာ အငးမတနး အေရ့ႀကီ့သညးံ ကိစရပး်ဖစးေလသညး။ ထုိကဲံသုိ႓ ဥပေဒမ္ာ့၊

စညး့မ္ညး့စညး့ကမး့မ္ာ့ ခ္မြတး်ပီ့ အစုိ့ရအဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့ကုိ တညးေထာငး လုပးကုိငးရ်ခငး့မြာလညး့

ယငး့အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့အာ့လုဵ့သညး ်ပညးသူ႓ ဘ႑ာေငျကုိ သုဵ့စျေ
ဲ နႀကသညးံ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့

်ဖစးေသာေႀကာငးံ်ဖစးေလသညး။

ႏုိငးငဵတခုကုိ ထူေထာငးရာတျငး ႏုင

ိ င
း သ
ဵ ာ့မ္ာ့သညး မိမိတုိ႓အာ့လုဵ့၏ အက္ဳိ့စီ့ပျါ့အတျကး အစုိ့ရကုိ

ယငး့တုိ႓ကုိယးစာ့ တရာ့ွငး အငးအာ့သုဵ့ပုိငးချငးံ အပါအွငး လုပးပုိငးချငးံ အာဏာမ္ာ့ကုိ ေပ့အပး

ထာ့ေလသညး။ သုိ႓ေသား ထုိအာဏာအာ့လုဵ့၏ မူလပထမ ပိုငးရြငးမြာ ႏုင
ိ င
း သ
ဵ ာ့မ္ာ့ ်ဖစး်ပီ့၊ အစုိ့ရမြာ

ႏုိငးငဵသာ့မ္ာ့၏ သေဘာတူချငးံ်ပဳခ္ကး်ဖငးံ ႏုင

ိ င
း သ
ဵ ာ့မ္ာ့ ကုိယးစာ့ ထုိအာဏာ အစုစုကုိ သုဵ့စျခ
ဲ ျငးံ

ရရြိထာ့သူမ္ာ့ ်ဖစးသညး။ တနညး့အာ့်ဖငးံ ႀကညးံလြ္ငးလညး့ မူလပုိငးရြငး (principal) ႏြငံး ကုိယးစာ့လြယး

(agent) တုိ႓၏ ဆကးဆဵေရ့မ္ဳိ့ ်ဖစးသညး။ ႏုင

ိ င
း သ
ဵ ာ့မ္ာ့သညး ႏုိငးငဵေတား အာဏာ အရပးရပး၏ မူလပုိငးရြငး

principals မ္ာ့်ဖစး်ပီ့၊ အစုိ့ရသညး ယငး့တုိ႓၏ ကုိယးစာ့လြယး agents မ္ာ့်ဖစးႀကသညး။

ထုိအတျကးေႀကာငးံလညး့ ဥပေဒ်ဖငးံ ေဆာငးရျကး်ခငး့ ႏြငံး အစုိ့ရ အဖျ႓အ

ဲ သီ့သီ့ ႏြငးံအဆငးံတုိငး့တျငး

တာွနးခဵမြဳသညး ႏုိငးငဵတခုတျငး အေရ့ႀကီ့ဆုဵ့ အရာမ္ာ့ ်ဖစးေလသညး။

ဆကးလကး်ပီ့ တာွနးခဵမြဳ (accountability) ်ဖငးံ ပတးသကး်ပီ့ တငး်ပလုိသညးမြာ တာွနးခဵမြဳ

ပုစ
ဵ ်ဵ ဖစးေလသညး။ တာွနးခဵမြဳ ပုဵစဵကုိ ေလံလာႀကညးံလြ္ငး ေဘ့တုိကး တာွနးခဵမြဳ (horizontal

accountability) ႏြငံး အထကးေအာကး တာွနးခဵမြဳ (vertical accountability) ပုစ

ဵ ဵမ္ာ့ကုိ ေတျ႓ရြိႏုိငးသညး။

ေဘ့တုိကး တာွနးခဵမြဳသညး ႏုင

ိ င
း ေ
ဵ တား (state) အတျငး့ရြိ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့်ဖငးံ သကးဆုိငးေလသညး။

