Professional Documents
Culture Documents
Patrum, doctorum
scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruer.... 1850.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
CURSUS COMPLETUS
SITE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
OPERA OMOTA
INTER SE COLLâTIS,
EX TRIBUSPR^ECIPUISED1T10NIBUS
KEMPE
IN ANGLIASTUDIODOCTISSIMORUM
DUABUSQUE
GOLONIENSI, VIRORUM
SMITHET GII.ES,
NONSINE INGENTtL1TTERATOUUM
P1AUSUIN tUCEM VULGAT1S,
NQVISSIKG
AD.P&ELUMREVOCATA, ORDINE
MELIORI VARIIS
DIGESTA, MONUMENTIS
AUCTA, MAXIMIM
ET, QUOD
QU1BES
EST,INNUMER1S, MENDIS
SCATEBAST, DILIGENTER
EXPURGATA
,
TOMUS TERTIUS.
TENEUNT6 VOLUMINA
42 FRANCISGALLICIS.
1850
ELENCHUS OPERUM
ESROS:TIOSE&.
ÉXPÔSITIO,
LIBER PRIMUS.
LIBER SECUNDUS*
LIBER TERTIUS.
LIBER OUARTUS.
'
Confusis,ut dignuni eral, ac repudiatis lenlalori- D poeniieniiaoaggravantes, ut aul necesse est poeni-
bus ad suos Jésus sermouem converti), ul illorum leniiam rejiciat, aul suscipiens, dum ferre non va-
confusioislis fierel disciplina. Infriiciuosus namque let, scandalizatus amplius peccel, quasi non melius
est sermo, si in quo ul aller conl'undilur,sic non sit propler misericordiamdare ralionem, quam pr'o-
aller erudiatur. . p;er crudelilatem. De talibus reeie subjunxil, qnod
..-...- CAPUTXXIII. sarcinas ipsas uno suo digilo non langèrent, hoc
Tune Jésus loculus est ad tur.bas, usqiie Dicunt •esi, ne in minimisquidem eu perficerèni, quseconliii
enim el non faciunt, etc. Per catbedram legis osten- morem pairum sine fide el gratia Jesu Chrisli el
dil, et propler saçerdoliuni nominisque digniialeni servare et servanda Iradere pra-sumebani.
exlioriatur p pulos ul subjicianiur eis, non opéra, Dilatent enim phylacleriasua, elc. Piclaciola Dé*
sed doclrinam , considérantes. Horuni in Ecclesia calogi phylacleria vocabant, qiia3 in fronte quasi ob
nunc exempla imitantur, qui subjectos docent, quod custodiam et munimenium sui portabant, non in-
ipsi implere dissimulant, vel peccanlibus. pondus telligentes quod hsec in corde assidus meditatione
D9 BEDJE VENERA'BILISOPP. PARS IL SECT, I;- É'XEG'ETICA'GENUINA. m
porlanda sinl, non in corpore Dominimandata. E at 1V Duces coeci excolantes culicëm, et reliqua. Sieiit
eliam fimbiiâ parvâ^ct lirevis, in.-qu'allier pallii tune, sic èi-niine, cônlfa prècepluin Dei, qua; digna
snmmilalilfus propler differenliam veslium eorum sunl, sicrit est judicium, cl quae siiperius posuii,
posila, sic ut in carné circumcisiôex praecëptolegis, devoranius aique negliginius, et opinionerrireligionis
Quam mulier in pallio Domini, quae sanguine fluehaî- in parvis, quae lueruni habent, diligenliam demon-
tetigit, :sed non est.coiTipunclasùpersliiiosis senlibus siTamus. Possunt aulem lnêc per allegoriam àd Ju-
Pharlsseomm. dieos referri, ijui dimiserunt Barabbam, qui noh sot
Vos aulem nolile vocari rabbi, etc. Hic molli do veral Salilialuni, qiiod màgnà diligentia" observa-
vocaiione "Pairiiin el magi'stroruni moveul quoestlo- bant : occiderunt âuiem ©omin«ni, spiriialifer Sab-
iie's, sed facile solyuntuT;qupd (jpombdp uiûià par . batuminsinnantem, per:judicium et misericordiam
naturam Deiis, ël unus filius, non prsejudicàt^caete- cl fidem,: qua; pli maxime conlemnebant: Nain et
ris, ne per adoplionem dii voceniiir ël" alii^ "ila et culicîs nomine non absurde sediliosus et homicida
unus paler et niagisicr non* proejudicai aliis,, ut figuraïur, quia hoc animal et slrependo inquièlat,
' ci sanguine deleclaïur, et eameli nomine, propler
abusiveappelléhlUr paires'.et'maglslrU ,' ''"'-;
: Qui--major est ves'trum,erit inmisler vesler. Ac.si îniniiliiatem «e ad subyehend.a onera inagnitudine,
<lical: Qiiicunqué vult fraireiiï praëvenïreTeghahdo,';B congruenlerintelligitar Dominus..,.'.••
,prius illum nëcësSëest prsevëniat obsèqhërido. Unde Qui mundatis quod deforis est calicisj et reliqua.
Simulaiionis arguuntUr =el mëndacji, quod foris iii
Âposlolus"ait : Honore invièeiiiprievënienies.(ïloin;
habilu ostenderent sanctitaiem, iiiirinseeus; autem
^xn)^ vincâl ëiini offieiis, iit possil viiicëre sanciilaie>
; Qui autem exaliaverit.se, 'hitmiliabllur,'eic. tîmilis essent viliorum sordibuspleni.
: qui se îticaule de meriiis ëïioilit, saltem in fu ïïro Munda prhis quodintus estcalicis, et reliqua, lloc
' -si est: Munda prius cor et eonscieuliam a cpneupi-
persëvëraî, iiumiluihilur a Domino; et qui pro-
scenlia éi prayis desîderïis, a fraude et dolo, el sic
-videsede bëiififaetrshunfiliat, ëxàllahitur ah eb.
Voevobisscriboe,usque Nec inlroeunlts sinitis in- foris per Opéra ostendes yeraci.ier sanetiiatem. Hoc
troire. Aë-si dreatVVic vobis qui sciïis adventam ' contra illos'valet qui.eorporalia peccala, fprriicatio-
"meum corporeum a propheiis prsedicaium, ël nec nem, furlum, et caetera talia, quasi gravissima de-
ipsi creditis, nec alios doclrina; simulationë sinitis leslanlur; «pirilalia vero qise non minus damnât
adverierè'. Moraliler.vero bac -seiiteiiiia arguit ôm- Aposlolus, hoc est, amàriiudinem, iram, ïndignatio-
Ticm inagisirum, qui mails operibus anté discipulos nein, clamofem, supèrbiam, et «caetera,ui levia con-
^•suosinlroilumregni coelestis chindil. tëmnunt.
Voevobis.'scriboeetl'harisoei,elc. D.versa eos lucrà Voe'vobis,scriboeël-Pharisoeihypocritoe,etc. Sicut
•tam dé:discipulis quôs dé advenis miscebaïit populo sepulçrà'"foriscaleë.piarmorë el auro ornaia sunl,
•'Dëi'quam per imaginem sanctiialis caplâniés osten-; iniiis aulem ossibus plenâ morluorum, sic perversi
dit. Et erat sémet filius gëbennaç, vidons magistro- inagîstri quia alia docenl, et alia faciuiit, mundiliàm
. Tiihi vilia, ël inlëlligens déslruere êos operibus, vi^stium-etverboium huniililalem demonstrani, In-
', tj'iiod verbis dôcebant, et ad vomitiim reverlens gën- tus aiitëm pleiii sunl omni spurcilia et iniquitale.,
lililaliâ saae, ei -quasi tpra'ivaricatoi"inajoris poense •Qui.oedificalisvepûlcrà Pjophetarum, etc. Simula-
•dignusexsvUëfal. li'.mt "quidemse, ob favorem vnlgi capiandum, pa-
Vie vobis duces coeci, etc; Avafiliaeet inipieialis, trum suorum liorrere peifidiam , mëmorias prophë-
-arguitstrophaG inyënlores el iproeceplores,.qiiodin larum; quiab eis obeisi siint, magnifiée ornando,
temple aul lhaliari "juranlem nemo përjurii Tèum sed ipso opère lestlficaniur quantum palërnaeneqin-
tenebat; eum autem qui ta auro, quo ipsi dëlectà- liae consentianl, Doininiim qui ab eisdem propheiis
aul in , esi occideutesv -
lianiur, dono, quo pascebanlur. jurabai, quasi proenui.itiaiusinjuriis agendo
perjurii reum, id staiim in quo juraverat exsolvere Et vosimple'emensurampairum vesirorum.Uoe
•cogebani. El ideo hsecsanciiora dicebanlur-,ut promr j» est : Quod illis défini, vos impiété : illi inierfece-
•plioresliomines ad dona offerenda efficerent, quam • runt servos, vos Dominum crucifigrle. Non hoc ju-
àdpreçes..ïn lemplq)fùndendas.,Spirilaliier. àotem:;' bendb dixit, sëd"quod faClnriès'sënl bsteh'déndo.
"~
itempluin et -àiiare ipsùm Christum,atarumetdonûm Serpenies et progeniesviperarum. Id est : Sicut de
iaudes ;ei„"sacrificia,precum sigisfiCant, qiise in éo .wipéris -viperae nascuntaï, sic vos de homicidis"bo-
'
sper,eumonerimus,;, non enimipse per -hsec,sed isia inicida!nali ësiis. : ;; '
per illum sa'nçtifiçantar. . --:'... , 'Quomodofugietîs a judicioigehennoeiîJiinquld se-
, Vas vobis, scriboeicl Pharisoei hypocritoe,qui deci- -pulcra sanctorum sedificanies, an polius a malilia
-. mqtis mëntham,,etc. Arguit eos avarilia;, quod pro- cordii vësira munda'nles,.
plçï. alknonia sacerdoium: et Lcvilarum, quorumi .ideo •ecceego'mitioad vos prophelas,usque Dé ci-
pars crâl Dominus, sludiose eliam vilium olerum dé- vilatein civitalem.-Id est : Ipse Filius Dëimisil apo-
chiras exigant ; ei,judicium in disceptiilione negôiio-- siolos, qui projdietas ànte miltebat. Simulque'ob-
runi niisericordianique in pauperes, ,pupilIos ett serva^ pxla Àpostolum scribenlem ad Corintliios,
yiduas, et fidemin Deum, quse magna sunt, practer-. varia doua-esse (liscipnloruiivChristi : alios prophe-
"oelitant, las , qwvenlura 4>roedicant;alios sapientes , qui
*ni IN MATÎHJEI EVANGELIUMEXPOSIT.O. — L B. IV. 102
noverunl quando debeanl proferre sermon<m; alios J4. dixit, qui falso sibi nomen Chrisli vïndicabani, essii-
scribas in legë doelisstaios, ex quibus Siephanus, lerunt : ex quibus luit Simon niagus in Samaria, qui
Pelrus, Paulus occisi suni, et perseeutione molli a eliam magnam se Dei dicebat esse viriuiem. Hsec
Judsea expulsi ad genlium poputam transmigrarunt» quoque inler caetera suis volûminibiisscripla dimit-
Ul venialsuper vosomnis sanguisjustus, ei reliqua. -lens : i Ego sum speciosus, ego paracielus, ego om-
Qmunndoa Judcciscxquiritnr sanguis, quem non ipsi nipotens, ego omnia Dei. i
fuderunt, nisi quia moris est Scripluraruin, duas Audiluri enim estisproelia el opinidnes proetiorum,
saepegeiioraiiones;hominum, bonorum scilicet, ma- et reliqua. Admonentur ne slaiim abundanle pertur-
lorumque compulare? "batione praeliornmdesolatiouemprovincioeuliimum-
A sangttine Abel jftsll, el reliqua. Cur Abel, qui quenrbis ac lempîi excidium instare ptilarent, sed
primusTuit, elZachariam, qui nequaquam ultimus, quod polius in quadragesimum diffërcnda sirït
ponerë voluii, ni^i forie* quia per Abel pasiorëm, annum.
qui in campo, cl Zachariam sacerdolem, qui in auto Consurgensenim gens in genlem, el teliqiia. Hsec
templi necatus est, .ulriusque gradus martyres esse juxla lilierain excidium urbis praecessissemanilëstum
debere ex laicis et ex altaris offtcio mancipalis sub est. Potest vero myslice regnum super regnum, et
eorum voluil intimare vocabulo? De isto VCTO Za- jB peslilenlia eorum quorum sermo serpit ut cancer,
charia muliorum fuit conlenlio quis fuerit; sed nos et famés audiendi verbi Dei, et commolio universâe
illum puiamus qui a Joas rege Judae inler lemplum lerrae, et a vëra fide separalio in haerelicis magislris
et altare fuit occisus. Sed quacritur, cur hic Bara- inlelligi, qui, contra se invicem ,dimicantes, Eccle-
chisedicatur filius, cum in historia Regum Joiadae siae victôriam faciuni.
filius asserilur? Barachia scilicet in lingiia nosira Tradeni vos in tribulullonem,et reliqua. Notaudum
benedkiusDomini dicitur, et sacerdotis Joiadaejùsti- aulem quod haec Dominiloculio parlim ad capiivi-
lia Hebraco nomine demonslratur,'et in Evangelio latem Judaicam, qnaea Romanis facta esi, parlim ad
quandoqueNazaraû uiunlur. Pro filioliaracbite filium diem judicii perlinet; cl péraposiolos omnium cre-
Joiadae Hîeronymus scriptum se invenire leslatur. denlium persona designatur, quodjuxla fmem mundi
Quolies volulcongregarefilios tuos, et reliqua. Ani- hi qui aposlolicamfidem sequunlur in trihulationibus
manlis pouil siinilitudinem, quse tam magnum in prohandi sunt.
filios habet affectant, ul eorum inûrmilale affecta, et El lune scatidalhabuniurmulli,et reliqua.Quodprin-
ipsa infinnelur. El quod in caeteris difficilius inve- eipio factam legimus praedicationis Evangelicse,et
ntas, alis suis filios prolegens, contra milvum pu- per partes agitur; maxime aulem erii Antichrislo in
gnal; sic etiam mater nosira sapiënlia Dei, quseper *• 'J fine saeculiadvenieute, quando nimiétate lormënio-
carnis susceplicnem infirmata est, prolegit iiifirmi- rum el porlcnlis signorum, niulti scandalizabunlur,
latem nostram, et resistil diabolo, ne nos rapiat ; et El mulli pseudoprophetoesurgeni, et reliqua. Qui
quod illa contra milvum conatur affecta, hsecadver- ergo in obsidione urbis etobsidenies alieni a Christo
sus diabolum përlicil poiestaie. durabani, melius de hsereticisaccipiendumpuiamus,
Ecce relinqueturvobisdomus vestra déserta. Prae- qui, contra Ecclesiam venienles, cbrisios se esse
dixil enim quod, hserede occiso, Romani venire mentiuiilur, quorum primus Simon niagus fuit, exlre-
dëbuerunl;et quasi nidum vaciium diripienles, iule- mns autem ille major caeteris eslAuiicbristus,
runl eorum locum, genlem et regnum. El proedicabiturhoc Evangelium regni, usque El
Dicoenim vobis: Non me videbilis,et reliquat Hoc lunevénielconsummaiio.Perspicue signilical non anle
•profecto myslice de illo ejus advenlu intelligere advenisse mundi finein, quam Evangelium in lolo
cogimur, quo in clarile venlurus est. Aliter, habent orbe proedicetur : opportuniiaieiii vero lune illius
Judsei datum sibi lempus poenilenlise,confiteanlur temporis esse, cum pra'dicatani -fuerit Evangelium
benedictum, qui-venit in nomine Domini, el Chrisli omnibus genlibus, ad adjuloriuni,scilicet, elisalutehi
ora conspicient. credenlibus, in lestimonium vero et damnaiionem,
CAPUT XXIV. 1 illud non cre.dentibus. .-..-.
ËtëgrestttsJésus de lemplo,usque quinondestruatur. Cum ergo viderilisabominalidnemdes&lalionis,etc.
Juxla historiam, manifeslus est sensus ; mystice vero Hsecde advenlu Aiitichrisii inlelligi possunt, sicut
Dominus providens infinnilali nosira; omniailla sub- manifestissime apostolus Paulus praedicabal. Potest
verti fècit, qualenus ombra et typo cessante vero- et simpliciier aul-de Christo aecipi, àut dé imagine
rum, ipsa jam veritas per orbem declarala pahnam Caesaris, quam Pilaïus posuil ta temple; aut de
leneret. Adriaui equeslri staltta, qu;c in ipso sanctorum loco
Sedcnle aulem ees-upermontent Oliveti, usque Et usque in pracsenieindiem sietit. Abominaiio quoque
eonsummaiienissoeculi."Myslicedesignans quod quie- secundum yerilatem Scripluraruin idolum n'uncir.-,
tusnianens in sanctis superhoriim delestaïur amen- païur.
liam, qui frueiiferam sanctsc Ecclesiae celsiludineni Tune qui in Judoeasunt fugienl ad moules, usque
semper inhabilare delecialur. Non reverlaturtollere tunicamsuam. Hacejuxla hisio1-
Jésus aulem respondensdixit eis : Vldete ne quis riam facia esse constat, juxla vero sensus spintales,
vos seducat, el reliqua. Molliquod hic Salvaior ora> cum viderimus ahominaiioncin desolationis slare ub»
103 TSEDJEVLNERABILISOPP. PARS^IÏ. SECT.I. — ÉXEGËT1GAGENUINA. 104
non decet, hoc est, haeresesel flagilia regnare inler A sus de môme sine manihus diaboli regnum stravii.
eos qui coelestibus mysleriis.videbantar. esse conse- Statim-autem posl iribuiaiionem dierum lllorum,
'
çnili, et.opérantes iuiquitalem, pacem Tidelium per- jisque El slelloecodent de coelo. Sidéra in die judicii
lurbare, tune qui in-Judaea, hoc est, in corifessione videbunlur obscurarvnon de misiulïone suae lucis
veraefidei pçrsisiimus, virlutum cuimen ascendere accedente,,scd superveniente verse lucis clarilaie.
debemus. Tune qui super leetum est, hoc,est, carna- :Quod vero dicit ; El slelloecoelierunt
accidentés, hoc
lia aiiimo expedens spiriialiter vivit, ii.e descepdat est, suoluminecarentes.
adinfimos aclus pristinaé conversaiio.nis, neque • El virlulescoelprunvcommovebunlur. Hoc -est, an-
ea qusercliqueral mundi carnisye desideria. répétai. gelicaeirement polestates. Myslice vero Ecclesia est
Domus namque nosira veLmundus hic, vel ipsa in sol, et luna, et stelte, cui dictum est : Speciosaul
qua degimus nosira inielljgenda esi caro. El qui in lima, eleclaut sol (Cant.\i), quia lune non appare
agro, hoc est, Ecclesia, non respieiat rem ssecula- bit impiis persecutoribus ultra modum saevienlibus.
. rem, el labeulis vi'.aerelinacula, quibus renuniiavit. Tune slella! cadent de coelis,- et virlules coelorum
Voeproegnantibusjetc. Hoc quoque secundum his- commovebuniur.Quoniam niuki qui gratia fuîgere
toriaiii dici potest, quod in persecuijone Anlicli.risti videbaniur,;persëqueulibus impiis, et cadent quidem
seu Romanse caplivilatis pragnanies et nutrienlesA» fidèles, et firmissimi-turbabuniur.
.in.eri,filiorum Sarcina.proegravaii,expedilam fugam El tune apparebilsignumFilii hominisin coelo.Signum
babere non quiverinl, Spiriialiter anima quae desi- hic aul crucis intelligamus,ul videanl Judaeiin quem
deriis carnalibus in illa uliitna persecuiione occu- compunxerunl,autvexillum Vicloriae iriumphanlis.
pata invenilur sélénium vae subite oppressa cogilur. El lune plàngenl.se omnes iribus lerroe. lllae,scili-
Orale aulem ut non.fiai fuga vestra hieme, vel sab- cel, quae, in terris gèniise, honorem suum non in-
balo. In hyempdurilia frigoris prohibel ad soliludinem lellexeruni, sed comparai»; sunt jumentis însipieutî-
,pergere, et in mo.nlibusdesertisqne laiilare. In Sab- bus, el similes facti sunl illis (Psal. XLVIII).
bato transgressio legis est, si fugere yolueriht, aut Et millet avgelossuos cum tuba, el reliqua. De hac
mors itnminens, si remanser.int. Si aulem de con- luba Ioquilur Aposlolus, q:ioesublimia divinaelaudis
sumniaiipne intclligilur, hoc prsecipil, ut non refri- resonetsacramenia ; .-.
gescat fides uostra, et in Chrislum chantas, neque Et congregpbunteleelosejus a quatuor vends, el re-
otiosi in opère Dei virtulum Sabbato torpeamus. liqua. Id est, a quatuor mundi climalibus, et non
Et nisi breviaiifuissent dies illi, et reliqua. Haec solum hoc, sed a summo lerrae-usque ad summum
enim. Iribulaiio, quanlo caeteris pondère grayior, , coeli, id est, ab.extremis lerrae finibusper directum
.lanlo-cst lemporis. brevitale futura moderaiior. Tri- • usque ad ullimos fines ejus, ubi longea speelanlibns
bus namque annis et dimidioEcclesiam impugnalura circulus coelilerrse videtur-insidere.
esse créditai', quantum de propbelia Danielis et Ab arborp autem [icidiscite parabalam, usque Sci-
Apoealypsi sancii Joannis cognosci pnlest. lote, quod prope est in januis. Ac si dicat : ^Estaiis
Si dixerinl vobis: Ecce in deserloest, el reliqua. Si advenlum etFavonii ac verisintroilum ; ita cum om-
•quis promiserit vobis quod in deserlo genlilium el nia hsec quaescripta sunt viderilis, noliie puta'rejam
philosophorum dogmate Christus moratur, aut haere- adesse consummaiionem mundi, sed quasi prooemia
ticoruni penelralibus, qui Dei poljicentur arcana ,se et iirsecursores quasdam venire, ut osiendani quod
irosse, nolite fidem accommodare,ne locum decipiendi prope sii, et in januis. Mystice.: Cum videris Syna-
In.veiiianl. ... gogam fruciumjusiiliae,quem veniens.ad se.Domi-
-, Skul enim fulgur ab Oriente exivit,,el reliqua. nus non venit, proferentem, diem extremi- discri-
Quod ergo dixit ab Oriente in Occidentem pervcniu- minis etseslatem veraepacis ac lueis esse.in proximo
,rum,adveftlùm suum, contra, illos valet, qui per ter- non ambiges.
rarum particulas noniinanlur, el dicunt apud.se esse Coelumet terra transibunt, el reliqua: Coelumenim
Christum. Quod aulem ait, sicut fulgur, contra eos •\ el terra per coinmutationem innovaiionis'transibunt,
valet qui occulte congregantîanquamin penelralibus, sed verbum Dominisine effectu completionis nulio
et paucos,.tanquam in deserlo. Ad manifestalionem modopraeieribil. Unde et propheta ex persona Do-
qupque clarilalémque per.linel Ecclesise fulguris mini ail : Verbummeumquod egreditur-de ore meo,
nomen, significans eliam n.octem,vel nubila sseculi nen reverletur admevacuvm (lsai,h\).
hujus; lune enim fulguris candor apparei. De die aillent, illa el liera, nemo scit,.elc. Ergo
Ubicunquefuerit corpus, illiccongregabunluraquiloe, post resurreciioném, interroganlibus de die judicii
Id est, in coelum,quo bine secum levavil corpus, in aposlolis, manilëslius respondil : JVoreest veslrum
homine suscepto : quod, secundum Aposlolum, Ra- nesse tempora-(Act. i), .et leliqua. Unde,palet,.quod
pieinur.in nubibusobviantChristoin aéra, el sic sem- ipse scil; sed nescire dicitur, qui uescienies facit,
per cumDeoerimus (I Thess. iv). Innuit eliam stil- id est, non eis prodit quod inutiliter scirent, ul,
dium sanciorum, quod 'aquila caeieras aves volaiu incerli de advenlu judicis, sic quolidie vivant, quasi
•transgrediens in ipsum solis radium oculos gaudet die alia julicandi sint.
mfigere, nec non et illud, quod,lapidem venenis- re- Skul enim in diebus Noe, ei reliqua; Subitum ad-
sistentem suis nidis solet afferre, illum qui exci- venins sui. diem, plurimis affirmai exemplis, cum
103 IN MATTHJEIEVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. IV 100
eumdem diebus Noe vel Lolh seqniparat, quando A unus eorum aiebat : Sic nos exlstimethomo ut mini-
monalibus repenlinus superyenit inleritus. . stres Christi, et dispensatoresminlsler.iôrumDei (I Cor.
Skul enim fuerunl in diebusillis, usque Nubentes, iv). Fidelis entai débet esse servus in, dévote tri-
et nuplumtradentes. Non hic, juxla Marcioniset Ma- buendo domini sui pecuniam, et non abscondendo ;* '
nichaeidogma, conjugiavel alimenta damnantur, sed prudéns vero in discernendo diligenter capaçitalem •
potius liciiorum arguitur usus immoderalus. Cum singulorumfamulorum. - -.- -,
superius bella, famés, et cselera commemoraiitur Ul det illis eibumin tempore,et reliqua. Id est, ut
futura, nuncea qusepacis in.diciasunl : aeslimandum spe prsemiorumminisirent conservis in tempore suo
est, -juxlaAposlolum,quod -postpugnasel dissensio- éibaria doclriiiarum. Lucas dicit.-_:Triticl mensuram
oes brevis seculura pax,ui fides credenlium compro- (Luc. xu), ostendens quod.„pro qpaliiale audientium
belur, ut ex iransactis malïs sperent judicém esse formari débet sermo doctorum, ut ad sua. singulis
veniurum. congruai, el tamen a communis oedificationisarce'
Usquein eumdkm quo inlroivilarcam Noe. Mysli- nunquam recédât.
ce autem arcam perfecle ingredilur, cum Dominus Bealus ille servus, usque Super omnia bona sua
Ecclesiam in die judicii pnesentia suse visionis seier- conslituel eum. Id est, omnia coelestis regni gaudia
nus habilator illustrât. Et qui sanclis hiccerlantibus ' non uiique ul liorum soli dominïum teneant, sed ut
luxuriantesinsultant, illic coronalis, seterna damna- eorum abundantius caeteris sanclis aeierna posses-
tione plecientur. sione fruantur, ul Aposlolus: Quiproesunlpresbyleri,
. Tune duo eruntin agro, el reliqua. Significataulem duplici honoredigni habeanlur, elc. (J Tim. y).
eos qui operantur in Eeclesiaeminislerio, tanquam in Si autem dixeril malus seivus illë, usque Manducel
agro Dei ; assumelur autem ille qui non^adulterans autem el bibal cum ebriis. Sicut in uno fid.elidispen-
verbum Dei, sed sicul ex Deocoram Deo locuius in salore lotus bonorum reelorum, quomodo yel vivat
Christo fuerit; qui vero Christum aiiflunliaverit non vel remuneretur ordo docetur; sic el in hoc nequis-
caste, sed occasione, relinquelur ab eo. simo servo cunciorum prsesulum malorum damnan-
Duoemolenlesin mqla, el reliqua. Molenles appel- dum pariier opus el damnaiio narralur seterna : qui,
lal eos qui, in plebibus consliluti, reguntur a doclo- neglecto Domini amore, non modo ipsi Juxuriaeva-
ribus ob lemporalium negoiiorum orbem atque cir- cant, sed et subdilos injuriis stimulant. Quamvis
cuitum; et feminarumnomine signilical,quiaconsilïis typice possit inlelligi percutere conservos, corda in-
eis régi expedit peritorum. Assumelurea pars- quae firmorum, nec adhuc fide, spe el charitale solidaio-
connubia propler ainorem lanlum generis exercue- _, rum, ostenso pravscoperationis aut locutionis exem-
"
rii, lerrenamque substantiamob acquiienda coelestia plo, viliare.
dispensaveril; altéra relinquelur. Veniet Dominus servi illius in die qua non.sperat,
Duo in leclo, et-reliqua. Illi, videlicet, qui olium et reliqua. Hoc ipsum doeet, ut sciant quando non
et quietem monasierialisvilae eligunt, quorum duo putatur dominus, tune eum esse veniurum, el dividet
de duobus generibus affeciionum esse perhibeiitur. eum, id esi, a consorlio sanctoruin separet, et par-
Qui enim propler Dominum continenliaesiudueril, tent ejus ponat cum hypocrilis : cum bis, videlicet,
ul, sine sollicîtudine vivens, cogiiet quse Dei sunt, qui erant in agro, el qui molebant, et nihilominus
assumelur a Deo; qui qua alia raiione relinquelur, derelicti sunt. Quod dicit illic esse fleium et slri-
ut cujuslibet-peccatricis animae lapsùm sub Judae dorem dentium, duplicem poenam gehennasexpri-
specie Jeremias describen's ail : Viderunlea hottes-, mit, id est, ignis et frigoris. Unde et in Job.scriptum
el derlseruntSabbala ejus (Thrcn. i). Iîa;c tria gênera est : Adcalorem nimiumtransit ab aquis nivium.
hominum, 1res viri sunt, quos Ezcehiei propheia
liberalos vidit, Noe, Daniel el Job. Nam Noe arcam CAPUT"XXV.
in undis crexil, atque ideo figurain reelorum lenuit. Tune inquit, simileerit regnum.coelorumdecemvir-
Danielvilamconlinenlium significavït,quodclin aida nv ginibus,usque Et quinqueprudentes. Regnum coelo-
regia absiinenliaededilùs fuit. Job in conjngio posi- rum , Ecclesiam nominavit. Geminaïus quinarius
lus, et curam domus proprise exercehs, plaeuil, per numerus denaiium perficit; et quia ex ulr.oque sexu
quem digne bonorum conjugum ordo figuratur. fidelium multitude colligitur, sancta Ecclesia decem
- Vigilateergo, usque Quia nescilisqua hora Filius yirginibus similis denijntiaiur, in qua quia mali cum
hominis venlurus est. Nesciente enim palrefamilias, bonis, et reprobi cum electis admixti sunt : recte
fur domum perfodit, dum a sui eusiodia spiritu lor- similis vireinibus prudenlibus et fatals esse perhi-
pente, improvisa mors, carnis habitaculum irruni- betur. Quod vero dixit, sponso et sponsse obviant
pens rapit dominumdomus ad supplicium nescien- venire virgînes, sic intelligendum pulo ut ex ipsis
lëm. virginibus constat ea quaedicitur sponsa, lanquim si
Qui puiasfidells est. servus, el reliqua. Difficulla- omnibus Chrislianis in Ecclesiam concurrenlibus,
tem, non impossibililatemperliciendaevirlulis osten- filii ad malrem concurrere dicantur, cum ipsis liliis
dil. DominuûChristus super fainhiam, id est, Eccle- congregalis consiet ea qnse dicitur mater. Videntur
siam, quam suo sanguine de manu inimici redemit, iiaque mihi quinque virgines sijjnificare quinqnepar-
co!t>titaii apostolos, ci se^uaces eorum. De quibus tiiam enniioeniiam in illecebris : continendus enim
PATROL.'XC1I. k
107 BEDJE YENÊRABILISOpp. PARS II. SECT, I, - EXEGETICA GENUINA. 108
aniini appëlitùs â voluplàle"oculorum, aurium, olfa-. Icoelo collocatur : qui lamen'proficiscens fidelibus
ciendi, gusiattdi, lângëndi. -•' suis spiritalia doua çoncessii.
Sed quinque fuluoe accëplis lampadibus, ël reli- Et uni dédit qumqùe lalefila, et reliqua. Quinque
qua. Ih-oleo laeiitia' mentis exprimitur ; qui autem igiiiirlalénlià donum quinque sensuum exprimitur;
non proptêfca gaûdëi quod' Deo iiitiihsecûs placé), duobus vero iniëllectus et operaiio desigtianlur :
non habet oleumsecum. Prudentes auein accepêrnnt untas aulem lalenti nomine intellectus'laniummodo
bleuinsëcuiii in va'sissuis,, cum lampadibus, id est, designatur. •
hétiliarn bonorum opérum in corde atqué conscien- Unkuiq'uësecundumpropriam wVtateiB.'êl"reliqua.
lia p.osuéfunl: Ut ApostolUsdicit : Probel se Ipsum Non pro largitaté ergo ël parcitaie tribuéns, sed pro
homo, et lune in Semélipsogloriam habëbit, et non accipienlium viribus. Deïiique eliliequi de quinque
in -alièro. N lalentis decem ïecerat, et qui de duobus quatuor,
Moraiiiautém façieiltesp'onso,etë. Dorrnire enim, simile recipit gaudiuin, quia reïribulor ille non con-
moriesi; ànie somnum vero dorhvitarë, est-ante sidérai lucri magnitudinem, sed Sludii volunlatem.
Mbrlehv per pondus aegrilùdiuis ad sortinummortis Bene autem alia quinque vel alia duoïn tacrum ve-
pervëhiré, '_' . nisse referun'iur,'qui'â dum utrïquë sëxui impeudi-
Media aùléin mêle clampr factus est,-etc. Subilo B'iiirprsedïcaiio, quasi accepta talenta gemïnànlur.
enihi quasi iriterhpësia rioctë dies judicii subrèpil, Qui^autem unum acceperat, et reliqua. Talenlum
ëô qûbfl :minime vàlëàt prsévidërl quando vëniat, et ergo in terra abscondere, est acce'ptiim ingëniûih
securis omnibus, angelôrum elamor ei liiba-prsece- terrenis aclibus implicare : tacrum spiritale non quse-
-Uéniiumforlitadinum Chrisli Tesonàbil adventum. rere, cor a terrenis cogitationibûs nUnquam1 levare.
tuiic 'surrêxërunïpmnes virginesHlloe,etc. id est, Post mitllum vero temporis, cl reliqua. Grande
èlecti sïmuiac reprobï a somno mortis exeilali,'suâ vero lempus est inter asceiisionëm Salvatoris, et se-
secum opéra numërant, pro quibus-recipiant. cundum ëjus adventum.~Considerët quisquë quid ac-
-Faiûoeaiïlémsapieiiiibùsdixerunl, el reliqua. Te- ceperit, et quod lucrum de accëplis reporièt; quia
stinionium Opérum suorum lune frustra foris qùae- is qui nûilc pie -tribûit, districie in judicio mérita
ruhl, quorum nunc reiribulionem ob amorëm v'a- exquiret, '".'"
cuaelàudis perdunt. Elaccedèns qui quinquelalenla, usque inlra in gau-
' • Ne
fofie non sufficiatnobiset vobis,eic. Hoc non diuin Domini lui. Per euge quoque verbum gà'uiliùm
de avarilia, sed de limore'respondeht. Sibimélipsi suum Dominus insinuât, qui bè.ne lâbùraniem ser-
"iri—
lesiinloniumiiniuscujusqUevix sufficit, 'qùanto iiii- ^ viim ad;gaûdium ihviiat ailernum. JEHJC q uoque
- • J
nus sibi el proximo. lerjectio esî Iaélanlîs,:éi beiië gaudehs Dominusser-
lie' poilus ad vèndenies, etc. Non eonsilium dé- vum bonum ac fidelein in gaudium suum iuiràre jù-
disse se putandai;sunt, sëtl crimenearum ex Obli- bel, quia ipse esi solus ad quem Propheta ait : Loe-
que cbmhiôinorassé, ac si dicant : Videamiis nunc tificabisnosin gaudio cum vuliu tuù, et reliqua. Et âd
-
quid vos adjuvant, qui vobis laudes vèndere côn- -bona niulta invitât, quia ad coniparaiionëin futuro-
•sueveninl, ël vos in èrroïêm inducere, ut non Co- rum,-qiiae permanent, praesenlia, quae transeuni,
>an'iDeo, sed ab Ivominibu'sgloriam qusere're'iis. quasi pauca esse yidentur.
DuWiaw.bmirem emere-,venit sponsus, el reliqUa. Accedensaillent el qui unum talenlum acceperat,
Id est, incliiiahiibiis se illis in ea quae foïis sum, usque eccehabesquod luumest. Vere quod scripium
vêiiit ille qui judicat. El quse.parai* eranl, id est, est, ad excusandas excus'ationes in peccalis, hiiic
quibus bonum coram Deo leslimonium conscienlia sérmo contigit,- ut ad pigriiiam et negligenlïam
perbibebal, lutraverunl, cum eo ad nuplias, id est, superbiaequoque crimén accéderei : el quem sim-
ubi munda anima,pùro et perfecto Dei verbo fecunda plicïter orare debuerat, e contrario calumniaiur, et
"c'opuiatûr.Et clausdest janua, id est, aâiius ad re- dicit se prudenli fecisse consilio; ne dum lucra pe-
gnum Coelorum; non enim poSljudiciiim pàtét pfe- U cunia?quaereret, etiam dé sorle periclila'relur, id
'cum âui'mërilorum locus. est, frustra de aliis ralionem reddere cogar : sufficit
Novissiinev'eniunlet reliquoevirgines,usque, neseiô unïcuique ut pro se ralionem reddat.
vos. Eccè apérirë Clamant, et rëpulsionîs suae do- Serve mate et piger, usque quod meum est, cum
lûre compûlsse*appellàtionefn dominaïuis ingèmi- usura. Malus appëHàtur,quia calumniam Dominofa-
nant; preces ôfferunt, et nêsciuntar, quia tune vel- cit; piger, quiatàlentum notait duplicâre, ut inal-
ûi incognitos Dëus deserit quos modo suos per viisé téré superbiae, in altero negligentiae damnetui-. Si,
hiërifu'mlion agnoscil. înquilj durum et crùdelem'essemenovferas, etaliena
Vigildle itâque,quia nescilis dièm, nëquë horam. seciarijTibiquemeterèubinonserue'rim; aliter, melere
'
Generâîis ad discipulos exhofialio subinferlur, eslubinonseminavi, eliam eosimpielaiis reos osien^
quia semper dëbemus exirémurii diem mëluere, dere,,in quibus verbum legis vet Eyangelii non mini-
ijuem nunquam pbssiimus prsevider.e. slrâlûm est. Quare non'libi îsliusmodi cOgitalioincus-
SicUienim përegreproficiscens,et reliqua. Garnis' sil amorèm'?ùl scires me mea àiligentiusqusesiturum,
enim prbprius locus est terra, quse. quasi ad pere- et daréspecuniàm nummulàriis, seu trapezitis, id
grina ducitar, dum per Redemptorem nostrùui in est, prsedicationéni Evangelii cseieris doctoribus -,
•ano IN MATTUJSIEVANGELIUMEXPOS1T10.— LIB. IV. . HO
quoi! fecerunt et apostoli, o.rdinantes persingulas A Quandiu fecislisuni de his-frairibus méis,'Cl reli-
provincias presbyleros cl episcopo? : yel, cun.ctis qua. Hoc de pauperibus spiritu dixisse videlur, ad
credenlibus, ut quïdquid sermone dicërent opère quos nianum tendens dixerat : Fralres mei el mater
expièrent. meahi sunl quifaciunt voluniaiem Palris mei, qui.in
Tollitetlaqueab eo talenlum, et reliqua. Quodquo- coelisest. ...
lidie in sancla Ecclesia, cernimus : quia pleriquë, El ibunt hi in suppliciumoelernum.Frustra Orige-.
dum bene minislrant, exteriora quse accipiunt, per nés post mulla annorum curricula impiis^nec non et
adjunctam gratiam ad intellectum quoque myslï- diabolo de inferno spondet liberationem, cum Domi-
cum perducuniur. nas supplicium oetërnumesse prsedicavit. ,
Omni enim habenli dabitur, et abundabit, et reli- CAPUT XXVI.v .
qua. Qui fidemet voluniaiem habet bonam in Do- El factum est. cum consumma.sselJésus sermones
mino, etiam si quid minus in opère ut.homo habue- hos omnes, dixit discipulis suis: Sci-lisquod. posl bï-
' " - ., .-'-.-•
ril, dabitur a bono judice : qui aulem non habuerit duum Pascha fiel. ,-
fidem, etiam cseleras virtutes quas videbalur nalu- Posl omnes itaque sermones, quos ab inilio Evan-
raliler possidere, perdit. Hsec mullis modis de cha- gelii sui usque ad tempus passionis in audilu disci-
rilaleëtde ingenîo elde seienlia possuntinterprelaru B* pulorum aut lurbarum faciendo et prsediGandocom-
..' CummitentveneritFilius hominisin majestate sua, pleverat : ex illo ergo die quo venit in Belhaniam,
et reliqua. Idem quoque Filius Dei, qui el Filius ho- atque illud de unguento facium est, usque ad diem,
minis lune véniel in majestale sua, ut judicel, qui quo ista omnia gesla atque dieia. sunt..Intelligimus.
«une est. Ac si dical : Quod in proximo est, venit •etiam, Evange.listisnon commemoranlibus, çonsum-
in humilitaie.sua ul judicaretur, tune sedebit Domi- ptum fuisse quadriduum, ut occurreret dies quem
nus super sede.inmajestatis suse-; id est, régnât su- anle biduum Pasebae Malthseus et Marcus diffinie-.
per sanclam et gloriosam Ecclesiam suam, de, qua runt. Myslice vero post duos dies clarissimi luminis.
scriptum est : Sedes tua Deus in Sicculumsseculi.. Veterisac NoviTestament!,verum'pro mundoPascha:
El congregabunlur ante eum omnes.génies,,..et celebralur. Pascha vero, quod Hebraice dicitur
reliqua. Duo sunl flaque ordines hominum.in ju- Pasehe, a transita nominatur, eo quod cxlermina-
dicio colleclorum,qui lamen. in quatuor diyideniur. tor videns sanguinepi in forihusjsraeliiarum per-
Perfecloruin ordines duo sunt : unus, qui cum Do- Iransierii; sive ideo solemnitaiis;hujus diem my-
mino jndicabii, et non judicanlur, dé quibus Domi- stice per legem iransilumesse vocatum, quod Agnus
nus ait :...Sedebitis et vos -super sedes duodeçimrp. Dei in eo de hoc mundo, sive ipse transiturus, sive
"" nos salubri
(Maiih. xis, £8) ; alius, quibus dicetur : Esurivi, el transita,-quasi de JEgyptiacaessetser-,
dedislisinihi manducare(Mâith. xxv, 25); hi judica- viiuie ducturus.
buntur, ei regn'ilwnt. Iiem repioboTumordines duo Et filius,-inquit, hominis iradetur ul crucifigalur.
sunt : .iiiius,eorumqui extra Ecclesiam inyeniendi Erubescant truipillant.Sslvatorem -morram timuisse
sunt, hi non judic'abuntur et peribunt; de quibus passionis : praescivit, et lamen non declinâyit insi-
Psalmisia ait : Non resurgunt impii in jûdkio dias, nec terretur nec.fugil, in tantum etiam cseie-
(Psal. i, 5). Aliter quoque reproborum est eorum, ris ire noleniibus, pergat inlrepidus.; quando Thq--
qui judicabunturet peribuni ; quibus dicilur : Esurivi, mas dixit : Eamus, et nos meriamur cnméo.
el nondedislismihi manducare(Matth. xxv), etc.' Tune cengregati sunl principes sacerdoium, et re-
. El statuetovesquidema dexl'rls suis, et .reliqua. liqua. Congregantur iqeunies eonsilium, .quomodo
Dexlram atque sinislram juxla illud inlellige, quod Dominum occidant, non liméntes seditionem, ut
alibi legis :. Cor sapienlis in dextera ejus, et cor sermo simplex demonstral, sed caventes ne auxiliè
slulli in s:nislra illius (Eccle. x, 2). populi de suis manibus4olleretur.
Tune dicel rex his qui a dexlris ejus erunt, usque Cumautemesset,Jésus in Belliaiiia, et reliqua. Re-
et venistisad me. Ilaec secundum hisloriani résonant JJ j" çapîtu.landoMalthaeuset Marcus ad illum diem rè-
de perceptioneregni,etmunificeniiabenevplenlise,qua deunl in Belhaniam,qui erat anle. sex dies Pascbse,
indigentibuscorporaliler consulilur. Juxta al.iiorem el narrant quod Joannes de coenaet unguento re-
vero, intellecium, perfeclionem ostendunt charitatis, Xert, unde venlurus eral Jésus Hierosolymam,.et sic
qua esuriens et siliens jusliliaro pane verbi et potus redeuni unde fuerantdigressi ad sermonem Domini,
sapienliaedivinsereficiiur : el qua errans a via ve- quem habuit anle-biduum Paschae, Et facium Judae
ritaiis, per poenilenliani in hpsp'ujum mairis Eccle- conjungaïur ad eonsilium sacerdoium^ quod habue-
sise perducitur; ei qua infirmus in fide assumitur, runt, tractantes de nece Domini.Moraisr in Bellia-
et qua in carcere angusliarum, iribulaiionum et tri-" iiia Dominus, id. esi, in domo obedienliae, qua
Sliliseppsitus, consolationis ope subyehitur. quondam fuit Simoiiis, jam anle leprosï, sed curaii
Domine,quando.tevidimusesuneniem?el reliqua. a Domino, nomine prislino periBanenle, ul virlus
Sive per gloriam Christi mirantes dicunt, sive quod curantis appareat. Quidam Sinionëin Ieprosum vo-
parvum eis tune videlur omne bonum quod fecerunt tant intelligere parlent populi q use credideril Domi-
pro magniludine terroris et abundanlia relribu- no, el ab eo curaia sit. Simon quoque 'obedieiis di-
tionis. cilur. . -
m BED.E VENERABILISOPP. PARS 11. SÈCT. I. — EXEGET1CAGENUINA. 112
Accessit ad eum 'mulier, et reloua. Mulier isli A ipse enim dixit : Ego sum veritas ; cum soeielalem
Maria'-Magdairna fini,-quse alias adhuc peccairù fraiernitatjs aliqua djscordiae peste commaeulant.,.
pedes rigâvit,' nunc vero justificala, caput illius o!e< Dëum produnt, qiiod tiens ebaritas est.
sanclo perfudiu A'abasirum est genus cândidissimi Prima- aulem die azymorum, el reliqua. Primum
marmoris, variis coloribus interiincii, in quo un- diem azymorum quarium deeimum, quo agnum oc-
eidere sôlebanl àppellant ; quia Pascha proprie de-
guenta optime incorrupta servare pëihibeni : et bas
citur circa Theb'asvEgyplias et D'atnascuni"Syrise buil nominari, in quo a Jùdseis tentas ac ligatus
eaeleris candidius; probàvissimum vero in Iiidia ipsius' immolaiioiiis sacravit exordium, licet se-
-
Porro unguenlum illud Marisejuxla alios Evangeli- quenti die sit crucifixus.
stas ex iiardo piincipali arbore-in unguenlis essi Ile Ineïvitatem ad'quemdam, el reh'qua. Consulte
per-hibëtur, ël pisticum,"id est fidèle, eo quod solen autem",sive aqu'sebajuli, quos alii Evangelisise inse-
aliqui medicoruin siinilîbus-herbîs unguenla aduliez riinl, seu Domini domus, sunl prsetèriiiîssa vocabula,
rare ; Tri'ort?enim Gnece fides dicitur, unde pislicun ut. omnibus vêrum Pascha celebrare voieniibus, hoc
derivatur; et a Marco spieatum asserltùr, jd est est Christi sacranienlis imbui, eumque sive mentis
non solum a radice nardi, sed etiam quo "preliosiui hosp'uiosuscipëréqusereiilibus", danda faculias '
de-
B .'""- ' "
esset, spica mm quoque et foliorum adjeciioiie^odo- signetur.
risac -viriulis,illtus erat accumula'ia•gratia. Mystict El fecerunl discïpuii, et reliqua. In alio Evangelio
hsec devotro-Marisefidem'sauclae désignai'Ecclesia?. scriptum esi, Invenerunt coenaculummagnum stra-
quse capul Salvatoris unguento saneto perfundit, tHftî,et reliqua. Coenaculnm magnum, lex spiritalis
cum potenliam divinae i viriulis ej >s digna rêve de angusliis litterae egrediens, in siibiimi loco reci-
renlia conlilelur et pnedicat. Cum vero assnmpia, pit Salvatorem. Aquae bajulus prseco est graiiae,
humanitalis ejus mysierià indigna suscipil reveren- quem qui fuerit in domum seculus Ecclesise, hic per
tîa; inpedes inique Dominiunguenti nârdi pisticum, spirilum illustrantëm superficiem Iilierae transcen-
id est, fidèle ac verum profunditur. dendo, in alto mentis solario Chrislo refectionem
Fidélités autem discipuli,Andignali sunl -, 'dicenles, praeparat, quia cuncta vel Pascbse sacramenla, vel
Uiquid perdilio hoec? Pomit enim islud venunddr, caeteralegis décréta ejus esse sacramenla cog'noscii.
multo, el duri pauperibus. Maiibseusel Mardis hsec -Vespereautem facto, et reliqua. Yespe a ergo lune
synechdoehice , a toto videlicet partem ponunt facta fuit quando lux mundi, id est Sol verus, ad oc-
Joannes, distinctius loquens, Judam haec lociilurt casuin iriortis properavit ; et tune cuin discipulis
esse testatur, cujiis ex bac occasione fûrandi con- Dominus discubuil, qui eis quiëiem aéiernam prse-.
suetadinem votait inlimare : eseteri vero quae loculi .paràvit.-
sunl, ob curam paupermn proferebant. Amendico vobis, quia ûniis veslrum me tradiluriis
.'•Scient aulem Jésus, et reliqua. Se non sempei esi. Pracdîcitde prodilore , et lamen non désignât
corporali prseseniia cum aposlolis e^se mansurum spccialitër, ne manifeste coargutus impudentior fie-
dicebat, quos divinilalis suse polènlia nunquam rel : mitlit criinen ïn numéro, ut agal conscius i oe-
omitlebat, sicut alibi leslatur : Ecce egovobiscum niientiam : et limeriiès fragilitaiem siiam, plus cre-
sum.èl reliqua. -.'• di'inLmagislro quam sibi.
Miltens enimhoecuiiyuenlumhoc, el reliqua. Quod Nunquid ego sum, Domine? Tristes de peecale
vos puiatis perdiiionemesse unguenti, olfkium esi inlerrogant, cujuscônscièntian non babebani.
sepulturse. -, Quiinlingit mecum'manum In paropside, et reli-
- Amendico vubis, ubicitnque proedicalumfuerit Im qua. Judas cseteris coiiiristiitis el retrahentibûs ma-
Evangelium in loto mundo, etc. Non lam in loto isis num, et inierdicenlibus cibos ori suo, lemeritaie et
quse sepeliërit Salvatorem, -quod unxeril caput ejus, inipudeniia, qua proditurus erat, eliam manum cum
et attende noiiiiam futuroruni, quod passurus posl magislrb mittit in paropsidém, ut audacia bonam
biduum et morilurus, sci.it Evangelium suum lotc j. conscientiam- méntiretur; Est aulem paropsls, ut
• :
orbe ceiebrandum. -" - quidam dicunt, quadrangiilumvas escarium, ob hoc
- Tune abiil unus de duodeçim,qui dkebatur Juda, ità dictum quod paribus absidlbus sit, hoc est, aequis
Iscâriotes; ad principes sacerdoium; etc. IlaeC sen laleribus, pro quoMarcus catinum, vas fictile aptum
lënlia ad illam jungenda est ubi superîus consiliun ad immittendum liquorem, posuit: et poluil fieri ut
sacerdoium de inierfectione'Christi retulit,' in éi in ipsâ mensa vas fictile quadrangulùm conlineret
quod -dicit : AbiilMnïisde duodëcim, etc., oslëndi liquamen, in quod cum magislro discïpulus manum
eum non invitaliim, non ulla necessitatë consul miltere possët : ut implerelur^roplietia, Homo pa-
ctum, sed sponle propria sceleratse mentis- inissi cis meoe,elc.
eonsilium.. Filius quidem hominis vadit, skul scriptum est de
El exinde quoerebal opportunltateni; et reliqua illo: Voeautem heniihi illi per quem Filius hominis
Multi hodie scetas Judse néfarium ëxhbrrént, ne tr'adelur. Poena'prsediciiur, ut quem pudor non vice-
tamen cayenl Cum pro mulieribus falsuin conir: tat, côrrîgànt dehuntiaia supplicia. Moraliler vero,
quemlibel dicunt teslimonium : profecto qui verita vae bodie liominiilli qui, insidiis in menle positis,
lem pro pecunia ncant, Dominumpecunia vendunt ad mensam malignus accedit, et sacrosanctis myste-
{ta IN MATTIEEl EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. IV. 11$
i iorum Chrisli oblalionibus parlicipare non-mëtait, A conimendatos, in monlepi, ducitr Olivarum, ut ly-
iradens Filiumhominis non Judceispeccatoribus, sed pice designel nos per aclionem sacramentorura suo-
lamen peccatoribus membris videlicet suis. rum, perqueopem suaeiniercessionis ad alliera vir-
Bonumerat ei si natus non fuisset homoille. Non lutum doua et cliarismata Spirilus sancii, quibus in
' -
ideo putandus est anle fuisse-quam nasceretur, quia corde perungamur, conscendere debere.'
nulli possït esse bene, nisi ei qui fuerit, sed sim- Tune dicit illis Jésus : Omnesvos scandalum palie-
dictum est, niulto melius esse non subsislere, mini in me, in istanocte. Praedicil quod passuri sint;
' pliciier
quam maie subsistere. ul cum passi fuerint non desperent-salutem , sed
Respondensautem Judas qui tradidil eum, dixit : agentes poenitentiam Hbereniur. Et signanter addw
Nunquidego sum; Rabbi? Ait Illi, Interrogat, ne ta- dit : In ista nocte scandalizabimmi, quia qui scanda-
cendo se p.rodereviderelur : et non Dominum-,-sic- lum patiuiitur, in nocte eiin lenebris susiinent. Nos
ut caeleri, sed magisirum vocat, quasi cxcusatio- vero dicamus ; No&proecessll,dies aulem appropin-
nem habeat, si, Domino denegalo, sallem niagistrum quuvil(Rom. xni, 12)..
prodiderit. Scriptum estenim: Perculiam pastorem, el disper-
Tu dixisti. Ac si "dicat: Quia non dix). gentur ovesgregis. Hoc aliis verbis in Zacharia pro-
Coenantlbusautem eis, aceepit Jésus panem, usque Bpheta.scriptum est. Perculilur aulem pasi'or bonus,
hoc est corpus meum. Fiitiiis Pasehse veteris solem- utponai animam, pro .ovibussuis, et de mullis gre-
niis, qùae in commemoratione aniiqui de ^Egypto gibus erronum fiât unus grex et.unus pastor.
iiberationis populi Dei agebatur, transiit ad novum, Respondensautem Pelrus ait illi : El si omnesScan-
quod in suae redemplionîs meraOriam Ecclesiam dallzatl fuerint In te, el reliqua.. Non est temeritas;
Srequentare volebat, ut videlicet pro carne- agni ac nec mendacium: fides est apostoli Pétri, et ardeas
sanguine sui corporis et sanguinis sacramentum sub- affectas erga Dominum Salvatorem. In-lanlum enim
stiluerel. Benedixit panem et fregit, quià. homi- el affecta et charitate efferebatur, ut iinbeciililate
nem assumplum ita morli subdere dignatus est, ut carnis suse, et fidem verborumDei non contuereluri,
ei divinaeimmorlalitatis veraciter inesse polénliam quasi vero dicta ejus efficienda non essenl.
demonsiraret, ideoque velocius eum a morte resu- Ail illi Jésus : Amendico libi, qiùa in hac noctean-
scilandum docereU tequamgallus canlel,- 1er me nëgabis. Marcus' ve.r.o
Et accipiens'calicem, gralias egil, et dédit, illis-, dixit : Priusquam gallus bisvocemdederit, termene-
dicens: Bibiteex hoc omnes, Gratias agit, utostendat galurus es ;.el apparet quod irina'- illa negatio, ante
quid unusquisque in fiagello Culpa; proprise façerô ' primum coepia, anle secundum vero galli eanlum sit
debeat, si ipse aequanimiler flagella culpoe portât ^parada. Nec interesl quàntis morarum intervailis
aliense, et quid in correptione facial subditus, grar enunliala sil irina voce, quam cor ejus lolam ante
lias Pairi agit sequalis. . primum galli canlum tania formidine pnssiderel, ut
Hic est enim sanguis meus Novi Testamenli, qui . possel Dominumnon solum semel, sed- ilerum et
pro mullis effwndeiur lu remissionem peceatorum. tertio interrogalus, negare.
Quia ergo panis carnein confirmât, vinum vero san- Alt illi Pelrus : Etiamsi oportueril me mori leçum,
guinem operatur in carne: hic ad corpus Chrisli et reliqua. Valida esi utmors dilectio. Per amorem
myslice, illud referiur ad sanguinem verum, quia mentis non timuerunt damnum mortis, sed vana fuit
et nos in Christo, el in nobis Chrislum manere praesumplio humana sine proleclione divina, juxla
oportet. Vinum dominici calicis aqua miscelur ; illud Psalmographi: Nisi Dominus custodieril civi-
attestante enim Jeanne, aquse populi sùnt. talem, etc. (Psal. cxxvi,. 1)..
Dicoaulem vobis,non bibam amodo de hoc genimine Tune venit Jésus cum illis in villam quoe dicitur-
vitis, et reliqua. Id est, non ullra. carnalibus Syn- Gelhsemani.Huic senleniise nonestconirarium quod
agogae, quae vitis sive vinea Christi appellalur, Jesum Lucas in moniem Olivarum, Joannes in hor-
cseremoniis delectabor, in quibus eliam ista Pascha- tum egressum përhibent. Monstratur enim usque
p.
Iis agni- sacra locum lenuere. proecipuum; aderit hodie locus Çelhsemani ad radiées monlis Oliveti,
enim tempus meae resurrectionis, aderit dies ille ubi intelligimus illum fuisse hortum de quo Joannes
cum ipso in regno Dei positus, id est, gloria.vitse narravit. Neque ecclesia desuper oedificata constat.
immorialis sublimatus, de salute ejusdem populi Cum in monte oral Dominus, quasi tacite nos ad-
foule gralise spiritalis regeneraii, novo vobiscum monet, pro coeleslibuslanlum bonis supplicare de-
gaudio perfundar. Aliier, velus vinum corpus quod bere ; al cum in vaîleorat, elhoc in valle.pinguium,
de propagine Adam susceperat, et novum vinum im- sive pinguedinis, quod Gelhsemanisonat, ipsius seque
raorlaiitatem renovatorum corporum intelligere dc- insinuai nobis humiliiaiem, semper in orationibus
bëmus. Cumverodicit: Vobiscamnovumbibam,etiam el inlernae pinguedinem dileciionis esseservandam.
ipsis resùrréctionem ad induendam morlalitalem Aliier, appropinquans mbrtiDominus, oravil in valle
promillit. pinguedinis, aperle iusinuans quia per vallem-hii-
Et hymnodlclo, exlerunl In montent Qliveli. Pu\- militatis el pinguedinenicharilalis pro nobis morlem
dire discipulos sacramenlis sui corporis, ac sangui- subiit.
nis imbutos, hymno eliam pise iniercessionis Ratri Et dixit Jésus discipulis suis ;.-Sedele hic, el reli- '
lia BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGET-IGAGENUINA. iffi
qua. In domo qûa Pascha manducabant, jussit pau- A Iterum secundo abiii, usque-,.fiai volunlastua. Se-
lisper exspedare discipulos redeuntcm, osiehdens cundo oral, ut si Njnive saivari aliier non potest,
quod ejus solius oraiïo hoslrum omnium est redem- nisi arueiil cueurbjia, fiât volunlas Patris, quae non
estcoiilraria Filii. voluntali, dicenie ipso per pro-
Etassumpio Pelro.ebduobus filiis-Zebedoei,contrit pheiam : :Ul fa'cemmvoluniaiem-luam,.Deus-meus vo-
slâricoepil\èl moeslusesse, Tristari, coepit, ut verila- Mt. (Psal-, xxix, 9)., - . .
lem assumpti probaret hominis, vereque~,conirisla-r El, venit iterum, eiinvenil eos domnenles; erant
lus,sit-:.sed népassio in animo illius dominarclur, enim, oculi eorum gravati. Solus orat Dominus pro
pér passionem coepit conlrisiari. Aliud est- enim omnibus, sicut -et solus paiitur ,gro universis : lan-
conlrisiari, et aliud incipere conlrisiari : <conirisla- guescebânt auteni et opprimebantar oculi âposiolo-
•balur-nontimoré patiend^ sed propter -infèlicissi- rum negal-ionevicina.-.
mum Judam et scandalum omnium! âposiolorum, et Et relictis illis, iterum abiii:. et oravil tertio, eum-
rejectionem populi Judaeorum, eteyersionem mi- demsermonemdicens, Sicut lenlatio cupidilatis irina,
seraeJérusalem. ita tentatio mortis trïna est, cupiditaii, quae est in
- Tmnc'aitillis ; Trislis est anima mea
usque ad mor- curiositate. ppponilUr timor mortis : sicut enim in
lem: Non propter morlem trislis est Dominus, quia " illa cognoscendarumrerum est avidilas, itajii isla
eonditio. corporalis affectas, non formido morlis mëlus amittendaetalis noiitiae. Cupidilati vero bo-
effendil. Nam qui corpus suscepif, omnia debuit sub- norum vel laudis opponiluf timor ignominiaeet con-
ire quae corporis sunl.:;ut esuriret, siliret, angëre- lumeliarum:; cupidilati aulem voluplalis opponilur
lur, contrislaretur ;; divinitas per hos mutari affectas timor doloris. Non absurde. ergo- iiiielligiiur, pro-
nescit. -'.--. pter irinam .tcntationem passionis 1er Dominum
Suslinele hic, et vigilale mecum. Non a somno - orasse, ul transiret calix, -sed ita, ul polius iniple-
prahibet, cujus lempus non erat imminente discri- r.ctur volunlas Patris.
mine," sed a somno infideliiatis. suse, et torpore Tune venit ad discipulossuos , usque, Ecce appro-
mentis. Scïebat enim, ihgravanle diabolo, fidem pinquabit, qulme tradel. Intelligrtur post illud quod
eorum consopiendam : parem secum vïgilànliam im- eis diclum est, Dormlteet requiescile., adsiluisse
perat, quibus eadem passio imniineret. " Dominum aliquanium, ut hoc fierel quod- praemi-
El progrèssuspusillum, procidit in faciem suam, Seriit, el lune inlulisse, Ecce appropinquabil hora.
erans, et dicens: Paler mi, si ppssibiletsl, trahseata Ideo post illa verba secundum Marcum positum est,
wecalixlslë.. Ruil in faciem, ul humililatein mentis Sufficit, id est ,rquod requiëvisiis. Jam aulem quod
Iiabitu cariiis ostendat; et postulât; ut, si possibïle • ad-eos revertens, dormienl.esquerepérions, primum
sit; iranseat.abeocalix, non, timoré patiendi, sed objurgat, secundo silet, tertio quiescere jubei, .ralio
misericordia prjoris populi, ne ab.illis bibat calicem isla est quod primum' post resurreclionem dispersos,
propinatum..Unde 'signainer non d ixil, Transeai a nie et dilfidentes; et irepidps -reprehendii. Secundo,
callx:scd, calixisie, hoc esi, populi JudseorUm,qui misso Spiritu paracleto gravatos adeontinuanilaul
excusaiionem ignoraniisehabere non polésf, si.me Evangelii libertaiem oculps visitav.it.Tertio vero, id-
occident,.'habens legem et prsophetas, qui'de me est, clarïtatis suae reditu, securiiaii eos et quieii
quolidie vaiicinantur. ;'•- restitue!.- -, "
Vcrumldnieu, non sicut ego.volo,sediskiit tu,Non, Adhuc ipsoéloquente, ecce Judas, usque. missi a
inquit, fiai hoc quod huînaiïo affeciu loquor, sed principibus sacerdoium el.s.enioribuspopuli. Concor-
prppterea quod ad terras lua voluntalë descend!. dai facium Judse. cum:inuiatione mentis ejus qui,,
Ml-venit.ad discipulossuos, et. invÈnit.èos.dormien- relictis armis vïtalibus,- pergit contra magisirum
iés; et:dicitPelro: Sic non pOluistis.unaJwra'vigilare cum fuslibus, ad auciorem yilse accessit cum me-
mecum? Petrum singijlalim infra caeteros increpat, dilatione mortis., -
,quia pwe-cseleris nunquam se seandalizaiurum.fuë- j». Qui-autem4radidit eum dédit eis signum,,-dicens,
ral glôrialus, quod nunc irislitise magniludine som- et reliqua. Putabat miser signa quae Salvaiorem
nuni non potaissetextergere. , -. viderai, façieniem, non majestale-divina, sed magieis
-Vigilale et, orale, ul non inlrelis m lenlaiionem. artibus façia.; el qui eum forte audierat in monte
Hoc est : Ne lehtatio vos uiiinia superet -orale; et in- uïinsfigurjituBï, timeb a ne. simili transformaiione
' -
tra silos casusleneat., làberélur de manibus.ministrorum: dat ergo signum,
- Spirilus.'quidempromptus-est, care aulem infirma. ut sciant ipsum esse quem osculo demonstraret .
®uas in se osiendit volunlaies, hunianam videlicet, Ave, rabbi,-eVosçùlatus esi eum. Suscipil autern
quseest carnis,, et divinam^quaeest deiiatis : formi- Dominus oscutanviradiloris , non quod simulare nos
dare qiiippë in pàssione, hunianae est Iragilïiàlis ; , doceatjSeil ne prodilionem fugëre vid.eaiur, simul
susciperëaUlem dis'pensalîonem passionis, diviiise et illud Dayidicunvcomplens : • Cum his qui odemnt
est voluntaiis el Viriulis. Aliier, ad eos hic sermo, pacem, eràm pacificus(Psal. exix, 7).
conversus est, qui sëspoponderant uunqnam negain-i Amice;ad quidvenisli?-Verbumamiçex.a^.ccjrifpKcnv
sos ; illorum enim spirilus prompius, sed caro erat est iuieliigendum,-vel c-ertejuxla illud quod supra,
âifijma, quia nonduni taducranl viriutem ëx alio. \cg\mus, Awice,-quomodohue inlrusli?
117 IN MATTHiEl EVANGELIUMEXPOSITIO. - LIB. IV. W8"
Et ecce unus ex his qui eranl cum Jesu exléndens1A passionem eumdem Dominum a. longe sequilur Pe-
manum, ei reliqua. Hoc ulique Pelrus , eodem men- lrus, signiûcabat Ecclesiam seeuluram quidem, hoc
tis ardore quo csetera fecit ; sciebal eriim quomodo est imilaturam Domini passiones; sed longe dif-
Phinees puniendo sacrilegos, mercedem jusliliae et lerenter, Ecclesia. enim- pro se paljtar, at ille pro
sacerdetii perennis acceperat. Juxta allegoriam.vero Ecclesia.
saêvus servus est populusj Judaeorum principibus Et ingressusintro, et.-.reliqua. Quomodo Petrus
sacerdoium in débita mancipalus obsequio , quia in ingredi posset Joannes manifestai : vel .amorë ma-
Domini passio'nedexlëram auriculam, id est, spiri'la- gistri, vel humana curiosilale , scire cupiens quid
lem legis inielligenliamperdidil; sinistra lamen, hoc judicaret de Dominopontifes, utrumeum neci ad-
esi, uiiliiaie litlerse contentas, qusevidelicet auris diceret, an flagellis csesumdimitlcret.
Pétri gladio deeidit: non quod'ille sensum intelli- Princeps aulem sacerdoium,usque cum mulii, etc.
gendi audienlibus lollat", sed divino ablalum judicio Bene autem convenil nomen ponlificis aclionis suae
negligenlibuspandat. Verum eadem dextera auris, Strenuitaii : inlerprelatur enimCaiphas invesligalor,,-
secundumLucam , in bis qui ex eodem populo cre- vel sagax, sive vomens ore ; sagax.enim fuit ad
dere maluerunt, divinse diguaiione pieialis prislino explendam doli sui nequiliamj sed impudens ad
est resiituia-officio. Aliier, auris pro Dominoam-J R proferendum niendaeium ; et implela est Scriptura :.
putata, et a Domino curata, significat audilum ab- Scrulali sunl iniquitalem, defecerunlscrutantes scru-
lala veluslaie renovalu'm, utsit innovilate spiritus, tlnio : sagilloepanulorum facloe sunlplagoe eorum
et non in yeluslale litlerse; quod cui praeslitum (Psal. LXHI,7).
fuerit a Christo.praestabilur.et regnare cum Christo, Novissimeaulem veneruntduo falsi lesles, el reli-
quod sonat nomen servi Malchus,qui rex sive regna- qua. Fais) lesles eum calumnianlur, siyequod non
lurus inlerpretalur. eodem sensu intellexerunt quo dicla sunt, et pancis
Tune ait illi Jésus : Couvertegladium tuum, et reli- additis vel mntatis quasi juslam catamniain.facinnl,
qua. id esi, cessel yindicla, remissio largiatur. commutant et aiunt : Ego dissolvam lemplum hoc-
, Omnesenimqui acceperint.gladium,.et reliqua. Id manufactum; et Salvaior: Vos, ip.quit, solvile, non.-
est, ipso peccato aiitaisemoriuntur, qui semetipsos ego, quia illicilum est ut ipsi nobis inferainus
in praesenii,vice lalionis ulciscidesiderant. morlem. Deinde vertunt : El posl.Iridaum..aliudnon-
An pulas quod non possumrpgare Patrem, meum? manufactumoedificabp,ut proprie de lemplo Judaico
el reliqua. Ac si dicâi : Non indigeo duodeçim âpo- dixisse videatur.. Dominusautem, ut ostenderet an.i-
•
siolorum auxilio, eliamsi omnes me defenderent, qui, mal vivum et spirans lemplum, dixerat .: El[egof
possum habere duodeçim lëgiones. Angeliciexerci- in triduo susçilabo illud : aliud est aedificare, aliud
lus. Aliier aute,nt hic numerus omne genùs bomi- suscilare.
num significat eum Romano imperio; hi sunt angeli Et surgens princeps sacerdoium, et reliqua. Ira
Dei qui Dei exercuerunt judicium, quando post suam pra;ceps elimpatiens.non invenienscatamn.iaclocum,
resurreelionem, anno quadragesimo secundo missia excutil de solio ponlificem,ut insaniam mentis molu
Dominosceleratamurbem perdiderunt. corporis demonstraret. •:.'•
• In illa hora dixit Jésus turbis, el reliqua.Stullum El princepssacerdoiumait illi : Adjuro te per Deum
est, inquit, cunrgladiis uitro se offerentem quserere, vivum,etc. In adjurando arguitur cpndemnaretacen-
et in nocte quasi laiilanlem per prodilorem invesli- l'em,.quia confilenli credere .notait.
gâre, cum quolidie in lemplo dpceat ; sed ideo in DicitilliJésus: Ju dixisii. Simili senlentia adversus
tenebris^adversum me congregâmini, quia potestas Pilatum usus.est, ul propria sentenlia condemnentur.
vestra in lenebris est. ; Marcus posuit, Ego sum, ut osienderel lanlum va-
- Hoc autem lolum factum est, etc. Scrïplurae ergo lere quod ei dicit Jésus, Tu dixisii, quantum si dicc-
propheiarumsunt, Foderunt manus meas, elc.(Psa/, ret, Ego sum..
xxi, 17). •j»
] Verumlamendico vobis,usque Venientemin nubibus
Tune, relictoeo discipuli, fugerunl. Mystice sicut coeli. Id est, in perpétua felicitate regnaturum pro-
Pelrus; qui culpâm negaiionis.in lacrymis abluit, èl baveritis eum, et venturum cum majesiate, ut judicet
confessione dominici -amoris i'unditus exstirpavit, in aequitaie,quem modo-in tafirmilaie posilum, in-
recuper'alionemeorum osiendit qui in marlyrio la- juste judicatis.
buniur. lia caeleri discipuli, qui articulum compre- Tune princepssacerdoium,etc. ConsueludinisJu-
hensionis fugiendo praevenerant,-docent eos qui se daieseest,, cum aliquid blasphemiseet quasi contra
minus idoneosad loleranda suppliciasenliunt-,quibus Deum audierint, scindere veslimenla sua : quod
luttas est multo prsesidia laiebrarum petere, quam Paulum et Barnabam fecisse legimus. Myslicevero,
^e discrimïni ceriaminum exponere>. in passione Domini seidil ipse ponlifex yestimenla
Pelrus autemsequebniur-alonge,et reliqua. Miran- . sua, ul oslendâl Juda>os pro sceleribus ipsorum
dus est, et lamen venerandus, qui Doniinumjion poniificiumsacerdotalegloriam perdidisse.ctvacuàni
reliquit, eliam cum limeret. Quod enim limet, na- sedem habere ponlifices :-quod vero lunica Domini
turse est-, quod sequilur, devotionis; quod negat, nec ab ipsis qui eum crucilixer-unl, nec amilitibus
sïbcepiionis; quod poenilci, (idei. Mysiico,.quod'ad scindi pnluerit, significatquod soliditas sanclae et,
119 BED.'EVLNERABILISOPP. PARS II. SECT.'I. - EXEGETICA GENU1NA. 420
universalis Eeelesiae., quae vestis sui Redemptoris3 A significat, si per stalum lemporum vis intelligere
solet appèllari, nuiiquam.valéat-ullo pacto per.tur- nieritam causarum..
baiîonis disrumpi. Et recprdalus est Pelrus verbi Domini, etc. In alio
Alii autem palmas in faciem-ejusdederu'nl,el rëli*- evangelisla legimus,. RespexilDominas Peirum, Mihi
qua. Qui lune a Judaiis caesusest, nunc eliam fâl- videlur illa resurreclio divinilus facla, ut ei veniret
sorum Cliristianoruih blasphemiis caedilur, colaphis5 in mentem quoties jam negasset, et quid ei Dominus
vero caeditùr ab his quièi honorés suos prseferttnK pnedixisset. Atque ul-misericorditer Dominorespi-
Spuunt in faciem ejus illi qui ejus prseseiilisegratiam! cienie, poeniteret eum, et salubriter fieret, sicut
respuunt. Palmas ïn faciem ci- dant,- qui' perfidiat quolidie dicimusin aliquo periculo, vel labore po-
caeçaii cum non venisSe affirmant, tanquam prâ> sili, Dpmine, resplcein me, etc.
seiviiàm ejus exterminantes et repellentes.- Èrrorr El egressusPelrus, flevitamare. Egreditur foras,
Iiaereticorum de Christo tribus generibus terminai: ul ab impiorum eoncilio sécrétas, pavidsenegalionis
lui-: âûl enim de diyinitate, aut de, hùmanilâle, autt sordës Hberis flelibus abluat : sic quolidie convenit
de utrôque-faltaniHr. poenileniibusa-pravorum consorlio segregari.
Pelrus viro sedëbal forts in atrio. Non appropin- CAPUT XXV1Ï.
quabat Jësu inipisiris, néaliqua suspicio-nascefeiur. El vinctumadduxeruni eum, eic. Joannes déclarât
El accessituna ancilla-àdeum, dicens: El hl cum' quod mox comprëhensum.noeie ligayerunt, et sic
Jesu Gàliloeoeras. Prima utïqué mulier prodit eu m,> adduxerunt eum ad Annam primum, et sic ad Cai*
n,t eliam iste.sexus peccasse in necem Dominivide- pliam, deinde ad Pilatum, nec non et ad Herodem,
reiur, el per passionem Dbmini redimerelur; unde' ut ulerque Domino illuderet. Habebant enim hune
resurrectionis. accipii prima myslerium," ut veteremi morem ut quem adjudicassent morti ligatum duci
praevaricationis abolerefcerrorem. iraderent.
' Exeunteaulém illo
januam. Èxiilergo post primami . Tune vidensJudas, qui ëum tradidit. Quid ad nos,
negalionem ânie atrium, ei.mox gallus cantavit.quodI inquiunt, pèrtinet acèeptum pretium ? Tu illud pro-
Marcus commémorât: quo rëverso iterum m atrium,, baveras, tu fae inde .qqod volueris. Nihil quidem
fil quod sequilur. uefando proditori profuit egisse poeuilenliam, per
Vidit eum alià ancilla, elc; A duobus hic compel- quam scelus corrigére non potuii. Si quando sie
latus est, ancilla scilicet, quam commémorant Mal- fraler peecat in fralrem, ut emendare valeat quod
thaeus"et Marcus; et àb alio, quem commémorâtt peccavit, potest ,ei di.mitti. Si aulem permanent
Lucas. Posl primam igitar negalionem rëdiens in v-, opéra, frusira'voce assumilur poenitentia, hoc quod
atrium, slabal, juxla Joannem, ad focum, et ani- in psalmo de eodem infelieissimo Juda dicitur :
madverlil eum ancilla, cuin resurgeret ut exiret, ett Et oratio ejus -fiât In peccaium(Psal. cvin, 7 ), ut
.dixit his qui ad ignem aderant talus in alrio, Ei hic: non solum emcndàre non quivéritproditionis-iiefas,
erat cunï J-esitNazareno : ille aulem qui foras exie.- sed ad prius scëlus etiam; proprii,-homicidii crimea
r.it, hoc audito rediens, jurai illis conlranitentibus> addiderit.
quod non riovisseï hominem. Consilioautem-mllo, emerunt-ex illis agrum figuli-,,
Et postpusiHum accesserunt-qui slabant, elc. -Mat- etc. Ager, interprétante Domino, mundus vocatur;
thaeus. el Marcus plurali numéro 'ehunliant eos quii -figttlus vero nosier Cbrislus est, qui nos primitus de
cum Petro aiebant. Lucas vero et Joannes sihgulari. ljmo lerroe,créa vil, iterumque per corpus lerrenum
Inlelligëhctam est quod aut ptaralem numeru-millii recreavit. Cujus.sanguinis pretium in peregrinorum
pro singùlari-usilala locuiione posuerunt, aut quodI dalum est.sepullurani;; quia nos qui peregrini eramus
unus maxime tanquam sciens, et qui eum: viderai,, a lege el propheiis, prava eorum siudia suscipimus
iifu'rmabat: cseleri autem, seeuli ejus fidem, Pelrumi ip salutem, et. requiem, in'prelio sanguinis seternam
simul arguebant. ' possidemus. , .
~ 'Nam et
loquela lua manlfeslumte facil. Non quodI,|>. Tune implelum,est quod diclumest per Jeremiam,
alia IinguaGalilaeiibquëreniur, sëd quod unaquseque ; etc. Hoc lestimonium in Jeremia.non invenitur, in
|-.rovincia.etregio suas habendo propr.ietales, verna- Zacharia vero invenitur qusedam simililudo ; el
cutam loquendi sonum vitare non possiû quanquam sensus nonmultam discrepet, lamen ordo
El conlinuogallus canlavil. Quodenim Pelrus ant.e; d verba, diversa sunt. Est. apud. Jeremiam , quod
primum galli canlum negavit illos significat quii emerit agrum a filiis frairis sui, ei dederiteiar-
Chrislum anle resurrectionem Deum esse non pù- genlum; non quidem sub hoe. nomine prelii, quod
laverunt, ejus morte lurbali. Quod vero. bis-aiil-e i posiium est apud Zachariam Iriginia argenleis, ve-
secundum galli canlum negavit, illos significaëse ; rumtamen agri.emptio non esi apud, Zacbariam : et
credendus est qui nunc in illo, vel secundum ho-- induhitanter accipere debemus, quaecunque per eos
minem, vel secundum Deum, errant in ulraque sub- Spiritus sancius dixitj singula esse omnium, el omnia
siantia, et ideo verilaiem nëgani. Primus enim gallii singulorum. Cum igilur et qusedicta sunt per Jere-
camus capiiis est resurreclio, hoç est ipsius Domini. miam ,: lam sint Zachariaequam Jeremiae, et qu;e
Secundus autem ipsius, sed in eorpore universae e dicta sunt per Zachariam, lam sint Jeremiaequam
Eçclcsjaî'wMoralités aulem gallus aliquem doetprumi Zicharix, quid opus erat ut emendarel Malthaeus,
' IN MATÎ1LEI EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. IV. m
121
cum aliud pro alio sibi nomen occurrens, a se scri- A damnai oblalum, sed arguit offerenles, j'uslum essé
ptum relegisset, ac IIOHpolius sequens auctorilaiem pronumians qui crucifigendus est. Vos, inquit; vide-
Spirilus sancii, a quo ïneniem suam régi plus nobis riiis; ego minister sum legum vcslrarum, vos san-
ille utique senliebai ? guinem fundilis.
Jésus autem sielit anle proesidem,elc. Hune locum Tune dimisilillis Barabbam. Non mirum, si pa-
de accusationibuseorum manifesliusLucas explanat, cem Judaei habere nequeunl, quibus esi auclor
et arguunlur Judsei impietalis, quod accusantes Sal- sedilionis dimissus, id est diabolùs, qui jam olini
vatorem, ne falso quidem aliquid verisimilë, quod ei patria lucis ob culpam superbiae pulsus, et in lene-
objicere possînt, inveniunt, el ideo, sicut Marcus brarum fuerai carcerem missus. Quia vero Barabbas,
dicit, convenientia eorum lestimonia non erant. filius patris, vel filius magislri eorum inlerprelatur,
1
Dicit ei Jésus : Tu dicis. Sic ipse sermonëm suum potest Anticbiisli typum gererej quem illi quibus
tempérât, ul et verum dicat, etsermo ejus calumnise dicilur, Vos ex votre diabolo estis, Dei Filio sont
non pateat. praelaiuri. •
Tune illi dicit Pilatus, elc. Elbniciis quidem est Jesum aulem fiagaltaium,etc. Primitns ipse Pilaïus
qui condemnal Jesum, sed causam refert in poputam flagellavit, post mililibus tradidit illudendum, ut
Judaeorum.Vide in quaniis le accusant : Jésus aulem B saliati poeniset opprobriis ejus Jud;ei, rnorlem illius
nihil respondere votait, ne, crimen diluens, dimilte- ' silire ultra désistèrent. Mystice aulem Pilatus, qui
* os malleatoris interprelatur, signilical diabolum, qui
retur a prseside, et crucis utililas differrelur.
Per diem1autem solèmnem,elc. Hanc ulique habe- secundum prophetam malleus universaeterra;, per
hai eonsuetudinem,qui per talia aliense genli placere quem Dominusvascula sua in minisierii usum for^
gaudebal. manda percutit, cum electos suos variis leniationibus
Habebat aulem lune vxnclum insignem, etc. Ba- probare permittit.
rabbam filium magistri ëorum, Lucas propter sédi- Tune milites proesidis,usque Ave, rex Judoeorum.
lionem faclam in civilate, et homicidium, missum Mslites quodeunque fecerunt, lamen nobis qui credi-
refert in carcerem. A quo quis vincilur, ejus filius mus, sacramenla iribuebant. In eblamyde coccinea,
appellalur. quam Marcus purpuram nominat, eo quod qusedam
Sédenie aulem illo pro trlbunall, etc., In muliere purpura sit rubra et cocco siniillima, peragentium
autem species plebis géntilium est, quae jam fidelis cruenia sustentât, sive ejus carnem, quam passiotii-
eum cum quo conversabatar, incredulum poputam bus objecit, insinuai. In corona spinea, maledicluin
ad Chrisli fidemadvocal : quse quia ipsa mullum solvit aniiquum, sive susceptionem nostrorum pecca-
sit passa , pro"Christo in eamdem gloriam futura , lorum, pro qua mohalis fieri dignatus est, osiendit.
illum cum quo conversabatar, insinuai. Ilac enim In calamo venenata oecidit animalia, sive calamum
vice, non ante, se intellexit diabolùs per Chrisli tenebatin manu, utsacrilegium scriberet Judaeorum.
mortem uadandum , et spolia humain generis sive Potest in uiroque Dominihabita inimicorum quidem
in mundo, sive apud tartaros, amissurum : et ideo senlentia probroso, sed ipsius Domini electione.
salagebat per muliereni, per quam spolia mortis in- gloriosissimo, omnis eleclorum ejus muliiludo, quse
yaserat, Chrislum eripere de manibus Judaeorum, ne in martyres venerandos,, et caeieram fideiium ple-
per illius morlem ipse amitteret mortis imperium. bem distinguitur, apertissime designari. Alba etenim
Porro tribunal sedes estjudicum; solium, regum; veste secundum Lucam induiiur, cum munda jusio-
calbedra, doclorum. rum confessione circumdatur. Purpura sive cocco
At illi dixerunl ; Barabbam. Hseret us([ue boïiiè vesiilur, cum triumpho victoriosorum martyrum glo-
'
Judaiis sua peiilio, qui pro Salvatore, inlerfectorem; riaiur. >
prodalore vilae, elegerunt adempiorem, ut hactenus Et exspuenlesin eum, el reliqua. lîaecfacimit usque
eam quam vendidere sive animse,seu corporis, liber- hodie pagani et haerelici, miliies ulique diaboli, quasi
laiem recipere non meruerint. n arundine caput Chrisli lëriunt, qui divinilaii illius
Dicunt omnes: Crucifigatur. Quanta perfidorum coutradicenles, errorem suum eonlirmare auctorilate
crudeliias , quae innocentem occidere ,• pessimo ut sacrse Scripiurae conantur, Per arundinem enim sor
sibi videbatur mortis génère, desiderâl ! sed a Do- let scriplura confici. Spuuni in f iciem ejus qui ejus
minoelecta eral : ipsam enim crucem babilurus erat prseseniiam gralias verbis exsecrandis ex inierna
signum, ipsam diabolo, superalo, lanquam tropseum caecaementis insania conceplis respuuni, et Jesum
in fronlibus fideiium positurus. Christum in carne venisse deneganl.
Vïdensautem Pilatus, usque «os videritls. Pilatus Et poslquamilluserunt ei, el reliqua. Quando 8a-
accepit aquam, juxta illud propheticum : Lavabo gellalur Jésus, et conspuilur et irridelur, non habet
inler Innocentesmanus meas ( Psak xxv3 (j), ut ïn propria vestimenia , sed ea quae propler peccala
lavacro manuum ejus géntilium opéra purgarenlur, nosira sumpseral ; cum autem criieifigereiur, el
et ab impielate Judaïorum qui clamaverunt, CIKCJ- illusionis atque irrisiouis pompa praterierii, luuc
fige eum, nos alienos faceret. prislinas vestes recipit, et proprium assumit or-
Innocensego sum a sanguinejusti hujus. Judex qui natum. . .
çngitur contra Dominum ferre sententiam , : non Exeuntesaulem,InrenerunthominemCgnnoeumte'x*
525. BEIME VENERABÎLISOPP. PARS 11.SECT. I, - EXEGETIÇA GENU1XA. 124
Primitus secundum Joannem porlabatipse,, posl A quia praedilus eral tiiulo, dignilateni prâleiiilit. Ul
imposila esi Simoni, qui obediens .inlerprelatur, Cunciis,légère, hoc esiaudire et credere, volentibns
venienii de ciyitaie Liby^e Çyrenae,quae liserés in- innoiescat, qui suum per cruceni non perdiderit, sed
terpretatur ;:quia niniirumChristus pro nobis passus, confirmant potius, el corroborant imperium.. Quan-
prsebèns.exemplum fidelib.us, ut sequaulur vesligia tum vero.ad liileram, haetrès lipguaeibi prae caeteris
ejus.,El Simon, de pago egrediens, crucem portai eminebant : Hëbraca, piropier Judseos in lege glo-
posl Jesum, cum poputas nalionum,.paganis rîtibus rianles ;_Groeca,propter .genlium sapientes; Lalina,
. derelictis, vesligia dominicae passionis obedienter propler Romanos, jam pêne omnibus genlibus impe-
am'ple'ctitur. - -.- .. ., ranles. Veljn't notait ergo. Judaei, omne mundi re-
El.vénerunl in locum qui dicitur Gelgolha-, e.lc. . gnuni, omnis mundapa sapiënlia, omnia divinselegis
Golgoiha namqueSyrum nomen est, el inlérpretaïur saGramenia.ieslariiur quia Jésus Judaeorum est, hoc
Calvaria;., Est autem ipse locus in tielïa lunç extra est, imperator, credenlium et coufitenijumDeus.
urbem ad septenirionalem 'plagara monlis Sion , et Tunecrucifixisunlcumeoduo lalrones, etc. Lalrones
Galvarisenon ob c'alvitium.primi hominis, quem ibi qui cum Domino sunt hinc inde crucifixi, significant
quidam errantes sepultum frustra suspicantur, sed ob eos qui sub fide el confessione Chrisli, vel agonem
dccollaiionem reorùm alque damnaioruni dicilur ;-el B.m.ariyrii, vel quaalibet çouiinenliaearctioris instiiuia
propiercaibi crucifixus est Dominus, ut ubi prius subeunt. Sed quicunque haec pro seterna solum coe-
area damnalorum, erigerenlur vexillà martyrii. Mo* leslique gloria gerupl, hi profecto dextri latronis mé-
ralem quoque crucis figurant) describii Apostolus, rita ac fidejdesignantur. Al qui,sive humanaalaudis
ubi ail ; In charîtaie radicall el fundatl, ul poss'iiis intuilu, seu quallbet minus digna inleniione mundo
coniprehenderecum omnibussanclis, etc. (Ep/ies. m, abrenuntiant, non immerilo blasphemaloris me.ntem
17,18). imitantur etactus,
Et dederunt ei vinum bibere, elc. Ama.ra vïlis vi- ...Similiter-el principes sacerdoium,.etc.- Itaque eos.
num. lëcit amarum, quod propinant Domino Jesu, hsec confilentes, propria condemnat senlentia. Qui
ut impleàtur quod scriptum esi : Dederunt In escam entai alios salvos]fecil,ulique seipsum, sivellei, sal-
mèam (el, -elin' ski mea potaverunt me acelo (Psal. vare polerat.
i,xvni, 22). Quod autem dicitur: Cumgusiasset,.no- , Si rex Israël es, elc. Fraudulenla promissio. Sur--
luit bibere, Iioc-indicatquod gustavérit quidem pro rexit ergo, -etiamsi de ernee descenderit, similiter
nobismoriis amariludinem, sed terlia die resurrexerit. non creditis. , - .