ယငး့တုိ႓တျငး checks and balances မ္ာ့ဟု လူသိမ္ာ့သညးံ ႏုိငးငဵေတား၏ အာဏာကုိ ချဲေွသုဵ့စျ်ဲ ခငး့ ႏြငံး

သကးဆုိငးသညးံ အဖျ႓အ
ဲ စညး့ မ္ာ့်ဖစးသညးံ ဥပေဒ်ပဳ လႊတးေတား (legislature) ႏြငံး တရာ့စီရငးေရ့

(judiciary) တုိ႓ပါွငးသလို၊ လျတးလပးသညးံ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့ (independent institutions) ဟုေခၚေွါသညးံ

စာရငး့စစးခ္ဳပးရုဵ့ (auditor-general office)၊ အဂတိလုိကးစာ့မြဳ တုိကးဖ္ကးေရ့ ေကားမရြငး (anti-

corruption commission)၊ ေရျ့ခ္ယးတငးေ်မြာကးေရ့ ေကားမရြငး (election commission) အစရြိသညးံ

အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့လညး့ ပါွငးေလသညး။ ေဘ့တုိကး တာွနးခဵမြဳ ႏြငံး သကးဆုိငးသညးံ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့ကုိ

ဖျဲ႓စညး့ပုဵအေ်ခခဵ ဥပေဒအရ သုိ႓မဟုတး ဥပေဒ်ပဳ လႊတးေတားမြ ဥပေဒ်ပ႒ာနး့်ပီ့ ဖျဲ႓စညး့ထာ့ႀကသညးကုိ

ေတျ႓ရသညး။ အမ္ာ့အာ့်ဖငးံ အစုိ့ရ အုပးခ္ဳပးေရ့ ယႏၱရာ့တျငး ပါွငးသညးံ ွနးႀကီ့႒ာနမ္ာ့၊

ေကားပုိေရ့ရြငး့မ္ာ့သညး လႊတးေတားကုိ တာွနးခဵရေလသညး။ ေဘ့တုိကး တာွနးခဵမြဳတျငး ပါွငးသညးံ

အဂတိလုိကးစာ့မြဳ တုိကးဖ္ကးေရ့ ကဲံသုိ႓ေသာ အဖျ႓ဲအစညး့မ္ာ့သညးလညး့ ဥပေဒ်ပဳ လႊတးေတားကုိ

တိုကးရုိကး အစီရငးခဵ တငး်ပရႀကသညး။ ထုိသုိ႓မဟုတးဘဲ ွနးႀကီ့ခ္ဳပး သုိ႓မဟုတး သမတ ကုိသာတိုကးရုိကး

အစီရငးခဵ်ခငး့်ဖငးံ တာွနးခဵရပါက ယငး့တုိ႓အေပၚ ယုဵႀကညးကုိ့စာ့မြဳ အာ့နညး့ႏုိငးေလသညး။

အဘယးေႀကာငးံဆုိေသား အစုိ့ရအဖျ႓ဲ အဖျ႓ဲွငးတဦ့ဦ့၏ အဂတိလုိကးစာ့မြဳကုိ အဂတိလုိကးစာ့မြဳ

ေကားမရြငးမြ အစုိ့ရအဖျ႓ဲ ေခါငး့ေဆာငး ွနးႀကီ့ခ္ဳပး သို႓မဟုတး သမတကုိသာ တငး်ပအစီရငးခဵရလြ္ငး၊

ယငး့အေန်ဖငးံ မိမ၏
ိ လကးေအာကးငယးသာ့အာ့ သနာ့ႀကငးနာသညးံ စိတး်ဖငးံေသား၄ငး့ သုိ႓တညး့မဟုတး