Marcus vero quod gustasset laouit ;-quod notait, ape- „ .. Id Ipsumet lalrones, et reliquat floequia secundum.
niii dicendo, Non accepil : quod Marcus.ait, myrrha- - Lucam unus fecit, aller-vero digua inveclione red-
lum.vinunt Fel posuit pro amariludine, et myrrha- arguit, et Dominumfideli.supplicalioneprecalur, po-
lum vinum amarissimum est; quanquam fieri possit luit usilalo loeulipnis modo per pluralem numeruiïi
ut el -ferle-et myrrha vinum amarissimum redde- significari. Usque hodie haec geri in Ecclesia yide-
rent. mus, cum mundanis tacii afiliciionibu.sveri simul ac
Poslquam aillent..cruclfixerunl cum,,elc. Joannes falsi fuerint Chrisliani., Illi quidem qui fiela mente
aulem dislinctius explicat quëmadmodum hoc ge- dominicaepassionis sacramenla gestanl, ad praesen-
slum sit, Quadripartite aulem vestis Domini quadri- lis vilaegaudia cupiunt libérai! a Domino. Al qui
partite™ ejus figuravii Ecclesiam, loto scilicet qua? simplici inlentionë cum Aposlologloriantur in cruce
tuor terrarum partibns orbe diffusam, et omnibus Domini nostri, ita potius a preasentibus serumnis
eisdem pârlibus concordiler distribulam. Tuniça optant eruijUt spirilum suum in manUssui commen-
vero illa sortila omnium partium significatuniialem, dent auctoris. Potest-ïn.'.duobus latronibus nierque
quae quia charitatis vinculo conlinetur, quae super- populos designari, quia uterque blasphem;ivii,quan-
emineniiorem habet viam, et super omnia praecepia do in morlem Domini pariier consenserunt. Sed
est, mérita vestis, qua -significaiur, desuper con- n aller, maguiludine signorum exierritus, egit peeni-
lexta perhibetur. Quid ïn sorte, quse non personse, îenlïam, el usque hodie Judseos inerepat blaspbe-
velmeritis, sed occulta Dei judicio concedilur, nisi manles. ,. . • .
gratia Dei conïmendala est, quaein unilate ad omnes - Asexta autem hora tenebroe(acte; sunt, -elc. Quod
pervenit. vero Marcus recapitulando horam scilicet exprimil,
• ' Et' sedentesservabant eum. Diligentia militum el qua maxime Judsoi clamaverunt ul Dominuscrucifi-
sacerdoium nobis proficil,ut major et aperliorvirlus geretur. Quod ergo maxime videri fecjsse nolebanj,
resurgentis appaTeat. hoc eos hora ténia fecïsse osiendit : verissime indi-
Et imposuerunlsuper caput ejus, elc. Pulchre titar cans magisfuisse Domini neealricemlinguain Juriseo-
lus, qui Chrislum regem lesletur, non infra, sed su- ram quam miliiiimmanus, qui eum hora sexlacru-
pra crucem ponilur : quia licet in cruce pro nobis cifixérunl. Ralionis igitùr, imo divinse piuialis-ordo
hominis infirmilale dolebat, super crucem tameri poscebat, ut eodem temporis articulo quo olim Adae
la-,
régis niajestatè fulg'ebal. Qui apte ëliam, quia rex prsevaricanli occluseral januapa paradisi, non
simul et sacerdos est., cum eximiam Patris suae troui Dominus pieniienti januam paradisi reserarel,
carnis hosliamin allare crucis offerret, régis quoque, eiqua hora primus Adam,peccando morlem huis
123 IN MATT1LEI EVANGELIUMEXPOSITIO. —- LIS. IV. 126
mundo invexit, eadem secundus Adam morlem mo- iV aulem civitalem, in qua visi sunt- résurgentes, aut-
riendo destruerel. Ilierosolymamcoelestem talelligainus, aul hanc ter-
Et circa horam nonam, etc. Quorum suscepil nn- renam.quae anle sancla fuerat appellaia, propter
luram, eorum déplorai miseriam. Ipsa enim natura, tentpluni, et sancta sanctorum, ad distinclionem
quam ille susceperat, propler peecatum derelicia aliarum urbium, in quibus idola coiebantur.
fuerat a Paire, non filius, qui unum cum Paire est. Centurio aulem, el qui cum eo erant, cuslodienles
Oslendiique quantum flere debeant qui peccant, Jesum. Non solus cenlurio glorificavil Deum, sed et
quando sic flevil-quinunquam peccavil ; el osiendit milites. Quanta ergo csecilas"Judaeorum, qui tôt
quam patientes et sperantes inter flagella debeant per Dominumvirlutibus factis, tanlis in morte ejus
esse qui peccatoressunt, quando ille ad immorlalir apparenlibus signiscredere respuerunl! Unde merilo
îaiem non nisi per mortem transit. per centurionem fides. Ecclesiae designatur, quas,
, Quidamaulem illic slantes, etc. Quos puto milites vélo mysteri'orum coelestium per mortem Domini
Romanos fuisse, non intelligentes sermonis Hebraei reseraio, conlinuo Jesum, el vere juslum hominem,
proprielalem. Sin autem Judseos, qui hoc dixerint, et-yere DeiFilium Synagoga lacente confirmât. Nam
inlelligere volneris, et hoc more solilo faciunl ut el ipsa somma centenaria, quse in flexu digilorum
Dominumimbecillitate infament, qui alienum auxi- a sinislra manu transit in déxleram, Ecclesiaesacra-
lium depreceiur. mento et fidei apertissime congruit : cui pro lege,
Qui Continuacurrëns unus ex eis, etc. Poslquam Evangelium creditum ; pro lerrae diviiiis, regnum
omnia perfeceruut, dabant quod essent. Judaeiquo- est coelesle promissum.
que ipii eranl acetum, dégénérantes a vino prophe- Eranl aulemmulleresibimùlloea longe,quoes.eculoe,
iarum el palriarcharum, tanquam de pleno vase , de elc. Minislrabanlautem Domino de substanlia sua,
iniquilaie mundi hujus impleti, cor habenles "veiul ut meleret eorum carnalià, cujus illse metebaul
spongiam caveruosis quodammodo alque lorluosis spirilalia : non quod indigeret cibis.Dqminuscrealu-
lalibulis fraudulenmm. Ilyssopum, cui circumposue- rarum, sed ul typumosienderel magistrorum, quod
runl spongiam,quoniam herlia est humilis et, peçtps victu aique vestilu ex discipulisdélièrent esse con-
purgat, ipsius Chrisli humilitaiem congruenler'acci- lenli.
pimus, quam circumdederunt, et se circumvenisse Cuni aulem sera facium esset, venit quidam homo
putaveruni; unde esi illud in Psalmo : Aspergesme divesab Arimailiia,elc. ûives refertur non de ja-
hyssopo, el mnndabor (Psal, L, 9). Per arundinem clanlia scripturis, qui virum nobilem alque diiissi-
vero, cui imposita esi spongia, Scriplura significa- f, muni referai Jesu fuisse discipuluin, sed ul osiendal
iur,. quaeimplebaïur hoc facto, . causam quare a Pilalo corpus Jesu poluerit impe-
Jésus autem iterum, damans vocemagna; emi&ilspi- irare. Arimaihia aulem ipsa Raniathaim, ea. civilas
rilum. Poslquam accepta acelo, dixit : Consumma- llelcauae et Samuelis,,in regione-Thamnilica juxla
lumest; hanc [hoc] magna voce prolulil. In hoc quid Diospolim. . "•-...
dixeril, Lucas aperte désignai : Paler, in manus luus Et acceplocorporeJoseph, involvit illud in sindone
commendospirilum meum.Quod aulem dixeril, emisii munda. Ex simplici sepullura Domini ambiiio divi-
spirilum, ostendil divinae poteslalis esse euiiuerë tum condemnatur, qui né ïn lumulis quidem possunt
spirilum, ul ipse quoque dixerat : nemo potest .tôl- carere diviiiis. Possumus aulem juxla intelligeutiam
ière animam,etc. spiritalem hoesentire quodcorpus Domini non auro,
El eccevélumlemplisclssumest, elc. Josepbusquo - etgemmis et serico, sed linleaminé puro obvolven-
que refert virlules angelicas, prsesides quondam dumsit; quanquam et hoc significetquod ille ta
lempli, luncpariter conclamasse, Transeamusab his sindone munda involvatJesum, qui pura eum mente
sedibus. Myslice scïnditur vélum lempli, ut arca susceperit.
lestamenii, et omnia legis sacramenla, quae lege- El posuit illud in monumenlo novo, etc. In novo
baniur, appareant, alque ad poputam transeant na- J} ponilur monumenta, ne posl rcsnrreciionein csieris
lionum. corporibus remanentibus surrexisse aliud (ingeretur.
Et terra meta est, etc. Non dubium est quid signi- Potest et novum sepulcrum Mariae virginis u'erum
fiée! juxla lilteram, magnitude signorum : ut cruci- demonstrare ; saxumque oslio apposilum, cl saxum
fixuni scilicet Dominum suum et coelum et terra magnum illud ostendere, quo non absque auxilio
omnia demonslrarent. Sed mihi videlur lerroemolus plurimorum poluisseï sepulcrum reserari. De monu-
et reliqua lypum-.ferre gentium, quod prisiinis er- menlo Domini ferunt qui noslrse aeiatis tempore de
rorum vitiis, et cordis emollila duritia, qui prins Jerosolymis venere, quod domus fueriL rolunda, de
simileserant lumulis morluorum, posiea agnoverint subjaeente rupe excka, tanlse aitiluiKnis, ut iniro
Greatarem. cojis-isîenshomo vix manu extenia culnien possit
El mulla corpora sanctorum qui dormieranl, mr- atlingere ; quse habeUinlroiluin.ab oriente, cui lapis
rexerunt, elc. Saneiorum corpora suri-cxer^nt, lit ille magnus advolutus atque importas est, in cujus
Dominumostenderehl resurgenlern; et lanlum cum monument! parte aquilonali sepulcrum ipsum, hoc
monumenta aperla surit, non ante surrexerunt quam est locus doniinici corporis, de eadem peira f;c(us
Bominus, ut esset prïmogenitusex mortuis. Sanctam est, seplem habens pedes longitudinis, trium-y.er.o
12-7 BEBaE VENERAIIILISQPPi PARS il. SECT. i.'— i.XEGETIC.-VGOUiN\. lâS
palmariimmensura casieropavimenioalitas eminens: A venerunt, id est, vespere aromata paraveruni, sel
qui videlicet locus non desuper, sed a lalere meri- parata mane ad sepulcrum detuierunl, quod Mat-
diano per lotum paiulus est,undè-corpus inferebaïur, thaeus quidem brevitaiis causa obscurius postal, sed
coior aulëm ejusdemmonumenti actaculi-rubicundo evangelisiae alii- quo- ordine- sit factum evidentius
et albo dicilur esse permislus. ostendunl. Sepulio namque sexta feria- Domino, re-
Eral autemibi Maria Mugdalene, elc; Omnibusad versa; a monumerito mulieres, paraveruni aromala
sua remeantibus solaemulieres qusearciiusamabanty el unguenla, quandiu- operari licebat, et sabbaio
f.'unussubseculae,quomodo'poneretiir inspicere cu- quidem siluerunl secundum mandatait!, sicut Lucas
rabant, uleï lempore congruo munus possent devo- aperte désignât. Cum aulem iransisset sabbalum,
lionis offerre. Sëd et h.aclenussanciae mulieres dïei vesperaque advenienle lémpus operandi rediisset-,
Parasceve-préparations idem faciuul, cum animse mox prompte ad devotionem emerunt quse minus
humiles, et quo majoris sibi consciie fragilit-alis, ëo paraverant aromata, sicut Marcus commémorât, ut
inajori Salvatoris ainorè ferventes, passionis ejus venientesungerent eum-,
vesiigiis-ln hoc sseculo, quo reqnies esi praeparanda El valdenianeuna sàbbuioriim,venerunt ad monu-
fulura, diligeuler obsequunlur ; et si forte valeaul menlum. Sed quaeritur quomodo dicat evangelïsta,
ïmiiari, pia curiosilate, qùo ordine sil eadem passio Vespereautem-sabbali,quoelucescilin prima sabbati,
'compléta, perpenduni. cum consuelus ordo temporum habeat vesperam-
- Altéra aulem die, quoe est posl Parasceven. Quia magis tenebrescere in nociem quani in diem lucescere.
ergo sexto diëbomo factusel tota est mundi crealura Sed myslice loquens ëv-angelisla,quantum dignitatis
perfecia, scplimo autem cônditor ab opère suo re- haecsacrâtissima nox de gloria deviclaemorlis aece-
quievii, unde et hanc sabbatum, hoc est requiem, perit, instauare studuit. Siquidem ab exordio murfdi-
voluil appëllari, recle Salvaior eadem sexto die cru- usque hue, lia temporum cursus distinguebatur, ut
cifixus, humanse-resiauraiionis implevil arcanum. diesnociem prsecederel,juxla ordinem primaecondi--
Sabbaio aulem in sepulcro reqûieseens, resurre- lionis. Hacàutem nocte per mysterium resurreciio-
ciionis, quoe octava die eral- Ventura, exspeclabat nisDominj, temporum ordo mutatus est. Nam qui-
eventnm, ubi nostrae simul devoiionisacbeatae reiri- nocte surrexit a moriuis, die vero sequenle ejus-
buiibnis ptelucet exemplum, quos in hac quidem dem resurrectionis effectum' discipulis osiendit,
sexta sseculisetaie pro Domino pâli, el velul mundo reetissime nox illa sequentis diei conjuncta est luci,
necesse est crucifigi. In seplima vero aetate, id est, ac sic temporum ordo statutus, ut dies nociem se-
cum lethi quis debjlum solvit, corpora quidem in lu- „ qualur. El quidem aptissime quondam diem seque-
mulis, animas autem secreia in pace cum Domino batur nox,' quia homo a lucë paradisi peccando-
manere, et post bona oporlet opéra quiescére, do- lapsus, in hujus sseculiténebras dècidit. Aptissime
uée octava landem veniente aetate, et jam corpora nunc sequilur dies noctem, quando resurrectionis"
ipsa resurreclione glorifieala, cum animabus simul per fidem a peccàli lenebris et umbra-morlis, ad-
incorruplionp.maeternsebaerediiatis accipïaul. lucem vitse Chrisio-largiënle redueimur. DuaeUîiius:
Conveneruntprincipes sacerdoium, etc. Myslice in noniinis ejusdemque amoris ac devotionis feminaî,-
nomine seducloris elfurto discipuIorum,.verum licet quse dominicuni venerunt visere sepulcrum, duas
ignorantes vaticinantur. Seductor enim erat Chri- fideiiumplèbes, Judaicom scilicet ël géntilem dési-
stus, non ut illi arbilranlur,a verilale in errorem gnant, quaeimo alque simili sludio passionemresur-
mittens, sed a Talsiialein verilalem,-quia sicyl dia- rectionémq-ue-sui Redemptoris celebrare desi—
bolùs est mediaior, ad morlem homines séduCendo, derant. -
ita ël Christus mediaior est ad vitam mundum Deo El ecce lerroemotusfaclus est magnûs, Terraemolus-
reconeiliando. Discipuliquoque Salvatoris tares spi- significat corda carnalium per fitlem passionis et
riialiter eranl.quia contemptoribus etingra'lis Scri- resurrectionis conculiènda ad poeniienliam, ac sàlu-
pinram Novi et Vetéris Testamenli, per juslum abla- Q berrimo pavore-permola ad vitam sublimahda-per-
lam judicium, in usus Ecclesiaî conférebant; el Sal- petuam.
vatorem, qui eis promissus et missus fuerat, illis Angélusenim Domini,usque Et sedebal super eum.
nocte dormilaniibus, id est iufidejilale lorpentibus, Advenit angélus, ut obsequium servitulis, quod Do-
disluleran't, et genlibus credendum iradèbanl. Et mino debuit, exs.olverei.Revolvit lapidem, uiegres-
eral illis pejor inlidelitas resurrectionis quant crude- sus Dominijam facti hominibus praestel indicium.
l'nas crucis. , Stans apparuit angélus, qui adventum-Domini in
Illi aulem abeuiiles, usque, signanteslapidem cum mundo prsedicabat, ul etiam slando signaret, quia is
çustodibus. Quantum in.ipsis est, manum importèrent quem prsedicabatad debeUandum,mundi principem
iste sedens, ut etiam sedendo îigurarel eum,
resurgenli, ut diligentia eorum noslrae fidei profiCe- veuirét; sedem regnijam conscen-
rel : quanta enim amplius reservaretui', lanto magis superalo morlis auclore,
resurrectionis virlus ipsius ostenditur. disse perpelui. Sedebal super lapidem quo osliuni
claustra infernorum sua
Vespere autem sabbali, usque videre sepulcrum. monumenliclaudebalur, ut;
viriule dejeciis superasse docerei.
Vespere 'iiiidem sabbali venire coeperunl ; sed lu- illum
cescente marie in prima sabbati, ad sepulcrum per- Eral aulem aspeciusejus skul rulyur, el veslimenla
129 IN MATTIJJEI EVANGELIUMLXPOSiTIO.— LÏB. IV. 130
ejus skul nix.Dl ipso quoque sigoificaret habita- ac  A dicantibus Evangelium aposlolis Viam ta cordibus
vullu quia is gloriam resurrectionis nuniiabat qui et hominum prsepararet.
terribilis ad damnandum reprobos, el benignus esset Ibi me videbunt. Id est, ibi mea membra inve-
ac blandusad consolandum elecios. niunt, et vivum corpus agnoscunl in eis qui eOs
Respondensaulem angélus, dixit mulieribus; Nolile suscipiunt : secundum illud quod Galilseainlerpre-
limere, vos. Ac si aperte dicat : Paveaut illi qui non latur revelalio, non jam in forma servi inlelligen-
amani adventum supernorum civium, et carnalibus dum est, sed in illa in qua oequalis est Patri ; illic
pressi desideriis, ad eorum se societalem desperant erit revelalio tanquam vera Galilaea, cum simlles ei
posse periingere; non vos, qua; vesiros concives erhnus, ibi eum videbinms,siculi est (I Joan. m, 2).
vi'delis. Qiioe cum abiissent, ecce quidam de custodibus,
Scio enim quodJesum, qui crucifixus est, quoeritis, usque el securos vos faekmus. Omnes igitur qui
etc. Scio, inquit, quod funus Salvatoris, charilatis slipe templi et his quse conferurttar ad usus Eccle-
officïocelebrare venistis, sed hic prseseniem cer- siae abutuntur malis.rébus, quibus suam expleant
nere non habelis, qui jam sua virtule surrexit, licel volupiatern, similes sunl scribarum,- sacerdoium
nunquammajestate seiilialis absentent; et si mois redimenlium mendacium, et sànguinem Salva-
verbis non creditis, verilalem resurrectionis, vel I toris.
vaeuo probate sepulcro ; subjunxil : Undecim discipuli in Galiloeamabierunt, elc. Quid
Et cito eunles, usque Ibi eum videbilis, ecce proe-
est ergo quod Jésus praecedildiscipu'os in Galitoatn,
dixit vobis. Felices feminse, quoe angelico doclae
ut videaiur ab eis? Sequuniur illi, ut videnles eum
eraculo, iriuinphum resurrectionis mundo annun- nisi quia suirexit Christus a moriuis pri-
liare merueruni, ac mortis imperium'quam Eva adorent,
ntiiia; dormientium ; sequuniur aulëm hi qui sunt
serpeniino seducta aftlatu induxil, praedicare diru-
tum! Chrisli, et .ipsi in suo ordine ad yilam de morle
Proecedetvos In Galiloeam.Id esi, in volutabrum transmigrant, ibique eum videnles adorant, quia in
specie suse divinilalis contemplantes sine fine col-
genlium, ubi ante error erat, et lubricum vesiigtam laudant. Cui visioni
stabili pede non ponebat. Inlerprelatur enim Gali- congruit illud : Tune enim re-
velata facie, sicut Apostolus leslalur : gloriam Do-
laea, volubilis, sive rota, vel transmigraiio facta :
mini spéculantes,in eamdemimaginenttransformamur
moraliler, in morlificatione carnis agnoscitur, in
(II Cor. m, 18), quicunque modo revelamus ad
iransmigratione mentis videlur.
El exierunl cilo de monumenlocum timoré magno, eum viam nosiram, ejusque vesligia sequimur 'fide
elc. Mérita quem movet quomodo Marcus scribat, G non ficia.
El nemini quidquam dixerunl, cum Lucas, Matlbseo f Quidam aulem dubilaverunl. Cognoscunl ergo
concordans, dicit : El regressoea inonumenlo,nnnt'm- Dominum, quem missïs in leiram vullibus adorani ;
verunl hoec omnia, etc.; nisi inielligamus ipsorumx sed ineral menlibus eorum non contemnenda du-
angelorum, nemini ausus fuisse aliquid dicere, id[ bietas, quia se non corpus in quo passus esi resus-
esi, respondere ad ea quse ab illis audierant : autt cilatum, sed spirilum quem fiuila passione tradidit
certe custodibus, quos jacenies videront. , solum videre puiabant.
Et ecce Jésus occurrit illis dicens: Avele. Prima? ; El accedensJésus, loculusest eis, dicens: Data est
resurgentis Domini salutatioiicni audire mereban-, -. mihi omnis potestas in coeloet in terra, ti.vc de as-
lur, m maledicium Evsc mulieribus solveretur. Mo- sumpla Ioquilur humanitale, quam suscipiendo mi-
raliler occurrit Jésus cum salulalione, omnibus3 noralus est paulo minus ab angelis, et in qua resur-
virluium iter inchoamibus- pracb.endoauxilium, u!! gendo a moriuis, gloria et honore est coronatus
ad salutem perpetuam pervenire queant. (Hebr. i, 9), et consiitutus super opéra manuum
Idoeaulemaccesserunt,eic. lstae àccedunt el tenentt Patris, omniaque subjecta sub pedibus ejus : inier-
pedes ejus, quia adoraverunt eum. Caelerum illai pi que omnia, eliarn mors ipsa ejus pedibus substracia
quae-qusercbal viveniem cum montas, et nesciebatt est, quaeei ad tempus visa est prsevalere.
adhuc Filium Dei resurrexisse, mérita audit : Ne» Eunles ergo docele omnesgénies, elc. Prius ergo
langasme, nondumenim ascendi ad Patrem meum. docere génies, id est, scientia veritatis insliluere,
. _Tunc ait illis: Nolite limere. Et in Veteri etin i ac sic baplizare prsecipit, quia sine fidé impossibile
Novo Instrumenta hoc semper observandum estt est placere Deo; et : iVisiquis renatus fuerit ex aqua
qUodquandoangustior aliqua apparueril visio, pri- et Spiritu sancto, non potest inlroire in regnum Dei
mum timor pellatur, ut sic mente placita possintt (Joan. m, 5); ad extremum vero subjungit : Docenles
quaedicunlur audiri. eos servare emnia quoecunquemandavi vobis, quia
Ile, renunliatefralribus meis, ut eant in Galiloeam,, sicut corpus sine spiritu mortuum est, ila et. fides
ibi me videbunt. Hsecpromissio dominici aspectus,, sine operibus morlua est.
quia mullis compléta est, propheiice dictum acci- El ecce ego vobiscumsum omnibus diebus usque
piendum est. Galilsea namque interpreialur vëi1 ad consummationemsoeculi.Marcusait : El Dominus
Iransmigralta, vel revelalio. Transmigraverat enimi quidemposlquamloculusest, assumplusest in coelum,
gratia Christi de populo Israël ad gentes, ul prse- etsedii a dexiris Dei; quia enim ipse Deus et -homo
131 BEÙM VENE-RAB1LISOPERUMPARS II. — EXÉGETICA"GENUINA. îôâ
est, assumpius est in coelum,-et sedit ah humani- i,l hensibiliS)qua omnia cognoscii novissimael antiqua,
tate, quam de terra susceperat; ma'net -cum san- intelligit çogitaiiones a longe, et omnes vias sin-
clis in lerra diyiiïitate, qua terram pariter implet et gujorum'praevidei. Adest eleclis graïia piae prple-
coelum. Notandum, inlerea quod pressens ubique ciionis, qua illos specialiterpérprsesentiam dona vel
divina,majestas, aliter eleclis suis, ajiier'est repro- flagella, quasi filios paler erudit, atque ad posses-
bis ; adesl enim reprobis poientia nàiurse ineompre- sionem fulurse hserëdilaiis erudiendo proveuit.
-: -- •
.'• O-RÂTÏO.DO-'MÏNIGÀ.'EXPLAMTÀ;
Paler noster, qui es in coelis. Apud evangelislam * - sive cprporaliter, sive ulroque modo înlellïgâtiir.
Maltbxum, seplem petitiones conlinere videlur'ora- Hic est etiàm remissio quam;poseimus, ubi est com-
tio, quarum- in tribus aelerna poscunïur, reliquis mïssio pëccatorum. lise lentationes, quae nos ad
quatuor lemporatia : quae lamen, propter seierpa g peccandumvel altictani vel impelluniur. lire tleni^
cpnsequendaj sunl necessariâ. Nam quod dicimus : que malum unde eupimûs liberavi, illic autem nihil
Sançtificelur nomen luum ; Adveniatregnumtuum, isiorum est. Evangelista vero Lucas in Oratione
et fiai volunlastua skul in coeloel in lerra. Quod non Domlnica petitiones non seplem, sed quinque am-
absurde quidam inlèllexerunt ta spiritu et corpore, plexus, neque-ab. i.slo utique discrepavit. Sed quo-
omntao sine fine retïnenda esse, et hic ïnchoanlur. modo isla; sepiem-sint intelligenda, sua ipsa brevi*
Quaniumcunque proûeîmus , augentar.in nobis. latecommonuil, Nomen quippe Dei saiiciificatar in
Perfecla vero {quod in alia viia sperandum est) spiritu ; Dei aulem -regnum in carnis resurreclione
semper possidëbuntur. Quod vero dicimus : venturum est.-Ostendens ergo Lucas lertiam peti-
Panem nostriim quolidianum dd nobis hodie; el; lionem duarum superiorum esse quodam modo re-
Dimiiienobis débita nosira, sicut el nos dimitlimus peiitionem, magis èâm prsétermittendo fecil inlel-
debitOribusnostrls; el : Ne nos inducas in lenlaiionem; ligi. Deinde' 1res Mas adjungit de pane quolidiano,
et : Sed libéra nos à malo, Quis non videal ad prae- de remïssione. pëccatorum, de lentaiione viianda.
senlis vlla: imligentiam perlinere? In illa ilaque-vilà Al vero quod ille in ullimo posuit, Sed libéra nos a
seterna, ribi nos sempér^speramus futuros, et no- malo, isle "non posuit ut inlelligëremusad illud su-
ïaiinis Dei sanclîlicatio, et regnum ejus, et yotaiitas C perjus quod de lentaiione dictum est perlinere;-ideo
ejus, in «osirO "spiritu et corpore perfeçlé atque quippe dicit : Sed libéra, non ait, el libéra; tanquam
iminortalitcr permanebunt. Panis vero quotidianus ' unam rpetiiionëm-;esse denronstrans. Noli hoc, sed
ideo dictas est, quia hic esi necessarius, qûantus hoc, utrseiat unusquisque. in eo se liberari a malo
animae-carnïque fcribuehdusësl, sive spiritaliler, quod non inferatur ta lenlaiionem.
IN -
.MAfiei;':ËVATî6ELtUM
LIBER PMMUS.
LIBER SECUNDUS.
LIBER TERTIUS.
CAPUT VIII. (Psal. civ). Sic ergo hoc locorudibus discipulis Ve-
Et dicebatillis ; Amen dicovobis, quia sunt quidam ritas loquens videndum regnum Dei promiliit in
de hic slantibus, qui non gustabunl morleindonec,etc. terra, ut hoc ab eis fidelius in coelo proesumatur,
Régntan Dei hoc loco pra;sens Ecclesia-vocatur. El Quod si regnum Dei liacsenteniia fulurani in coelis
quia nonnulli ex discipulis usque adeo in corpore beatitudinem vetimus accipere, et hoc quidam de
Victuri erant, ut Ecclesiam Dei conslruciàm conspi- astanlibus non posl mùltos dies in monte viderunt.
cerent, et conlra mundi hujus gloriam ereclam, Quod pia ulique provisionë factumest, ut contempla-
consolaioria promissîoiienunc dicilur : Sunl quidam *is tione semper manenlis gaudii, tamelsi rapiim alque
de hic staiilibus, qui non gustabunl mortem, donecvi- ad brève momenlum delibala, fortius inslantia soe-
deant regnum Del veniens in viriule. Sed cum lanta . culi transeunlis adversa tolerarent. Deceniissimo
Dominus subeuiidsemortis praecepiaëderet, quid ne- sane verbo sanclos mortemguslaie leslatur, a quibus
cessarium fuit ul ad banc subito promissionem veni- nimirum mors corporis quasi libando gustaïur', vila
ret? Quod si subliliter atlendamus, quanta dispensa- vero animseveraciter possidendo teneiur.
tibné pietatis agatur aghoscemus. Discipulis enim, Et posl dies.sex esswmpsitJésus Pelrum el Jacobum
rudibus eliam dé proesenii vïia aliquid promitlendum et Joannem, et duxil illosin montemexcelsumseorsum
fuit, ut possent rôbusiius in futura solidari. Sic Is-- solos,)el iransfiguralus esi coram ipsis- In Evangelio
raelilico populo ex ^Egypli ter.ra liberando repromis- Lucae ita scriptum est : Factum est autem post hoec
sioriîs terra promiilitur, ut dum yocandus esset ad verba(ère dies oclo,ëtassUmpsilPelrum, et Jacobum, et
doua coetastia, lerreiiis promissionibus suaderelur. Joannem, et ascendit in montemul orarent (Luc. ix,V
Unde reetè quoque per Psalmislam dicitur : Dédit pis et coelera: ;Oclava:autem die Dominus promissai.
"
rëgiàmè genlium,et tabores pbpulerumpossederuni,ul fuluroe beatiiudjnis gloriam discipulis manifestât:
eûitèdidnt justificalionesejus, et legem ejus reçfukqnl ut etiosléûsacoelestis'vilsedulçedine, cunctorum qui
o,7; ' IN MARCl EVANGELIUM EXPOSITIO.— L1B. III. 218
hsecaudire possinl corda refoveat, et octonariodie- A KAmplius lava me ab injustilia mea, et a deliclomeo
rum numéro, verum tempore resurrectionis gaudium" munda me (Psal. L). Non potest suis fidelibus in
doceai esse veniurum. Nam et ipse octava die, id terra dare claritalèm, quoeeos conservala manet in
est, posl sexiam Sabbati quia crucem ascendit, ac *• coelis.
seplimam Sabbaliqua in sepulcro quievit, a moriuis El apparuitillis Elias cuni Moyse,el eranl loquen-
resurrexit, et nos post sex hujus sseculi oetalesin tes cum Jesu. Moyseset Elias quorum unum mor-
quibus pro Dominopâli et laborare gaudemus, ac. iuum, allerum in coelis raptum legimus, visi in
septimam Sabbati animarum, quoe intérim iii alia majesiaie cum Domino(ul Lucas-scribit) liituram in
vila geritur, octava profecio oetate resiirgemus. illo omnium sanctorum gloriam significant. Qui vi-
Nam quod Mallhaeus,MarcusqueDominum post sex delicet tempore judicii, vel vivi in carné reperiendi,
Iransfiguratumdicunt dies, nec temporis ordine nec vel et, olim gustalâ morte, resuscilandi et pariler
ratione mysterii discrepaht a Luca, qui octo dies sunt regnaturiçum illo. Attestante elenim Apostolo:
dicit, quia illi medios lanlum ponunl dies, unde et Mortui qui in Christo sunl,'résurgent primi; deinde
absolule post sex dies factum commémorant. Hic nos qui vivimus,qui relinquimur, simili rapiemur
primum quo hoecDominuspromisil, et ullimum quo cum illis obviant Dominoin aéra, et sic sempercum
sua promissacomplevitadjungit. Ideoque lemperan- B ' Dominoerimus (I Thess.îv). Aliter. Moyseset Elias,
lius fere dies octo ponit. El in ralione myslica illic boc est legislator et proplietarumeximius, apparent
post sex mundisetatessanclis ab omni labore quies- el loquuntur cum Domino in carne ventante, ut
cendum, hic vero tempore oclavo désignât esse re- osiendant ipsum esse quem cuncta legis et proplie-
surgendum.Unde pulchre et sextus psalm. Pro octava tarum oracula promiserunt. Apparent aulem non
inscribitur, cui initium est, Domine, ne in furore ar- in infimis, sed in monte cum illo, quia nimirumsûli
guasme,quia nimirum pér sex oelatesquibusoperari illi qui mente lerrena desideria transcëodunt maje-
licel precibus est insislendum, ne in oclavorétri- staiem sanctae Scripiurse, quae in Domineest adim-
bulionis tempore a judice corripiamur irato. Quod plela, perspiciunt. Deniqueet (iliî Israël videre Moy- .
et ipse Dominushoc loco votait nos, osleiiso suoe sen, sed ad Deum in moniana subeunlem sequi non
oralionis exempta, docere, de quo secundum Lucam merentur, ad se quoque reversum non sine velamine
dicilur quia ascenditin montemul orarel. In montem cernunt. Eliam novere, sed solus triumphum ascen-
namqueoraluruset transfigurantssic ascendil, Ut os- dënliscum filiis propheiarum conteuiplatur Eliseus.
tendal eos qui fructum resurrectionis exspectaul, qui' Qùia multi passim Scripluroe verba legimus; sed
regem in décoresuo videre desiderant, mente in ex- p quam celsa in Chrisli mysleriis splendeat, perpauci
celsis habilare, et conlinuis precibus incumbere de- pêrfectiores inlelligunt.
bere. Très solummodosecum discipulos ducit, vel Et respondensPelrus ait : Rabbi, bonumest nos hic
quia mullisunt vocali, pauci veroelecli(Mallh. xx), esse. Faciamus tria labernacula, libi unum, el Moysi
vel quod ii qui nunc fidemqua imbuii sunl sanctae: unum, et Elioeunum. Non enim sciebalquid dicerel.
Trinilatis incorrupta mente servaverint, lune oelerna[ Erant enim timoré exterrili. 0 quanta félicitasvisioni
ejus mereniur visione loelari. deitalis inler angelorum choros adesse perpeiuo, si
El transfiguratus(inquit) coram ipsis, et veslimenla
i lanlum transfigurai.! Christi humanitas, duorumque
ejus fada sunt splendentlacandida nimis velut nix. socie.iassanctorum ad punctum visa delectet, ul eos
TransfiguratusSalvaiornon substanliamversecarnis ne discedanteliam obsequioPetrus sistere velit, qui
amisil, sed gloriamfutura:vel suaevel nosiraeresur- et si pro slupore humante fragiliiatis nesciat quid
rectionis ostendit. Qui qualis tune apostolisapparuit,, dicat, insiti lamen sibi dal affectasindicium! JVc-
talis post judicium cunclis apparebit electis. Nami sciebatenim quid dicerel, qui oblitus esi regnum Dei
ipso tempore judicandi et- bonis simul et malis ini sanclis a Domino, non alicubi terrarum, sed in coe-
"formaservi videbilur, ul Videlicetimpii quem spre- lis esse promissum. Nec recordalus est se suosque
vere, Judsei quem negavere, militas quem cruci--1) coapostolos mortali adhuc carne circumseplos, im-
fixere, Pilatus Herodesquequem judicavere, queantt \ mortalis vilae slalum subire non posse, cui mente
agnoscerejudicem.Veslimentaautem Domini, recle! excesseral, quod in domo patris quse iii coelis est,
zaucii ejus accipiuulur, lesle Apostoloqui ail : Qui-- domus manu facta necessarionon sil. Sed et usque
cunqueergoin Christo baplizali eslis, Chrislumindui- ' nuric imperilioenolalur,quisquislegi et propheiis et
siis (Galat. m). Quse videlicet veslimenla, Domino ) evangelicis tria labernacula facere cupit, cum luce
in lerris consistante, despecta aliorumque similia a ab invicemnullaienusvaleant separari, unum liaben-
videbaniur; sed ipso montem petente, novo can- lia tabernaculum, hec est Ecclesiam Dei.
dore refuigent, quia nunc, quidem filii Dei sumus, i, Et fada est nubes obumbranseos. Qui malCriale
sed nondum apparuit quid erimus. Scimus aulem n tabernaculumqusesivit,nubis accepitobumbraculum,
quiacumapparuerit, simlleseierimus. Videbimusenim ii ut discat in resurreclione non fegminedomoruni, sed
eumsiculest (I Joan. ïn). Unde bene deeisdëm ve- :- Spirilus sancii gloria sanclos ësse proiegendos. Dé
stimenlis subdilur: Qualia fullo super lerram non n qua Psalmisia : Filii aulem honiinumin prolectionê
potestcandida facere. Nam quia ille hoc loco intelli-i- alariim tuarum sperabunl(Psal.xxxy). El in Apoca-
gendusest fullo,quem poenilénsPsalmisia precatur:: lypsi sua Joannes : Stièmplum, inquit, nonvidi in ea
219 BEDJE VENERABILIS-OPP, PARS II, SECT. I, — ;EXEGETIGAGENUINA. 220
(Apoc. MH), Dominus.ç.mnipplens temptam illtas Adibile  esset pro rei magnitudine, et post tantam
est, et ;agnus. . . • .-..-. gloriam apud anjnips sequens crux scandalum fa-
El venit vox de nube,dicens : Hic est Filius meus ceret. .'....:...- :
clmrissimus;auditeillum. Quia imprudenter inlerrc- . Et interrogabanl çum dicenles; Quid ergo dicunt
gayerant, proplerea respoiisiorieniDpmini non m.e- Pharisoeiet Scriboequia Eliam vporleqi venirepri-
renlur; sed Pater respondej pro Filio,.ut verbum mum.. Tradilip Pharisoeorum est, juxta Malachiam
Domini complerelur. Ego testiinpnlumnon dice pro- prophetam, qui est npvissimus in duodeçim, quod
me, sedPater qui me misit, ipse pro me dicit leslimo- Elias vernat anle advenlum-Salyataris, et reducat
nium (Joan. y). V°x quoque de coeloPatris loquentis, cor palruni ad filios, et filiorumad patres, et resti-
audilur, quay leslimonium perhibeal de Filio, et. tuaiomnia in anliquum statum. ^Estimant ergo di-
Pelrum, errore sublalo, doeeat verilaiem : imp in.. scipuli tpnsforniaiipnem gloriee.hancesse,.quam in
Pelro coelerosapostolos.Hic est (inquil).Filius meus monte viderant, et dicunt : Si jam venisii in gloria,
charissimus; buta figendum est tabernaculum, huie quomodo prsecursor luus non apparet ? Maximequia
obtemperandum. Hic est Filius, illi servi sunl, Moy-_ Eliam viderant. reçessisse. Quando autem adjiciunt
ses et Elias. Debent et ipsi vobiscumin penelralibus scribse, etdiçunt : quia Eliam oporteal primum ve-
cordis sui Dominotabernaculumpraeparare.Concor--." P nire, primum dicendo ostendunl,,quod nisi Elias ver
dat sane hic Evangelii .Jocus"cum verbis ipsius nerit, non sit secundus Salvatoris advenius.
SÏoysi, quibus incarnationi dominicse lestimonium Quirespondensait illis : Elias cum venerit,primoref,
férens aiebat : Prophetam vobis. suscilabil Dominus sliluel omnia,;Omnia.resliluel, utique illa quoepro-
Deusveslerde fr.atribusveslris'..eumtanquqmmeipsuin, pheta proefatuspslehdft dicens: Ecce.egomitlamvobis
dudielis, juxla omnia quoe loculus fuêril vobis. Erit, Eliam prophetam, antequam veniat dies Dominima-
aulem: Omnisanimaquoecunquenon audierit prophe- gnus el horribilis, et cpnvertelcor patrum ad filios, et
tam illum , exterminabilur de. plèbe (Deut, xyin).. corfiliorumad patreseorum.(Mglach.iv). Resliluel et
Quemergo Moysescum venerit in carne, audiendum hpc quod morli débet, ac diu vivendo distulit. Quod
abpmni .anima quse salvari,.vejit.prsedixit,hune jam i eliam lue Dominus consequenler-intimavit,cum pro*
venienlem in came Deus Pater audiendum discipu- linus àdjunxit :
lis osiendit, el suum ès.seFilium .cqelestiyocë signa- .Et qupinpdoscriptumest in Filium hominis,ul mulla
vit. Etquasi manifestius fidemadvenius ejus illis.in-, patiatur et contemnatur. Id est quoniodode Chrisli
sinuans : Hic vir (inquil) hic est illë, quem Moyses passione mullifârie proplieioemulta scripserunt, sic
isle vobis ssepius ta mundo naseiturum promisis. ^ et Elias, cum.venerit, mulia passurus est, conlem-
Hujus verbis juxla proecepfumipsius Moysi.,etvos. nendus ab impiis. Restituet ergo omnia, primo vide-
auscullaie, et omnes veri amatoresausçultare jubele. licet corda hominum illius oevi, tastiluendo ad cre-
Et notandum quod sicut Domino in Jprdane bapli-, dendum Christo, acresislendum perfidiseAnljchristi;
zaïo, sic et in monte clarifiçato tatius sançioeTrinj- deinde ipse suani animam propler. marlyrium fidei
tatis mystarium declaratur. Quia nimirum gloriam Chrisli ponendo. D? quo in Apocalypsiplenius my-'
ejus quam in baptismo çredentes .cpnfilemur., in slico sermone narratur.
resurreclione videnles cpllauda'bimus..,Neçfrustra. .Sed dico ppbis,.gula et Elias venit, et fecerunt illi
Spiritus sanctus hic in luçida nube, Ut alius eyange-.. quoecunque. vpluerunl,-siput scriptum est de.eo. Ipse,
lista commémorât, illic apparebat in ççluffiba, quia, qui veiiturus est jn secundo Salvatoris advenlu juxla
qui nunc simplici corde fidem quam percepit servat, corporis ;fidem, nunc per Joannem venil in virtute
lune luce aperloevisionisquod çrediderat contempla-. et spirilu. Fecerunt §i.quoecunqueyoluerunl,hoc est.
bilur, ipsaque qua illusfrabitur inperpetaum gratia sp.reverunt,,el;dççpllayerunteum. '.,.
prolegetur. El. veniens.ad discipulossuos, viditturbam magnam;
El statim circumspkientesneminemviderunt anir : cir.cqeos,.etsçribqsfpnquirenlescumillis. El confesiim
plius, nisiJesum tantumsecum. Jjbi çoepii.Filius:desirJ)pmnls
J) pppulus videnseuni slupefactusest, el expave-
gnari, inox servi discesserunt, jne.ad illos paterna . runt. Et acQun-ciUes saluiqbgnteum. Nolanda in om-
vox emissa pularetur.. Aliter, cùm fierel yox super•. nibus loçis .disiantia nientis scribarum et turbae.
Filium, inventas est ipse solus, quia eum manifesia- . Èrat enim çum.:discipulis lurba, erant et scriboe;
verit seipsum eleciisi, erit Deusomnia in,omnibus; sed, adveniente Domino, mox omnis lurba stupe--
imo ipse eum suis unus per omnia Christus,.id est,. facta expavit, eunique salulansaccurrit. Scribsenihil
caput cum corpore splendebil. Propler quam unita-...; deyolio.nis,fidei, -liuinililatis et reverentiae, ei exbi-
teni alibi dicebat :jp nenioascendilin.coelum, nisi., !., buisse narrantar». Quid autem cpm discipulis Do-
qui descenditde coeïo,.Filius hominis,qui est in coelo i mini turbae sive scriboe conquirereni, evangelisla
(Joan. tu). non ,dicit. Potest vero (ni fa-llpr)-apte inlelligi de
El descendentibusillis de monte, proecepitillis,.ne. .hoc quaestionem fuisse motam, quare ipsi,cuni
cui quoevidissentnarrarént, nisi çum-Filius.hominis,a-_ essent discipuli Salvatoris, salvare daeinoniacum,
morlùis.resurrèxerit. Fuluri regni praemediiatio, ei . qui in medio erat posilus, non possëut. Quoder
gloria iriufflpbanlis.demonstra.t;àfuerat in monte.. sequeniibus Evangelii verbis potest conjici, dum-
Non vùîi_ergo hoejn populis.proedicari,ne et..inere-..... dicilur: .-,.:,
m IN?MARC!EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. III. 222
Et interrogavit eos : Quid Inler vos conqulritis? Et AJ odium viriulis incutîat, vel expulsionis suae vindi-
respondensunus de lurba dixit : Magistër, qiluli filium cel injuriam. Hinc est enim (ut de specie transeamus
meumad te, habenlemspirilummutum; qui ubicunque ad genus) quod Ecclesise sancloeprimordiis lot gra-
eum apprehenderit,allldlt eum, et spumat, et stridfil • vissima inlërebat certamina persecutionum, quod suo
denlibus,et arescit.El dixl discipulis luis ut ejkerenl regno dolebat subito animarum illala fuisse dis-
illum, et non potuerunt. Notandum aulem quod sem- pendia.
per loca rébus congruunt. In monte Dominus orat, Et interrogavitpatrem ejus : Quantum temporisest,
transformalur, discipulis arcana suse majestalis ape- ex quo hocei açcidit. At ille ait : Ab infantiq. Et fré-
rit.-In inferiora descendons turbse oçeur'suexcipitur, quenter eum et in ignem, et in aquas misit, ut eum
miserorum fletu pulsalur. Sursum discipulis mystë- perderet. Erubesçat Julianus, qui dicere audet omnes
rîa régni reserat, deorsum turbis peccala infideliiatis homines absque ulla péceati conlagione nasçi in
exprobrat. Sursum Patris vocem ils qui séqui carne, tamque innocentes, per omnia quani fuit
se poterant pandii; deorsum spiritus malos ablils Adam quando creatus est. Quid enim habuit iste
;quï vexabantur' expellit. Qui etiam niine pro quali- 1 puer, ut ab infantia dsenioniovexaretar acerbissimo,
laie meritorum aliis ascendere, aliis vero non desi- Si non ullo originalis peceali vinçuta tenebaïur,
slit desccndere. Nam carnales adhuc el ineipien- B ' quem constat nullum adhuc
proprtam potaisse ha-
tes, quasi ima peléns confortai, docël, càsligat. Pe'r- bere peccatum ? Confilealur Calholicus,' .quià luemo
fecios autem quorum conversalio in coelis est; sii- immunis a rioxa primae proevaricaiipnis nascilur, et
Mmius exiollendo glorificati libefius de oeternisin- invocét gratiam Dei, qua liberplur de corpore mpr-
struit, et ssepequaea turbis ne audiri quidem vàlëânt tisperJesumChristumDominu.nl noslrum. Intelli-
docet. Doemoniacumaulem bunc, quem descendent gat scriba doctus in regno coelorum, in hoc dsemo-
de monte Dominus sanavit, Marcusqu'idem surdum niaco à Domino curalo sal.valionem omniuiti fide-
mulumque, Mallhseps,vero tanàticum fuisse Comme* iium esse designaiam, qui originalis culpae reatu
moral. Significataulem eos de quibus scriptum est : astricti veniunl in mundum, nec nisi unius Redeni-
Slulius-ul lutta-mutaUtr. Qui nunquam.in eodem ptpris Jesu Christi fide sunlet gratia salvandi. Quod
Staiu permanentes, nunc ad taee, nunc ad illa vitia àùlem diclum est : El fréquenter eum el in ign&m,et
mii.la.ii, crescunl atque -degrescuni. Qui muii s.unt^ in àquus misit, maxiina huma.nse vecordiie facinora
non confitendo fidem: surdi, jiec- ipsum aliquate* désignât. Ignis namque ardor ad feryorem iracun-
nus veritatis audiendo sermonem. Spumanl autem dise referendus est. Aqua ad voluplates.carnis, quse
.cum.stultitia tabesçunt.. Slultorum namque et lan* . dissolvere mentem per delicias soient. Vel certe in
guentium atque hebelum est spumas salivarum ex *?•ignem ferlur dsemonïacus, quo adulierauliuiij corda
ore dimiiiere, Strident- denlibus,, cum iracundise suecensa sunt, et in aquas quoe soleit exlinguere
furore flammescunt. irescunt, cum olio torpeate charitatem.
languescunt, et, nulîa viriulis industria conforlati, Sed si quid potest, adjuva nos, misërlus noslri.
énerviier vivum. Quod autem ait : Et dixi discipulis Jésus autem ail illi : Si potes credere, omniapostibir
luis ut ejkerenl illum, elnon potuerunl, latenter apo- lia crëdenti. Aptum Dominus responsutii reddit pe-
stolos accusai, eum impossibilités eurandi inlerdum lenti. Ipse enim ait : Si quid potes, adjuva nos: El
non ad imbecillilatem curantium, sed ad eorum qui Dominus : Si potes, inquit, credere, possum vos ini-
eurandi sunl fidemreiëraïur, dicente Domino : Fiat sërtus adjuvare, quia fides non ficta omnia quse.
tibi secundumfidemluam (Matïh. n)." . :>
? salubriler petit, impetrare nieretur. Cui contra le-.
Qui respondens eis dixit: 0 generatio incredula, prosus qui fidefiier clamabai.: Domine, si vis., potes.
quandiu apud vos ero, quandiu vos paliar ? Non qupd me mundare (Luc. v), congruum suae fidei accepit
taedïo supéralus Sit, mansuetus ae milis, qui non responsUm : Volo,mundaxe(Ibid.),
a'përuil Sicul agnus Coram londente os suum, nec in ';: Et conlinuo exclamons patér pueri cum lacrymis
verba furoris efupit, sëd quo iii simililudinem me- . aiebal : Credo, Domine,adjuva incredulilfllemmeam.
I»
dici, si oegrotum Videal conlra sua praecepla se ge- -'-'Nëmo repente fit summus : sed in bona conversà-
fere, dicat: Usquequô àccedàm ad domum luam? tione a minimis qUisquoinchoat,.ut ad magna perve-.
quôusqueafiis mes perdait) industria;m,mé aliquid niai. Alia namque sunt viriulis exordia, aliud pro-
jubenle et le aliud perpétrante? In tantum autem fectus, aliud perl'eciio. Si enim el ipsa fides ad per-
non est iratus liomini sed vitio, et per unum ho- feclionem suam non quibusdam gradibus duceretur :
minem Judaeos arguit infideliiatis, ut statim iniu-' iste inierrogatus àii ciéderët, non
respopderet,
lérit: Credo, Domine, adjuva incredulitalentmeam. Si enim
Afferte illum ad me. El attuleruiit ëum. El cuin credebai, cur incredulitaléta dicebat ? Si-yerp inçre-
vidissetillum, stâtiin spirilus conturbavit eum, él eli- dulitatem habérë se novèrat, quomodo credebat ?
susin terram volulàbatur spuinan's. Allàldm Domino Sed quia per occultani inspiraiionem gratiae mérita-.
puerum spiritus conlurbat et elidit, quia ssepedum rum suorum gradibus fides crescit.: uno eodemque
converti ad Dominum post peccata conamur, mafo- tempore is qui necdum perfe.ete çrediderat, simul
ribus novisque aniiqui lioslis pulsamùr însidiis." et credebat, et iricredulus erat.
Quodob id ulique càllidus facit adversarius, ^ut vef El cum viderelJésus cpneurrentem.turbam, commi?
'
'aar RKniF. VUNP.R4RIMSiVPP. PiBR II. SFGT. I F.\F.GF.TrnAfiRNIUMA. ÇKU.
'IÛIMS est spirilui iriunundo,dkeits illi : Surde et mute À et dicebatillis :. QuoniamFilius hominisiradelur in
tpiritus,ego libi proecipio,éxiab eo, et amplius ne in- manus hominumet occidenteum. El occisus lertia die
Iroeasin eum. "ComuiinatioDomini, divini est virlus resurgel. Semper prosperis miscet trislis, ut cum
taipérii. Non aulem puero qui vim paiiebatur, sed repente venerinl, non lerreànt apostolos, sed a proe-
dtcmoni quiinfcrebal eommiiiatus est. Quia qui pec- méditatis ferantur aiiimis. Si enim contrislat eos
canlera. emendare desiderata vilium ulique incre- quod occidendus est, debel Iselilicarequod die tertio
pando et exsecrando débet exlerminare, sed homi- resurreeturus est.
nem amaiido refovere. Bene aulem Dominus qui Al ignorabanl verbum«t,urf, et limebantinlerrogare
spirilum immundum pellit ab homine, simul ne am- cum. Haec ignoratio discipulorum, non tain de tar-
plius in eum ingrediatu.rimperat. Quia ille veraciter ditate ingenii eorum quam, de amore nascitur Salva-
à daemoniacadôminaiione liberatur, qui ad peccata toris, qui cannales.adhuc et mysterii crucis
ignarj ,
a quibus semei poenitendo mundalus est, vital maie1 quem Deum verum cognoverant, moriiurum credere
Vivendo reverii. nequibant. Et quia per figuras eum ssepeloquenlem
, Et exclamonsel mullumdiscerpenseum, exiitab eo. audire solebant, horrentes evenluin morlis
ejus,
Exilurus ab hopiinë spirilus immundusdiscerpileum, C, eliam in eis
-* quoe de sua traditione et passione
acfurenti clamore lerruil inluëntes. Quia plerunique'' aperte loquebalur,. figurate aliud significari vole-
diabolùs dum de corde expellilur, "ac'riores ta ëo' bant.
tentaiiones générât quam prius excitaverat, quando "
Et veneruntCapharnauin.Qui cum domi essenl, in-
hoc quietus possidchat.
eos. Quid in via iraclabatls?Alllll lacebant.
Et factus- est sicut mortuus; ila ut multi dicerent,' lerrogabal
Si quidem intersein via disputaverant quisesset il-
quid mortuusest. Jésus aulem tenons manum ~ejus, ele-
lorum major. Inde orta videlur dispuialio discipu-
vavit illumet'surrexit. Quem hostis impiusjam fugere lorum de
ac moriuo similem reddidit, hune li primalu, quia viderant Pelrum, Jacobum
compulsus stravit, ~i et Joannem seorsum duclos in moniem, secretum-
pius Salvator miii suoe dexteraelactus levavil. Qui eis ibialiquod esse credilum. Sed et Pctro
sicut verum se esse Deum poleotia salvandi docuit,' que
ita eliam veram se habuisse carnis naturam more supërius juxla quod Matlhseusnarrai, claves regni
coelorum promissas , Ecclesiamque Domini super
lactus humani declaravit. Negal namque Manichseus
fidei a qua ipse nomen acceperat, oedilican-
insanus veraciter eum carne indulum fuisse : sed, pelram
dam esse.- Querébahtur ergo vel ipsos très cse-
ipse cum toi languentes suo lactu erexit, mundavil,' .
teris, vel omnibus aposlolis Pelrum esse prsela-
illuminavil, haeresim illius el antequam nala esset C lum,
damnavit."
Et cum introisselin domum, discipuli ejus secrelo 0 Et residens vocavil duodecini,el dit illis : Si quit
inlerrogabant eum: Quàre 7iosnon ppluimusejicere e îJii/( primus esse inler vos, erit omniumnovisslmuset
eum? Et dixit illis : Hoc genus in îîullo potest exire, , omnium minisler. Et àccipienspuerum slaluil eum In
nisi iii oraiioue el jejunio. Dum docet apostolos quo- medio eoruiii. Quemcomplexus esset, ail illis : Quis-
modo daémon nequissimus debeat expelli, omness quis unum ex htijusnlodipueris receperit in nomine
insliiuil ad vitam, ut scilicet noverimus gravissima a meo, me recipit. Videns Cogitationes discipulorum
quseq.uevel immundorum spirituum vel hominum u Dominus curai desiderium glorise, bumiliiaiis con-
tentaménta, jéjuniis et orationibus essè superanda. tentione sanare, primatumque non esse quaeren-
Iram quoque Domini cum in ullionëm nostrorum a dum : et prius simplici humiliiatis commoriet impe-
scelerum fuerit accensa, hoc remedio singulari posse e rio, élmox puerilis innocenlioedocel exempta.Quod
placari. Jejunium aulem générale esi non solum abb enim ail : Quisquis unum ex hujusmodipueris rece-
escis, sed et a cunclis illecebris abstinere carnalibuç, . péril in homine meo, me recipit ; vel simpliciier
imo ab omnibus vitiorum se conlinere passiouibus. pauperes Christi, ab bis qui velint esse majores,
Sic et oratio generalis non in verbis soium est, qui- osiendit honore recipiendos, yel cerie ma-
j_n>j pro ejus
bus dîvinam clëmentiam invocamus, verum etiam tan litia pârvulos ipsos esse suadet, ut instar aetaiispar-
omnibus quoe in obsequium nostri coiidilorisfideii vuhe siniplicilalem sine arrogantia , chariiaiem sine
dévolione gerimus, leste apostolo qui ait: Semper ,. invidia, devotiqne'msine iracuudia conservent. Quod
gqudenles,sine inlermksioneerate (I Thess. y). Quo- ,. autem complectiiur puerum, significat humiles suo
modo enim quis omnibus horis atque momentis sine e dignos esse complexu ac dilectione, lalesque cum
inlermissione Deum potest invocare sertnonibus 1? impleverint quod proecepit: Discitea me, quia miils
Sed lune sine inlermissione qramus, cum ea solum n suin el humiliscorde (Mallh. xi), jure posse gloriari
opéra gerimus quae nos pietati nostri commendent d ac dicere: Loevaejus sub capile meo , et dextera ejus
auctoris. Quo nimirum jejunio, et qua oralione, ju-_ amplexabilurme (Cant.n). Beneaulem cum dixisset,
VantéDomino, cunctas antiqui hostis debeliabirnusac :c Quisquis unum ex hujusmodi pueris receperit, addi-
propulsabimus iusidias. dil : in npinine meo,. ut videlicet formam viriulis,
CAPUTIX. quam natura duce puer observât, ipsi pro nomine
Et inde profecli proelergrëdlebanturGaliloeam, nec >c Chrisli, juyanle ratiouis induslria, sequaniur. Sed
'iolebalquemquamscire.Docebal«utemdiscipulossuos, s quia se in pueris recipi docebal, videlicet quasi ea
' ~
fièS IN MARC1EVANGELIUMEXP0SIT10..— LIB. MI. 22Ô
put in membris suis, ne putaretur hoc esse solum A Quoeenim seminaveril homo, hoecèl melel ( Ibid. ).
quod videbalur.adjunxit atque ait- Et quisquisscandalizaverilunum ex his puslllis cre-
El quicunqueme susceperil, non me suscipil, sed denlibus in me, bonumest ei magis si circumdarelur
eum qui nie misit. Talem se ulique ac lanlum credi mola asinaria collo ejus, el in mare mitterelur. Quan-
volens qualis et quanlus est Paler. Usque adeo enim, quam hsecgeneralis possit esse senlentia adversum
inquil, nihil disiat inler me et eum, ut qui me Tëce- omnes qui aliqueni scandalizant, lamen juxla conse-
perii, recipial et eum qui misit nie. quenliam sërmonis, eliam contra apostolos diclum
Respondil Illi Joannes dicens: Magistër, vldimus inlelligi potest, qui inler se disputantes, quis esset
quemdamin nomine tuo ejkknlem doemenia,qui non illorum major, videbanlur invicem de dignilalc con-
sequilur nos, el prohibuimuseum. Joannes praccipua tendere. Et si in hoc vilio permansissent, poierant
devolione Dominum amans, ideoque redamari di- eos quos ad fidem vocâbanl, per suum scandalum
'
gnus, excludendum benefieio pulavit eum qui non perdere, dum Apostolos vidèrent inter se de honore
uiatur oflicio,sed docelur neminem a bono quod ex pugnare. Quod autem dixit : Bonum est ei magis si
parle habet arcendum, sed ad hoc potius, quod non- circumdarelur'molaasinaria collo ejus, secundum ri-
dum habet, esse prbvocaridum. Nam sequilur : Jésus lum proVinciseIoquilur, quo majorum criminum
aulem ait: Nolile prohlbereeum; nemo-est enim qui " apud veleres Judseos poenafuerit, ut in profundum
facial virtutemin nominemeo, el possit cito maie loqui ligato saxo demergerentur. El Tevera melius est in-
de me. Qui enim non est adversumvos, pro vobis est. noxium, poenaquamvis airoeissima lemporali, lamen
Hac doclus senlentia dicit Aposlolus: Sed sive occa- vilam finire corpoream, quam lsèdendo fralrem,
sione, siveverilale Cbrislusannunlielur, ël in hocgau- mortem animas mereri perpetuam. Recle autem qui
deo, sed et gaudebo(Philip, i). Sed licet illegaudeat, scandalizari potest, pusillus appellatur. Qui enim
eliam de his qui Christum annuntiant non sincère, magnus est, qusecunque viderit, qusecunqaepassug
et taies âliquando in nomine Christi signa facientes fuerit, non déclinât a fide. Qui autem pusillus est
ob aliorum saluiem censeaniur non esseprohibendi; animo el parvus, occasiones quserit quomodo scan-
non tamen ipsis per lalia signa, secura sua conscien- dalizelur. Propterea denique oportet nos maxime iis
lia redditur, quin polius in illa die cum dixerint : coiisulere, qui parvi sunt in fide, ne occasionenostri
Domine,Domine,nonnein nomine tuoprophelavimus, offendantur, el recédant a fide,ac décidant a salute.
et-in nomine luo doemoniaejecïmus;el in luo nomine Noiandum sane, quod in nosiro bono opère, âli-
virlules multas fecimus (Mallh. vu) ? Rèsponsum ac- quando cavendum est scandalum proximi: âliquando
cipienl: Quia nunquam novi vos; discedite a me:,'„ vero pro nihilo conlémnendum. In quantum enim
omnesquioperaminiiniquitatem(Ibid.). Ilaque in hoe- sine peccata possumusvilareproximorum scandalum,
reiicis ac malis- calholicis non sacramenla commu- debemus. Si autem de verilale scandalum orilur,
nia, in quibus nobiscum sunt, et adversum nos non utilius permîuitur scandalum nasci, quam Veritas
sunt, sed divisiones pacis veritati conirarias, qua relinquatur. Item per molam asinariam, ssecularis
adversum nos sunt, el Dominum non sequuniur no- viloecircuiius ac labor exprimiiur,et per profundum
biscum, delestari et prohibere debemus. maris, exlrema damnalio designatur. Qui ergo ad
Quisquisenim potum dederil vobiscalicemaquoe[ri- sanclilalis speciem deductus , vel verbo caelerosde-
gidoein nomine meo, quia chrisli eslis, amen dico vo- struit, vel exempta; melius profecto erat ut hune ad
bis, nonperdet mercedemsuam (Psal. CXL).Legimus morlem sub exterlori habita lerrena acta consirin-
in propheta David : Ad excusandas excusaliones in gerent, quam sacra officiain culpa caeteris imitabi-
peccatis, quod multi peecalorum suorum quasi ju- lem demonslrarent. Quia nimirum si solus cade-
Blas proeiendebant occasiones, ut quod volunlale ret, uleunque hune lolerabilior inferni poena cru-
• -
delinquunt, videantur neeessilale peccare. Dominus , ciaret;
sc'rulator cordis et renum, qui fuluras cogitationes in 'i- Et si scandalizaveril te manus tua, abscinde illam.
Binguliscontueiur, dixeral : Quisawisunum parvulum D Bonumest tibidebilem introire in vitam, quam duas
receperit in nomine meo, me recipit. Poterat aliquis i manus habenlemire in gehennam, in ignem inexslin-
causariel dicere : Pauperlate prohibeor, lenuitas me }' gulbîlem. Quia supra docuerat, ne scandalizemusèos
relinet, ut hospilalisesse non possim. Et hanc excu- qui credunt in eum, nunc consequenter admonet
salionemlevissimopraeceptodiluit, ut calicem aqua;, quantum cavere debeamuseos qui scandalizare nos,
cl hune frigidse,juxta Malthoeum,lolo animo porri- id est, verbo vel exempta suo ad ruinam peccati
gamus. Frigidse, inquit, aquae, non calidae,ne et in propellere certanl. Manum quippe nostram appellat
calidapaupertatis et penurioelignorum occasio quae- necessariumamicum, cujus opère atque auxilio quo-
reretur. Taie quid et Apostolus ad Galatas praeeipit, lidiano opus habemus. Sed lalis si nos laederein
Commuuicelisqui calechizalurel qui se calechizal,.in causa anima; voluerit, excludendus est a nosira so-
omnibusbonis (Gai. vi). Et discipulos ad magistro- cielate, né si cum perdiio in hac vila partem habere
ru'm refrigeria cohorlalur. El quia,poterat quilibet voluerimus, simul in fuluracum illo percamus. Quod
oblendere paupertalem , et prseceptaHi eludere, aut subditur :
priusquam illud pro.ponat, imminentem solvil quse- Ubi «entas eorum non inorilur, et ignis non exsiin-
sudtiem dicens: Nolite errare; Deusnon irridetur. guelur. In vernie putredinem gehennoe,sicul in igné
m BEDM VENËRABÏL1SOPP. PARS lî, SECT. I. — EÎEGETICA GËNUINA.' 228
ardorem désignât, siye vermis dicit seram scelerumvJL al.laribusapia possit effici. Unde bene, eum dixisset,
poeuiiud.inem.,quaenunquam in lormgniis conscien- Omnis enim igné salietur, addidil: Et .jonmisvictima
tjani affliçtorum mordei-ëcessabil : ul ignis sit poena sale salieliir. Ille elenim veraciter victima Domini
exlitasecus saeyiens,vermis dolor inieiius accusans. éxislil qui .suum corpus et animam a vitiis emun-
Et.sipes luus scandalizal te, amputa illum. Bonum dando per amorem sancii Spiritus Deo consecrat.
est tibi claudumintroire In vitam oeternam.,quant duos Nec solum victima lalis sale aspergitur, sed et igni
pedes hqben.lemmilli in gehennamignis inexstinguibi- consumitur, quando non pecçali tantum contagio
lis, etc. In pede sicut et in manu cb;iros,;inemendabiles ps.lliiur, sed ab electorum mente ipsa eliam vitoe
docet alienandps a nobis, ne per immnnditiam eorum praesenlis quoe ta carne est delëctalio, lollilur, et
quos câstigare nequimus, et ipsi polluli perea.mus. futura; magis vitoeçopversatio intenta meule.suspi-
Sed manus propler opus necessarium nobis, pës sunl ralur. An non hostia sacro igné salila eral qui dice-
dicti laies propler ministerium discursusque in no- bat : Nosira autem conversaliain coelisesl (Phil. m).
slris usibus accommodos. Unde eliam Saivql.oremexspeclamusDominumJesum
Quod si oculus luus scandalizal te, ejke .eum,Bor Christumqui reformabitcorpus humililalisnostroecon-
num est libi luscuminlroire in regmpi Dei, quamduos fîguralumcorpori clariialis suoe(Ibid. ). Qui enim spe
pculos habenlem milii in gehennam ignis.- lu oculo"-B certissima luluroeiininorlaliiaiis quasi jam reforma-
quoque propler scandalum eruendo, iidem nostri tum in simililudinem dominicaeresuiivclionis, corpus
carnaliier' amici, spiriialiter- vero adversarii desi- susefragililalis intuebantar, quasi saerata igné spiri-
gnantur; Sed cum nos eorum consulta ac provisione tali Deo, victima etiam in pivnsenli vivebani, juxta
opushabemus, illi vero consilio nos pravo decipere, illud ejusdem apostoli : Obsecrovos, fraires,.per mise-
alque în iter erroris defleclere quaerunl, peiiitus no- ricordiam Dei, ut exhibealiscorpora vestra Iwsikmvi-
tas eorum omittenda est societas. Scandalum quippe •venlem,-sanctum, Deo placement (Rem. xv). Possu-
sermo firaecus.est, quod nos offendiculum, vel:rui- mus et ita,.recte'intellige:e quod dictum est : Omnis
na m. et impacti pedis dicere possumus. Quidam, enim igné. salietur.: El-omnis .victimasale salietur
scandalum Graece, Latine scrupiiluni dicunt. Ille (Marc, ix), quod altare sil Dei cor elenioruoe, hos-
ergo scandalizal fratrem, qui ei dicta faciove minus tise vero sacrificia in hoc allari offerenda, bona sint
recta occasionem ruinoedederit. Potest.e.t< simplicité? ppera fideiium : In^omnibus aulem sacrificiis sal dé-
dici: Si quis ila necessarius nobis esse videlur, ut beat offerri, quia: nullum est opus bonum quod non
tnanus, pes, et oculus, ulilis videlicet atque sollicitas sal sapiënlia}ab: omni corruptione vame laudis, csi-
ieiacntus: ad perspiciendum,scaudaium aulem no- terisque pravis sive superfluis cogitationibus ëxpur-
bis facil, .et per dissonanliam morum nostrahit in gpt. Namcura COiitinenlioe a carnalibus castigat ille—
gehennam, ne sic.quidemiemporalibus ejus com-mo- cebris. Ignis aulem qiii sacrificiain allari consumit,
dis cum periculp animarum noslraruni uti acrefe? Ille est ulique de quo Joannes ait ; Ipse vosbaplizabil
veri debemus. Quia vero Dominus tertio mentionea in Spiritu sancloêLlgnl (Ibid. m) ;;per quem nosira
vermis et ignis fecit seteroi, restât dicere quomodo bona -opéra* ul vel: inchoari vel.pei-fieivaleanl, ju-
felorem vermis, et ignis yaleamus eyilare lormen- vantur, vel. celle: ignis tribulationis quo paltanlia
lum. Sequitur : fidelium|ulperfeetati)opushâbere possini exercîetur.
Omnisenimigné salietur.,etomnisvictimasale salie- Omnis ergo Ignésalietur,.et victimasale salietur (Ibid.
lur. Fetpr quippe vermium de corruptione solel nasci jx), quia omnis fidëlis qui seierni yermém tarmeiili
carnis et.^anguinis. Ideoque carorecens salecondi- cayere vult, igné vel gralisespiritalis, vel incUrreri-
tur, ut exsicçalo humore sanguineo vermescere ne- tium deforis tribulaiionum débet castigari,.:ut di-
queant. Caro ergo et sanguis vernies créant,-,quia gnum Deo sacrificium.fieri possit. Respïcii hic locus
delëctalio càrnalîs, cui eondimentum continentiae ad superiora, ubimembra scandalizaniia evelli proe-
non resistit, poeiiam luxuriosis générât oeternam. çepta sunt : quiaet hoc igni saliri esi, id est, tenla-
Cujus fetprem quisquis vilare desideral, et corpus *ijj lionibus exercer!, proximos nobis ac diiectos,-ob
sale conlipenlise, et menlem sludeat condiinentosa- '"Chrisli amorem negare.
pientise ab erroris et ylliorum labe constripgere. Bonumsal. Quod si sal insulsumfuerit, in quo illud
Mire aulem diclum est: Omnis enimigné salietur, condietis?Bonumest Dei verbumaudire frequentius,
Quod enim sale saliiur, vermis pulredinem arcet, sale sapientiae spiritalis cordis arcana condire, inio
Quod vero igné saliiur, id est, ignibus sale aspersis ipsum cum aposlolis sal terra; fieri, id esi, eorum
çonditur, non solum omnem vermium coiitagionem quoque.qui adhuc lerrena sapiunl, .imbueiidismeu-
longe abigil, sed ipsam quoque quae ila saliiur car- libus sufiieere. At si quis semel coiidiiiieiiiu-reriia--
nem consumit. Quod in hostiis quse ta allari crema- tis refectus, ad apostasiam redierit, quo alio doclore
bantur, fieri solere^divinselegis scita.déclarant, ubi corrigiiur, qui eam quam ipse gusuvit Siptantiië
in omni victima et sacrificio sal offerri praecepliim dulcedinem, vel adversus sseculi.peïierritusj vel al-
esi. Sal.ergo dulcedinem sapienliae,ignis Spirilus lectus prosperis respuit? Cui aple congruit illud viri
sancti gratiam désignât. El omnis igné salietur, quia sapieulis : Quis medebiluf inçantalori a serpenteper-,
omnis.«Iecius, sapiënlia débet spiritali a corruptione cusso? Hac sane seiitenlia speeiaiiier J"da?Scarioi'tis
çancupisteti.lisecarnalis expurgari, ut victima divinis soçios ipsumque designari non inimeriio creuetur
m<i ' IN MARCIEVANGELIUMEXPOSlTtO.— LIÔ. III. êSO
qui pbilârgyrià corîuptus et gradum âposiolalus per-1A qua; vel4itiores vel juniofes vel pulchriores essent,
dere, et Domiiïum tradere non dubitavit. Vërum primas uxores interfici, aut malam vitam: ducere,
quia sunt nonnulli, quos duta major scientia erigit, matait indulgere discordiam, quam odia, et homici-
a csetërorum socielatë disjùngit, et quasi quo plus- dia perseverarë ac perpetrurU Simulqûe. considéra
sapiunt, eo longius à côiicordioevirlule desipiscuhl,- quod non dixit, propter duritiam cordis veslri per-
recte subjungitur : misit vobis Deus, sed Moyses; ut juxta Apostolum,
Habetehi vobis sal, et pacem habete inler vos. Pêr eonsilium sit hominis, non imperium Dei.
sal quippe verbi sapiënlia desighàtar. Qui ergo loqui - Abinitio aulem crealuroemcisculuniel feininamfecil
sapientër'nitilur, taaghbpere métaâl lié ejus elo'quio eos Deus. Hoc iii exordio Geneseos scriptum est.
audiënlïûmUnius cônfundaliir. Sal quippe sine paeë Dicendoaulem masculum et feminam, osiendit se-
non viriulis est donum , sed damnationis âugmeii- cunda viiancla conjugia. Non enim ail masculum et
tuta. Quo eaim quisque melius sapit, eo dëïeriùs'dé- feminas, quod ex prière répudia quserebaiur., sed
linquit. El ideo Inèxcusabililer merebitur-suppli- masculum el feminam , ul unius conjugis consortio
cium, qui prudéhlër, si voluissët, potuit vitaré péc- neclerenlur.
catum..
" '"' '".''"- '' Propter hocrelinquethomo patrem.suum et malrem,
' 'CAPUTX. ""; B
I et adlioerebilad.uxoremsuam. Similiter ait, Adhoerebil
El inde exsurgensvenit iii fines Judéoe 'ultra Jordà- aduxorem suam, non ad uxores.
nem. HucusquëMdrcus ëvangelistaéa narràvil de Do-'- El eruni duo incarne una. Ilaquejam non sum duo,.
mlno quoeIn Caliloea fecil el docuil. Hic incipil ea' sed una caro, Praèmium est nuptiarum e duabus
narrare quse in Judaea.fecil et docuil, sive passus unam carnem fieri. Casiiias juncta spiritui unius
est. Et primo quidem trans Jôrdanem ad orientent, efficitur spiritus. r
deinde eliam eis Jordanëm, quando venit Jéricho', Quod ergo Deus conjunxit, homo non separel. Quoe
Betiianiam et Hierosolymam. Nam cùm Omnis Ju- Deus conjuaxit, unam faciendo carnem viri et fe-
daeorumprovincia generaliler ad distinclionem âlia- minse, haec homo non poiest separare, nisi forsjtan
rum genlium Judaea dicta sit, specialius lamen nie-' solus Deus. Homo séparai, quando propler deside-
ridiana ejus plaga appellalur Judseà,' ad 'distinclio- rium secundie uxoris primam dimittit. Deus séparât;
nem Samarise, Galiloese,Decapolis, et coeierartanin qui et conjunxerat, quando ex consensu propler ser-
eadem provincia regionum., vituieni Dei, eô quod lempus ta arcto sil, sic hahe-
El conveniunliterum turboe ad eum, et sicut con- mus uxores quasi non hàbentes.
sueveraliterum docebal illos. El accédeniesPharisoei . ''Et in domo iterum discipuliéjus de eodem interro-
C*
interrogabanl eum si ticel viro uxorem dimiiiere, ten- gavërunt eum. Et dixit illis : Quicunque dimiserit
tantes eum. Et. hic nolanda méniium disianiià in uxàrem suam ei aliam duxeril, 'adullerium commiliit
turbis el Pharisaeis. Hae conveniunl, ùt doceanliir, super- eam. El si uxor dimiserit'virum suum et al.i
et sui sanenlur infirmi, sicut evangelisla Mattlmis nupserit, moechatur; In Maltb'aeoscriptum plotiius
aperte commémorât. Illi accedunt, ut Salvatorem ac' esi : Quicunquedimiserituxorem suam 'nisi ob forni-
doctorem yerilatis tentandoe decïpiànt. Neque hoc calionem, et aliam duxeril, moechaiùr(Mallh. v). Una
niirandum. Nam hps devotio pielalis, iliôs stimulus ërgo sotainniodo causa est cariialis, fornicalio :una:
adduxil livoris. Interrogantergo, uirum liceatjiomini spiritalis, timor Dei ; ut uxor dimiltalur, sicut niulli
dimiiiere uxorem suam qualibet causa, ut quasi religionis causa fecissê iëgunt.ur. Nulla autem causa
cornulo eum leneant èyltagismo, et quodeunque re- est Dei lege perscripta, ut viveiîteeà quse relicta est,
sponderit caplioni paleai. Si dixeril dimittendam alia ducâlur.
esse uxorem qualibet ex causa, et ducendas alias, El offerebanlilli parvnlos-ul làngërei iuos. Discipuli
p.udiciliaeproedicatorsibi docere contraria videbiiur. aulem comminabanturo/ferentibus.Non quod italient
Sjn autem responderil non omnem ob câusani de-' eis Salvatoris et voce el manu benedici, sed quod
bere-d.imitti, quasi sacrilegii reus lenebitur, et ad- -r.,.11'éedûrahàbentes pléhissimam fidem, putarent eum
versus doctrinam Moysi ac per Miïysen Dei facere. in similitudinem homiiium, offerentium importuni-'
" -
lgitur Dominus sic responsibnem tempérât ut deci- taie lassari. -.-•',
pnlam transeat, Scripiuram sauciam addueens in Quos cum viderel Jésus,-indigne lulil, et ail illis.'
lesitaionium, et naluralem legem primalnque Dei Sîhiie parvulos veiiite ad mi, ël ne prohibuèriliseos,
senlentiam secundo opponens, quoe non volunlàte taliumest enim regnlini Dei. Significanter dixit, la-
Dei, sed peccanlium necessilate concessa est. liuin est, non istaruiiï, ut ostenderet noir oetatem;
. Quid, inquil, vobisproecepitMoyses?Qui'"dixerunl: regnare, sed mores; ël liis qui similem haberënt in-J
Moysespermisitlibellumrepudii scribereet dimiiiere.' riocenliam et siriipliciiaiêrii, prsemium rêpromitii.:
Quibus respondens Jésus ait : Ad duritiam cordis Apostoloquoque ta eatadem'senlentiam congruenie :
veslri scripsil vobis, etc. Qupd dicit isliusmodi est. Fralres;nolile fieripueri sémibits, sed malilia purvuli
Nunquid poîesl Deus sibi esse contrarius, ut aliud estote, sensu aulem ul perfeclisilis
ante jusserii, et senlentiam. suam novo frangal im- Amendico vobis, quisquisnon receperit regnum Dei
perio? Non ita sentiendum esi. Sed Moysesctiu.ivi- velut parvulus; non inlràbil in illud. Sicut puer non
derel propler desiderium secundarum cenjugum, persévérai in iraciindîa, non loestssmeminit, non
Soi BEDM VENERABÎLISOPP. PARS II. SECÏ. I. — EXÉGETICAGENUINA. 252
videns pulchram mnlieremdeleclatur; non aliud co- A et non ex parte vehdëre sicut Ananias el Sapphira,
gitai, aliud Ioquilur; sic et vos nisi lalem habueritis sed lotam vendere, et cum vendiderit dare omne
innocentiam et animi purilatem, regnum coelorum pauperibus,et sic sibi proepararetliesaurumin regno
non poieritis inirare. Aliier-regnumDei, id est, do- coelorum.Nec hoc ad perfeclionemsufficit, nisi post
ctrinam Evangelii sicut parvuli accipere jubemur, contemptasdivitias Salvatoremsequatur, id est, re-
quia quomodoparvulus in discendo non contradicit lictis malis faciat bona. Faciliusenim sacculuscon-
doctoribus, neque raliones et verba componitadver- lêmnilurquam volunlas. Multidivilias reltaquenies,
sum eos résistons, sed fidelitcr suscipit quod doce- Dominumnon sequuniur. Sequilur autem Dominum,
tur, et Cummeta obtempérai et quiescil; ita et nos qui imilator ejus est, et per vesligia illius graditur.
in obediendo simpliciler et sine' ulla retractalione Qui enim dicit se ta Christo credere, débet quomodo
verbis Dominifacere debemus. ille ambulavitet ipse ambulare.
Et complexanseos et imponensmanus super illos Qui contrislàlusin verboabiit moerens.Eral enim
benedicebateos. Complexusbenedicit parvulos,ut.bu- Mbenspossessioiies multas, Haecest trislilia, quaedu-
miles spiritu sua benedictione, gralia et dilectione. cit admortemi Causaquetrisliiioereddilur, quod ha-
-
dignos esse signilicet. .. buerit possessionesmultas, id est, spinaS nascenlcs
El cum egressusesset in viam, procurrensquidam " et tribulos,quaesemenlemdominicamsull'ocaverunt.
genuflexoanle eumrogabateum dicens^elc. Audierat Et circumspiciensJesus ail discipulissuis : Quam
credo iste qusesitorvilse oelernaea .Domino,lanlum difficilequi pecuiùashabent, in reg.,,etc. Clarel qui-
eos qui parvnlorum velint esse similes, dignos esse dem, quia qui hic multiplicandisdiviiiis incumbunt,
inlroitu regni coelestis, atque ideo curam gërens allerius vitaegaudia qusererecontemnunt: sed inler
iraclâlus cerlioris possit sibi non per parabolas, sed pecunias habere, et pecuniasamare, mulla distanlia
aperte quibusopérum merilisvitam oeternamconse- est. Multienim hàbentes non amant, multi non hà-
qui possit, exponi. bentes amant. Item alii et habent et amant. Aliinec
Jésusaulemdixit ei : Quid me dicis bonum?Nemo habere, nec amare se divitias saeculigaudent, quo-
bonus nisi unus Deus."Quia magislrum vocaverat. rum lutior slatusest, quia dicere cum Apostolova-
bonum, et non Deum, vel Deifiliumconfessusfuerat, lent : Nobis mUnduscruçifixusest, el nos mundo
discii quamvissanclum hominem,comparationeDei (Gai. y). Unde et Salomon non ait, qui habet, sed
non esse bonum, de quo dicitur : ConfiteminiDomino qui amat divilias, fruclus non capietex eis (Eccle.v).
quoniambonus(Psal. cv). Unus aulem Deus bonus, Et ipse Dominus obstupescentibusin verbis hujus
non Pater solus inielligendusest, sed et Filius qui senlentiaediscipulisexponendosubjunxitdicens :
dicit : Ego sum paslor bonus (Joan. x); sed el-Spi- Filioli, quam difficileest confidentesin p'ecuniis,in
riius sanctus, quia Paler de coelodabit Spiritum bo- regnum Dei introire. Ubi notandum quod non ait,
num petentibusse (Luc. xi), id est, ipsa unàet indi- quam impossibile,sed quam difficileest. Quodenim
vidua Trinitas, Paler, et Filius, et Spiritussanelus, impossibileest, fieri omninonon potest. Quod dif-
soluset unus Deus, bonus est. Non ergo Dominusse- ficile, cum labore potest. Polest elenim fieri, sed
bonùm negatj sed esse Deum significat; non.magi- çum maxiniolabore, juvante Dei gralia, ut pecunias
slrum bonumse esse regain sed magislrumabsque hàbentes, vel in pecuniis confidentes, exulis puil*
Deo nullumbonumesse lesiatur. argyriseretinaculis,januam inlrent regni coelestis:
Haecest puerilis innoceniisecastitas, quse nobis Facilius est camelum per foramen,elc. (Mallh. xix).
imilanda proponitur, si regnum Dei volumusinirare. Si facilius est camelum ingeniibus membris enor-
Notandum sanè, quod justitia legis suo tempore mem, angustam foramenacus pénetfare, quam divi-
custodila, non solum bona lerrae, verum étiamsuis tem inirare in regnum Dëi, nullus ergo dives inlrabit
culioribusvitam conferebalaeiernam. in regnum Dei. El quomodo vél in Evangelio Mat-
El-ille respondensail : Magistër,hoecomniaobser- ihasus, Zacchseus, el Joseph, vel in Veteri Testa-
vavia juvenlutë,etc. Nonest putandus homo iste vel -is menlo quanv'ptarimi divites intraveruiit in regnum
vota tenianlis (ut quidampulavere) Dominuminier- Dei? Nisi forte, quia divitiasvel pro uihilo habere,
rogasse, vel de sua esse vila mcntitus, cuni se legis veLex loto corde relinquere, Dominoinspirante, di-
mandata cuslodisse dicebal, sed simpliciter,ut vi- diceiunt. Nunquidenim Davidin regni diviiiis con-
xerit-esseconfessus.Quia si mendaciiaut simulaiio- fidebal? qui et de semetipsocanit : Quoniamunicus
nis noxa reus lenerelur, nequaquam inluitus arcana el puuper sum ego (Psal. xxiv); et alios hortaïur,
cordis ejus; eum diligere diceretur Jésus. Diligit Divitioesi affluant, nolite cor apponere (Psal. LXI).
entai Dominuseos, qui mandata legis quamvis mi- Credo non ausus dicere, nolile suscipere. Nunquid
nora custodiunt, sed nihilomiuusquod in lege mi- Abraham Dominosubsiantiam proetulissecredibile
nus fuerat, iis qui perfecti esse desiderant, osiendit, est, pro quo tmiçum fèrire non dubitavilhseredem?
quia non venit solvere Legem aut Prophelas", sed Aliiore aulem sensu faciliusest Chrislumpalipro di-
adimplcre. Ad quam profecto adimplelionemperli- lecloribiissaeculiquam dilecloressseculiad Chrislum
net quod hic consequenleradjungitur. posse converti. Camelienim nomine se inlelligivo-
Vade, quoecunque habesvende, el da, etc. Quicun- tait, qui sponie humilitatisinfirmitalisnostrseonera
que perfeclusesse voluerit, débetvendere quoehabet, susiulii. In quo enim manifesliusintelligilur quam in
2-55 IN MARCIEVANGELIUMEXP0S1TI0. -r-LIE: III. toi
ipso,quodscriptumest : Quantomagnates; humiliate A , âposiolorum, quod mulliludiniscredenliumeral cor
in omnibus(Eccli. m)? Per arum autem punctioncs unum, et anima una, et erant illis omnia communia,
significat, per punctionesdolores ïn passione susce- nullusqueegenserat inler eos (Act. iv), qui sua pro
ptos. Foramen ergo aeus dicit angustias passionis. Domino reliquernnt. De quibus el Aposlolusait,
Qua scissa nostrae quasi veslimenla nataraequodain Tanquamnihil hàbentes,et omniapossidenles(Il Cor.
modo resarcire, id est, recuperare dignatusest; qua- VJ).Potest sane hoc quodait, Accipietcenliestantum
lenus post iapsum melius reformali, gaudeamûs ad nunc in temporehoc, domos, el fralres, el sorores,et
lestimonium Apostolidicenlis : Quicunqueenim in •maires,et filios,et agroscumpersecutionibus (Marc,x),
Christo.baptizaiiestis,Christuminduistis(Gai. ni). per signifieationemalitas inlelligi. Centenariusquippe
Quimagis admirabanlur dicenles ad semeiipsos: numerusde laevatranslatas in dëxteram, licet eam-
El quis potest salvus fieri ? Quo perlinel ista re- dem in flexudigilorumvidealurtenere figuramquam
sponsio cum incomparabilitermajor sil turba paupe- habueraldenarius in laeva,nimiumtamen quantitaiis
•rum,.quae divilibus perdilis potuerit salvari, nisi inagnitudine supercrescit. Quia videlicetomnes qui
quia inlellexeruntcunclos qui divitias amant, ciiam propter regnum Dei temporalia spernunt, eliam in
si adipiscinequeant, in divitum numéro deputari? hac vita persecutionibusplenissima, ejusdem regni
El inluensillosJésus ail : Apud hominesimpossi-"gaudium fide cerla degustanl,alque in èxspeciaiione
bile est, sed non apud Deum. Omniaenim possibilia- patriae coelestis(quse jure in dextera significaiur)
sunt apud Deum. Nonita accipiendumest, quod cu- omnium pariler electorum stacerissima dilectione
pidiet superbi, qui nomine illius divilis sïgnificali fruuntur. Verum quia multi virlutum stndia non ea-
-sont, in regnum coelorum sint intraiuri cum suis dem qua incipiunt taleniione pietatis consummant,
-cupidilatibuset superbia : sed possibileest Deo, ut sed vel accepta virlutum amore tepescunl, vel ex
per verbum ejus-, sicut eliam faciumesse el quoli- inlegro ad scelerum volutabra relabuniur, terribilis
die fieri videmus, a cupidilale temporaliumad cha- mox senlentia subinfertur.
rilatem seier-norum,et a perniciosa superbia ad hu- Multi aulemerunt priminovissimi,et novissimipri-
•mililatemsaluberriniamconverlantur. mi. Vide enim Judam de apostolo ta aposiaiara
CoepitPelrus ei dicere: Ecce nos dimisimusomnia versum, el dicilo, quod mulii erunt primi novissimi;
el siculi sumuste. Grandis fiducia, Pelrus -piscator vide laironem in cruce factum confessorem,eodem-
erat, dives non fuerai, cibos manu et arie-quserebat, que die quo pro suis crucifixus esi peccatis, gralia
et lamen Ioquilur confidenter,Dimisimusomnia..Et fidei cum Christo in paradiso gaudentem, et dicilo
quia non sufficit lanlum dimiltere, jungit quod per- „ quod el novissimierunt primi. Sed et quolidie vide-
feclumesi : -El secutisumus -le. Fecimus quod jus- mus multas in laico habita constitulosmagnîs vitoe
sisii, quid ergo nobis dabis prsemii?. merilis excellere, et alios a prima oeiaie spiritali
RespondensJésus ail : Amendicovobis: Nemoest studio ferventes, ad extremum otio torpenles, flac-
qui reliqueritdomum,aul fralres, aul sorores,aul pa- cescere, atque inerti sluliitia, quod spirilu coeperant,
trem, oui malrem, aul filios, aut agrospropterme, et carne consummare.
propler Evangelium,qui non accipial cenlieslanlum Erant autem in via ascendentesJërosolymam, et
,7iuiicin temporehoc, domos, el fralres, el sorores,el proecedebalillos Jésus, el slupebant,el sequenteslime-
suaires,el filios,.el agros, cum persecutionibus, et in bant. Ideo Jërosolymam teudenies discipuli cum
soeculofuluro vitam oeternam.Quidamex. occasione Domino, slupebant ei timebant, quia meminerant
hujiiscemodi senienlioe, Jndaicam mille annorum sermonls ejus quo se passururomulla a sumrnissa-
fabulam post resurrectionem jusiorum dogma- cerdotibus et scribis, et occidendum praedixerat
tisant, quando omnia quoe | ropier Deum di- esse, nietueniesnével ipsi cum eo occiderentur, vel
misimus, multiplici nobis sinl foenore reddenda, saltem ille cujus vita et magisleriogâudebanl, ini-
insuper et vila seierna donanda. Nec vident inepli, micorum manibus occumberei.
quod et si in coelerisdigna sit repromissio,in uxori- rv Et assumensilerum duodecini, coepitillis dicere
bns tamen juxla alios evangelisiascenienis appareat quoeessentëi venlura. QuiaecceascendimusJërosoly-
turpitudo, proeserlimcum Dominus et in resurre- mam, el Filius hoministradetur principibussacerdo-
clione nubendum non esse testetur, et ea quoe di- ium, el scribis, et damriabunleum nwrie, et tradent
taissa fuerint propter se, recipienda in hoc tempore eum gentibus,et illudent ei, et conspuenteum, et fla-
çum persecutionibusasseveret. Quasutique persecu- gellabunl eum, et inierficknl çum, et terlia die resur-
lioues illi Chiliastse, sicul el cseiera quoque contra- gel. Redemplor nosler proevidensex passione sua
ria', mille annis suis omnimodeabesse confirmant. discipulorumanimos periuibandos, eis longe anteet
Sensus ergo iste est : Qui propler EvangeliumChri- ejusdempassionispoenam,et resurrectionissuaeglo-
sli carnalia reliquerit, spiritalia bona recipiel : quae riam prsedieil,ut cum morientein(sicut prsedictum
comparationeet mérita sui ila erunt, quasi parvo essel) cernèrent, etiamresurreclurumnondubitarent.
numérocentenarius numerus comparetur. Quia ni- Ubi paganorumquoquedemenliam,qua ejus crucem
mirum a fratribus alque consortibus proposai sui, dçridere solem, aperlissimeconfutat,cum proximse
qui ei spiritali gtatino colligantur, mullo gratiorem suaepassionis el lempus quasi futurorunvpraescîus
filiam in bac vita recipiel charilatem. Lege Aclus osiendit, et locum morlisquasi inlrepidusadiit,
PATROL.XCI1. S
.§55 BEDiE VENERABILISOPP..PARS II. SECT. I.— EXEGET1CAGENU1NA. 2Sfl
El accedunlad eum Jacojsusel Joannesfilii Zebedoeiji Joanne. Decem apostoli non indignaniur malri filio- >
dicenles:Magistër,volumusut quodeunquepelierimus, rum Zebedsei, nec ad muliérëm audaciam referum
.faclas nobis. Al ille dixit eis : Quid vultis ul faciam posiulationis, sed ad filios, qui ignorâmes mensuram
vobis?El dixerùnt: Da nobis ut unus ad déxleram suam, inimodica cupidilale exarseruni. Quibus et
luam, et alius ad sinistram tuam sedeamus in gloria Dominusdixerat : Nescitis quid petalis.
tua, Ma'iihoeusscribit, hsec malremfiliorumZebedsei Jésus aulem vocans eos, ait illis : Scilis quia hi
-Dominumpostulasse.pro illis ; sed Marcus ipsorum qui videnlur principari genlibus, domlnànlur eis, et
desiderium atque eonsiliumvolensaperire legentibus, principes'eorumpoteslaiem habent ipsorum. Non ila
lacet de intervëniente maire, ipsos potiusdicit poslu- aulem in vobis, eic. Humilis magisier et milis, nec
-lare, quod ipsorum rogalu permatrem noveraiesse cupidilatis immodieseduos arguit postulantes,"nec
poslulaium. Dehique Dominus secundum ulrumque decem reliquos indignaiionisincrepat el livoris, séd
Eyangelistam, non malri, sed ipsis respondil : iale~poniiexemplum, quo doceai eum majorem esse
Nescills quid pëtatis. Poteslis biberecalicemquem qui minor fuerit, el illum dominumfieri qui omnium
-egobibo,aulbapllsmoquoego baplizorbaptizari ? At servus sil. Frustra igïtur aul illi iminoderata quse-
illi'dixerunt ei : Possumus. NeSciuntquid pelant, qui sierunt, aut isti dolent super majorum desiderio,
sedèmitiorise a Dominoquam nondum merebantur ii cuni ad suinmitaiem virlutum non potentia, sed hu-
inquirunt. Jam enim deleciabat eos culmen honoris, mililale veiiiatur. Dehique sui propohii exemplum,
sed prius viam habebant exercere laboris. Desidera- ut si dicta parvi penderenl, erubescerenl ad opéra.
ban.t regnare sublimiter cum Christo, sed prius Et-dicit :
erat pati humiiiter pro Christo.. Nomineenim ca- Ardmet Filius hominisnon venitul minislrarelurei,
Jicis sive baptismi, passionem désignai manyrii, sed ul ministrarei, et darel animamsuam redemptio-
-qua et ipsum, ei illos decebat consummari. Undeet nem pro muftis.'.Notaquod crebro diximus, eum qui
alibi de sua passione Ioquilur : Baptismoaulem ha- miuislrarel, Filium hominis appellari, et dare ani-
>beobaptizari,el quoniodorcoarctor. usquedupi perficia- mai!)suam rcdeinpiioneni pro mullis ; quando for-
lur.(Luc~ xu)? El eidem passioni appropians, niam servi accëpil^ut pro mundo sanguinem furi-
orabat dicens : Pater, si vis, transfer calicem islum deret. Et lion dixit, dare animam suam redempiio-
a .me (Marc. xiv). nem"pro omnibus, sed pro mullis, id est, pro eis
. Jésus autem ail eis: Calicemquidemquemegobibo, qui credere voluerunt.
bibetis; et baptismo quo ego buptizor baplizabimini, Elvenhinl'j£rkho,el proficisceiileeo de Jerkh',
Cuioerilur,que-modo calicem martyrii Zebedsei filii, ' et dhcîpulisejus, et plurima inuliiiudine, filius Timoei
•Jacobusvidelicet et Joannes biberint, aut quomodo " Barlimoeuscoecussedebaljuxla viam mendienns.Qui
baptismo. Domini fuerint bapiiziii, çum Scriptura cum audisset, quia Jésus Nazarenus est, coepitclama-
iiarret,. Jacobumtanïum apostolum ab Herode capite re, etc. Malthseuslioc in loco duos juxla viam se-
•truncatum ; Joannes autem .propria morte vitam dën'tes, et ad Dominumclamantes caeeosdicit esse
/finierit. Sed si legamus ecclesiasticas historias, in illuminatos. Lucas aulem çum appropinquarelJeri-
• quibus fërtur quia et ipse propler mariyrium sit ého, pari ordine illuminatum ab^eô csecum esse
roissus in lérvenlis olei dolium, et inde ad susci- perhibet. Ubi nemo sapiens autumet Evangelislas
piendani ebronam Chrisli atiileta1processeril, sia- sibimel contraria' scribere, sed alium scribere ple-
limque exsilio reiegaïus in Patbmos insulam sit, nius quod aller omisit. Quodvero Màllhoeorefereute,
videbirnus marfyrio animumnon démisse, et bibisse quia Dominus duos illuminaverit csecos, Marcus
iJoannem calicem confëssionis, quem et 1res pueri unum maluii ponere illuminatum,cui lamen allerum
-incamino ignis biberunt, licet persecutor non fude- adfuisse non negat, iuielligendum est unum eorum
ij-it sanguiuem-.Quod auiem subjungil : fuisse nolissimum. Quodex hoc eliam salis apparet,
-Sedere aulem ad déxlerammeamvel ad siitislram, quod et n.omën ejus et palris ejps Marcus cora-
, mon est•meumdare vobis,sed quibusparatum est, sic mëmoràvil, quod in lot superius sanalis a Domino
dnlelligendum esi -.'Regnumcoelorumnon esldantis, non facile occurrit, nisi cum Jairum arebisynago-
sed accipkntis. Non,.est enim personarum accepiio gum etiam nomine expressil, cujus filiamresuscita-
apud.Deum(Rom.u), sed quicunque lalem se proe- vit Jésus. In'quo etiam magis istë sensus apparet-,
«bueril,.ut regno coelorum dignus sit, hic accipiet quia el ille archisynagogusulique in loco illo nobilis
quod non persOnae,sed vilaeparatum est. Si itaque fuit. Procùl dubio itaque Bartimseus istë Tirnséi
taies estis qukcons.equaminiregnum coelorum,quod filius, ex aliqùa magna lelitilale dejectusj notissimse
JPaler meus iriumphanlibus el vicloribus prseparavit, et famosissimoeiniseriae fuit, qui non solum cae-
vos quoque.accipieiis illud. Item, non estmeumdare cus, vërum eliam mendicus sedebal. Hinc est er-
vobis,sed,quibus paratum est. Non est nieuni dare go, quod Ipsum solum voluit commemorare Marcus-,
sùperbis, hoc enim.àdhuç ,erant. Sed si vultis acci- cujus. illuminaiio tam claram famam buic uiiraculo
pere illud, nolile esse quod estis; Aliis paratum est, comparavit, quam eral illius noia calamilas.Cii-ei
et vos ahi estoie, et vobis paraium esi. Quid est, alii ergo'quos Dominusad se clamantes illumlnavit,ho-
estote;?Prius humiliamini, quijam vultis exaltai!-. .mines sùnt veroelucis (quseChristus est) inscii, sed
Et audienlesdecemcoeperuntindignari de Jucoboet ipso donante ad engnoscendamconfiicndâmquesuam
'
<?,** -iN-ininni p.vANRRi.rriMF.\pnsiTIO. — LIB.III. 25t
csecitatemac pelendam veritatis lucem compuncti. A illuminaiionisspeta habere. De quo bene dicilur, quia
Jéricho aulem quoetalerpretari dicilur luna, defe- sedebdl juxla viam mendlcans. Mendicat enim juxla
ctum noslroe mutabilitalis ac mortalilatis signifi-• viam sedens, qui necdum' iter veritatis ingrediens,
cat. Quodex illa maxime Evangelii parabola claruit, necdum cognoscèns, sedulà ibtenlione atque inqni-
ubi homo descendensa Jérusalem in Jéricho inciditt sitiOnedesiderii salularis ad hoc pervenire conten-
in lalrones, et vulneratus ab" eis ac despoïialûs, perr - dit, et qui sil verus réligioniseultus invesiigaré per-
piâm Samarilani induslriam ad salutem revocatus5 sislit. Quod in hisioria Corneliicenturionis praecipue
est, quia nimirum genus humanum a visione summae ; declaralum est, qui Deum quem colebat crebris
pacis, in desideria sseculi hujus labe mortifera deci- precibus ul sese illuminare dignarelur, orabat. Quid
dens, per Dominum Salvaiorem ad vitam quami est autem transeundo audire, stando lumen resti-
•errando perdiderat, reducitur. Appropinquansergoj tuere, nisi quod per humanitatem suam misërlus
DominusJéricho, coecolumen reddidit, quia venienss esi, qui per divinitatis poleniiam a nobis meiilis
incarnemel passioni appropinquansmultas ad fidem- i- nostroetenebras exclusil? Qui enim propter nos na-
et confessionem divinse cognitionis adduxil. Non i lus et passus est, qui resurrexit et ascendil in coe-
enim primis incarnalionissuoetemporibus, sed paùcis s -^-lum, quasi transiit Jésus; quia haec nimirum aciio
anlequam pateretur annis, id esi, postquam trigintaa'B" temporalis est. Sed stans caecum illurhinavit, quia
esse coeperat annorum, ministerium verbi mundo j non sicut illa temporalis dispensaiio, ila verbi seler-
quo illuminaretur exbibuif. Sed et dé Jéricho profi- nilas transit, qusein se manens innovai omnia. Stare
•ciseens, caecosilluminavil : quia resurgens a mor-_ enim Dei, est incommuiablli cogilatione mutabilia
iuis alque ascendens in coelum,misil Spiritum san- cuncta disponere. Qui ergo voces pëtentis Iransiens
etum aposlolis, êosque ad illusiraiioneiri omnium a audivit, sians lumen reddidit. Quia cisi propler nos
populorum dispersilin mundum, Quodautem appro- temporalia periuîit, inde lamen nobis lucem tribuit,
pinquans Jéricho Unum illuminavil, el proficiscens s unde habere mulabililalis transitant nescil. Sed qui
de Jéricho duos, hoc intimavil lypice, quod antee Deum quem colebat, crebris precibus, ut sese illu-
.passionemsuam uni tantum populo Judaeorum prae- ,. minare dignaretur, orabat.