မိမိကုိယးတုိငး ပါွငးပတးသကးေနေရျ႔၄ငး့ တငး်ပလာသညးံ အမြဳအေပၚ ဆကးလကးအေရ့ယူ

ေဆာငးရျကးလုိစိတး မရြိဘဲေနႏုိငးသညး။ လႊတးေတားကုိ တုိကးရုိကးတာွနးခဵရပါက ပုိမို

အာ့ေကာငး့ေလသညး။ လႊတးေတားသညး ်ပညးသူ႓ကုိယးစာ့လြယးမ္ာ့်ဖငးံ ဖျဲ႓စညး့ထာ့သညးံ အဖျ႓အ

ဲ စညး့

်ဖစးသ်ဖငးံ တရာ့ွငးမြဳ (legitimacy) လညး့ ပုရ

ိ ေ
ိြ လသညး။

အထကးေအာကး တာွနးခဵမြဳ်ဖငးံ အဓိက သကးဆုိငးသညးံ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့မြာ မီဒီယာ၊ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ

အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့၊ သုေတသနလုပးငနး့မ္ာ့ လုပးေဆာငးေနသညးံ think tank ဟုေခၚဆိုသညးံ

အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့ ႏြငးံ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ ဆနး့စစးေလံလာသညးံ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့ ်ဖစးႀကေလသညး။

ယငး့တုိ႓သညး ႏုင
ိ င
း ေ
ဵ တား အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့ မဟုတးႀကေသားလညး့၊ အစုိ့ရ အရာရြိမ္ာ့၊

လႊတးေတားကုိယးစာ့လြယးမ္ာ့၊ တရာ့ေရ့ွနးထမး့မ္ာ့၏ လုပးငနး့ေဆာငးရျကးရာတျငး အမြာ့အယျငး့မ္ာ့

ရြိမရြိ ေလံလာသုဵ့သတး်ခငး့၊ ယငး့ ႏုင

ိ င
း ေ
ဵ တား အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့တျငး တာွနးထမး့ေဆာငးေနႀကသညးံ အစုိ့ရ

ွနးထမး့မ္ာ့တျငး အဂတိလုိကးစာ့မြဳမ္ာ့၊ ်ခစာ့မြဳမ္ာ့ ရြမ

ိ ရြက
ိ ို ေစာငးႀံ ကညးေ
ံ လံလာ်ခငး့ ႏြငံး

ေဖၚထုတး်ခငး့တုိ႓ ်ပဳလုပးႏုိငးသညး။ ယငး့တုိ႓အေန်ဖငးံ အ်ခာ့လုပးေဆာငးႏုိငးသညးံ အရာမ္ာ့မြာ အစုိ့ရ

ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့သညး ်ပညးသူလူထု လုိလာ့သညးံ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ ဟုတးမဟုတးကုိ စစးတမး့မ္ာ့

ေကာကးခဵ်ခငး့၊ အစုိ့ရ ေပၚလစီမွ

ူ ါဒမ္ာ့ကုိ အေကာငးအထညးေဖၚ ေဆာငးရျကးရာတျငး မရညးရျယးဘဲ

နစးနာဆုဵ့ရြဳဵ့သူမ္ာ့ ရြိ်ခငး့တုိ႓ကုိ ေဖၚထုတးတငး်ပ်ခငး့တုိ႓ ်ပဳလုပးႏုိငးသညး။ အထူ့သ်ဖငးံ ေဆဗယးဆုိဇုိငးတီ

အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့သညး ေအာကးေ်ခ ေဒသဆုိငးရာ အစုိ့ရအဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့၏ ဘတးဂ္ကးမ္ာ့ ႏြငံး ယငး့တုိ႓၏