-dîcavil,posl resurreclionemvero alque ascensionem u -Cumaudnsel quia Jésus Nazarenus est, coepitcla-
suam manifeslius per aposlolos et Judseis et genti- mare ac dicere : Fili David .Jesu misereremei, El
l)us, el seiernsedivinilalis el assumptse a se human.i-
i- comminabanturei multiul lacerei.Al ille magis claina-
laiis arcana palefecit. Quod vero Marcusunum illu- [_ bat multo dicens, Fili David miserere mei. Audiens
nûnatum scribit, ad genlium salutem specialiter ir r- Jesum caecus, misereri sui precalur, nec multis licet
:_ prohibentibus aclamando desisiii. Quiapopulus gen-
respicit, qui omnimodisa luce veritatis extorres fue-
rant. Et ideoquanium famosainfideliiatiseorum eratit lium agnila fama nominis"Chrisli,parliceps ejus fieri
caecitas,lanlumfamosafaciaest illuminantiseos gra- quaarebat; coniradicebant multi, primo Judoei, ut
tia Salvatoris. Et benôMarcus, qui in genlibus scribe-.- in aposinlorum Actibus legimus, deinde eliam gen-
bal-Evangelium, unum dicit illuminatum, ut eorum n Ulesacriori ac fortiori persecniione fréquenter in-
quos instiluebai ad fidem salvalioni figura congrue-,;- stabant, ne illuminandus sanandusqne Chrislum
ret. Maiihoeus-veroqui credentibus ex Ilebroeissuum n mundusinvocaret ; nec tamen eos qui âd vitam erant
scribebat Evangelium, quod in genlium quoque no- i- proeordinatiselernam, vesanus impugnanlium furor
litiam erai perventurum, recle duos dicit illuminâ- i- disposita valebat salule privare. .
tes, ut ad ulrumque poputam unam eamdemque ie El stans Jésus proecepitillum vocari. Ecce slal qui
fidei gratiam perlinere doceret. Quod eliam in se- 3. ante transibal. Qua in re aliquid nobis Dominus
quenti leciione de asino, in quo Dominus sedere e iiinuit, quod inlelligi de humanitate ac di.vinitate
dignaïus est, eadem Evangelica servare Scriptura a ' illius uti-liier possit. Clamantem elenim csecum
curayii. Mall-taeusnamque qui fidelibus ex Judseis is Iransiens audivit, sed slans miraculum illuminatio-
evangelizabai, asinam simul et pullum adductos 3Snj ois exhibuit. El vocanl coecum,dicenles ei : Anlmoe-
Dominorefert. Porro caeieri très Evangelistae qui ii; qulor esio: surge, vocalle. Clamantemad se csecum
congregataede naiionibus Ecclesioescripserunt, asini„j Dominusvocat, cum populogenlium scienliam veri-
sotammodoad Dominumadducti faciunlm.eniiouem, ^ talis desideranii per sanclos prsedicaloresverbum
de maire omninoréticent. Quia illi simpliciter(idem[tl fideicommillii. Qui nimirum vocanies coecuni,anim-
• a. oequiorem esse, et surgere alque ad Dominum
genliumfigurant ; iste aulem natum ex fideli syna-
goga fidelem genlium poputam proximo ordine suae oe venire praecipiunt,cum prsedicandoverbum indoctis,
0. spem eos salutis habere ap de lorporevitiprum erigi,
narrationis iniimare curavit. Proficiscente ergo Do-
mino et discipulis ejus et plurima rnultitudine de je alque ad virlulum studia, quibus iltaminari merean-
Jéricho, csecussedebat juxla viam mendicans.;quia ja lur, sese accingere jubent, dicenles cum propheta :
ascendenie ,ad coelos Domino, el mullis fideiium m Accedite ad eum, et illuminamini (Psal. xxxiu); et
sequentibus, imo cunclis ab initio mundi eleclis, s iterum : Surge qui dormis, et exsurge a moriuis, et
una cum illo januam regni coelestis ingredientibus,s illuminab.ille Christus (Ephes. y).. Et quia primitiva
'f.mox.gentiumpopulus diu perfidia, caecus,. audilo 10 de genlibus Ecclesia tanto promissi in Christo lumi-
Salvatoris adventu coepitel ipse sua? salulis alque)e nis desiderio fervebal, ut plurimi, relictis mundi fa-
^39 BEB^E VENERAB1L1S OPP..PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 2i0
<jcultalibus,nudi evangelicamvitam sequereniur, quo A . turus, ac mundum suo sanguine redempturus,primo
•"sternum in coelismererenlur habere lliesauruni, Belhaniamprseseniisesusedignaiionesublimavit,ibi-
recte de illuminandocaecosubditur : qu'e a muliere devota inyslico chrismale perunçlus
Qui prejecto vestimentosuo exsiliensvenit ad eum. est, quia ritmiruinmullos anle passionem suam do-
Drojecto quippe vestimento exsilit, uladveniensillu- cendo, domum sibi obedienliae,in qua per Spirilum
ffiinelur a Christo, qui abjectis mundi retinaculis graliaeinbabilaret, effecil, quorum pia actione de-
expedfto mentis gressu ad largilorem aeternoelucis leclalus, ipse quasi o'dorifero delibutus est unguen-
propcrat. to. Hincelenim civilas hsec in monte Olivet.iposita
El respondensJésus, dixit illi : Quid vis libi [a- esse refenur, ut Ecclesiam per gratiam sui condilo-
ciçmi?Coecusaulemdixit ei : Rabboni,ut videam.Nun- ris salvandamesse designet, qui nos unelione spiri-
quid qui lumen reddere poterai, qUid vellet csecus talium charismaïuin, el scientise pielaiisqne perpé-
!
ignorabat? Sed peti vult hoc, quod et nos pelere, et tua luce, refovet. Undealibi cum dixisscl : A'o»poiest
•' se concedere praenoscit.Importune namque ad ora- civilasabscondisupra montemposila, conlinuo subje-
'"
tionem nos admonet et dicit : Scit namque Paler cil : Neque accendunt lucernam,. et ponuni eam sub
'tester, quid opus sit vobis aniequam pelatis eum modio(Mallh. v). Quia mous idem Oliveti, id est,
'T'(Matlh.vi). Ad hoc ergo requirit ut petalur, ad hoc B summus spirilalium distribulor graiiarum, qui civi-
"requirit ut cor ad oralionem excitet. Unde et caecus talem suàm ul eraineai exaltai, hanc quoque oleo
"prolinus adjungit : Rabboni, ul videam. Ecce csecus exsullaiioiiis ul tacere possit, ne defieiai, impin-
~aDominonon aurum, sed lucem requirit. Parvi pen- guat. Et quia idem lumen sub modio poni notait,
dit extra lucem aliquid quacrere, quia etsi habere" misil discipulos in castellum quod contra eus eral,
' ' coecus
quoelibet polesl, sine luce non poiest videre hoë est doctores qui indocia ae barbara totius orbis
~
quod habët.' Imilèmur ergo eum quem et corpore et loca, quasi conlra posili casielli moenia, evangeli-
mente auuîvimussalvatum. Noii falsas divitias, non zando penelrareni, destinavii. Reeteauiem duomit-
"terfena "doua, non fugitives honorés a Domino, sed luntur, sive propler scieniiam verilatis, et operatio-
lucem quaeramus.Illam videlicet lucem quam videre nis taunditiam, seu geiùinaedileciionis, Dei videlicet
-cum.solis angelis possumus, quam nec initiuin in- et proximi, Saciameniumloto orbe prsedicandum.
"•choat-, nec finis angustai. Ad quam profecto lucem El statim Inlroeunles illud, invenklis pullumUga-
"via' fides est." Unde recte el illuminando caecoproli- lum super quem nemo adhuc hominum.sedil. Solvile
nus respondelur. illum, el adducite.El si quis vobisdixeril : Quidfaei-
Vade,fideslua lesalviimfecil.El confesiim,inquil, lis? dicile: Quia Domino necessariusest, et conlinuo
"vidit, et sequebaiur.eum in via. Videlet sequilur, qui illum dlmiltethue. Introeunles-mundumprsedicaiores
bonum quod inielligit operalur. Yidei autem, sed sancii invenerunt poputam naiionum perûdioevin-
"non sequilur, qui bonum qitiilem inlelligil, sed bene culis irretiluni. Funiculis enim peccaiorum suorum
'^Opëraficonlemnit. Jesum enim Dominum sequilur, unusquisque conslrietus erat; nec solum naiionum,
'qui imitalur. iiinc namque dicit : -Si quis mihi mi- verum eliarn Judseorum. Oinnesenim peccaverunt,et
'iïisirât, ine sequatur (Joan. xïi). Considereinus ergo eyenl gloria Dei (Rom. in).-Unde bene apud Mat-
qua gràdilur, ut sequi mCreamur.Ecce cum sil Do- liiaeum asina quoque cum puilo all'gata reperitur.
înintis el creaior angelorum, suscepiurns naïuiam Asina quippe, quaesubjugalis fuil et edomita Syna-
tiostram quam condidit, in utcïum viiginis"venil. gogam qusejug'umie'gis iraxeiai, pullus asinaelasci-
Nasci lameii in hoc mundo per diviles notait, pa- vus et liber populum naiionum significat. Super
"Tentes
pauperes clegit, unde el agiius qui pro'iilo quem nemo adhuc hominumsedil, quia nemoraiio-
"offerrelurdétail, columbarum pullos et par lurlu- nabilium doctorum frenurocorreplioiiis, quo vel liri-
"rum ad sacrilrctanrmaier invenit. Prosperari in hoc guam cohibere a malo, vel in arctam vilae viam ire
"inundo votait, opprobria irrisionesque toleravit, cogerelur, nemo indumenta salulis quibus spirilali-
sputa, flagella, alapas, spineam coronam, crucem „ ter cal.efieret, populo genlium uiilia suadendocon-
susliunii: Et quia rerum corporalium delectalione a tulerat. Sederet liamque super illum homo, si qui
'
gaudio intérim cëcidimus, cum qua amaritudineilluc ralione uiens ejus siultiljani deprimendo corrigeret.
redeatur o lendit. Unde non immerilo'possunt duo discipuli ad exbi-
-' . CAPUT XI.
benda Domino animalia deslinali duo praedicaiorum
\. ordines, unus videlicet in gentes, aller in circumei-
'Et cum wppropinquarenlJerosolymoe,el Belhànioe sionëm direcluS, Inlelligi.
ad inonlemOlivarum,millii duosex discipulissuis, et Et abeunlesinveneruntpullum ligalum anlèjanuam
ait illis: Ile in casleltum quod contra vos est. Beiba- forisin blvio,el solvuntcum. Bene pullus anle januam
nia est villula sive civilas in latere niontis Oliveii, foris invenilur lu bivio.Janna enim ipse est qui ait :
quasistadiis quindecim a Jérusalem,,sicut'Joannes Ego sum janua ovium.Per mesi quis inirolei'ilsalva-
evangelisla manifestât, ubi Lazarus esi ^uscilaïus a bilur, et ingredielur, et egredietui; et pascua inveniet,
moriuis, cujus 6tmonumenlumecclesia nunc ibidem Quibusvilaepascuis pullus iste-, id est, populusgen-
construcla demOnstrat. Beibània aulem domus obe- lium carebat, cuni adhuc exlra hanc ianuâmin bivio
;<H'entioedicitur. Et aptéDominus Jërosolymam ven- ligatus siabat. El réete in bivio, quia non unam cer-
S'il IN MARCIEVANGELIUMEXPOSIT10.— L1B.III. Wt-
tus vitaefideiqueviam lenebal, sed plures duhiosque A J milluiit. Sed gui proeibanlet qui sequebanturclama--
sectarumcalles sequebaturerroneus. bant dicenles: Osanna.-Proecessit quippe Judaicus.
• Et quidamde illic slanlîbus dicebant illis : Quid populus, secutus-est genlilis. El quia omneselecii,..
facilis seiveniespullum?.In Evangelio Lucseila scri- sive qui in .ludaeaesse poteranl, sive qui nunc in-
ptum est : Abieruntautem qui missi eranl, el invene- Ecelesia existunl, in Mediatorem Dei el hominum'
runt, siculdixit illis, slantempullum. Solventibusau- credideruui, el creduni, qui prseeunt,et qui sequun
tem illis pullum, dixerunl domini ejus ad illos : lur, Osanna clamabant. Osuiinaautem Latina lingua.
Quid solviiispullum? Et apte salis. Multosquippe salva nos dicilur, Ab ipso aulem saluiem et priores-
habebai dominos, quia non uni dogmali et Supersii- qnsesieri'.nl, et prsesenles qua;runl. El-benedictum
lioni deditus, sed pro libitu immundorum spirituum qui venit in nomine Domini cor.liientur, quoniam
ad varios diversosque miser raptabaïur errores, ad una spes, una fides est prsecedenliumalque sequen-
sitnulacra mula pronl ducebalur incedens. Denique liuin populorum. Nam sicut illi.spectala passione ae
vernacula quadamScripluroeconsueiudinecommune resurrectione ejus sanati sunl, ila nos prscleritapas-
esse dicilur, quod immundumest. Sicut el ad Petruta sione illius ac permanente in saecularesurrectione
vox de coelodicit : Quod Deus mundavil,tu commune salvamur. Quem enim priores nostri ex Judaico po-
ne dixeris (Acl. x). Quia qui sanctus est solius Dei " pub) crediderunl atque amav.erunlveniurum, hunc-
est, et cum nullo communisest. Qui autem peeca- nos et venisse crediinus el amamus; ejusque desi~
tor est el immundus, mullorum est. Multi enim doe- derio accendimur, ul eum facie ad faciemconlem-
mônes possident eum, et ideo communis appel- plemur. -
latar. Benediclumquodvenit regnumpatris'nostri David,
Qui dixerunl eis, sicul proeceperalillis Jésus, et Osannain excelsis.El inlroivit Jërosolymamin tem-
diiuiserumeis, et duxeruntpullum ad Jesum. Qui sol- plum,etc. Legiinusin EvangelioJoannis quodrelecta;
vendo pullo eonlradixerant; audilo Domininomine de quinque panibus el duobus piscibus lurbse voiue-.
quiescunt. Quia magistri errorum, qui, venientibus ninl rapere Jesum et constituere eum regem ; sed
ad salutem genliumdocloribus,obsislebant, ealenus ne hoc perficere possent, ipse in montem fcgtando
suas lenebras defendere, donec, miraculisallesian- precavii. Nunc autem ubi passurus Jërosolymam
libus, veri possessoris ae Dominivirlus emicuil. Al venit, non refugit eos qui se regem faciunt. qui-
poslquamfidei doininicoepoleslas apparuit, cedenti- agmine glorifico et hymnis Dei Filio aC rege dignis
bus passim adversariorum querelis, libère creden- ad civitalem regiam ducunt; non reprintit voces
lium coetusad Deum quem corde portaret adduce-.Q eorum qui regnum patriarchae Davidta eo restau-
haiur. randum et prisese benedielionis dona recuperanda.
Et tinponunfilli veslimenlasua, et sedilsuper eum. concinunt. Ul quid ergo hoc quod prius fugiendode-
Veslimenla âposiolorum vel docirina virlutum, vel clinavit modo libens ampleciilur, regnumque qiud
edisserlio Scripturarum, vel cerle ece.lesiasiicorum adhuc viciurus in mundo suscipere notait jamjam -
dogmalum varielates inlelligi possuni, quibus illa exilurus per passionem crucis de mundo nonjiega^
corda hominum anle nuda et frigida, quo Christo virsuscipere, nisi ul aperie docerel quod--non lem*.
sessore digna fiant, operiunt. poralis el lerreni, sed aeterni in coelisRex esset ira-
Multi autem veslimenlasua slraverunlin via. Por- perii? Ad quod profecto regnum per conlemplum..
tante Dominum asino, mulli veslimenla sua in via mortis, gloriam resurrectionis. et Iriumphumascen-
siernunl, quia sancii martyres propriae se carnis sionis pervenirel. Hincesl enim quod post resur-
amietu exuenles, simplicioribus Dei faniulis viam rectionem appareus discipulis ait : Data est mihi.,
suo sanguine parant, ut videlicetinoffensogressu omnispplestas in coetpet in terra, el caetera ejusdem
mentis ad supernse moeniaçivilatis quo iesns ducit loci. Nxilandumsane quanta sit cons.onantia.lurbss..
iucedani. Iiem Salvaior nosler asellum sedensJéru- Dominumcollandanlis, cum voceevangelizantisvir-
salem lendit, quando uniuscujusque fidelis animam D gini malri Gabrielis q"uiail: Hic enim erit magnus»
regens, videlicet jumentum suum, ad,pacis intima? et filiusAltissimivocabilur.Et dabil illi DominusDeus
, v'sioiiemducil. Jumentum sedet etiam cum sanclae sedemDavidpatris ejus, et regnabitin domoJacob in
Ecclesiaeuniversalité!'proeside),eamque in supernsp oeternum(Luc. i). Accepitautem sedem sive regnum
pacis desiderium accendii. Multi autem ve.slimeuta DavidDominus, ut genlem cui David quondam tem-
sua in via siernunl, quia corpora sua per abslinen* poralis regni gubernacula simul et exempla justiiias,
liam. edomant, ut ej i1er ad men'em parent,, vel prsebuit,quaque modujis hymnorum.spirifalium ad,-
exempta bona sequenlibuspraebeant. fidem.atque amorem,sui cpndiloris accendere soie-
Alii aulemfrondescoedebanl-de arboribus,.et'sterne- banl,. banc ipse verbis, donis, factis et promissis,.
bantinvia,. El qui proeibapiet qui sequebanturclama- tanlo mediatore Dei el hominum dignis, ad regnum
bant dicenles; Osanna, benediçtusqui venit.in nomine coelesle el immoriale vocaret, atque ad ipsam Dei
Domini. Frondes vel ramos de arborjbus çsedunl,qui Patris visioneminiroducerel. In, quo jungitur : Osan-
in doctrina veritatis verba atque senlentias Palrum na in excelsis,id est sains. Quo perspicue oslendilur
de eoruni eloquio excerpunt, el haecin via Dei ad quod adveniusChrisli non lanlum bominum satas,.
sudilorjs animum venientisbumili prsedicationesub- sed lotius mundi sil; lerrena jungens coeleslibus,.ut.
143 BED.4SVENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 2J4-
omne genu lléClalur ei, coeleslium, et lerresirium A ewm universqmullitudo filiorumIsraël ad vesperam
ctinfernorum. Notandumsane quod Osanna-verbum" (Exod. xn). Décima.ërgo die mensis primi, agnus-
Iîebraicum, eorapositumest ex duobus, corruplo et -qui in Pascha immolarelur,_domumintroduci jiissus
inlegrbvSalva namque,.sive salvifica apudeos dici- estj quia et Dominusdécimadie ejusdem mensis, hoc
tur Osi, at veroaima interjeclio est deprecantisiQuo- est ante quinque dies Paschse, in civitalem in qua
modo apud Latinos interjeclio est dolentis heu, et pateretur erat ingrèssurus. Et sicut agnus de loto
irilerjeetio admirantis papoe.Deniquein psalmo cen- grege eiectus ceriam suoeviclimaiionis.diem exspe-
lesimo decimoseptimo, ubi septuaginla Interprètes clabat, ita el.Dominus, conjurante adversum se omni
transfulerunt 0 Domine, salvumme fac, in Hebraeo seniorum et principum eoncilio, cerius prsestolaba-
scriptum est : Anna Adonai, osi anna. Quodinterpres lur horam, in qua seipsum pro salule mundi obla-
nosler Hieronymus diligenlius elucidans ila iranslu- tionem Deo el hosliam in odoremsuavilatis offerret.
lit : Obsecro,Domine, salva obsecro. Idem namque Immolabatur agnus-quaria décima die primi mensis
significat 0 Domine,per inlerjectionemobsecranlis, ad vesperam, et Dominus.eadem hûra agnum eum
quod obsecro, Domine,'per ipsum verbum obsecra- discipulis, manducans,.-ubi legalis Pasehoedécréta
lionis. Osanna ilaque salva obsecrosignificat, con- complevit,egressus est cum eis statim ad loeum-ora*
sumpta liltera i vocali, quse verbum prius terminal, " tionis, ubi comprehensus a Judaeis et ligatus, jam
cum perfecle dicitur osi, per virlulem liueroe voca- sacramenla bealoesuoeviclimaiionis inchoaret.
lis a qua'verbum-sequensincipit ama, Quodmelrici Et circumspectisomnibus, cumjam vësperoeesset
în versibus seandendis synaloepbamyocant, quamvis hora, exiit in Belhaniam cum d'uodecim.Non boe
illi scriplam lilteram scandehlesslransiliant; in hoc semel fecit; sed per omnes quinque dies ex quo Jë-
autem verbo Osanna, i liliera nec saltem scriba- rosolymam ascenderal usque ad tempus passionis,
tur, sed sensu loquenlium salvo-, fundilus inleri- hoc ipsum agere solebat, ut per diem in lemplo do~
matur. . • cerel, noctibusvero exiens morarelur in monte Oli-
•El inlrolvil-Jërosolymamin lemplum.Quod ingres- veti, sicul in Lueâ legimus. Docendoenim incredu-
sus civitalem primo lemplum adiit, formant nobis los, officiumcorreclionissedulus impendebat. Cotn-
religionis-,.quam sequamur, prSemonstral.Ut cuni manendo aulem apud fidèles, graliam eis benignita-
. forte,villam aut oppidum,autalium quemlibetlocum lis propitius 'exhibebat. Bene aulem dicitur quod,
in quo sitdomus oralionis Deo consecrala, intramus, circumspectisomnibus, éxivil in Rethaniam. Inspi-
primo ad hanc diverlamus ; ei poslquamnos Domino cit quippe inlernus arbiter omniumcorda; et cum in.
per orationum studia commendaverîmus, sic deinde p cenlradiceniibus ac resistenlibusverilali non invenit
ad agenda ea propter qusevenimus temporalia nego- ubi caput reclinet, secedit ad fidèles, et in eis qui
liasecedamus. Appropinquanta autem tempore pas- obediuntverbo mansionemsibi una cum Paire facere
sionis, appropinquare votait Dominus loco passio- gaudel. Beihania namque domus obedkniioedicilur.
nis, ibiqoe proximus manere, ubi constiluto ae proe- Hoc quoque intelligendum est, quod lantoeDominus
finiio anle ssecula tempore inveniri posset ab eis per fuerit paupertalis, et ita nulli sit adulatus,ut in urbe
quos eadem erat passio complenda. Quo etiam per maxima nulluni hospilem, nullam invenerit mansio-
hoc cunclis ihlimarei audienlibus quod non invitas nem, sed in agroparvulo apud Lazarum sororesque
morlem, ui profani putavere, sed sua sponie subiret. ejus habilarel.-Eorum quippe vicus Betbania est.
Cujus hora proximanle inlrepidus locum adiit, in El alia die cum exirenla Beihania, esuriil. Esuriit,
quo se passurum, et per seipsum, el per propheia- vel verilaiem humanoecarnis ostendens,vel esuriens
rum siiorum ora, longe anle proedixerat.Notandum Saluiem credenlium, a'sluans ad: incredulitalem
vero quod hic talroilus ejus in Jérusalem ante quin- Israël.
que dies -Paschse, in quo myslerium saerosanctoe Cumquevidisselà longeficumhabentemfolia, venit
passionis suoeimplere decreverat, faclus est. Narrât si quid'foitë inveniretin ea. Et cuni venissetad eam,
enim Joannes quod ante sex dies Paschse venerit JJ nihilinvenitproeiërfolia. Non ënim eral tempusfico-
Belhaniam-, ubi coena ei facta, et discùmbenlibus ruiii. Et respondensJésus dixit ei, Jam non ampliusin
multis soror eum Lazari Maria unguento myslico oelernumquisquamex te fruclum manducel.Quomodo
perfudéril; alque in crasiïnumasino sedens, obviante Dominusmulla in parabolis dicere; ila etiam non-
cuni palmisplurimâ turba, venerit Jërosolymam.Ubi nullà in parabolis facere solebat. Quid enim causse
non proetëreundasilentîo est non lahium concordia eral ut esuriens frùctus in ficulnea quaereret, quo-
in rébus, vërum etiam in temporibus Veieriset Novi rum lempus nondum esse quilibet homo noverai,
Teslamënti, unibrse et veritatis, legis el Evangelii. arboremque quod fruclum per id lempus non habe-
Scripium na'mquèin lege est, dicenle Domino ad ret, telernoesierililaiis maledictione damnaret.nisi
Mpysen et AaToh: Meùsi'siste vobis principiummen- quia plebem, quam ,verbo docebat, hoc etiam facto
sitan, primùserilin inensibusanni. Loqiiiminiaduni- tërrebât, ne quis hàbëndo folia, ël fruciumnon ha-
VërsumcoelumfiliorumIsraël, el dkil'eeis : Décimadie bendo, hoc est verba justilise absque operibus pra>
ménsishujus, tollaï'unusquisqueagiium pér familias 'tendehdo, éxcidiet in ignem mererelùr projiei?Una-;
el domoi suas, Et paulopost : El servabiliseum usque quaequeenim arbor non de "floribus, 1 non de foliis,
&dquartan,decimamdiemmensishujus, immolabilque sed de fruclu sub cognoscilur, id est, uiiusquisque
24S IN MARCIEVANGELIUMEXPOSITIO.-LIB. III. Wfr
'homo non de aeslimationefamoevel sermonum pom- t Lut homines hsec videnles sive audienles, mullo ma-
;pa, sed dé sù'arum lestimonio probatar aclionUm. gis intelligererit sêsedivino condemnàndos esse ju-
Esuriens ergo Dominusvidit ficum habentenYfolia, dicio, si absque opérum fructu de plausu lanlum
et venit quserefefruclum in illa, née invenit. Quia sibi rëligiosi sermonis, vel ut de sonitu-et legumen-
salutem desiderans humani generîs, vidit Judseam to blaudirenlur, viridantium' foliorum. Verum quia-,
habenlem elpquia legis et propheiarum, venitque non inlellexerunt, in ipsoscousequenter districliohem.
•probaredocendOjCorripiendo,miracula faciendo, si meritoeultionis exercuit. Etejecit commercia rerum-
quem:forle in eorum corde fruclum fidei et vilaepos- humanarum de domo illa, in qua divinas lahtum res
set invenire.' Sëd quia folia sine fructibus habere agi, hoslias et oraiiones Deo offerri, verbum Dei le-
reperta esi ficulnea, damnatur, quia Judsea quaever- gi, audiri et decanlari, prseceptum eral..Et quidem.
baScripturoe sine operibus sonabal digna est ullione credendum est quia ea lanlum vend! vel erni- rëpe-
punita. Hoc autem dixerim, non quod iota Synagoga . rerit in templo, quae ad minisierium neeessaria es-
fuerit abjecta, ex qua ulique constat quod primiiiva sent ejusdem lempli, juxla hoc quod alias factum-..
fueril Ecclesia conslructa. Sed illa nimirum porlio legimus, cura idem lemplum ingrediens invenit in
Synagogsedamnari mëruit, quseesurientem Chrislum eo vendentes et emènles oves el boves et columbas.
pascere bene operando recusavit, quae foliis verbo- B Quia nimirum hsec omnia, nonnisi ut ofiërrentur in
rum spirilalium magis obumbrâri, quam fructibus domo Domini, eos qui'de longe vénérant ab indigeriis
Spiritus votait honestari. Quibus ipse dicit alibi : comparare credendum est. Si ergo Dominus nec ea.-
Ègo vado, et quoerilis me, el in peccato veslromorie- volebat venundari in templo, qusein templo volebat
mini (Joan. v ). Congruit sane hic locus illi ejus offerri, videlicet propler studium avariliae , sive
parabolse, ubi ait : Arboremfid habebalquidamplan- fraudis, quod proprium solel esse negotianlium fa-
lalam in vinea sua, el venit quoerensfruclum in illa, cinus, quanta pulas animadversioné puhirét, si in-
et non invenit.Dixit aulem adculloremvineoe : Ecce venisset ibialiquos'risui vel vaniloquio vacantes, aut
anni 1ressunl ex quo venio quoerens fruclum in ficul- alii cuilibel vitio mancipatos ? Si enim ea quse alibi
nea hac, et non invenio. Succide ergo illa'm,ul quid liberi gerere polerant, Dominusin domo sua tempo*
eliamterram occupai? Al ille respondens, dixit illi : ralia negotia geri non palitur, quanta magis ea quae
"
Domine, dimitteillam et hocanno, usque dum fodiam nusquam fieri licet plus coelestisirae merenlur, si in
circa illamet miliamsiercora. El si'quidemfeceritfru- aedibusDeo sacraiis agunlur ? Verum quia Spirilus
clum:sin aulem, in fulurum succidesillam (Luc. xin). sanelus in columba super Dominum apparuit, récte
Cultor aulem vinea; ordo est âposiolorumdbclOrum-r, per columbassancti Spirilus cbarisniaia signantur.
quë spiritalium qui Synagogam, nëjperiret, diligen- Qui autem sunl in templo Dei, hodie, qui columbas.
ler ad poenitentiamvocare proque ejus saluie Do- vendunt, nisi qui in Ecclesia pretium de impositione
mino supplicare studueruut. PrsecipueJacobUsfraler manus accipiuni?perquam videlicet imposilionemSpi-
DoniiniV'quiregendseJerosolymorum Ecclesiaeprse- rilus sanelus coelitas datur. Columba ergo vendilur,
lalusest. Verum quia illa nec in legalibus edielïs, quando manusimpositio,per quam Spiritus sanelus ac-
nec in propheiicis conteslalionibus, nec in ipsa co- cipitur, ad pretium prsebetur. Sed Redemptornosler
ruseaniis Evangelii gratia fruclum bbedienliseferre caihedras vendentiumcolumbas evertil, quia lalium
consens!!, quasi tribus annis ficus sterilis perma- negoliatorum sacerdotium desir'uit. Hinc est quod sa-
nens,.abjecta est a Domino, el seierna malediciione cri canones Simoniacamhaeresimdamnant, eteossa-
Subversa. Namque non solum ab electorum sorte cerdotio privari proecipiunt,qui de largiendis ordini-
repuisa, sed ab ipsa etiam quam inanis occupabat bus pretium quserunt. Cathedra ergo vendentium,
lerra abscissa est, Sed et lu, si non vis audire in columbas evertilur, quia ii qui spirilalem gratiam
judicio a Christo : Discedea me, maledicte,in ignem venundanl, vel anle bumanos,.vel anle Dei oculos.
oelernum,quia esurivi, el non.dedisli mihi. mandùcare sacerdotio privantur.
(Mallh. xxv), arbor esse sterilis în hac viia caveto, p El nonsinébatul quisqûaintr.ansferrelvas per lem-
quin potius pauperï Christo et esurienli fruclum pie- plum. Devasis dicit illis quse.mercandi gratia infere-
lalis quo iudiget offerio. bant. Caelerum absit ut vasa Deo dicala Dominus
El venluniJërosolymam.El cuminlroissel lemplum, ejiceret de templo, vel introferri prohiberet in lem-
coepitejlcere vendentesel émeutese lemplo,et mensui plum, ubi futuri sui examinis insigneprsetendii exem-
nummularioruin, et cathedras vendentlum columbas plum ; sed potius-immundael profana éliminai-vasa,
everlil. Quod maledicendo ficum infructuosanr pei de templo, ac ne amplius inferanlur prohihet, quan-
figiiramfecit Dominus,.hocidem mox aperliusosien- do non solum de Ecclesia omnes répétai ac delurbat
dit, ejiciendo improbos e lemplo'. Neque enim ali- reprobos, verum etiam, ne ultra ad turbandam., Ec-
quidpeccavit arbor, quod, esurienle Domino, punis clesiam inlrént, oeterno eos verbere compescit;
non habuit, quorum necdum tempus advenerat: Sed et in praesenti haec est vëra domus Domini, id
sed peccare sacerdotés: qui in domo Domini sie- est, cordis fideiium pufificalio, ut non lanlum pec-
cularia negotia gerebant, et fruclum pietatis quem cala quaeinerant divinitus iminissa compunctio tol-
debuerant, queniquéin eis Dominus esuriebat, ferre lat, sed eliam ne haecultra répétant, divina in eis,
supersederanl. Arefecil Dominusarborem maledicto, gralia perseverans adjuvet.
247 BED^E YENERABILISOPPi PABS II. SECT..!-.-=,EXEGETIÇA GENUINÂ. 248
El docebalj dicenseis: Nonnescripiumest quia dqmus À num promisstanis .suae, ut,inontem longius juxla fi-
méa domus, oralionis vocabilur omnibus, genlibus? dem petenus agerel. .Et mane facto reversus invenit
Omnibus, inquil, genlibus non uni genii Judaicae, montem.tantum spatji reliquisse.str.ucioribus eccle-
née in uimJerosolynioe urbis loco, sed in toto orbe siae,quantum',opus habuerant. Poterat ergo hic,.po>
îerrarum, et nequaquam.taurorum et. hir.cor.um et leral alius quis ejusdemmerili vir, si opportunïtas exe-
arielum, sed oralionis. . gissel, impetrare a Domino, merilo fidei, ut etiam
.Vos aulem fecisliseatn speluncamlatronum. Qui ad mons lollerëtur et miiteretur in mare. Verum quia
accipienda munera in lemplo rêsidebanl, profecio inonlis nomine nonnunquam diabolùs significaiur,
quin quibusdam non daplibus Isesionesex.quirerent,, videlicet propler superbiam qua se conlra Deum
dubium non erat. Domus ergo orationïs spelunca la- erigit, et esse vult similis Allissimo, mons ad pree-
tronum facta fuerat, quia ad hoç in teûipîo assislere ceptum eorum qui fortes fide sunt 101111111 de lerra:,
noverant,, ut aut non daines niunera stadereni eor-? el in mare projicitur, cum praediçanlibus verbum
poraliier persequi, aut dantes spiriialiter necare. docloribus sanclis immundus Spiritus ab eorumcorde
Templum quoque et. domus Dei est ipsa meus atque repellilur, qui ad vitam sunt praeprdinaii,et ta turbu-
conscienlia fideiium,quoesi quando in laesioneproxi- Ientis amarisque infideliummentibus vefaniam suse
mi perversas cogitationes profert, quasi in spe- " tyrannidis exercere permittitur. Non quod ibi etiam
lunca lalronum résident. Et simpliciter gradienles antea sedem rëgnumque non habuerit, sed quia lan-
interfieiun.t,quando in eos qui.in nullp rei sunt lae- loaerius in eos quos- licet desseviî, quanto amplius
sioni.s gladiosdefiguut. Mensenim fideiium non jam se dolet a.laesione. piorum fuisse depulsum. Cui si-
domus oralionis, sed spelunca latronum.est, quando, mile est illud Àpocalypsis: Etsecundus angelùs luba
relicta innocent», et simplicilate sanciiiatis, illud cecinit, et ecce tanquam mons magnus igné ardent
cdnalur agere, unde valeat proximis noeere. missusest in mare (A-poc.vin). Canenië elenim aur
JEtcummane transirent,jaidemnlficum aridam [ap- gelo luba, mons igneardensmissusesiin mare, quia,
lani a radkibus. Non rami tantum aut slipites infruc- prsçdicanie verbum doeioreverilaiis, antiquus bos-
tuosse (ici;sed ipsa etiam ràdix arefiendo, senlentiam lis inv.idiaefacibus accensus, perversorum animos
divinsein se reprobaiionis ostendit. Et Joannes ait grayius corrupturus adiit, ul doloremexpulsionis
quia securisad radicemarborumposila est (Matth. ni). susede fidelibusvtadicaret in perlidis.'
Arefacta est ilaque ficus a radicibus, ul oslende- Et cum stabitis ad orandum dimiilile si quid habe,-
retur gens impia, non ad tempus vel ex "parle corri- tis adversusaliquem, M el paler vesler, qui in coelis
pienda exiernorum incursibus, et mox, miseranteDo- est, dimiltal vobis peccala. vestra, etc.. Nolanda -di-
mino, post actam poeniientiam priscse restiluenda stinctio deprecantiuny Qui perfectani habet fidem,
libertali, ut ssepè facium sacra hjsloria; refert; sed quaeper.dileelionembperatur, illeorando, vel etiaia
oeierna potius dàmnatioue ferienda, arefacta est ra- jubendo, potest montes transferre spirilales. Quomo-
dicibus, ul inlimarelur.nef'anda plebs non solum hu.- do..fecit Paulus de Ilelyma mago, quem et oculis et
loana gloria forinsecus, verum etiam. divino inlus artenefanda privayit. Quomodo de Pytbonissa in
favore funditus. esse desjituenda. Nam. et saluiem Philippis, de qua spirilum malignum, montera vide-
vilamque quam accipere poterat in coelis, et quam licet superbissimum, ejecit, Sed idem mons in mare
jan> perceperat palriam,, perdid.ilin terris. projeciusquanlum furibundi ignis huic intulerit, sub-
Et respondensJésus, ait illis : Habete fidem Dei. secuia confesiim.conlra eum géntilium persecutio
Amendico vobis,quia quicunque dixeril huic monli: perdocuil.Qui vero tanlae fasligtamperfectionis nec-
"
Tollel'eel milterein maj-e,et non hmsilaverilin corde dum couscendere queunt, postulent sibi peccala di-
suo, sed cr.edideril quia quodeunque,dixerit fia!, fiel milli, quo ad vitam intrare mereantur perpeluam,
ei. Soient gentiles qui contra Ecclesiam malediela ël absque dubio impelrabunt quod pelunt, si lamen
scripsere, improperare nostris quod non babuerint in se peceanlibus aliis primo ipsi dimillunt. Sin au-
pleham fidem Dei, quia nunquam montes transfene ^ lem hoc facere contemnunt, non solum orando vir-
potùerinl. Quibus respondendum est non. omnia lules facere, sed nec suorum poss.untveniam couse-
scripta ësséquse in Ecclesia sunt gesta, sicut etiam qui peecatorum.
de faclis ipsius Christi Deiel Domini noslri Scriptu- Et cum ambularel,in temple, acceduntad eumsum-
ra nosira teslalur. Unde et hoc quoque fieri.potuis- mi sacerdotes, et scriboe,el seniores, el dicunt illi :
set, ut-nions ablatus de lerra miiteretur in mare, Inquapoleslate hoecfacis? Et quis libi dédit hanepo-
si nécessitas id fieri poposcisset. Quomodo legimus lestatemut ista fpeias? Diversis modjs eamdemquam
."acium precibus beali - patris Gregorii Neocesarese supra calum.niam strunnt, quando.. dixerunt : In
Ponli an'tisiitis, viri meritis et virtutibus eximii, ut Beelzebub principe dëmoniorum ejicil doemonia.
nions in lërra lanlum loco cederet, quanium incolae Quando enim dicunt, In qua polestate haec facis ?
eiviiafis opus habebant. Cum enim volens sedificare de Dei dubitant polestate, et subintelligi votant dia-
Ecclesiam in loco aplo, viderel eum angustiorem boli esse quoefaciat, Addentes quoque : Quis tibi de-
esse, quam res exigebat, eo quod ex una parle rupe dit hancpoteslaiem? mauifesijssimeDeiFilium neganl,;
maris, ex alla monta proximo coarclaretur, venit queniputanlnon suis,sed alienisviribus signafacere.
ad locum, et genibus Alexisadmonuit Domi-
s.i.Qcte Jésus autemrespondensail: Interregabo vos et ego.
249 IN M.vRClEVANGELIUMEXPOÇTIO. — L1B.III. , 2S0
itnusi verbum,et respondele mihi, et dicam vobis in A ceciderunt, el dimiserunt vecuum. Bene lempus
qua polestatehoecfaciam. BaplismusJoannis de coelo fructuum posuit, non proventum. Nullusenim frue-
erat, an ex hominibus? Respondelemihi. Poterai Do- tus exslilit populi contumacis, nullus hujus vineoe
minus aperia re^ponsione tentalorom calumniam proventus, tametsi crebre ac sollicite qusereretui,
confuiare, sed prudenter interrogat,ul suo vel silen- .inventas esi. Servus ergo qui primo missus est, ipse
tio vel senlentia condemneniur. JegiferMoyses intelligiiur, qui quadraginia ânnos
At illi cogi'abantsecumdicenles: Si dixerimiis, de coutinuos fruclum aliquem legis quem' dederal, a
coelo,dicet nobis: Quare ergo nèn credidisiis ei? culloribus inquirebat, sed coesumeum- dimiserunt
Quemenim confilemînidecoelohabuissè propheliam, vacuum. IrrilaveninlenimMoyscnincaslris, etAaron
miliï leslimonium pérhîbuil, et ab illo audistis in sancium Domini. Et vexatus est Moyses propler eos,
qua ista faciam potestate. quia exacerbaverunt Spiritum ejus. Qui et ipse ser-
Sidixerimus ex hominibus,Timemuspopulum. 0'in- vus quid de fruclu vineaehujus senliai, palam car-
nés enimhubebanlJoannem, quia vere propheta esset. mine déclarât dicens: Et vineaenimSodomorum,vi-
Viderunt ergo quod ulrunilibet horum respondissënt, tis eorum, el propagoeorumex Gomorrha. Uvaeorum
in laqueum se casuros, liméntes lapidalionem, sed uva fellis, et bolrus amariludinisIn ipsis, fur or dra-
magis fimenles veritatis confessionem. B conum vinitin eorum, el furor ctspidum imanàbilh
Et respondenlesdicunt Jesu : Nesdmus. El respon- (Deut. xxxu). ,
densJésus ait illis : Nequèego dico vobis in qua po- El iterum misit ad illos alium servum, et illum in
teslaiehoecfaciam. Nonvobis dico quod scio, quia capilevulneravsrunt, et contiimeliisaffeccrunl.Servus
non vultis fateri quod scitis. Juslissime repulsi, aller David regém propheiamqne et coeteros psalmi-
Utiqueeonfusi abseesserunl. Et impietum est quod slas significat,qui post Moysenmissi sunt, utcolonos
in psalmo per prophetam dicit Deus Pater : Paravi vinea; post cdicia legalia psalmodia; modiilatiohe et
lucernam Christo meo, id est, ipsum Joannem." dulcedinerilliaraadexcrciiiuin bonioperis excitarent.
Inimicosejus induam confusione(Psuli cxxxi). Notan- Nam ei ipse David, qui cor populi ad coelesiia desi-
dum aulem quod duas ob causas maxime scienlia deranda suspenderei, inler ritus carnalium vietima-
vëriialis esi occullanda quserentibus. Cum videlicet rum laudes Dominicontinuas, suavi metodia decan-
is qui quaerit, aul minus capax est ad inlelligendunx lari consliiuil. Sëd ei'liuiic affeotum coniuineliis in
quod quaerit, aut odio vel contemptu ipsius veiiiaiis capite vulneraverunt, quia psataiisfaruni catmina
indignus est cui debeat apëriri quod quserit. Propter quoead laudem Dominivocabant, parvi peiideutes ,
quorum unum Dominusait : Adhuc multahabeovobis ipsum qui psalmodfoecaput in Spirilu sanclo et fons
dkerë,sed non poleslisilla portare modo. Propler aile- ^' clamerai, David abjecerunt. Dicenlesenim: Quoeno-
rum vero discipulis praecepit: Nolile duré sanclum bis pars in David, aul quoelioeredilasin filio bai
(III
canibus: nequemiliatis margaritas vestrasanle porcos. Reg. xii) ? regnum simul ejus ignôbili siirpe, elreli-
CAPUT XII. gionem inipietalemutaverunt. Attamen ipse pro hao
El coepitillis in.parabolis loqui : Vineam pasiinavil vinea, quoe,de ^Egypto translata, Paleslinoe mon-
homp,'elcircumdedilsepem,et fodil lacum, el oedificavil tes sua obumbratione protexerat, ne radiciius exter-
turrim. Homo-istequi pasiinavil vineam ipse esi qui in ininaretur orabat : Domine Deus virtulùm, convërler'e
aliqua parabola conduxit operarios in vineam suanu nunc, respicede coelo, et vide, el visita vineam Islam,
Qui plantavil vineam de qua Isaias - plenissime per et dirige eam quam plantavil dextra lua (Psal. LXXIX).
canlicum Ioquilur, ad exlremum Inferens : Vinea Libi pariler exposuil quis sit homo ille qui banc vi-
-DominiSabaolh, domus esi Israël. El in psalmo, Vi- neam plantavil, Dominus videlicet Deus virlutum.
neam (inquil) de JEgypto transtulisll, ejeclsli gentes Et rursum alium misit, et illum ceciderunt, el plures
et plantasli eam. Et sepem circumdedilei, vel murum\
alios, quosdamcoedentes,alios veroaccidentes.Tertium
urbis, vel angelorum auxilia. El fodil in ea lacum, cum suis sociis servum,
propheiarum chorum iniel-
sive lorcular, aut altare, aut illa lorcularia quorum ; lige, qui continuis atlestationibus
j) poputam conye-
et trespsalmi lilulo prsenolantur, octavus, et oelogë- nerunt, el
quae huic vineoeveiitura imminerent mala
et
simus, octogesimus terlius. Et oedificavitturrim, proedixerunt. Sed qu'an
prophetprum non suntperse -
haud dubium quin lemplum dequo dicitur per Mi- cuti? Et occiderunleos
qui proenuntlabantde advenlu
chseam : El tu lurrisnebulosa filioeSion. ^ Domini Salvatoris (Acl. vu). Et hi omnes, mulla de
Ël locaviieam agricolis.Quos alibi vineoe operarios hujus vineoeslerilitaie dixerunt, sed unius Jeremiae
appeljavii, qui conducti fuerant hora prima , leriia, planctum ponere sufficiat.Ego autem, inquil, planlavi
texlael nona. El peregreprofectus est, non loci m'u- le vineamelectam, omne semenverum , quomodocon-
tatioiie. NamDeusunde abesse potest, quo complen versa es in pravum vineoealienoe(Jerem. n) ? Hissane
tur omnia? El qui dicit per Jeremiam : Ego Deus ap- tribus servorum gradibus omnium sub lege doctarum
propjnquqns,pi non de longe dicit Dominus?Sed abire fignram posse compreheiidi, Dominusalibi manifeste
videlur a vinea, ut vinitoribus liberum opérandi ar- pronunlial, dicens : Quoniamnecesseest impler-iom-
biirium derelinquai. nia quai scripla sunt in legeMoysi el propheiiset psal-
Et misit adagricolas in temporeservum,ul ab agri- mis de me (Luc. xxiv).
colisacciperelde fruclu vineoe.Qui apprehensum cum Adhuc ergo unum habensfilium cherhiimum , et i(~
2S1 DED/E VlïNERABIL-ISOrP. PARS II. SECT. I. .— EXEGETICAGENMNA. 252
km miiil ad eos'norksinmmdicens: Quia reverebunturA in semetipso, alque ex ulroque populo unam sibi fi-
filium meum. Quod ait : Quia reverebuntur filium dejium civiiaiem, unum lemplum aedifiçet? Eosdem
meum , non de jgnoranlia venit. Quid enim neseiat enim Sj'nngoga;niagistrqs quos supra colonosdixe-
palerfamilias,-qui hoc loco Deus paler inlelligilur ? râi, nunc aedifieantes appelîal. Quia qui subdiiam
Sed semper arnbigere dicilur Oe.is, ut libéra volunias 'sibi plebeiii ïd ferendos vilse frucius quasi vineam
homi'ni reservelur. LnierrogemusArium et Euno- jubebantur excolere , ipsi quoque liane Deo inhabi-
inium. Eece paler diciUir .ignorare , et sensenliam talore dignam quasi dnmum conslruerejitque ornare
tempérai, et quantum in trahis est , . probatur esse praîclpiebaiiiur.Dndc et Apostolusfidelibusscribens,
memitus. Quidquid pro paire responderint, hoein- ail: Dei agriculture, Dei oedificalioeslis (l Cer. ni).
telligant pro fiiio , qui se dicit ignorare consumma- Sed qui fruçtum vineceDei quasi pessimi coloni red-
lionls diem. dere magno.palrifamiiias negabant, iidem quasi mali
Coloni,autem dixerunt ad invicem: Hic est lierres, caîineniarii laborant domui Dei lapidem pretiosum
vrnile occidamuseum , el noslra eril hoeredilas.Mani- et electum , qui vel in"fundamenlis , vel in angulo
feslissime Dominus prohat Jud;vorum principes non ponendus erat, subtrahere , hoc est (idem Christi
per ignoraniiam,sed per invidiamcrucifixissèFilium auditoribus suis conaha'nlur eripere.
Dei. Ifileilexerunl enim hune esse cui dielumest : « El quanebanteum lenere, et limueruntturbam. Co-
Postula a me , et dabo tib'i génies hoere.Ulalem luain gnoverunlenhn.quoniamadeosparabolamlianedixeril,
(Psql. H). "Et proplerea quasi sibi consulenles aie- . el relicto eoMbierunt.Principes saeerdotum etscriboe,
bant: Ecce munduslotus posl eum abit. Et si dimilli- quasi mentienlem contra se Dominumquaîrebanl in-
muséum sic, omnescredent in eum (Joan. xn). II;»- terficere.Sed boc idem quoerendo,docebantvera esse
çediias ergo filii Ecclesia est, cunctis ei dataJe gen- quosdixerat. Ipse quippe est havres, ciijus injusiam
libus, quam non moriens ci paler reliquit, sed ipse necem aiebat esse yindicandama paire. IllLnequam
sua morte mirabililer acquisivil, quam rèsurgendo coloni, qui ab oçeidendo Dei Filio ad piodicuraqui-
possedit. Ilanc auiem, occiso eo, mali colôni proeri- dem timoré humano reiardarj, donec venirei hora
pere moliebantur, eum crucifigenles eumJudaei(idem ejus, nunquam_vcrodivino amore poiuere cohiberi.
quse per eum exslinguere , et suam magis , qusexx Moralisane inte.llectu , cuique fldelium cuni rr.yste-
lege'est justitianî prseferre , ac gemibus imbuendis rium bapiisnii quod exerceat operando committitur,
ponabantur inserere. quasi vinea quam excolat locatur. Mitiitur seryus
El apprehendenles eum occiderunt, et ejecerunt unus, aller, et lertius, qui de fruclu açcipiant, cuni
extra vineam.Notai eos maliiioepeftinacis,. qui nec n leXj psalmodiaj prophétie , qu.arumadmonitionem
erucifixoac resuscilato a morluis Dominoad praedi- beiieageiido sequalur , legilur. Sed missus servus
credere voIueri.nl, sed quasi coniumeliis affectus vel caisus ejicitur , eum sernio
' c'alionemaposiolorum
cadaver vile projecerunt. Quia quantum in se erat auditus conteninitur, vel (quod pejus est) eliam bla-
.a suis eum finibusexcludenles genlibus susçipien- sphemalur. Missum iusuper hacredem( quantum in
dum dederunt. se est ) occidil, qui_el Filium Dei conculcaveril, et
Quid ergo faciel Dominas vinem? Vénielet perdet spiritui grati* , quo saiiciilicalus est, contumeliam
çolonos, eldabil vineam.aliis. Hune versiculum Do- fecerit. Perdilo nialo cullore , vinea dabitur alieri,
minus apnd Mailbacuminox exposuit ipse , dicens: eum dono gratis; quod superbus sprevii, hmnilis
Ideo dico vobis quia.auferelura vobisregnnmDei, et quisque ditabilur. Sed el hoc quodprincipes saeerdo-
dabitur genti facienli fructus ejus (Maltli. xxi). Quod tum , scribse, ac seniores manum miilere quserenles,
ita fulurum eiiain figuraliter osienderat, eum in in Jesum, limore turbas relinenlur j quotidie gerilur
exèmplum non credenlïum Judicorum infrucluoso in Ecclesia, eum quilibet solo de nomine f'ralereani,
Tico nïaledicerél. Qui e contrario posimodumcre- quam-non diligit ecclesiasticaefidei ac pacis unila-
dentes, sive de Judaiis, sive de geniibu's, fructifera; lem , propler cobabitaniium fiairum bonorum mul-
atque eximiaecomparavil arbori, dicens: Ego sum r. liludinêm aul erubesejt, aul limet impugnare. Qui
vîlis , vos palmiies. Qui manetin me et ego in eo, hic liimen sicul destullissima a^ium slrulhione Dominus
ferl fructum'mutlum(Joan. xv). Cuni auiem dixisset ail, eum lempus fueril, in allum alas erigtt, quia
quia yeniens Dominusvinêoe post perditionetn malo- pejsequendo Ecclesiam quasi Dominumcruci addi-
rum agricolarum , vineam daiurus esset aliis , hnc cere et ostenlui gaudebit habere.
idem ita divinitus fuisse procuraium, prophelico sta- El miltunl ad'eum quosdam ex Pèarisceis el Ilero-
tim affirmavit exemplo, subjiciens : dianis, ut eum caperentin verbo.Herodianosdicit mi-
NecScripturam liane legislis: Lapidemquemrepro- lites Herodis lelrarcb»3, qui el ipse tune temporis
baveruntcedifi'canies,hic (acius est.in caput anguli?- erat Jerosolyniis , atque in spernendo el ïrridendo
A Dominofaclum est islud, et est mirabile in oculis Dominum Pilato el Judoeisconsenliebal, ut' Lucas
nostris. Quomodo, inquit, impïebilur bpecprophciia, evangelisla lestalur. Quassenlesergo'Dominum com-
quod lâpidem ab aîdifiçanlibusreprobalum in caput prehendere summi sàcerdotes, scriboe, et seniores
anguli dicit esse puhendum, nisî quia Chrislus a vo- limuerunt lurbàm. Atque idëo quia per se non po:e-
bis reprobalus , et ôccisus, çredituris est genlibus raiil.vierrenaopolestaiis manibus etficere lentabanl,
Nu-
pfoedicandus, ut quasi lapis angularis duos çondat ut velul ipsi a morte ejus viderentur immiiries.
ES5 IN MARGlEVANGEL1UMESPOSITrO. — L1B.-III. 251
per enim sub CaesareÀugusio Juda>asubjecia Roma- k seribil, relicio eo abierunt, infideiitatem pariter cuni
nis ,• quando-in loto orbe est celebrata deseriptio , miraculo reportantes;
slipendiaria facta fuerat, et erai in populo magna - Elvenerunl ad eum Saddiwoei, qui dieunt resurre-
sedilio, dicenlibus aliis pro securilale et quieie, qua clionemnon esse. Duoeerant haeresesin Judoeis, iina
Romani pro omnibus mïlilabant, debere iribuia per- Pharisoeorum, el a'iera Sadducaeonim.Pharisaeiira-
solvi; Pharisaîis vero qui sibi applaudebant in jusli- dilionumelobservalionum qiias illi dculerosis vocam,
lia, e contrario jiilentibus, non debere populum Dèi justitiam proeferebant, unde et divisi vocabanlur a
qui decinias solverct, et primiiias darel, et codera populo. Sadducoeiautem qui inierpretantur/Msié, a
quaBin lege scripla sunt, humanis legibus subjacere. ipsi vendicabant sibi quod non erànt. Prioribus et
Gujus seditionis adeo fomes invaluit, utpostDomini corporis etanimae resurreclionem credentibus, con-
resurreclionem, insistentibus Romanis, palriam geu- fitenlib'usque et angelos et spirilus, sequentes, juxt.i
tem, et regnum, augustum quoque illud eum sua re- Acta aposiolorum, omnia denegabanl. .
lighme lemplum , insuper ipsam lucem,. perdere , Et inlerrogabant eum dicentes: Margister, Moyses
qUamiribuia pendere, malnerinl. scripsit nobisul si cujus {râler-morlufisfuerit, et dimi-
Qui venienlesdieunt et : Magisler, scimusquia virax serit uxorem, et jilios non reliquerit, accipiulfrater
es, et non curas quemquani. Nec enim vides in facieni:" ejus uxorem ipsius, el resuseiletsemenfratri suo. Se-
iiominis,sed'in verilaleviam Domiiii doces. Licet dari plem ergo fratres erant, et primus açcepit uxorem, et
tribulum Coesari,an non dabimus? Blanda el fraud'u- mortuus est, non relicio semine, etc. Qui resurreclio-
lenta interrogatio illuc provocal responderiiem, ut nem corponim non credebanl, animasjudicantes iu-
magis Deum quam Coesarem liméai, et dieat non lerire eum corporibus, reete isiiii^smodi(ingunl f.i-
debere tribuia solvi, ut slalim audienles Herodiani, bulam, qua; deliramenli arguât eos qui resurreclio-
sediibinis conlra Romanos auctorem eum leneani. nem asserant corporum. Potest autem fieri ul vere
Qui sciensversuliam eorum, ail illis : Quid me te.n- in génie eorum aliquando hoc accident.
lalis ? A/ferlemihi denarium ut videam. Al illi allule- In resurreclioneergo eum resurrexerint, cujus de
runiei. Sapienlia semper sapienier agit, ut suis poiiiis lus. eril uxer? Seplem.mim habuerunl eam uxoretn.
ïentatores sernionibus confuleniur.\Afférie mihi, in- Turpiludinem fabuloeopponunt, ut resurrectionisde-
quit, denarium. Hoc est genus niimm'i , quod pro negent verilatem ; verum tnystice sepiem lii fratres
decem numm'is impuiabatur, et babebat imaginem sine tiliis defuncti, reprobis quibusque congruunt,
'
Coesaris. '. qui per tolam hujus sa;culi vilain quoesepiem diebus
El ait illis: Ciljus estlmago lioecet inscriplio? Qui r volvitur , a bonis operibus stériles exislunl. Quibus
pulanl inlerrogalionem Salvatoris, igiiorantiain esse, virilim misera morte proereplis, ad ullimum el ipsa
ci non dispensaiionem , diseant ex prsaseriti loco mundana conversalio, quam illi absque fruciu vitalis
quod ulique potiierii scire Jésus eujus imago esset operis exegerant, quasi uxor infecunda iran.-ibit.
in nùmmo : sed inlerrogat, ul ad sermonem eorum Et respondens Jésus, ait illis : Nonne ideo erralis ,
conipelenter respondeat. nonscienles Scripluras neque virlutemDei? Propterea
Dicnnl illi : Coesaris.Respondens autem Jésus , ait errant quia Scripturas nesciuiil. Et quia Scripluras
illis: Reddite ergo quoesunt CoesarisCoesari, et quoe ignorant, consequenter nesciuni virtutem Dei, hoc
iuni Dei, Dco. Quod ail : Reddite-quoesunt Coesaris est Christum, qui est Dei virtus et Dei sapientia
Coesari, nummum , tribulum , el pecuniam; el quoe (l Cor. i).
sunt Dei, Dco, décimas , primiiias et oblaiiones ae ( Cum enim a morluis resurrexerint, neque nubent,
victimas senliamus. Quomodo et ipse reddit tribuia neque nubenlur , sed sunt sicul angeli in coelis.Lalina
pro se et Petro, et Deo reddidil quoe Dei sunt, palris consuetudo Grajco idiomati non respondei. Nubere
lâciens volunlaiem. Aliter: Reddile quoeCoesaris.sunt proprie dieuntur mulieres, el viri uxores duefere.
Coesari,et quoesunt Dei, Deo. QuemadmodumGoesar Sed nos simplieiler diclum intelligamus, quod nubere
a nobis exigil impressionem imaginis suaa, sic et JJ de viris, et nubi de uxoribus dictum sil. Si in resur-
Deus, ut quemadmodum illi reddilur nummus, sic reclione non nubent neque nubenlur, résurgent ergo
Deo reddalur anima lumine vullus ejus illuslraia eorpora.quae possunt nubere et nubi. Nemoquippe
alque signala. Unde Psalmista : Signalum est, inquit, dicil de lapide el arbore, el bis rébus quae non ba-
in nobislumenvuUuslui, Domine (Psal. iv). bent membra genilalia, quia non nubanl neque nu-
Hoc quoque lumen est.totum Iiominis , el. verum banlur, sed de iis qui cum possiat. nubere , lamen
bonum, quod non oculis sed menie eonspicilur.' Si- aliqua ratione non nubanl. Quod autem inferturt
gnalum auiem dixil in nobis, lanquam denariiis si- Sed sunt sicut angeli in coelis, spirifalis repfomiltiiur
gnatur régis imagine. Homo enim faclus est ad ima- conversalio. Sunt enim sicul angeli in, coelis, qui
ginem el simililudinem Dei, quam peccandocorrupit. gloria resurrectionis innovaii., absque -nllo morlfe
Bonum ergo ejus est verum alque oeiernunisi. rena- metu, absque ulla Iabe corruplionis, absque ullo ler-
scendq signelur. -..•',-. reni status aclu , perpétua Dei visione fruunlur, Ad!
. El mirabanlur super eo. Qui credere debueranl ad quam necesse est angelica; dignitalis, oequalitaleiB
lanla'm sapientiam, mjrati sunf, quia callidilas eorum quisquis ascendere desiderai, nune minimis fralribus
insidiandi noninvenissellocum. Et, sicul Mallhseus pie agendo condescendal.
OSK nr.njF. VRNKRMîll.îfiOPP. PARS H. SECL 1. — FXEGÈTICAGENEINA. 256
De morluis autem quod rcsurgant non legistis in A lite fidei et dilectionis opéra praefereniibus,eo quod
libro Moysisuper rubum , quomododixeril illi Deus plurimi patrum anle legem absque omni viciimarum
el sacrificioium consuetndine ex fide lanlum, quae
inquiens: Ego sum Deus Abraham , el Deus Isaac, et
Deus Jacob ? Ad comprobandam resurreciionis veri- per dileelionemoperatur , placèrent Deo, summique
latem inulto ali's manifesiioribusex'emplismi polnil, apud ipsum loci haberentur; nemo auiem unquam
e quibus est et i'.lud: Suscilabunturmortûi, el résur- absque fide_ac dileciio.neper holoeatista solum el
sacrificia Deo placuisse invenireiur. In qua sentenlia
gent qui in-sepulcrissunt. Et in alio loco: Malii dor-
mienliumde terroe pulvere consurgenl, alii in vilain scriba isie eiiam se fuissedeclaravit.
Jésusautem vidensquodsapienlerrespondissel,dixil
mlernani,et alii in opprobrium,et confusionemoelernam illi : Non es
(Dan. xn). Quajrilur ilaque quid sibi voltlerit Domi- longe a regno Dei. Non longe fuit a re-
nus hoc proferens tesiimonium, quod videUiraïiibi- gno Deij quia senieniiai illius qua; Novi Testament!
el evangelicai perfcciiimis est propria,- fmitor exsli-
guiim , vel non salis ad resurrectionis perlinel veri- tis.se
latem. Supra diximus Sidducaios, nec angelos, nec prob:itus esl. Unde snlertius inqnirendum quo-
modo ciieal Matthaus quod scriba hic sive legis
spirilum, née resurreclionem corporum confitenies, docior (ul ipse appellai) icntaiis Dominum, de man-
animarum quoque interilum proedicâssé.Hl quinque
.. dato primo sive maxima inierrogaverit, queui secun-
taritum libros Moysirccipiebanl, prophelarum vali-
dum hune evangelistam Dominusnon longe esse a
cinia respnenles. Slulium ergo eral inde',proferre
Dei asscveral, cum constet.eos qui teuianilo
testimonia , quorum aucloritatem non sequebanlur.' fpgno banc non posse, ideo-
Porfo ad seierniinlem animarum probandam ponit sapientiam quar.r.uu.1 invenire
: sum Deus Abraham et Deus que nec regni coeleslisqua; sapieulibus solum pandi-
exemplum Ego , Isaac, lur appropinquare janua>. Dicit enim SeripUra : Et
et DeusJacob. Staiimque inlerl : in simplicilalecordis quoerileillum, quoniam inveni-
Non est Deus morluorum, sed vivorum. Ut cum
tur qb iis, qui non tentant illum (Sup. 1). Nisi forte
probaverit animas permanère post morlem (neque dicamus quod tcinalurus
enim pnierat fleri, ut eorum esset Deus qui nequa- quidem Dominum adieri!,
sed audito ejus responso, coneplus, mox ad pieta.lts
-quam subsistèrent) conséquente!' introduceretur et
cum animabus boiia ma— graiiam redieril; et quein prius lentando decipien-
corporum resurreclio, rjuae
' * dum putabat, postmodum ampleclendo sequendum
lave gesseruul.
Aul cerle ipsam lentationem non
El accessitunus de scribis qui audieral illos conqui- essç cognoveiit.
volenlis inimi-
renies. Et vidensquoniam beneillis responder'.l,inter- accipiamusmalam, lanquam decipere
cum, sed caulam poiius., lanquam experiri amplius
rogavil eum quod esset primum omnium mandalum. Volenlis
Jésus autem respondil ei quod primum omniumman- G ignôtum. TVéqueenim frustra scriptum esl :
dalum esl~: Audi, Israël, DominusDeus tuus , Deus Qui facile crédit, levis cordemiiwrabitur (Eccli. xtx).
El nemojam audebal eum interroyare. Phari^seiet
unus est. El diliges DgminumDeumliiumexlolo corde
et eaHeri principes Judaeonimqiiserentes
tuo,' el ex iota anima tua, et ex Iota mente tua, cl ex Sadducoei,
lotavirtule tua. iloc-est primummandatant.Secundum occasionem calumnioe, el verbum aliquod invenire
aulèm siinileesl illi : Diligesproximumluum lanquam quod paterel insidiis, quia in sermonibus couTutaii
Piimum omnium et maximummandatum sunl, ultra non inlerrogant, sed aperlissime comprer
teipsum. bensum Romanastradiinl poleslaii. Ex quo intelligi-
dicit, hoc est quod ante omnia debeamus inimo in mus veuena invidia;
corde singuli, quasi unicum pietaiis fundamen lo- posse quidem superari , sed
difficile conquiescere.
care. Quod apeilius in conclusione demonslravit,
Et respojidens Jésus, dicebal dvçens in lemplo :
cum ait: Majus horum aliud mandalum non est.'Pri-
dieunt scrib'oeChrislumFilium David-esse?
mum erg" omnium et maximum mandalum est, co- Quomodo
Ipse enim dicit in Spirilu sancto : Dixil DominusDo-
gnitio alque confessio diviuos unilalis cum exsecu- mino
lione bona: operalionis. Bona autem operatio in di- mep, sede a dcxlris meis, donec ponam inimicos
tuos scabellumpèdum tuorum. Ipse enim David dicit
lêclione Dei et proximi pet licilur. Quam breviler
eum et unde esl filius ejus? Interrogalio
aliis verbis commendal Aposlolus, dicens: In Christo0 JesuDominum,
nobis proficit usque hodie contra Judaaos.El lit
enim Jesu nequecircumeisionliquidvalet, neque proe- enim
qui confilenlur Chrislum esse veniurum, homi-
pulium, sed /ides quoe per. dilecliomm operatur ( Ca- nem simplicem et. sanelum asserunl de
lât, v ). génère
David. Inlerrogemusergo eos docli a Domino, si
El ail illi scriba: Ben?, magister, in verilaledixisti simplex est boriio, et lanlum filius David, quomodo
quia unus est Deus, et non est alius proeler eûm. Et voret puni David Dominumsuum, nonerroris incerlo,
ul diligatur ex loto corde,<et ex totoinlellectu, et ex nec propria voiuntaie, sed in Spirilu sanclo. Non
iota anima, el ex Iota forliludinê, el diligereproximum autem reprèhenduntur, quia David filium dieunt,
ianquamseipsum, majus est omnibusholocauslomûlis sedquia DeiFilium eum esse non credunt : siquidem
et sacrifiais. Oslehditur ex bac responsione scriba; ipse et Doniinus David; Deusanletempora manendd,
gravem ssepe inter «cribas et Pharisaeosquaestionem et filius David apparuit homo in tempôris fine na-
esse -versatam quod esset .mandalum piimum sive scendo. Quod iauiem à Paire subjiciunlur ei inimici,
maximum dlvina; legis, quibusdam videlicel hosiias noirinfirmitaiem Eilii, sed uniialem nalur.ir1, quia iij
el sacrificialatidanlibus, aliis verô majore aiictori- aliero aller operatur, signifLcat.Najin et FRius"sub,-.
es7 IN MÀRCIEVANGFXiUMEXPOSiTIO.— Llli. III. 23$
allare ad dexleram ingrcdicnlibus
jicit inimicos Palrï, quia Palrem elarilieal super \ posuit iliud juxta
terrain. domumDomini. Millebanlquein eo sacerdeles, qui
Et dicebaleis in doclrinasua : Cavetea scribisqui cuslodiebanloslia, omneni pccuniam quoe deferebatur
voiuntin s'.olisambulare, el salutari in foro, el inpri- ad templiimDomini.Cumque vidèrent nimiam pecu-
miscalhedrissedere in synagogis,el primosdiscubitus niam essein gazophylacio,ascendebt scriba régis et
in coenh. Ambulare in slolis, cultioribus veslimeniis . ponlifex, effundebanl, et numerabanl pecuniam quoe
induios ad publicum procedere signilicat, in quo imveniebalurin domo Domini (I V R<g. xn). Ilaque
inier casleradives ille qui epulabatur quolidie splen- Dominus qui appelilores prinialus el vanoe gloiiii;
dide peccasse describiiur. Noianduru autem quod cavendosesse monucrat,' qui simulalis orationibus
non salutari in forn, non primos sedere vel discuni- prolixius judicium pnndixerat esse rcpeudendum,
bere vetat eos quibus hoc oflicii online compeib,' etiam dona ferentes in donvimDominicerio exauiiné
sed eos nimirum qni hasesive habita, seu cerle non discernil, ul rétribuât singulis sccundum cor et
babitn, indebile amant, a (idelihus quibusque quasi opéra eorum, quia eodem modo semperin Ecclesia
improbos doeei esse cavendos, auiuium, videlicet, idem intérims arbiter agere noii cessai.
nongraduin jusla disiriciione redarguens : quamvis " Et multidivilesjaclabant mvlla. Cumvenissetauiem
etboc culpa non careat, si iidem in foro liiibus in- una vidua pauper, misit duo minuta, quod est qua-.
tersinl, qui in cathedra Moysi Syiiagogoemagislri drans. Quadranlem vocanl calculalores quariam
cupiuntappell.iri. Duplici sane ralione a vanas glo- partem cujuscunque rei, videlicel aul loci, aul tem-
rise cupidis alleiidere jubemur, sesiiinamesbona esse ppris, aul pecuniae.Forsilan ergo hoc loco quariam
el faciendaqua; faciunt, vel amiulatione infhmme- parlem sicli, id esl, qufnque obolos siguiiical.
niur, frustra gaudenles in bonis laudari quaesimu- Et convocansdiscipulosail illis : Amen dico vobis
lant. quoniam vidua hoec pauper plus omnibus misit qui-
Qui dévorantdomosviduarum sut obtentu prolixoe misermit in gazophylacium.Hic nobis locusmoraliter
orationis, lii accipienlprolixiusjudicium. Non lanlum quidein intimai quod sil accepiabile Deo qiii'dqn'd
ait, Accipieni judicium, sed adjunxit prolixiu , ut bono animo oblulerimus, qui non subslauliam offe-
insinuet eliam illos qui in angulis slaules oraiil ut rentium, sed conscienliam pensai; née perpcndit
videanlur ab bominibus damhatioiem rnereri, sed quantum in ejus sacriïicio, sed ex quan'o proferatur.
eos qui hoec prolixius quasi reiigiosiores agendô Juxia vero leges allegorîoe, diviies qui in gazophy-
non solumlaudes ab bominibus, verum eiiain pecu- lacium mimera initlebanf, Judoeos de"jii^iiLia>legis
nias quoerunl, graviori esse judicio pleclendos. Sunt elatos, porro vidua; pauper Ecclesioe siuiplicii.iiem
enim qui se justos etmagni apud Deummeriti simu- désignât. Quoe rrcie pauper ap;->ellaiur,qi.ua vel
lantes, ab infimis quibuslibet et peceatorum suo- superbioespiiimm' vel' conctipisce.itias leinporaliuiu
rum cor.scienliaturbalis, quasi patroni pro eis in rerum, quasi mundi diviiias abjecii. Yidua vero,
judicio futuri, peeunias aeciperé non dubitaul:et quia vir ejus pro ea moricm pertulii, et nunc in
cum porrectoemanus pauperi pièces juvare soleani, coeli peneiralibus, ab ejus oculis occulius, quasi in
illi ob hoc maxime in preeibus; ul.pauperi minimum parle alterins regionis vivil. Hoecin gazophylacium
loilant, pernoctani. Quibus illa Judoemaledictionon, minuta duo miiiii, quia in conspectuin divinie Ma-'
inimerilo congruit : Cumjudica'.ur,exeal condemna- jesialis, qua oblaliones devoloe nostroe operatioms
lus,.el oralio ejus fiai in peccalum(Psal. cvm). Con- qu isï certo numéro conscriptaeet consignai» ser-
damnâtes quippe cum judiealur, exil, et oralionem vantur, sive diiecfioiiem Dei et proximi, seu fider
suam in peceatumrecipil, qui magnaenunc oestima- oralionisque suoe mimera deforl. Quoe considérait!
tionis apud hommes habiius, in divinotuneexamine propriaefragililaiis minuta, sed merilo p'iâeinieniio-
non solumse pro aliis intervenire non posse, ted nis accepta, cunclis superbientium Jmioeorumoperi-
nec sua sibi mérita sufficere posse deprebendii, Lus proesianl.
immo ipsarum quibus humanum judicium fefellerat J) Omîtesenim ex eo quod ctbundabnlillis miserunt.
preeum, inter crimina poenasluit. . . Hoecvero de penuria sua omniaqua; habuit misit.loium
Et sedens Jésus contra gazophylacium, aspiciebat victumsuum. Ex abundanlia jsibi Judaeus mitlit in
quomodo lurba juclarH oes in gazophylacium.Quia muncra Dei qui, de jusiitia sua proesumens,hoecapud
sermone Graeco a-uly.xmvservare dicilur, et gaza se orat : Deus, graliusago libi, quoniamnon sum sicul
IiiiguaPersica divitiaevocaiitur, gazophylaciumlocus coeleri hominum,raplores, injusti, etc. (Luc. xvui).
appellari solet quo diviiioeservantur. Quo pomme-et ' Omnemautem viclum suum in Dei mimera miuit
arcam in qua donaria populi congregabanlur, ad Ecclesia, quia omne qubd vivil, non sui esse meriti,
usus lempli necessarios,et porticus in quibus serva* sed divini muneris inielligit, dicens : Deus propilius
banlur appellabant. Habes exemplum de porticibus estomihi peccatori(Ibid.). Et ilerum : Forliludinem
in Evangelio.Hoec,tnquit, verba loçutus est J.sus in meam ad te cuslodiam,quia lu Deus susceplormeut-
gasophylacio,docensin templo(Joan. vin). Habes de es, Deusmeus? misericorciiaejus proevenietme (Psal,
arca in libro Regum : Et tutit Joiada ponlifex gazo- LVJIl).
phylacium unum, eperuitque foramen desuper, et
2S9 BED^S VENERABILISOPP. PARS II. SECt. I. —EXEGETICA GENUINA. 266
LIBER OUARTUS,
IN LUCM EVANGELIUM
EXPOSITIO.
LIRER PRIMUS,
LIBER SECWDUS..
Èpciesiàstica narrai hîsloria, bealissimum Joan- ufiqùë iiisï proesenlïbus factorum diçlorumye fieri
ném' appslolùm, "usquë ad ullimuni pêne viloe suoe pôssët indieiis. Sed horum lempus ei ordipem in
tehipus, absqiie ùlliùs Scripturoeindiens Evangelium Jdânhis. (lit dictuni vist) Evangelio, quisquis qua;sie-
proe'dicàsse.Sed cum liium.,. inquit, Ëvangeliprum, B rit inveniel.' Cujus u'Ccoelera proelermitiens, unum
eiiaiii ad ipsum nplilia pervenisset, prpbasse quidem rsolummbdo lesiimonium ponam. Çum venisset, in-
dicitur fidem et yeritatem diclorum, déesse tamen, , quit, in Galiloeam,exceperunt e,HuiGaliloei,çum vi-
vidit cliqua, el pa maxime quoe, primo,proedicationis dissenl opinja quoe fecil in Jerosolymis in die festo
suoe ipnipore, Dominus gesserat. Cerlum est- enim (Joan, iv). Nplànduni sane,'quod primo Jesum vi.r-
quod in s'uperioribus tribus Eyangeiisiis hoecviden-, . iptem spirilus demonstrassp, et post doçlrinoegra-
lur sola coiuinpri, quoein eo gesia sunt aprip quo liam ininïstrasse, primo de virlulibus famam egres-
Joannes,Iiapiisia vel incliisus est in careérem, ypl sarii, el sic docirinam magnificaiam esse conimemo-
punitifs. Denique si pbs.prvps,slalim. in i.ni.lijsnarra- ral. Juxta prdinem, videlicei, quem et in Aelibus
tibnum; -posteàguam.referl Malthoeusdp quadraginia apbstplpfunVbréyitér conuiiendare curayit : Qua
dierumjejunlp, et de lenmjoîie.ejJIS;, ç.pntinup,subjppit, , coepilJesni facere eldocere(Act. i). Prius enim facere,
dicens.: Audje'nèaiiiem quia j,oann:esBaptisla traditus. et posipappsùït docere, ne quis doclpr auditpribus
esiy.seçéssil a Judoea, et venit in Galila>qm(Maph. suis qùoenondum'faptis ipse patrayit, impefare proe-
Mi). Sed et Marcus simjlïier, yPostea.qxiam.(inquit) sumat. ,
tradjlys esi Joùnnes,yënii Jésus jn G:qliloeam. (Marc. r).. El venit Ndzareih.ûbï erat nutritus ,, et inirqvil.se-
Lucas vero etiam priusquam incipiat allqui.dde aclj- Q cundumconsiieludinemsuanidiesabbatiin Siinagogam,
Kus refprre Jesu , dicit, quia, adjecit. Her/pies super Synagoga Groece,Latine,dicilur çoiigregalw,quo no-
ôniin.ia.nifllaquoe.ge^serqt, e:t,inçhtsjl.J.oflnnemJn.car-; mine non spiumaffluentium turbarum;çonypntum,sed
cereni (Luc. 1:1),Quia, inquam, àb. his hoecvidefcin- et domum, qua ad audiendum dicendumvepei yerbura
lur pniissa, rpgaïusdiçilùr.Joannes apostolus ut ea conveniebaiit Judoei,appellare splebânj._UudeDomi-.
quoe^proeiprieranlpriprps anle iradiiippém Joannis nus ad Annam ponliliçeni,: Ego semper, inquit, doçui
Salvaloris, gpsia describeret. El idep dicit in Evan- in synagoga, et in templo;,quo. omnes ^udaelconyp-.
gelio : Hoec fecil, initio signorumJesu.s,(Joan.,n). Et niunl. Sicut et nos Êçclesias fidelium, et loca pt
ilerum in ajio lofp indieat dicens,: Nondnm enim chorosvocitamus.-Verum differt ipier Synagogam
Joaiines. miswsfuerqiin.çqrçerem (Joan, ni). Ex qui- qùoecongregatio, et Eçclesiam qu,oeconvoçaliointer-
bus constat quod ea quoe.anteqiiam Joannes iradere? pretatûr, quod veleris Teslamenti populus utro<|ue
tur a Jesu fuerant gesta describil. His memoraloe voçabulo, Novi 'autem laniurn Ecclesia nuncupatur.
liistprioe dictjs iniiium hujuscp, hop esstsecundi,iip7 . Quia.'.videlicet et pedpra, pi inanipioe qu.oequeres
slr.i in Lucam libplli, proemunirpçuravinius, ne quis congregari in unum possunt, ppnyoça.ri auiem non
legenlium puiaret pa quoeper ordinpm sunt expp- nisi raiipnp uipplia possunt. Idepque, novoe graliae
jienda post dierùm xi jejunium çpnfesiim façla, sed P pppulum quasi,piajori digniiate proedilum,, rectius
post aîiqupt a Dproinq miraçula, vel in Judoea,.vel coii¥pca,(uinin unïtatem fidei4 quani pongregatum
in GaliloeapaIrala poiius animadyerterel esse secuta. dicpre,,id est, Eçclesiam, quain Synagpgam nomi-
El-ingressUs est Jésus, in virilité, spiritùs\in.Gqli- nare, appsiplicis scriptpribus. et d.pçipri.busvisum
loeamyelfapi.a.^xiit.periinwersani regipneni de, illo; , est. Conflupbanlaulpip die. Sabbati in synagpgis, ut,
'el ipse-dPcebatin synagogiseqrum, et niagnificabalur juxta quod Dominus proecepit : Yacate el>videle,
oft oiHîiiiws,Virlulem spirilus, signa miraeulorum quqiiiain egosum Deus (Psal, six), fpriatis niundi
dicit. Sicut et alibi Judoeiadmirantes.Unde (inquiujn) negptiis, ad mpdiianda. legis ffl.pniia qbipip corde.
huic sapimilmhoecet virlu,s(Mal(h, xiii)? Sapieiiliarn,,.. résidèrent. Cujus ep die devotionis agendoehactenug
1
- ,-*•?aà
videlicet, ••--•:"-''-•?-virtutem
- docirinam, =-. - ' vero
*-- * ad
•-• opéra
'rr-:- - re-
- . in Ecclesia perdurât îndiçium, quoe ad memori.am
fereples, QuoeUnique panier p^in hoc Ipcp jungun-; , prispoereligi.pnjscanficum Deuterpppmii, in quo uni-,
lur, dupij.esus, ej. in; yii'tulp spiritu? ingressus psse, versus veleris populi slalus, quid yideliçei pffenso,
et in synagogis eoruni dopuisse perlijbelur. Unde quid propilïo Deo meruprit, conlinelur,.npnnuIlis in
merilo et magnificaïus a proeseniibu|, el per ab|eiir Ipcis Sabbalp diepre. consuevit. Alioquin esset proe-,
tes: quosque fama vulg^lus, as|eye,raiyr. Qupd-jttpn , posieruni at, pripribûs gepijmapoediebus propheta-..
373 IN LUC-iËEVANGELIUMEXP0S1TI0.• —;LIB'. II. 374
rum dictis carminibus, Moysi ullimum dicërelur.-£A:cium, inquit, Deo, spirilusconlribulalùs,cor conlritum:
Iniravit ergo Jésus die" Sabbali in synagogam, ùt el humilialum Deus non spernil (Psal. h), Atque ideo
ritum legis Mosaicoecumulo gralioe coelestisadhn- missura sive unctum se dicit, ad medendùm confra-
' " '
pleret. ciis, sive contritis corde; juxia quod et Rsalmi.stade
"'Et surrexil légère,el tràditus estilli liber prophetoe- illo : Qui sunat, inquit, conirilos.corde, et alligat
Isaioe. Indicium quidem humillimoe dispensalionis conlriliones eorum (Psal. CXLVI).- Velcerte dimillere
est, qua Deusinter homines minisirare-, non mini- confraclos in remissionem, eos qui legis pondère,
sirari!vénérai, quod eliam lecloris suscipere non de- gravi alque imporlabili l'uerant depressi rpleva.re,
dignafur officiùm. Sed aliiore providenlia Lucas a atque in remissionemvenit gratioe.spirilalis admii-
lectione et explanalione prophèlas gesia Domini terp. Et. hoc ipsum est proedicareannum.Domini ac-
ieriplurus ïnchoavil, quia -seilicetomnis propbelioe ceplum. Tune enim verusJubiloei,id esi,libeitaiis a»-
Scriplura ad ipsum ùsque pertingens, psr ipsum nusaderat tempus, videlicet;Ecclesia?,quo in cp.rppre
nobis aperienda, et in ipso constitërit adimplënda. versala peregrinaïur a Domino. De quo, Psalmista.;
-Unde el ulrumquehoc in Evangeliisui fine manifestius canit : Benedicescoronamanni benignilqtisluoe (Psal,
explical, cum posito prius dielo Salvatoris : Quo- txiv). Neque enim ille, quo. Dominus ppaidicabat».
niam necesse est impleri omnia quoe scripta sunt in "solus fuit acceplabilis, sed eliam iste quo proedical
legeMoysi,et prophèlis,el psalmis de mè (Luc. xxw); Apostolus dicens: Eççe.nunc temp.u.s, qççeplabile,ecce
moxet ipse subjunxit : Tune aperuit illis sensuin, ul nunc diessalulis (Il Cor, vi). Post annum saiieiDominL
inlélligerentScripluras (Ibid.). Surrexit igilur.légère acceplabilem, eliam dipni relribuiipnis pxlremoe,
Jésus",ût quos nova signorum operalione non con- proedicat, dicens: Filius enim hominis venturus est.
vërlerat, vel prophelicoe leclionis altestalione corrh in gloria sua cum angelissuis, et lune reddel unicui-
geret. - que secundumopus ejus (Matth, xvi), Ad cunçla igi-,
Et ul revolvit librum, invenit locum ubi scriplunï lur hoec eyangelizanda ideo se dicit missum, quia
erat. Pulchre librum prophetoeclausum aceipit, sed gpiritus Dominiest super eum,
révolulum legit, quia mysterium Incarnationis suoe • Et cum pliçuissellibrum, reddiditviinistro, et sedit,
proplielarum voce proesoriplum, el prius suseepit Librum Dominus omnibus qui aderant audienlibiis,
exhibendum, el post inielligendum morlalibus ape- legit, leclum vero ministre reddidit. Quia sicut ipse
ruit. :"-' alibi teslalur, cum es.selin mundo, palam loculusest
Spirilus Domini super me, propter quod unxil mundo, semperdocens in synagogaet in templo,quo
me evahqelizarepaupèribus, etc., Loquens supra:de omnesJudoeiconvenire consueyerant.Sed ad cceleslia
vocaiionë gentium et Ecclesioe confirniafione per &"regressurus, his qui ab iqi.ljo.ipsividerunl, et minislri
prophetam Salvator, cum inter coeterà dicerel.: fuerunl sërmon.is,eyangelizandipffic'i.um .tradid.it.Et
'Ego Dominus, in lempore ejus subito faciam islud bepe slausquidem legit,sed libroredditoresedii.Slare
(Isai. tx), confestim hoc, quod hic leclum est, intu^ enim, operantis; sedere, quiescenlis, vpl judipanlis
lit : Spiritùs Domini super me. Non quod Dominus est. Quia Dominus,Jésus Chrislus, ut. viam nobis
Deus babëat DominumDeum, sed quod juxia dispen- gcipnlioeqpoede se erat scripta pa.iefacë,ret,ad tem-
salionem carnis' assumptoe dical-ea: quoe humilia pus in carne dlgnatus est operari. : Peraçto autem
'sunt. Ad quem Psalmisia jam dixerat : Dilexisliju- pioedispensalionis officio, disçipulos suoe.doclrinoe
stifiantet odisli-miquitatem,propleyeaunxil te Deus, spquaces plegïtj s.equpsupernoequietis solio restituit,
-Deus lûus, àleo loetitioeproe-oonsorlibus luis (Psal. q/)dë el nupp pcculç.ajudicio puncia dispenset, el in
XLIV).Qimado enim eonsôrtes nominabtur, nâturam fine totius soeculijuj,lexp]a,nifes.iiisappareat. Simul
carnis inteilige, qua Deus consortes substantioe suoe exemplûm myslice proponens, ut verbi quisque proe-
nos habel. Et quia "erat unctio spirilalis, et néqua- .djçalor ejusdem sit plianij faclor.Surgat, légal,»et
quam humani corporis, ùt fuitin sacerdbtibusJudoeo- resideat : hoc est, pperetur, proedieet, et sic proemia
rum, idcircoproeconsbrlibus, îd est, coeterissanciis-~. qpielis exspeciei. Et nPtab,dupiquia.librum ipse ré-
ùnctus esse memoràtur. Cujus unciio illo expleta volulum legit, jriinist.roautem plicalgm, rpddidit.
est lempore, quando baplizatus est in Jordane, et Quia.et Ecclesiaqispani missoJJPaire -spirilu yeriia-
Spirilus sanelus in spëcie columboedescendit super tjs, docuit in omnpin veritatem, et lamen non bm-
"êum, el mansil "in illo. Unclus est igilur oleo spiri- jiibus omnia dicenda, sed prp çapîu audieplium vcçr
îalis el viiiuie coelesii,ut paupertalem condilionis bpm docto,ridispeusan,dum s,u.pproenip!),ebpl.ëxfimp.lp,
'humanoethesauro resurrectionis"rigaret oeterno, ca- -piimait : Multa habeovobis dibere, sed non pplesjjs
plivitalêm mentis auferret, Coecitaiem illuminaret illa, pprtare modo. . ,. ,. ..,,
;animorum. Beati, inquiens, pauperes, quia vestrum Et omnium.in synagogaoculi erant inlendenles in
est regnumDei (Luc. vi). Et ilerum: Si vos Filius .eum,.Coepilautem diceread illps : Quia hodh implefa
liberaverit,vere libërierilis (Joan. LXXXV). El ilerum : esl hoecScriplura in auribus veslris. In eo iiiiqueim-
Qui sequiturme, non ambulal in tenebris,sed habebit pleta, quia, sicut illa proedixerat: El magna faciebat,
lumenvitoe(Ibid.). -, et majora Dominusevangetizqb.at.Quod igilur majus
Dimitlere confraclosin remissionem.Proedicarean- quoerimus le.stimonium, quam quod se fuisse, qui
-vtim Dominiacceplum, et diem relribulionh. Sacrifia loculus est in prophèlis, prpftvia voce sigpavùî
57S REDJ! VENERABïLIS OPP. PARS II. SEGT. I. - EXEGETICAGENUINA. 370
Removens sacrilegia perfidorum, qui alium Deum A est, quia caput Christi Deus, Spuium lulo taimi-
dicuntveteris Teslamenti, alium novi, vel qui ini- slum nos illuminât in nalatoria Siloe baptizalos,
tium Chrisli dieunt esse de Virgine. Quomodo enim quia Vefbumcaro factum est, et habilavilin nobis, et
coepil ex Virgine, qui anle Virginem loquebalur.-? vidimusgloriam ejus (Joan. i), quam prius, tenebris
El omnes teslimoniumilli dabant, et mirabanlur in arceniibus, comprehéndera non poteramus. Per fa-
verbisgratioequoeprocedebantde ore illius. Teslimo- brum ergo Chrislum crealus es, ut esses. Per me-
nium illi dabant, atleslando illum vere, ut dixerat dicum Christum recrealus es, ut post vulnera sanus
eum esse de quo cecinere prophetoe, vere Spirilus esses: Qui ab irridënlibus quidem civibus seipsum
sancti gratia peruncium , verè se pauperes, coecos, curare, hoc est, in sua patria virlutes facere mone-
captives, atque confraclos, illius per omnia indigere lur, sed non oliose ab Evangelista alio excusalur,
muneribus. quia non polerat ibi vïrlutem ullam facere, nisi pau-
Et dicebant : Nonne hic esl filiusJoseph? Quanta cos infirmos imposilis manibus curavit. Et miraba-
Nazarenorum coecitas, qui éum quem in verbis fa- tur propter incredulilatem illorurn. Ne fortassequis
clisque Christum esse cognoscunt, ob generis lanlum yiliorem nobis fieri debere patrioe putaret aftëclum.
notiiiam eontemnunt. Quorum tamen error salus Amabal itaqué cives, sed ipsi se chariiaic patria qui
nostra est, et hoereticorumcondemnatio. In tantum B llvore privabant.
enim cernebanl hominem Jesum Christum, ut hune Ail autem : Amen dico vobis quia nemo prophela
filium Joseph, et juxta alios evangelislas fabrum, ateeptus est in palria sua. Propheiam dici in ScriplU-
vel fabri clamarenl filium. Inler quoe inluendum ris Dominum Christum, et Moysestestis est qui ait :
quare Chrislus in carne apparens, fabri filius, imo Propheiam vobis suscitabit Deus vester de fratribus
faber appellari voluerit. Sanoque intelleclu sentien- veslris tanquam me (Deul. xvm). Non solum autem
dum quod eliam per hoc se ejus ante soeculafilium ipse qui caput et Dominus esl propbeiarum, sed et
esse docùeril, qui fabricator omnium in principio Elias, Jeramias, caeterique propbeioe, minoris in
creavil Deus coelumet terram. Nam el si humana palria, quam m extremis civitalibus habiti sunt. Quia
non sunt comparanda divinis , lypus lamen înteger prbpemodum nalurale est cives semper civibus invi-
esl, quia paler Christi igni operatur et spirilu. Unde dere. Non ;ènim considérant proesenlia viri opéra,
et de ipso lanquam de fabri filïo,proecursorejus ail]: sed fràgllem recordanlur infanliam, quasi non et
Ipse vos baplizabil in Spirilu sancloël igni (Luc. n). ipsi per eosdem oelalis gradus ad maturam oeialem
Qui in domo magna hujus mundi diversi generis vasa venerint.
fabricat. Imo vasa iroe spirilus igné molliendo, in In verilale dico vobis, multoeviduoeerant in diebus
misericordioevasa commutai. Unde bene Malaehias, " Elioein Israël quando clauswnest coelum annis tri-
cum éx persona Patris diceret : Ecce miltam ange- bus, etc. Non (inquil) hoc quod divina fastidiosis
lum meum, et proeparabitviam ante faciem meam, el civibus bénéficia sublraho, prophelarum gestis
statim vénielad lemplum suum dominator quem vos adversatur. Quia sicut, famé quondam omnem ter-
quoeritis, posl pauca subjunxit atque ait : El rant premente, nemo est in Judoea reperlus" Elioe
sedebilconfions, et emundans argenlum, et purgabk dignus hospitio, sed exteroe genlis est vidua quoe-
filios Levi, el conflabilebs quasi aurum el quasiargen- sita, quoeob fidei gratiam a lanto propheta visilari
(iim.'Sed hujus sacramenii Judoei ignari, divinoevir- deberet, et sicut mullis ibidem leprosis Naaman
lulis opéra prosapioe carnalis contemplatione despi- lanlum Syrus, quia dévote quoesierat, ab Elisoeo
tiunl, sicul non solum ex proecedenlibus ipsorum, prophela curari promeruit, hic el vos non alia
sed etiam ex subsequentibus Domini verbis apparat quam invidioe perfidioeque causa, superno munere
cum subditur": privabit. Quorum si facta prophelarum, et jam alle-
Et ail illis : Ulique dicitis mihi hanc simililudinem: gorice discusseris, invenies profeclo Dominum in
Medice, cura tëipsùm : quanta, eic. Quorum insana pairioesuoe,a qua recèpius non est, perfidia, super-
perfidia, sanam licet nesciens fidem confiteiur, quoe;n biam notasse Judoeorum. Nomine vero Capharnaum,
Dominum Chrislum fabrum cognominat et nicdicum. quoeager consolàtionis interpretatur, genlium proe-
Faber est enim verus, quia omnia per ipsum facta dicasse saluiem, ubi majora quotidie signa per apo-
sunt. Medicus est, quia omnia per ipsum resiaurata siolos aposiolorumque successores non tam in cor-
sunt"in coeliset in lerra. Et sicut de se ipse lesla- porum quam in animarum sanatione patranlur. Igi-
tur : Non habent opus sani medico, sed maie habenles lur vidua ad quam Elias missus esl, genlium dési-
(Marc. u). Et quia diximus quo instrumento fabri- gnât Ecclesiam,quoe,a suodiutiuscondiioredéserta,
candi, dicamus et quo utalur génère medicandi. populum recioe fidei nesGium,quasi pauperem filium,
Proetëriensvidit coecuma nulivilale, exspuil in .terram, egena stipe nutribat, id est, verbo fruelus experle
et fecil lutum de spulo, linivitque super oculos èjus, docebat, donec advenièns sermo prophelicus, qui,
et dixit ei : Vade, lava in natatoria Siloe, quod inter- exsiccato:vellere Israelis, utpote clausa coeli januat<
prelatur MISSUS. Abiil ergo el lavil, el venit videns famé periclilabalur in Judoea, pasceretur ibi simul
(Joan. ix). Agnosce igilur magnoemodum medicinoe, el pasceret, et recèpius videlicet a credenlibus, et
ël gaude quia per hauc illuminari meruisti. Lutumde reficiens ipse credenles. Unde bene hoeceadem vi-
lerra caro Christi esl, Spuium de ore, divinifas ejus dua, in Sarepia Sidonioedicilur esse moraïa. Sidonia
577 IN hVCM EVANGELIUMEXP0S1T10. — LIB. H. 378
quippe,'venatio innlilis; Sarepta vero, incendium, A. el surrexerunt, el ejeeerunl illum extra civilatem.
vel anguslia panis inlerpretalur. Quia ubi abundavit Sacrilegia quippe Judoeorum,quoemulto ante Domi-
peccatum,superabundavit\gratia (Rom. v). Ubi rébus nus proenunliaveral per propheiam, dicens : Relri-
supervacuis acquirendis, quasi aucupandi cura im- buebantmihi mala pro bonis (Psal. xxxiv), in Evan-
pendebatur, ubi diroesitis incendium panisquespiri- gelio docet esse compléta. Namcum ipse per populos
lalis anle fiebat angustia, ibi farina oleumque ore bénéficia diflunderet, illi injurias irrogabanl. Nec
prophelico benedicitur, id esl fructus et hilaritas niirum si perdiderunt salulem, qui ejecërunt de suis
charitatis, sive gralia corporis dominiciel chrismatis finibusSalvatorem. Moralis enim Dominus, et qui
unclio, indefectivoverbi coelestis munere feeunda- docuerit exemplo suo aposiolos suos omnibus omnia
batur. Cujus hactenus in vasis oleum gaudiispirilalis fieri, nec volenles répudiât, nec inviios alligat, née
et benediclionis farina non déficit, coelerisquoenon ejicientibus reluclatur, nec roganlibus deest. Sic
credunt gentibus, inopia panis divini miseris, et ve- Gerasenosalibi cum virtules ejus sustinere non pos-
natni deditisinutili. Nam et ipsa pulcherrime mysti- sent, quasi infirmos et ingratos reliquit. Simul in-
cum sibi prius quam moreretur panem factura, duo tellige, non ex necessitale fuisse, sed voluntariam
se ligna colligere velle teslalur, non solo ligni no- corporis passionem; nec caplum a Judoeis, sed a
mine, sed eliam numéro lignorum signum crucis >S se oblatum. Etenim quando vult capitur, quando vult
cxprimens, quo nobis est panis vitoe proeparalus iabitur, quando vult suspenditur, quando vult non
oeiernoe. tenetur.
Et mulli leprosi erant in Israël sub Elisoeoprophe- Et duxerunt, inquit, illum usque ad supercitium
ia, el nemoeorummundaïusesl, nisi Naaman Syrus. monlis supra quem civitqsillorurn erat oedificala,ut
Quia nota esi historia, de mysierio necesseest paucis proecipitarenteum. Ipse autemtransiens per médium
inliroemus.Et Naaman ergo iste Syrus, quijinierpre- illorurnibat. O pejor magistro discipulorum hoeredi-
latur décor, populum demonstrat naiionum, quon- tas ! Diabolusverbo Dominum lentat, Judoei facto.
dam perfidioeseelerumque lepra maculosum, sed per Ille dicil, Mille le; isli adoriuntur ut minant. Et
sacramentumbaptismatis ab omnimentis et corporis quidem Dominus supercilium monlis proecipiiandus
fedilale purgalum. Qui caploeconsilio puelloe,hoc ascenderai, sed per médium illorurn, mulala subilo
esl inspirationissupernoegratia, quam Judoeis con- vel obstupefacla furenlium meule, descendit, quos
servare non valenlibus, génies rapuere, salulem adhuc sanare quam perdere malebal, ut cassata vi-
sperare commonilus, seplies lavari jubelur. Quia dentes suoecoeptanequilioe,a poscendodeincepsejus
nimirum solum baptismi genus, quod ex Spirilu r, morte désistèrent. Necdum enim vénérai hora pas-
sanclo régénérât, salval. Unde jure caro ejus post sionis, quoenon quolibet Sabbato, sed in Parasceve
lavacrum, velut caro pueri parvi apparaisse memo- Paschoefulura exstilerat. Necdumlocum passionis,
raiur. Sive quia cunclos in Christo bap(iza(os, in qui non in Nazareth, sed Jerosolymis hosliarum san-
unam paril gralia maier infanliain, seu magisille sit guine figurabalur, adierat. Sed nec genus morlis,
intelligenduspuer, de quo diclum est : Parvulus na- qui crucifigendus a soeculoproeconabalur, elegerat.
lus est nobis, filius dalus est nobis (Isai. ix). Cujus Non igilur a Nazaroeisproecipitari,nona Jerosolymilis
corpori per baptismum iota credentium soboles lapidari, non inter pueros Rethleemitas ab Herode
adunatur. El ut cuncta hic baplismi scires sacra- perimi, non alia vel alia voluit morte consummari.
menla proemonstrala, in quo abrenunliare Satanoe, Quod enim tali morle regioepotestalis indicium, quo
fidem confiteri proecipimur,negat se Naaman ultra fidelium frons armaretur, emineret? Sed solum cru-
diis alienis litalurum, soli per omnia Dominoser- cis exspeclatuin esl vexillum, cujus figura et celer-
viturus. Parlem quoque lerroe sancloe,seeum lolleré rimo dexieroemotu conlra maligni hostis tentamenia
gaudet, quia bapiizatosoporlet dominici quoque cor- depingi, et ipsa piliilominus figura monarchioe sin-
poris parlicipatione confirmari. Merilo igilur Naa- gularis poluisseï typus haberi. Ut quomodo trium-
man, cujus dum aqua corpus abluilur, fide pectus D phum crucis exponensAposlolus,ail : In nomineJesu
abluilur, id esl, populusgenlium, Judoeis lepra con- omne genu flec.iatur, coelestium,el lerreslrium, el in-
tumacioesqualentibus, anleferlur. Merito vidua Sa- fernorum(Philipp. n). Hoc est enim quod ejusdem
repiana, id esl, Ecclesia, ligno crucis refici deside- crucis cacumina ad coelos tendrait, ima pelunt infé-
rans,Judoeisfamé verbi pereuntibus, pane sacrosancli ras, cornua terram tegunt.
corporis et vivificîSpirilus unclione reCrealur. Pro- Et descendit in Capharnaum civilatem Galiloeoe
balurque Dominusnon ob suam impolentiam civi- ibiquedocebatillos Sabbato.Vide clemenliamDomini
bus, sed ob eorum invideniiam virlutum dona ité- Salvaloris : nec indignalione commotus, nec sceleie
rasse, alque hoc exemple lotam posiremo gentem, offensus, nec injuria violalus Judoeam deserit; quia
non quia non amareiur, sed quia ipsa se amari non etiam immemor injuria?, sed memor clemeniioe,nunc
amaret, ab eo dereliciam, docloribus scilicet inde docendo, nunc tiberando, nunc sanando, in fide ple-
ob salvaiionem gentium loto orbe dispersis. Sed bis corda demulcet. Quod auiem Sabbatîs maxime
quod Dominusverbo de Judoeis,hoc ipsi de se Judoei medicinoedoctrinoeque suoe dona fréquentât, docet
faclo leslanlur. Nam sequilur : se non sub lege, sed supra legem, qui eamdem quo-
El repletisunt omnesin synagogaira hoecaudienles,
que legemadimplere, non aulpm solvere venerit, nec
579 BEM: VENERABMS OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETIGAGENUINA. 530
Jndaicum eligere Sabbaium, quo vel ignem aceen- À . illum nocv.it,videtur repugnare .Marco,qui ait : Et
dërë, vel nianumpëdemque movëre non Iiceat, sëd discerpenseumspirilu'simmundus,et exclamonsvoce
verum Sabbaium diléctamqueDomino"esserequiem, magna ëxivil-abeo (Marc, i). Nisi inlelligamushoc
si, saluli studenles animarum, ab opère"servifi, id dixisse Marcum, Discerpenseum, quod Lucas dixit :
est, a cunctis cbiuînëamus illicilis. Et cum projecissetillum in msdi'»m,-ut-quods'ecu-
El siupebantin do'clrinaejus;'quia in polestaleêrai lus ait : Nihilque eum nocuit; iiilelligàlurquia jacta-
sermoipsius. Sermo docioris in polestale fil, cum lio illa membrorum alque vexatio non eum débilita»
ëaquoe docèt operatur. Nain qui ac'tis ipse sua dieia vit,.sicul -soient exire doemonia eliam quibusdam
destruit, cbntemnitur. Cui conlra doclorem insti- membris ampuialisaul evulsis. Undemerito pro lam
tuons Apostolus ait : Nemo adolescentiamtuant con- intégra rëstitulionesauilatis- qui adorant payentes
temnat (I Tiiri. iv). Sïngulariler autcni Dominusac tamelsi nondum credenies,udinvioenidicebant:
principaliter solus ex poleslate bona loculus est, Quia.in -poleslate et virlute.imperalspiritibus m-?
quia ex infirmilale mala nulla commisit. Ex divini- mMdis, et exeunt. Expellere enim doemonia-et ho*
tatis qùippë poieniia habuit id quod nobis per bu- •mines sancti, sed in vërbo Dei possunt,-ipsum au-
tnanitaiis suoe innoceniiani minislravii. Aliter in, iem Dei Verbum propria polestale virluies ope-
poleslate'eral sermo ipsius, sive ut alius évange- ïi '- ralur. , •' -
lista dicit, erat doeens eos sicul poleslatem Italiens-, Surgens autem de synagoga, introivit.in domum
et non sicut scriboe.Quoniam scriboequoeper legem Simonis. Socrus autem Simonis lenebalur magnis
âidicerànl proeçepta, populis dabant. Ipse vero febribus.'Si virum a doemonioliberatum moraliler
quasi auclor implelorque legis, vel mutando, vel animumab immunda cogitaiione purgalum signifia
augendp quoeminus videbanlur. libère agendo sub- care dixerimus, consequenlerfeminafebribus tenta.,
stiiuit. '.-,-' sed ad iniperium Dominicureta, carnem ostendit a
Et in synagoga erat homo habens doemoniumim- concupisceniioesuoe fervore per çonlineniioeproe»-
mundtim. Bene in synagoga homo erat qui spiritum copia frenalam. Omnis enim amariludo, et ira, et
immundum habebat, quia Spiritum sanctUm amise- indignatio,et clamor, el blas'phemia,spirilus immun-
rat. Inlroierat enim diabolus unde Chrislus exierat. di furor est. Fornicalionemvéro, immundiliam,libi-
Siëut eliam nunc quidam dieunt se Judoeosesse el dinem,-concupiscentiam malam, et avaritiam, quoeest
non sunt, sedfsunl synagogaSalanoe. shnutacrorumservilus(Ephes. iv), febrem illecebro-
; Et exc'ldmavilvoce
magna dicens: Sine, quid' nobis soecarnis intellige.
il libi, Jesu Nazareiie? Paululum (inquit) a me Et rogaveruniillum pro ea. Et slans super illam,
vexando quiesce, Cuinulla est cum nostra fraude ^ imperavitfcbri, et-dimisitillam. ModoSalvator roga-
socielas^ El vere : Quoeenim parlicipaiio luci' ad lus, modouliro curai oegroios,oslendens se contra
tenebras? quoe communicalioChristi àd Belial?(II peccalorum quoque passiones et precibus semper
Coi: vi.) annucre fidelium, et ea quoeipsi minime m se ia-
Venislipcrdere nos ? scio le quia sis sanctus Dei. telligunt, velinlèlligenda-dare,vel'eliam non inlel-
Non-voiunlaiis ista confëssïo est, quam proemium lecla dimitlere. Juxia quod Psalmïsla postulat :
sequitur confiiendi, sed neeessitalisextorsio quoeco- Delicta quis.intelligit? ab occullis meis munda me ,
'
git ïnvitos. Et velut si servi fugitivi post mullum Domine(Psatm~xvi\ï). '' -
lemporis dominum suum yideant, nihil aliud nisi Etconiiniw surgens, mhùstrabaiillis. Nalurale est
de'verbéribus deprëcantur, sic et doemonescémen- febriciianiibùs, iiicipiénie sanitate, lassescere, et
tes Dominumin terris repente versari, ad judicandos oegrolalibnis sentira molesliam, verum sanilas quoe
se venisse crédebant. ProesenliaSalvaloris lormenia Domini conferlur impërio , simul lola redit. Non
sum doemonUm. solum ipsa redit, sed et tanlo robore eomilante, ut
Et ihcrepavil illum Jésus dicens: Obniuiescé,et eis conlinuo qui se adjuverant, ministrare sufûciat,
exi ab illo. Qboniam invidia diaboli mors inlravil n el, juxta legestropologioe, membra quoeservierant
in orbem' lerrdrum (Sap. u), ideo conlra ipsum iiïiniunditioeadiniquitatemut fructificareiumorli ,
rnortis abctorem primo debuil medicina salulis ope- servianljusiiiioein vitam oeternam(Rom. vi).
rari : primo lingua serpenlina, ne ultra virus spar- " Cum sol autem.
occidissel, omîtes qui liabebari!in-
gerel occludi; ac deinde femina quoeprima seduçla firmosvariis languoribus,, ducebanlillos ad eum. At
est, a carnalis concupisceniioefebre curari ; tertio ille singulismanus iniponens,curabaleos. Solisoccu-
vir, qui maie suadeniis dicta conjugis audivit, ab bims passionem mortemquesignificatillius qui dixil:
! ërroris sui
leprà casligari. Ut ipse apud hune evan- Quandiuin mundo sum,lux summundi.El sole occi-
gelistam èsset ordo reslauralionis qui fuëral et i"dente plures doe'moniaciquam ante, plures eananiur
casus. oegroti.Quia qui lemporaliler in carne vivens paucos
Et cum projecisset illum doemoniumin médium, Judoeorumdbcuil, calcalo regno morlis, omnibusper
exiit ab illo, nihilque illum nocuiu Divina permis- ' orbem gentibus fidei salulisque dona transmisit.
sione libfrandus a doernonëhomo projicilur in mé- Cujus mmislris, quasi viloe lucisque proeconibùs,
dium, ul virius palcl'actaSalvaloris plures ad fidem Psalmista canil : lier facile ei qui aseenditsuper oc-
Viamquesalulis invilet. Sed quod dicilur, Nihilque casion (Psal, LXVH).Super occasùmquippe Domi-
381 - IN LUC^l EVANGELIUMEXP0S1TI0. T-LJB. H. 3&$T
nus aseendit, quia, unde in passione occubuit, inde /A da.ne, cenlum quadraginta sladiis in longiludinem, et
• majorem suam gloriam resurgendo manifesiavit. quadraginta exiendilur in latitudinem. Quia' ergo
Exibant etiam doempniqci mullis, clamantia et di-' slagnùm sive mare proesens soeeulum désignât,
cenlia : Quia lu es,Filius Dei. Et increpqns non sipe- Dominus secus mare slat, poslquam, vitoelabenlis
bal ea loqui, quia sdébqnl ipsum esse Chrislum.Doe- mortalitatenv devincpns, in ea qua passus est carne
monia Filium Dei confitebantur, et attestante evan- stabililatem perpetuoequielis adi.it., Turbarum çon-
gelista, sciebant ipsum esse Christum,. Quia .quem. veiiius ad eum genlium in fide coneurrciitium typus
dierum quadraginta jejunio faligafum diabolus ho- est. De quibus Isaias : Et fluenl (inquit) ad eum om-
minem cognoverat, pep tenlandp valebat, an et Dëi nes génies, el ibunl populi mulli, et dicenl : Venileet
Filius essel experiri, jam nunç per signorum polen- ascendamusad' montentDomini(Isai. u).
liàm,,vel intellexerit, vel potius suspipajus est esse Et vidit duas naves étantes secus stagnum. Duoe
Filium Dei. Non igitur ideo Judoeis.eum crucifigere naves secus stagnum positoe, circumeisionem et
persuasit, quia Chrislum sive Dpi Filium non esse proepuliumfigurant. Quas bene Jésus vidisse pérhi-
puiayït, sed quia se mprle illius non proevidil essp bélur, quia in ulroque populo novit Dominus qui
damnandum. Verp enim de hoc myslerio a soeculis sunt ejus. Eorumque cor a fluctibus soeculi hujus
abs.epndito.dicit Apostolus : Quoi nemo principum'^adfuiuroe viloeiranquillitatera quasi ad solidilatem
hujus soeculicognovit; si enim cognovissenf., nunquqm liuoris vivendo, hoc est misericorditer vitando,,
Dominumglor'ioecruçifixissenl(I Cor. il). Quare au- provehit.
tem doemoniaDominus de se loqui prqhjbeat, Psal- r? Piscalores autem descënderant, et lavabant relia.
misia manifestai, qui ait .: Pecçqtpri autenp dixjt Piscatores sunt Ecclesioedoçlores,, qui nos rate fidei;
Deus : Quare lu enarras,juslilias ptças.(Psal. XLIX)? comprehensos, et de profundo ad lunam élatos,
et çoeierfi:ne quis, dum proedipantemaudit, sequa-, quasi pisces littori, sic terroe vïventium advehunt.
turerrantgm. lmprebus enim magisterest diabolus, Quasi enim quoe relia piscantium sunt complexoe,
qui falsa yeris soepepermiscet, ut specie yerilatis proedicanlium dicliones, quoeeos quos coeperint in
teslimonium fraudis obtexat. Alias autem non soli fide, non amittant. Unde et relia quasi relinentia
doempnesqui invili confiiebaniur jubentur. silere dp sunt vocata. Sed hoecrelia modo laxantur in captu-
Christo, sed et. illi qui ab eo sanali sponte.cpnfiteri ram, modo lola plicanlur, quia non omne tempus
v.pl.ebant.Imo.ipsi apostoli, qui eum post resurra- est habile doctrinoe, sed nunc ëxercenda" lingua do-
ciïouejn loto eranl orbe proediealuri, anle passionem clori, nunc suimet'curà gerenda.
ejus proeçipiuntur,oninino relicere de illo, np, de- Ascendensautem in unam navêmquoeerat Simonis,
vina videlicet majesiale proediçala,passionis disp.pn-^rogavit eum a terra reducere pitsillum. El sedens,
salio dUlërreiur, el, dilata passione, salus mundi doeebatde navicula turbas. Navis Simonis est Eccle-
quoeper banc futura eral n.egaretur. sia primiliva, de qua Paulus ail : Qui enim operalus
Facta autem die, egreesusibal in désertion locmn,; est Petro in aposlolalum circumeisionis',operatus est
el turboerequirebanteum, et venerunt.usquead ipsum.. et mihi inler génies (Galat. il). Bene una dicta, quia
Si oçpasu solis ûp.minuniprs pxprimilur, quare npu: mukiludiniscredenliumerat cor et anima una (Aci.
die redepnlp rpsurreclio illius,indiçelur ? Gujus ma-, iv). De qua doeebat turbas, quia de aucloritate Ec-
njfeslata luce a credei.i,iiuni turbis inquiritur., et clesioedocet usque hodié génies.
in .gentium deserlo invenlps, ne abeat detinetur, Ul cessavilauiem loqui, dixit ad Simonem: Duc in
Maxinie çum hoec.prima Sabbati, quo, resurreçlip alium, el laxale relia vestra in capturam. Quod primo
celebrata est, ëgressip, quoefiiio,et inyenlio cpnli- rogavit Simonem navem a lerra reducere pusillum,
gerit. . - significat vel lemperate uiendum vei'boad turbas, ut
CAPUT y. nec lerrena eis proecipiantur, nec sic a terrenis in
, Faclum est. autem çum tiirboeirruerent. in eum, ut profunda saoramenlorum recedalur, ut ea penilus
audirent verbum.Dei, et ipse stabal secus.stagnum n non intelliganl, vel prius iu proximis regionibus
Genesarelh.Stagnum Genesarelb idem dieunt esse gentibus proedicauduin, ul quod dicit item Petro :
quod mare Galiloeoe,vel mare Tiberiadis. Sed mare Duc in alium, et laxale relia veslra in capturam, ad
Gaiiloeoeab adjacente provincia diclum, mare Tibe- ramotiores génies quibus posiea proedicatum est
riadis a proxima civitate, quoe olim Chennereih periineat.
vocata, sed ab Herodë tetrarcha inslauraia, in hp- El respondens Simon, dixil illi : Proeceptor, per
norem Tiberii CoesarisTiberias pstappellata. Porro totam nectem laboranles, nihil cepimus.In verboau-
Genesara laici ipsius nalura, qua crispantibus aquis tem luo, laxaborele. — .NisiDominusoedificaveritdo-
île seipso sibi excitare auram •perhibetur, Groepo mum, in vanum laborâveruntqui oedificanteam (Psal.
voeabulo,quasi generans sibi auram dicitur. Neque cxxvi). Nisi Dominus cor illuslraverit audiiorum,
enim in slagni morem sternîtur aqua, sed frequen-. doclor in nocte laborat. Nisi in verbo gralioesuper-
tibus auris spirantibus agiiaiur, hausiu dulcis, el ad noe laxala fuerinl instrumenta dispuiati.onum, fru-
polandum habilis. Sed Hebroeoelinguoe consuelur stra vocis suoe proedicatorjaculum millit. Quia fidés
dine, omnis aquarum congregatio sive dulcis, sive populorum non sapienlia verbi comppsili, sed divi-
;
salsa, mare nuncupalur. Qui iacus, interfluenieJor- noevocalipnis munere provenit.
385 GEDJEVENERÂBILÎSOPP. PARS U. SÉCT. I. - EXEGETICAGENUINA. 384
Ei cum hoc (ecisset,concluserunlpiscium nwllitu-iA sanclil-alis iler formidet aggredi. Quod autem se-
dinem copi'dsàm.Rumpebalurautem rele eoram..Proe quitur,
mulliludine piscium rele rumpebalur, quia nunc ad . Ex hocjam homineseris capiens, ad ipsum Pelrum
confessionem fidei eliam cum electis reprobi lanti specialiter pertinet. Exponil enim ei Dominus quid
{titrant, qui ipsam quoque Ecclësiam hoeresibus hoeccapiura piscium significet. Quod videlicet ipse
scindant. Rumpilur autem rele, sed non labitur sicut nunc per reila pisces, sic aliqùando per verba
piscis, quia suos Dominuseliam inter persequ'eniium sit capturas homines. Totusque facli hujus ordo
scandala serval. quid in Ecclesia, cujus ipsé typum lenet, quotidie
Et annueruntsociisqui erant in alia navi, utveni- geralur ostendat. Quod vero subjungilur :
rent et adjuvarent eos. Alia navis (ut proediximus)est El tubduclis ad terram navibus, reliais omnibus,
Ecclesiade gentibus, quoeet ipsa non sufficienie una secutisunt eum, potest signifleare finem lemporis,
navicula piseibus implelur electis, quia novit Domi- quo ab hujusmodi salo qui Cbrislo inhoeserintpeni-
nus qui sunt ejus, et apud ipsum certus est suorum lus recessuri sunt. Sciendumest autem hanc eam-
numerus eieclorum. Cumque lot in Judoea credilu- dem non esse leclionem qua Malthoeuset Marcus
rps non invenit, quot ad .fidemvitamque proedesti- ,**binos de navieulis piscalores, primo Peirùm et An-
natos novit oeternam, quasi alioenavis receptacula dream, deinde fil'iosZebedoeia Dominonarrant esse
piseibus quoerens suis, corda quoque gentium fidei vocatos. Non enim eos Lucas nunc a Dominovoca-
gratia replet. Et bene rupto rele.socia navis advo- los, sed tanlum Pelra fuisse proediclumquod homi-
catur, quoniam ante Judas proditor, anle Simon. nes esset Capturas, insinuât. Quod non ita diclum
Màgus, pisces nequïssimi, capli sunt, anle Ananias est, quasi jam pisces nunquam esset capturus. Nam
el Sapphira fidei rele subdole lenlabani ingredi, et post resurreclionem Domini legimus eos esse
ante, ul Joannes lestatur, tnuftt discipulorumejus piscalos. Unde datur inleiligi eos ad capturam pi-
abierunt rétro, el jam noneum illo ambulabanl(J[oan. scium ex more remeasse, ut postea fierat quod
vi). Ac deinde Barnabas et Paulus ad genlium sunt Malthoeuset Marcus narrant, quando eos binos vo-
àpostolatum sègregaii (Acl. xm). cavit. Tune enim non subduclis ad lerram navibus
. El venerunt et impleverunlambas naviculas, ila ul tanquam cura redeundi, sed ila eum secuti sunt,
vocantem ac jubeniem ut sequerenlur.
mergerentur.Harum impleiio navium, usque in finem tanquam
soeculicrescil. Sed quod impletoemerguntur, hoc est Et factum est, cum essetin una civitalum,el eccevir
in submersione premuntur (non enim submersoe, plënuslepra. El vidensJesum, el procidèns in faciem,
sed lamen sunt pericliiaioe),Aposlolus exponil, di- (_ rogavil eum dicens, Domine,si vis, potes me mundare.
cens : In novissimisdiebuserunt temporapericutosa,- Bene ubi leprosus mundatur, certus non exprimitur
et erunt hominesseipsosamantes, etc. (II Tint. ni). locus, ut ôstendalur non unum populum specialis
sëd omnium populos fuisse sana-
Nam mergi naves estj homines in soeciilum,ex quo alicujus civilatis,
Et quia Dominusait : A*ohveni solverelegem,sed
elati per fidem fuerant, mornm pravilale relabi. los.
v), ille qui excludebalur à lege,
Quales et ipse Pelrus adhuc in infirmilale posilus, adiinplerese(Matth.
Domini poleslate proesumens, non ex
demonslrat. Unde : - purgari
hop lpco sequitur lege, sed supra legem esse graiiam judicabat, quoe
Quod cunivideretSimon Petrus, procidil ad genua ieprosi maculam possit abluere. Verum ut in Do-
Jesu, dicens : Exi a me, quia homo peccalorsum, Do- mino poléstatis auctoritas, ita in illo fidei constan-
mine. Quia carnales quique in Ecclesia regimen spï- tia declaratur. Ille in faciem procidil, quod bumiliia-
riialium, in quibus maxime Christi persona eminet, lis est el pudoris* ui unusquisque de suoe vitoema-
a se quodammodorepellunt. Non enim hoc vocelin - culis erubescal. Sed confessionemverecundia non
gUoedieunt bonis minisiris Dei, ut eos a se repel- repressil, ostendit vuiuus, ramedium poslulavil. Et
lant, sed voce morum et aciuum suorum suadent a ipsa religionis et fidei plena cpnfessio esl. Si vis
serecedi, ne per honos reganlur, el eo vehementius j) (inquil), pôles me mundâre. In vPluniate DominiIri-
quo déférant eis honorem, allameu faclis suis a se' buit poleslaiem. De volunlaie autem Domini non
recéderaadmonent, ut honorificenliameorum signi- quasi pielatis incredulus dubilavit, sed quasi côllu-
ficaveril Petrus, cadebs ad pedes Domini; mores vionis suoeconscius non
proesumpsil.
autem in eo quod ait: Ea»a me, Domine,quia pecca- Et exlendens manum, teligil illum dicens: Vo'.o,
lor homo sum. QUod tampn quia non feeil Dominus, mundare. Et confeslim lepra dfseessit ab illo. Nihil
non enim recessit ab eis, sed eos suhduclis navibus médium est inter
opus Dei atque proeceptum,quia
ad liltus perduxil, significat in bonis et spiriialibus in
proecëpio esl opus. Denique dixit, el facta sunt.
viris non esse oporlere hanc voluntalem, ut pëcca- Vides igilur quod dubilari non potest quia volunlas
lis lurbarum commoli,-quo quasi securius tranquil- Déi pbteslàs est. Si ergo volunlas ejus polestas est,
liusque vivant, munus ecclesiasticum deserant. qui unius voluntaiis asserunt, unius ulique asserunt
- Etait ad SimonemJésus : Nolite limere.Confortai poiestaiis. Iiaque quasi habens potesialemsanandi,'
Dominus limorem carnalium, animosque fragilium. et jubendi auctorilaiem, operandi teslimonium'non
Consolando:erigit, ne quis vel de suoe conscienlia refiigit. Voloenim dicit, propier Pholinum.; impe-
cuîpoeiremens, vel de aliorum innocenlia slupens, rat, propter Arium ; tangit, propter Manichoeum.Et;
585» IN LUC^E EVANGELIUMEXP0S1T10. - LIB. II. 386
lex quidem tangi Ieprosos prohibet, sed qui Do-, A mare sermonem, ila ut jam non posset manifestein
minus legis est, non obsequitur legi, sed legem civilateminlroire, sed [oris in desertis. locis esset, et
facit. Non ergo ideo leligil, quia sine lactu mun- . conveniebaniad cum undique (Marc, i), Unde me-
dare non poierat, sed ut probaret quia subjeetus rito quoeritur quidtiam sit quod Dominus nonnulla
non erat legi, nec contagium limebat ut homines, quoegessit abscondi jussit, et nec ad horam potue-
sed ut quia coniaminari non poterat qui alios libe- runt abscondi. Nunquid enim .unigënilus Filius Pa-
rahat, lepra laclu Domini fugareiur, quoe solebat tri et Spirilui sanclo cooelernus hac in re velle ha-
conlaminare -langentem. Simulque illud mirabile, buit quod implere non potuit? Sed notandum quod
quod eo sanavit gênera quo fucrat obsecrâtus : Si Redemplor noster jper morlale corpus omne quod
vis, potes me mundare. Volo, inquil, mundare. Ha- egit, hoc nobis in exemple aciionis proebuit. Mira-
bes voluntatem, habes eliam pielatis eflcctum. culuni namque faciens et taceri jussit, el tamen la-
El ipse proecepitilli ut nemini dicerei. Quare proe- ceri non poluit. Ut videlicet elecli ejus, exempla
cipitur nemini dicere, nisi ul doceret non vulgànda doctrinoe illius sequenles, in magnis quoe faciunt
nostra bénéficia, sed premenda? ut non solum a latere quidem in volunlate habeani, sed ut prosint
mercede abstineamus pecunioe, sed etiam gratioe. aliis, prodanlur inviti : quateuus et magnoehumili-
El vade, oslendete sacerdoti, et offer pro emunda- B talis sit quod opéra taceri appetunt, el magnoe su-
lione'lua, sicut proecepit Moyses, in leslimoniumil- blimiiaiis sit quod eorum opéra taceri non possunt.
lis, eic. Oslendere se sacerdoti jubeiur, ut inlellige- Non ergo Dominus voluit quidquam fieri .et minime
ret sacerdos eum non legis ordine, sed gralia Dei potuil, sed quid velle ejus membra debeant, quidve
supra legem, esse curalum ; offerre autem sacrifi- de. eis etiam nolentibus fiai, doctrinoe magisierio
cium, ut oslenderet Dominus quia legem non solve- exemplûm dédit.
ret, sed impleret : qui secundum legem gradiens, Ipse auiem secedebatin deserlum, el orabgt. Quod
supra legem sanaret eos quos remédia legis non secedii orare, non ei naluroe iribuas quoe dicit,
snnaverant. Et bene addidit In testimoniumillisi hoc Volo, mundare, et curabat ab infirmilalibus, sed ei
est, si Deo credant, si impïelatis lepra discedat. quoeexlendens manum teligit leprosum : non quo,
Quod si quem movet quomodo Dominus Mosaicum juxia Neslorium gemina sit Filii persona, sed quo
videalur approbare sacrificium, cum id non recépe- ejusdem personoe sicut naluroe, sic et operaliones
rit Ecclesia, meminerit nondum esse ccepisse sacri- sint duoe. Aliter : quod in urbe miracula facit, in
ficium sanclum sanclorum, quod corpus ejus est. deserlo vero vel in monte (ut infra legitur) prando
Nondum enim obtulerat iu passione holocauslum pernoclat, utripsque vitoenobis, el aelivoescilicet et
suum. Non autem oporiebal auferri significanliasa- " contemplativoedocumenta proeraonstrat,ut nec con-
crificia priusquam illud quod significabatur coiifir- templalionis studio quis proximorura curam negli-
malum esset contesta.lione aposiolorum praedican- gai, nec cura proximorum immoderalius obligatus,
tium et fide credenlium populorum. Quia vero typice conlemplalionis studia derelinquat: quatenus nec
vir iste peccalis languidum genus désignât hurna- . amorem Dei proepediatamor proximi, nec amorem
num, recle non solum leprosus, sed el plënus lepra proximi, quia iranseeudit, abjiciat amor Dei. In
describitur. Omnesenim pecciiverunt,el egentgloria monte quippe orare est, relictis infirmarum cogila-
Dei (Rom. m). Illam scilicet, ut, extenla manu .Sal- tionum curis, lola mente quemlibet ad oelerna su-
valoris, hoc est, incarnato Dei Verbo, humanamque pernoe conlemplalionis gaudia festinare. In deser-
contingente naluram, ab erroris prisci varietale lum secedere el orare est, exsurgeniem inirinsecus
mundenlur, possinlque cum apostolis audire : Jam slrepilum lerrenorura desideriorum premere, et
vos mundi eslis, propter sermonemquem loculussum quoddam sibi cum Dominoinlra se sëcretum quoe-
vobis(JOÊIUxv); et qui diulius abominabiles a po- rere, ubi cum illo exteriore cessante tumullu, per
puli Deierant castris secreli. jam aliquando templo interna desideria silenter loquatur.
reddi et sacerdoli queant offërri, illi ulique cui di- jj El factum esl in una dierum, el ipse sedebat docens,
citur : Tu es sacerdos in oelernum(Psal. cix), au- et erant pharisoei sedentes, etc. Ubi Dominus sedens
dienles ab Apostolo : Templum enim Dei sanclum docuerit quando scribis et pharisoeis consedenlibus
est, quod estis vos(l Cor. m) ; offeranlque pro emun- paralyticum curavit, Lucas breviandi gratia proelerit,
dalione sua sicut proecepitMoyses,id esl, exhibeqnt sed Malthoeus et Marcus qui narrant, quoesiionem
. corpora sua hostiam viventem,sanctam, Deo placen- facere yidentur. Quoniam quidem Matlhoeusin civi-
.-lem (Rom. xn). tale sua, Marcus in Capharnaum hoc eum fecisse le-
. Perambulabal autem magis sermo de illo, el con- stantur. Quoedifficiliussolverelur, si Malthoeusetiam
veniebanllurboemulloeut audirenl eum, et curarenlur Nazareth nominaret. Nuncvero vel ipsa Galiloeain
abinfirmilalibussuis. Uniusperfecta salvalio mullasad qua erat Nazareth , intelligenda est dicta. civitas
Dominumcogtt turbas. Ut enim ipse se exterius in- Christi, ad disiinetionem videlicet regionis Iransma-
teriusque doceret esse sanalum, néquaquam perce- rinoe Gerasenorum, de qua iransfretandô, sicut Mal-
ptum beneficiumvel ab ipso a quo acceperat jussus thoeusscribit, venerat Galiloeam.Vel certe ipsa Ca-
lacet. Quiu potius, pi Marcus narrât, evangelisloe pharnaum civitas Christi est dicla,.quam non nascen-
funclus pfficio,moxegressuscoepitproedicareeldiffa-^*-4&j-ssd, virtutibus illustrando, suam ipse feçeral,.,
1187 BE-DiEVENERÀBILISOPP. PARS H. SËGT. ï. — EXÉGETÏCA GENMNA. SS8
: Et-ècëe^m
portantes iii iecto ïïomiiièihqui erat pa- A id est, ëxteriiis intëriusqùe jam sâlvàtug èssurgerétj;
'
ïâîyïicuÛ,ft qutërëbtml'ëunï'itifërï'e<cïponèrémiê éuïn. àliorumque niërilbï â'liisIaxarëiitùr erràiav
"lùûrâtib pa"raiytici ' hùjtis, animoepostdîuiurnam ïlieèe- ': Eiëoepeïiiht cogitarë scriboeël phàr'isoeidicenles:
'
feroecârnàïïé iiïëriiâih ad Chrîs'llinisuspïiàiïiisiridicat Qïiis est hic qui loqui'liir'blaspliemià's?"Quis potest di-
"sà'lvaiibhëm. 'tjusè primo 'omnium iïiinîslrïs 'qui ëam »iniitvrë:pêccaW;nisis'dlùhDëus"?Verumdieunt scriboe,
sublëvént et Cbfïst'ôàiîërant, id est', b'Ôn'iS'doctoribiis qùia ïvéfiiô-dimiitërë pê'èBala nisi DëUs pu lest-, qui
qui spèni 'sàftaiïôiiis.bpëmqùë intercessionis "suggé- pér eos quoque' dimittitV qfiibus dimiltendi tribuit
rant, înâigët. Qui bëiiè, Marcoiiàrrântè, quatuor fuisse poiëslaiera; El idée Gntisius -vêrèDéùsessé probal'ur,
'
rëperiuîitur, sive qùià qualubr Evangeliiiîbrïs bhihis quià'dimlttéïe péceala quasi Deus pblëst; VerumDeo
priMcaniium viHÙs, bmbis sermb firmaluï, seu qùia 'téstim'bmam reddùnl, sèd përsbtiamGlirislinegando
''quatuor s'ùiit vîrtulês, qùibùs àd |i'fom'ërën*dàih "sb'sjpi- failuntùri É-rrâniïtàqùë Judoei; qui ëùnî Ghrisliiniet
tâfem ÏÏdùcià mëmïs 'ërigîtur. 1>ë quïbùs In oetérrioe Dëum'ëÉsëet pèccâia dimiiierëpbsëè CrëdaiP, Jësum
oïëilùr: '^obriéïaïertiMtiim'ëisa'piën- '^men,CIiristuffl''ëss'fen'bfi'iiredbht;''Sèd-Mft6,'deuien-
''Isap'iëntioelattdë
imm'iiocei, "eïjtisïiÏÏâmëlhiniiitem,quibù's"WtilMsnîiiil liùs -errant Arianïj qui 6U'mJesum et Christum ëSse,
'ës'im'vïïd:liominibns\Sip. viii"). Quas riôniiblli ver-- et pëccalâ pbssë dimïllërô Evâllgélii verbis déviefi',
sis ÙQmiïiibu's, 'pïudéhtiam, rortifùdï.nëiiï,tênipélàP- B'hëgàrë nbïî âbdèabts'MhllPniïnûsta'mëhDeum negare
"'tiàmi'èljùsfitîà'm appfeïlàùt. '"'.' bob tilnëntï At Ipsé perfides sâivârè' desideran's ,' et
';%rrion hivenibntè's:qûd;parle 'itiiïm infërtêni proe ôccUltbrùmicb'gnitionë';et virlutë operùni, Dëum -se
ïtii'fâ , ascëndbruhi 'sùpràïèkiiïni per'tëgiiîas. Dèside- ëssè ffiâhiféstat. •- •
rVâtit bîfëfre -
piirâiyiicurfi'Christo ,sëdtùrba iMerp'o- ' -Rëspéîid'ëhsVnïni'idixit ad illos :- Quid cogîiaùs in
sila ab omni parte recludunlur. Quia saèpë abîma 'ëWdibïtsv'ë'stnsyÊidéjn nàtoquë Deo qui dicii : Ego
jpôVtliifimï co'rpb'fisvdfe"sidiàm àd ÏJèbm rës'ipïs'eens, - '-sum-,fëgp-iuik ïpsë §ùi délbà inîqùittiiës ïùùs (Isa.
'sWpernoequê 'g'raiïoe'rëriiëSio:cupiënsifl'n'oVarï,priée» xLill ) v'sàpèntis'siiftùè'oràtor ait : Tu èriimsoluSjiesti
tonsuètùâinis obslâcûlb rlètàrUàtUr.SoepèMer Ipsas ïbr'id'bMiitiiiïfilioHm liliïntniim(IIIReg. vin)'.' Ëa-
br'aliôni's sëci'ëtoedulcèd'ibes, "et quasi' suave cum - dëliï iérgÔ;in'qùît; màjëllàte et pbtëblia ijua cogïia-
Dominoeôllsqùïùm, tùfba côgilatiônumihtëryënièhs tibnès Vestràs ïiiluêb'f -, pôssùm "et homïnibtis delicla
"
acî&n hiëhlls ,iiê <5îi¥ïstû% vlàëatùï ,' ïnlèrcludit. Et 'dîm'i'tteïë:Ex Vbb'isiritëllïgïlô; quid pâràlvïiëus "cbn-
"
quidintërlîoecagèndùml non uïiqùë in ihûnïïs:éxté- Sëqbâtùr.
•luniullÙaiiiùrïëmanëndùm ,s'êd të- '
riùs.qùàtùrbaî , Quid estfMilius'dice)%DimiiMniùr'tibïpecèâla, an
IcîuÉndbmus ïh quâtMÎ'siùs 'db'c'êtâs'ëéudëndihu,"id, 'ëibëfê, Siirgë'-'ëiMiêuïà? ^Ir'um sint paralyiicb pëc-
'V'c'abi diniïsk'a solus nbyërat
'ësl,'sacroeScïip^uraîïufelîmitàststiappëlëbdà^ëxqbé , tjuï' ifjimîitébàt.•Suïge
Dbuîirii 'cùin Psâiniïsiâ dîè ribfctùqu'èmedïlàîi8a. àùtëin ël'''iïmbnln-,tam ille qui 'SUrgëbàt,quàm iï qui
înqiib'èh'w eoïïi'giljûïub'r,'biàinsuant?Ih'kuiïôîliéiïdo,
'" '> " ' ' ' 'sùrgëiitëm Vidébàiït,' àppiîbbarëpbteràiit; Fit ïgltuï ' --'
ëxviir).*'' 'càrbâlë " -'-
"ïhqùit, Wm'orie^luWs(Ps$. signum,ù'iprôbëtur-s|iiriialèi
M 'éubiMsé'àïÙ'ihàihJc'um lëclo'iiï hiêdiuindtiiëJe- Uiau'tëm sbiàtiê-'quiaFilius libmihispbtestëïënfha'
-
ium.^PaléïaclÔ ïëéXe oegeralite Jesùiîv'submiilil'ur1, 'bel iii ièritt'dimiltërë pëicaià. Si et Dëiis est, jùxla
"îjùia^s'èrarïs -Sferrptùfàïuminysiënlè àd nbiitiâm mémd'raïumIsaïoetéstMohiùm , qui delèi i'rûquiïàtes
€hrislï 'p'èrvërtnur;"hoc est ad ejus hûinnïlatèmlîdei 'nosvras(Psal: h), et Filius ïw'nimis'pbiesià"tèmha%ei
'^e%ië-desceWdrtu"¥.Et lîenëu'ônms Jësti lëgâlistoh- iii ièrfà dimiiïëhdi petc&à ( Edith. ïx ), ergo idem
te^ta describitur i'quià sub côhtënipiioîli liiiërârùm ïpsë felDëus et Filius hominis est,.'ut et homo Chri-
' Veiàniïnë, si àdsifqùi i'ëstreldbcior,' dïviiiâ"spirilalis sf'ûspér uivinïtatiS !%ùoe-'^otëiiiiàhi àinnUéfé péccàia
grà\i&'Vïrlùs iiivénïëtuï. Quodautémëum iëctbde- possït', ël MfemBë'ù'sCbristUSpè'r bumâiiilàils sua?
pbnïtùr.', significat ab lïoriilnë ïn ista 1
câïbe aàh'uc ïragilitàtém p]r'6pëccàtbribùs mori.
conslilulo Christum dëbè'rè'cëgHos'ci. Ail pardtyiicb::,Tip\dici>,surgë; toileleclum luum.
Qtieïiïm fi'dëtivuï'riait, "dixil: Ilômô, rémiltuntur ', il vddè'ih domumtuam. Spiriialitër dé ïëclb surgérëj
Wi'pë'écM ïi(nrïlbmïifebi^6mïnuSta'pàHlysî cura- 'jjïsl; b'nimam "se "à ëàrnàlibùs dësiderîis, ubf oegra
iu'riis jprïiïib pëc'ëàïbium vmëùlâ dissôïvil, ut osteh- " qÙlêWcpbM,^bïlMïèrë." Léctùbi Véro tollérè est,
Hërët ëUhi"obu'è'xus"éîil^arum;, àrfùùm dïssblûiibbe IpËam qbôqùè ëàrflëin ' pfet cbntïriëiïtîoefrënà"corîre-
'âamHft-i', liée nlsï lii'si%laxàtis mëmbfbrum posse pllâm,spêèoeiesiïùm'proemïbrumdèliciis prïvaïé lèr-
T'ècùperàWbnèsanàri. 'Sic et 'illi parâiyticô qui jùxla îènis. ïp'se'ëiiinVlëeitfs"qui pér 'singulas "noctêslava
^robïàïïëahi pisëiiiaffl dïù' nïbtùÉ âpoe trbstra proe- lur a David, id est, pro uniuscujusqùë'nôxoemàculis
WibiAàtbi', sânato 'à 'DominbBîëïtUr: Eètë 'sarius fa- digïio poenilentïàj îluniïnë casligalUr. Sùblâlo autem
blus'es,'Jainiîo/i pétcare; ''iiédÙëiWsiïiJi'aH'qWd'è'oïi-'ïec'ib domum ire, àd prâdisùm redire est. Ipsa est
iih'ëàt {3'i'àh.V). Ëi bfeïïëis cui p'eëéàtâ dïnVittëbàîi- "'eiiiih Verâ dômùs , quoeiïôminem prima suseepit,
lurV'liôhTO Vbbàtùr,'q'Ùilibè"ïpsbquMMmbë1-at,'nbn notï jùrëamissâ, sëd' fraudé, tandèmque restïfûta
'^bîssërdic'ër'è, ^bn fëfcca'Vi,slnitii 'ètfàïûù'i iiïë qui pér "eum qui .frauâùïëntp Kosti niiiïl dèbui't. Àlitër.
îiomini dimîUébat,' intëlligérët'ùr Deùs. Iblùëndum San'us qui languebat, lèc'tum reportât domum , cum
SâKë q'ûâftti prbpiià 'cùjùsqùè ti'dèi àpud DèubiVk- àn'i.rnapèccàiorùin rémlssïohë accepta , ad inlernam
leat/ùbitàtiti'ylflùit attëfià , tit t'ôWéîiôuïoH'gp^rîîçf^ ~.'.^uVcM-0'1''r"^u^'!ïpso,|ë eorpore réïér't, ne pbsl
389 IN LPCiE EVANGELIUMEXP0S1TI0. — LIB. II. 390
veniam quid, unde iterum juste ferialur, admillat. At quoeprius mundi lucns mbiabant, sed nunc eorpus
Ei confestimsùrgens coràm illis, tuïii leciumin quo Christi sëdulà devpiïone refieiunl, èxprïmïtùr , pro-
jàcébai, eiabiii in domumsuamhïagnifi'cqnsDeum,etc. fëcld supèr'ciliumpharisoeorùm,Judoeoruminvidiam{
Miradivïnoepotènlïoeviriùs, ubi nulla temporis inlè'r^ qùà'dé géiilïum sàlutë torqûënlur, ihsïtfùaf; '
vëmente "mor.ulà, jussa Salvalorissalustesimà comïtâ- Et-rëè'p'ohderis
Jésïïs, disôit.ddiïlùs: iVfi'ftiijMl 'qui
lur. M'è'rii'ôqui adïuerant, dainhaiïs blaspliemioe'jà- shhïstini mëd'iàb,sed qui mUlèliabë'nï.'Nonv"ëniWcdr'é
eùiis, ad Iaùdém tantoe majèstàiis slupëntia pbrda j'usïô'é,sëd pëdidloïëéin pbeiûteriiianuStilfilià't^cribâs
convérlùnl. . et piiàïïsoe'ôs, qui jffstbs se 'piilabiés , pëccàtbriini
Et post hoece'siil, el vidit pùbïicanumnomine Lëvi; coftsortïà âëëii'iiàb'âiit. Sëïp'sû'mn'amq'Ùëmë'dieum
seâeniemàd lèjohium, el ail illi : Seqmre me. Idérn àicîf, ijjiiihiirbmôdiëàï"iâî*geriërê,'v)ânëiUiià èéi'prà-
Lëvï qui Maitïioeùs"est;sed Lucas Mafcus'quèproptéf ptër iniqûitatés lib'sïras, el livb're ëjùs -sa'n'âti'siiiïàîs
vërëcùnalâm et lioiibrem*évau'gëlîslÉ noiiie'funi nb- (ïs'S. wii). Sàiios .à'utehiet jù^los^appëllàt ébs, qui
mën pôïïêré viilgâiû'm.ïpsë âuieni M'attiièus jùxi'â ignorantes Dëi juétitiam , et siïani Vbient'èscbhstt-
illud quod scriplum est, Juiius accusaïor sui 'ïsï 'tiiêre, jûstïiioe Dëi ndh sù'fit subjêcti, qui ëx'lëgé
{Pr'ov.Wiii), ïn piïmbrdïo ser'mônls M'aiïlioe"hm"se p'r'oesbibènlê's, Ëvàiigëlii grâtiàm no'riq'i'itférftWi.fbfrb
'et publîcànùm nominal : ut bs'tëiidât lègèh'libusUùl- )R Hïâlèhabê'nïëset pec'câtbré'svbc'àl'ëoSj'q'ù'i'i'uïë frhgii
tum debere conve'rsiimdé saïuté diîtidèrè, "cumiipsé litâtls 'CbiisciëlïtiàdëvMi, rîec pëï'lêgëm jtisiificàri
Tàé^pÙDÎicàhb'ih'à'pbstôlum , de téibiiaiiô ïn èvang'ê1 jibisë Vidëblës, Christi "segràtïoepoenïiëiidb^ùbmï'tà
l'islam sit repente mùtatiis. Et reliclis oihiiibùs,iû¥- t'ùliï. tjbi feim'ùl"bsiëftui'lur qubdiïën i'h ipf'îstinisVïtiïÉ
gens sccuiusesl eum. Inteliigens MallTioeùs'qumsit. pèribà'në'niés, ul iiliâriïoei'et scribii niù'rïbùi'âbâlut,
veraciter Dominum sèqui-,raîicïis. omnibus sequilur. sëd jioenîtëntiânià'pfiles p]ùblîcan!VëMrîiîi;àâjëèùm :
Sëqùi éniftijimitari est; IdeoqUeùt paûperëm Chri- et 'ïpsë qiioqué j'e'sbs ë&nvivïa'peëèatbrûm ut bëfcâ>
stum non tara grëss'u-qu'amâfreetu consêetarî pbtuis- sibB'é'nï'bab'èrèlËoc'ènÛi, et s|)irîlà'lë's"înviiâfônbus
%et', reliquit proprià qui râperësblëbat-aliéna , pêr- suis"bïoeb'èrëtclbos, adir'è dig'fta'fûs" 'sit.Dënïijtiëcùm
fè'ctà'mquë-tïobis«b'rënumiaiionissoeculifôrhrani t# ïrëqùenièï përg^ôrëlidËbhvi'viùmâëséfibàiùi', nîhii
iion Solum litfcrâreliquit vectigalium , sëd et rërërt'iîï âlïu'd, ftisi Ifûid ibi ïëeèrït, ^quïi£Ï
•b'ù'èftSj dbéûerit ;
përieulum côntempsit ijubd evènirë poierat a prinei* , ùt et liiimilitas Dbrirmièùrtdoiid pe'ccalbrés, p't po-
!pibussoecùlij'quia Vëètigàliumràlib'nes iMpêrfeclfô; (ëïitlk dbc'trihoe ëjùs In poenïtëbtîtoh côb'Vëi'sioni
&lqbeIficbmpbsftâsreliqbërit-. TàiUà^him cûpidïlate nienstrëiur. • -' .,.;:,. , . . -
«ëquêiïdi Dominumduclus est», ut în nulio'firorM failli dVxèrùliluÛ eu~m : "QMre'AiMpuli Jvdiinis
iihjus viloerëspêctûm vël êbgiiaîïonëm sibimet >r«-IG jéjUnûnï'ffëijUé'nîèr,'et Vbsëbftiiib'riës fdèîMl-, simililêr
sêTvaverit.'Prôptér^ûôfl jûsta mèfê'ê'dë(liraiilùffianâ et ffiûrisoeorum-,luiMiêm-ètâint>â!bibunt? 'Màllliiéus
séàùlïis îiég'Plîâ-deserili'dffminieofU'm fldblis 'dlspèn* refert, ipsos Joannis discipuios hoec dixisse SaU'àï
'sâlbi1mëriiït esse IMénîl&'r'Unr.' ' -w:
; torisundë palet ùtrosquè. «bnjùnctos bac eum-qboe-
Ei-fèciléi'-conviviiimtiiaptimi Levi-j'An domoma-. •stïonëpuisasse. Ubi Joaiinis-maximesrepnehendendi
Qui dônncilio•ChrislumTecipilinlerriOjmaximisde> discipuli non solum de suïijaetantia.jè|bnii;v :verum
lectationibus exsùpéramium pascitur voluptalunn quia Galuniniabanturquam eciebant a magistro proe-
•ItaqueDominus lïbeïiter ingredilur , et in-ejus qui dîcatumi, et.jungebanlur phàrisoeiSTquos.ab Bonové-
crëdidefit-ïe'Guiiibit affeelum >,et hoc est bonorum rantcondemnatos. Spiritali ter-auleffl;disbipuliJoan-
"ôpérutnspiritale Cobviv-ium^ quo divës populus«ge^ nis ;ëtpharisoeoruin, jejunaiit^ ^hfisli autem. edunt
' -;: et bibunt, quia-sise, opéra quis legis seu traditiones
pauper épulatur.
-' El eral iûrb'a MtiltU
publitttiïoruin et •aliomm qui sequalur hominum, sive ipSum piiam-Ghrisli proeco,-
-cumiliis <ëràïïl'discumbénlès.Vidërant publicanunra niiuOi,aura lanlum pereipialîCGtooris;;spïrilualibus
pecc-âtisad imëliota ébnvêrsum, tomiminveïiissèpoe- abBtiflpiisbonis jejuno corde tabesciu Quivero Clirisli
:nHeniïoejet ob id eliam ipsi bon desperantsalulehn membris Jldeli incôrporalur amore; non,polést jeju-
-. Et mur'muYdbant-phmisoei. et scriboe'vorumdi-cëiilësi ^nafëj quia carne ipsius -epulalur el sanguine. Ailler?
vd -discipuiosejiisi--Quare cum -piMicdnis<elpeccatar Jffannes vinum et siceràm,noii billitij ©omiùus Cum -
'iribiis.'mandiwaiis.-ël'b.ibxiis? Gonvivanlibus cura Bo-- •pubiicanis et peccatoribus manducat et •bibit5-"quia
mino publicanis, pbarisoei murmurantes dejeju'uio Hïfeabsiibeima merituni
augët>^*ui - poleiilia nullà
gloriantur; Ubi. primo legis ^t gratioe quanta sit dir, »aturoe <:DôminùsiauiemicuiJnaturaliier jsuppelebat
staniia declaraturi-Quia qui legem «equunlur, jejunoe •délicta dbnareij cur «Us ^decliharet
iquès labstitien?-
mentis.-famempaliaiitur oeiërnam. Qui vero verbum ilibus polerât redderé puriçres? ISed•jejûnavil et
in interioribus animoereceperanl alinieiilis-ccGlestis, rCilislus, neproeceptum deÈIinaréstManducàvitcum
ei fonlis ubertaie recreaii, es'urire et-silire non qjosW
jpeccatoribusï ul gratiata cèrnëres; âguosceres pble-
sint Deinde relributionis futuroespecies proefiguratùr, isiâtea. . . .-,'.: . - - ' :. -.- . .:
quando epulaniibus cum -Christo electis perfidia.sù- Quibus ipse ail: Nunquid poleslis.filios -sponsii,
.perborum jejuna îorquebitur, Quibus dicilurj Merè- -dum cum illis esl sponsusy facere jëjûmre'? Vëiiienl
iriçès et-publicaniproeeedeiilvos in regno Dei (Matth, fiufém-diesi et cum ablatiis
fuerit mbillwsponsus,-ltmt
sxi). Quod si per Maithaeielectionem, fides gpnlktm -feiimabuntin itimdiebus,
Sponsus Christu*, «pensa
591 BED^E VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. - EXEGETICAGENUINA. 392
Ecclesia est. De hoc sanclo spirilalique connubio , A veieribus comparât ulribus, quos vino novo, id est,
apostoli sunt creatï., Unde bene Marcus evangelista spifilalibus proecëpli's facilius disrumpi, quam id
filiosëos appellat nupliarum, non tantum sponsi, sed posse conlinere dicit. Erunt autem jam ulres novi.
etiam sponsoe,volens intelligi quia per lavacri rege- cum post ascensum Domini desiderio consolaiionis
neralionem, in jus divinoe generationis assumpti ejus orando el sperando innovantur. Tune enim ae-
sunt. Qui jejunare ac Jugera non possunt quandiu ceperùnt Spiritum sanclum, quo impleii cum linguis
sponsum in lhalamo vident, et ipsum sciunt esse-cum omnibus loquerenlur, à Judoeis nescîenlibus, sed la-
gponsa. Quando vero transierint nuptioe, et passionis men vere atlestanlibus dictum est, quia muslo pleni
ac resurrectionis lempus advenerit, tune sponsi filii sunt isli. Novumenim vinum jam novis ulribus no-
jejunabunt. Quod autem Lucas non ait ut coeteri: veral, hoc est Spirilus sancii fervor spirilaliutn
Nunquid possunt filii sponsi aut nupliarum jejunare corda repleverat. Aliter. Cavendumdoclori, ne ani-
Vel lugere , sed nunquid polestisfilios sponsi facere moe nondum renovaioe,sed in vetuslale malitioeper-
jejunare (Luc. v')? eleganter intimaViteosdem ipsos duranli, novorum mysteriorum sécréta conimïllat.
qui loquebantur fuisse faciuros , ut lugentes jéjuna- Et nemo bibensvêtus,slaiim vult novum,Dicit enim,
rent filii sponsi, quoniam ipsi essent sponsum occi- Velusmeliusest. Judoeossignificat, quibus viloevete-
sùri. Notandum vero liùnc luclum absentioesponsi, " ris saliva imbulis, novoegraiioe proeçeptasorduerant.
non nunc lanlum , id est, postmoriem resurrectio- Quia profeclo majorum tradilionibus commaculati,
ncmque ejusdem sponsi, sed et ante incarnationem dulcedinem spirilaliutn verborum percipere néqua-
illius per lolum hujus soeculilempus esse celebralum. quam valebant.
Prima quippe tempora Ecclesioeante Virginis partum CAPUT VI.
sanctos habuere, qui desiderarent incarnalionis Factum est autem in Sabbato secundo primo cum
Christi adventura. Ista vero tempora ex quo ascendit transiret per sala, vellebantdiscipuli ejus spicas, et
in coelumsanctos habent, qui desiderent ejus manife- manducabant çonfricanies manibus. Hoc est quod
statiohem ad vivos et mortuos judicandos. Neque hic Marcus ait, quia discipuli propler nimiam eorum qui
desiderabilis Ecclesioeluctus requievit aliquantum , veniebant ut curarentur importunitatem, ne man-
nisi quandiu hic cum discipulis in carne versatus ducandi quidem spatium habebant, et ideo quasi
est. Juxta leges autem iropologioescieudum , quod homines esurïebant. Quod autem spicas segeium
quandiu sponsus nobiscum est, el in loetitia su- manibus confricant, et inediam consolanlur, vitoe
mus, nec jejunare possumus, nec lugere. Cum au- attsterioris indicium est, non proeparatasepulas, sed
tem ille propter peccata a nobis recesserit et avala- cibos simplices quoerentium. Et nota quod primi
p
ient , lune indicendumjejunium , tune recipiendus apostoli Salvatoris lilleram Sabbati destruunl, adver-
est luctus. sum Ebionilas, qui cum coelerosrecipiant apostolos,
Dicebatauiem et similitudinemad illos: Quia nemo Paulum quasi Iransgressorëm legis répudiant. Unde
çommissurama vestimentonovo, immillit in veslimen- bene Lucas diem quo Sabbali Iittera solvi coeperat,
lum velus. Alioquin el novum rumpit, et veleri mon SsuTepoTr/îMTov hoc est • secuiido-primum Sabbatum
cùnvenitcommissuraa novo. Cum interrogaïus esset nuncupat, volens ihiimare Sabbali Ipgalis observan-
Dominuscur discipuli ejus non jejunarent, respondit tïara cessare ultra debere, et iialuralis Sabbali libsr-
•carnalesadhuc quosque, et necdum passionis resur- làiem quoead Moysiusque tempora coelerorumdie-
rectionisque suoefide solidaios, non posse severiora rum similis erat, oporlere rastilui. Ut sicut Ecciesiam
jejunia et continenlioe sustinere proeçepta, ne per non circumeisiovel coeramonioelegis, sed fides Abra-
•auslerilalem nimiam ; etiain credulitalem quam ha- hoe qua in proeputiojusiïficatus est, per dilectionem
bere videbantur amiltant. Ipsos ergo adhuc disci- operata salvat, ita hanc etiam non aliud quamspiri-
puios tanquam vêlera vestîmenla dicit, quibus in- tale Sabbatum, quo el ipse Abraham semper a ser-
çdnvenienter novus pannus assuitur, id est, aliqua vili, id est, noxia vacabat actione, per sepiiformem
particula doctrinoe,quoead novoevitoe lemperanliam ]î) Spiritùs sancti gratiam Deo commendei. Hujus ila-
pertinet. Quia si hoc fiat, et ipsa doctrina quodam- que lemporis Sabbatum, quo sicut m coelerisdiebus
modo scindilur, Cujusparticula quoead jejunium ci- utilia quoequelicet operari, ad distinctionemJudaici
bbrum valet .inopportune iradilur. Cum illa doceat Sabbati quo non iler facere, non ligna colligere, non
générale jejunium non a concupiscenlia ciborum alia quoelibetnecessaria facere licebat, secundo-prî-
lantum, sed ab omni loetitiatemporalium delectaiio- nium appellat. Primum videlicet hoc a secundo proe-
num, cujus quasi panmim, id est, partem aliquam latum sive lemporis ordine, quia per innumera ante
quoead cibos pertinet, dicit non oporlere hominibus legem ssecula, quomodonunc agitur a palribus age«
adhuc veteroeconsuetudini dedilis imperliri, Quia et baïur, seu cerle gratioe munère significans ut nil
illinc quasi conscissio videtur fieri -, et ipsi vetustati aliud secundo-primum, quam inferïori superius in-
non convenit. lelligas esse Sabbatum. Nam et primus homo de
Et nemomillit vinumnovumin ulres veteres, alio- terra terrenus, secundus homo de coelo coelestis.
quin rumpit vinum novumulres, et ipsûm effunditur, Nec tamen errai, si quis DominumJesum Chrislum
et ulres peribunt. Sed vinumnovumin ulres novosmil- secundo-primum Adam velit appellarc, qui merito.
teiidumest, et utraque çomervanlur, Eosdem quoque scilicet et gratia non humanoenativitaiis ordinepri-
3DS IN LUCJî EVANGELIUMEXPOSlTIO. — L1B. H. 594
muni proecesseritAdam, juxta quod de illo proecur-1\ minum salus est. Opponit ergo Dominus Pharisoeis
sor suus ait : Qui post me venit, ante me facluSiest, calumnialoribus, et dicit : Si et Davidsanctus est, et
quia prior me eral (Joan. i). Potest et ila in Sabbato Abimelech ponlifex a vobis non repreliendilur, sed
secundo primo diclum inleiligi, ut unum idemque legis ulerque mandatum probabili excusaiione Irans-
Novi Teslamenti Sabbaium, et secundum el primum gressi sunt, et famés in causa est, cur eamdem fa-
sit. Secundum, quia post légale Sabbatum a nobis mem non probalis in apostolis, quam prabalis in
observalur. Primum, quia et anle décréta legis a coeleris?Quamquamet in lioc multa distanlia sit,
justis observabatur antiquis. Mysliceauiem discipuli isti spicas in Sabbalo manu confricant, illi panes
per sala iranseunt, illa videlicet de quibus Dominus comedere Levilicos, el ad Sabbati solemnitateraac-
ail, Levaleoculosveslros,et videleregiones,quia alboe cedebant. Coquebaniurenim panes proposïlionisante
sunt jam ad messem,et qui melil, mercedemaccipil Sabbaium, et Sabbalo mane oblali super sacrant'
(Joan. iv). Et ideo nihil melius esurire, quam salu- mensam pnnëbanlur, bis seni ad alierutros conversi,
lem inlelligunlur, hominum quam ipse messorum duahus pateris aurais superposilis thure plenis. Quas
primus quondam inter preces esurieus, inox oslensis permanebanl ad aliud Sabbatum, et lune pro illis «Iii
quascupiebai dapibus, audit : Surge, Petrë, occideet deponabaniur, illi vero sacerdolibus exbibebai.'iur.
manduca (Acl. %). Et mira sacramenli concordia, IB Et thure incenso in igné sacro in quo omnia holo-
quia et ibi mactari et manducari jubenlur animalia, causia fieri solebani, aliud tbus super alios duo-
et hic confricari et nihilominus manducari spicoe deciin panes adjiciebatur. Qua hora superveniciis
referuniur. Hoc esl enim : Mortificatemembravestra David,panesqiieconsecratos accipiens, ostendit figu-
quoesunt super terram, et exuilevosveteremhominem, rate sacerdotalem cibuin, ad usum iransilùruin esse
cum actibus ejus (Coloss.m). Quia non aliter quis- populoruni. Sive quod omnes vitam sacerdotalem
que transit in corpus Christi, non aliter doctorem debemus imilari, sive quia omnesfiliiEcclesioesacer-
profectus sui fruclibus pascit. Vellere ilaque spicas doies sunt. Ungimur enim in sacerdoiium sanclum,
esse homines a terrena intentione, qua solum men- ofiérenies nosmelipsosDeo bostias spiriiales.
tis quasi radicem fixerant, eruere. Fricare auiem El dicebat illis, quia Dominus est Filius hominis
manibus, exemplis virtulum ab ipsa etiam carnis etiam Sabbati. Si, inquit, Davidrex sacerdotali cibo
concupiscenlia, quasi fslliculis atque inlegumenlis paslus excusabilis est, et juxta allerius Evangelii
aristarum, puritatem mentis exuere. Grana vero fidem sacerdoles Sabbatum per lempli minisiërium
manducari est, emundalum quemque ab omni inqui- violantescriminecarent,quanto inagisFiliusuomiuis,
(ïamenlocarnis et Spiritùs, per ora proedicantium, qui verus rex et verus sacerdos, ei ideo Dominusesc
Ecclesioemembris incorporari. Et bene hoec disçi- *Z Sabbati, evulsarum Sabbalo spicarum noxa non
puli apud Marcum, Dominum proegredienies egisse . tenelur.
referantur, quia doctorisnecesseest sermo proecedat, Factum esl autem et in alio Sabbalo, ul inlrarct in
elsic cor audilorisgralia supernoevisilationisillustrai. synagogamel doceret,el erat ibi homo, et manus ejus
Quidam autem Pharisoeorumdicebanlillis : Quid dextera arida. Sabbatis proecipue Dominus in syn-
(acitis quod non licet in Sabbatis?Hoec alii Ëvange- agogadocet, operàturqueyirtutes, non solum propter
listoenarrant ipsi Domino fuisse magis objecta. Sed însinuandum spiriiale Sabbaium, sed et propter te-
sive illi, sive discipulisejus, sive per plures passim lebriorem eo die populi coiiventiim.Cuituuc ex an-
criminalités utrisque sint dicla (neque euimullus liqua Palrum insiiiuiione moris erat, qui vacare a
evangelista falsumscribere poluit) tamen quia quid- labore per legem jubebatur, legendis audiendisque
quid a discipulisagilur, ad eum respieil, cujus in Scripturls operam dare. Juxia quod in Aelibus
agendo magisieriumsequuntur, confestim ille juxia aposiolorum Jacobus loquilur. Moyses enim a die-
quod Esaiasait : Et arguel in oequitalepro mansuetis bus antiquis habet qui eum proediceiit in syn-
lerroe(Isa, xi), falsos legis defensores veris sanclo- agogis, ubi per omne Sabbaium legilur. Nam sic-
ram devincil exemplis. Ait enim : ut Iii quibus venandi ars esl, ubi feras, pisces et
Nec hoc legislisquodfecit David, cumesurissetipse volucres abundare didicerint, ibi sua maxime retia
et quicum.eoerant, quomodoinlravil in domumDei et tendrait : ila et Dominus semper docuil in synagoga
panesproposilionis.sumpsil,el manducavit,et dédit his el in templo,-quo omnes Judoeiconveniebani,volens
qui cum ipso erant, quosnon licetmanducarenisi tan- omnes salves fieri, et ad agnilionem verilatis veuire.
tum sacerdolibus? Regum narrât hisloria, bealuin Homo sane qui manum habebat aridarn, h'umànum.
David insidias Saulis vitantem ad Abimelech sacer- genus indicat infecunditale boni operis arefaclum,
dotem venissein Nube, sibi suisque cibos pelisse. Al sed Domini niiseralionecuralum. Cujusdextera quoe
sacerdolem panes communes non habenlem, cum in primo parente dum vetiioearboris pomadecërpe-
sblum primo disceret mundos a mulieribus ab heri rei, aruerai, per Redèmptorisgratiam, dum insontes
et nudiustertius fuisse pueras, panes consecratos ei manus in crucis arbore tënderet, bonorum''-opéruih'
dare non dubitasse, melius arbitraium prophela di- succis esl resiiiuia salut'u El bene ïn .synagogama-
cente : Misericordiamvoloet non sacrificium(Matth. nus erat arida, quia ubi scieniioedoiium majus, ibi
îx) de famis pericuïo homines liberare, quam Deo gravius est inexcusabilisnoxoepericulùm.
oflerre sacrificium. Hoslia enim Deo placabilis, ho- Observabanlauiemscr'boeet pkarisoeisi Sabbatocu-
PATROL.XCII. . 13
,395 BEDiK VENERABILISOPP. PARS II.-.SEC-T.I. - EXEGETICAGENUINA. S96
tua as.ttccipien-
v&rel,ul wvenirenlaccusàreillum. Quia dest.ruciionem4 siaslïco dicilur: Fili,.non sit manus
.Sabbali quam in discipulis arguebant-probabiii ma? dum porrecla,et ad dandum collecta{Ecel. iv). Fru-
gisierexcusaveral exemplo, nuncipsum obs.ervaudo stra enim manus ad Deum pro peecatis rogalurus
magislrum caJumniari volunt, ut si Sabbato curet, expandit,jjui non bas ad viduaro rogantem benefi-
transgressionis, si non curet, crudelilatis aut imbe- cium lalurus exlenderi!..
-cïlliiatis arguant. ,-.--. - -, - .Ipsi aulem-replelisunlînsipienlia, et colloquebantur
ad invicem,quidnam facerent Jesu. Magnautique in-
Ipse.verq.sciebal cogilalioneseorum, otc. Hoc est
quod-legimus :,Dominus:novit cogilaliones hominum . sipientia, eos qui. salule plurimum indigebant, de
nece Salvaloris âgere consiliuni. Qui quantum ne-
quoniam vanoesunt (Psal. xciii). Et quod sequitur :
Beatus homoquem tu erudieris, Domine, et -delege tua qniiioesludeant, ostenditur, cum ei hoc in crimen
docueris eum {Ibid,). De illis diclum; est qui legem repulant, quodâd verbum illius salvam qui langue-
per.Clirisiuni.adïmpletam,nec nobis carnale per hanc, bat extenderit dexteram. Quasi non eorum quisque
sed spiritale Sabbaium didicerant esse'proeceptiim. majora Sabbatis egerit, cibos porlando, porrigendo
. Ait autem.pd illos Jésus : Irilerrogo vos, si'licet calicem, cseleraque quoevictui necessaria sunt exse-
Sâbkalp bene, facerean maie? Proeyeniens Dominus quendo. Neque enim-qui dixil etfacla sunt, Sabbalo
calumniamjudoeorum quam sibi perfida mente para-J 'iaborasse poteràt convinci. -
Factum est aulem-imillis diebus, exiit-in moniem'
verant, arguil eos quia legis proeçeptaprava inler-
.preiaiione yiolarint, oestimando in Sabbalo eliam a ' orai.e. Non omnis qui oral, ascendit in montera. Est
bonis operibus feriandum, cum lex a malis abslinere enim oratio quoepeccalum facii. Sed qui bene orat,
jùbeat-dicens : Omne,opus,servile -non.facieiisMi-eo qui.Deum orando quoerit, hic a lerrenis ad superiora
(Levit, xxiii), id est peccalum : Omnisenim qui facit. progrediens, verlïcem curoesublimioris ascendit. Qui
péçcatum, servus.esi peccati (Joan.-vni). Eodem proe- vero de diviliis, aut de honore soeculi,but certe de
eeplo/simul el fuluri soeculilormam in proesenlibus inimici morte sblliciius'obsecrai, ipse in infimis ja-
«dumbrans,-ubi-qui per sex soeculi hujus oeialës cens, viles ad Deum preces .millit."Orat autëm Do-
boiia.l'ecerunt, in septima.quïete nialorum lanluiri- minus, non ut pro se obsecrët, sed ut pro me impe-
-modp, non auiem et bonorum sint ferias habiluri. tréii Nam et si omnia pbsuérit Paler in potësiate
Nam licet-soeculariaopéra conquiescantj nonotiosus Filii, Filius (amen ùt formam hominis impleret, ob-
lamen boni operis aclus est in Dei laude quiescere. secrandum Palrem pulat esse pro nobis, quia advo-
Animamsalvam facere, aut perdere? Hoc est homi- calus est noster-: Aâvocatumenim, inquil, hùbemus
npin,curare,: an, non. Idem est quod proemiseral : , apud Patrem Jesum Christum(I Joan. u). Siadvoealus
Bene facere, an maie. Non quod Deùssumme bonus, 'est, débet pro meis inierveiiire peccaiis. Non ergo
auclor mali imbis aul perditionis esse possil, sed quasi-infirmus, sed quasi pius obsecrat. Vis scire
quod ejus non salvare, Scripluroe consueludine peyr- quam omnia quoe velit, possit ? el advoealus, cl ju-
•deredieatur. Sicut dicitur indurasse cor Pliaraonis, dex est. In altero, pielatis ofliciùm; in àliero, insi-
non quôd molle obduiaverit, sed quod merilis proe- gne est poiestatis. i",'
cedeniibùs. obduraluin, misericorditer emoliire no- Et eral pernoclansin bralionë Dei. Forma tibi proe-
lueril. Et nos cum rogamus, ne nos inducas in tenta» scribiiur quam debeas oemùlari. Quid enim le pro
tionem(Matth.-\i), protinus addendo : Sed libéranos saline tua facere oporier, quando pro te Chrislus in
amalo(Ibid.), manifestedocemur ejus non inducere oraiionepernoctat? Quid te facere convenit, cum vis
iiu lenlalipnem,. non esse aliud, quara liberare a aliquod officium pielatis adoriri, quando Chrislus
malo; ejus perdere animam esse, a perditione salvam missurus aposlolus prius orare euravil? Vis scire
non facere. Si quem vero movet quare Dominus cum quam mihi, non sibi oraverit ?
corpus esset curalurus, de animoesalvaiione inlerro-. Et cum dies.,inquil, faclus esset, voeavitdiscipuios
gayeril, intei.ligat vel animam niorë Scriplurarum suos, ei.elegiiduodecimex ipsis. Ubi noiandum, quod
pro.homiiiè posilam, sicut dicitur : Jloe sunt animoe-) evahgelica et aposloliça Scriplura non solum illos
quoeexierunl de femoreJacob (Exod. i) ; vel quod illa duodecim appellat discipuios Christi, sed et omnes
miraculapropier animoe,.salulem faciebatj vel quod qui in eum credëntes-magisterio ejus ad regnum coe-
ipsa manus sanatio:salulem:animoesignificabat,quoea lorum ërùdiebantur. Discipuliquippe a discendosunt
-bouis-.fuiproedixi)cessans operibus,; aridam quodam vocaii, ex quoruril inultiludine quos ipse voluit
niodo dexiram habere videbalur. .. * .'. ' .-"'•
elegii. "..:•'
El çircuinspeçiSsomnibus-,-. dixil homini : Exlende, Ques el apostolosiiominavit.ApostoliGroece,Latine
manum tuant. Etextendit,.el,resi.itiita estmanus ejus. missidîcuntùr. Cujus sacramentum nomine exponëns"
Sanandà, manus arida jubptur extendi, quia infru- evangelista Marcus', ail : El jeciiut essenl duodecim
ciupsoedébilitas animoe nullo melius ordine quam cùmillo, et lit mitlerëieos'proedicarëEvangelium.Et
eleemosynarum largilâie curalur. Unde Joannes ipse Dominus dicit : Sicul misitme Paler, et egomillo'
Baptisla lurbis sciscilanlihus quid facerent, ul non vos. Qui benë duodecim sunt elecli, ut videlicet
velut arbores:aridoemitterenlur in ignem, hoc solum mundi salulem quain verbo proedicarënl. sUoqupguë'
proecepity Qui habet duas tunicas, dei non habenti, et numéro mystice comnîëndarent. Ter enim quàterni,
oui habetescas, similiter facial{Luc, ni). El in Eccle- deeus dipondium (sïV).Hincest enim quGâ'elïupéribs-
597 IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. IL 5SS
dixi, qua cum in lypo. Ecclesioe Salomon .Domino1LMaiihoeus,juxta quod scriplum est.: Die tu. iniquita*
templumconderet, fecil el mare irneurn, in quo sa- tes tuas, ut juslificeris;. el manifeste Malthoeumde
ccrdoteslavaréniur, diiodecimqueillud boum clunis telonio vocalum, et in ordine se aposiolorum publi-
imposuil,quorum très aqu.ilonem,1res occidentem, canum cpguominai,sed el compari suo Thomoecum
très meridiem, el 1resaspicerent orieniem, figuralt- a coelerisevangelislissit proelatus,se in ordine sup-
ter insinuans quoniam apostoli aposlolorumquesuc- pon'u. Jacobus sane et Joannes qui ob eximium
cessores, cunclas orbis quadrall plagas fide et cpn- virtutis et animi culmen filii lonilrui hoc esl, §oa-.
fessionesanctoeTriniiatis essenl a peccalorum labe vspyEcç,sive ut emendaLiusseribilur, banereem,
purgaiurï. sunl a Domino cognominali. Nec frustra. Quorum
Simonem quemcognominavitPelrum, el Andream unus e coelestibus inlonans vocem illam llieologi»
Non nunc primum Simoni Pelri cogno- eam, quam nemo. prius. edere noverat emisil : In
' fralrem ejus.
men indidii, sed longe ante cum a fraire Andréa ad principioeral Verbum,el Verbumeral apud Deum, el.
se adduciuminluiius dixit : Tu esSimonfiliusJoannoe, Deus erat Verbum, etc. (Joan. i). Quoetanto robore
tu vecaberisCephas, quod interprelatur Petrus (Joan. gravida reliquit, et si aliquanto plus inlonare vo-
i). Sed cum volens Lucas nomina duodecim aposio- luisset, nec ipse capere inundus posset. Sed et ambo
lorum enumerare , necesse haberet Pelrum dicere, * soepeseorsum, et in moniem a Dominoduci, elali-
breviler innuere voluit quod non hoc anle vocaretur, quando sonum de nube lerrilicum percipere merue-
sed ita eum Dominuscognominaverit, quamvis non runt : Hic est filius meus dilectus. Prisca quoque
lune, sed quando Joannes ipsa Dominiverba posuit, nomina tneriiis aplissima gustarunt. Jacobus enim
inlentos videlicetreddens audiiores. Nam si hoc anle supplantalor. Joannes, in quo est gralia, .velDo-,
vocaretur, non ila. videras myslerium pelroe, puians mini gralia dicilur. Nainille et carnis curam Domino
eum casu sic vocari, non providentia Dei. Ideo vo- vocante supplaniare, el ipsam carnem Ilerode iru-
luit eum prius aliud vocari, ut ex ipsa commulatione cidanie gavisus est c.oiitemnere. Iste ob amoris
nominis, Saeramenli vivacilascommendarelur. Idem proecipuigratiam, quam virginal! gloria meruerat,
ergo Latine'Petrus, quod Syriace Cephas, et in uira- super redemploris sui peelus in coena recubuil.
que lingua nomen a pétra derivatum est, haud du- Pbilippus os lampadis.inlerpretatur, Et reçle,.quia
bium' quin illa, de qua Paulus ail : Pelra auiem eral et vocatus a Domino,mox invenlo Nathanaeli lumen
Chrislus(I Cor. x). Namsicul lux vera Chrislus, do- quod agnoverat proedicavit dicens : Quem scripsit
navit apostolis ut lux mundi voeeniur, sic et Simoni Moysesin lege el propheloe,invenimusJesum^ filium
qui credebai in petram Chrislum, Pétri largilus est _ Joseph a Nazareth (Joan. i). Et posimodumquod se
nomen. Cujus alias alludens etymologioedixil : Tu de lumine minus scire senliebat, suppliciterquoesi-
es Petrus, ei super hanc petram oedificaboEcclesiam vit : Domine,inquiens, oslendenobisPatrem, elsuffi-r
meam(Matth, xvi). Violenter ergo quidamLatino vel cit nobis (Joan. xiv). BartholomoeusSyrum est non
Groecp'nomini Hebroeam quoerentes elymologiam, Ilebroeum,el inlerpretatur filius suspendentisaqnas,
dieunt Pelrum dissolventeni,sive discalciantem, vel hoc esl, Filius Dei. Qui proedicalorumsuorum men-
agnoscenteminierpreiari : cura et exposilio Joannis tes ad coelestia coiiiemplanda suspendit, ut quo
Evangelisloecujus niemini, et ipsa lingua Hebroea, celsa liberius pervolanl, eo lerrenorum corda fera-
quoe P lilteram omnino non sonat, Hebroeuinhoc cius diciorum suorum guitis inebrient. Unde bene
nomen non esse lestelur. Abusiveefiim Felrum pro Moysesde Ecclesiamyslicedisserens ait : Quianonest
Petro, sicut et Fauium pro Paulo, et Filatum' pro terra, ad quamingrediminipossidendam,similis lerroe
Pilalo scribenles, violenter ficto nomini falsamin- jEgypti, de qua existis, ubijaclo semine in hortorum
lerpretationem subneclunl. Simon auiem obedieus moreni aquoe ducuntur irrigiioe, sed de coelopluvias
inlerpretatur. Porro Andréas, Groecum nomen esl, exspeclans, quam Deus suus invisit omni lempore.