အသုဵ့စရိတးမ္ာ့၊ ယငး့တို႓အေန်ဖငးံ ဘတးဂ္ကးတျငး သတးမြတးထာ့သညးံ လုပးထုဵ့လုပးနညး့မ္ာ့

သုိ႓တညး့မဟုတး သုဵ့စျရ
ဲ နး သတးမြတးထာ့သညးံ ေခါငး့စဥးမ္ာ့အတုိငး့ ေငျေႀက့မ္ာ့ကုိ သုဵ့စျဲ်ခငး့ ရြမ
ိ ရြတ
ိ က
႓ို ို

ေစာငးံႀကပးႀကညးံရြဳ်ခငး့၊ ေလံလာသုဵ့သတး်ခငး့တုိ႓ကုိ ်ပဳလုပးႏုိငးသညး။ ထုိအတူ ေဒသဆုိငးရာ အစုိ့ရ

အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့ တာွနးယူေဆာငးရျကးရမညးံ လုပးငနး့မ္ာ့ ႏြငံး ထုိလုပးငနး့မ္ာ့အတျကး ခ္မြတးထာ့သညးံ

အသုဵ့စရိတးမ္ာ့ကုိလညး့ ေဒသအတျငး့ ေနထုိငးသညးံ ်ပညးသူမ္ာ့ကုိ အသိေပ့ႏုိငးေလသညး။

တနညး့ဆုိလြ္ငး အမ္ာ့်ပညးသူအာ့ ပညာေပ့်ပီ့ အစို့ရအဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့တျငး တာွနးခဵမြဳ တုိ့တကး်မငးံမာ့

လာေစရနး ေဆာငးရျကးႏုိငးႀကသညး။
သုိ႓ေသားလညး့ အထကးေအာကး တာွနးခဵမြဳ်ဖငးံ သကးဆုိငးသညးံ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့၏ အာ့နညး့ခ္ကးမြာ

ယငး့တုိ႓သညး ႏုိငးငဵေတား အစုိ့ရ၏ ်ပငးပတျငး တညးရြိေနသညးံ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့ ်ဖစးသညးံအတျကး

အမြာ့အယျငး့်ပဳလုပးသညးံ သို႓မဟုတး ဥပေဒ ခ္ဳိ့ေဖါကးသညးံ အစုိ့ရ ွနးထမး့ကုိ တရာ့ွငး အေရ့ယူ

ေဆာငးရျကးႏုိငးခင
ျ းံ မရြိေခ္။ ေစာငးံႀကညးံ်ခငး့ ႏြငးံ ေဖၚထုတး်ခငး့ကုိသာ ်ပညးသူမ္ာ့ကုိယးစာ့

ေဆာငးရျကးႏုိငးႀကသညး။ တရာ့ဥပေဒအရ အေရ့ယူေဆာငးရျကး်ခငး့ကုိ ေဘ့တုိကး တာွနးခဵမြဳႏြငးံ

သကးဆုိငးသညးံ ႏုင
ိ င
း ေ
ဵ တား အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့ကသာ ေဆာငးရက
ျ းႏုိငးႀကသညး။

မညးသုိ႓ပငးဆုိေစကာမြဳ ေဘ့တုိကး တာွနးခဵမြဳ ႏြငးံ သကးဆုိငးသညးံ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့ေရာ၊ အထကးေအာကး

တာွနးခဵမြဳႏြငးံ သကးဆုိငးသညးံ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့ အာ့လုဵ့သညး အစုိ့ရ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့ အာ့လုဵ့၏

တာွနးခဵမြဳကုိ တုိ့တကး်မငးံမာ့လာေစရနး ေဆာငးရျကးေပ့ေနသညးံ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့ ်ဖစးႀကသညး။

ေအာကးေ်ခ ရပးရျာအဆငးံ၊ ်မိဳ႔နယးအဆငးံတျငး ်ဖစးပျါ့ေနသညးံ အစုိ့ရ အရာရြိမ္ာ့၏ ်ခစာ့မြဳမ္ာ့၊