«TriTOÛ«vS^ôr, hoc esl a viro, virilis appellalur. Soeeularisenim sapienlia quasi coluber per liumuiu
Quibus recle vocabulis, aposiolorumprimi decoran- Q serpil, divina autem de coelestibus inlonat. Mat-
tur, qui mox agnum Dei a Joanneeognoveruni, eum llioeus donaïus diciiur, videlicet, qaia magno 'Do-
videra et audire curaverunt. Quod vero Simon po- mini mimera de teloneario publicano,in apostoli est
nens moeroremvel audiens trislitiam inlerpretatur, et evangelisloedelegaïus officium.Thomas, abyssus
illi lempori congruit, quando posl resurrectionem vel geminus. Unde et. Groece Didymus appellalur,
viso Domino,vel morlis illiusvel suoenegationismoe- quia quo coeleris diulius dubilavit, eo dominicoere-
rorem deposuil, sed suoecmifëstimmorlis trislitiam surrectionis veritatem altras didicit. De.quopulchre
audivit, dicenie Domino: Cumautem senûeris,exlen- Paulinus Noloeautistes cecinit :
des manus tuas, et alius le cingelet ducel quo nm vis
Hic ciubiusgemino,Didymuscognomine:, Tliûmasv
(Jean. xxi). Adjacel, b uncChrisluspavida;cunelain:neu-ieùtts,
Jacobum, el Joannem, Philippum, et Bariholo- l'ro noslradubilarefidepermisil,ul et nos
Hocduce Ormaii,Doruinumquu Demnque
moeum, Maltlioeumet Thomam. Pulchre ac reveren- ViverepostmoriemverofaleamurJesumiremeïites,
ler Lucas in calalogo aposiolorum usitalo nomine Corpore,vivasuasmonslrantemvulneracarnis.
Matllioeum, in prima vero de lel&niovocalione, ut Jacobum Alphoei, et Simonem qui vocaturzelplet,
superius admonui, Levin appellarc maluit. Ipse,vere Hos cum addilamento posait, ad disiinetionemla-
509 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. - EXEGETICAGENUINA. 400
cobi Zebedoeiet Simonis Pelri, vel eliam Judoe(ra- A Electurus apostolos Dominus in montana subiït,
diions. Nam et hune Simonem fuisse diclum, Joan- turbas vero dociurus ad campeslria redit, quianon-
nes bsiendit, qui ait : El cum intinxisset panem, hisiin humili Christum turboevidera sufiiciunt. Nam
AediiJudoe Simoni Iscariot. El Jacobus quidem Al- hoecest norma qua seculus Apostolus ait : Non po-
phoei, ipse es( qui in Evangelio frater Domini nomi- tui vobisloqui quasi spirilalibus, sed quasi carnalibus.
namr, quia Maria uxor Alphoei, soror fuit Marioe Quasi parvulis in Christo, lac vobispotum dedi, non
nialris Domini, quam Mariam Cleophoe, Joannes escam.Nondum ënim poleratis, sed ne nunc quidem
evangelista cog.nominat.Forlasse quia idem Alphoeus potestis(I Cor. m). Apostoli autem ipsi secundum
etiam Clebpbas est dictus, vel ipsa Maria defuncio Matiharum quasi perfëciiores, et in monie et aperio
post natum Jacobum Alphoeo, Cleophoenupsit. Cui Salvaloris ore docti esse narranlur. Ubi si quis di-
Simeonem filium genuissê, eumque consobrinum ligenlius utrumque velit evangelistam perscrutari,
Domini existeniem, éo quod Gleophas frater fuerit potest intelligi, cum in monte duodecim discipuios
Joseph, Jerosolymoepost Jacobum rexisse Ecclesiam, elegit e pluribus, quos et apostolos nomïnavit, quoi!
historia ecclesiasiica tradil; sive hic apostolus Si- Mallhoeus proetermisit, tune illum habuisse sermo-
mon, seu quilibet alius Simeon fuerit. Quia vero nem quem Mallhoeus inlerposuit et Lucas tacuit,
Jacobus merito filius Alphoei,id est, docti s'il cogno- hoc est in monte. Ac deinde eum descendisse^ in
minaiiis, ipsi teslaniur apostoli, qui eum post Do- loco campeslri habuisse allerum similem, de quo
mini passionem siatim Jerosolymorum ordinaverunl Malthoeuslacet, Lucas non tacet, et ulrumque sermo-
episcopum. Quia-ei ante sanguinis elfùsionem verus nem eodem modo esse conclusum.
eliam ipse carnalis desiderii sit supplantator, lesta- Ab omniJudoea.etJérusalem el marilima, el Tyn el
tur Hegesippus vicinus aposiolorum temporara" hi- Sydonis, e.ic. Maritimam mulliludinem non a prô-
storiens. -Suseepit, inquiens , Ecclesiam Jerosoly- ximo mari Galiloeoe(neque enim hoc miraculi loco
moe postapostolos frater DominiJacobus cognomenlo ponerel), sed a mari magno reor esse cognomina-
Justus: Mulli quidem Jacobi vocanlur, hic de utero tam, in quà etiamTyrus el Sidon compreheudi po-
•nialris sanelus vocatus fuit; vinum et siceram non lerant. Vérum, quia genlium civilates sunt, Judoeis
bibil, canienv nullam comedit, nunquam atlonsus quidem sorte daioe, sed non ab eis possessoe,eo
est,- neque unclus est unguento, neque usus est quod hosies exterminari nequirent, consulte nomi-
balneo. Huic solilum eralingredi sancla sanclorum; naiim ponunlur, ut quanta sit farna virtusque Sal-
Siquïdem veslibus laneis non ulebatur, sed lineis, vatoris inlimetur, quoe exteras etiam ad sanitalem
soiusque ingrediebalur in lemplum, et fixisgenïbus > doctrinamque capessendam civiiaies accersiat. Ubi
pro populo deprecabaiur. In lanlum, ul camelorum noiandum quia Dominus eisi venienlibus ad se gen-
duriliam contraxisse ejus genua crederentur. Simon tilibus misertus sit, unde et puerum çeniuriouis et
•autem Zelotes, ipse est el Simon Cananoeusde vico Chananoeoefiliam approbala petenlium fide curavit,
CaliloeoeCana , ubi aquas Dominus convertit in non lamen eorum civitates intrasse reperiiur, ne
vinum. Cana quippe zelus, Cananoeus Zelotes in- videlicet occasionem quereloe Judoeis calumnianli-
lerpretatur. bus suggereret, sed perfeclam poiius salutem gen-
Judam Jacobi, et Judam Iscariot, qui fuit prodilor. lium passionis et resurrectionis suoelempori reser-
El horum dislinelionis gratia, nomina dupticavit. varet. Quo imminente tempore genlilibus eum vi-
Quorum unus, ul ipse in caiholica scribit Epislola, dera quoerenlibus ait : Nisi granum frumcnli cadens
Irater est Jacobi, qui etiam Thadoeus vocabatur. in terram morluum fuerit, ipsum solum manet ;
.Aller, aut a vico in quo orlus esl, aut -ex tribu Issa- si auiem morluum fuerit, mullum fructum offert
ehar proesagium suoe condemnationis vocabulum (Joan. xn).
sumpsii. Issachar quippe quod dicitur mërees , El omnislurba quoerebateum langere,quia virtus de
prelium prodilioitis insinuai. Iscariot auiem quod illo exibai, el sanabal omnes. El supra leprosus Do-
memoria morlis interpreialur, argùit eum non re- ) hiino tangente mundalur, el hic omnis lurba quoe
pente-persuàsum, sed medilalum diutius dominicoe eum tangere poluit spirilus illius virluie sanatur.
iraditioiiis subiisse piaculum. Qui non per impru- Taclus ergo Salvatoris, opus esi salulis. Quem lan-
dentiam, sed per providenliam inler apostolos eligi- gera, est fidélilër in eum credere. A quo tângi est
lur. Quanta enim est verilas, quam nec adversarius ejus munere tirmari. Sed unusquisque in sup sensu
minisler infirmai? quanta moralitas Domini, qui abundal. Turboe quoede longe ad audiendum con-
periciitari apud nos judicium suum, quam afleetum fiuunl, descendentis in campum Domini curantur
maluil? Susceperai enini hominis fragilitatem, et altaciu. Discipuli qui in'minoribus jam sunt insti-
ideo nec lias parles recùsavii infirmitatis humanoe. -nui, in'montis cacumine ad majora pfovehuntur.
Voluit deseri, voluit prodi, voluit ab apostolosuo E quibus etiam eliguntur, qui eum transfiguratum
iradi, ul tu a socio desertus, a socio proditus, seereto in monte speculentur. Unus proe omnibus
moderaie feras tuum errasse judicium, periisse be- quasi sublimions sapienlioefonie inebriandus, ma-
neficium. gistri recumbit in peciore. Raroque uspiam vel lar-
Et descenaensciiinillisstelil in loco campeslri, et bas Dominum ad altiora sequi, vel quempiamdebi-
turba d.scipulorumejus, et multitude cepiosa plebis. leni invenies in monte curari, sed exsiinctâjfahre
int IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. II. 402
IibiJinum, accensaque scientioe luce, pedeienlim  consequenter illius ei profeclu nos gratblari, et dp.
qnemque ad culmen subira virlutum. Nam et ih fectu necesse est tribulari ; nec solum tribulari, ve^
Veleri Testàmenio Moysessolus cum Josue moniem rum ad lacrymas usque succendi. Sic enim Samuel,:
Dei ascendens; ad regendum vulgus in cam'po donec et David, peccalum Saulïs et inleritum lugent. Sic
redirent, Aaron ordinavit et Hur. Aaron quippe qui peccalricem Dominus ipse Ilevil super civilatem, et
inlerpretatur mons foriitudinis,singularem dominicoe moestis compassus sororibus, Lazarum quem divina'
Incarnaiionis excellentiam. Hur vero qui ignis dici- erat majestaie resuscitalurus, hùinana prius mise-
tur, donum sancti Spiritùs insinuai. Quia plures in ralione deflebat. Mysticesignificans eos qui peccati
Ecclesia parvuli, el si comilari magistros ad pene- morte sopiuntur, ut reviviscere queal a proximïs
tranda summoeDivïnitaiis arcana ncqueunt, domi- esse plangendos..Quodauiem nunc fientes risurosesse
nicoelamen Incarnaiionis sacramenlis redimi, et Spi- promittii, non pu'erililer" accipiendum, spd Scri-
rilus sancti possunl ârdore signari. luroemore risus nomine menlis exsullatio et affectus
Et'ipse, elevatis oculis in discipuios suos, dicebat, quidam loeiiorinlelligeiidus esl esse designaïus; Sic-
Beali païtperes,quia vestrumesl regnum Dei. El si ge- ut Sara : Risum (inquit) rniViifecit Deus (Gen. xxi).
neraliter omnibus loquilur, specialius lamen bcu- Et in Job diclum est : Os aiilemveracium reptebilur
ios Salvator ïn discipuios levai, ul his qui verbum B risii. Per quoe (ut dixi) nomina, gaudium animoe
intenta cordis aura percipiunt lalius saporis inlimi figuratur inlerius.
lumen aperiat. Cui simile est quod Mallhoeus ait : Beali erilis cum vos oderint homines, el çum sepa-
El cum sedissel, accesserunl ad eum discipuliejus, raverinl'vos, et exprobraverint. Qui propier divitias
ei apëriensos suum doeebat eos dicens : Beati paupe- hoereditaiis Christi in sanciis, propier panem" viloe
res spirilu (Matth. v). Nam quibus os in monte se- oeternoe, propterque spem coeleslium gaudiorum,
dens aperil, ut magna sublimiter audiant, in eos fletus esuriem pauperlatemque pati desiderat, bea-
oculos stans in campo dirigit, ul audita patenter tus est. Mulloautem healior, qui lias inler adversa
inielligani. Beati ilaque pauperes. Non ulique om- virtuics servare non trépidai. Quia odiant licet ho-
nes, sed illi lantummodo qui omne proesentis soe--• raines corde nefando, dilectum cor Christo loedere
culi, lametsi altum videatur, pro nihilo culmen nequeunt. Séparent et synagoga depellani, Chrislus
, ducuni. Qui merilo regni coelestis perhibentur mu- invenit et confirmât. Exprobrenl nomen Crueifixi,
nere digni, quia dtieclaiiouis humanoe probantur ipse commorluos sibi conresuscitat, et consedere
cupiditate nudaii. Qualem se rex David pauperiem facil in coelestibus (Epiies. u).
suslinuisse declarans ait : Ego vero egenusel pauper El ejccerinl nomenveslrumlanquam malum, propter
sum. Et alibi non modo lerresiria, sed el ipsa pro Filium hominis.Nomen veslrum quod dieil, nomen
Domino supercoelestia parvi pendens dicensque : Chrislianorum significat,quod a gentibus Judoeisquë
- Quid enimmihi restai in coelo,et a te quid volui super
soepissime quantum ad ipsos mémoriseabrasum, et
terram (Psal. txxu)? mox ubi speï suoefixisset an- ab hominibus est ejectum, nulla jam éxislenic causa
choram, subdendo manifestât : Mihi auiem adhoerere odii, nisi propter filium hominis, quia videlicet,.no-
Deo bonum est, ponere in DominoDeo spem meam. men Christi, credenles suum voluerini facere cogno-
Alioquin nonnulli miserriraa conditione paupertatis, nien ; alque ideo nomïnis summi perseculores, ho-
el hic soeculigaudiis ob ïnopiam rerum, et ibi regno minum non immerito nomine nolauiur. Beati (inquit)
Dei ob meritorum nequiliam carent. erilis, cum vos oderint homines, docens eos ab
Beati qui nunc esuritis, quia salurabimini.Quid esu- hominibus inseclaudos, sed ultra homines esse
rire beati, qui silire debeant, Mallhoeus exponit, beandos.
videlicet justitiàm, aperlissime nos înstiluens nun- Gaudelein illa die, el exsullale. Ecce enim merces
quara nos salis juslos oestimare debere, sed quotï- veslra mulla in coelo. Non hoc a quolibet patienté,
dianum jusiitioe semper amare, imo ardere profe- sed ab eo qui supernoe lanlum mercedisinluilu pa-
ctuui. Cujus perfeelam saturitatem non in hoesoe- 0 tilur, proeceplum potest impleri.ut scilicet inter
culo, sed in futuro posse provenire supërnorum odia cordium, inler probra linguaruin, inter ipsas
deshlerio Psalmista fiagrans ostendit, qui ail : Ego persequentiuiii manus, oequalï; imo loeliori adhuc
autem cumjustilia apparebo inconspeclu tuo, satiabor corde verselur, non ad hoc nostri similes valeant,
dum niânifestabitur gloria tua (Psal. xvi) ; poiesl et sed eorum qui ibant gaudentes a conspeclu consilii,
simpliciler accipi : Beati qui nunc esuritis, qui casii- quoniam digni habiti sum pro nomine Jesu contu-
gaiis corpus veslrum et serviïuli-subjicilis (I Cor. mèliani pâli (Acl. v). Qui ergo mulla in lerris pro
ix), qui in famé el sili verbo o'peram dalis (Il Cor. Chrislo sustinet adversa, mlilla in coelisa Cbrislo
xi), quia coelesliumtune gaudiorum habetis uberlale recipiet dona. Coelerum quania ah.Elia.verboruin
périrai. jacula falsi sustinuere prophetoe, quos deridëns aie-
Beati qui nunc flelis, quia ridebilis. Non lempora- bat : Clamate voce,
majoré ': Deus. enim est Baal, et
lium damna commodorum, sed virlutum detrimenta fersitan loquilur, aul in diversorio est, aut in itinere,
spiriialium qui fient, oelerna beaiitudine consola- aiii certe dormit, ut excit&tm(III
Reg. xvin). Quan-
buntur. Ubi non nostra solum, sed et proximi juhe- lam dedere slragem qui
bciingenli simul el quin-
RJur eommissa déliera, Quem si ul nos diligimus,
ouageui sunl inlerempti? Verum quia Baal el non
405 BED/E VEN.ERABILISOP.P..PA.RSH..SECT. I. — EXEGETICA GENUINA.' 404
Chrislus.' in causa erat, nec ïrrisï .gaudebant, nec 1i neseit erogaré, usUquidem horum delectalur ad proe-
occisi palmam, sed ppenarn merùere perennein.. setisijSed fruelu.i quem dando, polerat acquirere,
s Secundum.hoec enim faciebant prophèlispatres eo- carebil in posteruuv Et alibi legimus : Beatus dives,
rum. Bene exemple adhortalus est* quia,vëra dicen- qui invenlusësl.sine macula, qui post aurum non abîit,
les soient perseculioneni pâli. Nec lamen ideppro- nec speravit in pecunia et thesauris (Eccli. xxxi).
.phetoeantiqui timorépërspeuiionis,.a veriiaiis proe- Voevobis,qui salurati esiis, quia esurielis(Luc. xvi).
dicalione.defeperunt. Notandum sane quia sicut Mal- Saluratus erat diyes ille purpuralus, quando epula-
thoeus, per octo quas posuît be.aliludines oclavam balur quolidïe splendide-, sed dirum voesuslïnebat
spei nosiraj pefféctionem' quoe resurrecti onis gloria esuriens, quando de Lazari, quem despexerat, digilo
dediçalur insinuât, ita Lucas ppr quatuor-..viriuies guliam aquoequoerebat. Aliter. Si beali sunt illi qui
amplectilur cardinales. Beali enim pguperes, qui jusiitioe semper esuriunt opéra, infelicës e contrario
per lemperantiam a mundi refrenaniur illecebrisl sunt oesiimandiqui sibi in desideriis placentes, ruil-
Beati esurienles, qui sua famé conimonili esurienli- lam veri et incon.cussïbonî famem paiiuniur,*satis se
bus esse ipiserendum, et ipsi.per jusiitiam miseren- rati bealos, si non-ad tempus sua voluplate pri-
tiir ut.valenl.- Nam eleernosynam qua Christo non ventur.
''
nostra donamus, sed sua reddimus, jusiitiam recle î Voevobis qui ridetis nunc, quia lugebitis et flebitis.
dici teslalur Psalmisla, qui ait : Dhperdit pauperibus, Et Salomon ait.: Risus dolore miscebilur, et exlrema
justilia ejus manet in soeculum soeculi (Psal. cxi). gaudii luclus^occupat,(Prov.xïv).El ilerum : Cor sa-
Juslilia est enim, qua sua cuique liibuimus, nemini pienlium ubi trisliliaesl, el cor slullorum, ubi loetitia
quidquam debenles,, nisi ut inyicem diligamùs. (Ecclrvu). Manifeste doeens siuliitiam, ridenlibus
Beali qui per prudenliam inler bonum dignoscenies prudenliam, ut supra dbeuimus, flentibus semper
et malum, occidua (1ère, el ad oeterna norunt anlie- ascribendapK .'.
lare. Beati qui per foriiludinem fidei omnia valent Voecum bene vobis dixerinl omneshomines. Hoc
mplpsla iplerare. Igilur, qui necdum eonsummaioe est, quod Psalmista déplorai, quoniam laudalur pec-
virtutis arcem consçendere valent, genéralis intérim cator in desideriis animoesuoe,et qui iniqua gerit, be-
perfeciionis sunt beatiiudiiië perfovendi. Qnaienus nedicitur (Psal.~Hèbr. x). Cui non minima poenss
a bonis pau.latim ad meliora progressi, dum consi-. pars esl sua scelera -bon modo non argui, sed insu-
slenli in pïanitip Domino libenler auscultant, ad per quasi bene gesia laudari. Unde provide Dominus
ïmnc quandoque in monie serieniem sublimiler non ait : Voe;quia bene vobis dieunt homines , quasi
ascendant., Nam quorum adhuc edomandis instruen- n distante aliquantum temppre culpam lardius poena
disque cordibus irisislit, hos quasi staiis, qui situs ^sequatur, sed voe (inquil) cum bene vobis dixerinl
psi laboraniis, aiïalur. Quos vero longo siutlii spiri- omneshomines. Quja ipsa peccali nutrix adulalïo ;
lalis èxerpilio prompios jam ac dociles invënît, his sicut oleum flammis, sic in culpa ardenlibus solita
libërlaie ac dignïlate magisiri,,quasi quiëtus Salvalor minisirare fomenium , maxima est ulique poena pec-
residens, mystica quoequëde supernis intimai. Quoe cantium. Nam quomodo pauperes esurienles et (len-
fpiriialium differenlià profecluum , in Israelilicoe tes,malorum dpcët improbitate probari, ila divilïis,
plebis est habitupulcherrimis express» figuris. Ubi epulis, risuique vacantes, per disiricli judieis iram
; vulgus omne quibuslibet vestibus utens, in quatuor male.obsequentjum clienlela majorera foventur ad
angulis paliiorum hyacinihinas sibi fimbrias est poeharii; -•'.,
facere proeceplu.m.Sacerdolesquatuor habere vesles, Secundumhoecenim, faciebant prophetis patres eo-
tolidem mysiicis coloribus mira varieiate disiinetas. rum. Pseudoprophelas significat, qui et ipsi soepe in
Ponlifices et ëa quoesacerdotes el alia quatuor indu- Scriplura sacra, propheloesoient appellari, eo quod
meiiii gênera, célorum quidem eorumdem, sed su— ob capiandum ynlgi fayorem fulura proefari, id est,
Mimions gralia dignïtalis, et aura inleiiticenie proeloqui conentur. Unde dicit Ezechiel : Voe.prp-
corusëa, et patriarcharum atque ipsius domini no-. n phelis insipieniibus,qui sequuntur spiritum suum, el
mine redimita gestare. Quoe per singula vel expo- nihil vident. Quasi vulpes in deserto, propheloe lui
nere, vel solum proponerë, proprii induslriam spé- Israël erant (Ezech. xni). Itaque Dominus in monte
cial bpëris. beatiiudines .solumrnodo proborum, in carnpp vero
Ferumlamen,^<Evobis divilibus,.qui fiabelisconso- eliam voe describil reproborum. Quia rudes ad-
laiione'mvestram. Quod sil voe divitibus adlulurum, huc audilores minls necesse est, ac lerritoribus ad
a contrario melius înleliigii.ur, ubi pauperum dicilur bona compelli, perfeetps auiem sat est proemiisin-
esse regnum.Dei. A quo se regno per omnia, qui liic vitari.
eonsolafi quoerlint,aliénant, audiluri a justo jùdice : Sed vobisdico, qui quditis : Diligile inimicosveslrost
Filii, recorààmini quia recepislis bona in vila veslra benefacile his qui odernnl vos. Quia dixerat supra
(Luc. xvi).~0bi noiandum quod non iàra diviiioequam quid ab inimicis pâli possint, nunc quali1eripsi cum
diviliarum amor in cùlpa esl. Non enim omnis qui eisdem inimicis agere debeant ostendit. Multi autem
liahét divitias, sed ut Ecclesiaslësait : Quiamant di- puiant su.fficereyirtulibus non odisse inimicos, coe-
viliqs, fructus non captent ex ëis (Eccl. y), quia qui terum diligere plus proecipi, quam bumananaiura '
habita tèmporalià vel animo contcmnëre,-vel pauperi patialur, non videntes, quia et Moyses, .SamûeJvët.-•
403 IN LUCE EVANGELIUMEXPOS1T10.— LIB. II. - im
Stephânus pro inimicis orabant, et morluos, DavidAi. quam hoc etiam magnum proecepiumsit', sed ait :
pianxît inimicos. Neque enim Dominus impossibilia, Para le adhuc percuti. Quodrad misericordiàm perï -
sed perfecta juberet. Non déficientesergo dura tem- linere hi maxime senliuni, qui eis, qûos muïlunr-
pus est, op.eremur bonum ad omnes, maxime'autem diligunt, tanquam filiis, vel quibuslibêl -dllëetissimis
ad domesiicps fidei.. -, / suis oegrotanlibus.serviunl, vel pârvùlis, vel phrene^
Benedicitemaie dicenlibus vobis, orale pro calum- licis, a quibus mulla soepe paliunlur. El:si- eorum
nianlibusvobis. Eihoecsesuique similes egisse, tesla- sains id exigat, proebentse eliam, ut plura patian-
lur Aposlolus,qui ait : Maledicimur, el benedicimus. lur, donec vel oelatis vel morbi infirmitas transeai;
Blasphemamur,et obsecramus(I Cor. iv). Sed hic me- Quos ergo Dominus, medicus animarum, curàudis
rilo movet, quomodo huic proecepioDomini nbn sit proximis instruebat, quid eos aliud docere posset,
adversum, quod et in prophèlis invPniunlur mulioe nisi ut eorum quorum sâluli consulerevelleni im-'
ïmprecaliones adversus inimicos, quoemaledicliones . becillilaies oequbanimo lolerarenl ? Omnis namqua
putanlur, sicuti est illud : Fiat mensa eorum-coram improbitas ex imbecillitaie animi ve'nit, quia nihil
ipsis in laqueum, el caetera,quoeibi dicunlur. Joannes innocenlius est eo qui in virtule përfeclus est. Mulli
aposlolus ait : Qui scil fralrem suum peccarepeccalum auiem alteram maxillam proebere nove'runl, diligëre
non ad mortem, pelet, et dabitur ei vila peccantinon "' yero illum, a quo feriunlur ignorant. -Al vêro ipse
ad mortem, Estpeccatum ad mortem,non proillodico . Dominus, qui utique proeçepta quoe docuit primus
utroget quis. Ubi primo videndum quia prophetoe impievit, percutienli se ïn maxillam minislro sac'er^
per imprecaiionem quid esset fulurum, cécinerunt, dolis non proebuitalteram, sed insuper dixil :Si maie
non optantis volo, sed spirilu proevidenlis, qui ma- loculus sum, leslimonium perhibe de malo; si auléni
xime soient figura imprecanlis fulura proedicere, si- bene, quid me coedis(Joan. xvui)? Non lamen ideo
cut figura proelëriti temporis ea quoe vënlura. erant paraïus corde non fuit, non solum in altérant maxil-
soepe cecinerunt. Deinde in Apostoli verbis intelli- lam coedipro salule omnium, sed etiam loto corpora
gendum esse quosdamfratres, pro quibus orare non crupifigi.
nobis proecipilur, cum Dominusetiam pro persecu- El ab ep qui aufert libi vestimenltim,eliam tunicam
loribus nostris orare nos jùbeat. Quoe sblvi qboestio npli prohibere. Quod de veslimènto et-tunica dictum"
non potest, nisi fateamur esse aliqua peccala in fra- est, non ïn eis solis, sed in omnibus faciendum est;
tribus inimicorum persecuiione graviora, Fratres quoe aliqùo jure temporaliter nostra esse dicimus.
autem Chrislianos significari, mulli divinarum Scrî- Si enim de necessariis hoc imperatum est\ quanlô
" -
„
pluràrum documenlis probari poiest. Peceatum ergo , magis superflua conlemiiere convenir.
fratris ad mortem ptilo esse* cuni post agnilïonem Omni auiem petenli le, Iribue. Omnipêlënli, inquil,:
Dei per gratiam Domini nostri Jesu Christi quisque non omnia petenli, ut id des quod dare hbnesië èi
oppugnat fraternitatem, et adversus ipsam gratiam, juste potes. Quid si enim pecunïam pelai, qua'inno-
qua reeonciliatus est Deo, invidentioefacibus agila- centent, eonetur opprimera? Quid si poslremô siu-
lur. Peccalum auiem non ad mortem est, -si quis- prum pelai? Sed lie milita, persequar, quoesunt in-
quam non amorem a fratre aliénâverit, sed officia numerabilia,id pralëeto-dândum :est,.,qiiodnec libi
fraternitaiis débita per aiiquam infirmiiatem anïmï nec alieri noceal, quantum sciri aut cradi ab liomine
non exhibuerit. Quaproptër et Dominus iii cruce ait: poiest. Et cui juste negaveris, quodpetit, indicanda
Pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt (Lue. esl ipsa jusliiia, ul non eum inanem dimitias. lia
xxm). Nondum enim graiioeSpirilusJ sancti partici- omni petenli le tribbes, quamvis non semper id quod
pes facti, socielatem sancioe fraternitaiis ïiiierani; petit, Iribues. Et aliquando-melius aliquid,tribues,
Etbéaius Stephânus orat proeis, a quibus lapida- cum peieniem injusta correxeris.
tur, quia nondum Christo crediderant, neque adver- Et qui aufert quoe.tua sunt, ne repelas. De veste;
sus illam communem gratiam dimïcabant. Et aposlo- domo, fundo, jumento, et generaliier de omni pecu-
lus Paulus proplerea, credo, non orat pro Alexan- j) nia dicit. Uirum auiem de servis aceipiendum sit-,
dre, quia jam frater eral, el ad mortem, id est, in- magna quoestioest. Non enim Christianum- oportet
videniiam, fratërnilaiem 'oppuguando peceaverit. sic possidereservirai, quomodoequum aul argentum.
Pro his autem qui non abruperant amorem, sed ti- Quanquamfieri possil, ut majore prelio valeal equus,
moré sueeubuerànt, orat ul eis ignoscalur. Sic enim quam servus, et mnlio magis aliquid aureum vel ar-
dicit : Alexandèr érarius mulla màla mihi psïëndii, genteum. Sed ille servus:, si rectius el honeslius, et
reddet illiDoniinus secundum opéra illius; quemet ad Deum colendum accommodatius abs le domino-
lu évita, valde enim resistil -nostris sermoitibus(11 educaïur aut regilur, quam ab illo poiest,,qui eum,
Tint. tv). Deinde subjungit, pro quibus orat, ita di- cupit auferce,"nescio utruro quisquam dicere audeal,
cens : In prima mea éefensionenenlo mihi adfuit; sëd ui vestimenium eum debere contemni. Hominem
Omnesme dereliquerunt: non illis impulelur (Ibid.). :namque homo lanquam seipsum diligpre débet,.cui
Ista diOferentiapeccatorum , Judam tradeniem a-Pe- ab omnium Dominoetiam ul inimicos diligai impe»
tro nëgànle dislinguit. - ''*' Talun • ..,-•'. -. -,; - - .-.. :
Si'quis te percutit in maxillam, proebe el altérant. El proul vullisul faciant vobishomines,.elvosfucile
Non ait, eum qui le percutit noli tu percutera, quan- illis similiir. Quia charitas paliens est, bfinignaest-,
W BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SEC.T. I. — EXEGETICA GENUINA. m
won lanlum injurias inimici forlissime sufferl, sed A eril. Mulualur
enïm-peccator, et non solvit, jusius
amîci quoque gratiam benignissime proevenit. Nam autem miserelur et commodal
(Psal. <xi). Quoniam
redamare amanlem, cunctos natura docuit. Non a- benedicenleseum, possidebunl terram (Psal. xxxvii,
manteni vero beneficiis ad amorem cogère Christi El alibi cum diceret : Jucundus homo
qui miserelur,
solum doctrina perfectos instiluit. Qui cum nos prio- el commodal, conlinuo subjuiixïl : ïn memoriaoeter-
res, prout nobis fiéri velimus, aliis facere juberet; na erit justus (Psal. cxi).
eumdem mox sensum laiius astruendo firmavit, di- Et erit mercesvesira niulta, et erilis filii Allissimi.
cens :.'..-. Nulla major potest esse merces, quam filios-homi-
yEt si diligitis eos, qui vos diligunl, quoe vobisest num terrigenas, effici filios Altiss'tmi, qui in coelis
gratia? Namët peccaiores diligentessediligunt, etc. est. Ilaque quod ait : El eritts filii Allissimi, ex illa
Si eliam peccaiores, publicani et ethnici, erga dile- régula est inielligendum, qua el Joannes dicit: Dédit
ctores suos natura duce norunl esse benefici, quan- eis poleslalemfilios Dei fieri. Unus enim naluraliter
tnm.vbs (inquit) quibus ut gradus professionis exi- filius est, qui nescit omnino peccare. Nos autem po-
inipr, ila cura necesse esl sit virlutis uberior, latiorï teslale accepta effieimur filii, in quantum ea, quoeab
sinu dilëclionis amplecli debetis eliam non amantes? . illo proecipïunlurimplemus. Unde apostolica disci-
Unde quoesitu dignum videtur quomodo cum Domi- " plina àdopiionem appellat, qua in oeternamhoeredi-
nus'eos qui diligentes se solum diligunt, benefacien- laiem vbeamur, ut coboeredesesse possimus. Igilur
tibus sibi benefaciunt, amicis fenerantur, non modo non ait : Facile ista, quiâ eslis filii , sed facileista,
perlectam non habere charilalem, verum peccatori- et erilis filii. Cum autem ad hoc nos vocat per ipsum
bus oequipararitestetur, ille pecloris dominicirecu- Unigenitum, ad similitudinem suam nos vocat.
bitor Epislolam de Dei et proximi dilectione con- Quia ipse benignusest (inquiens) super ingrates et
summans, non uspiam inimicos monuerit esse dili- malos, etc. Benignusest Deus super ingratos et ma-
gendps, sed absolute dixerit : Quia si diligamusinvi- los, vel mulliplici scilicet, sua misericordia, qua
cem, Deus in nobis manel, et charitas Deiin nobis per- eliam jumenta salvat, lemporalia bona largiendo,
fcclaest (l-Joan, iv). Quodsi'quem movet, sciât eum vel ad eceleslia dons singulari gratia, qua eleetos so-
non de inimicorUmamore tacuisse, sed et illos fra- lum glorificai, inspirando. Sed sive hoc, sive illud,
trum nomine comprehendisse fraternique amoris in- sive ulrumque intelligas, magna Dei bonitate fit,
tuitu diligi, et pro eis proecepisseorari. Scilicet, ut quoenobis ïmitanda proecipilur, si filii Dei esse vo-
non semper inimici reraaneànt, sed resipiscant à dia- lumus.
boli laqueis, nobisque germano foedere socienlur. _ N.olilejudicare, et non judicabimini; nolite condem-
Nec dùrum videalur, quod nondum credenfes, pro- nare et non condemnabimini.Hoc loco nihil aliud
pier spem lamën credendi fratres apellari posse di- nobis proeçipiexislimb , nisi ut ea facta quoedubium
cimus. Nam idem Joannes, eos etiam filios Dei voci- esl quo animo fiant, in meliorem parlem inlerprete-
tare legilur. Quia Jésus (inquit) moriturus erat pro mur. Quod enim scriptum est : Ex fruclibus eorum
génie, el non tantum pro génie, sed ut filios Dei, qui cognosçeliseos, de manifeslis diclum est, quoenon
erant dispersi, congregaretin unum (Joan. xi). Quan- possunt bono animo fieri, sicuti sunt stupra, vel
diu enim dispersi, nondum filii sunt Dei, sed conve- blàsphemioe, vel furta, vel ebrielas, et si qua sunt
niendo in unum, jàm efficiuniur filii. talïa, de quibus nobis"judicarepermiltitur. Dégénè-
Verumtamendiligile immieos veslros, el benefacile, re auiem ciborura, quia possunt bono animo et sim-
et mutùum date, nihil inde speranles. Quia dilectio- plici corde sine vitio concupiscientioequicunque hu-
nem beneficiumquemuluum peccalorum, infrucluosa mani cibi indifferenter sumi, prohibei Aposlolusju-
redarguit, nunc qùaliter hoec a fidelibus frucluose dicari eos qui carnibus vescëbanturj et vinum bibe-
fieri debeanl, ostendit. Muiuatur autem omnis qui bant, ab eis qui se ab hujusmodi alimenlis tempera-
accipii, eliam si non ipse solulurus esl. Cum enim bant. Qui.manducat (inquit) non man'ducantemnon
misericordibus Deus plura restituât, omnis qui bene- n. spemat ; el qui non manducal, manducanlemnonju-
licium proeslal, feneratur. Aut si non placet accipere dicet (Rom. xiv). Ad hoc perlinet eliam illud, quod
jiiuluaiilem, nisi eum qui aecipit reddilurus, inielli- alio loco dicit : Nolite ante tempusquidquamjudicare
gendum est dominum ipsa duo gênera proeslandiesse ' quoadusque veniat Dominus, qui el illuminabit abs-
complexum. Namque aut donamus, quod damus bé- condila tenebrarum,et manifestabitcogilalionescordis
névole, autreddiluro commodamus. Quia enim mulli (I Cor. iv). Sunt ergo quoedam facta média, quoe
(utscriptum esl) quasi inveniionem oesiimaverunt ignoramus quo animo fiant, quoebono et malo fieri
tenus, et molesliam proestiterunt his qui se adjuve- possuni, de quibus temërarium est judicare, maxime
ut
runi, mulli non causa nequilioe non feneraii sunt, ut condemnemus. Horum autem veniet lempus,
sed fraudari gratis timueruni. Huic eliam infirmi- judiceniur, cum Dominus illuminabit.absconditatene-
•lati divina medëlur auclorilas, dicens : El muluum brarum, el manifeslabit cogilaliones cordis (Ibid.).
date, nihil inde speranles (Luc vi). Id esl, non in Duo sunt auiem, in quibus temërarium judiciuoica-
homine spem mercedis (igentes.Qui sive reddat quod vere debemus, cum incertum est quo animo quid-
- iiieeflum est qualis futures
commbdaslis, reddet et Deus quod illo jubenle l'eci- que faclum sit, vel cum
«tis. sive non reddat, hoerediias vesira in oeiernum sii, qui nunc vel'malus ve! bonus appa/c-U
409 IN LUCJE EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. II. UQ
Dimiltile, el dimitlemini.Date, et dabiturvobis. Di- ,A lia), quod ira ille peccavit, tu odio,reprehendis. Quan-
initiera nos injurias, dare bénéficia jubet, ut el nobis tum auiem inter festucam et trabem, quasi lanlum
peccata dimïliantur, el vita detur oeterna. Qua sen- inler iram dislal alque,odium. Odium est enim ira
lentîa brevi, sed eximia, cuncla quoe latissime de inveierala , quasi quoe veluslate ipsa lanlum acce-
conversando eum inimicis mandaverat, eomprehen- perit ut merilo appelletur trabs. Fieri auiem po-
dèndo concludii. tesl, ut si ïrascaris homini, velis eum corrigi. Si
Mensurambonamconferlam el coagilatam el tuper- autem oderis hominem, non potes eum velle corri-
effluentemdabunt in sinum vestrum. Huic simïle est, gera. Et ideo impossible dicitur ut feslucam de fra-
quod alrbi dicit : Ul et ipsi reeipianl vos in oeterna Iris oculo demat, qui suo trabem geslat in oculo.
labernaciila(Luc. xvi). Nonenim pauperes ipsi, sed Ilypocrita, ejice primum trabem de oculo tuo, et
Chrislus mercedem his, qui eleemosynam fecere red- lune perspicies,ut educas feslucamde oculo fralris tui.
diturus esl. Quam tamen in sinum dare dicuntur, Id est, primo abs'te expelle odium, el deinceps po-
quia proraerendoeillius occasionem dedere, cum vel teris jam eum quem diligis emendare. Et est vere
egentes misère, vel improbe soevienles, fortiorum multum cavendumet moleslum hypocritarum, id'estj
sunt et toleralï patientia, et beneficenlia sustentât)', simulalorum genus, qui-cum omnium vitiorum accu-
et ad ipsam aliquolies fidem dulci gratia provocali. •**sationes odio et livore suscipïant, eliam cpnsullores
Eademquippemensuraqua mensifueritis, remelielur videri se volunt. Et ideo pie cautëque vigilandiim
vobis.Et Aposlolusad eleemosynam Corinlhios hor- est ut cum aliquem reprehendere vel objurgare né-
tans, inler alia dicit : Hoc autem dico : Qui parce cessitas coeperit, primo cogitemus uirum laie sil
séminal, parce et melel. Eiqui séminal in bcnediclioni- vilium quod nunquam habuimus, vel quo jam carui-
bus, dé benediclionibusel melel (II Cor. ix). Potesl mus. Et si nunquam habuimus, cogitemus et nos
auiem elde omnibus quoemenle, manu, lingua geri- homines esse, et habere potuisse. Si vero habuimus,
mus, accipi. Quia tu reddes singulis, inquit, secun- et non habemus, langat memoriam communis infir-
dum opéra eorum. milas, ul illam reprehensionem aut objurgationem ,
Dicebatautemillis et similitudinem: Nunquid poiest non odium , sed misericordia proecedat. Ut sive ad
coecuscoecumducere? nonneambo in foveam cadent? correciionera ejus, propier quam id facimus, sive ad
Sënsus bujusce senteniioe pendet ex superipribus, perversionem valueril (nam incertus est exilus) nos
ubi de danda eleemosyna et injuria dimitlenda proe- lamén de simplicitate oculi noslri securi sinius. Si
cipilur. Si te (inquit) ira conlra violentum, et contra' autem cogitantes nosmelïpsos invenérimus in eo
peteniem philargyria, coeeaveril,nunquid tUa mente _ esse vilio in quo^est ille quem reprehendere para-
viliata vitium ejus curare poieris ? aut ille solus, qui bamus, non reprehendamus, neque objurgemus, sed
injuriam fecit, et non lu etiam, qui ferre heseiebas, lamen congemiscamus, et non illum ad obtemperan-
reus deputaberis? At si mitem te tranquillique pp- diim nobis, sed ad pariter conandum invitemus.
ctoris ejus improbiias invenerit, et ille ad poeniten- Raro ergo, et magna necessilate objurgationes adhi-
liam movebitur, el lu palienlioe proemiodonaberis.,' bendoesunt. lia lamen, ut etiam in his ipsis, non
quia coecumvidenie oculo, hoc est, corde sereno, nobis , sed Deo, ut serviamus, inslemus ; ipse esl
ducere curabas ad lumen. enim finis, ut nihil duplici corde faciamus, auferen-
iVoftesl discipulus super magistrum. Perfectus au- tes trabem de oculo nostro invidentioe,vel maliiioe,
tem omniserit, si sil sicut magister ejus. Si magister, vel simulaiionis, ut videamus ejicere festucam dé
qui ulique quasi Deus potuit, non suas ullum ire in- oculo Iratris.
jurias, sed ipsos maluil insecutores pàtiendo reddere Non esl enim arbor bona, quoefacit fructus matos ;
mitiores, eanidem neeesse est discipuli, qui puri ho- neque arbor mata, faciens frucium bonum. Conlra
mines sunt, regulam perfeclionis sequanlur. hypocritam quoe coeperat exsequitur. Si yerara (in-
Quid autem videsfestucamin oculo fratris lui, ira- quil) et non ûctam vis habere jusiitiam , quoeverbis
bem autem quoein oculo luo esl non considéras? Et .
rjoslemas, eliam faclis compensare curaio, ut bona
lioc ad superiora respicit, ubi coecuma coecoduci, existons arbor, bonis orneris et fructibus. Quia et
id est, peccanlem a peccaiore castigari non posse si se fingat hypocrita, non est bonus, qui faeil opéra
proemonuit.Mulli enim superbia , vel odio, philar- mala. El si reprehendàt insontem, non ideo malus
gyria , vel avaritia, vel alio quolibet crimine proe- est qui facit opéra bona.
venti, laeviahoecaul nulla judicantes, acerrime cor- Unaquaque enim arbor de fructu suo cognoscitur.
rïpïunt eos quos subïta v'iderini ira lurbaios, oculum Qui sit fructus quo mala boriave dignosci debeat
mentisa solito puritalis s'talu, quasi fesluca irruenle, arbor, Aposlolus osiendit, dicens : Manifesta autem
mutasse, atque immemores dominici proecepli, quo sunt opéra carnis, quoe sunt fornicalio, immuiidilia,
ail : Nolitecondemnare,et non condemnabimini(Luc. luxuria, idolo um servitus,veneficia,ihimicitioe,conleii-
vix, magisamanl vitupérare ei damnare, quam emen- tiones, oemulaliones'', iroe, rixoe, dissensiones,hoereses,
dare atque corrigera. invidioe,homicidia, ebrielales, çomessaliones, et his
El quomodopotes dicere fr'tUri tuo : Frater, sine, similia, quoeproedicovobis, sicul proedixi. Quoniam
ejiciam festucamde oculo luo, ipse iii oculoluo tra- qui talia agunl, regnumDei non consequentur. Fructus
bemnon videns? Hac cum fraire agis, si (verbi gra- autem spiritùs, est charitas, gaudium-,pax, léngam-
Mi BEBiE VENERÂB1LISOPP. PARS. II. SE.CT. I. — EXEGETICA GENUINA. 412
mitas, boniias, benignitas, fides, modeslia,çontinenlia 1i. enjoe quoeranlur, consequenler Dominus adjungit :
(Galai. v). Coelerunreleëmosyna, vel.oralio, vel je- Quid auiem vocatis me Domine, Domine, et non
junium, fructus quidem est proprïë bonorum, sed facitis, quoedico? Ac si aliis verbis ila diceret : Quid
noununquam sïmulate etiam usurpàtus a hialis. De folia recioe confessiOnisvos.germiuarë'jaciatis, qui.
quibus.Bominus ait : Quia receperuni'mercedemsuam nullos. operis boni fructus osiendiiis? Unde Aposto-
(Màtth.vï). Et alibi : Atlehdilë d falsis proph_etis,'qùi; lus prétiosum a vili separafus, hoc est, bonum iher
veniuritad vosin vestimëntisovium,.inlrînsecusauleni saurum a malo, bonam arborem a mala, perfectum
sunt lupirapdces (Matth. vu). Sed non ideo debenl boni magistri discipulum ab hypocrila, ducem vi-
oves odisse vëslimentum suum, quod plerumque illo dentem, a coeco secreturus, ait. r eniam autem ad
se--occultantlùpi, dum aliud ôsteniant ad decipien- voèj si .Dominus'voluerit,el cognoscamnonsermonem
dum , aliud exerunt ad deproedandùmvel interfi- eorum, qui inflaii sunt, sed virlulem. Non enim in
ciendum eos qui sub islo vésiitu oyino lupos vi-, sermone'Kestregnuni Dei, sed in viriute (I Cor. iv),
dere non possunt. Hic ergo non est fructus, de quo. Per oris ergo locutipnem Dominus universa, quoe
cognosci arborem monet, sëd ille qui est supra mon- vel actu, vel fatu,-vel cogitalu dp corde proferimus
stratus. insinuât, quoemagis quam bominibus dicta nuda et
Neque enim de spinis colligunt ficus, neque de rubo 1ïaperia sunt péplis ejus. Nam et moris est Scnpiu-
viiidemiantuvam. Spinas reor et rubum soeculicuras rarum, verba pro,- çebus ponere. Unde Psalmisla :
et punctiones esse vitiorum, de quibus peccanli ho- Die (inquil) animoe meoe, salus tua ego sum (Psal,
mini dictum est : Terra tua spinas et tribulos germi- xxxiv). Et. Ezeçhias : Non fuit verbum, quod non
nabiitjbi(Gen\ m). Ficus vero et uvam., duleedinem psienderim eis (Isai, xxxix). Qui ulique, rerum. et
conversationis novoe, quam Dominus in nobis esu- pon vérborum Çbaldoeis revelarat arcaua. Iiemqùe
riit, ëi.fervoremdiléciïonis, qui loetificatcor hominis. Apostolus : Et nemo dicit dominumJesum, nisi in
De quibus Evangelio coruscante vox turturis in terra Spirilu sanclo (I Cor, xn). Pro eo ut diceret, nemo
longe:lalequeresonal,ficus protidit gtossos suos, vinea dominumJesum intellectu cernïl, nemo volunlate
jlorentes dederunl pdorem (Canl. u). Non autem de ampleetitur, riisi per gratiam Spiritùs saneli
spinis ficus, non uva de rubo cplligitur. Qùia mens Omnis qui venit ad me, el audit sermonesmeos, et
adhuc veleris hominis consuetudine depréssa simu- facit. eosy ostendqriivobiscui similis sit. Similis est
lare potpst, sedifructus novi hominis'ferre non potest. homini oedificantidonnmi. Mulla Dominus supra de
Quod si quis objicere voluerït, ac dicere, quod et apérte bonis malisve, mulla de vere ac simulaie
Moyses de rubo vindemiarit uvam, qUaridpa cognato ' ^ bonis dïspulans, quibus tribus personis omne, opi-
gentili consïlïum utile suseepit, et de spinis colle- ? nor, hominum genus comprehendi, totum suum ser-
gerint, ficus hi quibus dictum est de Pliarisoeis:"Quoe monem.tprribili siniul ae amabili,parabola concludit,
dieunt facile; quoeautem faciunt, facere nplite'(Maiih. qua alios verbi auditores diabolo, alios Cbrislo as-
xxm); sciai quia sicut verax nonnunquam palmes similet., qui utprque suam.in hpniinum subjeciione
sepï involuta recumbit, pbrtansque fructum' spina domum per toium hujus soeculitempus oedificarenon
suum non usibus'servai bùmanis, sic dicta vel àcta dpsinit. Itaque qui sermones Christi audit et facit,
malorum , si quando bonis prpsunt, non hoc ipsi comparabitur Christo. Quia sicut Christu.s variis
fit de illis supèrno proyidente'cbn- hominum personis unam sibi Ecclesiam ealbolicam
faciunt mali," sed'
silio.. . construit, erudit et gubernat, ïn vilam quaiidoqup
Bonus homo de bono ihesauro cordis sui prpfert dediçaiurus oeternam, sic et auditor utilis juxta pro-
bonupi, et malus homode malo proferl .pialum. Idem prium modulum yariis virlutum sludïis ad superna
thésaurus cordis,,, quod radix est arboris. Et quod proficiëns, habilaiionem sibi perpeluoe mansionis
de cprdp proferiur,idem.est, quod arboris fructus. oedificat,cujus in proesenti quadrandis, ppliendis,
Qui ërgp lliesaurum in corde jîatieniioe perieciiquè charilatisque glulino copulandis lapidibusinslet, sëd
iiabel amoris, optimps nimirum fructus eiïundens, n in futuro çuin Christo dedicalione loelelur.
dHigit ïnlmicum, benefacit odienti, benedieit ma- Qui. fodit in alium., et posuil fundamenla super
ledicentï," orat pro ealumiiianie, pereulienii se vel petram, Fundamenla quando pluraliler in Ecclesioe
dëspolianii non reluctatur, omni peieiui ifibuit, sua inyslerio ponunlur, doclores significant, de quibus
ablaïa non repelit, non judicare, non condemnare dicilur: Fundamenla.ejus. in montibus'sanciis(Psal.
desiderat, erraiilem patienter amanterque çorrigil, LXXXVIJ. Quando vero singularitervfundamentum,
et coetera, quoesupra S.alvaior edocuit. Atqui ne- ipse doclorum doclor et fundampnium fundamento-
quam lliesaurum corde: serval, odït amicuro, m.ale- rum. exprimilur Chrislus. De quo dicilur: Funda-
dipit diligpnli, maledicil benpdicenti, et coetera, qnoe mentum .enim aliud. nemo potest.ponere., proeler id
dominicus sermo redarguii, bono ihesauro contraria quod posilum esl, qupd.est Jésus Chrislus(I Cor. m).
peragit. Qui ne sibi frustra blandirelur ex ëo quod Hoecergo fundamenla non supra terram, sed supra
'sequiiuri petram sapiens archileclus locayit, quia mentes
Escabundantia enim cordis os loqu'ilur. Quasi non sublimium viroruin, non in lerrenis desideriis Chri-
fructus.arboris, sed folia, hoc est, verba solum, et rstus, sédinsùpérabili.sua fnje, spe el charilale con-
non magie opéra, vel yeri Çhrïsliani, vel hypb- siiluï.t. Pelra autem (iiiquit) erat Chrislus(i Cor. i).-'
413 - IN LUO/E EVANGELIUMEXPOSITIO.,— LÏB. If. . ,. . iii
Qui, fodit in alium, quia proeceplisbumilïlaiis terr A , quia misereri sibi posse desperat. Sed cum despe-
rena omnia fidelium de cordibus eruii, ne propier rando amplius peccal, quasi puteo;suo fundum sub-
aliquid infimumvel commodum temporale Deo ser- trabit, ne ubirelineri possit inveniat. Ergp qui audit
vïant. Moraliter autem fundamenla domus ipsoesunl sermones Christi, el non facit, sive iniiialus myste-
inleniiones bonoeconversationis, quoeperfeetus ver- riis Chrisli, seu in totum alienus a Christo, quia
bi audilor, -e'xhauslis humilitale Christiana super- seipsum maie oedifipal,similis est homini stullo, de
vacuarum fragiliumque cogitalionum ruderibus ,. iu quo dicilur : Inimicus homo lioc fecil (Matth. xm).
adimplendis Christi mandatis firmiter inserit, hoc, In quam illisus est fluvius, et eonlinuocecidit. Et
videlicet, ïn seipso Christo coopérante specialiier facta est ruina domus illius magna. Manifesium est
agëns, quod in universali Ecclesia Chrislus généra- quia , ingruente qualibel leniatione , mox et vere
liser agit.. Gaudensque cum Psalmista : Quia eduxit mali et ficte boni pejores fiunt, donec ad exlremum
me de lacu miserioe,el de lulo foecis. El staiuit supra perpetuam labantur in poenam. Porro moraliter di-
petram pedesmeos, etc. (Psaf.'xxxix). cendum quia unusquisque tenlatur a concupiscenlia
înundatione autem facta, illïsum esl flumen doniui sua, abstractus et îllectus. Debinc concupiscenlia
illi, et lion poluit eam movere. Fundata enim eral cum coeperit, parit peccalum."(Peccalumautem cum
supra petram. Fluminis inundalio, quam alibi portas " consùmmalum fuerit générât mortem. Poiest etiam
inféri nuncupai, dicens : Quia lu es Petrus^ et super per impetum fluminis extremi judicii discrimen in-
hanc petram oedificaboEcclesiam meam, et porloein- leiligi, quando, uirâque domo eonsummata, omnis
féri non proevaiebuntadversuséam (Matth. xvi) ; ipsa qui se exaltai humiliabitur, et qui se humiliai exal-
est, cujus supra meminit : Beali erilis, inquiens, cum tabitur ; ibunique inipii, non solum homines, sed
vospderinl homines,el cum separàverinlvos, et expro- et angeli, qui ad diaboli domum perlinebant, in
braverint, et ejecerkit nomenveslrum lanquam malum supplicium oelernum, jusli autem in vitam oeternam
(Luc.vi). Quoefirmos Ecclesioe an'gulos, et si ir- (Matth. xxv). v ' '
ruerë, non lamen dirueré poluit. Quia gaudebant in CAPUT.Vil.
illa die, et exsultabant, ita se ïnvicem conlra unda- Cum autem impleSselomnia verbasua in qures ple-
rum rabiem cohortanles : .Ecce, beatificamuseos, qui bis, intravit in Capharnaum. Hic ïntelligendum est,
sustinuerunt.• Patienliain Job audistis, et finem Do- cum implesset quidem omnia verba sua in aures
mini vidislis(Jac.v). El iterum : Fluminis impetûs pleins,, intrasse Christum Capharnaum, hoc est,
loetificatcivilatemDei, sanctificavittabernaculumsuum quia non aniequam hoecverba termïnassel, intravit,
Allissimus. Deus in medio ejus non commove&itur sed non esse expressum post quantum lemporis
(Psal. xtv). Sed et juxta Jeges Iropologioesinguloe intervallum,cum islos sermones terminasset, inira-
nostroedomus quotidie vel immundorum spiriiuum, vérit Capharnaum. Ipso quippe inlervallô leprosus
vel improborum hominum, vel ipsa suoementis aut ille mundatus est, quem loco suo Malthoeusinterpp-
carnis inquïetudme pufsantur, et quantum propriis nit, iste auiem antea proeoccupat.
virïbus fidunl inclinanlur. Quantum vero mvictis- Cenlurionis autem cujusdam servus maie habens,
simoeilli peiroeadboerent, labefactari nequeunt. eral morilurus, qui illi erat preliosus. Quoerit forte
Qui auiem audivit, et non fecit, similisest homini aliqïiis, vel pius ul inveniat ', vel ïinpius ut repre-
oedificanlidomumsuam supra terram sine'fundamento. hendat: qua raiione evangelista servum, qui non
Domus diaboli, mundus qui in maligno posïu'isest, nïortuus, sëd sanalus subinlëriùr, dixerit esse mo-
non Creatoris dignilale, sed magniludïnë delïn- riiùrum. Cui breviler respohdendùm quia rêvera
quentis vocatur. Quam super lerram oedificat,quia erat morilurus, si non domini sui fide deprecaritïs,
obsëqueriies sibi de coelisad terrena detrahit. Sine et Chrisli pietate miserenlis fuisset rpdditus vitoe.
Aindamento oedificat, quia omne peccalum l'unda- Sic et Ezechias rex juxta quèmdam naluroehumanoe
menlum non habet, ut quod non ex propria nalura modum eral morilurus, cum veracis prophetoeverbis
subsistit. Malum quippe sine substaniia est, quod p. audivit : Dispone domui luoe,quia morieris tu el non
lamen ulcunque sit, in boni natura coàlescïi. Quia vives(1V Reg. xx) ; sed occullo divînoeprbvideiitiae
vero a fundo dicilur fundamentum, possumus éliâm judicio, quoeomnia in mensura et numéro et pondère
fundamentum pro fundo posilum, non inconvenien- disposuit, quindecim adhuc annorum vitam làcrymis
ter accipere. Sicul audiius ab àure dicïlur, ei lamen precibusque naclurus.
plerumque ipsa auris auditus nomine dësignàtur. El cum audisselde Jesu, misit ad eum sénioresJu-
Sicut ergo, qui in puteo mergitur puleï fundo reli- doeorum,rogans eum,ul venirëlet salvaretservumejus,
lietur, ila corruens quasi in quodam fundi locô- Superna dispeusaiione faclum est ut séniores Judoeo-
Consislëretanima, si semel lapsa, in aliqua se pec- rum mitterenlur ad Dominum, bisque astanlibus,
cati mensura relineret. Sed cum peccato, in quo qui languerat, sanaretur, quo inexcusabiles forent,
labitur, non poiest esse contenia , dum quoiidié ad si, credente viro genlili, non crederent. Verum quoe-
détériora"dejicitùr, quasi ïn puieo, qtio'cecidit, fuhr riiur quomodo cohveniat quod Lucas Cenlurionerii
dum Jion'invenit, quo figuralur. Unde bene alias nunlios misisse, Mallhoeusauiem ipsum accessissë
dicilur : Peccatorcumvener-ilin profundum malordm', narrai ad Dominum. Sëd pie quoerentibusfacile pa-
ceiitehimi(P<'ov.xvm). Redire namque dissimulât, tet quod M'allhoeùsbrevitatis causa dixerit ipsum
ÀIS mnM VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I.-, EXEGETIGAGENUINA. 416
aCcegsiss.C,cujus dèsiderium et volunlas ad Domi- Ain carne videra néquaquamvalemus, sed quicunque
num veracilër, aliis licet dèferentibas, est perlata, passiones nosiroe servitutis agnovimus, ad residen-
mysiice etiam nobis commendans hocsquod scriplum lem in dextera Patris jam per fidem accedefe debe-
est-: Accedilead eum, et Wluminamini(Psal. xxxm). mus, jam séniores Judoeorum miltere, hoc est,
Nam quia fidem Centurionis, qua vere acceditur ad summos Ecclesioeyiros, qui nos ad Dominum praï-
Jesum, ipse ita laudavit, ul diceret: Non iniieni cessefunt, supplîciier obsëcrandopatronosacquirere,
taniam fidem in Israël (Mdlih. vin),ipsum pôlius ac- qui nubis tesiimonium reddenles, quod diligamus
Cessissead Christum dicere voluit prudens evange- Eeclesiam, et quantum in nobis est, oedificarecu-
lista, quam illos per quos verba sua miserai. Porrrf rëmus, pro nostris apud Dominum nostrorumque
autem Lucas ideo totum quemadmodum geslum sit , peccatîs ifilercedant.
aperuit, ut ex hoc 'înlelligere cùgeremur quemadmo- Sed die verbo,-et sanabilur puer meus. Magna(ides
dum àccessisse dixeril alius, qui menliri non potuit. centurionis, qua verbi opus in Christo confiletur,
Sicut enim illa mulier, quoefluxum saiiguinis patie- el nosiroesanationis accommoda myslëriis, qui et si
batur, quamvis fimbriam vesiïmenli ejus lenuérit, noveramus secundum carnem Christum, sed jam
mâgis lamen quia credidit teligit Dominum, quam nunc non novhnus (II Cor. v).
illoeturboe, a quibus premebalur, ita et centurio, quo " Nam el ego homo sum sub poleslate conslilulus,
magis credidit, eo magis accessit ad Dominum. habens sub me milites. Hominem se et polesiati, vel
Diligitënim genlemnostram, el synagogamipse oedi- Iribuni, vel proe~sidis subdilum dicil, imperare lamen
ficavilnobis.Qui oedificalamsibi a cenlurione narrant posse minoribus, ul subaudiaiur oum multo magis,
synagogam, evidenter ostpndunl quia sicut nos Eccle- qui Deus sit, et super otnnia polens, innuiiieram
siam, sic eliam illi synagogam, lion convenlum sp- virtutis angelicoe, quoe àd imperata obiemperet,
Jummodo fidelium, sed ëi locum, quo conveniëbant, habere mililiam.
- El dicohuic :
sint appellare solili, juxia quod el supra docuimus. Vade, et vadii, el alio : Vëni, el ve-
. Jésus auiem ibat cumillis. Magna Dominisublimi- nit, servemeo:Fac hoc, el facit. Vultostendere Domi-
tés, qui solo yerbo curare valebat, sed non minor num quoque noiï per advenlum lanlum corporis, sed
Jiumilitas, qui servum dignalus est visitare languen- për angelorum minïsteria posse implere quod vellei.
lem. Nam quasi polens et benignus ël rpgalus sal- Repellendoeenim erant vel infirmitalcs corporum,
vare pergpbat, ef ilineris medio rogalus diclo salva- vel forlitudines contrarioe,quibus homo ad debilila-
vit, ne videlicet ob impoienliam yirium, et non lem soepeconcedilur,"et verbo Dominiet ministeriis
ob humililalis exemplûm corporaliler ire putaretur. _ angelorum. Âlïier, Milites et servi, qui ceniurioni
Alibi ad sanandùm regu'i filium.venirè voluit, ne obediunt, virtutes sunt nalurales. Quarum non mi-
diyitias honorasse viderelur. Hic, ne condilionem nimam copiam •mulli ad Dominum venienles, secum
déférant. De quibus in Cornelii cenlurionis laude
sprevisse servilem, ' ad centurionis famulum mox dicilur :
ire consensit. Quia eral vir jusius, et timens Deum cum
Et cum jam non longe esset a domo, misit ad eum omni domo sua, faciens eleemosynasmullas plebi, et
centurio amicos dicens: Domine, noli vexari. Non deprëcansDeum semper(Acl. x).
enimdigiius sum ut sub leclum méum intres. Propier Quo audito Jésus, miralus est. Miralus est, quod
vitoegenlïlis conseientiam, gravari se magis digna- vidil cenlurïonern suam intelligere majestalem. Sed
lione pùiavit Domini, quam juvarl, nec posse habere quis in illo feçerat ipsam fidem vel inielligentiam,
hospiiem Christum, cujus et si fide proedilus, non- nisi ipse, qui eam miràbaïur ? Quod si et alius eam
dum lamen erat sacramenlis imbutus. Sed quia fecisseï, quid mirarelur, qui proescius.erai? Noian-
quoe nostra infirmilas non proesumit, divina gratia dum ergo quia quod miralur Dominus, nobis mi-
dare noyit; et alius centurio, qui, sicul et isle,-cre- randum essë significat, quibus adhuc opus est sic
dëniem •«x gentibus populum proefigurat, magnoe moneri. Omnesenim laies molus, cum de Deo di-
fidei et jusiitioe merito Spirilus sancti donum, prius- X) cunlur, non perlurbali aiiimi signa sunt, sed docen-
quam baplizâretur, accepil.et iste necdum catechi- .lis magistri.
zalus, el fidem suam laudari a Domino, el famulum Et conversus, sequenlibus se lurbis dixil : Amen
salvari promeruil. De quo pulchre per allegoriam dico vobis, nec in Israël taniam fidem inveni. Nonde
dicitur, quia Jésus non longe aberat a domo, lamëisi omnibus relro palriarchis et prophèlis, sed de proe-
slib leclum suum ïnvitare non auderel, quia prope , sentis oevïloquilur hominibus. Quibus ideo cenlu-
titneniibus eum salutwe ipsius. Et qui nalurali lege rionis fides anleferlur, quia illi legis prophelarumqne
recte uiilur, quo bona, quoenovit, operatur, eo illi, moniiis edocii, hic auiem nemine doceule, jsponle
qui vere bonus est, appropiat. At qui errori geniili- credidit.
lalis eliam crimina junxerunt, his, aptari potest, Et reversi, qui missi fueranl domum, inveneiunt
quod confluentibus ad se tuibis alibi Dominus aji ; servum,qui languerat, sanum. Probatur fides domini,
Quidamenim ex his de longevenerunt. et servi sanitas roboralur. Potest ergo meiiiuni Do-
Propter quod et meipsumnon suni dignumarbilralus mini etiam famulissuffragari, non soluin fideimeriio,
mvenirem ad te. El nos, qui .de gentibus.credimus, sed eliam studio disciplina;. Plenius sane hoec ex-
non ipsi ad Dominumvciiire possumusj quem nunc plicat Mallhoeus quod dicente Qomino ceniurioni t.
ii7 IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIS. II. 418
Vade,etsicui credidislifiattibi.(Matlh.\'m), sanalussit i\ occupel salus muras illius^ et portas ejus laudalio.
puer ex illa hora. Sed beato Lucoe moris est quoe El hoecvidua erat, et lurba civitaiismulla cum illa.
plena videril ab aliis evangelislis exposita breviarej Viduam esse Ecclesiam, omnis anima, quoesponsi
vel eliam de induslria proelerire; quoe vero ab eis Dominique sui se morte redémptam meminïl, agno-
omissa^ vel breviler cognoverit allacta, dilucidare scil. Divino auiem nutu, mulla Dominum lurba,
solerlius. Mysiice, ut dixi; centurio, cujus fides Is- mulla vidua comilabatur, ul viso tanlo miraculo,
raël! proefenur, electos nimirum ex geniibus osten- mulli testes, mulli Dei fièrent laudatores.
dil, qui quasi centenario milite slipali, virlutum Quam cum vidisset Dominus, misericordid motus
spiritalium sunt perrectione sublimes, nilque a super eam, dixit illi : Noli flere. Désiste, inquit,
domino; lerrenum, sed sola oeternoesalulis gaudia quasi morluum fiera quem mox vivura resurgëre
sibi- suisque requirunt. Numerusenim centenarius, videbis. Ubi mysiice Novaii dogma confundilur,
qui de loevairansfenur ad dexieram, in coelestisvitoe qui de sua mundilia superbe gloriatus, humilem poe-
significaiioneponi consuevit. Unde est quod arca nitëntium mundalionem evacuare conaïur, veramqUe
Noe centum annis fabricatur, Abraham centenarius malrem Ecclesiam, renatorum suorum ' spiritali
filiumpromissionisaccepit ; sévit Isaac, et invenit in exslinclione ploranlem, spe vitoe redonandoenegat
ipso anno centuplum; atrium tabernaculi centum 1B consolari debere. Et pulcbre evangelista, Dominum
cubitos longum est; in cenlesimo psalmo misericor- prius misericordiamolum esse super matrem, ac sic
dia el judicium Dominocanlalur, el coetera hujus- filiumsuscilaré teslalur, ut in uno nobis exemplûm
modi. Talis. ergo meriti viri pro his necesse esl imitandoe pielatis ostenderel; in aliero, fidem mi-
Domino supplicent, qui adhuc spirilui servilulisin randoepotestalis asirueret.
limore premuntur, qualenus eis paulatim ad subli- Et accessit, el loculum. Hi autem qui porta,
miora proveclis, perfecta dileclio foras miltal limo- bant sleterunt. tetigit in mortuus effettur,
Loculus, quo
rem (/ Joan. iv). malé secura desperati peccatoris conscienlia est.
El faclumest deinceps, ibat in civilatem,quoevoca- vero sepeliendumportant, vel immunda desî-
tur Naim. Naim civitas est Galiloeoein secundo Qui
deria, quoe hominem rapiunl in interilum, vel leno-
milliario Thabor monlis conlra meridiem juxta Hen- cinia blandiéniium
sunt venenata snciorum, quoe
dor, qui est vicus grandis in quarto milliario ejus- peccata nimirum dum favoribus
dem monlis ad meridiem. tolluni, accumu-
lerroe
El ibant cum illo discipuli ejus, el lurba copiosa, lant, peccanlesque coniemptu, quasi aggefe
Cumauiem appropinquaretportoecivitaiis,ecce defun- obruunt. De quibus alibi dicilur : Dimitie mortuos
morluos suos (Matth. vm). Morluos quippe
clus efferebaïur filius unicus matris suoe. Defunclus G sepelire
morlui sepeliunt, cum peccaiores quique sui similes
hic, qui extra portam civitaiis mullis est inluentibus alios nocivofavore
hominem lethali criminura funere demulcent, congesiaquepessïmas
elalus, significat
' adulalionis mole, ne qua aliquando spe resurgendi
soporatum, eamdemque insuper animoe mortem,
non cordis adbùc cubili legentem, sed ad multorum polianlur, opprimunl. Dominoergo loculum langenti
funeris bajuli sleterunt, quia formidinesuperni judi-
noliliam per locutionis operisve indicium, quasiper cii allacta
conscienlia et carnalium soepeaffluentiam
suoe civiialisosiia propalantem. Qui bene filiusuni-
et injuste laudanliumlurbara coercens,
cus malris suoe fuisse perhibent, quia licet e mullis voluplatum,
ad se ipsam reverlitur, vocaniique ad vitam festin»
collecta personis, una sit perfecta et immaculata
mater respondet Salvaiori. Unde recle sequitur :
virgo, Ecclesia, singuliquique lamen fidelium
universalis se Ecclesioefilios rectissime fatenlur. El ait : Adolescens, libi dico, surge. Et resedil
Namet eleclus quilibei, quando ad fidem imbuilur, qui eral mortuus, el coepilloqui, el dédit illum malri
filiusest. Quandoalios imbuït, mater. An non ma- suoe. Residel quippe qui eral mortuus, cum interna
lerno erga parvulos agebat affeclu, qui ait : Filioli compunclione reviviscit peccaior. Incipit loqui, cuni
mei, quos ilerum pariurio, donec formetur Chrislusu reducis indicia viloecunclis, ' qui peccalum luxerant,
in vobis? Portam civitaiis qua defunclus cflërëbalur, ostendit. Redditur malri, cum per sacerdotalis dé-
puto aliquem de sensibus esse corporeis. Qui enim créta judicii communionisocialur Ecclesioe.
seminat inler fratres discordias, qui iniquitatem in Accepitautem omneslimor, el magnificabanlDeum,
excelsum loquilur, per oris portam exlrahitur mor- dicenles: Quia prophela magnus -surrexilin nobis.
tuus. Qui viderit mulierem ad concupiscendumeum Quanlodesperatior animoemors ad.vitam revocatur,
(Matth. v), per oculorum portam suoemorlis indicia -tanlo plures eodem corrigunlur exeniplo. VideDavid
profert. Qui fabulis oliosis, obscenisve carminibus, propheiam, vide aposiolum Pelrum. Quorum quo
vel deiraelionibus,auram libenieraperil, hanc animoe gradtis allior, eo casus gravior. Quo autem gravior
suoeporlammorlisefficit, coelerosquequi non serval casus, eo pietas erigenlis gratior. Quo vero gralior
sensus, morlissibi ipsereddit adilus. Obsecro,Domine iii eis Domini"pietasapparuit, éo cerlior cunciis
Je.su,cunctameoecivitaiis portas justilioe facias, ulin- poenilenlihus spes salulis apparuit, ul jure omnes
gressus in eas confilearnomini luo (Psal. cxvii), tnoe- qui audiunt dicant :
que majestali, cum ministris coelestibus eam cre- Quia Deusvisilavilplebenisunm. Non tanlummodo
brius invisenli. nsn feiorelali cadaveris occurrai,sed verbum suum semel incorborando, sed etiam nosira
419 BEDj; VENERABILISOPP. PARS H. SECT. I. — EXEGETICA GENU1NA. 4Ê0
hoc, ul suscilari debeamus, semper in corda mit- . k El çum discessissçnlnuntii Joannis, cozpitdicere de
tendp. . Jeanne ad turbas. Quia. lurba circumstans interro-
Et nuntiaverunt Joanni discipuli ejus de omnibus gaiionis mysterium îieseiebat, et' putabat Joannem
his. Non simplici corde, ul opinor, sed invidia sii- .diibitarede Christo, quem ipse monslraverat, ut
mulatp, discipuli, Joannis ei Chrisli, viriiiies et inlelligerenl,, Joannem. non sibi interrogasse, sed
miràcula narrant. Nam el alibi ila apud eum questi discipulis suis, dignis eum laudïbus accumulât.
esse produnlur : Rabbi, qui eral leciim trans Jorda- Quia!existisin deserlum? videre arundinem vento
nem, cui tu teslimoniumperhibuisti,et ecce.hic bapti- moveri? Quod videlicet non asserendo, sed negando
sai, ,et omnes veniunt ad,eum (Joan. m). Quibus iniulit. Arundinem quippe mox, ut aura coniigerit,
lune rasponditjoannes : Quianon polesihomoaccipere in parlera llectil, El quid per arundinem, nisi earna-
quidquam, nisi fuerit ei daium,de,eoelp,etc. Quibus lis anirnus designaïur, qui mox favora vel detra-
et'-se purum hominem, el Christum Dei esse Filium, ciione tangiiur, in parlera quamlibet inclinalur? Si
manifeste déclarai, Verum quia .mansit invidia, enim ab humano ore aura favorisflaverit, hilarescil,
liyqrqUe, .nequibat expelli, quid pro eis corrigendis extollïlur, lolUmque se quasi ad graiiam infleélit.
_oplimusmagister adhuc egerit, attende., . ( Sed si inde ventus delraciionis eruperit, unde laudis
, Ei.convpcavil duos de discipulis suis J.oannes, et ' 'aura seniebat, mox hune quaïi partem alteram ad
misit eos ad Dominum,'.dicens: Tu. es qui. venturus vim fororis inclinât. Sëd arundo venlo agilata Joan-
es, an alium exspectamus?Videlicet, ut per hanc nes, non'erai, quià hune liée blandum gralia, nec
sallem occasionem, "videndo signa quoe faciebat, cujuslibet ira'asperum faeiebat, nec prospéra hune
crederent in eum, et, magisiro inierroganle, sibi erigere, nec adversa noveraiit iuelinare.
discefent. Ergo non ail, Tues, qui venisti, sed tu Sëd quid existis videre? hominem mollibus vesli-
es, qui venturus es ? Et est sênsus : Manda mihi, menlis indulum : ecce in vestepreliosa suntel déli-
qui
quia interficiendus ab Ilerode, et ad inferna desepn- ais, in domibùsrëgumsunt. Camelorumelenim pilis
surus sum, ulrum le et in inferis debeam nunliare, vestïtus Jbannes ille fuisse describitur. Non ergo
qui nunliavi superis, an non conveniat Filip Dëi, coelesti, inquil, sed lerreno regno militant hi qui
Ut gustët morlem, et aliùm ad hoec sacrauienfa
pro Deo perpeti aspera fugiuni, sed, solis exterïori-
missurus es. bus dedïti, proesentis vitoe mollitiem et délectatio-
In ipsa auiem hora curavil multos a languoribus, ném
qùoeruni. Nemo ergo existimet in luxu atque
et
et plagis, spirilibus malts, et coecis mullis donavit
: Tu , studio, veslium peccalum déesse, quia si hoc culpa
visum. Joannes iriierrogaveral per discipuios non ëssël, riullo niodo Joannem Dominusde vesti-
an aliùm ? Chrislus J
es, qui venturus es, exspectamus inènll-sui asperiiateiaudasset. Quamvishoc, quod
signa dëmonslrai, non ad ea respondens qùoe~ inter-
Joannes non esse vesiilus mollibus dicitur, per si-
rogalus Tuerai, sed ad scàndalum nunlïôrum. gnificationem ihtelligi aliter potest. Mollibusenim
Ëuiités (inquil) renunliale Joanni quoe vidislis et
vèstitus non fuit, quia vilam peccanlium non blan-
àudislis, quia coeci vident; claudi ambulant, leprosi dimenlis
fbvit, sëd vigore asperoe invectipnis in-
timndahtur, surdi aùdiunt, morlui resurgunt, et, quod dicens : Geiiimina viperarum, quis vobis
crepavit
liis non minus est, paupëres evangelizantur. Velpau- demonstravit
' ul nulla fugerea vénluiaira (Luc. m) ?
pères spirilu, velcèrte opibus paupëres,
Sed quid existis videre? propheiam? ulique dico
inler nobiles et ignobiles, interdivites et egenos,
et mi-
in prasdicalione dislanlia sit. Hoecmagisiririgorèm, vobis, plus quam propheiam. Prophetoe quippe
est veniura dicere, non eliam. dempn-
boec proeceptoris comprobant verilatem, quando nisîerium
strare. Joannes ergo plus quam prophela esl, quia
omnis apud eum, qui salvari potest, oequalis est.
: eum quem proecurrendopropheiaverat, etiam osten-
Qubd autëm ait
Et beaius est quicunque non fuerit scandalizatus dendo nunliabal.
in me. Etnunlios, Joannis, qui eum esse Chrislum v Hic esl de quo scriplum est, Ecce,,mitto angelum
non credidefant, a perfidioescandalo castigat,'et ei- meum anle. faciem luam, qui proeparabit viam luam
'
dem Joanni quod quoerebatexponil, quia Deus sal- Mniete. Quod Groece angélus, hoc Laline nunlius
vos faciendi, et bomini-exilus morlis (Psa/. LXVII). dicilur, R.ecte ergo, qui nunliare supernum judicem
Visis enim lot signis, lanlisque - virtulibus, non .miiiilur, ..angélus,-vocalur, ul diguitalem servel in
scandalizari quisque poluit, sed admirari. Sëd infi- nomine quam explet operalione. Altum quidem
delium mens grave in illo scàndalumpertulit,, cum nomen.est, sed: vila nomine inferior non esl. Sed et
eum et post4ot mjracula morieniem vidit. Quid est omnes qui «acerdptiï nomine censeniur, angeli vo-
,ergo dicere : Beaius est, qui non fuerit scandalizatus canlur,, prophela .attestante, qui ail '.-.Labiasacerdolis
in me, nisi aperta voce, abjeclionem mortis suoe cuslodieniscientiam, et legem requirent ex ore ejus,
humililatemqup signâre ? Acsi paienter dicat : Mira quia angélus Domini- exerciluum esl (Malach. u).
quidem facio, sed abjecta perpeti. non de.dignor. Nec non eliam Unusquisque fidelium, ia quantum
Quia ergo moriendo le subsequor, cavendum valde sufficil, in quantum graiioesupernoeaspiralionis ac-
est hominibus, ne in me morlem despician!, .qui pipil, si a praviiate proximum revocat, si exhortari
signa veneraniur. ad bene operanduia curai, si oeiernumregnum vel
/QI . • IN-LVCM EVANGELIUMEXPOSITIO. —; LIB.. II. 422
supplicium erranti denunliat, cum verba sanctoean- A sciendo ac ndlendo servienles, jùxla quod eis aposto-
nuntialionis impendit, profeeto angélus existju lus Petrus de Domino loquens , ait : Hune definito
'
:Dicoenim vobis: Major inler nalos mulierum pro- consilioet proesçienliaDei tradilum per manus iniquo-
phela Joanne Baptisla nemo est, Inler mulierum, rumaflligenles, inleremistis(Açt. u). -^
inquil, natos.,His ergo proeferiur bominibus qui de Cui ergo similesdicam hominesgenerationis.hujus,
mulieribus nati sunt el deconcubilu viri, et non ei el.cui similes sunt ? Similes. sunt pueris sedenlibusin
qui est nalus ex Virgine et Spirilu sanclo, Quan- foro',et loquentibusadinvicem,el.dicenlibus: Cantavi-
quam in sentenlia non coeteris prophèlis et pairi.ar- mus vobis tibiis, et nonsaltaslis, Lqmenlavimus,et non
chis, cunclisque hominibus Joannem proetulit, sed plorastis. Generaiio Judoeorum comparatur pueris
Joanni coelerosexoequavit.Non enim stalim sequitur sedenlibus in foro, quia doèlbrës Olimprophélas
ut si alii majores eo non sunt, ille major aliorum.sit, accipiebat. De quibus dicitur : Ex ore infanlium et
verum ut oequalitaiemhabeat cum coeterissanciis: lactentium perfecisli laudem (Psal.wn). Et alibi,
Qui auiem minor esl in regno Dei, major est illo. Declaralio sermonumluorum illuminât me, et inlelle-
Hase senientia duobus modis potest intelligi. Aut clum dqt parvulis (Psal. .cxyni), . id-.est,. humilibus
enim. regnum Dei appellavit, quod nondum accepi- spirilu. Forum auienl dominicum, vel synagoga, vel
inus, et in quo nondum sumus, uudë in fine diciurus B *- ipsa esl Ierusalem , in qua proecepiorumcoeleslium
est : Veniie, benedicl-iPatris mei, percipiie regnum jura condebaniur. Ubi ad invicem isli pueri, sive
(Matth. xxv);-ei quot ibi sunt saneli angeli, quiiibet juxta Mallhoeumad cooequales suos Ioquebaatur,
in eis minor, major est ulique quolibet saucto et ju- quia generis geotisque suoe popubs palria quotidie
sto, portanie corpus, quod côrrumpilur et aggravai voce solebant exprobrare, quod née Psa|uuis primo
animam (Sap. ix).-Aut si regnum Dei inleiligi voluil Davidicis, nec threnis postea cdrrepti vôïuerint aii-
hujus temporis Ecclesiam, cujus filii sunl omnesab nuere propheliqis. Quolies Victoria de hosle vel.fu-
instilulione generis humani usque, quotquol jusli et. lura proecinebalur, vel facta reeolebaïur, nec ad vir-
saneli esse poluerunt, profeclo seipsum Dominus inlis opéra consentiebantassurgere. Nam saliaiionis
signiiïcavit , quodr nascendi lempore. minor erat verbo non hislrionicis molibus sinuati corporis îo-
Joanne,. major auiem divinitatis oelernilaie, etjdo- tatus, sed impigri devolio cordis, et religiosa mem-
miiiica polestale. Proïndé secundum priorem expo- brqrum designatur agilitas. Quoties excidia yël facta
silionem, ila dislinguitur : Qui autem minor 'est in ab hoste, vel..-fienda.prophelarum lamenta raspna-
regno Dei. Ae deinde subinfertur, major est illo. bant, et nec sic auditores ad poenilentioe.remédia
Secundum posleriorem, ita : Qui autem minor est,ac r confugere curabant. Canit Psalmista : Exsullale Deo
deinde subinfertur, in regno Dei, major esl illo.. adjutori nostro, jubilale Deo Jacpb, sumite psalmum,
Et omnis populus audiens et .publicani, jusùficuve- et. datei tympqnumm(Psal, LXXX) , et coetera. Sed
runt Deum baplizali baplismo Joannis. Juslificalur quid seqpilur ? '/£« non audivit populus vocem meam,
Dëusipse .per baptismum, dum,se homines peccata et Israël non intendit mihi (Ibid.). Clamai propheta :
propria- confitendo jusiiflcau.t, sicut scriplum est : Hoecdicii.Dominus: Convertiminiad me in loto corde
Dië lu iniquilates tuas, ul justificeris. Et juslificalur veslro, in jejunio el in flelu, et in planctu, et scindile
in eo, .quia non per coniumaciam refutalur, sëd per corda vesira , et non veslimenla vestra (Joël. u). Et
jusiitiam Dei munus agnoscitur. Justus enim Domi- iterum : Ventrent menm, ventrem.meumdoleo, sensus
nus, eijusliiias dilexii (Psalm. x). In eo ergo jusiili- cordis mei cpnlurbali sunt in me. Non tacebo, quia
caiio Deï-,est, si non ad indignos et noxios, sed ad vocembuccinoeaudivit anima mea-, clamorem proelii
innocentes per ablulionem, facios videatur et juslos (Jerem. iv). Et paulo posl _: Quia slultus populus
sua munëra translulisse. David quoque dicit : Tibï meusme noncognovil, filii insipientessunl, et vecordes
soli peccavi,.et malum coram tefeci, utjuslificerisin (Ibid.).
s-ermonibusluis et, vincas dum judicaris (Psalm. L). Venitenim Joannes Baptisla, nequemanducans par
Ergo ïs_qui-peceat, et confitelur Deo peccalum,jus- j. j nem, nequebibens vinum, et dicjtis; Doemoniumhabel.
tifieat: Deum; cedens ci vincenli, el ab eo gratiam Venit Filius hominis, manducansel bibens, et dicitis :
sperans. In baptismate igilur juslificatur Deus:, in Ecce homo devorator, el bibensvinum, qmicuspublica-
quo estel confessio etvenia peccatorum. norum et peccalorum. Sicut (inquil) tune, sic neque
.Pàarisoeiautem-et legis periti, consiliumDei spreve- et nunc utramque salulis viam recipietis. Nam quod
runt in semelipsos,non.baplizari ab eo. Quod dicit in ait, Lamenlavimus, ël non plorastis, ad Joannem
semelipsos,vel conlra semelipsos, significat quia qui pertinet,- cujus abstinentia a cïbis et polu luctum
gratiam Dei respuit, contra semelipsum facit, vel a, poenitenlioesignificabal.Quod auiem ait: Cantavi-
semelipsos inissumDei consilium slulii et ingrali. yi- mus tibiis, et tion sqltaslis,, ad ipsum Dominum., qui
luperaniur noluisse recïpere. Consiliumergo.Dei est, ulendo cum coeteris.ciboel polu, loeiiliamregni figura-
quo per passionem et morlem DominiJesu mundumi bat. At illi nec humiliari cum Joanne, nec cumCbrislo
salvare deçrevit. Sed'hoc Pharisoei et legis peritii gaudere voluerunt, dicenle illum doemonium habere,
spreverunt, respuenles secrelum et salubre mysle-. islura voracem et ebriosum, et amicum publicanorum
rium, cujus auspicia in Joannis proedicalionebapiis- et peccalorum. Quod,autem subjungit:
moque proecesserunt,.sed tamen eidem consilio ne- Et justificala est sapien'.ia ab omnibus filiis suis,
423 BED;E VENERABILISOPP. PARS II. SÈGT. I. — EXEGETICAGENUINA. 424
ostendit filios sapienlioeinlelligere nec in abslinendo, A de carnalibus epulis, addidil, In Sprilu sanclo.
nec in manducando.esse jusiitiam, sed in oequani- Aliter. Justificata est sapienlia ab omnibus filiissuis,
milate tolerandi inopiam,, et temperanlia per abun- id est, D<.idispensat.io,alque doclrina, quoe superbis
dantiam non se eorrumpendi, atque opportune su- resistit, humilibusautem dal gratiam (Jacob, iv), juste
riiendî, vel non suraendi ea quorum non usus, sed fecisse, a fidelibus suis comprobala est. Ex quorum
concupiscentia repreliendenda est. Non est enim re- numéro sunt ei illi, de quibus supra dicitur : Et
gnum Dei esca et potus, sed justitia et pax, et gau- omnis populus audiens, et publicani justificaverunl
dium. El quia soient homines multum gaudere Deum. Amen.
LIBER TERTIUS.
Sanciissima Marioepoenitenlishisloria, quoelertii num unguenlo, et extersil pedes ejus capillis suis
nostri in Lucam caput est libri, el'si ob laborem le- j.[Joan. xi]). Secundo autem in Beihania (nam prius
genlium minuendum a novo inchoatur exordio , in Galiloeafactum est) non jam peccalrix, sed casia,
rerum lamen nexura secundi libri finem respicit. sancta, deyolaque Cbrislo mulier, non solum pedes,
Nam quia superius sive ex persona evangelisloe,sive sed et caput ejus unxisse reperilur. Quod et regulis
BoniirtiSalvaloris (utquibusdam placuit) diclum fue- allegorioepulcherrimoecongruit. Quia et unaquoeque
ral: Et omnis populus audiens, et publicanijuslifica- fidelis anima, prius ad Domini pedes humiliala pec-
verunl Deum , baplizati baplismoJoannis. Quod si a catisque absolvenda curvalur; deinde, augescenti-
Domino diclum inlerpreteris, audiens Joannem po- bus per tempora meritis, loeioefideiflagramia Domini
pulus inielligilur esse designatus. Si ab evangelista quasi caput odore perfundit aromatum. Et ipsa uni-
interposïtiim f audiens ipsum Dominum; de Joannis versalis Ecclesia Chrisli, in proeseuti quidem incar-
niagniludine disputaniem restai inleiligi. Pharisoei naiionis ejus, quoe pedum nomine designatur, myste-
aillent et legis periti consilium Dei spreveruiit in ria celebrando,-devola Redemplori suo reddit obse-
semelipsos non baplizati ab eo. Pergit idem Evan- quia. In fuinro auiem et bumanitatis ejus gloriam,
gelisiaquoe verbis proposuerat eliam faclis astruere, et divinitatis ejus oetèrnilatem, quia caput Chrisli
jùstificaiam videlicet sapientiam ab omnibus filiis Deus, simul intuendo, perpeiuis confessionumlaudi-
suis, id est, etjuslis, ël post injusiiliam poeiiilenti- Q bus, quasi pislica nardo glorilicat. Attulit ergo, in-
bus, decentissimo comprobans exemple. quil, alabasirum unguenti.