အဂတိလုိကးစာ့မြဳမ္ာ့ကုိ မီဒီယာမြ ေဖၚထုတးေပ့ႏုိငး်ခငး့်ဖငးံ ယငး့တုိ႓်ဖငးံ သကးဆုိငးသညးံ

အထကးအဆငးံဆငးံမြ တာွနးရြိသူမ္ာ့က စုဵစမး့စစးေဆ့မြဳမ္ာ့ ်ပဳလုပး်ခငး့ ႏြငံး သကးဆုိငးရာ အေရ့ယူ

ေဆာငးရျကးရနး တာွနးရြိသညးံ အဂတိလုိကးစာ့မြဳ တုိကးဖ္ကးေရ့ ေကားမရြငး ကဲံသုိ႓ေသာ

အဖျအ
႓ဲ စညး့မ္ာ့မြလညး့ အေရ့ယူ ေဆာငးရျကးႏုိငးမညး ်ဖစးေလသညး။ ထုိအတူပငး ေအာကးေ်ခ

ရပးရာျ အဆငးံတျငး ေနထုိငးသညးံ ်ပညးသူလူထု မႏြစးသကးသညးံ၊ မေထာကးခဵသညးံ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ

ေဒသႏၱရ အစုိ့ရမ္ာ့မြ ခ္မြတး အေကာငးအထညး ေဖၚေနခဲံလြ္ငးလညး့ ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ

ဆနး့စစးေလံလာ သုေတသန ်ပဳလုပးေနသညးံ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့ အေန်ဖငးံ ယငး့တုိ႓ ေကာကးခဵထာ့သညးံ

စစးတမး့မ္ာ့၊ သုေတသန စာတမး့မ္ာ့ကုိ သကးဆုိငးရာ ေဒသႏၱရ အစုိ့ရ အဖျ႓မ

ဲ ္ာ့ကုိ တငး်ပ်ပီ့

ေပၚလစီမူွါဒမ္ာ့ကုိ ်ပငးဆငးရနး အႀကဵ်ပဳ ႏုိငးေလသညး။

ထပးမဵတငး်ပလုိသညးမြာ တာွနးခဵမြဳဟု ဆုိရာတျငး မညးသညးံ အေႀကာငး့အရာမ္ာ့ အေပၚတာွနးခဵရနး

လုိအပးသနညး့ဆုိသညးံ အခ္ကး်ဖစးသညး။ အစုိ့ရ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့တျငး တာွနးခဵမြဳ လုိအပးသညးံ

အေႀကာငး့အရာ ၃မ္ဳိ့ကုိ ေတျ႓ရသညး။ ယငး့တုိ႓မြာ ဘ႑ာေရ့ဆုိငးရာ တာွနးခဵမြဳ (financial

accountability)၊ လုပးငနး့ ေဆာငးရျကးမြဳဆုိငးရာ တာွနးခဵမြဳ (performance accountability) ႏြငးံ

ဒီမိုကရကးတစး တာွနးခဵမြဳ (democratic accountability) ဟု်ဖစးသညး။

အစုိ့ရ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့သညး ႏုင
ိ င
း ေ
ဵ တား ဘ႑ာအချနးေငျမ္ာ့ကုိ သုဵ့စျေ
ဲ နႀကသညးံ အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့

်ဖစးသ်ဖငးံ ဘ႑ာေရ့အရ တာွနးခဵမြဳသညး အေရ့ႀကီ့သညးံ အရာ်ဖစးသညး။ အစုိ့ရ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့သညး

ဥပေဒ်ပဳ လႊတးေတားမြ အတညး်ပဳ ခ္မြတးလုိကးသညးံ ႏုိငးငဵေတား ဘတးဂ္ကး (state budget) အတုိငး့