CAPUT SWWWfy/T V-B^ Et stans rétro secuspedesejus, lacrymis coepilrigare
Rogabalautem, inquil, illum quidam de Pharisoeis, pedes ejus, et capillis capitis sui tergebat. ElAscula-
ut mandùcarelcuniillo. Et ingressusdomumPharisoei, batur pedes ejus, et unguento ungebaï. Liquel omni-
discubuil. Et eccemulier quoe erat in civilate, pecca- bus quod illicitis aelibus prius mulier intenta, un-
irix, ul cognovitquod accubuit in domo Pharisoei, gueiilum sibi pro odore suoecarnis adhibuit. Quod
allulil alabaslrum unguenti. Alabasirum est genus ergo sibi lurpiier exhibuerat.hoc jam Deo laudabiti-
marnions candidi, variis coloribus interslincli, quod ter offerebat. Oculis lerrena concupierat, sed hos
ad va'sa ùnguentaria cavare soient, eo quod opiime jam per poeniientiam conterens flebat. Capillos ad
servare "uic'ôrruptadicatur. Nascilur circa Thebas compositionem-vullus exhibueral, sed jam capillis
jEjiyplia^ el DamascumSyrioe, coeleris candidius, lacrymas tergebat. Ore superlra dixeral, sed pedes
probalissiinum veto in India. Quidam dieunt hanc Doniini osculans, lioc in Redemploris sui vestigia
eanidein non esse mulierem quoe imminente domi- figebat. Quoi ergo in se habuit obleciamenta, lot de
nica passione caput pëdesque ejus unguenlo perfu- se invenit holocausta. Convertit ad virlutum nume-
dil, quià hoec lacrymislaverit, et crinepedes lerse- D rum, numerum criminum, ut totum servirai Deoin
rit, et manifeste peccalrix appelletur; de illa autem poenitenlia, quidquid ex se Deum contempserai in
nihil taie scriplum sit, nec potuerit siaiim capite culpa.
Doniini merëlrix digna fiêri. Vérum, qui diligenlius Vidensautem Plmrisoeus, qui vocaveral eum, ait
invéstigant, ihveniunt eamdenï mulierem, Mariam ititra se, dicens : Hic si esset prophela, .sciret ulique
videlicet Magdaleiiamsbrorem Lazari, sicut Joannes quoeel qualis esset mulier quoe tangil ëum, quia pec-
narrât, bis eodem fùnclam fuisse obsequio. Seniel calrix est. Ecce PharisoeusveraCiler apud se super-
quidem lioc loco, cum primo accédens cum humili- bus, fallaciier justus, oegra'mreprehendit deoegriiu-
tatéet lacryniïs, remissionem meruit peccalorum. dine, medicuin de subventione, qui ipse quoque de
Nam el Joannes hoc, quamvis non ut Lucas quomodo elaiionis vulnere oegrotabat,et ignorabat. Unde ne
factum sil narraveril, tamen ipsàm Mariam com- cesse semper est ut cum peccaiores quosqueconspi-
mendans commemoravit, ubi de resuscitalo fratre cîmus, nosmelipsosprius in illofum calamitate de-
ejus coepilloqui. Erat autem quidam, inquiens, lan- fleamus. Quiaforlasse in similibus autlapsi sumus,
guens Lazarus a Beihania, de castello Marioe,el Mar- aullabi possumus, si lapsi non sumus. Et si Censura
thoesororis ejus. (Maria auiem erat quoeunxil Domi- magibUriidébet semper viriute disciplina;vilia per-
EVANGELIUM EXPOSITIO. - L1B. M. 42G-
SÊ5 IN LUCE
Et ingressus, inquit, domUih-Pharisoei,
sequi, oporlel tamen ul sollicite discernamus, quia 1i ejus (Ibid.).Domus
disirictionem dëbemusvitiis, compassionemnaluroe. discubuit. Pharisoei,ipsa legis prophëiarum-
el sentenlîa que custodia est, in qua se populus JudoeoTumman-
Sed jam iste superbus arrogans, qua
convincatur, audiamus. sionem continuoeconversationis habere gloriabatur.
' Quam Dominusingressus est, quia lemporaliter "m
Duo, inquit, débitons erant cuidam fenerutori.
aut pro-
Unus debebal-denariosquingentos,alius quinquaginta. carne apparens, non venit solvere legem
Non liabenlibusUlisunde redderenl, donavitutrisque. phètes, sed adimplere. Discubuitaalem, quia qui in
formoe
Quisergo plus eumdiligil? RespondensSimon, dixil : ' sublimkatesuoemajesiatisintelliginonpoterat,
AZs'limoquia is cui plus donavit, Qua in re notan- servilis humilitatem,qua videri posseï, assumpsit.
dum est quia dum <suasentenlia Pharisoeusconvin- Cognovititaque mulier quoeeral in civilate,peccalrix,
citur, quasi phrenelicus funem portai ex quo lige* quod accubuiî in domo Pharisoei, quia gentililas
lur. Enumerantur bona peccatricis, enuraeranlur immundis prius aelibus in soeculi conrarsalione
mala falsi jusli, cum dicilur : devincta, fama sermonis aposlolici didicil, quod
Iniï-aviin domum tuam, aquam pedibusmeisnon misil Deus Filium suum faclum ex muliere, f&c/um
dedisii.-Hoecautem lacrymis rigavit pedes meos, et sub lege,ut eosqui sub legeerant redimeret(Galal.iv).
capillissuis lersil. Osculummihinon dedisii.Hoecau- B Atque in domo Pharisoei, non Pharisoeus,sed illa
tem, ex quo intravit, noncessaviloscidaripedes meos. juslificalur, dum populus Judoeorumlitteram lanlum
Oleo caput meum non unxisli, hoecautem unguenlo legis, nos autem et gratiam Spiritùs in lege serjui-
unxil.pedes meos. Post enunicralionem vero sub- mur.Ille Jesum non èsse propheiam, eo quod pecca-
infertur senieniia. iores recipiat, oeslimat; nos vero hune etiam Deum:
Propier quod dico tibi, remittenlur ei peccatamul- verum, qui peccaioresjuslificarepossit, agnoscimus.:
la, quoniamdilexit multum. Quid esse dileclionem Allulit autem mulier alabasirum unguenti. Quid in .
credimus, nisi ignem? et quid culpas, nisi rubigi- unguenlo nisi bonoe odor bpinionis exprimilur?
nem ? Unde dicïlur : Remittenlurei peccata 7nulla, Unde el Paulus dicit : Chrislibonus odor sumusDeo
quia dilexilmultum.Ac si aperte diceretur : Incendit in omni loco (II Cor. u). Si igilur recta opéra agi-
plene peccatirubiginem,quia ardet valide per amo- mus , quibus opinionis bunoeodore Ecclesiam.rc-
ris ignem. Tanlo namque amplius peccati rubigo spergamus, quid in Domini eorpore nisi unguentum
consumilur, quanto peccaloris cor magno charitatis fundimus? Sed secus pedes mulier sletit. Conlra
ignéconcrematur. Ecce eaquoead medicum venerat pedes enim Dominisleiimus, cum in peccaiis po-
oegra,sanala est,sed de saluie ejus adhuc alii oegro- siti, ejus ilineribus ralinebamur. Sed si ad veram
lanl ; nam sequitur : poenilenliam post peccata cohvertimur, jam rétro
Et coeperunt,qui simuldiscumbebanl dicereinlra se: secus pedes siàmus,.quia ejus vesligiasequimurquoe
Quisest hic qui eliam peccatadimittil? Sed coelestis impugnabamus.Lacrymismulier pedes rigat, quod
medicusoegrosnon respicit, quo etiam de medica- nos quoque veraciter agimus, si quibuslibet ultimis
mento fieri détériores videt. Eam quam sanaverat membris Dominiper compassionisaffectum incline-
per pielatis suoesententiam confirmai, dicens: mur, si sanciis ejus in tribulatione compalimur, si
Fides tua le salvamfecil, vadein pace. Fides et- eorum trislitiam noslram putamus. Capillismulier
enimsalvam fecïl, quia hoc quod petiit posse se pedes quos rigaverat lersil. Capilli quippe super-
accipere non dubilavit, sed ipsam quoque spei cer- fluunt corpori. Et quid abundansterreua subsiantia,
tiludinem-jam ab illo acceperal , a quo per spem nisi capillorum speciem lenel ? Quoedum ad usum
etiam salulem quoerebai.In pace autem ire proecipi- necessitalis superfluit, etiam abscissa non sentit.
lur, ut a verilalis ilinere in viam scandali ulteiïus Capillis ergo pedes Dominitergimus, quando sanciis
non deriveiur. Hoechistorica exposilione dicta sini, ejus, quibus ex charilate compalimur, eliam ex bis;
nunc myslici intelleclus sécréta videamus. Quem quoe nobis supeifluunt miseremur, qualenus sic
namque Pharisoeusde falsa juslilia proesumens, nisi O mens per compassionemdoleat, ul eliam manus
Judaicum populura? quem peccalrix mulier, sed ad Iarga effeclum doloris oslendal. Oseulalur mulier
vestigia Dominiveniens et plorans, nisi conversant pedes quos tergii. Quod nos quoqueplene agimus ,
gentilitatem désignai? Rogabat autem Pharisoeus si studiose diligimusquos ex largitate continenius,
Dominum,ul manducaret cum illo , quia populus ne gravis nobis sit nécessitas proximi, ne ipsa ejus
idem quem venientemcredere noluit venlurum spe-
indigentia quoesustenlatur fiatonerosa, et Cumma-
rare non desiit, imo voiis precatoriis, ut veniat, nus necessaria Iribuit, animus
adilectionetorpescat.
optare dicens : Excita poteiuiam luam, et veni, ut Poiest quoque per pedes ipsum mysleriumincarna-
salvosfaciasnos (Psalm. LXXIX). Dominoquippe cum iionis ejus inleiligi , quo divinitas terram teligii,
Pharisoeomanducare est, de credentis populi devo- quia carnem sun.ipsit.Verbumenim caro
faclum est
lione mentis gaudia suscipere. Unde ipse alibi cre- el habitavitin nobis (Joan. y). Osculamurigilur
ditura Samariadiscipulisail : Ego cibumhabeoman- des Redempioris, cum myslerium incarnaiionis pe-
ejus
ducare,quemvosnescitis(Joan, iv). Illisque hoesllan- ëx loto corde diligimus. Unguenlopedes ungimus
libus quid diceret, exponensail : Meus cibus est, w cum ipsam humanitalis ejus potentiam sacri
eloquii
fnciamvoluntatemejus qui memisit, ut perficiamopus bona opinione proedicamus. Sed Jioc Pharisoeus
PATI^L. KCII. j4
m BED,® YENERABILISOPP. PARS TI. SECT.I. — EXEGETIGAGENUINA. 428
videt, el ihvidel. Quia cum Judaicus populus genii- /.\ undè redderent,donavilulrisque.Et uliqueplus diligit,
litalem Deninproedicare conspicit, sua apud se ma- cui plus donatur. Lui auiem minus dimillilur, minus
liiia tabescii. Sed Redemplor noster facta ei mulie- diligit. Quiasive bona perficiendoe,quam accepimus
ris', quasi bona gentililatis enumerai, ut in quo malo scienlioe,seu vitandoequam incurrinins insipienlioe,
jaceat ngnoscât. liilravi in domumluam , aquam pe- velis inlelligere, multo ulique plus Ecclesioequam
dibus mois non dedisii. Hoec autem lacrymis tijavil Synagogoedonatur, quoeet foedioriquondam, ut pôle
pedes meôs'.Aqua quippe extra nos esl, lacrymaium quam nullus doctor prohibuil, idololairioesorde cor-
liu'mbr inlra nos. Quià -videlicetinfidelis ille po- lUpla est, sed ubi abundavit peccatum, superabun-
pulus, nec ea quoe éxira se erant unquam pro Do- davil gralia (Rom. v), el majori nunc esl perfectionis
mino tribuil;-conversa auiem geuliiilas pro ea non evangelicoesublinïaia proeconio. Cui dicitur : Quia
solùm rerum subsiantiam, sed eliam sàngui- mulli prophetoeet jusli cupiérunl viderequoevosvi-
nem fudit. Osculum mihi non ded'.sti.Hoec autem, detis, et non.viderunt; el audire quoe auditis , et non
ex quo intravit , non cessavit osculari pedes audierunt (Matth. xm). Congruilsane huic locoquod
meos. Osculum quippe dilectionis est signum. El Numerorum hisloria refert, divisis oequalitcrcoeso-
infidelis ille populus, Deoosculum non dédit, quia rum Madianiiarum spoliis, eos quidem qui de pugna
ex charitaie Deum amare noluit, cui ex timoré ser- '3 venerunt, quingentesimum de sua porlione caput,
vivit. Vocata auiem geiililitas , Redemploris sui coeleros vero quinquagesimum Domino dédisse.
vestigia osculari non cessât, quia iii ejus amore con- Quia et magna offert qui se in caslris vinuiem
tinuo suspirat. Oleocaput meumnon unxisli. Si pedes exercendo luium ab incursione conservai hoslili, sed
Domiiii myslerium incarnaiionis accîpimus, congrue majora ulique qui gladiumverbi Vibràndo,innumeras
per caput illius ipsa Diviuiias designatur. Unde et adversarii exercilus copias slernit.
per Aposiolumdicilur : Caput ChrisliDeù's(I Cor.xi). CAPUT VIII.
In Deo quippe, et non se, quasi in bomïne credere Et faclumest deinceps,et ipse iter faciebal per civi-
Judaicus populus falcbalur. Sed Pharisoeodicitur , latem et caslellum; proedicanset evangëlizansregnum
O/eo caput,meumnon'unxisti, quia ipsam quoque'Dï- Dei, et duodecimcuni illo, V/demusin Chrisli discipu-
vînilatis poteniïam, in qua se Judaicus populus cre- lis impletum quod de antiquo illo Hebroeorumpopulo
dere spopondit, digna laude proedicare neglexii. legimus diclum. Née mirum, quia unus ulriusque
Hoecauiem unguenlo unxil pedes meos. Quia dum Tesiamenii D^us ipse per filium benediclionem da-
incarnationis ejus myslerium gênlilitas credidit, bil, qui legein dedil pér famulum. Sicut ( inquil)
summa laude eliam ejus ifna proedicavil. Duoqttoquë ,n aquila provocans ad volàndum pullos'suos, et super
debilores, de quibus Simonis paradîgma bpponilur, eos volilans, expandil alas suas, et assumpsil eum, et
ulrumque populum, Judoeorumscilicet et genlium , porlaviiin liumerissuis (Deui. xxxn). Namsicul mox
désignant, qui uno feneratori, id-esi, suo Crealori, natï pulli, donec plumescani, aéra volando supe-
non nialerialem pecuniam, sed-proprioesalulis num- •rare non valent ":ita quique fiieles, ul ad coelestia
mum debebant. Conditor elenim nosier, quos-ad pervolanda sufficiant, in nido prius (idei necesse est
imaginera et similiuidinem suam creavit , quasi virtulum penna se vesliânt. Ita ipsi fideliumdoclores
commodato ad servàndum sublimavit deiiario. Nam apostoli pèdetentim ad sublimia , quatenus et aliis
denarius solet régis imagine ac nomine formari. erudiéndis proeficipossint, âscendunt. Prius si>jni-
Omni auiem cui multum dalum est, multum quoe- dem Domiùus doPëi in synagogis, miracula facit,
relur ab eo. Et cui multum commendaverunl, plus famam ubique dispërgit, convenienlesad se turbas
petunl ab eo. Et quidem uiriusque populi debilum, suscipil, curai, ïnsiruit. Hinc discipuios facil, in
per quinarium numerum multiplicalur. Quia vide- sponsi uupliis reficil, per sata ducit, alque a calum-
licet quinque sunl sensus, quibus in hac viiaulentes, niatoribus Pharisoeis, quasi leneros aquila pullos a
imaginera quam. accepimus noslri Conditorisexco- serpeùtinis morsibus allalo aèiite défendit. Ex his
lere debemus : sed minus débet populus, cui legis D duodecim, quos apostolos nominal, eligit, sed et hos
decalogus per servum data esl. Ampliùsautem, cui primo proeseiile lurba docel, comminante cura eis
gralia vitoe oelernoe per filium commissa. Ideoque lurba, solita raiseris bénéficia reddil. Postmodum
hujus per denarium, illius per centenarium nume- vero, ut in proesenti leclum est, per civiiates et
rum fenus accumulalur, quem ad-regiii coelestis, casiella proedicans, solos secum, qui eum familia-
quod dextris dabitur, significaiiouempérimera nemo rius audïant', retinel, solis mysieria regni Dei, quoe
qui dubitel. Nequeenim frustra eodem flexu digiio- coeteris parabolalim dixerat, exponil. Ac si demum
rum, quo denarius in loeva,ipse figuratur in dextera. virlutum sUarum ostensione, quasi alarum prole-
Nisi quia et nunc opéra Decalogi, quoe lillera non ctionë firnialis, dat et illis poieslatem curandi,
polerat, fides perficit, et in fuluro reddet unicuique mittitque proedicare regnum Dei.
secundum oper-a ejus , his quidem qui secundum Et mulieres aliquoe,quoeerant curaloeab spirilibus
paiienliam boni operis gloriam , ël honorém, et in- malignis, et infirmilalibus. Maria quoe vocatur Ma-
corruplionem, quoerenlibusvitam-oetérbam. Verum, gdalene, de quà doemonia septem exierant. Maria
quia neulri nostris'viribus, sed-'illiusgralia salvi facti Magdalene, ipsa est cujus tacito nomine proxima
sumus per fidem, recle dicilur : 'Non hdbeniibusillis ieclio poeniienliamnarrai. Nam pulchre ae revereu
423 IN LUGJE EVANGELIUMEXP0S1T1O. - LIB. III. 450
ter evangelista, ubi eam cum Domino iler facere, A . non eral accessus, egrediens, adlioe yenit in mun-^
eique de facullaiibus suis minislrare commémorai, dum ut testimonium periiibërel veritati. tJnde bene
noiohanc vocabulomanifestai. Ubi vero peccatricem, juxta evangelistas alios hanc parabolam dicturus, de
sed poeniletilem describit, mulierem generaliier domo exisse, mare adisse, navem conscendisse per-
dicit; ne videlicet tanloe nomen famoe,. quo per hibetur, ipsum nimirum situ corporis quod processu
omnes hodie veneralur Ecclesias , prisci erroris sermonis insinuans.
nota fuscaret. De qua doemonia septem exisse refe- Et dum séminal, aliud ceciditsecus mqm, et concul-
Tuntur,ui-!nnumerïs,imouniversis vitiis plena fuisse calum esl, et volucrescoelicomederuntillud, QuoeDo-
momtretur. Namquiaseplenis diebus soecuiacurrunl,- minus exposuii, pia fide suscipiënda sunl. Quoe au-
septenario soepenuméro soletin Scripluras unive'rsi- tem lacita nostroe inleiligetili.se,dereliquïf, perstrin-
las inlimari. Unde et sancti quoque Spirilus gratiam genda sunt breviter..Semen quod secus viam cecidit,
•prophelaseptem virtulum dislinelione compleelitur. dupliei loesuradisperiù, et a vianlibus scilicet con-
Et Joanna, uxor Chuza, pr-ocuralorisHerodis. Si culcatum, et a volucribus raptum. Via est ergo cor,
Maria mundalam a sorde vitiorum Ecclesiam de gen- sedulo malarum cogilationura transitu atlrilum alque
tibus: insinuai, cur non Joanna eamdem désignai arefaclum, ne verbi semen exc.ipere ac germmare
Ecclesiam, quondamquidem idolorum cultui subdi-,, B I sufficiat. Atque ideo quidquid boni seminis vicïnia
tam, sed jam nunc Christi pietate redemptam ? Nam lalis vioe contingit, pessimoecogitaiionis meaiu çon-
quilibet malignus spirilus, ad deceplionem generis culcalum, a doemonibuseripitur. Qui volucres coeli,.
humani promplus, dum pro regno diaboli facit, quasi sive quia coelestisspirilalisque sint naturoe, seu quia
Herodis hnpiissimi procuralor exislit. per aéra volitani, appellantur.
Et Smahna, el alioemultoe,quoeminislrabanl ei de Et aliud ceciditsuper petram, et natum aruit, quia
-nonhabebat humorem.Petram hic recte dicit, durum
faculmtibus suis. Consueludinis' Judaicoe fuit, nec et
ducebatirr in culpam, more genlis antique, ut mu- indomilum cor, ac nullo veroefidei vomere pene-
lieres desubstanlia sua victum atque vestilum proe- iratum. Roc est auiem humor ad radicem seminis
ceptoribus-ministrarent. Hoc quia scàndalum facere quod juxta aliam parabolam, oleum ad lampades
poterat in nationibus, Paulus se abjecisse memoral : yirginum nutriendas, id est, amor et perseveraniià
Nunquid non habemuspoleslalemsorores mulierescir- virtutis.
cumducendi, sicul et carteriapostpli faciunt (I Cor. Et aliud cecidit in leriam bonam. Et ortum fecit
ix)?—Minislrabanlautem Dominode subslantiasua, ùt frucium cenluplum. Frucium centuplum, fructum
meteret earum carnalia, cujus illoe metebant spiri- .*, perfectum dicit. Nam denarius numerus pro per-
talia. Non quod indigeret cibis Dominus craalura- fectïone semper accipitur, quia in decem proeceptis
rum, sed ut typum ostenderet magistrorum, quod " legis custodia conlinetur. Activa ènim el conlempla-
victu atque veslilu ex discipulis deberent esse con- liva vila, simul in decalogi mandatis conjuncla est,
ïentï. Inlerpretatur auiem Susanna lilhsm, aul gralia quia in eo et amor Dei, et amor .servait proximi
ejus. Sed melius, si femininum nomen (iguretura jubelur. Amor quippe Dei, ad conlemplativam,
lilio, credo propier odoriferum Coelestisfidei can- amor. vero proximi pertinet ad aelivam. Denarius
dorem, aurosumque ïnlernoe dilectionis ardorem, autem numerus per semetipsum mutiplicatus, in
Joanna, Dominus gralia ejus, vel Dominus miseri- centenarium surgit. Unde recte per eentenarium
ebrs ; videlicet quia ejus est omne quod vivimus. magna perfectio designatur, sicut de illo qui sua pro
Maria, amarura mare,-propter ulique insitum poeni- Dominoterrena relinquit, dicitur : Gentuplum acci-
tentioe rugilum, quo vel ipsa Maria, vel nos singuli, piet, et vitamoeternam possidebil (Matth. xix). Quia
vilja prisca deflemus, ul ad gratiam splendoremqne quisquis pro Dei nomine temporaha atque, terrena
pervenire mereamur oeiernum. Magdalene, turris; contemnit, el hic perfectionem mentis recipit, ut
sed melius sicut a monte montanus, ila lurrensis a jam ea non appelai quoeconlemnit,. et in sequenti
lurre dicaluf. Illa scilicet cui Psalmista canit : De- jy
j soecuload oelernam viloe gloriam pervenit. Terra
duxisii me, quia faclus es spes mea, turris fortiludinis ergo bona fructucenluplo , feçundauir, quando cor
a fade inimici (Psal. LX). docile virlutum spiritalium perfeciione donatur.
Cumauiem lurba plurimaconveniret,cl de civitatibus Hoecdicens, clamabat: Qui habet qures audiendi,
properarentad eum, dixit per simililudinem: Exiit qui audiat. Quoties hoecadmonithmeula, vel in Evange-
séminalseminare semensuum. Hanc parabolam Domi- lio, vel in Apocalypsi Joannis inlerponitur,
niy-ii-
nus ideo per seipsum exponere dignaïus est, ut (igu- cum esse quod diciiur* quoerendumque a nobis iu-
râle se loqui innotescerel, rerumque significationes lentius osiendilur. = ..,.-
in iis etiam quoe per semetipsum noluit explanàre, Inlerrogabant auiem, eum discipuli ejus quoe esset
docerél esse quoerendas. Sed quia semen, quod ver- hoecparabola, Nemo putet finita mox parabola disci-
bum Dei sil, tërramque variam, quod diversum cor puios hoecinterrogasse Salvatorem, • sed, ut Marcus
audilbrum significet,ipse Dominus aperuil, salorem ait, cum esset singularis, inlerragaverunt eum ei
quem nobis quoerendum reliquit, nullum melius qui cum eo erant duodecim, parabolas. Et dicebat
quam Filium Dei intelligere possumus, qui exiit se- eis : Vobisdalum est nossemysleriumregni Dei.
minaresemensuum, quiaclesinu Palris, quo crealuroe Coeterisautem in parabolis, ul videntesnon videant,
431 BED^E VENER'AllI.LI'S OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGÊTICAGÉNUINA. *"-2
elaudienlesnon intelligent. Marcus ila dicit: Illis À resolvunt : re enim contraria, possessores suos et
autem qui forissunt, in parabolis omnia fiunt (Marc. afflictoseilubrieos faciunt. Sed quia voluptas con-
iv). Ideoqueet nos cum discipulis Chrisli intremus venue cum afflictionënon poiest, alio quidem lem-
in sancluarium Dei, ul intelligamus in novissima pore per Tcuslodioe suoesollicitudiiiemaffligunl,atque
mysterïorum regni Dei. Nain qui appropinquant pe- alio per ahutïdanliamad voluptates emolliunt.
dibus ejus, accipieul de doctrina illius, dicenles Quodautem in bonamterram, hi sunt qui in corde
cum Psalmista Révéla oculos noslros, et conside- bonoet optimoaudienlesverbumminent, et fructum
rdbimus mirabilia de lege tua ( Psal. cxvm ). affermit in patienlia. Bona lerra (ul proediximus)
Recle ïiaque in parabolisaudiunt, et in oenigmate,. omnibus iribus lerroe nequam varielalibus contraria
quiclausis sensibus cordis; neque inlrare, neque facit, et libenler videlicet semen verbi suscipiendo,
curant cognoscere veritatem-, obliii dominicoe et quod suscipit inipr adversa et prospéra patienter
proeceptionïs : Qui habet aures audiendi, audiat ad-'fructus usque tempora servando. Aliter. Bona
(Matth. xi). lerra frucium per patienliam reddil, quia scilicet
Qui autem secus viam, Id sunt qui audiunt. Deinde nulla sunl bona quoe"agimus, si non oequanimiter
venit diabolus,et tollil verbum de corde eorum , ne eiiam proximorum mala toleramus. Quanto enim
"
credenlessuivi fiant. De hoc semine Marcusila scri^ quisque allius profecerit, tanlo in hoc mundo invenit
bit : Hi autemsunl qui circa viam,ubi seminaturver- quod durius porlet. Quia dum a proesenli soeculo
burii.Et cum audierinl, confeslïmvenil Satanas, el menlis nosiroedilectio déficit, ejusdem soeculiadver-
aufert. Mallhoeusila : Omnisqui audit verbumregni, sités crescii. Hinc est enim quod plerosque cerni-
et-iionintelligil,venil malus etrapil. Ex quo mani- mus, et bona agëre, et lamen sub gravi tribulaiio-
feste docetur eos circa viam seminatos, qui verbum num fasce desudare, Sed juxia vocem Domini, fru-
quod audiunt nhllà fide, nullp iniellectu, nulla sal- cium per patienliam reddunt. Quia cum humiliier
lem tentante utililalis occasionepercipere dignantur. flagella suscipiunt, ppsi flagella ad requiem sublimi-
Porro super pélrosa el in spinis (ut Dominusexpo- lersuscipiuniur.Quod verosecundumMaithoeumdici-
nil) seminanlur hi qui audiii quidem verbiet ulilila- tur : Et fructumoffert, et faeit aliud quidem centum,
lem probanl, el desidérïum gusiant : sed ne ad id aliud autem sexaginla, porro aliud triginla, iriginta
quod probant perveniant, hujus viloeeos vel adversa referunlur ad nuptias. Nam el ipsa digilorum cou-
lerrendo, vel prospéra blandiendoretardant. Conlra junclio, quasi molli, osculo se complexes el foede-
quoeulraqné damna, semen quod acceperat tulari rans, maritum pingit et conjugem. Sexaginla ad
curabat qui ait, Per arma juslitioe, a dexlris etasini- viduas, eo quod in angustia et tribulatione sint
stris ; per gloriam, et ignobililalem,per infamiam, et positoe. Unde et in superiore digilo.deprimuntur.
bonam famam, ut teduclores, el veraces(IICor. vi). Quantoque major est difficulias experioe quondam
llis ergo tribus lerroe generibus, scito omnes qui volupialis illecebris abslinere, tanlo majus el proe-
verbum audilum non faciunt, esse désignâtes. A mium. Porro cenlesinius numerus, quoesodiligenier,
quibus omnibus, qui semen acceptum serval, terra leclor, attende, a sinïslra iransferiur ad dexteram,
bouaesl. Exeipiuntur sane Judoeiet genliles, qui ne el iisdem quidem digilis, sed non eadem manu, qui-
audire quidëirfmeranlur. bus in Ioevamanu nuploesignificanlur el viduoe,cir-
Quodautem in spiniscecidit, hi sunl qui audierunt, culum faciens, exprimit virginitalis coronam. Aliter.
el solticiludinibusël divitiiset voluptalibusvitoeeunles Frucium tricesimum verbum profert, quod fidem
suffocatur, cl non referunl fructum. Mirum quomodo sanctoeTrinitalis oedificat.Sexagesimum,quodoperis
Dominusspinas divitias mierprelatus sit, cum illoe perfeclionem docet. Quia sex dies sunt, in quibus
pungant, isioedélectent. El lamen spïnoesunl, quia oponet operari. Cenlesimum, quod ad dexteram
cogitationumsuarum punciionibusmentem lacérant, regni vitam proedicatoeternam.
et cum usque ad peccalum pertrahunt, quasi in- Nemo auiem Ivcernam accendens, operii eam vasp,
flicto vulnere cruentant. Quas bene hoc in loco, Q aul sublusleclum ponit, sed supra candetabiumponil,
slio evangelista lestante, néquaquam Dominus di- ut mirantes videanl lumen. Quia supra dixerat apo-
vitias, sed fallaces divilias appellat. Fallaces enim stolis : Vobis dalum est nosse mysleriumregni Dei,
sunt, quoe nobiscum diu permanere non.possunl. coelerisautem. in parubolis, nunc oslendil per eos
Fallaces sunl, quoemenlis nostroeinopiam non ex- aliquaudoë.iïam coelerisidem mysterium esse reve-
pellunl. Soloe aUlem diviiioeveroe sunt, quoe nos landum, et peclus omnium qui domum Dei essent-
divites virtutibus faciunt. Notandum vero est quod iniraluri fidei fiammis illustrandum. Quibus eliam
exponens Dominus dicit, quia splliciludineset vo- verbis lypice fiduciamdocet proedïcandi,ne quis ti-
lupiales, el divitioesuffocant. Suffocant enim, quia morécariîaliumincommodorumIucemscienlioequam
ïmpprlunis cogitationibussuis gullur menlis slran- novit abscondat. Vasis enim et lecti nomine, car-
gulant : et- dum bonum desiderium inlrare ad cor nem ; lucernoe auiem vocabulo, verbum désignai.
non sinunt, quasi aditum flatus vitalis necaiil. No- Quodqui ob metum (ut dixi) carnalium incommodo-
tandum eliam quod duo sunt quoe divitiis jungii., rura occultai, ipsam carnem ulique proeponitmani-
solliciludines-videlicet et voluptaies, qùia profecto fsialioni veritatis, el ea quasi oper-ilverbum-quod
et per'curara mentem opprimunl, el per afilueiiiiam proedicaretrépidai. Supa candelabrum auiem ponit
453 IN LUCE EVANGELIUMEXrOSITIO. — L1B. HI. «i
ïucernam, qui cerpus suum minislerio Dei snbjicit, A i opus spiritale carnis cognalioni proeferëns, religin-
ul superior sit proediealioveriiaiis, et inferior ser- siorem cordium copulam docel esse quam corporum.
vilus corporis, per ipsam lamen corporis servitutëm Mysiice autem hoec leclio superiori concinit, ubi de
excelsior luceai doctrina, quoeper officia corporalia, Judoeislitteram solum legis inlueniibus dicilur : El
id est, per vocem et linguam et coeleros corporis quicunquenon habet, eliam quod pulal se habere, au-
niolus1, in bonis operibus insinuatur discernions. ferelur ab illo. Narn mater el fratres Jesu, synagoga,
Sup'er candeîabrum ergo ponit luccrnam, cum dicit ex cujus carne esl editus, el populus est Judoeorum:
A'posiolus: Non sic pugno, lanquam aercm coedens, qui Salvaiore inius docenie, venienies ïntrare ne-
sed casligocorpus meum, el serviluli subjicio,ne forte queuni, cujus spiritaliter intelligere dieia neglïguni.
aliis proedicans,ipse reprobusinveniar (I Cor. ix); Proeoccupans enim lurba, ejus ingredilur domum,
Non enimest occullumquod non manifestelur, nec quia, différente Judoea,genlililas confluxil ad Chri-
absconditum'quodnon cognoscalurel in palam veniat. slum, atque interna viloemysleria, quanto fide vici-
Nolite (inquit) erubescereEvangeliumDei, sed inler nior, lanto menle capacior haiisil. Juxta quoi! psal-
tenebras perseculorum, lumen verbi supra vestri mus ail : Acceditead eum, el illuminamini (Psalm.
corporis candeîabrum levate, fixa meule reiinenles xxxui).
illum retributionis exlremoe diem, quo illuminabit R Et nuntiatumesl illi : Mater tua el fratres lui slant
Deus abscondilatenebrarum, el mmùfeslabitcogila- foris, volentesle videre. Inlus verbum ,'inlus est lu-
lionescordium {/ Cor. iv). Tune enim et vos a Deo men ; unde supra : Ulmirantes (inquit) videantlumen.
laus, et adversario veritatis poena nianet oeterna. Si ergo foris slantes nec ipsi agnoscuntur parentes,
Videleergo quomodoaudilis. Inslanter nos docet et propier noslrum foriasse non agnoscuntur exem-
verbo ausculiare, quaienus et nostro illud peclore plûm, quemadmodum nos agnoscemur, si foris sle-
continue ruminare, et alieno ructare sufficiamusau- mus? Foris enim slantes volunt Dominum viiere,
diiuï. qui spiritalem in lege sensum non quoerentes, sese
Qui enim habet, dabitur illi. El quicunquenonha- ad custodiam liiteroe foris fixerunt, et quasi Chri-
bet, eliam quod pulal se habere, auferelur ab illo. stum polius ad carnalia docenda cogunt exire, quam
Tola (inquil) imenlione verbo quod audilis operam se ad discenda spirilalia consenliunl inlrare.
date. Quia qui amorem habet verbi, dabitur illi et Qui respondens,dixil ad eos : Mater mea et fratres
sensus inlelligendi quod amal. At qui verbi amorem mei hi sunt qui verbumDei audiunt, et faciunt. Tota
non habet audiendi, etiamsi vel naturali ingenio vel viloecoelestis perfeclio duobus his comprehendilur,
liilerario se callere pularit exercitio, nulla veroesa- , verbum scilicet Dei audire et facere. Unde supra
pientioedulcedine gaudebit. Quod elsi specialiter de Dominus parabolam seminis exponens, ait eos qui
apostolis, quibus charitale fideque.polilis, dalum est audilu lanlum verbum susCeperint lerram esse re-
nosse mysleriumregni Dei, el de perfidisJudoeis, qui probam; bonam vero eos qui in corde bono et
in parabolis videntes non videbant, et audienles non opibno verbum quod audiunt retineant, el fructum
iiitelligebant, quod videlicet liileram legis, in qua afferant in paiientia. Qui mater Domini vocantur, eo
g!oriabanlur,amissuri essent, dictum videalur: poiest quod illum quotidie suo vel exemplo vel dicto quasi
lamen el generaliter accipi, quia nimirum soepele- parianl in mente proximorum. Fratres quoque sunt
ctor ingeniosus negligendo se privai sapienlia, quam ejus, cum et ipsi faciunt volunlàlem Patris ejus qui
simplex, sed sludiosus, elaborando degusiai. Idcirco in coelisesl.
auiem soepe et desidiosus ingenium accipit,.ulde Faclum esl autem in una dierum, el ipse ascenditin
liegligentiajuslius punialur, quia quod sine iabore unam naviculam, el discipuli ejus, el ait ad illos :
assequi potuit scire contemnït. Et idcirco nonnun- Transfretemusirans stagnum. Et ascenderunt. In hac
quam sludiosus lardilaie intelligeniioe premitur, ut navigatione Dominus utramque unius ejusdemque
eo majora proemiaretribulionis inveniat, quo magis suoe persouoe naluram dignatur osiendere, dum is
studio inventionis élaborât. jy qui ut homo dormit in navi, furorem maris ul Deus
Venerunt autem ad illum-mater el fratres ejus, el verbo coercet. Porro, juxia allegoriam, mare sive.
nonpolerant adiré ad eum proeturba. Fraires Domini, stagnum quod cum suis transira desiderai, lenebro-
non filii beatoesemper virginis Marioe, juxta Ilelvi- sus amarusque soeculi proesenlis accipilur oestus.
. dium, nec filii Joseph de alia uxore, juxia quosdnm, Navicula auiem, quam ascendunl, nulla nielius quâm
puiandi, sed eorum potins inlelligendi sunt esse co- dominicoepassinuis inielligilur arbor. Cujus bene-
gnali, sicut el supra disseruimus. Sane quod Domi- ficio quique fidèles adjuti, emensis mundi flueiibus,
nus ad malrem fratresque rogalus, ab officioverbi habilalionein palrioe.coelestis quasi slabilitatem se-
dissimulât egredi, non maternoe refulat obsequia curi litioris obiinenl. Quod auiem ipse in unam na-
pielatis, cujus proeceplumesl, Honora-patremel ma- viculam cum discipulis Salvalor ascendit, alibi quid
lrem (Exod. xx).; sed. paierais se mysieriis amplius significet aperit, cum, proenunliato suoe passionis
quam materais aflectibus debere demonsirat, idem resurreclionisque mysterio, mox dicebat ad omnes :
nobis exemploquod verbo commendans,' Qui amat Si quis vult post me venire, abnegelseipsum, el tollal
palrem aut malrem plus quamme, non esl me dignus crucemsuam quotidie, el sequalur me. '
(Matth. x). Non. injuriose fratres contemnii, sed Navigantibus auiem illis, obdormivit. Discipulis
4,53 ^EEDJE VENËRABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. £ï>®
mvigantibus Chrislus obdormivit, quia,calcanlibus A homines appellalos qui necdum potënliam noveraiu
soeculum fidelibus, futurique regni quietem. animo Salvaloris. Et nos quoque singuli cum signo domi-
mediianiibus, et. vel secundo Spirilus sancti flalu, nicoecrucis imbuii sseculum relinqnere disponimus,
vel proprii remigio conaiu infidos mundi fasius cer- navem profecto,cum Jesu conscendimus, stagnum
lalim posi lerga jaciantibus, lempus subito dominicoe Iransfrelare conamur. Sed qui non dormitavit, neque
passionis advenit. Unde bene Marcuslioe imminente epdormietcuslodienssemperIsraël (Psal. GXX),no-
uociis lempore gestum fuisse perhibet, ut veri solis bis tamen soepenavigantibus,quasi inlër oequorisfre-
Hccubitum,non sola Domini.dormitio, sed et ipsa, miius obdorrnit, quando crebrescenle inter medios
decedentis lucis.hora significet. virtuium nisus, vel immundorum spiriluum, vel ho-
Et descenditprocella.venti in stagnum, el comple- minum pravoranij vel ipso nosirarum cogitaiionum
banlur, el peyiclilabanlur. Domino puppim crucis, impeiu, fidei splendor obtenebreseil, spei celsiludo
qua. soninum morlis carperet, ascendente, flucius conlabescit, àmorls fliimma,refrigescit.Verum inler
blasphemanlium perseeulorum doenionicisexcilaii bujusmodi procellas, ad illum necesse est guberna-
procellis assurgùnt. Quibus tamen non ipsius pa- torem currâmus, illum seduli excitemusqui non ser-
tieiiiia turbaïur, sed discipulorum imbecillitas eon- viat, sed imperet ;ventïs. Mox tempestates com-
"
cuiitur, trépidai, periclilalur. pescet, refundet tranquillilatem, portum salulis
Accedentesautem suseitaverunleum,.dicenles: Proe- ïndùlgebii. Libet inler hoes paucis discussa aposio-
eepler, perimus. Suscitant Dominumdiscipuli, ne eo lici navigii varietale, qualiler bonos suum secretun»
dormiente, fluciuumferitale dïspereant, quia cujus juvet, malorumve permixlio lurbel, inlueri. Ecce
morlem viderant, maxiniis volis resurrectionem enim, ut a perfectioribus ineboemus, post celebrata
quoerebanl, ne si diutius ipse morte carnis sopire- dominicoeresurrectionis solemnia, sepiem eiecii di-
mr, eorum mens spirilali in perpetuum morte péri- scipuli navem piscaturi ascëndunt, el quia non longe
rai. Unde bene sequitur : a lerra perpeiuoequietis, sed quasi cubilis ducenlis
At; Hic surgens, increpqvilvenlum et tempestatem aberant, hoc est, lanlum mundo animum. quantum
aquoe, et cessavit, et facta est tranquillitas. Venlum gemina dilectio poscebat apposuerant,quia se Petrus
quippe surgens increpavii, quia, resurrectïone, cele- negoliis soecularibus«xuerat, jam Dominumin lit—
brala., diaboli siiperbiamsiravif, dum per, mortem tore mortalitalis stanlem cernëre, jam cum illo
destruxit eum qui habebat morlis imperium. Tëm- epùlari, jam mane supernoelucis aspirante, myslico
pesiatem quoque aquoesurgens cessare. fecit, quia, magnorum piscium numéro sua relia implela, nec
vesanara,,Judoeorum rabieni, quoe caput quatiens w lamen rupla suscipere,atque infimissoeculifluciibus
clamaveràt: Si Filius Dei est, de.scendatnunc de "ëxlraheremerenlur. Alibi Petrus, ul supra legilur,
cruce, ei credimusei, de sepulcro surgendo labefecït.• jubeme Domino,relia laxat in capturam, pisciumque
Ubi juxta, lilleram nptandum quod pmnès creaiuroe comprehendil mullitudinem copiosam. Sed quia ipse
sentiani Greaiorem. Quibus enim,increpatur et im- fragilis adhuc animi fuerat, ila ut Christo Iremens
peràlur, sënliuul ïmperantem, non errore hoeretico- diceret: Exi a me, quia homo peccaiorsum, Domine
ïum, qui omnia putant animanlia; sed rnajestaie (Luc. v), et relia tune rupla sunt, el si non socii
Condilpris,-quoeapud nos insensibjlïa^illi sensibilia adjuvissent, naves etiam mersoesubsiderent. Iiem ia
sunt, - hoc loco discipuli cum Dominonavem conscendunt,
Dixil autem illis: Ubi est-fides vesira? Recte ar^ mare adeunt, sed quia inlererat et Judas, et Domi-
guuntur qui proesenleChristo timebant, cum inique nus in puppi, quoe sedes erat gubernanli, dormisse,
nui ei, adhoeserit perire non possit. Cui simile est pt vpntus poniusque deforis saevisse perhibentur.
quod;post monis somnum discipulis appareils, ex- Nam et si, mulla illic discipulorum mérita naviga-
probravjt incredulilaiem illoruni et duriliam cordis, bant, lune adhuc eam perfidia prodiloris agitabai :
quiaiis qui,viderant eum resurrexisse non credide- et qui suis merilis firmi fuera, lurbabantur alienis.
runt. Itemque dixit ad eos : O stulti ellardi corde ad n Ilem Paulus cuni fratribus I|ierosolymam navigans,
credendum in omnibus quoe loculi sunt propheloe. et diem Penlecosten ibi Spirilusque sancti gaudia
Nonne,hoecoporluil pâli Christum, et,ita inlrare in, celebrare feslïnans, recto e.ursu cuncta peragrat.
gloriam suam (Luc, xx'tï) ?-Ac si per metaphoram Porro 3b Hierosoly.mis, Romam relegaïus, quia çum
navigii diceret : Nonne oporluil Christum soporari, infidelibus ite'r agit, mare furil, venti refraganlur,
midis, navem in qua quiescebat hinc bide verrentir imber imminel, frigora fatigant, astra obnubilant,
bus, et ita sedatis exlemplo tumidis"gurgitum cumu7 lerra negaïur, iritipum in mare jaciatur, navis ar-.
lis, divinilaiis suoecunclis patefacera polemiam? niamenla tollunlur, ipsa^^ostremonavis arenis illisa
Qui timenlesmira'.isunt, dicenlesad-.invicem:- Quis dissolvilur,' naturoe quam non agnoscunt, terram,
putas hic esl ^ quia el.ventisimperal et mari, el obe- nando petunt. Et, qui soeculiundas onerati cupidila-
diunl ei? Malthoeusila scribit: Porro Hominesmirali. libus suhierani, eodem adversante soeculovix midi
sunl, dicenles,Qualis est, hic? etc. Non ergo disci- evadunt. Juxta quod idem aposlolus ail: Ipse autem
puli , sed nauloe et coeleri qui in navi erant mira- salvuserit, sic lamen quasi per ignem (I Cor. m).
iianiur. Sin autem quis contenliosevolueril eos qui El navigaverunlad regionemGerasenorum,quoeest
^jirabanlur fuisse discipuios, recle respbndebimus contra Galiloeam.Gerasa esl urbs iasignis.Arabioe
'
4HT IN LUCJÎ EVANGELIUMEXPOSITIO. - LIB. Ht 438
irans Jordanem, juncta monti Galaad, quam lenuit A À nomenest? At ille dixil : Legio, quia inlraverunt doe-
tribus Mànasse, non longe a siagno Tiberiadis, in moniamullain eum.Nonvelulinscius nomen inquiril,
'
quod porci proecipitaii sunl. Significat autem natio- sed ut confessa coram leste quam furens lolerabat
nem gentium, quam post passionis somnum resur- [laborabat], virtus curamis graiior emicaret. Sed et
rectionisque suoe gloriam, niissis proedicaloribus, noslri lemporis sacerdoies, qui per exorcismi gra-
Salvalor est visilare dignatus. Unde bene Gerasa, tiam doemonesejicere noruni, soient dicere palienies
sive Gergesi (ut quidam leguni) colonum ejiciens, non aliter valere curari nisi quantum sapera possunt
vel advena propinquans interpreialur. Videlicet ïn- omne quod ab immundis spiriiibus visu, audilu,
sinuans quia gentium populus , et eum a quo'nequi- guslu, laclu, et alio. quolibet corporis vel animl
ler incolebalur hoslem suis de cordibus ejecerit, et sensu, vigilantes dormie.niesve periulerinl, confi-
qui erat longe faclus sit prope in sanguine Chrisli. lendo patenter exppnant. Et maxime, quando vel
Et cum egressus esset ad terram, occurril illi vir v'iis iii spëcie feminea, vel in virili habilu feminis
quidamqui habebat doemoniumjam temporibusmullis. apparentes, quos doemonesGalli Dusios vpeant, in-
Vir ïsie (iguram populi gentilis accipil, qui mullis fando miraculo spiritùs incorporel corporis humani
temporibus, hoc esl ab ipso pêne mundi nascenlis concubilum pelere se ac palrare conûngunt. Et no-
exordio, vexabalur furore démenti. " men doemonis, quo se censeri dixerit, et dejerandi
B
Et vestimentonon induebalur. Quja iritegimentum modos, quibus amoris sui foedusalterulrum pepige-
natura; suoeel virtutis amisit. Hoc enim fidei el cha- rinl, prodendos esse proecipiunt. Quoemendacio sï-
rilatis indumenlo primi parenles noslri, postquam millima ras, sed adeo vera, et plurimorum est atle-
peccavere, nudati esse leguntur. Hac stola prima slaiione nolissima, ut quidam vicinus mihi presbyter
filius luxuriosus postquam poenilens ad palrem re- reluleril se quamdam sanclimonialem feminam a
diil induilur. doemonio curare coepisse, sed quandiu res laiebat,
Neque in domo manebat, sed in monumentis.Quia nihil apud eam proficere poluisse. Confesso autem
in conscienlia sua non requiescebat, sed in morluis quo moleslabalur phàniasmaie, mox et ipsum ora-
operibus, hoc est in peccatis, deleciabalur. Quid lionibus coeterisque quoe oportebat purificationura
enim sunt corpora perfidorum, nisi quoedamdefun- generibus effugasse, et ejusdem feminoecorpus abul-
etorum sepulcra, in quibus non Dei habitai sermoi ceribus, quoedoemonislactu contraxerat, medicinali
sed anima peccalis morlua recludilur? sludio adjunclo sale benedicto curasse. Sed dum
/s ut vidit Jesum, procidil anle illum. El exclamons unum de ulceribus, quod altius laleri infixum repé-
vocemagna dixit : Quid mihi el tibi esl, Jesu Fili Dei rerai, nullatenus posset, quin conlin'uopanderetur,
r
allissimi? Quanta Àrii vesania, Jesum creaturam el obducere, ab eadem ipsa, quam sanare volëbat,
non Deum credere, quem Filium Dei altissimi doe- consilium , quo sanaretur , accepisse. Si (inquit)
mones credunl et conlremiscunt! Quoeimpielas Ju- oleum pro infirmis cpnsecralum, eidem medicamenlo
doeorumeum dicere in principe doemoniorum eje- asperseris, sicque me perunxeris, slalim sanilali resli-
cisse doemonia, quem ipsa doemoniafalenlur nihil luar. Nam vidi quondam 'per spiritum, in quadam
secum habere commune? Quin hoc ipsum quod lune longius posila civitale, quam nunquam corporalibus
per doemoniaciclamavere furorem, post in deluhris oculis vidi, puellam quamdam pari calamilale tabo-
idolorum dicere et confiteri non desinuni, Jesum vi- ranlem, laliter a saçerdolecuralam. Fecit ut illa sug-
delicet esse,Chrisium Filium Dei allissimi, nec se gesserai, siatimque ulcus remedium, quod ante re-
aliquid cum illo pacis aul societatis habere. spuerat, accipere consensit. Hoeccontra fraudes doe-
Obsecrote, ne me torqueas. Proecipiebatenim spi- monum paucis explicàre curavi, ut quam non frus-
ritui iminundo ul exirel abjiomine. Mullis enim tem- tra Dominus nomen ejus quem expulsmus'erat spi-
poribus arripiebal illum. Hostis humanoesalulis non ritùs interrogaret, intelligas. Quod vero doemonia
exiguum sibi ducit esse lormentum, ab hominïs'-loe- mulla hominem inlrasse memoranlur, significat po
sione cessare;. quoque hune diuiius possidere sole- n puïum gentium non uni cuilihet, sedinnumeris ac di-
j
bat, eo difttcilius dimiilere consentit..Unde studen- vërsis idololairioe cullibus esse mancipatuni; Cui
dum summopere est ut el si quando, ul homines a contra scriplum est, quod mulliludinis credenlium
diabolo superemur, mox ejus laqueos evilare sata- eral cor el anima una (Act. iv). Unde bene in
Baby-
gamus, rie si laidius ejus ju'ri resislalur, laboriosius lonia linguarum unitas scissa, in Hierosolyma est
. quandoque pellalur. linguarum varietas adunala ; el illa confusio, hoec
Et vinciebatur catenis, et compedibus cusloditus. visio pacis inlerpretatur : quia videlicet' electos in
Gatenis et compedibus graves ei duroeIeges signiti- plerisquelinguis et gentibus una fidesac pielas
pacifi-
eanlur gentium, quibus el in eorum republica pee- cando confirmai,,neprobosauiem plures secloequam
eatà cohibentur.. linguoedissociando confundunt.
El ruplis vinculis, agebaiur a doemonioin déserta. Et regabant eum ne imperarei illis ut in abyssum
Quia etiam ipsis iransgressis legibus, ad ea scelera ïrenl. Sciebant doemones, aliquando futuriun ut per
cupidilale ducebatur, quoejam vulgarein consuelu- Domini advenlum miltoreniur in abyssum, non ipsi
dinem excedereni. ~^_ futura proedivinanles, sed prophelarum de se dicta
Interrogavit autem illum Jésus dicens: Quod libi recoienles, ideoque Dominiadvenlus, quam mira-
439 BED^E VENERAUILISOPP. PARS H. SÉCT. I. — EXEGETICAGLNULNA. MO
îiaiilur gloriam, ad'suam arbitrabantur lendere per-1A beali Elioe, cujus se sensit hospiiio benediei, nihil-
niciem.. ominus se pulavil proesentiagravari. Quid mihi et
Erqtauiem ibigrex multorumporcorum,pascentium iibi, inquil, vir Dei? ingressus es ad me, ut memora-
in monte: et rogabant eum Ul permitiereleisin illos rentur iniquitalès meoe, el occideresfilium meum
ingredi: elpermisil Mis.ldFo permîsit quod petebanl (l'II Reg.xxu)?
trrmonibus, ut per interféctionem porcorum homini- Ipse autem ascendensnavem, reversusest. Dixerat
bus salulis occasio proeberetur. Pàstores enim isla supra, Dominum relïctis navem ascendisse parenii-
-cémentes, slaiim nuntianlciviiali. Erubescat Mani- bus, compressisqueuna cum vento fluclibus, egres-
choeus.Si de eadem sulistanliaet ex eodem auctore sum mox occurreniem sibi curasse doemoniacum.
hominum besiiarumque sunt animoe, quo modo ob Quo significare docuimus, eum reliclis Judoeoepo-
unius hominis salutem duo millia porcorum suflbcan- pulis, ex qua carais duxil originem, transacla suoe
lur? In quorum lamen înlerilu, figuraMer homines passionis lempestate , genlium procurasse salulem.
ïmmundi,. vocis et raiionïs.experles, indicantur, qui Dis ita geslis patriam revenitur, quia coecitasex
in monie superbioepascenles, Iululenlis obleclaniur parte conligilin Israël, donec pleniludogenliumintra-
in âciihus.Talibusenjm per cultus idolorum possunt ret: et sic omnis Israël salvus fieret (Rom. xi). As-
doemotiîadominari. Nam nisi quis porcï more vixe- B ' cendil autem in navem, sed neque ipse somno
pre-
rit, nunquam aceipîet in eum diabolus poteslatem, mitur, neque navis. piocella pulsàtur, quia Chrislus
but ad probaudum'lanlum, non autem et ad perden- surgens a mortuis, jam non morilur, mors il'.i ultra
dum, accipiet.. non dominabilur (Rom. vi). Cujus tarnen irapxmn
Exierunl ergo doemoniaab•homine,el intraverunlin passionis resurreciionisque gloria credituris Judoeoe
porcos, et impelu abiil grex per proecepsin stagnum, tribubus inlimabitur, et cum proedicatormorlis suoe,
et suffoealus est. Significatquod jam clarificaia Ec- quo morlem vieil vexillo, credi ab Hebroeiscoeperït,
clesia, et lïberato populo gentium a dnminaiione quasi repelila, ïn qua dormierat, navi patrïam re-
doemonicrum, in abditis agunl sacrilegos rilus suos gredielur.
qui Cbrislo.cratère noluerunt, coecaelprofunda cu- El rogabal illum vir, a quo doemoniaexierant, ul
riositale submersi. El notandum quod spiritùs im- cum eo esset. Dimisit autem eum Jésus, dicens: Rëdi
mundi nec in porcos irent,,nisî hoc illis benignusipse domumtuam, el narraquanla tibi feceril Deus.Hoecex
Salvator pelenlibiis, quos cerie in abyssum posset illa Apostoli senienlia recle possunt inleiligi, cum
rplegare, conceder.et: rem necessariam.docere nos ail: Dissolviel essecum Christo,multomagisoptimum:
volens, ul scilicet npverimus eos, multo minus sua^ matière in carne, necessariumpropter vos (Philip, i).
COlesialepossè noeere hominibus, qui nec pecoribus •Ut sic quisque inlelligat post remissionem peccato-
qualibeicunque poluerunl. Hanc auiem poteslatem rum redeundum esse sibi in conseientiam bonam,
Deus bonus occulta jiisriiia nobis dare poiest, injus- et serviendum Evangelio, propier aliorum eliam'sa-
lam non poiest,. lulem, ut deinde cum Christo requïescat, ne cum
Quod lUvideruiit factum,gui pascebant fugçrunt et proeproperejam vult esse cum Cbrislo, negligai mï-
nunliuveruni in civilatemet in villas, Quod paslores nisterium proedicationisfralernoeredempiioniaccom-
porcorum fugienles ista nuntiaverunt,, significat rnodaium. Quod vero Malthoeusduos dicit a da?mo-
quosdam. eliam primates impiorum,, quanquam num lëgione curatos, Marcus autem et Lucas unum
Christianam. legem fugiant, potentiam lamen ejus commémorant, inlelligas unum eorum fuisse per-
per gentes, stupendo el mirando proedicare.. sonoealienjus clarioris el famosioris, quem regio ilfa
Qui venerunt ad Jesum, et invenerunlhominemse- maxime dolebat, el pro cujus salule plurimum sat-
dentem a. quo doemoniaexierant, veslitum, ac sana agebat. Hocvotenles significare duo evangelistoeso-
mente, ad. pedes ejus, el limuerunt, elc. Significat lum eommeinorandum judicaverunt, de quo fàcti
inultiludinemveiusla suavilate dêleclalam honorare hujus fama Ialius proeclarîusque flàgraverat. Sed et
<;uidem,sed nolle paji Christianam legem, dum di- ~ allegôrioe summa concordai, quia sicut unus a doe-
cunt quod eam implere, non possint, admirantes la- monio possessus Judoeorum, sic et duo genlilis po-
men. fidelem populum.a prïstina perdjia.coiiversa- puli typum non ïnconvenienler exprimunt.Nam cum
'ione sanalum. Sedere namque ad pedes Domini est, 1res filios Noe generaverit, unius solum familia in
ralionali quempiam mentis examine subnixum vesti- possessions ascîta est Dei: ex duohus reliquis di-
gia Salvatoris, quoesequaiur.intueri. Vestitum re- versarum nationum, quoeidplis maneiparenlur,pro-
suniere, esl.virtulum studiis, quoedcceplus amiserat, creaii sunl populi.
ornari..' Faclum est.auipm, cumredissel Jésus, e-.cepilillum
El rogaverunlillum omnis.multiludo regionisGera- lurba. Eranlenim omnesexspectanteseum. Et superius
tenorum, ul. discederelab illis, quia timorémagnolene- dixi quod in fine soeculiDominussil ad Judoeos de-
bantur. Conscii fragililatis suoeGeraseni, proesenlia menter redilurus, atque ab eis per fidei confessio-
se Dominijudicabanl indignos, non capienies Dei nem libenler pxcipiendus. Nam quod erant omnes
verbum, nec infirma adhuc meule pondussapienlioe exspectanteseum, hoc est nimirum, quod eidem syn-
suslinere valentes. Quod et Petro ipsi, viso piscium agoga? per propheiam. Ioquilur:'/)tes mullos exspe-
«yraculo, coiiligjsse legitur, cl vidua Saraplain ctabis me, el nonfomicaberis, et non crissubdilat'fce
ill IN LUC^E EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. III. 4t2
(Ose. m). Nunc enim nec viro Christo subdita, nec A puit specerta salulem. Notandumquequod el archi-
fornicala cum idoli», exspeclatlone longissimasponsi synagogi duodënïs sit filia, et mulier hoec âh annis
sui prioris, hoe est Domini Chrisli, quandoque per duodecim sanguine fluxeril, hoc est eodem quo heee
graliam venturi proeslolaïur amplexum. nala sil tempora illa coeperalinfirmari. Una enim pe-
'
El ecce, venit vir cui nomen eral Jairus^ et ipse ne eademque soeculi hujus oelate, et Synagoga in
princepsSynagogoeeral. Priori lectioni, qua de ab- patriarchis nasci, et geniilium natio per orbem coe-
jeciione Synagogoe fideque Ecclesioe,alque iterum pil idololairioe sanie foedâri. Nam et géminé fluxus
instauralione Synagogoe sumus interprelaii, coiise- sanguinis, hoc est, et super idololatrioeprostilulione,
queuter archisynagogi filia moriens subjungitur , et super his quoe carnis ac sanguinis oblectaiione
quam dura suscitare properal Dominus, proeoccupat pairantur, potest inleiligi. Unde pulchre sacra referl
illa lioemorrhoissamulier, proeripilsanitatem, filque bisloria, lempore quo Davidadhuc puer Goliath gi-
ul proeveniensprior saluie poiiaiur. JEihiopia enim gantem stravil, Philislhiim in finibus Dommim, id
proevenielmanus ejus Deo (Ptal. LXVII).El cuni est sanguinum, fuisse castrametatos. Quia videlicet
iniraverit pleniludo genlium, tune omnis Israël sal- Dominus ad debellandum mundi principem, bumilis
vus fiel. Princeps ilaque Synagogoe nullus melius apparens, non modo operibus infruciuosîs, sed et
quam ipse Moysesinlelligitur. Unde bene Jairus, id " religioni spurcissimoededitos geniilium populos ïn-
esl, illuminans, sive illuminalus vocalur, quia qui venil. Ergo quandiu Synagoga viguit, laboravit Ec-
accipil verba viloedare iiobis, el per hoeccoeleros clesia. Defeclus illius hujus esl virlus, quia illorurn
illuminât, ei ipse a Spirilu sanclo , quo viial'a deliclo salus geniibus.
monita scribere vel docere possit, illuminatur. Quoe in medicos erogaverat omnem subslanliam
Et cecidit ad pedesJesu, rogans eum ut inlraret in suam, nec ab ullo poluit curari. Medicos sive falsos
domum ejus. Si caput Christi Deus, pedes conse- theologos, sive philosophos, legumque doctores soe-
* quenier incarnatio, qua terram nostroemorialiiaiïs
cularium, qui mulla de virtutïbus viiiisque subiilis-
tetigii, accipiendi sunl. Cecidit igilur arebisynago- sime disserenles, ulilia se videndi credendique insti-
gus ad pedes Jesu, quia legislatpr cura lola patrum luia mortalibus dare promitiebâut, seu cerie ipsos
progenie Chrislum in carne apparentera longe sibi spirilus iramundos significat qui velut hominibus
digniiaiis gloria proeferendum esse cognovit, illud consulendo, se jam pro Deo colendos ingerebaui.
Aposioli sedula devotione prolestans : Quia quod in- Quibus vicissim audiendis, genlilitàs quànio magis
firmum est Dei, forlius esl hominibus (1 Cor. i). Ro- naluralis industrioe vires expenderat, lanlo minus
gavit eum inlrare in domum suam, quia continùis p poluit ab iniquiiatis suoesorde curari. Unde bene
gaudiorum votis ejus videre desiderabat adventum. Marcus de hac muliere scribens, ail : Et fuerat mulla
Animaauiem mea (inquit Propheta) exsultabilin Do- perpessa a compluribusmedicis, et erogaverat omnia
mino, et delectabitur super Jesu ëjus. Omniaossa mea sua, nec quidquamyrofecerat, sed magis deterius habe-
dicenl, Domine, quis similistibi (Psalm. xxxivj? Et bat. Sed hoec, ubi populum Judoeorumoegrotare, ve-
hoc est ad pedes Jesu cadere, eum super omnes sin- rumque de coelo cognovit adesse medicum, coepilet
gulariler.magnum pia fide faleri. ipsa languoris sui sperare pariiér el quoerilare reme-
Quia filia unica erat illi, fere annorum duodecim, dium.
el hoec moriebatur.Ipsa Synagoga, quoe sola legali Accessitrétro, el letigit fimbtiamveslimenliejus, el
inslitutione composila, quasi unica Moysi nala erat, confeslim slelit fluxus sanguinis ejus. Accedilet Do-
quasi dundecimo oelatis anno, hoc esl, lempore pu- minum langit Ecclesia, quoeei per fidei verilaleni
berlaiis appropinquante moriebatur ; quia nobiliter a appropinqual. Accedil auiem reiro, sive juxta id
prophèlis educala, posiquam ad inlelligibiles annos quod ipse ait: Si quis mihi minislrat, me sequalur
pervenerat, postquam spirilales Deo fruclus gignere (Joan. xn); et alibi proecipilur: Post DominumDeum
debebat, subito errorum Ianguore consternala, spi- luum ambulabis; sive q:iia preséntem in carne Domi-
rilalis vitoevias ingredi desperabiliter omisil. Et si D num non videns, peractis lemporarioedispensationis
non a Christo succurreretur, horrendam per omnia sacramentis, ejus jam per fidem coepit vestigia sub-
corruisset in morlem. sequi. Tangit autem fimbriamveslimenli, el undam
El conligit, dum iret, a lurba comprimebalùr.Ad restringil sanguinis, quia beaius et vere mùndan-
puellam pergens sanandam Dominus, a lurba com- dus, qui vel extremam verbi pàrtem fidei manu
primitur, quia genii Judoeoesalularia monita proe- contigerit. Nam rarus valde, qui ejus vel in pectore
bens, quibusoegramvitiis ejus conseientiam erigeret, recumbere, vel capul merealur pislica nardo perun-
npxia carnalium populorum esl consueludine gra- gere, cum et ille magnus fueril qui se indignum du-
valus. , cebat ejus calceanienla poriare ; magna el illa
Et mulier quoedameral in fluxusanguinis annisduo- quoe ungere pedes ejus, et capillis suis lergere pro-
decim. Mulier sanguine flnens Ecclesia esl ex genti- meruit.
bus congregala, quoeingenilo carnalium deleclalio- Et ail Jesiis: Quis est qui me letigit? Non ut ipse
num polluta fluxu, atque a coelu jam fuerat segre- quoe nescial doceatur, sed ul virlus lidei, quamno-
gata fidelium.Sed dum Verbum Dei Judoeamsalvare veral, imo quam ipse dcderal,in muliere declare.liiï,
d.ecernerei, paralam jam promissainque aliis proerï- iulenogau
415, BLD.E VENERABILIS.OPP. PARS IL SL'uT. i — EXEGETIGAGËNU1NA. 4i4
Neganlibusautem omnibus, dixil'Pelrus el qui cum A t quod in eo quoque pietas ibi Domini declarelur, quia
illo erant : Proeceplor,turboete comprimuntel affli- vidua mater unïci non patiebalur moras, ei ideo, ne
gunl, el dicis, Quis me letigit ? Quem turboe passira ampliusafficerelur, maturilas addiiur. Esl eliam for-
comiianies comprimunt,'una credula mulier Domi- ma sapientioe, in viduoefilio cilo Ecclesiam creditu-
num tangit. Quia qui diversis inordinale glomèran- ram, in archisynagogifilia-credilurosquidem Judoeos,
lium hoeresibusaffiigitur, solo catholicoeEcclesioefi- sed ex pluribus pauciores.
dcliter corde quoeritaiur..Nam sicut quidam videntes Flebant autem omnes, el plangebanlillam. Nunquid
non vident, el audientes.non audiunt, ila eliam tan- possunt (inquit) filii sponsi lugere, quandiu cum illis
gentes non tangunt.'qui non fideliier Chrislum tan- esl sponsus? Venienl autem dies, cum auferetur ab eis
guni. Unde cuidam àrnanii quidem, sed nondum sponsus, et tune jejunabunt. Igilur synagoga, quia
plene credemi dicjl: Noli me langere, nondumenim sponsiloetiliam,quavivere possel, ainisit, quasi inler
ascendi ad Patrem meum (Joan. xx); aperledocens plangenles mortua, jacens, ne hoc quidem ipsum,
quid sil eum veraciter langere, Patri scilicet a'qua- quare plangalur, intelligit.
lem credere. Al ille dixil : NMiteflere. Non est mortua, sed dor-
Et dixil Jésus : Teligil me aliquis. Nam ego novi mit. Hominibus mortua , qui suscilare nequiverant,
virtutem de me exisse, etc. Dicat Pelagius, si placel, & " Deo dormiebat,. in cujus dilione el anima recepla
se suo conanime salvari. Dicamus auiem nos, quia vivebal, et, caro resuscilanda quiescebat. Unde mos
vana salus hominis, in Deo faciemus virtutem. Nam Chrisliànus oblinuit, ut mortui,- qui resurrecturi
et ipse virtutem, quoepropilielur omnibus iniquiia- esse non dubïlanlur, dormienies voeenlur, sicut,
libus noslris, et sanet omnes Ianguores nostrps, non Apostolus : Nolumus.(inquil.)vosignorare, fratres, de
ex nobis ipsis,. sed de se novit exire. Non ergo latet dormienlibus,ut-non cpntris'.emini,sicul el coeleri,qui
eum qui fimbriam leilgerit, id est, incarnaiionis spem non habenl (I Thess. iv). Sed et in parie
mysleria, donec ad majora capienda perveniat, per- allegorioe, cum anima, quoepeccaverit, ipsa moria-
fecle amando crediderit. lur , lamen ea, quoe suscitari Christo merueril,
Al ipsejiixit illi : Filia, fides tua le salvam fecit; nobis quidem mortua fuisse, sed ei bbdormisse dici
vade in pace. Ideo filia, quia fides tua le salvam fecit. potest.
Nec dixit, fides lua le salvam factura est, sed El deridebanleum, scienles, quia mortua esset.Quia,
salvam fecit. In eo enim, quod crédidisli, jam salva verbum resuscilaniis deridere quam credere male-
facla es. baiït, merito foras excludunlur, indigni qui miracu^
Adhucillo loquenle, venilquidam ad principemsyn- pj lum resurgenlis vidèrent.
agogoe, dicens ei : quia mortua est filia tua, noli Ipse autem lenens nmnumejus., clamavil dicens:
vexare illum. Salvata a profluvio sanguinis muliere, Puella, surge. In Marcoscriplum est : Ail illi : Tabi-
mox filia principis mortua nunlialur, quia duni Eccle- thacumi, quod est inlerprelalum,Puella, libidicosurge;,
sia a vitiorum labe niundata, et ob fidei meriium el confestim surrexil' (Acl. ix). Ubi diligens lecior
filia est cognominala, continuo synagoga perfidioe inquirat, quare verax Evangelista dictum Salvatoris
simul invidioeque lege soluta esl. Perfidioe quidem, exponens, ihterposuerii de suo, libi dico,-cum in Sjv
quia in Chrisio credere noluit; invidioevero, quia rosermone quem posuit, non plus sit diclum, quam
Ecclesiam credidisse doluit. Scriplum est enim in Puella, surge. Tenens ergo manum puelloe Jésus,,
aelibus Aposiolorum : Sequenli auiem Sabbalo, pêne sanavit eam, quia nisi prius mundaloefuerint manus,
univërsacivitasconvenilaudire verbumDomini.Viden- Judoeorum, quoesanguine plenoe sunt, synagoga eo-
tesautem turbas Judoeirepleli sunt zelo, et conlradice- rum mortua non consurgit.
banl his, quoea Paulo dkebantur, maledicenles viam El revenus esl spirilus ejus, el surrexil continua,
coram mullitudine(Acl, xm). Marcus ila dicit :-Et confestim surrexil puella,
Noli vexareillum, per eos bodieque dicitur, qui et ambulavit. Et spirilaliter insinuaus, quia quisquis,
adeo destilutum synagogoestalum vident, ut reslau- D a inorle animoe Christo sibi manum confortante
rari posse non credant, ideoque pro resnsciiatione resipiscit, non modo a sordibus exsurgere vi-
illius supplicandumesse nonoestiment.Sed quoeimpos- tiorum , sed bonis conlinuo proficere debel ope-
sibiliasunt apud homines, possibiliasunt apud Deum ribus.
(Luc. xvm). Unde sequitur : Et jussit illi dari inanducare. Ad leslimonium qui-
Jésus auiem, âudilohocverbo,responditpalripuelloe: dem viloeresuscitalam mauducare proecepit, ut non
Noli tiniere. Crede tantum, et salva erit. Paler puelloe, pbantasma, sed verilas crederetur. Sed el si quis a,
coelusdoctoruin legis accïpilur, de quo Dominusait : spiritali morle resurrexit, coeleslinecesse est mox.
Super calhedram Moysi sederunl scriboeet pharisoei pane satielùr, et divini scilicet verbi, et sacroSancli
(Matth. xxin). Qui si credere ipse vol'uerit, eliam allari paniceps effeelus. Nam juxia moralem intelle-
subjeela ei synagoga salva erit. clum, 1res illi mortui, quos Salvalor ïn corporibus
Et cum venisseldomum, non permisilinlrare secum suscilavil, tria gênera resurrectionis animarum si-
quemquam,nisi Pelrum, Jacobum el Joannem, et pa- gnificanl. Siquidem nbnnulli consensum maloedéle-
trem el malrem puelloe. Supra publiée viduoefilius cta lioni proebendOjJatenlelanlum cogilalionepeccati,
suscitatur, hic renioventur plures arbiiri. Puto ergo, sibi morlem consciscunl. Sed talcs vivificare signî-
413 IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. fit, 416
ficans Salvator, susciiavit (iliam archisynagogi non- A rum magniiudini ailesiaretur etiam magnitudo facio-
dumforaselalam, sed iii domo morluam, quasi viiium rum, fidenique verbis darel virtus osiensa, et nova
setrelo in corde legentem. Alii non solum noxioe facerent, qui nova proedicarant. Unde nunc quoque,
delectàtioni conseniiendo, sed et ipsum malum, quo cum fidelium numerosiias excrevil, inlra sanciam
delecianiur agendo, morluum suum quasi extra por- Ecclesiammulli sunt, qui vitam virlutum lenent, et
tas eflerunl. Et hoc se poeniteani resuscilare demon- signa virtulum non habenl. Quia frustra miraculum
strans, susciiavitjuvenem filium viduoeextra portas foris oslendiiur, si deesl quod inlus operatur. Nam,
elatum, ei reddidil "matri suoe. Quia resipisceulem juxta magisiri genlium vocem, linguoeinsignum sunt
a peccaiitenebris animam, unitali resliluil Ecclesioe, non fidelibus, sed infidelibus.
sicut et supra docuimus. Quidam vero non solum Et ail ad illos : Nihil lulerkis in via, neque virgam,
cbgiiando, vel faciendo illicita, sed et ipsa peccandi nequeperam , nequepanem, neque pecuniam, neque
cohsuetudine, se quasi sepeliendo corrumpuul. Ve- duas lunicashabeaiis.Solet quoeri,quomodo Mallhoeus
rum nec ad hoserigendos minor fit virlus et gralia et Lucas commemoraverinl,dixisse Dominum disci-
Salvaloris, si tamen adsint cogilaliones solliciloe, pulis, ut nec virgam ferrent, cum dicat Marcus, el
quoesuper eorumsalute velut devoloeChristo sorores proecepileis, ne quid lollereni in via , nisi virgam
invigilent. Nam ad hoc intimandum resuscilavit » tantum. Quod ita solvilur, ut intclligamus sub alia
Lazarumqualuor dies jam in monumenlo habeniem, significationedictam virgam, quoesecundum Marcum
et sorore-aitestante jam feienlem. Quia pessima no- ferenda est, el sub alia illam, quoe secundum Mal-
xios aclus solet fama comitari. Notandum autem thoeumet Lucam non est ferenda. Sicut sub alia si-
quod quanto gravior animoe mors ingruerit, tanlo gnificationeintelligilur leniatio, de qua diclum est :
acrior necesseesi, ut resurgere merealur, poeniien- Deusneminemtentât, el sub alia, de qua dictum esl :
lis fervor insistai. Quod occulte volens ostendere Tentai vos DominusDeus vesler, ut sciai, si diligilis
Dominus, 'jaceniem in conclavi morluam, modesta eum. Illa seduelionis est, hoec probaiionis. Ulrum-
leniqne voce resuscitat, dicens : Puella, surge. Quam que ergo accipiendum esta Dominoapostolis diclum,
et ob faciliiaiera resuscilandi, jam mortuam fuisse et ut nec virgam ferrent, el ut non nisi virgam fer-
negaverat. Delalumauiem foras juvenem, pluribus, rent. Cum enim secundum Maithoeumdiceret eis :
ut reviviscere debeat, dictis corroborât, cum ail : Nolite possidereaùrum neque cirgcnlum (Matth. x),
Juuem's,(ibi dico, surge. Qualriduanus vero mortuus, et coetera, coulinuo subjecit : Dignus est enim opera-
ul longapreraenlis sepulcri claustra deponere possel, rius cibosuo (Ibid). Unde satis ostendit, cur,eos hoec
fremuit spiritu Jésus, lurbavilseipsum, lacrymas fu- possidere ac ferra noiuerit. Non quo necessaria non
dit, rursum fremuit, ac magna voce clamavit : La- sint suslenlalioni hujus viloe,sed quia: sic eos mii-
zare, veni foras (Joan. xi). Et sic tandem, qui erat tebat ul eis hoecdeberi monslraret ab illis quibus
despératus, discusso lenebrarum pondère, vitoeluci- Evangelium credenlibus annunliarent. Clarel auiem
que redditur. Sed el hoc notandum, quodquia publica hoec, non ila proecepisseDominum,tanquam Evan-
noxa, publico eget rëraedio, levia autem peccata Iê- gelisloevivere aliunde non debeani, quam eis proe-
viori et sécréta queunt poenitentia de'eri, puella in bentibus, quibus annuntiant Evangelium. Alioquin
domo jaceus, paucis arbitris exsurgit, eisdemque ne conlra hoc proeceplum fecit Apostolus, qui vicium
mïraculum vulgareul indicilur de manuum suarum laboribus transigebat, ne cui-
El slupuerunl, inquit, parentes ejus, quibus proece- .quam gravis esset, sed poteslatem dédisse, in qua
pit, nealicui dicerént, quodfaclumeral. Savertis extra scireut, sibi isla deberi. Cum autem a domino
portam, lurba mulla comilanle alque inluente susci- aliquid iuiperalur, nisi fiai , iuobedieniioe culpa
laiur. Lazarus de monumenlo voealus, in lantum est. Cum auiem potestas dalur, licet cuique non uti,
populis innoluit, ul ob eorum, qui videre lesliino- et lanquam de suo jure cedere. Hoc ergo ordinans
nium, plurimoedomino turboe cum palmis occupè- Dominus, quod eum ordinasse dicit Aposlolus, iis
rent, et mulli propter illum abirent ex Judoeis, et j) qui Evangelium annuntiant, de Evangelio vivere,
crederent in Jesum. Quartum vero morluum domi- illa apostolis loquebatur, ul securi non possiderent,
nus, nuntiante discipulo, agnoscit; sed quia, qui neque porlarent huic viloe necessaria , nec magna,
pro ejus erepiione Dominum precarentur, vivi de- nec minima. Ideo posuil, Nec virgam, osteudens a
fuerani : Dimilte(inquil) ul mortui sepeliantmorluos fidelibus suis, omnia deberi ministris suis, nulla su-
suos (Matth. xui) ; id est, mali malos noxiis laudibus per Hua requirenlibus. Ac per hoc addendo : Dignus
gravent, et quia non adesl jusius, qui corripial in est enim operarius cibo suo [Matth. x), prorsus ape-
misericordia', oleum peccaioris impinguet caput ruit et illusiravit, unde hoecomnia loqueretur. Hanc
eorum. ergo potestaiem virgoe nomine significavil, cum di-
CAPUT IX. cii, ne quid lollerent in via , nisi virgam lanlum..
ComiocatisautemJésus duodecimapostolis,dedilil- Ut intelligalur, quia per potestaiem a Domino acce-
lis virtutemel poteslatemsuper omnia doemonia,el ul plam, quoevirgoenomine significaiaesl, etiam quoe
languorescurarent. El misit illos proedicareregnum non porlanlur, non deerunl. Hocet de duabus tuni-
Dei, el sanarc infirmos. Concessa primum polestale cis inielligendum est, ne quisquam eorum, proeler
sjgnoiuin, misit proedicareregnum Dei ul promisso- . eam, quam esset indutus, aliam portandam pularci,
447 BED/E VENERABItlS OPP. PARS M. SECT. f. — EXEGETIGAGi'-NUINA. 448
sollic.itusne opus esseï, cum es illa polestale posset A ex omnibus pêne locis Evangeliidocemur. Ecce Joan-
aceipere. Quod vero secundum Marcum non porlari nem, de quo dictum esl, quia signum fecil iiulluin,
vel haberi duas lunieas, sed expressius indui prohi- a morluis surgere poluisse, nullo attestante crede-
bet, dicens : El ne induerentur duabus tutiicis(Marc. banl; Jesuîn auiem virum approbalum a Deo virluii-
vi) : quid eos monel, nisi non ditpiiciter, sed simpli- bus et signis, cujus murtem elemenla tremueruni,
citer ambulare? Aliter. In duabus lunicis , vident resurreclionem vero alque ascensionem angeli, apo-
mihi duplex oslendere vesiimenium. Non quodiu lo- sioli, viri, ac feminoecertatim proedicabant, non re-
cis Scytbioeel glaciali niverigeniibus una quis tunica surrexisse, sed furtim fuisse ablatum credere ma-
debeat esse contentus, sed quod in tunica, vesiimen- kierunt. Nec repugnnre putandum est, quod Lucas
ium inielligamus, ne alio vesiiii, aliud nobis.futu.ro- perhibel Herodem hoesilasse, eo quod dicerelur
rtim timoré servemus. a quibusdam, quia Joannes surrexit a morluis :
El in quamcunquedomum intraveritis, ibi manete, cnm..MatihoeusMarcusque référant, ipsum Herodem
et inde neexealis.Dat consiantioegénérale mandalum, audila fama Je^u dixisse pueris suis, Hic est Joannes
ut hospitalis necessiludinisjura cuslodianl, alienum Baptisla, ipse surrexil a morluis, et ideo virlutes opé-
a proedicatoreregni coelestis aslruens cursitare per rateur in eo (Matth. xiv); sed inielligendum post
domos, et inviolabilis hospitii'jura mutare. Nec "hanc lioesilaiionem.eum confirmassein animo suo,
oliose secundumMalthoeumdomus, quam ingredian- quod ab aliis dicebalmv
tur apostoli Iegenda decernitur, ut muiandi hos- El ail Herodes: Joannemego dccollavi.Quis autem
pitii necessiiudinisque violandoe causa non- sup- esl iste, de quo audio ego lalia? Et quoerebalvidere
pelat. eum. Hoecverba sunt hoesitanlis Herodis,.de quibus
El quicunquenon receperinlvos,exéuntesde civitale supra memoratur. Quia eum quem fama magaum
illa, eliam pulverempedumveslrorumexcutilein testi- comperit etiam videre desiderat, si forte, an ipse sit
moniumsupra illos. Pulvis exculilur de pedibus in Joannes, agnoscere possit. Cujus alii ordinem cau-
Icslimonïum laboris sui, quod ingressi sint in civi- samque decoljaiionis, quoniam Evangelisloeplenissi-
tatem, et proedicatioapostolica ad illos usque per- me describunt, Lucas more suo eommemorare potius
venerit. Sive excutilur pulvis, ut nihil ab eis acci- ob slatum temporis intimandum, quoeabunde dicia
piant, ne ad viclum quidem necessarium, qui Evan- videret, quam replicare curavit. Verum quia decolla-
gelium spreverint. Allegorice auiem , qui verbo tionis Joannis menlio est, notandum, quod idem,
bumililer inleridunt, si quibus, ul homines lerrenoe Joanneset Dominussuum quisque slalum et lempore
levilatis noevisobscurantur, per ea mox, quoe reci- ._ nalivilalïs, et passionis ordine déclarant. Nam Joan-
piuni Evangelicoeproedicationisvestigia, purganlur. nes capite minulus, dominusest in cruce sublimatus.
Qui vero perfidia, vel negligenlia, vel'eliam studio Joannes cum minui inciperent dies, Dominuscum
conièmnunt, horum Viianda communio, fugienda crescere, natus. Ul etiam per hoecappareret, quid
synagoga censeiur, excuiiendus pedum pulvis , ne sit, illum oportelcrescere,me autem minui (Joan. m),
geslis manibus et pulveri comparandis, mentis castoe hoc est, illum qui propheta puiabalur, Chrislum
vesligium pollualur. oportel agnesci : et me, qui Christus.oesiimabar,
Egressi auiemcircumibantper cuslella, evangelizan- quod ejus sim proecursor,inleiligi..
tes et curantes ubique.Quid evangelizarenl, vel quo- Et reversi apostoli, narraverunl illi. quoecunque
modo curarent Aposioli, Marcus exponil plenius. fecerunt. Non solum, quoe ipsi fecerunt et do-
Proedicabanl,inquil, ul poenilenliamagerenl, el unge- cuerunt apostoli, Domino narrant, sed eliam
banl oleomullos oegrolos, el sanabanl. Dicit et Jaco- quoe Joannes eis in docëndo oecupatis sit passus ,.
bus : Infirmalur quis in vobis, inducat presbyleros Ec- vel Chrislum, vel ejusdem Joannis discipuli ei
clesioe,el orenl super, ipsum ungentes eum oleo, in renunliant, sicul Mallhoeusinsinuai. Unde quod se-
nomine Domini, el si in peccalis-sit, dimillenlur ei quitur :
(Marc. vi). Unde palet abipsis apostolis hune sancl» ]wv El assumptisillissecessilseorsumin locumdeserlum,
Ecclesioe morem esse contraditum, ul pontificali qui esl Bellisaida.Non limore morlis egil, ut quidam,
benediclione consecrato oleo, perunganlur oegroli. arbilrantur, sed parcens inimicis suis, ne homicidio
Proedicabanl autem, ut poenilenliam agerenl; el homicidium jungerenl, simul el opporluuura suoe
supra, Misit illos, inquil, evangelizare regnum Dei passionis lempus exspeclans, nam plusquam anni
(ICor.'\). Quia videlicet ulrumque, juxta Joannis spalio Joannis el Domini passiones dislare, qui dili-
Baplislae,vel ipsius Salvaloris exemplûm proedica- genter Evangelialegeril, inveniet. Siquidemmiracu-
banl : Poenilenliamagile, appropinquàvitenimregnum lum panum Dominus, tribus conseniienlibus evan-
coelorum(Matth. m). Regni enim coelorum januis gelislis, post decollationem Joannis impievit. Quod
propinquare esl, de his quinque, quibus ab eodis- Joannes niiraculum descripturus proemisilesse pro.-
cessëral, poeniiere. ximum Pascha diem festum Judoeorum,et post hoec,
Audivitautem Hërodestetrarcha omnia, quoefiebanl ad diem festum eorum ScenopegioeJesum dicit as-
ab a el lioesilabal,ëo quod dicerelur a quibusdam, cendisse.Ubi docenlem in temploquoerebanlirinjuit,
quia Joannes surrexil a mortuis. Quanta Judoeorum eum apprehendere; et nemo misit in illum manus,
invidia, qui conlra dominummalitioefuror exslileril quia nondum venerathora ejus (Joan. vu) ; ac deinde
449 IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. 1ÏI. 450
proximi Paschoe tempora crucis consommasse ira-. A fuisse referuntur, qui jumentoram maxi i;e ruslico-
poeum. Quodocciso Joanne, tempus exsiectans, se- rumque est cibus servorum : quiaincipientibus nee-
cessilseorsum in locumdeserlum, qui esl Beihsaida : dumqueperfectis audiloribus asperiora el quasi gros-
mysiice docens quia derelicia Judrva, quoeprophé- siora sunt comrailtenda proeccpla. Animalis enim
tise sibi non credendo caput abslulerai, in deserio homonon percipit eaquoesunl spiritùs Dei(I Cor. u).
Ecclesioe,quoevirum non habebat, verbi essel pa- Alque ideo Dominus pro suis cuiquë viribus dona
bula largilurus. Unde pulchre Beihsaida domus fru- tribuens, semperque ad perfeciiora provocans,primo
cluum inlerpretatur. Ipsa esl enim, de qua Isaias ail : quinque panibus quinque millia, secundo sepiem
Loelabiturdéserta el invia, el exullabil solitudo, et flo- panibus qualuor hominum millia reficii. Tertio, dis-
rebil quasi lilium (Isa. xxxv) ; et paulo post: Ipsi cipulis suoecarnis et sanguinis mysteriura crédit. Ad
videbunt gloriam Domini, et decorem Dei noslri ullimuin magno munere dat electis, ut edant el bi-
(Ibid). Esl auiem Beihsaida in Galiloea civitas bant super mensam suam in regno.
Andréa; et Pelri et Pbilippi aposiolorum, prope Erant autem fere viri quinque millia. Quia quinque
siagnum Gemiesarelh , ul in Iocorum libris inve- sunt exlcrioris hominis sensus, quinque millia viri
niiiius. Dominumsecuti désignant eos,qui in soeculariadhuc
Quodcumcognovïssenlturboe,secutoesunl illum. Et B habilu positi, exterioribus quoe possidenl bene uii
excepil illos, el loquebalur illis de regno Dei, et eos noverunl. Qui recle quinque panibus alunlur, quia
taies necesse est legalibus adhuc proecepiis institui.
qui cura indigebant sanabat. Tentât Dominus fidem
lurbariim, el probaiam digno proemiorécompensai. Nam qui mundo ad inlegrum renumiant, ei quatuor
Peieudo enim solitudinem, an sequi curent explorai. sunt millia, et sepiem panibus refecti, hoc est, et
Illoesequendo, cl non in jumentis vehiculisve diver-. evangelica refectione sublimes, et spirilali sunt gra-
sis, sed ut alii prodnni Evangelisloe,proprio labore lia doeli. Cujus significandoedislantioecausa mysiice
reor in introjtu quidem labernaculi quinque colura-
pedum iter arripiendo deserli, quaniam salulis suoe
curam gérant , ostendunt. Rursum ipse, ut polens nas deauratas, ante oraculum vero, id est, Sancta
puisque salvalor ac medicus excipiendo faligalos, sanclorum, qualuor Aprijussas. Quia videlicet inci-
dncendo inscios, sanando oegrolos,reliciendo jeju- pienles per legem castiganlur, ne peccent, perfecli
nos, quanium devolione credenliura deleclelur, in- autem per gratiam, Ut devolius Deo vivant, admo-
sinuât. Juxia vero leges allegorioe,peieuiem déserta neniur.
genlium Chrislum multoe fidelium catervoe reliclis Ail auiem ad discipuiossuos : Facile illos discum-
moenibus priscoe conversationis, neglectoque vario- bere per conviviaquinquagenos,et ita fecerunt. Diversi
rum dogtnatum munimine sequuntur. Et qui prius V convivaiitium discubitus diversos per orbem con-
nntus in Judoea Deus, postquam dentés Judoeorum venus Ecelesiarum, quoeunam catholicam faciunt,
arma et sagittoe, et lingua eorum machoeraacula désignant. Qui bene non solum quinquageni, sed,
contra illum facta est. Exaltare, inquit, super coelos attestante Marco, etiam centeni discubuerunt. Nam
Deus, el super omnemterrain gloria tua (Psal. LVI). quia quinquagesimus poenitentioepsalmus est, cen-
Dies autem coeperaldeclinare, el accedentesduode- tenarius auiem numerus de loevatransit in dexteram,
cim, dixerunt illi, Dimille turbas, ut euntësin caslella, quinquageni ad convivium Domini discumbuni, qui
villasque quoe circa sunt, diverlant et inveniantescas. adhuc in poenilenlia commissorum positi verbi au-
Die declinala turbas Salvalor reficit, quia vel fine dilum percipiunt. Centeni autem, qui jam proesum-
soeculorum propinquante, vel cum Sol justilioepro pia venioe spe, de solo vitoeoelernoedesiderio sus-
nobis occubuit, a diuliiia spirilalis inedioesumus tabe pirant.
salvali. Acceplis autem quinque panibus et duobus piseibus,
Ail autemad illos : Vosdate illis manducare. Pro- respexil in coelum,et benedixilillis, el fregit, et disiri-
vocat apostolos ad frâctionem panis, ut illis se non buit discipulissuis ul ponerenlanle turbas. Turbisesu-
habere lesiamibus magniludo signi nolior fiai, simul n rientibus, Salvalor non nova créai cibaria, sed acee-
insinuans quia per eos quotidiejejuna nostra sunt ptis bis quoe habuerunt discipuli, benedicit, quia
corda pascenda. Quid enim agit Petrus, cum për veniens in carne, non alia quam proedictasunl proe-
Epistolas Ioquitur, nisi ut verbi pabulo corda nostra dicat, sed prophétise dicta mysteriis gratioegravida
maie jejuna satientur? Quid Paulus, quid Joannes demonslrat. Respicit in coelum, ut illuc dirigendain
per Epistolas loquenles operanlur, nisi ul mentes menlis aciem, ibilucemsciemioe doceatessequoeren-
nosiroe coeleslia alimenta percipianl, el inedioesuoe dam. Frangit, et ante turbas ponenda distribuit
faslidiura, quo moriebanlur, vincant? discipulis, quia clausa lëgis et propheiioe sacramenta
Al illi dixerunt; Non sunl nobis plusquam quinque eis qui per mundum proedicentpatefaeil.
panes, el duo pisces. Nondum erant apostolis plus- El sublatum esl quod super/luit illis frugmenlorum
quam quinque panes Mosaicoelegis, et duo pisces cophini duodecim. Quod turbis superesi, a discipulis
ulriusque Testamenli, quoediulius abdito mysierio- suslollilur, quia sacraliora mysteria, quoea rudibus
rum lalcnlium, quasi undis abyssi tegebantur atque capi nequeunt, non ncgligcnler omittenda, sed sunt
ak'bantur occulta. Bene auiem juxta Evangelium inquirenda perfeclis. Nam per cophinos duodecim,
Joamiïs, panes, qui legem désignant, hordeacei apostoli, el per apostolos omnes sequentium docto-
4'51 BEDOEYENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICA GENU1NA. ÏM
rnm-chori figuraniur, foris quidem hominibus de-A k.cramento, opporlunius aposlolis dicerel : Eunles do-
specti, sed i'nlus salutaris cibi reliquiis- ad alenda cete omnes génies,-baptizanteseosin nomine Patris et
humiliura corda 'cumulait. Constat enim cophinis Filii el. Spirilus sancti (Matth. xxvin). Quia non
opéra seivilia geri splere, sed ipse cophiiios panum prodesset eum publiée proedicari, et ejus vulgari in
fragmenlis impievit, qui infirma hujus mundi, ut populis majestalem, quem post paululumflagellatum
forlia confunderet, elegit. visuri sint el crucifixum multa pâli a senioribus et
Et faclumest, cum solus esset orans, erant cumillo scribis, et principibus sacerdolum. Et notandum
et discipuli. Aderani discipuli Domino,el sequebanlur quod eum qui mulla pâli et oceidi, et resurgere de-
illum in via, ul Marcus indicat, sed ipse Palrem so- beat, Filium hominis appellat : quia passo in carne
ins oravit, quia possunt sancti Domino fidei amo- Christo, divinitas impassibilis mansit. Noiandum
risque societate conjungi; discretum eum a coeleris eliam, quod ipse se filium hominis, Peirus auiem
monalibus divinoe gloria majestalis inlueri, viam Chrislum Dei Filium confilentur, ul ex hoc utroque
in carne - verus Deus
quoque quam versalus docuii, passibus alque homo probelur.
humiliialis insequi : sed incomprehensibiliapaiernoe Dicebatautem ad omnes: Si quis vult post me venire,
disposilionis arcana solus, novit Filius pcnetrare^ ubneget sëipsum. Pulchre posuil, ad omnes,quia su-
Nusquam enim (ni fallor) euro discipulis orassë re- ï5 perïora, quoe ad-fidem dominieoenaiivitaiis vel pas-
perilur, ubique solus obsecrat, quia Dpi consilium sionis pertinent, cum solis seorsum discipulis egii»
bumana vola non capiunt, nec quisquam poiest inle- Tune auiem hosmelipsos abnegamus, cum vitamus
riorum particepsesse cum Christo. quod pér veiustaienvfuimus, elad hoc nitimur quo
Et interrogavil illos, dicens: Quem me dieunt esse per novilatem vocamur. Dicat ergo Veritas, dical :
turboe? Al illi responderunt, et dixerunt, Joannem Si quis vult post me venire, abnegelseipsum.Quianisi
Bapiislam : alii autem Heliam, alii, quia prophela quis a semetipso deficial, ad eum qui super ipsum
unus de pr'toribus surrexil. Pulchre Dominusfidem est non apprppinquat; nec valet appréhendera quod
discipulorum exploralurus, prius-lurbarumque sen- ultra ipsum esl, si nescieril maclare quod esl. Sed
lentiam inlerrogat* ne illorurn videlicet confessio, jam, qui se a vitiis abnegat, exquirendoeei vînmes
non veritatis, agnilione probalai sed vulgi videatur sunl, in quibus erescat. Nam proiinus adjungi-
opinione (irmata, nec comperta credere, sed instar tur :
Herodis de auditis hoesilareputentur. Unde et Pelro Et lollal crucemsuam quotidie,elseqiiaturme. Duo-
sp Chrislum confitenli, secundum Maiihoeum,dicit : bus etenim modiscrux lollitur, cum aut per absti-
Quia caro et sanguis non revelavitlibi (Maith. xvi), ^ nenliam afficiiur corpus , aut per c'ompassionem
hoc est, doclrïna bumana fidei te verilalem non do- * proximi affligitur animus. Pensemus qualiler utro-
cuit. Pulchre etiam., qui diversamde Dominosen- que modo Paulus crucem suam tulerit, qui dicebat .
lentiam ferunt, lurbarum nomine notantur, quarum Custigo corpus.meum,el in servilulemredigo, ne forte
semper dubius, inslabilis vagusque sensus et sermo aliis proedicans,ipse reprobus efficiar(I Cor. ix). Ecce
esl. A quibus, uieos distinguai, proiinus infert : in afflictione corporis audivimus .crucem carnis,
Vos autem, quem me essedicitis? Non sunt enim nunç -in compassiorie proximi audiamus crucem
discipuli Chrisli de lurba, non sunl de lurba qui mentis. Ail : Quis infirmaïur, et ego non infirmor?
cum Domino soli gradiunlur, qui eum secrelius Quis scandalizatur, et ego non uror (II Cor, xi) ? Sed
orantem. videre mcrenlur : sed et si quis de lurba in ulra<|ue crucis bajulaiione noiandum quod hanc
Christum crediderit, jam mox desinet esse de et quotidie lollere, et ea sumpia Dominum sequi ju-
tufba. bemur.
Respondens Simon Petrus dixil, Christum Dei. Qui enim volueritanimam suamsalvam facere, per-
Licet coeteriapostoli sciant, Peirus tamen respondit dei illam. Nam qui perdideril animam suam propter
proe coeleris. Complexus esl ilnque omnia, quiet me, salvamfaciel illam. Sic dicilur fidelh Qui voluerit
naluram et nomen pxpressit, in quo summavirlutum -i T\ animamsuani salvam facere, perdel eam, et qui perdi-
esl. Etiamne nos de generatione Dei lërimus quoe- deril animam suam propier me; salvamfaciel eam ,
sliones ? Cum Paulus judicaverit nihil se scire nisi ac si agricoloedicatur : Frumenium si servas, perdis,
Jesum Chrislum, et hune crucifixum (I Cor. n), Pe- si seminas rénovas, Quis enim nesciat quod frumen-
irus nihil amplius quam Dei Filium pulayeriiconti- ium, cum in semine millilur, péril ab oculis, in
tendum nos el quando et quomodo nalus sit, et (erra déficit? Sed unde putrescit in pulvere, inde
quantus sit, humanoe infirmitatis contemplalione viridescit in renovalione. Quia vero sancta Ecclesia
rimamur? Finis ergo fidei meoe Chrislus est, finis aliud tempus habet perseculionis, atque aliud pacis,
fidei ineoeDeiFilius est. Non licel mihi scire gene- Redernptor nosier ipsa ejus lempora designavit in
rationis sériera, non licel lamen nesçire generatio- proeceplis. Nam perseculionis lempore ponenda est
nis fidem. anima, pacis auiem lempore ea quoeamplius domi-
At ille increpansillos, proecepit,ne cui dicerent hoc, nai! possunt, frangenda sunl desideria terrena.Und3
dicens; quia eportet Filium hominis mullapqti, el et nunc dicilur :
coetera. Idcirco se ante passionem el resurreclionem Quid enim proficil homosi lucrijiur universummun-
noluit proedicari, ut, complelo poslea sanguinis sa- dum, se autem ipsumperdat, et delt.imenlumsuifacial ?
43 IN LUCE EVANGELIUMEXP0S1TI0. — Ll«. Iii. 4SI
Cum perseculio abadversariisdeest, valde vigilanliu.;j t pore resurrectionis gaudium doceal esse venturum.
cor cuslodiendum est. Nam pacis ternpore, quia li- Nam et ipse octava die, id est post sextam Sabbati,
cel vivere, licel eliam ambire. Plerumque auiem qua crucem ascendit, et septimam Sabbati, qua in
labenlia cuneta despicimus, sed lamen adhuc huma- sepulcro quievit, a mortuis resurrexit. El nos post
noe verecundioe usu proepedimur, ut reciiiudinem sex hujus soeculioelales, in quibus pro Domino pati
quam servamus ïn mente, nondum exprimera va- et laborare gaudemus, et seplimam quietis anima-
leamus in voce. Sed huic quoque vulneri con- rum, qUoeintérim in alia vita gerilur, quasi oclava
gruum subjungitur medicamentum, cum Dominus oeiaie resurgemus. Nam quod MatlhieUsDominum
dical : Marcusque post sex dies iransfiguralum dieunt, née
Nam qui me erubueritet meossermones,hune Filius temporis ordine, nec mysierii ratione résultat. Qui?».,
hominiserubescel,cum veneritin majeslaie sua, el Pa- et illi medios tantum pobunl dies, unde et absolule
lris, el sanclorumangelorum.Sed ecce nunc apud se ho- posl sex dies factum dieunt : hic primum adjungil el
mines dieunt : Nos jam Dominum et sermones ejus ultimum, ideoque-leroperatiusfera dies oclo commé-
non erubescimus, quia aperta eum voce conûlemur. morât. El ilie post sex mundi oelalessanciis a labore
Quibus ego respondeo quod in hac plèbe Chrisliana quiescendum, hic vero lempore octavo désignai re-
suntnonnulli qui Christum ideo confitenlur, quiacun- * surgendum. Unde et pulchre sextus psalmus Pro
ctosClirisiianos esseconspiciunt. Non ergo ad proba- octava inscribilur, cujus inilium esl, Domine, ne in ira
lionem fidei vox sufficit professionis, quam défendit tua arguas me. Quia nimirum post sex oelales quibus
a verecundia professio generalilatis. Est lamen ubi se operari licet, precibus est iusiandnm ne in oclavo
quisque inlerroget, ul in confessione Christi se ve- relribulionis lempore a judice corripiamur iraio.
rac'uer probet. Certe enim perseculionis tempora Quod et ipse Dominus hoc loco voluit nos ostenso
erubescere poterant fidèles substantiis nudari,'ds suoeorationis exemplo ducere, de quo subditur :
dignilaiibus dejicï, verberibus affligi : pacis autem i. Et ascendit in moniemul oraret. In moniem nam-
lempore, quia a nosiris persecutionibus désuni, est que oralurus, et sic transfigurandus ascendit, ut
aliud ubi osiendamur nobis. Veremur soepeà proxi- ostendat eos qui frucium resurrectionis exspeclant,
mis despici, dedignamur injurias verbi tolerare :"si qui regem in décore suo videre desiderant, mente in
conlingat jurgium forlasse cum proximo, erubesci- excelsis habitare, et continûis precibus incumbere
mus priores salisfacere. Cor quippe Carnale, dum debere. Très soluramodo secum discipuios ducit,
hujus vitoegloriam quoerit; humiliiatera respuit. quia mulli sunt vocatif pduci veroelecii (Matih.xx).
Dico autem. vobis vere, sunt aliqui hic slantes qui , Et qui hic fidem, qua imbuti sunt, sanctoeTrinilatis
*
non gustabunt morlem, donec videant regnum Dei. incorrupia mente servaverint, illic ejus oeterna me-
Regnum Dei hoc loco proesens Ecclesia vocatur; reniur visioneloetari.
el quia nonnulli ex discipulis usque adeo in eorpore Et faclum esl dum oraret speciesvullus ejus altéra,
vieluri erant, ul Ecclesiam Dei consiruciam conspi- et veslilus ejus albus refulgens. Transfiguralus Salva-
çerent,'et conlra mundi hujus gloriam erectam, con- lor non substantiam veroecarnis amisit, sed gloriam
solatoria promissione nunc dicilur : Sunl quidam de fuluroe, vel suoe vel nosiroe resurrectionis ostendit.
hic stanlibus qui non guslabunl morlem, donecri- Qui qualis tune apostolisapparuit, lalis posl judicium
deau! regnum Dei. Sed cum tanla Dominus subeun- cunclis apparebit electis. Nam in ipso lempore judi-
daï morlis proeçepta ederet, quid necessarium fuit candi et bonis simul et malis, in forma servi vide-
ut ad hanc subito promissionem veniret ? nisi quia bitur, ut videlicet impii quem sprevere, Judoeiquem
discipulis rudibus etiam de proesenli vita aliquid negavere, milites quem crucifixere, Pilalus Herodes-
promiltendum fuit, ul possent robustius in fulura "que quem judicavere, queant agnoscere judicem.
solidari, quibus vide.ndum regnum Dei promittit in Veslilus autem domini, sanctorum illius chorus ac-
lerra, ut hoc ab eis fidelius in coelo proesumalur. cipilur, quem glorificans Aposlolus ail : Quolquoi
Quod si regnum Dei in hac senieniia fuluram in coe- ) ergo in Christo baplizali estis, Chrisluminduistis (Gâ-
lis beatitudinem velimus accipere, el hoc quidam de tât, m). Qui videlicet habilus domino in terris coii-
astanlibus non post multos dies in monte viderunt, sistente despectus, aliorumque simili videbaiur,'sed
scilicet ul maneniis gaudii coniemplaiione, tamelsi illi, montem pelente novo candore refuîget, quia
raptim delibala, modeslius inslantia soeculitrans- nunc filii Dei sumus, et nondum apparuit, quod eri-
euntis adversa lolerarent. Decenlissimo sane verbo mus. Scimus quia cum apparueril, similesei. erimus,
sanclos morlem gustare lestatur, a quibus nimirum videbimusenim eum siculi esl (I Joan. m). Undebene
mors corporis libando gusialur, vita animoepossi- Marcushoecveslimenla describens, ait : qualia fuilo
dendo lenetur. super terram non p&lestcandida facere (Mare. ni).
Faclum est autem post hoecverba [ère dies octo, et Nam quia ille hoc loco intelligendus esl fuilo, quem
assumpsit Pelrum et Jacobum et Joannem. Octavadie poeniiensPsalmisla precaïur : Ampliuslavame ab in-
Dominus promissuram tuluroe beaiitudinis gloriam juslitia mea, et a deliclomeomanda me (Psal. L), non
discipulis manifestât, ul et osiensa coelestis vitoe potest suis fidelibus in terra dare claritalem, quoe
dulcedine, cuncloriim qui hoecaudire possint corda eos conservata manet in coelis.
refoveat, et oclonario dierum Bumero, yeramteui- Et ecce duo viri loqueban'.urcum eo. Erant autem
185 BED.E VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. - EXEGETICAGENUINA. 456
Moses et Elias, quorum unum morluum, alterum in ,^ Hoecauiem illo loquenie, facta esl nubes, et obum-
coelisraptum legimus, nisi in raajestate cum Domino braviteos. Qui maleriale labernaculum quoesivil,nu-
fnluram omnium sanctorum gloriam significant, qui bis accipit umbraculum, ut discal in resurreclione
videlicet lempore judicii, vel vivi in carne repe- non tegmine domorum, sed Spiritùs sancii gloria
riendi, vel ab olim gustala morte resuscitandi pari- sanctos esse protegendos. De qua Paalmista: Filii.
ter sunl cum illo regnaturi. Teste enim Apostolo, autem hominumin proleclionealarum luarum spera-
Mortui qui in Christosunl résurgentprimi, deinde nos bunt (Psal. LVI).El in Apocalypsi sua Joannes : Et
qui vivimus,qui relinquimur, simul rapiemur cum illis templum, inquit, non vidi in ea, Dominusenimomni-
in nubibusobviam Domino in aéra, et sic semper cum potens templumillius esl et agnus (Apoc.xxi).
Domino erimus (I Thess. iv). Aliter. Moses et Elias, Et limuerunt intrantibus illis in nubem,el vox facta
id est, legislalor et prophetarum maximus, apparent est de nube, dicens; Hic esl Filius meus dilectus, ip-
el loquunlur cum Domino, ul ostendant ipsum esse sum audile, Humana fragiliias conspeclum- majoris
quem cuncta legis el propbelioescripta promiserunt. glorioeferre non susiinet, ac tolo"animo et eorpore
Apparent autem non. in infimis, sed in monte cum conlremiscens ad terram cadit. Quanto quis ampliora
illo, quia soli, qui mente supema pelierinl, majesla- quoesierit, tanlo magis ad inferiora collabitur, si
tem sanctoeScripluroe, quoein Dominoest adimpleia, 13ignoraverit mensuram suam. Vox sane de coeloPa-
perspicienl. Dënique el Judoei videre Mosen, sed ad tris loquenlis auditur, quoe testimoniuni perhibeat
Deum in montana subeuntem sequi non merenlur. filio, et Pelrum erroresublato doceat veritatem, imo
Ad se quoque reversum non sine velamine vide'ni. in Petro coelerosapostolos. Hic est (ail) Filius meus
Eliam novere, sed solus triumphum ascendentis cum dilectus, huic faciendumest labernaculum, huic ob-
filiis prophelarum comemplalur Eliseus, quia mulii temperandum. Hic est Filius, illi servi sunl Moses
passim Scripluroe verba leginius, sed quam eelsa in et Elias, debent et ipsi vobiscum in penelralibus
Christi mysieriis splendeat, perpauci intelligimus. cordis sui Dominolabernaculum proeparare. Et nota,
Et dicebaiu excessum ejus, quemcompleturus.eral sicut Dominoin Jordane baplizato, sic et in monte
in Jérusalem, El usque hodie lex et prophpioequos- clarificalo, lolius Trinitalis myslerium declarari, qui
cunque in veroefidei cacumine repererinl, dispensa- gloriam illius, quam in baptismale confitemur, in
lionis dominicoeniyslerium mutuis vocibus docent. resurreclione videbimus. Nec frusira Spirilus san-
Petrus vero, el qui. cum illo gravali erant somno,et ctus hic in lucida nube, illic apparat in columba,
evigilanlesviderunt majeslalemejus el duos viros qui quia qui nunc simplici corde (idem quam percipit
slabanl cum illo. Non forluilo caiu, sed'mysterii ra- serval, lune luce aperioe visionis, quod crediderat
lione gravati erani somno discipuli, scilicet ul resur- " conlemplabitur, ipsaque qua illuslrabitur, in perpe-
reelionis speciem posl corporis quietem vidèrent. Cu- luum gralia protegelur.
jus excitaii ad gloriam saneli, eo verius majeslalem Et dum fieret vox, invenlusesl Jésussolus. Ubi coe-
Domini videbunt, quo eliam suoecarnis, in qua mor- pil Filius designari, mox servi discesserunl, ne ad
lem vicerani, iniiiiorlhlilate gaudebunl. Tune Mosen illos paierna vox emissa putarelur. Aliter : puni fie-
et Eliam speculabuniur in gloria, quia melius intelli- ret vox super Filium, invenlus est ipse solus, quia
gent, quomodo iota unum aulmius apex non proeter- cum manifeslaverit seipsum.electis, erit Deusomnia
ierit a lege, nec Dominussolvere legemvel "prophe- in omnibus (/ Cor. xv), imo ipse cum suis, unus per
tas, sed adimplere advenerit (Matth. v). omnia Chrislus, id est, capul cum eorpore splènde-
El faclum est dum discederentab illo, ait Petrus ad bit. Propier quem unitaiem alibi dicebat : Et nemo
Jesum : Proeceplor, bonum est nos hic esse, et facia- ascenditin coelum, nisi qui de coelodescendit,Filius
mus tria tabernacula, unum libi, el unum Mosi, et hominis,qui estin coelo(Joan. m).
unum Etioe, uesciensquid diceret. O quanla félicitas El ipsi tacuerunl, et nemini dixerunt in illis diebus
visione Deilalis inler angelorum choros adesse per- quidquam, ex "
his quoe viderant. Fuluri regni proeme-
peiuo, si lanlum transformala Chrisli humanitas, j, ditalîo, et gloria triumphaiiiis ostensa fuerat in
duorumque socielas sanctorum, ad punclum visa monte. Tacent ergo discipuli, et imperanie Domino,
deleclet, ul eos ne discedanl, etiam obsequio Petrus nemini dieunt visionem , donec Filius hominis a
sistere velit! Qui et si pro bumana condilionenesciat, morluis resurgat, ne et incredibile sit pro rei magni-
quiddical, insiti tamen sibi dal ardoris indicium. Ne- tudine, et post lantam gloriam apud rudes animos
sciebatenim quid diceret, qui oblitus est regnum sequens crux scàndalum facial.
sanciis a Domino non in aliquo terrarum loco, sed Factum est autem in sequenti die, descendenlibus
in coelis esse promissum, se suosqne coaposiolos illis de monte, occurrit illi lurba mulla, el eccevir de
moriali adhuc carne grayalps, immortalis viloestalura lurba exclamavit,dicens: Magisler, obsecrote, respice
subira non posse, el illo in soeculo domum manu fa- in filium meum, quia unicus esl mihi. Loca rébus
clam non esse necessariam. Sed ei usque nunc im- congruunl, in monte Dominus oral, iransformaïur,
peritia - notatur, quisque legi, prophèlis, et Evan- discipulis arcana suoemajeslatis aperil, in inferiora
gelio tria labernacula Taçeracupil, cum hoecnéqua- deseendens turboeoccursu excipilur, miserorum fleiu
quam valcant ab invicem separari, unum habeiilia pulsatur. Sursum discipulis mysteria regni raserai,
la'bernaculum, lioc est, Ecclesiam Dei. deorsum turbis peccata infidelilalis exprobrat. Sur-
137 IN LUC^E EVANGELIUMEXPOSITIO.—LIB. III. 45S
sum Patris yocëm his qui sequi se poteranl pandii, A \ poienlioecrebrius ine.ulcalel replicat humanoe pas*
deorsum spirilus malos ab ils qui vexabaniur ex- sionis abjecta, ne repente vëniens terreai, seu
pellil. Qui eliam nunc pro.qualilate méritorum aliis proemedita.iamente feralur. Sane quod ait : P-ohite
ascendere, aliis descendere non desinit. Nam terre- vos, expressius et vi inlënliore legendum vos, qui
nos adhuc et incipientes, quasi ima petetis confortât, meo discipulatui familiarius adhoeretis, quibus an.-
docet, castigat; perfecto.sauiem, quorum convérsar ceria et occulta sapienlioe meoemauifeslius aperui
tio in coelis est, sublimius extollendo glorificat, li- (Psal. L), coeleris-divina lanlum facta miramibus^
berws de oeternisinstruit, et soepeea quoe lurbis ne sanguinis quoque preiiosi, quo mun'dusest redimen-
audiri quidem.valeanl docet. , dus, eveiitum mente recondilë.
El eccespirjlus apprehendilillum, el subilo-clamai-, At illi ignorabant verbum istud, Hoec ignoratio
eieliàit et dissipai eum cuni spuma, et vix disçedit discipulorum, non tam de tarditaie quam de.amore
àilanianseum. DoemoniacumIranc, quem descendons prpnascilur, qui caruales adhuc, et myslerii crucis
de nionte Dominus sanavit; Malthoeus lunaiipum, ignari, quem-Deum verum cognoverunl,"morilurum
Marcussurdum mulumque describit. Significat au- credere nequiverunt. Et quia per figuras eum soepe
tem eos, de quibus scriptum est .Sautas ul luna loquenlem audiré solebanl, etiam quoe,de sui .tra-
mulMUr(Eccli.txvii), qui nunquâiii'in eodem statu B dilione lpquebalur figurale aliud significare .ppta-
permanentes, nunc ad hoec, huiic'ad illa vitia mu- bant, . , - •,-.. V;
tati.crescunl atquë decrescunl, niu.lïnon eonfiiendo Intravit auleni cogilalio in eo, quis eorum major
fidem, surdi nec ipsum aliquatenus fidei audiendo tssel. Quia videranl Pelrum, Jacobum etjjoanne.m
sernionenu . ' - seorsum ductosin montero, secrelumque eis ibialï-
Eirogavi discipuios luos, ul ejkerënl illum, el non quod esse credilurn, sed et Petro superius' clavës
péiuèruni. Latenter hoc dicto accusât apostolos, cum regni coelorum'pronii.ss.as,Ecclesianique super eum
impossibililas cura'ndi interdùm non àd imbecilfita- oedificandam,rati sunt vel ipsos 1res coeleris, vel
temcuranlium, sed àd eorum qui. cura'ndi sunt'fi- omnibus.apostolis, Petrum esse proelalum.Sunt qui
dem-referatur, dicente Domino : Fiai libi secundum pulant hanc cogiialrpnem discipulis ex eo molana,
fidemluam. ' quod Dominus, juxta Mallboeum, slaterem de ore
, :Respûndensautem Jésus, dixil : O generatid infi- piscis sumplum his qui tribuia exigebanl pro se et
delis, el perversa, usquequo' eio apud vos, et paliar Petro, quasi coeteris ementiore, dederit, ut pote qui
.vos?-Non quod loedio sUperàius sit mansuelus aë ipsi Domino sit in tribuli reddi.lione comparatus.
mïlis, qui non aperuil, sîcut agiras coram tohdenlë, Sed et diligens lectorhanc inter eos quoesiionenijet
.os suum (Isai. LUI),nec in vërba'furoris erupit; sed G ' ante didrachma redditum, inveniet fuisse versaïam.
quia in simililudinem medici; si oegrotum vidéat Denique Mallhoeus hoc in Capharnaum memorat
conlra sua proeçeptase gérera, dicat : Usquequo'ac- esse gesium. Dicit,autem Marcus : Mi -venerunt-Ca-
cedam-ad domum luam? quoiisque artîs perdam in- pharnaum, qui cum demi essent,, inlerrogabat eos:
duslriam, me aliud jubeole, el te aliud perpëlranie? Quid in via IraclabaHs?,al illi lacëbant, Siquidemin-
Jn lanlum autem non est.iraïus homini, sed viiio, ler.se iii via disputaverqnl,quisessel illorurn major
et per unum-hominem Judoeosarguit in'fidèiilaiis,ut (Marc, ix)4 Verum, sive hac, sive illa, sive utraque
slaiim inlulerit; , . fuerinl occasïoiie commonili, videns Jésus cogi-
Addïw hue filium.tuum. El cum accederet,-elisit laliones eorum, el causas errorum inlelligcns,
illum doemonium,el dissipavit. Appropinquanle'enim vult desiderium glorioe humililaiis conleiitibne sa-
Jesu, puerum elidil doemon;et dissipai, quia soepe nare. • • -. -
conversi ad.Deum post peccata, majorions novïsq.ue Apprehendens, inquit,- puerum,, staluit eum secus
aniiqui hostis pulsamur insidiis, agentis-,videlicet, se, et ait illis : Quicunque susceperilpuerum islumih
ut vel odium virtutis inculïal, vel expulsionis suoe nomine meo, me recipil. Vel simpliciter paupëres
vindicei injuriam. Unde esl (ut de specie irariseamus Chrisli ab iis, qui veliiit esse majorés, pro ejus do-
ad genus) quod Écelesiavprïmdrdiis loi gravisslma cet honore suseipiendos, vel cerlemalitia pàrvulos
intulil certamïna, quod suo regno doluit subito Mata ipsos esse suadet, ut instar iniiocenlioepueris sim-
dispendia. plicilalem sine arroganlia, charitatem sine invidia,
Et increpaviiJésus spiritum immundum, el sanavit devolipnem sine iracundia conservenl. Unde tiene
puerum, el reddidil illum patri ëjus. Noii puàrum, qui Cura diceret : Quicunquejusceperil-puerum- isluni,
vim paliebatur, sed doemonium,rqui inferëbat, in- ,addidil. Innomme me@.litvidelicetformam virtutis,
crepat, quia qui peecdniem emendare desiderat" vi- quam natura duce puer observai,,ipsi pro nomine
lium ulique arguendo et odiendo dëpéilera, sed Chrisli, juvanie rationis indusiria, sequaniur. .Sed
hominem. débet araaudo refovere, donec sanaium quia se in puera suscipi-doeebat, videlicet quia et
spirilaiibus Ecclesioepossil reddere pairibus. ipse puer nalus .est-.-nobis,ne puiarelur,- hoc esse
0mnibusquë mimnlibus in omnibusquoe.,faci.e.bnt, solum quod videbatur, adjunxit alque ait-:-
dixil ad discipules sues : Ponile vos in çor'dibu.sve- .El quicunqueme recipit, recipil cum qui me misit.
slris sermones istps. Filius enim homiiis- fulitrum est Taîem se ulique ac tantum credi volens,, qualis cl
ul tradetur in manus heïniniim. Inler magualia divin» auanius est paler. Usque,adeo enim nihil dïslat (in-
PATROL. XCII. .15
4!>9 BED;E VENERABILIS.OPP.PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINÀ. WÙ
quil) inler 'eum- el me, ut qui me rècïpîl, rëcïpiiil A1 preiienditin eis Dominus non exemplûm propheiss
eum quiuiisil me. . sanctï,sed'ignorantiam vindicahdi, quoeadhuc.erat
.Respondensautem Joannesdixit: Proeceptor;-vidU in rudibUs, anïmadverténs eos non amore correptio-
mus quemdamin nomine luo ejicienlem doemonia,et nem, sed odio desidefarëvindictam. Itaque postea*
prohibuimuseum,quia non sequitur nobiscum:jpannps quam eos docuil quidessët diligere"proximumtan-
proecipuadevotiotie Dominum amans, ideoque reda- quam seipsum, infu'so ëtiam Spirilu sanclo, non
mari dignus, excludendum benelrcio puiavit eum defuerunt laies vindicte, quamvis'niulto rarius, quam
qui non ulatur obsequio, Sed docelbr neniinem a in Veteri Teslainënib. Ibi enim ex majore parte ser-
bono quod ex parte'habet arçendunî,-sêd ad hoc vienies, timbre preniebantur, hic auiëm -maxime
poliusj quod nondum habet, esse provoeandum. diléclione liberi riuiriebaiium Nam ei verbis apostoli
Et ait ad illum, Jesûs : Nolite prohibërë.Qui enim Pétri Ananias et uxor ejiis'ëxanimes ceciderunt, nec
'
n'onesladversum vos, pro vobisest. l'Iac doctus"seri- resuscilaii. surit, sed sépulii, et Paulus dicîl de
leniia-dicit Apostolus : Sed sive occasionê, sive veri- quodam peccalore : Quemtradidi Satanoeininteri-
'
lale Chrislus anmriuielur; ei in hoc gaudeo,. sed et tum carnis, ul animasalva sit (I Cor. v).
goùdëbo(PItilipp. i). Sed licet illë gaudeat eliam de Filius hominis non venilanimas perdere, sed '-d-
lis; -qui Christum annuniiant non sincère, et t'aies B ^ vote. El vos ergo, inquit, cujus spirilu signati
eslis,
aliqtiahdo in nomine Chrisli signa facienles, obalio- ëjùs ëi acia seciâmjni-, nunc pie consuienips, sed in
rum saliilem "cënseaiilur noii esse: proiiibciidij non "furorëjuste judiçanleSi
lamen ipsis per lalia.signa securà sua conscienlia Faclum esl autem mnbulanlibusillis in via, dixit
Tcddilur. Quin potiiis.in iîlà die cum dixerint : Do- ad illum : Sequar te quoeunqueieris, et coe-
quidam
mine, Domine, nonnein nomineluo pr-opheiaVimùs,ët tera. Miranda simul et iremenda. jusii
in tuo nomine'doemoniaejecimus,et in'iûp nomine sécréta dispensalio
judicii, SamariloeDominum racipera pelun-
virilités multas ?
fecimus re'sporisumaccipièni quia lur, noleniesque feriri. prohibenlur. Iste
novi discedile'a ini- sequi se
nunquam vos,- me, qui operamini spbndet et rpinovelur, aller primo>patrem sepeiire
quitalcm (Matth. vu). Ilaque in hoerelicis'et' niàlis desiderai, et ad evângelizandum cogilur. Alius do-
-
caiholicis bon sacraroenia communia, quoe nobis- minum s.eculurus, hoc
ipsum. dorni ranunliare cupit,
xum sunt, ël nd.Versum nos noii sunl,'sëd divisiô- nec permiltilur-. Quidam .Christum non in
adversum nos sequens,
nem paci vcrilaiïque conlrarïamj;qua Chrisli nomine virtuies. operatur, et non prohiber!
non sirat, et Dominum "non sPquuntur nobiscum, Sed iii îiis singuh's illud nobis Apostoli di-
.' jubelur.,
deleslari etprohibëre debemus." cendum : O altitudo divlliarum sapienlioeetscienlioe
Faclumestauiem, cum complerëritur- dies assumplio-Q
Dei, quqmincomprehensibiliasunt judicia ejus, et'in-
nisijus, elipse faciem suam firmavii, uliret Jérusalem. vioe ejus (Rpm. xi) ! El cum Samuele1:
vestigabiles
Diem âssuiiiptionis, tempus passionis dicit,' quo im- Homo videt ea Dominuscarnemintuelur
advehitur. 'Cessent quoe.paient,
minente pedeieniim Jerosolymis cor (1Reg. xyi)-,.
ergo pàgarii quasi hominem irridere crucifixum, et
Et Jésus : Vulpes foveas liabeni^ël volucres
tempus suoe crucifixionïs constat quasi Deumproevi- coeli aji-illis
•disse, et quasi sporile crucifigendum locum quo cru- nidos, Filius auiem hominisnon habet ubi'caput
reclinel. Ex Domini'verbis oslendilur hune qui ob-
cifigenduserat firmala facie, id esl, bbslinata alque
sequium promitlit bb hbc repudialum, quod signo*
iroperlerrila mente pelisse.
Et tien -recepfirnnleum, quia facièsejus erat eunlis runr videns magniiudinem, sequi volueril Salvato-
Jérusalem. Quia Jérusalem ire conspiciunt Samaritoe, rem, ul lucra ex operum miraculis quoerërël, hoc
!
Dominumnon recipiuni-. Non enim couluntur Judoei idem deiiderans, quod el Simon -Magus a Pelra
emere yoluerai. Talis.pr.gofides juste seritentia Do-
Samaritanïs, ul Evangelisia Joannes ostendit.
Cumvidissent-autemdiscipuli ejus Jacobus et Joan- mini- condemnatur, et dicilur ei : Quid me propter
dixerunt : vis dicimusut r
' divilias. et soeculi lucra cupis sequi cum. lanioe-sim
nes, Domine, ignis. descendat D ut ne bospitiolum quidem:.habëam, et
de-coeto,et consumai illos? Et conversiis increpavit pauperlalis,. non meo uiar teclo? Aliier, intelligilur miraculis
illos, el dixil: Nescitis cujus spriluseslis? Magni et
Domini coi'umolus propter iiianem jactantiam eum
saincii viri, qui jam optime scirenl morlem islam,'
voluisse, quam. signïfieaut aves. Finxisse au-
quoeanimam dissolvit a eorpore, non esse formidan- sequi tem discipuli obsequium, quoe-ficiip yulpium no-
dam,-secundum eorum tamen animum qui illam li-
mine-significata esl. Reclinaiione vero capitis hu-
mèrent, nonnulla peccata morle puniverunt, quo et
suam significavïi, quoe in illo sîinulatore
vïventibus uiibs meins incuierelur, etillis;qui morte niililaiem
ac superbp npiriiabebai locum.
Ipuniehanlur, non ipsa mors noceret, sed peccalum,
Ait autem vdalterum : Sequere mei Ille aulem
quod augeri posse,-si viverent, non temere illi judica-
bant, quibus taie judicium donaveralDeusvIridë estl dixil : Dominefpermitlë mihi primum ire,'ei sepeiire
qùod Elias mulios morte àlïecit.et pr.ôprïa manu, ett palrein;:ri)éïim.Non discipùlalnm respuit, sed ex-
igné diviiiitus impetralo. In cujus exemplûm, cum[î -pleia-.primumpaierai-funeris piciaie; liberior hune
voluissent'apostoli pétera de coelo ignëm ad consu-- •asseqùl-'desiderai, dignus per omiiia, in .quo Filius
mendum eos qui sibi hospitium non proeberenl,re- hoinïttis-caput reeliueij hoc est, irt cujus "hutaili
4Gl IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO.— LH3. III. 432
p.ectoVC aivihilas fainilïari quadam mansione quie- }Llumine, Deumverum.de Deo vero.(Jean. i). Sed.et
' mullis.sanctoe Scripluroe locis per 1res dies mysle-
scat. _, . . ^.
Bmiquë ei Jésus : Sise ut viortui sépelïant mor- rium Trinitalis ostendiîur, proecipuequia Dominus
ïuos sues; lu autem va'de,annunlia regnum Dei. No- terlia die-resurrexit a morluis. Sed et in Veteri'
tandum in bac senlenlia quia âliquando in aclioni- Teslamenlo populus ad moniem Smai perveniens
bus noslris minora bona proeiermittendasunt pro die terlia legem accepit. Idem fluvium jordanem,
utilitaie majorant. Nam quis ignoret esse boni ope- quo baptismi gralia commendata est, lertia quam
ris merilum, morluum sepélirë? et tamèn ei, qui ad adierat die, transivit.
sepelienduin palrem se dimilti poposcerat dictum Et misit illos binos.anle faciemsuam in omnemci-
est : Sine ul mortui sëpeltanimorluossuos, lu autem vilatem , et locum qui).erat ipse venturus. Quia duo
vade, annunlia regnum Dei. Poslponendum namque sunt proeçepta charitatis, Dei, videlicet, amor et
erat obsequiumbujus niinisierii oflicioproedïcatio- proximi, et minus quam inter duos haberi charitas
nis. Quia illo carne morluos in lerram conderet, non potesi ( nemo enim .proprie ad seipsum habere
isto autem anima morluos àd vitam suscitaret. Quo- charilalem djcilur , sed dilectione se- in alterum
modo.autem: mortui morluos sepeiire queunt,; nisi . lendit, ut essp chariias possit) binos adproedican-
geminam inlelligas morlem ? Unam naluroe, alléram ]l dum discipuios Dominus millit,- quatenus hoc nobis
, culpoe; unam qua anima a carne, alteram quavDeus tacims iniiuat, quia qui chantaient erga allerum
separaïur âb anima- Sive morluos, non crede'nt'es non habet, proedicationisofficium suscipere nulla-
dicit. Morluossuos auiem, qui nihilominussine fide tenus débet. Bene auiem dicitur qttod misit éos
de eorpore exirent. anle faciemsuam in omnem civilatem et locum que
Et ail aller : Sequar te, Domine,sed primum per- eral ipse venturus. Praedicalorës enim suos Domi-
mute mihi renuniiare iis qui domisunl. Si seculurus nus sequitur, quia praedicalioproevenit, el tune ad
Dominum discipulus, quia vel hoc domi renuniiare menlis nosiroe habitaculum Dominus venit. Verba
ralil, arguitur, quid fiel illis qui nulla utilïlalis, exhorlalionis proecurrunl, alque per hoecverilas in
nulla. fidei oediûcandoegratia, soepiussuoruni quos nienle suscipitur.
in mundoreliquere domus ravisera non liment? , Ei dicebatillis : Messis quidemmulta, operarii au-
Et ail ad illum Jésus: Nemo miltens manum suam tem pauci. Rogate ergo dominum messis, ul miltat
in arqlrïim, et nspiciens rétro, aptus est regno Dei. operariosin messemsuam. Messismulla populorum
Manum cûiHbel in aratrum mitiere est, quasi quo- significat muliitudinem. ,Operarii pauci penuriam
daro compunclionis inslrumento,ligno et ferra do-' ., magistrorum. Isti sunt operarii, de quibus Psalmi-
minicoepassionis duriliem sui cordis altérera, alque ' J sia loquilur : Qui semblant in lacrymis in gaudio
ad proferendos operum bonorum fruclus aperire. mêlent. Emîtes ibant et flebantportantes-seminasua.
Quam si quis excolere incipïens cum uxore_Lolad Venienlesautem vénielin exsultatione portantes ma-
ea quoereliqnerat viiia respïcere fuluri nipulos suos {Psal.cxxv). Et ul. aperlius loquar,
' delectatur,
jam regni munere privalur.. . , messis multa omnis lurba credenlium est. Operarii
CAPUTX. pauci, apostoli, et imilatpres eorum qui mittuntur
_ Post hoecautemdesignavilDominus,et aliosseplua- ad messem. .. .
ginla duos. Sicut duodecim apostolos formant epi- Ile, ecce ego miito vossicul agnosinler lupos. Lu>
scoporum exhibere simul el proemonslrarenemoest pos scribas et Pharisoeosvocat, qui sunl clerici Ju-
qui. dubitet, sic et hos sepluaginla duos figuram doeorum;
presbyterorum, id esl, secundi ordinis sacerdotum Nolite porlare spéculum, neque peram, neque cal-
gessisse scîendum esl. Tameisi primis Ecclesioetem- ceamenta, et neminem per viam salutaveritis.Taula
poribus, utÀpostolica Scriplura léstis est, ulrique proedicatoridébet in Deoesse fiducia, ut proeseiilis
presbyieri, utriqu.e. vocabanlur episcopi. Quorum viloe sumplus, .quamvis non proeyideat, lamen „sibi
unum sapienlioe maturitalem, allerum industriain r* hbs non déesse certissime sciât. Ne dum mens ejus
curoe pastoralis significat. Bene autem sepluaginla ocCupatur ad temporalia, minus aliis proevideat
duo miltuniur. Sive quia lotidem mundi gentibus oeterna. Cui eliam per,viam neniinem salutare con-
Evangeliumproedicandumerat, ut quomodo duode- ceditur, ut sub quanta feslinaiionelier proedicatio-
cimtribus Israël; ita.ethi propterexieras génies desti- nis pergere debeat, oslendatur. Quoesi quis verba
earenlur imbuendas. Seu quod ipso proedicantium eliam per allegoriam velit inleiligi,. in sacculo-.pe-
numéro lotus orbis per Evangelium summoeet in- cunia clausa esl. Pecunia vero clausa esl sapientia
dividuoe Trinilatis illuslrandus inlimabalur. Sicut occulta. Qui igilur sapienlioevprbum habet, sed
solem hune constat triduanum suoelucis ambilum lioc erogare proximo neglïgit, quasi pecuniam in
mundo per-sepluaginla duas horas afflare solitum. sacculo ligalam lenél. El scriptum esl : Sapientia
Namel Dominusipse se diem, suos vero aposlolos abscondita, et thésaurusabscondilus,quoeMilitas in
horas appellat, dicens : Nonne duodecim horoesunt ulrisque? Quid vero per peram, nisi oppràsoeGuli?
diei? Si quisambulaverilin die, non effendit(Joan. Et quid hoc loco per calceamenta, nisi morluorum
si)..El in Psaloeisproecipilur bene : Nunliate diem operum exempla signantur.?. Qui igituf OfficiuK
de die salutare ejus ( Psal, xcv ), hoc esl, luinen de proedicationis suscipit, dignum non est, ut onus
465 BE-DJÎVENERAB1LISOPP/FARSK. SECT.. I. — EXEGETICAGENUINA. 40i
soecularium negoiiorum portel, ne dum hoc ejus A J ilinera mundi uno vix calcaneo lerroe pulyerein le-
colla depriniit, ad proedîcanda coelëslia non assur- gui'it. Qui ergo recèperint verbum, ipsi affliclibnês
gal. Ne,cdébet stuliorum operum exempla çonspi- curasque doclurum, quas pro se lolerabant, in.ar-
cere,~né sua opera,-quasi éx morluis péllibus, cre- gnmehlum sibi veflunl bumililatis. Qui vero sprë-
dai munira. Omnis vero qui .salntai in.via, éx oeca- ycrint docirinam, dbcenlium sibi labores el peri-
sioue salutai ilineris, non ex 'slu'dié- bbtïheiidoe cula t-oediumque.'soJliciludinum ad leslinionium
ejusdem salmis. Qui igitur non amore oeierhoepa- damtfaiionts inîlectuht. Et ipse esi pulvis, qui in
trioe, sed prseiiiiurdm.aînbilù saliitem andiimlîhus Evangelii coniemplorès ëxlergi, et a quo per bonus
proedical,quasi in binera saluial, quia éx occasibiie, audïtpres ev8ngelislarum..jubenturpedes ablui, Juip"
cl-non ex intentione, salulem audienlibus exoplat. per ïpsùm Salvàtoremnarraniûr àbiinï.
In quameunquedomum intraverilis, primum dicite: Dicoauiem vobis quia Sodomis in-die illa remissius
Pax huic domui. El si ibi fueril filius pacis, requiescël eril.
quam illi civilati. Sodomiloe<quidem inler lot
tuper illuin pax vesira. Sin atùëni, ail vos réverte- carnis-anïnîoequeflagilîa, quibus iusaiiabiliier arde-
iur. Pax quoe abore proedicatoris offeriur, âul rë- bantr, inbospilales qUoqué', Ezechieie
aues^fite,
quiescit in domo, "-siin ea fuerit filius pacis, àut ad fuerunt, sed nulli apud eos laies hospiies, quales
eumdem proedicaiorèm reveriitur , quia aut eril.]" apud Judoeospropheloe, quales .aposloli
raperli sunt,
quisque proedesliiiainsad-vitam, et coeleste verbum El Lot quideni asppclu et apdiiu jusius.-eral, non
sequitur, quod audit; aut si nullus audirë voluerit, aliquid.tamen dpcuïsse, nulla ibi fecisse signa
per-
ipse: praedicatpr sine fruplu non erit, quia ad eum hibetur. Atque idep, cui multum dalum est, multum
pa,xreveriitur, quoniam ci a Domino proiabor-e sui quoerelur ab eo (Luc. xii), potenlesque.patenter lor-
operis i récompensalur. Ecce autem qui peram' et menia paiienlur (Sap. si). -
sacculuin poriàri prohibuii, sumpius et alimenta-ex
VoeHbi,Corozaim, -voelib'u 'Beihsaida, Coroïaim,
eadem-proedicationciconcedit.Nam sequitur 1: Beihsaida, ël Capharnaum, Tiberias quoque, quam
. In eadem autem domo-manete, edenies'etbibënlës; .Joannes
illos sunt. Si nostra dignum nominat,,civilates sunl Galiloeoe,sitoeinïit-
quoeapud pax recipilur, lore laci Jordane fluenle efficitur,
esl ul in eadem domo maneamus, edénlesel bibe'n- et ab Genesàreth, qui
tes quoeapud-illos-sunt,J ulab eis lerrenâ stipendia Tiberiadis evangelislis etiam mare Galiloeoe,vel mare
appellalur. PJangit Dominus civi-
cpnsequamur, quibus proemià patrioe coelestis;plfe- tates,quoe. post tanla miracula ergo virluiës non'
rimus, Unde eiiam Paulus, pro minimo- hoec ipsa alque
poeniluerînt, -Pejorèsqùe gentilibus, qui nalura.Iè
suscipiens, dici.l : Si nos vobis spiritalia seminati- „
solUmmpdojus dissïpabant, post descriplaî legis
mus, magnum .est si vestra carnalia metamus(I -fier. <• contempium, Filium
notandum subdïiur : r quoque Dei conculcare, gia-
ix.)?-Et, quod
mercede suc. de tiamque ingraiis spernere non limuerunt.'-
Dignus est ehinwperarius Qùia jam
niercede sunt operis, ipsa alimenta susienlaiionis. -.Quiasi ih-Tyro et Sid,àhefacloe.fuissent virluîes,
in
ut-^hic merces de labore proediealionis inchoelur, quoe- vpbisfàcioe-sunt, oiimin.cilicio etçinerëse-
in ré dénies poenilerent. lmplelùm videmus hodie diclum
quoeillïc de veritatis visïone perficiiur. Qua
considerandum est quod uni npslro operïduoe mer- Salvatoris, quia scilicet Côrozaimet Beihsaida proe-
senle Domino credere iiDluerunt. Tyrus aûlem ac
ceries debenlur, una in via, altéra in palria aina
et David ae Salomoni amicoe
quoenos in labore sustëniai, alia quoenosin resur- Sidon, et quoiidam
reclione rémunérai. fuere^ post evangelizautibus Christi crediderë
El in quameunquecivilatem intraverilis, et suscë- discipulis. Tanlaque fidem devolione susceperunt^
ul Pauium aposlblutn Tyro abeUntemcuncii cives
perinl vos, manducate quoe apponuniur vobis, etc.
cum uxoribus et filiis usque foras civilalenfprose-
Déscriplo diversoe domus hospiiio, quod etiam ïn
civiialibus agere debeant, docet, piis videlicet in querentur, pulbherrirooque speclàculo lanta homi-
omnibus communlcare, ab ïmpiôrum vero.per om- num multilùdo paucïssîmos JiospiteSjSedChristi pro
niasocietate secerai. - I fide clarissimos, ad nâvés usqne valefàciura dedu-
D
In quameunquecivitàtem intraverilis, et non rece- ceret." Sed quare non olim his qui credere polue-
in dicite : Etiam runt, verum Judoeis-, qui credere noluerunl, sit
perinl vos,-exeunies pfaleas ejus,
adhoesitnobisde civiiale vestra,' exler- evangelizatum', ipsius est scire, cujus universoe
pulverem, qui
yioe, misericordia el.vërilàs (Psal, xxivj; Sanequpd
gimus in vos. Aut ad cobleslationem"l'àbori'sterreiiï,
illis inanïler àut ut'os'lfch- Dominusail-: /)} cilicioel cineresedënfëspoenitereni:
quem pro susCepisseiit,
derant usqùe adeo se ab ipsis nihil lerrenum quoe- in cilicio, quod dé pllis caprarum contexiiur, aspe-
ram peccati pungentis memoriam, qua in die judicii
rare, ut eliam pulverem de terra eorum non sïbï siniiira
pars est ïnduenda, significat; in cinere au-
patërentur àdhoerere.'Aliter : Pedes.discipulorumip- tem morlis
sum opus incéssumquë proedicalionis sïgnificant. consideratipnem, përquâïii iota humaiii
massa in pulverem est redigenda, dérnon-
Pulvis vero, quo asperguntur, lerrenoe levilas est generis.
strat. Porro in sessione, humilïationém. prbprioe
cogilalionis, a qtia ipsi eliam summi docloresïm-
ïh'iihes esse iiequéunt, cum pro audiloribus-sollîcitîs conscienlioe désignai.*-Dé qua Ps'ahnista : Sufgttè
sederilis( Psat. cxxvï), "quodest dicere':
sàlubiçibus'curisihcessanler Intendant; et quasi joér postqusm
46a IN LUC4? EVANGELIUMEXP0S1TI0. — L1B. III. 466
ilumiltqmimsub polenii manu,uei, ul vosexauei m-jA Verumlamenin hoc nolite gandere, quia spiritvs
temporevisitaiionis{ I Petr. \), vobis svbjibiunlur.•De subjectiône spïrituum , cuni
El tu Capharnaumusque in coelumexaltata, usque caro sint, gaudere-protiibeniur,quia spiritùs ejicere,
ad infernum demergeris. Duplex in tiàc seiilentia sicut et virtules alias facere, interdum non est -ejus
sensus esl. Vel ideo ad infernum demergeris, quia meriti qui operatur, sed" invocalio nominis Chrisli
conlra proediealionemmeam superbissime restitisli-; hoc agit, ad condemnationemeorum qui invocanl,
vel ideo,.quia exaliala es usque ad coelum meo- velob ulililalem eorum qui vident et audiùni, con-
hospitio, ex. nieis signis atque virluiibus laniùm ceditur, ul licet homines despiciant signa facienies,
habens privilegium, majoribus plccteris suppliciis, tamen Deum honorent, ad cujus invocationemfiant
quam his-quoque credere, noluisti. Et ne quis puta- lanta miracula. Nam et ïn Aelibus aposiolorum filii
rei liane increpatibnem illis laniummodo civiialibus Scevoevidebanlur ejicere doemones, et Judas apo-
vel personis, quoeDominumin carne videnies-sper- slolus cum animo prbdiloris mulla signa inler coer
nebani, et non omnibus, qui- hodieque Evangelii leros apostolos fecisse uarratur.
verba despiciunt, convenire,.consequenter adjunxit Gaudele autem quod nomina vesira scripta sunt in
dicens ::- -, - " : - coelis.Si Satanas (inquil) per superbiam, coelisedem
Qui vos audit, me audit, ei qui vos spernil, me B cum sociis amisil, non oporlet vos de illorurn humi-
spernit. Ut in audiendo'quisqbe vel spemendo.Evan- liaiione, sed de vesira sublimaiione gaudere, qu'a-
gelii proedicatore, non viles quasque personas, sed- lenus undejlli- ruëre sublevaii, vos humiles asceiî*
Domiuiimsalvatorem, imo ipsum Palrem spernere "datis. Non autem puerililer sapïendum, quasi Deus
se, vel audire, disceret. Nam sequilur : ad remedium oblivionis bpnos in cpslis, malos scri-
Qui autem me spernil,-spernit eum qui me misit. bat in terris, dicenie Jeremia : Universi qui derelin-'
Quia procul dubioin dîscipulo magister audilur, et quunt te,confundanlur; reeedenles;in terra scribantur
in filio pater honoratur. Poiest et ila inleiligi : (Jerem. xvn). Sed-salubriier inielligendum, quod
Qui vos spernit me spernil. Qui non facit misericor- sive coeleslia,seu lerresiria, quis operâ gessërit, per
diam uni de fratribus meis minimïs, nec mihi facit, hoecquasi lilteris adnotalus, apud Dei mémorial»sit
quia et ipse-pro his formam servi etpauperis hahi- seternaliier affixus.
tum suscepi. Qui auiem me spernit, nolens credere In ipsa hora exsullavitSpiritu sanclo,et dixil : Con-
Deum, el filiumDei conculcans, spernit eum qui me- fileor libi., Paler domine,coeliet lerroe. Confessionon
mi*it, quia ego el Paler unum sumus. • semper poenitentiam,sed et gratiàrum aclioneni sï-
Reversi sunl autem sepluaginla duo cum-gaudio, guiûcal, ul in Psalmis soepissïme legimus. Aùdiant
dicenles: Domine, etiam doemonia-subjiciuntufnobis qui Salvatorem non nalum, sedcreaium calumniaïi-
in nominetuo. Bene quidem confessi sunt, déféren- lur, quod Palrem suum vocet coeli el. lerroeDomi-
tes honorera nomini Christi, sed quia infirma àdhuc num. Si enim et ipse creatura esl, et creatura con-
fidegaiidebani in virtulibus, vide quid' audiunt. ditorem sui patrem -appellare poiest-, siulluin fuit
Et ail illis : Videbam Salanàni; sicut fulgur de noir et suum et coeliac lerroe Dominumvel Paires»
coelocadenlem.Non modù video, sed prius videbam, simililer appellare.,. - -
quandoeorruit. Quod autem ail : Sicut fulgur, vel Quodabscondislihoecd sapienlibus, et prudenlibus,
proecipilemde supernis ad ima lapsum significati- el revelaslieaparvulis. Gratias agit*ëxsuliat in Paire,
ve! quia dejeclus, adhuc transfigurât se in angelum quod aposlolis-advenlus sUi aperuerit saeramenla,
lucis. Quia: ergo discipuiosde signorum operalione quoe-ignoraverint serïboe et Pharisoei, qui-sibi sa^
vidit elatbs, exemplo eos lerret, alque ad humani--- pienles videniur, et in conspeelù suo prudentes ju-
taiem revocatejus qui primus superbiendo cecidit, siificata-sapienliaa filiis suis (Luc: vu); Ubi pulchre
ut qui hune ob superbiam de coelo-recordarenlur' sapienlibus el prudentibus-non irïsipienles el hébé-
ejectum, mulio.magrs se de terra édites, sïsuper- tés, sed parvulos, id est, humiles opposuit, ut pro-.
biefini humiliaiidosagnoscani. j. barat se lumoram damnasse, non acunïéri. Quia hoec
Ecce, dedi vobispotestaiemcalcandi supra serpen- esl clavis, dequa-alibi dicit -.-Tulistisclavëm scien-
tes el scorpienes, et supra'omnem virtutem-inimici, tioe,hocosl, humiliialem fidëî-Chrisli, qua ad divi-
et nihil vobisnoeebil, hoc est, omne genus ihimun- nilalis ejus agnïtionempervenirepoteralis, spérneiî-
dorum spiriluum de obsessis corporibus ejiciendi,,, les abjicere maluislis. -
quamvis et ad lillerain reclissime possil accipi ; li- Etiam, Pater, quia-sicplacuit aille le.' His Djmini
quidera el Paulus a vipera invasus, nil adversi pâ- - verbis exempla humililalis accipimus, ne temëre
lilur. Et Joannes, ut liisioria iradit,- hausto veneno, discutera superna consilia de aliorum vocatione,
• non tadilur. Hoc sane inler
serpênies qui dénie, aliorum vero rapulsione proesumamus. Cuni enim
el scorpiones qui cauda nocenl, dislare arbïtror, intulisset ulrumque, non mox rationem reddidit,
quod serpentes aperie soevienies, scorpiones clan--- sed sic Deo piacilumdixil. Hoc, videlicel, osleridenSj
eulo insidianles, vel homines vel doemones,signifi- quia injusium esse non potest qUod placuitjuslo.
ccni. Serpentes,-qui inchoandi virtulibus .venenia Unde el in vinea niercedem laboraiitib'usreddens,
'
pravoe-persuasioîiisobjiciuul ; scorpiones , qui-con- cum quosdam operarios inoequalesin opère oequaret
summatas virlutes ad finem viliare conienduiil. in proeuiio,et plus in mercede qu^rerci, qui labori
'
467 BEDiE VENERAB1LISOPP. PARS II.-SECT. I. — EXEGET1CAGENUJNA. 46S
amplius insudasset, ait : Nonne ex denario convenisTr-,A At ille dixil ad eum:; In lege quid scriplum ai J
pipcum? Volo aillent,et huic novissimo.dare,sicut et Quomodolegis?'Ille respondens, dixit: Diliges Do-
tibi.Autnon licet mihi, guoa[volo facere(Matth, xx)? minumDeum luuniex tpto côrdetuo, et ex lola anima
In cu.nctis-ergo.quoe exierius.disponunlur .aperla tua, el ex-omnibus viribus tuis, et ex omni mente
causa rationis est uccultoejustitia volùntatis. tua, et proximum luum sicut teipsum. Dum legispe-
Omnia mihi tradila sunt a Pâtre meo. Cum omnia rito respondet, perfecium nobis Salvalor iter viloe
legis, omhipotentem agnoscis, non décolorera, non coelesiis- ostendii; Cui primo de dilectione Dei et
dege.nerem.Patris. Cum iradita.legis,-Filium confite- proximi legis scripta proponenli dicil :
ris,, cuî per, naturam omnia unius siibslantioe jure Becle respondisli : Hoc fac, el vives, Deinde post
sunt; propria, nondonp- collala per gratiam. Omnia induclam parabolam.respondenli illum fuisse proxi-
'
aillera quoe sibi tradita dicit, non mundi elemënta, mum viilnerato qui fecil misericordiam in illum,
quoe,ipse. creavit, inlelligenda^sunt, sed -hi quibus adjicil : Vade, et lit fac simililer, id esl, lalï mïse-
parvulis. spiritu saeramenla filii Pater revelavity.et ricprdioe studio, proximum luum necesse habenlem
de quorum saluie idem-Filius, eumhoec -loqueretur, dilïgere et susientare mémento. Apertissime decla^
Spirilu: sanclo exsullavit.. De quibus omnibus aliàs rans solam esse dilectionem-, el ipsam non verbes
dicit :. Omne quod. dat mihi Pater, ad me véniel *>tenus oslentatam , sed operis. exseeutione probatam,
(Joan, vi). .'.- . quoe perpeltiam ducal ad vitam.
. Eh, nemoscil q/ii sit Filius, nisi Paler, et qui sit Ille autem volensjustificare seipsum, dixit ad Jè-
Pater, nisi Filius, el cui voluerit Filius ievelare. Non sum : El quis est meus proximus ? Quanta inànis glo-
jta inielligendum est ; quasi Filius a -nullo possit*- rioe dementia ! Legisperitus"ob vulgi favorem ca-
sciri, nisi a Paire solo, Palëf auiem-non solum a ptandum, quo sapiëhter respondisse jactaretur, pri-
Eilip,.sed.ab eis eliam quibus revëlavërit Filius, sed mum se legis falelur ignorare mandatum, vere juxia
ad ulrumque referendmn est quod ait : El cui volue-- Salvatoris senienliam, sapiens et prudens in lege,
rit.Filiu.s.revelwe, ut et Patrem intelligamus, et ip- sed quia non humiliari cum parvulis Christi, seii
sum Filium per Fiiium revelari. - -• . seipsum juslificare desiderat, beaibs oculos colonie
El cpqversus ad:discipuios supsdixit £ Beati oculi' Jbarum innocenlioetacteilotaruni , quibus Chrisli ar-
qui vident qua}videlis, etc; Non oculi scr&arumet - eana videre posset, accippre recusans. Cui profecioo
Pharisoeeru.m, qui corpus taulum Doniini videre, Dominus ila responsùm lemperavit suum, ut om-
sed illi beati oculi qui ejus possunteognoscere sa- nem qui misericordiam facerel cuilibet proximum
'
eramenla, de quibus dicitur,: El revelastiea pat- i doceret, et lamen hoeceadem parabola, spécialité.-
lulis, Beali oculi parvulorum, quibus^else el patrem.^ ipsum Dei Filium, qui nobis per humanitalem pro-
Filius rëvelare dignalur. ximus fierï dignatus est, designaret. Neque enim ila.
Dko,enim vobis quod mulli propheloeet reges volue- proximuni, quem.sicul nos diligere jubemur,'super
runt videre quoevosvidelis, ei-nonviderunt, etaudirë Chrislo inlerpreiari debeni.us,ul moralia muluoefra-
quoe.audilis, et non audierunt, Abrahamexsullavitut ternitaiis inslifula sub. allegorioe regulis exienuara
vidtereldiem Chrisli., et vidit, et gavisus est. Isaias etauferre'Conemur. ~..'-.
quoque, et Micha, mulli alii prophetoe viderunt Suspiciensautem Jésus, dixil : Homo quidam de-
gloriam Domini, qui et propleraa Videntes sunt ap- scendebat a Jérusalem.in Jéricho. Homo iste Adam,
pellati. Sed. hi omnes a longe aspicienles et salvan- inlelligitur in génère bumano. Jérusalem civitas
ips per, spéculum et lin oenigmaleviderunt (••/ Cor. pacis illa. coelestis, a,cujus bealitudine lapsus in
xni), aposioli auiem improesenliarum habentes Do- hanc-mortalem miseramque vitam- devenit. Quam
minum, çonyesceniesqueei, et quoecunquevoluis- bene Jéricho, quoe luna iiilërpreiatur, significat,
se.nt interrogando diseeiilés, néquaquam per angelos va.i-iis, videlicet, defectuum laboribùs erroribusque
aut varias visionum species opus habebant-doceri. semper incertain. ,-
Qups vero Lucas mullos prcpbeias et ireges diçit, ir, Et- inçidii in latrones. Latrones diaboium et an-
Malthoeus aperliûs pro.phëtas el juslos appellat. Ipsi gelos ejus intellige, in quos, quia descendehat,
sunt enim reges magni, quia lenlationum suarum iiicidii- Nam nisi.'prius inius intumescerel, foris
mptibus non eonSenliendo succombera, sèd regendo, lentatiis,-tam facile non caderei. Vera est enim salis
proeesse noveruiit. se.nlentla, quoe:dicit : Anle ruinam enim ëxallàlur
El ecce quidam legisperitussurrexil, tentons eum, et cor-.(Prpverb.xvi)."- .-
dicens: Mçgisler quid façiendo vitam oelernampossi- Qui eliàm desp.okavenuUeum. Gloria vï'delicelim-
debo? Legisperitus, qui de vita oeierna Dominum morialiialis et' innocenlioeveste privaruiit. Hoecest
lënians interrogai, pecasionem , ut reor, teniaudi euim prima stola, qu^m, juxta aliam parabolam*,
dp ipsis Domini sermonibus sumpsit.ubi ait : Gau-! luxurîosus filius per poeuitenliam rediens ornalur,
dele au.lem-,qupd.nomina vestra scripla-sunt in ceelis. el qua proloplas^i amissa, cognoveruni esse se
Sed ipsa sua lenlaiione déclarât quam vera sil illa iiudos, tunicasque peliieëas nàturoe morialis in-,
Domini çpnfessio,.qua Patri loquilur: Quod abscon- duli supt. . -
disli hoec,asapienlibus;.,et prudentibm, el revelastiea Et' plagis. impositis, abierunl , semivivo relicio.
"
parvulis. , -, _-..•• Plagoepeccata sunl,.quibus jiaiuroe humanoeintegri-
4G9 IN LUCiE EVANGELIUMEXP0S1T1O. — LIB. III. 470,
taiem vibtando, semiiiarium qùo'ddam(ul ita dicam),A lario, et ait : Curam illius liabe. Altéra dies est, post
augëndoemorlis, fessis ihdïdere viscéribùs. 'Abie- Domini resurreclionem. Namlèl aïiie.quidem per
runt auiem', non ab iiisidiïs aliquàienus cessando, Evangelii sui gratiam illùminaverat, bis fini"in te-'
sed earumdem insidiarum fraudes occultando. Semi- nebris et in umbra morlis sedëbanl (Luc. i), sed
vivum reliquërunt, quia bpaliludinem vitoe,im'mor- p'otior, resurraeilone celebrala , perpétua? lucis
tàfitalïs' exnere, sed non seiisum ralioriis aboiera' splendor eûulsit. Duo denarii sunt duo Teslanienla ,
valuerunt. Ex qua enim parte saperé et cogiioscete ih quibus oeiërni Régis nomen el imago contineiur.
Deum potest, vivus esl homo. Ex qûavero peccaiis Finis enim legis Chrislus ( Rom. x ). Qui altéra die
coniabescil, et miserïa déficit, moriùus idem, . ie- prolali danlur slabulario : quia lune apëruit illis.
thiferoque est vulnere foedatus. sensum, ut ïntelligerent Scripluras (Luc. xxiv).
Acciditauiemut sacerdosquidam descendereteadem. Altéra die stabularius denarius, quorum" prétio
vulneratum curaret accépil, quia Spirilus sanctus
via, et, viso ille, proeterivil.Simililer el.Levita, cum
esset secuslocum, el viderel eum, iransi'tl. Sacerdos, adveniens docuit apostolos oihnem Veritatem (Joan.
et Lèvila,'qui, viso saucio, transierunt sacerdo- xvi),. quo gentibus erudiendjs iuslare aiqùe Evange-
lium et minislerium Veleris Teslamenti est, ubi per lïuiii proedicare sùfficerënl.
B-" Et quodmnquesupererogaveris,egocumrediero,'-réd-
légis décréta mundi Ianguentis yulnera mpnslrari- dam libi.
taiilum, non-autem curari poierant, quia impos.- dehariis non Supererogat stabularius, qùod in duobus
sibile éral (ut Aposlolus ail) sanguine vitulorum et accepii, cum dieil Apostolus : Devïrgi-
nibus autem proeceplumDomini non habeo, consilium
aguorum, et hircorum àuferri peccata (tlpbr. îx )'. autem do (I Cor. \u). Itemque : Et Dominusordina-
Samarilanus autem quidam iler transiens se-
, venit: vit his qui Evangeliumannunliant de Evangeliovivere
cus,eum, el videns eum misericordiamotus est. Sama-
(l Cor. ix). Sëd non usi sumus bac polestale, ne
rilanus, qui inierpreiàiur cuslos , Dominum signifi- quem veslrum gravaremus (/ Thess. ïi). Cui rediens
cai,.cui rectissime prophela, ne hos latrones possit quod prbmiserat, 1debilor reddet, quia veiriens in
ineurrera, suppiipat. Çuslodi me, inquiens, a,lu- judicio Dominus dicit : Quia super pàuca fuisli fide-
queo, quem slaluerun.lmihi, et.a seandalis operantimn lis, super mulla te,constituant. Inlra in
gaudium Do-
inïquilaiem(Psal. CXL). Qui prppter nos homines, et mini lui (Mailla xxv).
propier no&lram.salulem descendens de coelo, viloe • Quis horum. irium videtur libi illi
iler proxinius fuisse
proesenlis arripuit ,^-et. venit secus. eum qui. qui inciditin lalroites? Al ille dixit : Qui fecit iniseri-
vulneribus tabescebat infliclis, idest, in.simililu?- cordiam in illum. Jux-la
dinem hominum.faclus, et.habilu invenlus, ul homo "t mini litteram, manifesta est Do-
' sentenlia, nullùm nobis amplius quam qui mi-
(Philipp. u), compassionis nosiroe susceplione .fis-- sereatur esse proximum, si Jerosolymitoe civi, non
nftimus,, et misericordioe faclus est consolaliona- sacerdos, non Levita ex eadem génie, îmb in eadém
vicînus. urbe nati et nutrili, sed exteroegenlis accola, quia
El'àppropians alligavil vulnem, ejus,. infundens magjs miserlus est," faclus est proxïmus. Sacratiore
bleum et vinum, Peccata, quoe in hominibus invenit,; autem intelleciUj quoniam nemo magis proximus
redarguendo cohibuit, spem venioe,poenileiilibus, quam qui vulnera nostra curavit, diligamus ebm'
terrorem poenoepeccanlibus inculiens. Alligal enhn. quasi Dominum Deum noslrum, diligamus quasi pro-
vulnera, dum proecipil: Poejiilenliâmagile,, infûndit ximum. Nihil enim lam proximumqUanicaput meni-
oleum, dum addil : ApprPpinquabit enim regnum' bris. Diligamus etiam'-eum, qui iuiilatof est Christi.
.coelorum(Matth. m), Infundii.et vinum, dum dicit : Hoc esl enim, quod sequitur-
Omnis arbor quoenon facit.fruclum bonum, excidetur^. El ail illi Jésus : Vàde, el lu fac simililer."Id est,
el in ignem millelur (ibid;). ut vere le proximum, sicut leipsuih, diligere mani-
Et impsnens illum in jumenlum suum, duxil iii festes, quidquid vales ïn ejus, vel spiritaïl necessi-
siavulum,el curam ejus egit. Jumenlum ejus est para, ]V taie sublevanda dévolus operarë..
in qua àd nos vénira dignatps est. In quo saucium F-uctum.eslauiem,dumirehl, et ipse intravitin quod-
imposuit, quia peccata nostra ipse porlavil in cor- dam caslellum, et mulier quoedam,Marlha nomine,
pore suo-super Uguuui ( I Pelr. n ) ; et juxta' "àliam excepit illum in domumsuam. Et huic eral soror no-
parabolam, inventam, quoe erraverat ovem , hume- mine Maria. Hoec leclio superiori pulcherrima ra-
rissuis imposilam, reportavil ad gregem (Luc. xv). lione conhectitur. Quia videlicet illa dileclionem Dei
flaque imponi jumenlo esl, in ipsam Incarnalionem . etproximi, verbis el parabolis, hoec autem ipsis ré-
Chrisli credere, ejusquo mysteriis initiari, simul et bus et verilate désignât. Duoequippe isloe domino
ab bosiis incursione luiari. Stabulum. auiem est "dilecloesorores duas vitas spiritaies, quibus in proe-
Ecclesia prsesens'^ubi reficiuntur viaiores, de pefe- senii sancta exercelur Ecclesia, demonstrant. Marlha
'
grinaiione bac in oeternaui pairjam rajeunies. El . quidem aclualem, qua proximo in charitate sôcïa-
bene jumenlo împosilum dusït ïn stabulum, qùia mur; Maria vero contemplativam, qùa in Dei amené,
nemo', nisi baplizalus, nisi corpori Christ; adiina- suspiramus. Activa enim- vita est, panem esiirieuii
lus, Ecclesiam ïntràbit. (ribuere, verbo sapientïoenescien(em docere, errau-
Et altéra die prolulit duos detiaries, et'dediislabu-* leiu corrigera, ad humiliiatis viam superbieniem
471 BED^E VENERAB1LISOPP, PARS.H. SECT. I. — EXEGETICAGENU1NA. 4,-73
proximum rëvacare, infirmanlis curam gérera, quoeA patria panem. esuneuti p.orrïgat^ tibi nemo esurii?
singulis qûibusque expédiant, dispensare, et'com- Quis potum. iribuat sitienli, ubi nemo silit? Quis
missis hbbïs, qùaliler subsistera.yajeant, proevîdere. mortuum sepeliat, ubi nemo moritur?Cumproesenti
Goniempiaiiva veroviia est, eliariiaiem quidem Dei ërgo soeculovila aufertur activa. Cbnlemplativa au,-,
el proximi iota menle relinere, sed ah exierijori tem hic incipit.ur, ut in coelesti palria perficialur.
.aciione quiescere.'soli desiderio Condiloris inhoer Quia amôris ignis qui hic ardere inchoat, cum ipsum
rëra, nt.nil jam agere libeat, sed, calcatis curis om-,. quem amat vidërit, ïn amore amplius ignescii. Con-
nïluis, Êd vidèndam faciem sui Crealoris animus templativa ergo vita.niinimè aufertur, quia,subtraçia
ïnardegcat, ila ut jam noverit carnis corruptibilis proesenlis soeculiluce perficitur.
pondus cum moeroré pbrlare, loiisque desideriis ap- CAPUT XL
pêlére'' illis lîymnidicisangelorum cïipris intéresse, El faclum esl cum esset in loco quqdam orans, ut
admisceri coelestibus Civibus,de.oeterna in. conspe- cëssavit,dixit unus ex discipulisejus ad eum : Domine,
ctu Dei incorruptione gaudere. docenos orare, sicut el Joannes docuii discipuiossuos,
Quoeetiam sedenssecus pedes Dpmini,audiebatver-.. Posl hisloriam sororum quié duas Ecclesioevilas si-
biim illius, Marlha autem salagebatcirca frequensmi- gnaverunt, non frustra Dominuset ipse orasse, et
iv.sicrium.Hoeculrique vitoecopgruerenemo esl qui R discipûlbs orare dpeuisse describitur. Quia et oratio
dubiiet. Et cpnlpmplaiiyoequidem uiiiformjsperfectio quam dbeuit ulriUsquein se viloe cbnlinèt myste-
est, exulam mentem a cpuclis habere lerrenis, pam7 rium, èlipsàrum perfeclio vitarum nosiris non viri-
que, quantum bumana imbecillilas siiijl, unire pum bus est dblinenda, sëd precibus. Et quia crebro Lucas
Christo ; activa? vero, quam frequens. sit ministe- Salvatorem descripseràl orantem , quid orando ege-
rium, genlium Magisiéredocel, qui creberrimis Epi- rit, qui ulique non pro se, sed pro nobis sùpplicabal,
stplaruin dictis, suos pro Christo terra marique la- insinuai, cum, finit» oratione,-discipuios refert quav
bores, sua pPriçula commémorât. In quibus eliam Hier orare-debeant sciscllari.
visioiies e.t revelationes Domini eommeudans, non El ait illis : Cum oralis dicile : Pater, sanelificetur
minus se in speculativa yiriute, quod perpauci* est nomenluum. Adveniai,regnum luum. Panem noslrum
îmiîabile, cpnsummatumfuissesignificat. Undedicit; quolidianumda nobis hodie; el dimitte nobis peccata
Sive enim menleexcedimusDeo, sive sobriisumusvo- nostra, siquidemet ipsidimittimus omniadebentinobis.
bis {II Cor. v). El ne nos inducasin teniaiionem. Juxia eyahgeiislaïn '
Quoe stetit el ail: Domine, non est libi curie quod Maillioeuni,septem pcliiiones Coniinere dominica
soror,mea reliqûil nie sola ininislrare. Die ergo illi ul,_ videlur oralio.' Quarum in Iribus oelerna poscuntur,
^
adjuvel me. Ex illorurn persona loquitur qui adhuc in reliquis qualuor-temporalia, quoelamen propter
diyiiïoeconlemplàiioiiis ignari, solum quod didiçere a?ierna,-conse.quendasunt necessaria, Nam quod di-
frâlernoedilectionis opus Deoplacilumducunt,ideo- cimus : Sanctificeliir.nomen tuum,, adveniat regnum.
que çunclos, qui Cbrislo deyoti esse veliut, huic luum; fiai volunlas tua, sicut in coeloel in terra; qùod
maiiçipa.lbsaulumanl. El bene Marlha stelisse, Ma- non absurde quidam iniellexerun.t in spiritu el cor-
ria spcùs pedes Domini sedisse describilur, quia vila pore, omnino sine fine relinenda sunt, et hic in-
activa,labpriosodesud,alin ceriamiiie, conteinplaiiva choanlur, quaniumqueprofiei.mus,augenlur in nobis :
verp.pacalis vitiorum tuiiiultibus, opialajam in Chri- perfecta vero (quod.in alia vila sperandum esl) sem^.
sto nierais quiète perfruitur. per possidebuniur. Quod vero dicimus : Panem no-
Et respondensdixil illi Dominus: Marilia, Marlha, slrum quolidianum da nobis hodie; et dimilte nobis
sollicitaes, el lurbaris circa plurima,jporro unum est débitanostra, sicutetnosdimillimusdebiloribusnosiris;
necessarium,Etbealus David solum hoc necessarium et ne nosinducasin lenlatioiièm,sed libéranos a malo;
homini esse definiens, Dep jugiler inlisererp deside- qnis non videal ad proesentisviloe indigenliam per-
rat, dicens-.:Mihi auiem qdhoerereDeo bonumesl, , linere? In illa itaqup vila oeterna, ubi nos semper
ponere in DominoDeo spem meam.(Psal. LXXII).El ., speramiis futures, et in iiominis Dei sanctilicatione,
alibi : Unam peliia Domino,hanc requiram, .u lin ha- et iegnym ejus, in nostro spiritu et eorpore perfecle
bitent ih dômo Dpminiomnibusdiebus vitoemeoe,uï alque iinmortaliler permanebiinl. Panis vero quoii-
videaijiyolunialemDomini,elvisitemtemplumsanclum dianus ideo dictqs est;'quia hic est necessarius quan-
ejus(Psal, xxvi). Una ergo el soia est theologia, id tus animoecarnique tribuendus esl, sive spiritalifer,
est, çonteniplaiip Dei, cui merito omnia juslifiça.T sive corporaii.ier, sive uirbque iutelligaïur modo.
lionupi mérita, universa virtulum studia poslpo.- Hic esl etiam quam posçimus remissio, ubi est omnis
'nuntùr. conjniissio peccaterum. Hic tenlaiiones, quoenos ad,
Maria oplimamparlent elegil,quoenon auferetur ab peepandum vel. aliiciunt vel impèllunt. Hic denique
ea. Ecce pars Marllioenon reprebenditur,, sed Marioe malum, unde cupimus liberari. Illicauiem nihil isto-
laudatur. Ne-queenim bonam parlera elegisseMariam ruin est. Evangelista vero Lucas in oratione domi-
dicit, sed oplimam, ut etiam pars Marlhoe,indicare- .nica pplitiones non septem, sed quinque complexus
lur bona. Quare auteiH pars Marioesit opfima, sub- esl. Nepab istp ulique discrepavit, sed quomodoista
inferitir çum dicitur : Quoenon auferetur ab ea. Activa sepiem sint inlelligenda, ip?a sua breyilate comnïo-
eienhn vila. cum eorpore déficit. Quis enim in oeterna nuil. Nomen quippe Dei sanclificalur in spiritu, Dei,
Aiz IN I.I1C/E EVANGELIUMÊXPOSITIO:— LIB. III. iii
au(em regnum in carnis resurreclioneyënlurum est. A epulas verbi quibus.alulur, qnoeramus amicum qui
Osiendeiis ergo Lucas lerliam pelilionem" dùaram de), pulssmus oslium quo séryaniur absconsoe. Ma-
superiorum esse quodammodo repelilionem, magis gnam enim spem dédit, et dal ille qui pnimiuëndo
eam proetermiuendo fecit inleiligi. Deinde 1res illas non decipit.
adjungit, de pane quotidiano, de remissione pecca- Omnis enim (inquil) qui petit accipil, et qui quoerit
torum, de lentatione vitanda. Al vero quod ille in invenïl, et pulsanli aperietur. Ergo juxia proemissam
iillirno posuit : Sed libéra nos a malo, iste non posuit poslulanlisamici parabolam perseverantia opus est ut
ut intelligeremus ad illud superins quod de lenta- accipiamus quod petimus, etinveniamus quod quoe-
tione-dictum esl pertinerè. Ideo quippe ail : sed'li- rimus, et quod pulsamus aperiàtur. Nam si petenli
béra; non ail : Et libéra, lanquam unam pelilionem daiur,et quoerensinvenit, et pulsànti aperilur; ergo
esse demonslrans, noli hoc, sed hoc, ut scïat uïius- cui non dalur, et qui non invenit, et cui non aperilur,
qui-que in eOse liberari a malo, quod non infertur apparël quod nonbene petierit, quoesierit,pulsavërii.
ïn leniationem. Quis autem ex vobis palrem petit panèin , nunquid
Et ail ad illos : Quisveslrumhabebiiamicum, el ibit lapidem dabit illi ? Panis intelligilur.charitas -propier
ad illum média nocte, et dicet illi : Amicë, commoda majorem appelituni, et lain necessarium, ul sine illa
mihi 1res panes, quoniam amicus meusvenil de via'ad B ' coetera nihil sint, sicut sine pane mensa
inops.
me,-ei non habeoquod ponàm' anle illum. Rogatus a Cui contraria est' cordis durilia^ quam lapidi compa-
discipulis Salvalor non modo formam oràlïonis , sed ravit -'
elinsiantiara frequentianique tradit orandi. Amicus -Autsi piscem, nunquidpro pisceserpeniemdabitilli?
'
ergo ad quem média nocte venilur, ipse Deus iiiieU Piscis est fides iuvisibilium, vel propter aquam ba-
Iigjlur. Cui-inmédia tribulatione supplicàre, et 1res piismi, vel quia dé invisibilibus Ipcïs capitur. Quod
panes; id est, intelligenliamTiiniiatis, qua proesentis eliam fides hujus mundi fliiciibus ciraumlairala non
viioeiConsoleniur" labores, èffiagitafe debemus. .Ami- frangitur, recle pisçi ëomparaiur. Cui conlrariunv
cus qui venit de via, ipse nosier est' aftimus, qui lo- posuit serpeniem propter venenafallacioe,quoeeiiam
ties a nobis recedif, quolies ad appeienda •terrena primo homini male/uadendo proeseminavit. ,
et lemporalia foris vagalur. Redit vero , coeleslique Aul si petierit ovum, nunquid porriyet illi scorpio-
alimouia refiei desidcral, cuni in se revërsùs su- nem? In ovoiiidicaïur spes. Ovum enim nondum est
perna coeperil ae Spiritalia meditari. De quo pulchre fétus perfeclus, sed fovendosperatur. Gui conlrariuin
qui' pelierat adjungit, non se habere quod ponat ànte posuit scorpionem , cujus açuleus yenenatus relro
illum.-Quoniam animoeposl soeculi tenebras Dëùm i timendus est, sicul spei conlrarium est rétro respi-.'
-
suspiranli, nil proe1er eum cogitare , nil loqui, nil epre-, cum spes fufurorum in ea quoeanle sunt, ex-
libêl intueri, solum quod recognovil summoeTrini- lendal.
lalis gaudium cohlempkri; aiqu'e ad hoc plenius in-- Si ergo vos cum silis mali, nostis bona data dare
tuendum pervenire satagit. filiis vesiris, quanto magis Paler vester de coelodabit
Etillè deintusdical : Noli mihi moles'tusesse,jam spiritum bonum petenlibus se? Quomodo mali daiit
oslium clausum esl, el pucri mei mecumsunl in cubili. bona? sed malos appellavit, dileçlores adhuc soeculi
Non possumsurgêre et dare libi. Oslium amici diviui hujus et peccaiores. Bona vero quoe dant secundum
est inleiligenlïa sernionis, quod sîbi Aposlolus orat eorum sensum, bona dicenda sunt, quia hoec pro
aperirïad loquendùin myslerium".Christi. Clausuii-' nobis habent, quanquam et in rérum nalura ïsia
que estlempore famis^verbï, cum ïnielligenlia non bona sint, sed. lemporalia , éi adistain yitam infir-
datur. El illi qui ëvangeîicam sapientiam, lanquam màm përlinentia, et quisquis ea malus dal, non de
panem erogames, per orbem terra; proedicdvei'unt, suo dat. Domini est enim terra, et plénitude ejus, qui
pueri patrisfamilias jam sunl iu secrela quiète cum , fecil coelumet terram, mare eiomnia quoein eis sunt
Domino.El lamen orando efficitur. ut accipiatdesir (Psal. xxni). Quantum ergo sperandum est dalurum.
derans intelleclum ab ipso Deo, etiam si honio desit Irj Dcura nobis bona petenlibus, nec nos posse decïpi
per quem sapienlia proediceiur. ,, ut accipiamus aliud pro alio cum ab ipso petimus,
Et ille si perseveraverilpulsans, dico vobisel si.non- quando nos etïam eum simus mali novimus id dare
dabit illi surgens eo quod amicusejus sil, propier im- quod pelimur I Non enim decipimus filios nosiros,
prabilqlem tamen ejus surgel, et dabit illi quolquot et qualiacunque bona danius,. non de nostro, sed de
habet necessarios.Et ego vobis dico : Pelile, et dabitur. ipsius d'ainus. Aliter : Apostoli qui eleciionis merito
vobis. Quoerile,et invenielis.Pulsale, el dperielur v'ç- bon'uaiem generis humani mullis excesserani modis,
bis. Cumparatio est a minore. Si enim amicus homo siipernoe bonilalis inluitù mali esse dicunlur; quia
surgit dp Jecto, et dai non amîcilia sed toedioçonypul-, nihil est per semelipsum stabile, nihil immulabiie,
sus, quanlo magis dal Deus qui sine toedio Iargissimp nihil bonum, nisi Deilassola. Omnes vero creaturoe
donat quoi! pélilur? Sed adMioç se pgti vull,. ul ca- ut bealilUdinemoeterniialïs vel immuiabilitaiis obii-
paces donorum ejus fiant qui pelunl. Ne ilaqué dp néani, iion hoc per suam nalurram, sed per Crealoris
via vëniens amicus inedia dispereat, hoc est, ne sui parlicipaiionem et gralîam consequunlur. Quod
animus-nuper ab erroris sui vanilate, resipisceps de- vero dicilur : Quanto motgisPaler vesterde coelodubit
sider.i spirilalis diulius innpia labescat, -petamus spiritum bonumpcïeniibitsse? pro qùo Malthoeuspo-
41o BED/E VENËRABILiS OPP. PARS H. SECT. I. —EXEGETIGA GENUINA. 470
suit : Babil bona peicMibusse (Matth. vu), ostendit A eo subsistera. Quia omnes.militâtes, quoeex dono»
Spiritum sàneiBm piemiùdinem esse bonorum Dei, mm Dei gralïa suscipiun.lur, ex isto fonte éma-
el ea quoedivinitusàdminislrantui;, non alia.absque nant.
LIBER OUÀRTUS.
LIBER QUINTUS.
LEGEFELIX
LIBER SEXTUS.
FELICITERIM'iS.
Cum sapientissimus regum Salomon, in figuram cujusque vasis figraentumluti formabat, nécessarium
Christi él Ecclesioelemplum Domino conderet, hoc quidem, donëc opus vasis expleretur : verum postea
quoque inter coeteranonindecentibusfigurarum proe- non modo riUllisusibus apium, sed etiam utprofeclio
monebat exemplis^quod advenienle tandem, et ap- vasis apparerét, absque ulla dubietate frangendum.