ဘ႑ာေငျမ္ာ့ကုိ သုဵ့စျ်ဲ ခငး့ ရြိမရြိ၊ အလႊဲသုဵ့စာ့မြဳမ္ာ့ ရြိမရြိကုိ ေစာငးႀံ ကပးႀကညးရ

ံ ဳြ ရနး လုိအပးသညး။

ဘ႑ာေရ့ဆုိငးရာ တာွနးခဵမြဳတျငး သကးဆုိငးရာ အစုိ့ရ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့သညး သတးမြတးထာ့သညးံ

ေငျစာရငး့ စီမဵခနး႓ခဲျမြဳဆုိငးရာ စညး့မ္ညး့စညး့ကမး့မ္ာ့၊ ဘ႑ာေရ့ဆုိငးရာ လုပးထုဵ့လုပးနညး့မ္ာ့ အတုိငး့

ေဆာငးရျကးမဳြ ရြိမရြိကုိ ဆနး့စစးရေလသညး။ စာရငး့စစးခ္ဳပးရုဵ့သညး အစုိ့ရ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့၏ ဘ႑ာေငျ

သုဵ့စျမ
ဲ ြဳမ္ာ့ကုိ စာရငး့စစးေရျ႔ လႊတးေတားသုိ႓ တုိကးရုိကး အစီရငးခဵ တငး်ပရေလသညး။ ဘ႑ာေရ့ဆုိငးရာ

ကိစမ္ာ့်ဖငးံ ပတးသကး်ပီ့ အဓိက ေစာငးံႀကပးႀကညးံရြဳသညးံ တာွနးကုိ ယူထာ့သညးံ ႏိုငးငဵေတား

အဖျ႓အ
ဲ စညး့မ္ာ့တျငး အစုိ့ရ၏ ဘ႑ာေရ့ ွနးႀကီ့႒ာန ႏြငံး တခါတရဵ စီမဵကိနး့ ေရ့ဆျေ
ဲ ရ့

ွနးႀကီ့႒ာနတုိ႓လညး့ ပါွငးေလသညး။ အဘယးေႀကာငးံဆုိေသား ဘ႑ာေရ့ ွနးႀကီ့႒ာနသညး အ်ခာ့ေသာ

ွနးႀကီ့႒ာနမ္ာ့သုိ႓ အသုဵ့စရိတးမ္ာ့ ခ္မြတးေပ့ရသညးံ ႒ာန်ဖစး်ပီ့၊ စီမဵကိနး့ ေရ့ဆျေ

ဲ ရ့ ွနးႀကီ့႒ာန

သညးလညး့ သကးဆုိငးရာ ွနးႀကီ့႒ာနမ္ာ့မြ ေရ့ဆျတ

ဲ ငး်ပလာသညးံ စီမဵကိနး့မ္ာ့ ႏြငးံ ၄ငး့တုိ႓၏

အသုဵ့စရိတးမ္ာ့ကုိ သိရြိထာ့ေသာေႀကာငးံ ်ဖစးေလသညး။

သကးဆုိငးရာ အစုိ့ရ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့ (ွနးႀကီ့႒ာနမ္ာ့၊ အစုိ့ရ ေကားပုိေရ့ရြငး့မ္ာ့) ကုိ ဦ့ေဆာငးေနသညးံ

ွနးႀကီ့မ္ာ့၊ ဦ့ေဆာငးညႊနးႀကာ့ေရ့မြဴ့မ္ာ့သညး ယငး့တုိ႓၏ လုပးငနး့ေဆာငးရျကးမြဳမ္ာ့်ဖငးံ

ပတးသကး်ပီ့လညး့ လႊတးေတားကုိ ပုဵမြနး တငး်ပအစီရငးခဵ်ခငး့်ဖငးံ တာွနးခဵရေလသညး။

လႊတးေတားတျငးရြိသညးံ သကးဆုိငးရာ လုပးငနး့ေကားမတီမ္ာ့မြလညး့ လုိအပးလြ္ငး ွနးႀကီ့မ္ာ့၊

ဦ့ေဆာငးညႊနးႀကာ့ေရ့မြဴ့မ္ာ့ နဲ႓ အ်ခာ့သကးဆုိငးသညးံ အရာရြိမ္ာ့ကုိ ေခၚယူစစးေဆ့ႏုိငးသညး။

ဘ႑ာေရ့ဆုိငးရာ တာွနးခဵမြဳသညး ႏုိငးငဵေတား ဘ႑ာေငျကို သုဵ့စျရ

ဲ ာတျငး သတးမြတးထာ့သညးံ

လုပးထုဵ့လုပးနညး့မ္ာ့ကုိ လုိကးနာ်ခငး့ ရြိမရြိကုိ ဦ့စာ့ေပ့်ပီ့၊ လုပးငနး့ေဆာငးရျကးမြဳဆုိငးရာ တာွနးခဵမြဳသညး

ရလာဒးမ္ာ့ (results) ကုိ ဦ့စာ့ေပ့ေလသညး။ အစုိ့ရ အဖျ႓အ

ဲ စညး့မ္ာ့သညး ႏုိငးငဵေတား ဘ႑ာေငျမ္ာ့ကုိ

သုဵ့စျ်ဲ ပီ့ ်ပညးသူမ္ာ့ လုိအပးသညးံ ပညာေရ့၊ က္နး့မာေရ့၊ လူမြဳေရ့ဆုိငးရာ ွနးေဆာငးမြဳ လုပးငနး့မ္ာ့ကုိ

ေပ့ေွရာတျငး ၄ငး့လုပးငနး့မ္ာ့၏ အရညးအေသျ့ စဵခ္ိနးစဵႏြဳနး့မ္ာ့သညး သတးမြတးခ္ကး ႏြငံး

ကုိကးညီ်ခငး့ေႀကာငး့၊ ရညးမြနး့ခ္ကးမ္ာ့ အတုိငး့ေဆာငးရက

ျ းႏုိငးေႀကာငး့ကုိ တာွနးခဵရနး လုိအပးသညး။
သတးမြတးထာ့သညးံ စဵခ္ိနးစဵႏြဳနး့မ္ာ့၊ ရညးမြနး့ခ္ကးမ္ာ့အတုိငး့ မေဆာငးရက
ျ းႏုိငးခံပ
ဲ ါကလညး့

မညးသညးံအတျကးေႀကာငးံ မေဆာငးရျကး ႏုိငးခဲံေႀကာငး့ကုိ ေ်ဖရြငး့ခ္ကး ေပ့ရနးလုိအပးေလသညး။

တတိယေ်မာကး တာွနးခဵရနး လုိအပးသညးံ အေႀကာငး့အရာမြာ ဒီမုိကရကးတစး တာွနးခဵမြဳ ်ဖစးသညး။

ဒီမုိကရကးတစး တာွနးခဵမြဳ ဆုိသညးမြာ ဒီမိုကေရစီ နညး့က္ အမ္ာ့ဆႏၵကုိ ေဖၚထုတးႏုိငးရနး ႏြငံး အစုိ့ရမြ

အမ္ာ့ဆႏၵအတုိငး့ ေဆာငးရျကးမြဳ ရြိေစရနး ခ္မြတးထာ့သညးံ စညး့မ္ညး့စညး့ကမး့မ္ာ့၊

လုပးနညး့လုပးဟနးမ္ာ့်ဖငးံ သကးဆုိငးေလသညး။

၊ ါ

ါ ၊

( )

(democratic governance)

ါ ၊

ါ
 ၊

the right to know

( ါ ) ါ

( ) ါ

၊
 ၊

REF: Accountability and Good Governance: Concepts & Issues, Brinkerhoff, International

Development Governance, 2006.

Accountability In Modern Government, Robert Gregory, Handbook Of Public

Administration, 2003.