-parenle rerum illarum, quoe lune umbratice signa- Quasi ergo forma de argilla coeremonioe légales ante-
bantur veritate acluce, mox omnisilla umbralilis, ut D.cedunl, ut dona.v.erilatis evàngelicoequasi vasa de
ita dicam, et imaginaria composiljo typorum,esset aurichalcosuccédant. Coniposita pro tempore testa
penitus auferenda. Post factam .namque de lapide, vilis atleralur, ut fuïgor ornamenti pèrmansihiiisqui
ligno, et auro incomparandi operis domuiii, misil, latebat ostendatur. Cinis vituloequi inquinatos san-
el, in figuram crediluri de genlibus populi, tulil Ri-, clificabai tplialur, et crux Christi quoe mundumre-
rqmde Tyro, filium mûlieris viduoe (III Reg. vu ); dimai, proedicelur.lncumbente tëmpore, qiio mare
haUd.dubiumquin illius, quoesupra duos nummosin senéum, cujus unda. vjvificatricé cuncli Ecclesiam
gazophylacium millendo, plus,omnibus misisse lau- intraturi baptizentur, quo columnoe legis geriiinoe,
datur./)« >n*6u,'inquit, Nephtalim,paire Tyrio, arli- quoelilia pro capïte géstantes, Ghristo. devotarum
ficemoerarium,et plénumsapientia, el inlelligenlia, et ""januamhinc inde tiraient"Ovium,quo bis quini lateres
doctrina (Ibid.). Omniaautem vasa quoe fecit Hiram operuin noslrorum abluendis hostiis parati quo innu-
régi Salomoniin domo Domini, de aurichalco erarit. mera denique vasorum electionis mill.ia ad moritem
In campestri regione Jordanis fudiî ea rex, in argif- templi deferanlur, sôlvitur àrgillosa terr.a, quoe in
losà terra. Qui enim omnia sua vasa -non ductili, sëd campestri regione diulius hoecoçeulla tegebat. Hoc
fusili opère fecit, prius nimirum ad simiîitudine-m est, imminente proeconiodominicoe passionis, per
ggg IN LUC/E EVANGÉLIUMEXPOSITIO.— LIB. VL 58S
quam recondita dudum lilteroe velamenlo EcclesioeA Proelia,ad hostes pertinent. Sediliones, ad cives.
sacramenta paiescerent, labat paulalim, et destrui • Quoeulraque a lempore dominicoepassionis in populo
jam incipit illa coelesliumoccultalrix-umbra secreto- Judoeorum,qui sibi pro Salvatore sediiiosum lalro-
rum. Unde recte post oblalionem viduoe pauperis, '< nem elegit, salis superque constat abundasse. Sed
id est, Ecclesioefidem Domini ore Iaudatam, Evan- ',his proecurrenlibus,aposloli ne terreantur, ne Jero-
gelisla seculus adjunxit : solyma Judoeàiriquedeseranf, adraorientur.Quia vide-
Et quibusaamdicenlibus de temploquod tapidibus - lieel non slalim finis, qui in qUadragesimum potius
boniset doiiisexorrialumesset dixil : Hoecquoevidelis, differendus sit annum, id est, desolâtio palrioe,su-
vententdies, in quibus non relinquelurlapis superlapi- premumqué urbis ac lempli sequatur exeidiura.
dem,qui non desiruatur. Erat namque prius Jérusalem Tune dicebalillis : Surgel gens contra genlem,el
urbs illa.magnaregalis, ubi templum famosissimum regnum adversusregnum, et terroemollis magni erunt
Deo fuerat exstruclum. Poslea vero quam venit ille '. per loca, et pestilenlioe,el famés. Constat hoec ante
qui erat verum templum Dei, et coelestisJérusalem : finem desolaiionis templi, hoc est tempore Judaicoe.
coepil aperire mysteria, deleia esl illa terrena ubi ' seditionis, ad liiteram contigisse. Potest aulem re-
coelestisapparuit, et in templo illo non remànsit gnum contra regnum, et pestilentia eorum, quorum
lapis super lapidem.-Erat-prius ponlifex, sanguine » sermô serpit ul cancer (II Tim. n),et famés audiendi
taurorum et hireorumpurificans populum; sed ex quo ' verbumDei (Autos.vin),etcommotio universoeterroe,
venit verus Ponlifex, qui sanguine suo purifiearet et a vera fide separatio, eliam in hoereticis intelligi,
credentes (Hebr. xm), nusqua'm est ille ponlifex : qui, contra se invicem dimicanles, Ecclesioevicto-
prior, nec ullus ei relictus est locus. Altare fuit prius, riam faciunt.
et sacrificiacelebrabanlur ; sed ut venit verus agnus Terroresquede coelo,et signa magna erunt. Et hoec
qui seipsum obtulit hosliam Deo (Hebr. ix), cuncla - tempore eodem compléta,quisqtiisJosçphi historiana
illa velul pro lempore posila cessaverunt. Proplerca legerit, inveniet. Nam et siella gladio similis ut per-
sane divinadispénsatio procuravit ut et civitas ipsa, hibel, per annum tolum supra Jerosolyma pendens ,
et templum, el ' omnia iilla paritér subverlerenlur, infauslo trepidos cives porlento lerrebat. Et currus
ne qui forte adhuc par'vulus et lactens in fide, si vi- ilidem equitesque armali, per aéra discurrere ac
deril illa constare, dum sacrificiorum" ritum, dura moreni bellantium imilari per dies quadraginla sunt
minïsleriorum ordinem ationitus slupet, ipso diver- visi. Sed et vilula sacrificiis admola, inter immolan-
sarum formarum raperetur intuitu. Sed providens • lium manus enixa estagnam.Quo autem hoecmerito
Deus infirmitati nostroe,et volens multiplicari Eccle-' conligerinl, protinus subinfertur, cum dicilur :
siam suam, omnia illa subverii fecit, et penilus Sed anle hoecomnia,injicientvobis manus suas, et
auferri, ul sine ulla cunclatione illis cessantibus, persequenlur, tradenles in Synagogas et cuslodias,..
hoecesse vera, pro quibus in illis typusproecesserit, trahenlesad reges, el proesidespropter nopïénbmeiïnt.^\
crederemus. 'Hoec quippe Judaicoe genti, vel sola,/vêf maxirha*
Interrogaveruntautemillum, dicentes : Proeceptor, causa exilii fuerat, quia post-Domini Salyà'toris oc* ;
quando hoecerunt? Et quod signum cum fieri inct- casionem, nominis quoque ejus proeconës^simuïet '-.-.'/
'
pienl? Quia laudantibus quibusdam oedificaliones confessores impia crudelitate vexavil. \v'/ • -.'" ^/'
lempli Dominuspalam responderat hoec omnia fore Conlingetaulemvobisin leslimonium.TestinYonrunï
destruenda, discipuli secreto sedenle eo super mon- videlicet quorum, nisi eorum qui aut persequendo
tera Oliveti, sicut MatlhoeusMarcusque testanlur, : mortes inferunt, aut videndo non imilantur? Mors
tempus el signa proedicioedeslruciionis inlerrogant. ! quippe justorum, bonis in adjulorium est, malis in
Qui dixit: Videle,ne seducamini. Multi enim ve- testiriionium,ut inde perversi sine excusatione pe-
ntentin nominemeo dicentes, Quia egosum el empus reant, unde elecli exemplum capiunt ut vivant. Sed,
appropinquavit.Nolite ergo ire post Hlos.Multi immi- auditis lot terroribus, lurbari poterant infirmoruln
nente Jerosolymorum excidio, principes exstitere, JJ corda, atque ideo consolalio adjungitur, cum proti-
qui se esse chrislos, lempusque liberlalis jamjamque nus subinfertur : '. .
appropinquare referrent. Multi in Ecclesia ipsis Ponile ergo in cordibus veslrts, non proemedilari
etiam temporibus apostolorum hoeresiarehoeprodie- quemadmodumrespondealis.Ego enim dabo vobisos
re, qui, inler alia plurima veritaii contraria, diem el sapientiam,cui non poterunt resistereet contradicere
Dominiinslare proedicarent. Quos AposloIUsinEpi- >' omnesadversariiveslri. Ac si aperle membris suis
stola ad Thessalùnicensesdamnât. Mulii in nomine infirraantibus dicat : Nolitelerreri, nolite. perlimes-
Chrislivenere Anlichrisii, quorum primus est Simon . cere. Vos ad cerlamen acceditis, sed ego proelior;
Magus,cui, sicut in Aclis apostolorum legimus, aus- Vos verba editis, sed ego sum qui loquor.
cullabantomnesqui in Samaria erant, a minimousque : .Trademiniautema parentibus,el fralribus, et cogna-
ad maximumdicentes: Hic est virlus Deij quoevocatur lis, el amicis, el morteofficientex vobis, et erilis odio
magna(Act. vin). Eo quod multo tempore magicis omnibus propter nomen meum. Minorem dolorem
suis riemenlasset. mala ingerunt, quoe ab extraneis inferuniur; plus
Cum aulem audierilis proelia et sediliones,nolite vero in nobis ea lormenia soeviunt,quoeab illis pa-
Orrai. Opertetprimumhoecfieri, sed non slalim Anis. , iiuiu»\ de quorum mentibus proesumebamus, quia
PATROL.xc-ir. ia
S87 r BEDM VENERABILiSOPP. PARS"H. gEGM.— EXEGEtlOÀ GENUINA. S§8
cum damno corpons mala nos cruciant amissoeplia- ih in civitate quadam P.ella nomine,; dotièê desolalio
rilalis. Sed quia dura sunt quoeproedicunlur.deaffli- Judoeoecompleretur, habitasse.
ctione mortis, prolinus.consolatiosubdilur degaudio Et qui in medipejus, discedant.-Et qui in regioni-
resurrèctionis, cUradicitur : busj non inlrent in, eam. Quia dies ultionishi sunt,
El càpillus de capite mslfo non peribit. Scimus ut impleantur omnia quoescripla sunt. Yidelur quidem
quia caro incisa dolet, càpillus non dolét i.ncisUs.Ait . ad congruam perlinere admonitionem, ut qui exira
ergo martyribus suis : Càpillusde capite veslro non . sunt non in-.eaminlrent) qui autem in medio sunt,
p'erib'it,videlicet aperte dicens : Cur timetis.,ne pereat . quomododiscedentab exerçilu jam civitate circum-
quod incisum dolet,-.quandoet illud.in vobis perire data ? Nisi forte quod proemisit tune, id est, lune qui
non potesi.quod.incisumnondolet?.Aliter : Càpillusde in.Judaïasunt fugiani.non ad ipsum lempus obsidio-
eapite dispipulorum Domini non peribitj quia non Î nis,-.sedad proximum anie obsidionem tempus, cura
solum fortia quoequegesta vel dicta sanctorum.j de -. se- primo miles Romanus per Galiloeoevel Samarioe
quibus dicitur- : Dominus puslpdil omnia Ossaeorum i fines coepisset diffundere, pertinere dicimus, ut tune
(P/af.xxxi.ii),sed.etvolaiilis(ut ila dicata) ac lenUis- fugere quisque, cum fugoeadhuc lempus esset, acce- .
siraa cogitalip.num,"fidelium superficies;quoe;de oc-- . leraret.Dies. autem ultionis hi sunt, dominici videli-
cujja cordis. radice, quasi de cerebro coesafies exil; '" cet sanguinisullioneni petentes. . .
apudjuslum judicem conservata digna mérçede do- ,Voeautem proegnanlibuset mitrieniibus in illis die*
nabilur. Unde recte Prpphela, ut bonorum eiiam : bus. Voe,proesente caplivitate, proegnanlibus.etnu-
cogjiatpum mérita Domino, quam sint accepta de- , trienlibus, sive mamraanlibus, ut quidani inierpre-
jnonstret. El reliquioe, inquit, cogitalionumi diem , tantur. Quaruni vel uleri, vel manus, filiorum sar-
feslum agent libi (Psal. LXXV). Unde eliam Nazar.erii cina proegravaioe,fugoe neçessiialem non minimum
in.lege, tempore consecralionis, comanv riulrire ju- • impediuni. Lege et Regum historiam, ubi uxor Jo-
lienlur, et novaculasuper caput Samuel non ascen- na.thoemaluni captiv.iiaiis proepropera.fuga vitando,
disse perbibetur. At contra mulier captiva ut viro - lapsum simi filiumperpeluo claudum recepit.
lsraeliloe nubere'queal, mundatus a leprà ut Ecclesioe Eril enimpressura magna supra terrain, et ira ~po- ,
communicare mereatur, • omnes sui côrporis pilds pulo huic. Hoecpressura, et ira populo illi, usque
proecipiuntur'eradere,: quia Videliceloinnis sapien- - hodie per omnes gentes disperso individua cornes
tium cogilatio, quoe bona, placens et pérfécia est, .- adhoeret, nonttamen in oelernumadhoesuraçredenda .
safyatur in.perpetuum^et apud Dominum est -mer- -. est. Nam postquam ordinem ejusdem pressuroe vel
ces ejus.. Stultoram vero prâvorumqiie, quasi Dei .f iroe, Dominusostendit, dicens :
aspectibusindignaradix, operunicogilatiopoenitendo -El codentin ore,gladiij el captivi ducenlesin omnes
débet excidi. . génies,et Jérusalem calcabitur,,a ,gemibus. Prolinus
Et in patientia veslra possidebilisanimas veslrds. , juxia prophelia.mquoecanit :,In ira misericordioeme-
Idcireo possessio animoein virlute patieniioeponitur; ntor ejus, subjunxil alque ait :
quia radix omnium custosque viriutum pàiiëriiia est, Donec. impleantur' lempora nationum. Tempora
Per patie.ntiam .vero possidemus animas nostnas, , quippe nationum illa sunt ..quoeCommémorât Apo-
quia dum nobis ipsis doniinari disciraùs ;- hoc ipsum . slplus; dicens.: Quia coecitasex parte facta esl in .
incipimus possidere quod sumus. Sic enim cOnditi Israël, donec.pleniludogenliumintroiret, et sic omnis
mirabililer sumus; utralio animam, et anima possi- , Israël salvusfierel(Rom.xi). Qui cum promissa saluie
deat corpus. Jus vero animoea côrporis po'ssèssione, fuerit potitus , pa.lrium quoque redituros ad solum,
repellilur.j si^non prius anima a ratione poss'idetur. , et metropolis quondam suoepossessions atque inha- ,
Cusiodemigilur conditionis noslrài palienliàm Do- , bilalione gavisurus esse, forsitan non..iemere spe-
minus esse monstravit, qui in ipsa nos .possidere, ralur.j quia non in perpeluum, seddonec tempora na- ,.
nosmetipsos docuit, Palieriliaaulem vera est,1aliéna . lionum impleanlur, ila premendus esse narratur.
mala aequanimiterperpeti, conlra euni quoque "qui;JJ Quid aulem, iiivplelis nationum temporibus, et sic .
mala irrogat, nullo dolore moveri.-Namqui sic pro- , bmni Israël salvalo, sequalur*.Dominusex ordiue
ximi mala portai? ut lamen la'ciiusdoleal, et tempus manifestât. Namet hoc secundumMatthoeumdiscipuli
djgnoe'relribuiionisauoeratj palienliàm jioh exhibet, , inlerrogabant, non.solum templi evertendi lempus,
sed oslendit. . . sed et signum adventus ejus, et consummationissoe-
Cumaulem videritiscifcumdariab,exércilu Jêrasô- euli quoerendo
/em, tune scitoïequia appropinqiiavit dèsotàiiô ejiiè: El eruntsignainsolelel lima, ëtèlellis,elintèmspres-
Hactenus ea quoeper quadraginlâ arinos hecduin fine sura genlium,'prieconfiisiOne séiiiiusmariset flUcluum.
advenie'ntefuluraerânl ; hinc ipsè finis desolalionis;• Quia ergo; sicûl Dominus iii sequeritibus ihlimât,
quoea Romano exërcilu facta est ; Dominis verbïs apparente uiiivërSalijudicio côeluni et tërfa trans-
eyppnitur. • ibuni; et sicut iri-Joàhriis Apdcàlypsilegimus; mare
Tunt qui in Jua'oeasunl, fugiant in montes. Eccle- jam nori erit; merito ëodëni iricuiribehtejudicio, so-
siastica narrât historia cunctos qui in Judaea erant nitus maris et fluctuum confundilur,-terrarurii brbis
-Ohristia.nos,imminenteJerosolymorumëxcidio,com- ' prememibus' s'è"irivicëni colonis iuficitur, niaxima
oipniiosa Dominoloco decessisseiet trans Jordanem coelilumînaria percussis hbrrbrë novb"radiis tiirbà<'
boa IN LU&E ÊVANGELIUM EXPOSITIO.- LlB. VI. fS90
tàm faciemvêlant. Et quomodoïinpulsoead casumAL dus, cui amici non eslis, prope fit redemptio quam
arbores fragoris motusque sui proeihiiiere soient qnoesilis. In Scriptura etehini sacra, soepëcaput pro
indicia ; sic termine appropianle qtiàsi paVehiià mente ponitur. Quia sicut capité rëguniur membra,
nulant àclrémuntelementa.Ergoquodait Mattlioeus: ita cogitatioriesmente disponuntUr.Levareilaque ca-
Sol obscurabilurjet luna non ddint lumen Simm,et pilà est mentes ribstras àd gaudià palrioecoelestis
slelloe codent de coelo(Matlh. xXiv), ipsàni judieii erigerë. Quod éuléiricalcari riiundùs,ac despici de-
proesenliamsignificat;quando apparente vef'oegloria beat , providà Dominus cotiiiiâralione-
manifestai.
lucis, omniamundi Iumina,tenebris UffibrisqUe'corii- Nam sequitur : J
parantur. Quodverodicit Lucas : Erunt signaiii sole, El dixit illis simililudinem: Vidèle ficumeam, ef
el limai el slellisiproecursoresvicini ejusdemjudieii omnesarbores,cum producunljâni ex se fruelum,sei-
quasi nunlios indicat. Equibus.estet illudPrôphetoe: lis quoniamprope esl oeslas.lia et vos cum videritis
Sol verletur in tenebràs,et luna in SangUihem , ante- hoecfieri, scilolèqUonidmpropeest 'regnumDei. Aper-
quamveniatdiesDominimagnusetmanifeSliis(Joël.il), le ergo docel quiâ sicut ex fructu arborUniventura
liera quod Lucas ait : Et in terris pressura genlium, oeslasagnoscilur, ità ex ruina riiUndiprope esse co-
ipsumesse reorjquod Antichristitempora déëcribéns gnoscilurregnum Dei. Quibus profécloverbis osten- -
Mailbseusdicit : Erit enim lune iribulûtio màgnâ, B ditur, quia fruelus mundi, ruina est. Ad hoc enim
qualis non fuit ab iniliomundiusquemodo, neqUéfiel créscit, ut cadat. Ad hoc gerniinat, ut quoecunque
(Matth.xxiv);Quodautem Lucassubjungiijproecoh- germinaveril, cladibus consuriiat. Bene autem re-
fusionespnilus maris et fîucluum,proeco est Illius gnumDei oeslaticoiiiparatur, quia tune moerorisno-
quod inier -coeieramutabilia soeeuli Joannes mare stri nubila iranseUnt, el vitoedies oeternisolis clari-
habiturumconspexiti late fulgesçunt.
rescenlibushominibusproetimoréel exspeclaliohe, Amen,dico vobis,quia itoiiprélèrihi generatiokoecr
quossupervenienlunivmo orbi. Nam virtules coelo- donecomniafiant. Muliuiriquippe coramendatDomi-
rum movebunlur.Credo ipsum judicis advenlUinhac nus , quod ila pronuniiat. Quodammodo, si dici fas
sentenlia designari, quandojuxta alteriUsloci para- est, juratio ejus est : Amen, dico vobis.Amenenim
bolam omnes; hoc est et prudentes et fâtuoevirginés interpreialur verum, et iâriiennonest interpretatum,
insolitoclamore suscitatoe,lanipadesornant, id esi, cum poluisset dici Vêruni dico vôbis , nec Graicus
suasecum opéra numerant, pré quibus maximocum hoc inlerpres ausùs est facere, nec Lalinus. Sic
timoré jam jamque instantém oelerriidiscriminisex- niansit, non est intërpreialUrii, ut honorerahaberet
spectant eventum. Nam eatenus absque ullo timoré! vèlamenlosecrëti, non Utèsset negatum, sed ne vi-
judicis , [universusperte Orbïsacturus est, Aposiolo > ileseerelnudatUm. Igilur VerUmdico vobis Veritas
attestante ; qui ait : Cum enini dixerint, Pax et SécU- dicit, quoeuliqué et si noii dicëret, menliri oranino
ritas,t\inc repentinuseis supervenielintérims(I Tliess. non posset. Tamen coramendat, inculeai, dormien-
v )i Tune itaque SuperveniehleUniversoOrbitimoréi tes quodammodoexcitât, inlëritos.facit, coniçmni
et exspeetationedisiricti éxâniinis, mulii qui iri hoc; non vult : Ainén,iriquiëns,dico vobis,quia non proe-
mundoflorere yidebanlur, cum se sine fructu con- lèribit generatiohoec, donecomnia fiant. Generaiio-
spexerint* arescenl. Tune fides quoe sine operibus; nem aulem aut onme hominumgënusdicit, aut spe-
viruerat, probante se justi Judicis inarescet. Néej cialiterJudoeorum.
mirum homines, hoc est vel halurà, vel sensu ter- Coelum elterra trànsibunt,verbaautemmeanon irans-
restres, ad ejus judicium turbari, cujus aspèclum i ient. Coelumquod]lransibitnon sethéreum,sive side-
et ipse coelorumvirtUiës, hoc est, angelieoeirenientt réuni,sedaèreuril,a qu'ôet avescoeliet nubila coelico-
poiéslatesj beato quoque Job attestante, qui ait : giiorainanlur,ïnielligere debemus.Pelro attestante,
Columnoe coeliconiremisc'untet paventad riuluntejus,;, qui dicit quod coelierant prius, et terra dépiqua, et
Quidergo faciunttabuloe,quando trëniuntcolumnoe? ? pér âquam consistensverboDei, per quoe ille tune
Quid virgula deserti palitur, cura cedrus paràdisi i j> mundus periit. Coeliaulem qui nunc sunt et terra,
conculilurï %odemverbo repositi sunt igni reservatiin dieju.dicii
Et lUncvidebùntFilium hominisvènientemin itube e et perdiliohis hominum impiorum (// Petr. m).
cum poteslale magna et màjestate. In poteslale etst Apertè dôcens quia non alii coelisunt igné perituri,
majestaie visuri sunt quem in humilitate positum n quamqui aqua perditi, hoc est, inania hoec. et nu-
. audire nolueruntj ut viflùtèin ejus tanto tuùc dïsiri-- biiosa ventosiaeris spatia. Nequeenim aqua diluvii
ctius sêntiaritj quanto hriric cérvïcëmcordisad ejUs is qiioe quindecim tanlum cubilis mpnlium cacumina
patientiamnon inclinant. Sed quià lisêccontra rep'ro- i- transcendit,ultra aeris oelherisqueconfiniapervenisse
bos dicta sunt, inox ad eleclorum consolationem n credendaest. Quocunqueautem pervenire potuit, eo
verba vertûntUr,nam subdilur : nimirum juxta proefatambeali Peiri sententiamet
His ùuiémfieri incipienlibus,respiciieet levaleca- j- ignis judieiiperveniet.Si àulem coelumet terra trans-
pila veslra, quoniamappropinquatredemptioveslra. %. ibunt, moveri poiest quomododicat Ecclesiastes•
Cum plagoe,inquit, muridi crebrescunl, cum terror j'r Generatioproelerit, et generatioadvenil,terra veroin
judieii virtiitibusCoriimotisostendilnr, levatevos ca-
ï- oelernumslal (Eccle. i). Sed aperta ratione coelumet
pita, id esi exhilarate corda. Ouia dum finilur niuii-
i- terra per eam quam nunc habent imaginera trans-
694 BEDJÎ VENERÂB1L1S OPP. PARS^II. SECT. I.— EXEGETICAGENUINA. , £92
eunt, altamen per essentiam sine fine subsislunt. A 1 omnispopulus manebalad eumin templo, audire eum.
Proeterilenim figura hujus mundi (I Cor. vu). Et ad • Quoeverbis proecipitDominus, suis confirmât exem-
Joannemangeius : Erit (inquit) coelumnovumet ter-: plis, Nam qui nos ante repentinum judieii universa-'
ra nova (Apec.xxi). Quoequidem non alia condenda lis advenlum, ante.incerium singulorum nostrum
sunt, sed hoecipsa renovantur. Coelumigitur et terra, exilura, deliciis simul et curis hujus vitoenegleciis,
et transibit et erit, quia et ab ea quam nunc habet ad vigilandum horlalur et orandum, et ipse impen-
speeie per ignem tergetur, et tamen in sua semper denle suoelempore passionis , doctrinoevigiliis, et
natura servabitur. Unde per Psalmistam dicilur : precibus insiat, pariler et exemplo insinuans hoc
Mulabis ea, et mutabunlur (Psal. ci).. Quam quidem esse digne Deo vigilare, vel dicto vel facto proximis
ullimam commuialionem suam, ipsis nobis nunc. quibusque viam veritatis ostendere', et eos pro qui-
çicissiludinibus nunliant, quibus nostris usibus inde-, bus passurus erat, vel verbo ad fidemprovocans, vel
sinenter alternat. Nam terra a sua speeie, hiemali Patri oraiibne commendans. Et nos quoque cura in-
ariditale déficit, vernali humore 'viridescit. Coelum, ler prospéra sobrie , el juste, et pie conversamur,
quotidiecaliginenoctis obducitur, et diurna clarilate inter adversa vero nunquam de divinoemisericordise
renovalur. Hinc ergo , hinc fidelis quisque colligat, celsiludine desperamus , diebus profecio cunelis in
et interire hoec, et tamen per innovationem refici,.. templo docemus, quia'fidelibus operis boni formam
quoeconstat nunc assidue velut ex defèctu reparari. ; proebemus.Noctibusvero in monte Olivetimoramur,
Altendile aulem vobis, ne forte graventur corda quia in tenebris angusliarum gaudii spiritalis conso-
veslra in crapula et ebrietale, et curis hujus vitoe, et laiione respiramus. Juxia eum qui dixit : Ego aulem
superveniat in vos repenlina dies illa. Tanquam la- sicut oliva fructifera in domoDomini, speravi in mi-
queus enim supervenietin omnes, qui sedenlsuper fa- sericordiuDeimei (Psal. LI). Id est, sicut is qui mi-
ciem omnisterroe.0 stultam proesumplionemcordis, serïeordioefruelum-, quibus valuit impendit, mei a
"
bumani, quoelamenlabilem finem cupidilatis, ebrie-, Domino miserendum esse non ambigo. Et ad nos
tatîs, et cràpuloe',nec ipso judice contestante , proe-,, quoque audiendos omnis populus manieat, cum vel
videat, sed edielum Régis oeternimore servi nequam, discussis operibus lenebrarum, vel evictis, Dei gra-
postquam didicerit, spernat. Et cerle si qui nobis pe- tia , nebulis pressurarum , sicut in die honesteam-
ritus ac sapiens medicus proeeiperet : Atlendiie, in- bulantes , non in comssalionibus et ebriétalibus
quiens vobis, ne qui (verbi gralia) de illius vel il- nos filii lucis imitanlur (Rom. xni).
lius herboesucco avidius sumat ; quod si fecerit, re-
CAPUTXXII.
pentinus ei superveniet interitus, quanto quisque <
studio proemonentïs medici mandata servaret, ne,, Appropinquabataulem dies festus Azymorum, qui
videlicet ',' vetituni gustando , periret ? At nunc ani- dicilurPascha. Pascha, quod Hebraicedicilur phase,
marum simul et corporum Salvator ac Dominus.ju- non a passione, ut plerique arbitranlur, sed a traus-
bet ébrieiatis herbam et crapuloevitandam, nec non itu nominatur, eo quod exterminator videns sangui-
et curarum soecularium,velui morlireros succosesse , nem in foribus Israeliiarum , perlransierit, nec per-
cavendos, et quanti lamen nosirum , his non solum çussent eos,-vel ipse Dominusproebensauxilium po-
sauciari, sed eliàm consuminon timent ? Nulla credo pulo suo, desuper ambularit. Cujus sacramenium
alia causa, nisi quiâ fidem quam medici proebenldi- voeabuli, sublimius exquirens evangelïsiaJoannes
ctis, Dominiproeberecontemnunt. Si enim credidis- ait : Sciens Jésus quia venit ejus hora, ut transeal ex
.sent, credendo utique timerent, liraendo aulem im- hoc mundoad Patrem (Joan. xm). Ubi manifeste dé-
pendens pericuium caverent. Sed illi e contra tor- clarât ideo feslivitatis hujus diem per legem mystice
pendo, quam juste dielura sit, probant : Filius homi- transitum vocari, quod Agnus Dei, qui peccala mun-
nis veniens, pulas inveniel fidem in terra ( Luc. . di îolleret, in eo de hoc mundo vel ipse esset trans-
xvm)? iiurus, vel nos salubri transilu, quasi de iEgyptia ser-
Vigiïdteitaque omm lempore,oranles, ut digni ha- j) ] vitute ducturus. Hoc sane juxta Veteris Testamenti
beamini fugere ista omnia quoefulura sunt, et stare lilieram inter Pascha el azyma distat, quod pascha
ante Filium hominis.Qui anie Filium hominis stare, ipse solus dies appellaïur in quo agnus occidebatur
eique juxia Apocalypsin Joannis die noctuque in ad vesperam, hoc est, quarla décima luna prirni
templo ejus.servire desiderat, nec ab ejus aspectibus mensis. Quinia décima aulem luna , quando egres-
in ignem oelernummalediclus abjici, non solum ab sum est de jEgypto, succedebat feslivitas Azymo-
ilfecebris soecularibuscastigari, sed et orare, et vi- rum. Cujus seplem diebus, id^est usque ad vicesi-
lare, et hoc non certis quibusdam diebus, sed omni roum primum ejusdem mensis diem, ad vesperam,
tempore facere débet,juxta quodpsalmus ait : Bene- est slatuta solemnilas. Verum Evangèlii Scriptura
dicam Dominumin omni tempore, semperlaus ejus in indifferenteret diem azymorum pro pascha, et pro
ore meo (Psal. xxxm). Sic namque merebitur habi- diebus azymorum pascha ponere solet. Dicit enim
tare in domo Domini, in soeculumsoeeulilaudare il- Lucas : Dies fesius Azymorum,qui dicilur Pascha.
lum. Item Joannes, cum primo Azymorum die, id est
Erat autem diebusaocens in templo, noclibïîsvero quinta décima luna res ageretur, ait : Eonon in-
exiens morabalurin monte, qui vocatur Oliveti. Et Iroierunlin proelorium, ul non conlaminarenlur, sed
gag IN LUCM EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. Vf S9A
manducarent pascha (Joan. xvm). Quia videlicet et;. Vtris absentibus, verilatem mendacio , virtutem cri-
paschoedies in azymis panibus est celebrari proece- mine mutet.
ptus, et nos quasi pascha perpeluum facientes, sem- VenilaulemdiesAzymorum,in qua necesseerat oc-
per ex hoc mundo transire proecipimur.Una quippe cîdi Pascha. El misi Pelruni et Joannem dicens :
die'agno immolaload vesperam , sepiem ex ordine Eunles parale nobis Pascha, ut mahducemus.Dieiii
•dies sequunlur azymorum.-Quia Christus Jésus se- azymorum Paschoe,quartam decimain prirni mensis
m'el pro. nobis in.pleniludine lemporum passus in appellai,' quando; fermenté "abjeeio; pascha, id est,
carne,-per omne"nobis hujus soeeulilempus , quod -agnus, occidi consueverat ad/vesperani,; ut supra
sepiem diebus agitur, in azymis sincerilatis et veri- jam dictum est. Quod exponens Apostolùs' ait :
tatis proecipitesse vivendum : totoque semper nisu Etenim pascha nostrumimmolalusest Christus(I Cor.
desideria soeeuli,quasi jEgypli relinacula fugere , et v). Hoc elenira Pascha lune necesse erat occidi, hoc
quasi a mundanaconversationesecrelam solitudinem est paterno consilio ac definitione sancilum. Qui
inter nos admonel subire virlutuni: . licet die sequenle , hoc est, qufnta décima sit luna
. Et quoerebantprincipes sacerdotumel scriboe, quo- crucilixus, hap tamen nocie qua agnus immolabaiur,
modo eum interficerenl, Timebanl vero plebent.Hoec et carnis sanguinisque suis discipulis tradidit myste-
ante biduum Paschoe,congregatis principibus sucer-- ria celebranda, el a Judoeis tenlus ac'ligaïus ipsius
dolum, et senioribus populi, ac scribis, in airium immolationis, hoc est, passionis suoe,sacravit exor-
Caiphoe,Mallhaeusacta teslatur. Timebant vero ple- dium.
bem, non sedilionem meluenies, sed cavenles, ne " At illi dixeruni: Ubi vis paremus? Non habemus
auxilio populi de suis manibus lollerelur. domicilium, non habemus tabernaculum. Âudiant
Inlravil aulem Salanas in Judam qui vocaturIsca-. quibus oedificandarumdomorumcura est, et ambi-
rioles , unum de duodecim.Scribil in Evangelio suo liosarum porticum cogitatur insiruclio, quos prelio-
Joannes quia cum inliuxisset Dominuspanem, dédit sorum marmorum pompa et distincta auro laquearia
JudoeSimonis Iscariolis, et posi buccellam,-lune in- délectant,' cognoscant Glirislum omnium Dominum,
. troivit in illum Salanas. Sed non esl conlrarium qui locumubi caput inclinaret non habuit. Et .idcireo
Lucai, qui eum et anie buccellam a Salana invasum eum discipuli inlerrogant : Ubivis paremus tibiman-
jam esse commémorai, quia quem nunc inlravil ut ducare pascha?
deciperet, poslmodum inlravil ut sibi jam traditum El dixit ad eos : Ecce inlroeunlibusvobisin civila-
plenius possideret. Nunc inlravil, ul quasi adhuc lem, occurret vobis homo amphoram aquoeporlans.
-alienum lenlaret, lune ut quasi proprium ad quoe- Sequiminieum in domum in quam intrat. Indicium
cunque vellel agenda noxia Iraheret. quidem proescioedivinitalis est quod cum discipulis
Et abiil, el loculusesl cum principibussacerdotum • loquens",quid alibi fuluruni sit, novil. Piilchre autem
et magistrdlibusjquemadmodumillum traderel eis, et paraturis Pascha discipulis, homo amphoram aquoe
gavisi sunl. Quod dixil : Abiilel loculusest, oslendit porlans occurrit, ul osiendatUrhujus paschoemyste-
a principibus invilalum, non ulla neeessitate consiri- rium, pro ablutione perfecta mundi toiius esse cele-
ctum, sed sponie propria sceleratoe mentis inisse branduin, Aqua quippe lavacrum gratioe, ampliora
consiliura. mensuram perfeelam significat. Parant ergo Pascha,
Et pacti sunt illi pecuniam dare. El spopondit.Et ' ubi aquoeinfertur amphora, quia tempus videlicet
quoerebatopporlunilalem,ul traderel illum sine turba. adest quo veri paschoe cultoribus lypicus de limine
Multi hodieJudoe scelus, quod Dominumac Magi- cruor auferatur, el ad lollenda crimina vivificifontis
: strum Deumquesuum pecunia vendideril, velut im- baptisma conseeretur.
«ane et nèfarium exborrent, nec tamen cavent. Nam El dieetis patrifamilias domus : Dicil tibi magi-
'
cum pro muneribus falsum' contra quemlibet testi- slet : Ubi est diversoriumubi paschacum discipulis
' moniura
dicunt, profecto quia veritalem pro pecunia meismanducem? Consulte vel aquoebajuli, vel Do-
negant, Dominumpecunia vendunt. Ipse enim dixil: 1) mini domussunt proetermissavocabula, ut omnibus
Ego sum verilas (Joan. xiv). Cum societatem frater- ' Pascha celebrare volentibus , hoc est, Christi sacra-
nilalis aliqua discordioe peste commaculant, Domi- mentis imbui, Chrislum suoe mentisliospitio SUSCN
num produnt, quia Deus charitas est. Qui eliamsi père quoerenlibus,facultas danda signettir
' Et ipse vobisoslendel cdmaculummagnumstralum,
nullus pecuniam det, Dominum argenteis vendunt,
'
quia principis soeeuliimaginera , id est, exempla el ibi parale. Eunlesauteminveneruntsicut dixit illis,
hoslis antiqui neglscta condiioris ad quam ereaii el paraveruntpascha. Coenaculummagnum , lex spi-
sunt imaginesumuni. Nam sicut Joannes Bapiisîa, rilualis esl, quoede angusiiis litteroe egrediens, in
qui non pro Chrisii confessione, sed pro defensione sublinii loco recipil Salvalorem. Nam qui adhuc oc-
veritalis occubuit, ideo lamen pro Chrislo, quia pro cidenlem litleram servaverit,' qui non aliud in agno
verilate hiariyrium suscepil, ila e contrario, qui quam pecus intellexerit, iste nimirum in imis pascha
charitalis et veritalis jura spernit, Chrislum utique, facil, quia spiritus màjeslalem comprehendere nec-
qui esl verilas cl charitas, prodil. Maximecura non duin dicit. Àtqui aquoebajulum, hoc est gratioeproe-
infirniilale, vel ignoranlia subripienle peccat, sed in couera in domuraEcclesioe fuerit seculus, hic pes
" siniililudinemJudoe
quoeritopportunitalem, ul arbi- Spiritum vivificantemlectumliileroetranseendeiido'
S9S BEDJE VENERABILISOPP:. PARS OÊCT. I. — EXEGËTICAGENUINA. 596
|ri;alto mentis diversorio Glrrislomansïoriemprépa- A rudi populo carnaliter observanda proecepit.in niem-
rât, quia cuncla vel Paschoesacramenla , vel coeiera bris suis, boc est in ipsa Ecclesia spiritaliter exercet.
-legis décréta deeo s'criplainielligit. El accepio calice, gratiasegit et dixil : Accipileet
Et çum facta essethora, discubuiljet duodecimapo- dividiteinler vos. Et liic calix ad vetus illud Pascha,
sloli cumeo. Horam manducandi paschoe désignai, cui finem dcsiderabal imponere, pertinet. Quo ac-
quoe, ut soepiusiriculcalum est, quarta décima die cepto , gralias égit, rib lioc nimirum, quia vêlera
mensis primi perducta ad yesperam, et quinta déci- •transilura, et veiitura, fuerant omnia nova.
ma luna jam terris apparente, juxia edicla legis in- Dico enimvobis,quod nonbibamdegenerdtionevilts,
stallât. donec regnum Dei veniqt. Poiest quidem hicversicu-
El ail illis : Desidenpaesidemviliocpascha mandu- lus el simpliciler,accipi, quod ab hac hora coenoe,
mre vobisçum.anteqnampjuiar,Desideratprimo typi- usque ad lempus rcsurrectïonis, quo in regno Dei
eum pascha cum discipiilis mandueare, et sic passio- erat venturus, vinum bibilurus non esset. Poslea
nis s.uoenmndo mysteria declarare, quatenus etan- namque illum, cibum polumque sumpsissé, tesialur
liqui legaiisque paschoeprpbalor existai, et hop ad aposiolus Peirus, qui ait •: Qui inanducavimusel bi-
suoedispensatiom'sfiguram periinuisse docendo, car- bimuscumillo, postquamresurrexila mortuis(Act.x).
,na-Iiler-uHravetei .exhibent),imo, umbra iranseiinie, B Sed multo consequenlius, ut sicut sopra lypicum
yeri jam .paschoelumen advenisse demonsiret, Quod agni esnni, sic etiam potura paschae typicura neget
pulchresiemporibusJosue consummandimaiinoetem- se ultra gustalnrum, donee osiensa et inanifeslata
pus et ordo praefigurat, ubi seriplum esl : El fece- resurreclionis suoegloria, regni Dei ûdes mundo ad-
runl paschoeqnqria décima die mensis ad pesperumin veniat. Ut per duo maxinia legis edicla, esura vide-
çqmpeslribus Jéricho, et, eomederunl de frugibiis . licét potumqtie paschalem spiritalilerimniutàia, dis-
terrm aliero die azpnos panes, el polenlam ejus- ceres omnia legis -sacramenla, vel jussa quoecar-
dem mini, ûefepifque mamiq postquam comederunt naliter sonare videbanlur, ad spirilalem jam nunc
de frugibiis lerroe, nec usi $_untultra cibo illo filii observaniiam fuisse transfe.renda.
-Israël (Jpsue. y). Siquidem Josue suscepium de- El acceptopane, gralias egit, et (régit el dédit eis,
iuiicto Moyse populum, solilis aliquandiu trans dicens: Hoc esl corpus meum,quod pro vobis datur.
Jordanem mannoerefecil alimeniis, quibus et ipse, Hoc facile in meam commemoralionem.Finilis pa-
quamvis agnilo clinique gustatp terroerepromissionis schoeveteris solemniis, quoein commemoralionem
fruclu, reficilur. Exin Jordanem trajicit., cullris antiquoede jEgypio liberationis agebantur, transiit ad
ipelrinis cirçumeidit, ,el très semis mensis usque ad ,J noyum, quod iii.suoeredemptionis memoriamEccle-
diem sçilicet paschoecompletam consuelum manna sia frequentare -desiderat. Ut videlicet pro carne
non lollijt. Moysequippe mor.tuo, JjOsue.duxordina- agni,v,elsanguinesuoe carnis sanguinisque sacramen-
tur, quia, lëge jradilipnibus Pliarisoeorunicorrupta, -lum in panis ac vini figuraIsubsliluens, ipsum se
fjliris.lus incarnalur. Josue trans Jordanem manna esse monstrarel, cui jur.avitDpminuset non poenilebit
paseil el pascitur, quia Dominus usque ad tempus eum, lu es sqcerdos in oelernum,-secundjatno.rdinem
sui napiisniaiis coeremqniaslegis et ipse serval, et a Melchisedeçfy (Psal, çix),. Frangit. aulem ipse pa«
cunctis servari desiderat. Traduclam plebem Jor- nem quem porrigit, ut ostendat côrporis sui fraclio-
danem Josue pelra pircumçidit,,quia, baptismi gratia jiem non sine suas.ponle futuraro, sed, sicut alibi
celebrala, Salvator eliam cogiiationum quod lex ne- dicit, poieslaleni se liabere po.iiendianimam suam,
quiverat, illepebrasfidef seyerilale praecedit. El très et ilerum sumendi para. Etsicut.de veteribus ter-
semis annos quasi solito manna nulriri, sacramenla' minandis egerai, sic et de jiovis incipiendis Patris
legis, .guaniyis ad çoelestia p.romissa paulalim pro- gratias agit, nobis par.iter pxemplum tribuens, in
yocans, observare non cessât, donec lempore proe- omni boni .operis inchoalione vel perfeciione, Pa-
fixo,desideratum pascha cum discipulis manducans, trem qui est in coelis esse glorificandum. Quod
ita.demum maneillucesçente mundissimasui côrpo- ) autem dicit : Hoc'facile iii meam commemoralionem,
ris et sanguinismyst.eriain crucis al tari ppnseerala, .exponil apostolùs Paulus. :ijui cumyerJbaipsiuspp-
quasi aayma lerroe repromissiqnis imbuendis fideli- jieret dicenj-is: Hoc facile in meain c.onimemorglip-
bus offerat.Denique<quod.sequitur: .nem, hoc est corpus meum qupdpro vobis.cpnfringilur,
Dico enimvobis, fpûa..ex hoc pon liiqnaucaooillud El iierum : Hic est calix novumleslamenlumin meo
doneç implealurin regno Dei. -QuantumJosue verbjs sanguine, hoc facile guoliescunquebibeljs, jn meqpi
cpnsp.nat, qui ait,: N.ep&si sunl ujlrq cibpillo filii commemprflfipneny,iSubjunxit exppnendo , et ail :
Israël, .sed comederunt.de frugibus lerroe Chanaan Quoljescnnqueenim mqnducqlis pqnemhunç, et ca-
(Josue, y). -^-Ego non manduçqbo,,\nqmp, illud donec liceni bibilis,morlem Dominiannunliale, doneeventât.
ipipleatur in regno D.e\f$ est, nequaquani ultra Mov- (1 Cor, xi)..
îSaicumpascha .pelebrabp,[donec in Ecclesia spiriia- Similiter et cqlicepi,postquam coenqvil,dicens; Hic
liter inlellectum pompleatiir: Jpsa est enim regnum esl,calix.novumleslamenlumin sanguinemeo,quod pro
Dei. .Dequo alibi discipulisait : RegnumDei inlra vos vobis fundetiir. Quod dicil : Similiier et ealkem, sub-
esl(Luc. xyii). In,quoregno Dominus.hodiequevelus .auditur.KTr.ô wiypSjdédit eis ut sit plena sententia :
pascha impletum mandupat, quando ça quoeMoyses Similiter& cqlicem,poslqugm.coengyit,dedil eis. Quia
'
97 IN LUGaE EVANGELIUMEXP0SIT10. LIB."Vi: — B9.8
I»
ergo panis carnemconfirmât, vinum vero sanguinem A adesse non dubitalur, aslantibûs sibi minislris coe-
3 ' léstibus
in
operatur carne, hic ad corpus Christi myslice, il- quoericogitur : Ecce, inquiens, manus tra-
lud refertur ad sanguinem. Verum quia et ndsin dentis me, mecumest in mensa.
7
Chrislq, el in nobis Ghristummanere oportet, vindm Et ipsi coeperuntquoerereinler se quis esselex eis
! dominici calicis '
aqua miscétur. Attestante enim qui hoefaelurus esset.Et certe noverantundecim apo-
Joanne, aquoe populi sunt (Apoc. xv). El neque sloli quod nihil taie cpnlra Dominumcogitarenl.sed
a'quafnsolam , neque solum vinum , sicut née gra- ' plus credunt magistro quam sibi, et limeules
n'um frumenti solum sine aquoe adfiaisiiorieet coh- fragilitatem suam, irisles quoeruntde peccato, cu-
'
féclione in panem , cuiquam licet oiferre, ne talis jus conscientiam non habébant, Quoerit et Judas ;
videlicetoblalioquasi caput a'membris secernendurii impudens, sicut. .MailhoeusMareusque commémo-
esse sign.ificet,et yel Chrislum sine nostroeredem- rant, ut audapiabonani consçienliam raentiretur.
' Facta esl autem et
ptionis amore pâli pptuïsse; vel nos sine Christi paè- conletUiqinler eos, quis eomm
sionesalvari, acPatri offerri posseconfingat;quod si vidéreluresse major. Sicut bonis esse nipris splel in
quem m.ovet,cum ccenalis Sa'lvâtor apostolis suûni 'Scripturis. semper exempla Patrum praeeedeniium,
corpus ac sanguinetri tradidevit, quare non univer- quibus ad meliora proficiant, quibus agnilis, de suis
salis Ecclesioeconsueludinejejunii dôcèâmuréadem B actibus humilienlur, ïnquirere, sic e contrario re-
sacramentâ-percipere, breviter audiat ideo lune coï- probi, si quid forte in' eleclis reprehensibile repa-
natos communicasseapostolos, quia necèssé erat pa- riunt, quasi suas ex eo nequflias qbleciuri, aut p.rp
scha illud lypicum antea cbnsummari, et sic ad veri jusio defensuri, libentissime soient aniplecti. ldeç-
paschoesacramenla transiri. Nuricin honoreralariti. que mullo ardenlius legunt quod.facta est.contentio
tamque ler.rib.ilissacramenii plâ'cuissemagislris Ec1- inler discipulos Christi quïs' eorum videretur esse
clesioe,primo nos dominicoepàssionis pàrticipatione "major,quam quod multitudiniscredentiumerat cor et
muniri, primo spirilalibus epuKs iriterius exterius- anima una (Act.'iv). Mullo recolunt lenacius, quod
que sacrari, ac deinde lerreriis dapibus corpus facta est dissensio inler Barnabam et Paulum, its ut
el yilibus escis refici. Quod autem dicil : Hic est ca- discederent ab invicém, quam quod idem Paulus
lix novumleslamenlumin sanguinemeo , ad distjn- ait : Cumenimsit inter voszelus el cqnleiuio, nonne.
ciiouem veleris Teslaraenli réspîcit, quod hircorunï camaleseslis?liorine'hominesestis? quasi nobis infir-:
et viiulorum est sanguine dedicaturii, dicenie iniër mitas sanclorùm imilanda proponalur, et non illu.d
aspergendum législature : Hic est sangtiis teslamen- potius, quia convaluerunt de infirmilate, fortes facti
ti, quod mandavil ad vos Deas (Hebr. ix). Necesse sunl in bello, boc maxime in loco, ubi et ipsa con-
esl enim exemplaria quidem coelesliumhis riiunda- " ientionis eoriim causa est nobis incognita. Neque
ri, ipsa autem coelesliamelioribU'shosliisquâmisïis,' enim incredibile est quia juxta hoc quod alibi proe-
juxta quod Aposiolusper loiaffl ad HeboedsEpisio- cipilur : Contenditeintrareper anguslamportant (Luc.
lam, inter legem dislinguens et Evangëlium, pul- xuij , honore se inyieemproeveniendocerlaiiat. Ve-
cherrima expositioneet plenaria râlione déclarât. rum qualibel eX caUsaconienderint, nos potius pon
Verumlamenecce manus tradentis me mecum est carnales adhuc discipuliquid gesserini, sed spiritalis
in mensa.El quidemfilius hominis secundumquod de- magister quid jusseril videaraus.
finilumesl vadii, verumlamenvoeilli hominiper quem Dixit aulem eis: Regesgenliuvidominanlureorum,
iradetur. Qui de passioné proedixerat, el de prodi- et qui poiesjatemhabent super eos, beneficivocantur.
tore proedicil,dans locum poenitentioe,ut cum in- Vosaulemnon sic. Sed qui majpr estin vo.bis,-fiât sicut
tellexissetsciri cogitatioiies suas et occulta consilia, junior^ el qui proec^ssprest, sicut minislrator. Cer-
poenitereteum facii sui. Et tamen non désignaispe-, laniibus de prioralu discipplis,piu.s,magister«os non'•
cialiier, ne, manifesté correpius, impudeniiorfieret, iniioeconlenimnis arguit, sed formam qUamsequan-
Min.itcrimen in numéro, ut agat coiiscius poeniten- tur humilitalis modesta ratione describit. Jnqua ta- '
tiam. Proedicliet poenanï ut'quem pudor non vice- 0 men forma obtinenda.inajpj-eset praicessores,id est,
rat, corrigant denuntiata supplicia. Sëd et hodie doctores Ecclesioenon minima discreiione opus ha- '
quoque et in sempiiernuto,voeillihomini qui ad men- bent, ne videlicel reguin genlium. instar doniinari!
sam Domini uialignus accedit, qui, insidiis mente subjectis, seque ab eis gaudeant supervacuis laudi- i
conduis,qui,proecordiisaliquo. scelére pollutis, my- biïs ailolli, sed,ad exeniplumrégis proesintieffician- '
sieriorum Christisecrelis parlicipare non meluïl. Et- tu'r ac ministri. Quia nimirum necesse esl ut sic •
enim ille in exemplum Judoefilium hominis tradit, agenlibus per lmmilitalemsint.spçli, quatenus.contra r
non quidem Judseis peccalorihus, sed lamen pecca- dëlinquenliura vitia per zeluni jusiitioesint erecti, ut .
loribus, membris videlicet suis,- quibus illUd in- ei' bonis in nullo se prspferant, et çum prayorum-
oestimabileet inviolabile Domini' corpus violare culpa exigit, poleslalemprolinus sui prioratusagrio- -,
proesumit.Ille Dominumvendit, qui ejus ainorë àp li- scant. Ne enim proesidenlis aninius ad. elationeni
more.negleclo,lerrenaetcaduca, irao eliam crimi- potestatis suoedejepiationerap.iatur,rçcie per quem-
nosaplus amare et curare convincilur. Voe,inquarâ, dam sapienlem dicilur : Ducentle çonstiiuerunt,noii.
illi homini, de .quo Jésus qui allaribus sacrosanctis exiolli, sed eslo in illis quasi unus ex illis (Eccli.
inter jmmo.iandum,ut pote proposila consecraturus, ' xxxH). Hinc etiaui Petrus ait : Non dominantesin
599 :;BED;E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 600
Et tamen A . (Matlh. v), quoniam ipsi saturabuntur. Fruendos
' cleng^sëd forma facligregi (IPelr.v).
nbriunqu'amgravius deiinquilur, si imler perversos . sçilicet, olim desideralo et amato gaudio veri el in-
'pliis" oequalitas quam disciplina custodiaiur, quia , concussi boni. Et sedéalissuper thronos, judicanles
enim falsa pietale superatus ferire Heli delinquentes duodecimtribusIsraël. Hoeccstilîaquam psalrauscanit
.filios nolait, apud dislrictum judïcem semetipsum immutatio dextroe Excelsi- (Psal'. LXXVI) , ul qui
cum filiis crudeli damnatione percussit. Unde ne- nunc hunijles -gaudenl miuistrare conservis, lune
cesse est ut redorera subditis et matrem pielas, et super Domini mensam sublimes vitoe perpetuoeda-
patrem exhibeat disciplina. Atque inter hoecsollicita pibus alantur ; qui hic in lentationibUsinjUsiejudi-
circUmspectioneprovidendum, ne aut districtio ri- cali cum Dominopermanent, illic eum.eo super len-
- gida, aut pietas sit remisSa. taloressuos justi. judices veniant", et quanto huic
: Ï-Nam quis major est, qui recitmbltan qui minislrat? mundomagnahumii.iiaiedespeclisunt, lànto lune ac-
Nonne qui recumbil? Ego autem in medioveslrumsum cepiis sedibus majore culminepotesiaiis excr'escani.
sicut qui minislrat. Ad verba exhorlationis suimet Ailaulem Dominus: Simon, Simpn ,- ecceSatanas
adjungit exempla, quoe Joannes evangelista plenius expelivilvps , ulçribrarei sicut Irilicum. Ego autem
commemorans inler coelera scribit : Si ego lavi rogavi pro le, ut npn deficialfides tua. Ne glofiaren-
veslrospedesDominusel Magister,et vos debetisaller B J tur undecim aposloli, suisveviribus tribuèrènt quod
alterius lavare pedes (Joan. xm). Quamvis etiam soli pêne inter toi millia Judoeorum dicerentur in
verbo minisirandi pqssint omnia quoe Deus in car- tentaiionibus permansisse cqm Domino, oslendit et
ne gessit intelligi. Nam el ipsum sui sanguinissa- eos, si non juvantis. se. Domini essent opilulaiione
• cramenlum imministrandumnobisse effundere si- prolecii, eadem procella.cum coelerispoiuisse cori-
gnificat, Cura dicit : Sicut Filius hominisnon venil leri. Verum cum Salanas expeiit eos terilaré , et
ministrari,sëdmiiiislrare,el dare animamsuamredem- .velut qui irilicum purgat .ventilandocoucuièrê, do-
ptionem'promullis (Matth. xx), et hoc quoque ma- cet nullius fideraa diabolo, nisi! Deo, permittenle
joribus Ecclesioeproecrpuumminisirandi genusimi- tentafi. Salanoequippe ad.cribrandum, bonos ex'pe-
tandum ostendens, ul nonsolum mispricordiis,elee- tere est, ad affliçtionem.eorum, malilioe oesiibus
mosynoe,docirinoe salularis, spiriialis exempli mi- anhelare. Quo enim eorum lenialionem invidens
nisteria fratribus impéndamus, vèrura etiam sicut appelit, eo illorum quasi probaiionem deprecans
ille pro nobis animam suam posuit, ita et nos pro périt. Çum vero pro Pelro. rogans Salvator non ut
învicera animas ponere discamus. , non lenletur, sed ul non deficiatfides ejus obsecrat,
Vosautem eslis qui permansisiismecumin tentalio- hoc est, ut post lapsum negaiionis ad slaluni prisii-
nibus meis, el ego dispono vobis, sicut disposuil mihi . num poenilendoresurgat, insinuât -utilesanctis esse
rater meus regnum. Non inchoatio paiientioe, sed lenlaiionum flammis examinari, ut vel teniari quia
perseverautia coeleslis regni gloria donatur. Quia fortes fuerint appareani, velcognila per lentationes
nimirum perseveranliaquoe alio nomine constanlia sua infirmitate forliores discant, et sic , cum pro-
vocatur, robur quoddanl el fprliludo mentis, cun- bali fùerinf, acçipiant el.ipsi coronam vitoe, quam
clarunïque (ut ila dixerim ) est columna virtulum. repromisil Deus diligentibusse (Jac. îj.
Quoecura bene recta etfirma consislit, nihil esicer- El tu aliquandoconvenus, confirma fratres luos.
lius, nihil lulius bonis m'oribus.'Quod.sialiquo.de- Sicut ipse tua.m (inquit) fidem, ne Satana tenlanie
jicialur impulsa turbine, non sola labiiur; oninia deficiatorando protexi, ila ei tu infirmioresquosque
enim pr.orsusanimi bona simul corruum. Sicut ergo fratres exemplo tuoepoenitentioe,ne de venia forte
Pater disposuit (ilio regnum, quem factura obëdien-. desperent, erigere et confortare mémento. Quoil
tem ùsque admorlem,morlemaulemcrucis,exaltavit,et idem et post resurreetionem éxhortalur, cura ei ter-
donavilillinomenquodest super omnenomen(Philipp. tio sese amare proûtenli (decebat enim ut timorera
n), sic et filiusidem permanentes secum iii tenta- térnoenegaiionis, lernoe confessionis amor eluerel)
lionibus oelernumducetad regnum. Si enim complan-U tertio nihilominuspascenda'ssuas oves coramendat.
tali facli sumus,similiiudininïorlisejus, simulclïèsur- Qui dixil ei: Domine, lecumparalus sum el in car-
rectioniserimus (Rom:yi). A cujus' sublimiialé pro- cerem,et in morlemire. Al ille dixil : Dico tibi, Pe- '
ttiissi Judas infelix excipilurl Nam eianléquam hoec; Ire, non canlabit hodie gaUus, donec abneges nosse
'
Dominus diceret, exissë credendus est. Qui non . me. Quia dixeral se Dominuspro Peiri fidë rogasse,
modo- përmanere cum illo iri tentationîbus sprevit, conscius ille proesentis affectus iideique fervenlis,
verum ipsos lentationum ejus juvit auclores. Exci- sed futuri casus nescius, non crédit se ullatenus
piunlur et illi qui, audilis incompreherisibilissacra- ab eo posse deficere.Veruin qui solus'novil quid sit
menli verbis, abierunt rétro, et jam noii cum illoi in homine, ne qui"fideliumsuo vel de slatu incauie
-ambulabant. Non enim recedenies a Domino, nisii confidai, vel de, casu incaulius. diffidai, et quasi
quotqu'otpoenitendoredierunl, potuere salvari. Deus modum, lempus, ac numerum negaiionis ejus
Ul edalis et bibalis super mensammeam in regno. proedicit, et quasi misericors auxilium suoedefen:
Mensahoecproposiia omnibus sanctis ad frnendum,,' sionis promitiit. ..,..,
coeleslisest gloria vitoe. Cibus polusque ille de quoi Quandomisivos sine -sacculo,et pera, el ealcea-
alias dicilur : Beati qui èsuriunl el siliuni justiltami mentis,nunquidaliquid defuit vobis?Al illiditcerttnt
601 IN LUCiE EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. "VI. - 002
Nihil. Dixil ergo eis : Sed nunc qui habet sacculum, A audaciam pro Domino cerlandi, et evulsa iclu ejus
tollat similiter el peram, el qui non habet, vendat tu- ' auricula, Dominoetiam raoriluro pietatem virtutem-
nicamet emal' gladium. Quam juste discretionem que dôceret inesse medicandi. Aliter qui nequaquara'
matrem cunciarum nulricemque virtutum Patrum : vagina exemptus osierideret eos nec totum quod po-
senlenlia deûriiat, et ex hoc Domini sermone proba- tuere pro ejus defensionè faicere permissos.
tur, qui non eadem vivendi régula persecutionis qua El egressus, ibal secundumconsuetudinemin mon-
pacis tempore discipulos informat. Sunt.nahique lem Olivarum. Secuti sunl autem illum et discipuli.
virtutes quoe,semperobnixeque tenëndoe, sunt quoe Tradendus a discipulo Dominus, consueli secessus'
pro tempore locoqueprovida sunt discretione mu- locum quo racillime reperiri possit, adit, Ubi sunt'
tandoe. Quis etenim, nesciat viscera misericordioe, ergo qui eqm mortem timuisse, invitumqUeconten--
benignitatem, bumililatem, paiientiam, modestiara, i dunt esse crucifixum? Et pulchre sui côrporis et
caslilalem, fidem, spem, charilatem, el his similia; sanguinis raysteriis imb.utos in raônlem Olivarum
sine ulla leniporum intercapedine fidelibus esse ser- discipuloseducit, ut omnes in morte sua baplizatos
vanda? At vero famem, silim, vigilias, nuditatem, allissimo saneti Spirilus chrismate confirmandos
leclionem, psalmodiam, orationem, Iaborem ope- esse designet, qui. dicere possinl cum Psalmisia :
randi, doctrinam, silenlium, et coetera hujusmodi, B Signalant est super nos.lumenvullus lui, Domine, de-
si qui semper exsequenda putâverit, non modo se disli loelitiamin cordemeo (Psal. iv). Et de quibus
horum fruélu privabit, sed et notam indiscretoeob- . ante subjungiiur : A tempore frumenli vini et olei
stinâiionis, imo stiiltitioe pervicacis incarret. Magi- sut, mulliplicatisunl (Ibid.).
ster itaque Dominusque virlutum ut modum discre- El cum pervenisselad locum, dixil illis : Orale ne
lionis.insinue!, missis ad proedicandura discipulis, inlretis in lentaiionem. Impossibile est humanam
nequid tollerent iri via proecipit,videlicet, ordinans animam non tentari. Unde et in Oraiione Dominica
ut qui Evangelium annunlianl, de Evangelio vivant. dicimus ; Ne nos inducas in lentaiionem(Malth.vi) :
Mortis vero instante periculo, el lola simul gente, non lentaiionem penitus réfutantes, sed vires susli-
paslorem pariter gregemque persequente, congruam nendi in lenlationibus deprecantes. Ergo:et.in prae-.
tempori regulam decernit, pecuniam, sçilicet victui sentiarum, non ait Orale, ne. tenlemini, sed Nein-
necessariam, donec, sopita persecutorum insania, tretis in lenlalionem,lioc est, ne lenlaiio'vos sùperet •
tempus evangelizandi redeat, tollere permittendo. -: nltima, inlra suos casses,leneat; verbi gralia, mar-
Ubi nobis quoque dal exemplum jusia nonnunquara : tyr qui pro confessione Domini sanguineni fundit,
causa inslanle, quoedara de nostri propositi rigore tentatus quidem est, sed tenlationis relibus nou li-
posse sine culpa inlermitti. Verbi gralia, cura per C gatus; qui autem negat, in plagas tenlationis fei-
inhospitales porro regiones iter agimus, plura via- currit.
tici causa, quam domi. habebamus, licere porlare. ; El ipse avulsus est ab eis, quantumjaclus est lapi-
Gladium quoque vel habitum suraere, vel non habi- dis. Et positisgenibus, orabat dicens. Dato apostqlis .
lum jubetemere, ut sciant legenles non facultaiem ' proecepto orandi, et ipse avulsus ab eis solus orat
resistendi déesse discipulis, sed magislro amorein ! pro omnibus, significans lanlum orationem suam,
potius ihesse patiendi. Ubi et si nulla esset a).;a-, quantum et passionem a nostra dislare, et positis,
causa evaginandigladii, suffecerat illa, ut ampulaia , genibus orat, ut humiliiateni mentis habitu carnis
servo auricula, tactu Domini sanaretur, et bénéficia ostendal. Avulsus est autem ab eis quantum jactus
•
virtus Salvatoris, etiam percussores suos, ne iram est lapidis, tanquam hoc eos typice admonuerit, ut
percussi susiinere, sed fidem resurgeniis suscinere in eum dirigèrent lapidem, id esl, usque ad ipsum
mallent,. admoneret. - - - - - perducerent in lentaiionem legis, quoescripla erat in
Dico enimvobis quoniamadhuc hoc quod scriptum lapide. Usque ad illum enim potest pervenire ille^
esl oportelimpleriin me : 1E1cum injuslis depûlatus..= lapis, quoniam finis legis est Christus ad jusliliam,
esl. » Etenim ea quoesunl de me fuient habenl, Ecce j-'omni credenli.
quare discipuli sacculum, peram et gladium lollëre i Pater, si vis, transfer calicemislum a me. Verum-
monenlur, videlicel quia Dominuscum injuslis erat tamen non mea voluntas, sed tua fiât. Transferri a se
;
deputandus, quodpassionem ejus describens inler calicem postulat, non quidem timoré patiendi, sed
coeieraponit Isaias (Isai. LUI), vel latrones utiqUe, misericordia prioris populi, ne ab illo bibat calicem
in quorum medio crucifigendus, vel inferos ad quos propinatum. Unde et signanter non dixit Transfer a
'
per morlem erat descensurus, insinuans. Et lune me calicem, sed, calicem islum,' hoc est populi Ju-
enim depûlatus esl cum injuslis, cum descendit ad doeorum,qui excusalionerii ignoranlioe habere non
inferos, el quos suos ibi reperit, revocavit ad supe- : pblest si me occiderit, habens legem el proplietas,
ros. Juxta quod eidem alius propheta décantai : Tu : qui me quolidie vaticinaniur. Et tamen r-evertensin
quoquein sanguineleslamenti lui emisislivinclosluos ' semelipsum, quod ex hominis persona Irepidanter
dèlacu,inquononeslaqua(Zach.ix). teuuerat, ex Dei filii potestate confirmât.
At illi dixminl : Domine,ecce gladii duohic. At ille Verumlamennon mea voluntas, [sed tua fiai. Non
'
dixil eis : Salis est. Duo gladii siifficiuni ad lesiimo- (inquit) hoc fiai, qiiod humano. affecîu loquor, sed
nium sponie passi Salvatoris. Unus qui et apostol«s^ propler quod ad terras tua voiunlate'descendi. S'
1503 BED;E VENERABILISOPP, PARS .II. SEGT. I. — EXÉGËTICA GENllINA. 60i-
ergo (inquit) firri poiest, ut sine intérim JudoeorumJMuuni Tsuamorte innoxia, coeleslem resuscitaret àd
credàt genlium multitudo, passionem recuso. Sin vilam.
aulriinilli expoecandisunl, ut omnes génies videant,. Et cumsurrexissetab oretione, èlvenissetad disci-
non. mea, Paler, ';volunlas» sed tua fiai. Aliter : Âp- pulos suos, inveriilillos dormientesproetrislitia. El ait
propinquans passioni Salyaior, infirmanlium inse- illis: Quid dormilis? Surgite, el orale, ne inlretis-
ïoeem sunipsi.f)djçens : Pater, si vis', transfer cali- in tenlationem.là est, ne iri vos calix meoe passionis
cem islum a me, eorumque ijmorem ut abstralrëret, incumbal. Ubi liquido -demonstrat, quia et pro illis
susçepjt. Et rursjjs-,per obedientiani,- forlitudinem orayerit, -quos.et ipsos sedulo monet, oraliorium
mentis oslendens, ait: Verumlamennon mea volun- suarum vigilando et orando existere participes.
tas, sed tua fiai. Ul cum hoc imminet quod fieri Adhuceo loquenle, ecce-turba, et qui vocabalurJu-
imlurau.s,sic per infirmilaiem petamus, ut non fiât; das unus de Juodëtim, anlecedebaleos-, et appropin'.
quatenus per fortijudinem parali sîmus ut voluptas quavjt Jesu, ul oscularelureunu Quarer osculeturalii»
Conditoris nostri ;etiam contra nostram voinntatem evangelistoemanifestant, hoc «si, ut hoc indicio di—
fiât. gnosceré possinl ipsum êsse quem traderel. Suscipit
non quo.simu-
Apparuit autem illi angélus de cMo, confortons aUtemDominus psculum traditoris,
eum. Alibi legimusquiâ angeli accesserunl,et mini- §: lare nos doceat, sed ne proditioném fugere videalur,
slrabanlei. In documenlo ergo ufriusqUe natnroej et simul et. illud Dayidicum complens : Cum his qui
ei angeli ministrassè, et euni angélus confortasse oderuni'pacem,eranvpacificus (Psal. exix).
describitur, quoniam qui Deusante soecula exs'titit,' Jésus autem dixit eî'.Juda^ osculoFilium hominis-
homo faciusest in finesoeeuïorUm.Qui et prîusqiiam (radis. Filium, inquit, hominis Iradis, quia caro, non
per resurreciioms exaltâretur gloriam, divraitaie divinitas, comprehendilur. Illud tamen plus confu-
super arigelos fuit, sed tamen ab angelis, ut seri- tat ingratum, quod eum iradiderit, qui cum esset
•
plum est, ïiUmanilâte mirioratus (Psal. yni), ex quâ D,eiFilius, propter nos tamen Filius hominis esse
et morti subjaeuit. At postquam înortëni resurgendb voluil. Et quasi dicat; Propter lesuscepi, ingrate,"
càlcavit, humanitatém suam etiam majeèlatibus" quod Iradis. Inlerrogativ,esane pronunliandum puto,.
aiïectu corrjpiat proditorem. Judaj
arehangelorum superposuit. Gert'esi quid sibi hoere-" quasi amantis
sis ex hoc blanditur, ut infirmuni affirme! cui opus oscûloFilium hominis^.iradis? hoc est, amoris pi-
fuerit angeli conforlantis auxilio, raemineril Cr'ea- gnore vulnus jnfiigis, es charilatis oflîcio sanguineni-
tor.emangëlorum creâturoesuoe non éguisse proes'i- fundis, et pacis insiruaienio morlemirrogas, servus-
diO. Quippequi, si vellet, duodecim»rniilia légiônum 't\ Dominum, discioulus prodis magistrum, eleelus au--
de coélis angëlorum deducerèt. Turil dëindé irecës-- clor.em? '-.-•
sario eo modo eum conforlatum, quo et tristem essë. ' Videnlesaulem.hiqui circuipsumer-ant,quod fulu- -
Nàm si nobis trisiis est, id est, propter nos Irislis rtitnétfuly dixenini e'f: Domine,-sipermlimus in gla-
' Et péreussil ùnus exillis'senum principis Sa-
est, ïiecesse est ut et prbptër nos s'il confbrtatus' et dio?
nobis. cerdotum, et- ampulcmU-auriculam ejus dexleram. -
hoc fecit. ul Joannes evaûgelista doeelyeo»
Et factûs' in agonia, prdiixius ordbal. Quid pro Petrus
dem nimirum mentis ardore, quo coeiera fecerat,
se. ille cum àgoriîa peieret, qui in terris positus
Sciebai enim quomodo Planées puniêndo sacrilegos -
coeleslia cum poteslafe Iribuebat? Sed, apprppin-
méreedem justitioe et saPerdotii perennis acceper.it.
quànle morte, noslroemenlis in se certamen expr.es- Quod vero sequitur .:-
sit, qui vira quamdàm tèrroris ac fbrniidinis paii-
cuit) solulionem carnis oelernô Respondens aulem Jésus, ait. : Sinile usque hue
iriur, per judicio pro- ,, Non ila-seiitieiidum est, quasi placuerit ei usquea
piiiquaraus. Neque'enini tune cujuslibel anima im- hue factum, sed amplius .fieri nolnerii, in verbis
merito terrelur, quando post piislllum hoc ïnyenit,
in oetérnum" m ùiarenon quoe Malthoeus p.pnit dixissp Dominum: Couverte.
quod possit. J)' gladium,ttiumjn locpm suum; omnes çnjm qui noce-..
El foetus est sudpr ejus sicut, guttçe sanguinis de- perinf-gladiuin,gladiç pet'ibutiji,(Mallli. xxv.i);inlelli- ,
currenlis in fen'am..-Nemosudqrem hune infirmilali gebalur ppfius tolum factum, quo usas esl gladio
dëpulet, quia et contra naluram est sudare sangui- Pelrus Domino displjcnis.se.Illud enini verius esl, ,
nem. Neque ad hoere.siminfirmitatis pertinere ulio quod cum euni interrogassent dicentes : Domine, si
modo poterit, quod adyersus hoeresim?phanlasma perçutinifisin-gladio? tunp rçspondil : Sinite usque:
mentientém proficit, per sudorem sanguinis ad cor: , hue, jd«si, non yps mpveat quod futurum est, pec-
poris veritafëm. Sed polius inte|ljgat per ivrigatam mittendi sunt huçusque progredi, hoc -est, ut me .
sacratamqueejus sanguine ferram, non sibi q.u'jnpye- apprêhendapt, çtittipléanlur quoede me scripla sunl.,.
ràt, sed nobis aperte deelaratum, quod effectuai Sed inter mor.as.verborum interrogantium Domi-.
jam suoeprécis oblineret, ut fidem videlicet discigu- nuni et .U.Uus.resppndentis, Petrus, defensionis,avi-,.
lorum quam terrepa adliiic fragiljtas arguebat, suo ; dilate, majore pro p.p.mjno cpramolipne .percusfii. j
sanguine purgarei; et quidquid illa spandalide ejus Sed npn polueyunt .Çtiarasimul dici quae siniul fieri
morte peilulisset, hôc ipse loluni moriendp dëleret, pplueiun!» Non .emni diceret : Respondens.qutem^.
l'rapuniyersum laie terrarum orbèm peccalis roor- .Jesits, nisi illorum interrogationi responderei. Nain .
605 IN LUCJE EVANGEL1UM EXPOS1TIO.— LIB. Vf, «ûfl
de factoPefrï quidjudicaverit, Matthoeussolus dicit. A Quasi ad lalronemexislis cum glâdiiset fustibut 1
Ubi eliamnon dixit Malihoeus: Respondit Jésus Pe- Cumquolidievobiscumfuerimin templo, non extendi*
tro :Converte gladium tuum, sed dixil: Tune ait slis manusin me. Sed hoecesl hora veslra el potestaê
illi Jésus : couvertegladium, quod post factura appa- tenebrarum. Slultuin est (inquit) eum cum gladiis el
ret dixisse Dominum. fustibus quoerere, qui ultro se vestris tradat mani-
El cum teligisselauricuiam ejus, sanaviteum.Nun- bus ; et in nocie quasi laiilantem el yestros oculos
quam pietatis suoe Dominus obliviseitur, qui eliam declinanlem per proditorem investigare, qui quoti-
hostes suos non patilur vulnerari. Illi justo mortem die in templo doceat. Sed ideo adversnm ma in te-
inferunt, ille persecuipnim vulnera sanat : mystice nebris congregamini,quia polesias veslra qua contra
•docensel ipsos si converlanlur posse sanari, qui in lucem mundi armamini, in tenebriâ est.
suoesunt niortis consensionevulneraii. Juxia alle- Comprehehdeniesautem eum dusceruntad domum
goriam servus iste populus est Judoeorum,principi- principissacerdotum.Prineipem sacerdotum Caipham
bus sacerdotum indebilo maneipatus obsequio, adeo significat, qui erat ponlifex anni illius, sicul Joan-
ul illorum suasu Barabbam dimilli, Jesum vero nes evangelisia teslatur.
quem paulo antë hosanna concinentes filium David Peints vero sequebùturalonge. Merito a longe se-
"
regemque claniabanl, pelèrent crucifigi. Qui in Do- quebalur, qui jam proximus erat negaturo. Nequa
mini passionedexteram auricuiam, id est, spiritalem enini negare posseï, si Chrislo proximus adhoesisset.
legis intelligenliamperdidit, sinislra tantum, hoc esi, Verum ïn lioc maxima nobis est admiratione vene-
ulilitate lilteroecontentus. Quoevidelicet auris Pétri randus, quod -Dominumnon reliqoit,' etiam cum ii-
gladio decidilur, non quod ille sensum inielligendi. merei. Quod-enimtimet, naiuroeest; quod sequitur,
audienlibus lollat, sed divinoablatum judicio negli- devolionis; quod negai, obreptionis ; quod poenitet,
genlibus pandat. Verum eadem dexlera auris in iis fidei. Aliter : quod ad passiojiemeuntem Dominum
qui ex eodem populo credere maluerunl, dîvinoe a longe sequitur Pelrus, significabat Ecclesiam se-
dignatiqne pielafis pristino est resliluta officio.Ali- cuturam quidem, hoc est, imilaluram passiones Do-
ter : auris pro Dominoamputata, et a Domino sa- mini, sed longe differenier. Ecclesia enim pro se
nala, significatauditum ablata yetustate renovâium, •paiitur, at ille pro Ecclesia.
ut sit in novitate spiritus, et non in vetusiaiè liite- Accensoaulemigné in me'dioalrio et circumsedenli'
rse. Quod cui proesiitumfuerit a Chrislo, proeslabilur bus illis, erat Pelrus in medioeorum. Est diîeclionis
et regnare cum Christo, Unde bene et Malchus, quo ignis, est et cupiditatis. De hoc dicitur: Ignem vehi
nomine servus ille vocabatur, rex sive regnalurus p millere in terrant , et quid volo, nisi ut ardeat
interprétatur. Quod autem servus invenlus est, et (Luc. xn)? De illo : Eccevos omnesaccendentesignem
hoc pertinet ad illam veluslatem quoe in servituierii accincti flammis, ambulate in lumineignis vcslri et
gênerai, quod esl Agar. Sed cura accessissel sanitas, flammisquassuceendislis(Isai. L). isle super credeh-
figura.faest et liberlas. tes in coenaculoSion de coelodescendons, variis lin-
DixilaulemJésus ad eos qui vénérant ad se princi- guis Deum laudare docuit. Ille lerrenâ materia Cai-
pes sacerdotum. el magistralus lempli, el seniores. phoelotus in alrio, flammis negandi Dominum lurbas
Quoerilurquomodo Jésus principessacerdotum, ma- accendit. Hoc Moysesaureum idolicaput, illo Sede-
gistralus lempli, et seniores qui ad se venerint allô- chias Jereniioeprophetanlis scripta consurapsit. Qui-
qui dicalur, qui apud alios evangelislas non ipsi yé- cunque viliosum nbxiumque in se éxstinguit inceri-
nisse, verurh in atrio Caiphoeexspeclanles, ministres dium, potest Domino cantare : Quia faclUssum tient
misisse perhibeniur. Sed quia poniifices, Pharisoei uler in pruina, justificalionestuas non sum obtiW.s
et seniores ita de Domini nece agebanf, ut velut ipsi (Psal. cxvm). Al qui flammam virlutum perdidit,
a sanguine ejus yiderenlur innoxii : Non tradaiur audit a Domino: Quoniamabundavit iniquilas, refri-
per nos, sed perdiscipulum suum; non compreheii- gescil charitas mnllorum (Matth, xxiv). Quo frigofe
, datur a nobis, sed a tribuno lurbisque ; non a nobis J) lorpens ad horam apostolùs Pelrus persecuiorula
prp illo Barabbas, sed eligatur a populis; ad exlre- prunis calefieri cupiebat, quia temporalis commodi
mum non a nobis, sed a proeside damnelur, neque solatium perfidorUni socielato quoerebat, Sed non
npstra, sed Rpmanoemilifioefnanu criici al'figaïur: mora, respectus a Domino, cum ignem eorum cor-
yolenseyangelista eos maxime guprum curictàcon- pore, tum infidelitatemcorde reliquit.
silio gerebaplur sanguinis ejus osiendere reos, dicit Quemcumvidissetancilla quoedamsedenteMad lu-
principes sacerdotum et raagistratiis templi et se- men, et eum fuissetihluita, "dixit: Et hic cumilloerat.
niores ad comprehendeudumvenisse Salvaiorem| ut Quid sibi vult quod prima euni prôdit ancilla, cuin
hinc cpnjicj dareiur quia sicut ijli non per seipsos; viri utique magis eum potuerîni rëcognoscere, nisi ut
sed per eos quos miserunl apprehendeiidUra Cliri- et isle sexus pëccâsse in necem >Dôminividerëlur,
siuni, quid aliud quam ipsi in suoe jussioiiis poië- et isle sexus redimereiur pet-Domini pàssiônem? Et
staie ypner.uni? sic omnes qui crucifigëndumëuni ideo mulier resurrectiOnisâccepil prima myslerium,
impiis vpeipusclamaverunt, non quidem per seipsos el mandata CuStOdit, ul véteretri proeVàriGaiionis
eum, sed lamen per illum qui eorum clamore ad aboleret errorem.
hoc nefas irapulsusest, occiderùnt. Al ille negàvileUmdiçenS: Mulier, lion noviillumm
607 BEDj: VENËRABILISOPP. PARS II. SECT.; I. — EXEGETICAGENUINA. 608
Quidam p.o ërga apostolum Pelrum affeciù locum A t. super me ? respice et exaudi me, Domine Deusmeus
hune ila intérprelanlur, quasi bene dixerit se illum (Psal. xn), id est, miserere el adjuva. Quam nociva
non nosse quem mens huriiana nescit comprelien- ,sane alloqqia përfîdorum ! Petrus inter Judoeosvel
:dere, quia nemo sciât Filium nisi Pater (Matlh: xi). bominem se nosse negavil, quem inler condiscipulos
Iterum quoqueinquisitus dixerit: 0 homo, non.sum, Dei filiumconfessuserat. Sedne, in airio Caiphoere-
;-malensse negare qUamChrislum. Sed et tertio iri- tentus, poleral agere poenilenliam?Egredilùr foras,
•terrogatus, cum ait : Homo, nescioquid dicis, signift- ut, ab impiorum concilio secrelus, pavidoenegaiionis
caverit se saerilegia illorum nescire, hoc esl repro- sordes liberis flelibus àbliiat.
bando et exsecrandodamnare. Sed hoecquam frivola El viri qui lenebanïillum, illudebaniei coedenles,el
sit expositio, et Doniinus qui se veridica contesla- velaverunleum, el perculiebantfaciem ejus. Iraplela
lione, 1er negandum a Petro proedixerat,et ipse Pe- ésl hoc loco prbphelia, quoe ait:'In virga perculient
lrus insinuât,' qui se hoec non de.industria; sed; de maxillamjudicis Israël (Mich. v). Sed qui tune coe-
subreptiône loculum, subsequenlibus lacrymis mani- sus est;coIaphis Judoeorum, coeditur eliam nunc
festât. blasphemiis falsorum Chrisiianorum. Velaverunt
Et post pusillum aliusvidens eumdixil: Et tude .autem eum, non ul eorum ille scelera non videai, sed
.aliis es. Pelrus vero ait: 0 homo,non sum.In hac •B ut a seipso, sicut qiiondam Moysi fecerunt, faciem
.negatione (beati Pelri, discimus non solum ab eo ejus abscoridat.'Si'enim credérent Moysi, credereiit
negari Chrislum, qui dicit eum non esse Chrislum, forsiian et Domino. Quod velamenlum usque hodie
-sed: ab.illo, elianrqui eum sit, negatseesse Chri- ^manet super cor eorum non revelaium,nobis autem
. stianum ; Dqmjnus autera non ait.Petrp: Discipulu.m in Chrislum c'redëiiiibus ablatum est. Neque enim
, nieum te negabis, sed :me negabis.:Negayit ergoip- frustra eo morienlei vélum templi'scissum est mé-
Îsum, cum se negayit ejus esse;discipulu.m. dium
Et intervalle,fado quasi horoeunius; alius. quidam El inlerrogaverunleum aicenles: Prophetiza quis
-affirmabat,dicens: Vere et hic cum illo 'erat, nam et est qui le percussit. Et alia mulla' blasphémantes, di-
: Galiloeusest. Non quod alia Iingua.Galiloeiatque alia cebant iiverinî. Hoecquasi in'contumeliam faciebant
loquerenlur Jerosolymi.toe,qui ulrique fuerunt He- ejus; qui se a populis proplielam voluerit habéri:
-.braei,sed quod unaquoequeprovincia et regio suas sed ipso dispensante qui patilur, omnia pro nobis
, habendo proprieiates, yernaculum loquendi sonum fiunt,,ut sicut Pelrus horlàtur Christoin carne passo,
, viiare non possii. Undein Aciibus apostolorum cunf ,nos eadem cogitaiione armemur.. Et hoereticiaulem,
. hi, quibus Spiritus sanctus insederal, omnium gen- /„ vel Judoeiusque hodie qui Jesum Deum negant, et
ti'um linguis loquerentur, inter alios qui de diverso mali calholici, qui, eiimreprobis aetibus exacerban-
mundi climale convenerani, eliam qui habitabant tes, videri ab illo suas cogitationes et opéra tenebra-
. Judoeam mirantes dixisse referuntur : Nonne ecce rum non aulumanl, quasi ei illudentes. aiunt:
. omnesisli qui loquunlur, Galiloei sunl? El quomodo Prophetizaquis est qui le percussit.
. nos audivimus unusquisque linquani nostram in qua . El ut faclus esl dies, convénerùntsenioresplebis,et
-nali sumus? , -, , principes sacerdotum,'et scriboe,et duxerunlillum in
El ail Pelrus: H opta, nescioquid dicis. Elepniinuo conciliumsuum dicentes: Si lu es Christus die nobis.
. adhuc illo loquenlecanlavit gallus. Solet Scriptura Non verilalém desïderabanl, sed calumniam proepa-
. sacra soepemerilum causarum, perstalum designare rabant. Siquidera Chrislum bominem taniummodo
temporum. Unde Pelrus, qui média nocle negavit, ad .de stirpe David venturum sperantes, sicut ei iuterro-
galli canium poeniiuit.Qui etiam post resurrectio- ganti alias ipsi resporiderunt, hoc pro magno ab ed
nem, diurna sub luce, Dominum quera 1er negave- :quaêrebant, ut si diceret, Ego sum Christus (secun-
.rai, tertio se aroare professus est, quia nimirum .dum quod illi soluni sapiebant) de semine David,
quod in tenebris oblivionis erravit, et speraioejam calumniarenlur quod sibi arrogaret reeiam poie-
.lucis rememoralione correxil, et ejusdeni veroelu-1ry statem.
eis adepla proesentiaplene toium quidquid mulave- El ail illis : Si vobisdixero, non credelismihi.Si
rat, erexit. .Hune opinor gallumaliquern doctorum aulem et interrogavero,non respoitdebitismihi, neque
. inielligendura, qui nos jacenles excitans et somno- dimiileiis.Soepeillis dixerat Christum se esse, vide-
lentes increpans, dicat : Evigilale, jusii, el nolite licel, quando aiebat : Ego et Pater unum sumus
. peccare(I Cor. xv) .,-..-.. (Joann. x) ; El ilerum : Opéra quoeego facio in no-
Et convenusDominusrespexit Pelrum. Et recorda- minePatris mei, hoectestimoniumpérhibenl de me, sed
tus est Pelrus verbi Dominisicut dixerat:; Quia prius .vos.noncredttis (Ibid.), et coeteratalia. Interrogave-
quant gallus canletj 1er me negab'ts.-Elegressusforas rat quoque quomodo dicerent Christum filium esse
.Pelrus flevityamare.Respicienle Domino, Pelrus ad David, euni ipse Davidin spirilu Dominum suum il-
•correyersus, maculamnegaiionis poeniienlioelacry- lum vocaverit, ut tali nimirum inlerrogationeprovo-
mis tergii, quia non solum cura agitur poenitenlia, caii discerent eum non solum verum hominem, quia
verum ut agalur, Dcimisericordia necessaria est. filium David, sed eliam verum Deum, quia Dominum
Respicere namque ejus, misereri est. ^Unde Psal- esse David, Verum illi neque dicenti credere se-
misla: Usquequofiriquit) exaltabitur inimicus meus quendo,neque interroganli respondere quoerendo,ne>
. «0» IN LUC;E EVANGELIUMLXP0S1T10. - LIB.-V7. 616
que eum qui ïnnoxïus approbatus est, immunem A 1 verbo proesidi, quo et principibus sacerdotum re-
!
dimiitere volebant. Qui autem semen David calurà- sporidet,• ut propria sentenlia condemnentur. Et
niari quoerebant,plus est quod audiunt. •nolandum quod duobus Domino objeclis, videlicet
- Ex hoc autem eril Filius hominissedens a dexlris quod el tributa Coesaridare prohiberel, et se Chri-
virlutis Dei.Si ergo tibi in Chrislo, o Judoee,pagane, "slum
' regem dicerel, Pilatus de uno regni verbo in-
-et.hoeretice,côntemplus, infirmitas, et crux, coniu- terrogandura pùlavil. Potuit enim fieri ut illud
-iifelia est, vide quia per hoec filius hominis ad Dominijudicium, quod ail: RedditeCoesariquoeCoesa-
-dexteramDei patris sessurus, et ex parlu virginis ris sunt, et quoeDei sunt, Deo (Malt, xxu), eliani
«homo natus, in sua cura coeli nubibus est majeslate Pilalum audisse conligerit, ideoque causam hanc,
"Venturus. Unde et Apostolùs, [cum crucis abjecta quasi apcriuni invidorum raendacium nihili peu-
descripsissetj'adjunxit, dicens: Propler quod'.ciDeùs dens, solum hoc quod nescïebat quoesilu dignuin
'illum exaltavil, el donavil illi nomenquodesl super duxerii.
oînnenomen,ul in nomine Jesu omne genu flectatùr Ait aulem Pilatus ad principessacerdotumel turbus:
- coeleslium,"terrestrium,et infernorvm,el omnis Iingua Nihil inveniocausoein hoc homine.Hoc est quod ipse
confilealur quia Jesus Christus in gloria est Dei pridie quam palëreiur inler alia discipulis ait:
' B
] Venitenimprinceps mundi hujus, et in menon habet
(Philipp. n).
. Dixeruntaulemomnes: Tu ergo es Filius Dei? Vos quidquam(Joann. xiv). Sed quiaprinceps mundi, hoii
eicitis quia egosunt. Ita responsioriemlemperàt suam, est Pilatus, eum absblvit, in quo nihil causoequam
ut et verum dicat, et sermone ejus: caluninioenon damnaret invenit, vide quid agant Judoei,qui non
paleat. Maluitenim se Chrislum Filium Dei probare, oequitatisamore verum investigare, sed invidioesti-
quam dicere, utcondemnàndi causa' lollërelur his mulo justum damnare satagunl.
qui quod objiciunt, hoc ipsi fateniur. ( At illi invalescebantdicentes: Commovelpopulum,
, At illi dixerunt:Quid adliuc desideramus lestimo- docensper universam Judoeam, el incipiens a Galiloea
niuml Ipsi enimaudivimusde ore ejus. Testimonium usquehue. Hic accusaniium sermo magis el eum qui
;Domini,-quod ipse Christum el Filium dixerit Dei, accusaïur inuoxium,"ei eos qui. accusant docet esse
in eo acceperunl quod ait : Erit Filius hominissedens perversos. Docuisseenim populum,et a prislini tem-
a dexlrisvirlutis Dei. Et inlerrogantibus: Tu ergo es poris ignâvia docendo commovisse, tàlique aetu a
Filius Dei ? Respondit: Vosdicilis quia egosum. Sua, Galiloeausque ad Judoeam,hoc est toiam a fine usque
•se ergo senlentia condemnaut, qui eum morli tra- ad finem, terrain repromissionis pertransisse, non
dunt, quem et oris et operis sui testimonio Deum :„ criminis, sed indicium constat esse virlutis. Poluit
esse cognoscunt.Condemnant ël Arianos, qui verba namque aliquis amâlor Domini, sicut eliam 'fecit,
divinoemajestatis nunlia, clarificatojam post morlem eamdem sententiam laudis loco ponere, dicendo au-
Domino, nolunt inlelligere, quoe, eo vincto adhuc diioribus bonis : Vos scilis quodfactumestverbumper
flagellaioque,el irriso, ipsi qui crucifixuri erànt in- universam Judoeam. Incipiens enim a Galiloea post
lellexerecarnifices. baplismum,quod proedicavitJoannes, Jesum a Naza-
CAPUTXXIII. . reth, quomodounxil eumDeiis Spirilu sancto et vir-
Et surgensomnismultitudeeorumduxerunt illum ad Iule, qui pertransiit benefaciendo,et sanando omîtes
Pilatum. Ut sermo Jesu compleretur, quem de sua oppressos a diabolo, quoniamDominuseral cum illo.
morte proedixit: Tradetur enim genlibus, et illudeiurj Denique Pilatus neque inierrogandiim de hoc ra-
et fiagellabilur,et conspuelUr.El postquamflagellave- tus Salvatorem, se magis ipsum nacta occasione,'
rini, occidenteum (Luc. xvm). Genlibus quippe Ro- cupit ab eo judicando liberum reddere. Nam se-
manos significat.-Nam Pilatus Romanus erat, euni- quitur;
que in Judoeam Romani proesidem miserant, cui - Pilatus autemaudiensGaliloeam,inlerrogavit si homo
crucifigendum.iradunt DominumJudoei, qui se islo Galiloeusesset.Et ut càgnovilquod de Herodis pote-
modo ab ejus inlerfeciione velut alienos facere eu-,n state est, remisil eum ad Herodem,qui el ipse Jeroso-
piuni, ut non eorum innocénlia, sed ut demenlia lymiserat illis diebus.Pilatus quideni, ne contra eum,
monstrelur. quem insontem et propler invidiam iraditum cogno-'
. Coeperunlaulemaccusare illum dicentes: Huncinve- verat, sententiam dare cogeretur, Herodieum misit
nimussubvertenlemgenlemnostramel prohibentemtri- audiendum, ul ipse potius eum qui ejus patrioeTe-
buta dare Coesari,el dicenlemse Chrislum regemesse. irarchus exislebal, vel absoiverel, vel puniret:
Arguuntur.impielalisJudoei,quod accusantesSalvalo- verum divina Providenlia, ne qua Judoeis excusatio
rem ne falso quidem aliquid verisimile quod ei obji- rémaneret, quasi non ipsi, sed Romani Chrislum
cere possint, .inveniu.nl.Et"ideo sicut Marcus dicit: crucifixerint, Herodes quoque, qui nalii et religione
convenieniiaeorumteslimonia non eranl (Marc. xiv). eral Judoeus,cum exèreilu suo quid de illo senserit
Verum ipse ut nobis patieniioeproebeat exemplum,,' est ostentare permissus. Simul et impietas utriusque
sicut ante verberatus, sic et'modo' accusatus silet ac: provincioe,Judoeoesçilicet, in qua natus, et Galiloeoe,
reticet. in qua'nuirilus est et conversalus, in eius necem
Pilatus autem inlerrogavit eum dicens: Tu es rex; conspiranlis oslenditur.
judoeorum?At ille resvondensail: Tu dicis. Eodëm'r Herodes autem visu JeSU qàvtsus esl valde, Eral
Mi BED^É VENERABILISOPP, PARS II. SECT. J. — EXEGETIGAGENUINA. 6i2
enim cupiens ex mullo tempore videre illum, eo quod-A quoerit. Iierum quoque ac tertio dimittere illum
àpdirél mùllà de illo, el sperabal signumaliquodvidere voiens interrogat. Sed quo çuriosfus ausiliaîorfinidi-
ab èo péri. ïnierrogabat aulemillum mullis sermonibus, mitlendi Jesum quem non reperit, quoerii: ,e,Qcrimj-
atipsenihil iltirespondebat. Taeuit, et nihil fecit, quia nosiores eos quos unani.miler ejus mprlem deside-
nec illius crudelitas mërebatur videre divina, et Dq- ranles rpperit; argu.it:
Éiirius jaciànliam declinabat. Ëtfortassein Herode Obiulislismihi hune hominemiquasi uverlenlempo-
omnes impii significaniur, qui si legi non çredide- pulum; etecceegocoram vo.bisinierrogansnuliant cau-
rint et prophetis, mirabilia Christi opéra in Evange- sant invenio in homine'istoex his in quibuseum accu-
îio quoque videre non possinj. .satis. Hoecdicendp Pilatus, absolvit quidem Jesum,
Stabanl eliam principes sacerdotum et scriboecon- quem pr.obavii insonlem , sed ul inipierentur Scri-
Stanteracciisanles eum. Açcusanlibus se principibus pluroe, quem absolvit judicio, çrucifixil mysterio.
sacerdotum erscribis, Dominusapud Pilalum pauca, Sed neque Herodes, Nam rem.isiD'OSad illum, el
apud Herodem nulla respondit, ne videlicet crimen eccenihil dignummorte acium est ei, Audi i coeoeJu-
diluens dimilterctur aproeside, et çrupis militas dif- doee, audi crudejis pagane. Pilatus ipse faleturj ne-
fefretur. Nam et jusmm profeclo eratutPilàto qui que se, neque Herodem dignum qùid morte in Chrislo
invitus.ferebat senteniiam, aligna in parte respon» J* reperisse, sed lanlum in occidendovel illndeiidd in-
deret: Herodem vero coelerosqueJudoeprumoplimaj .npxio .alienoeprudelilalis obiem.perasse clamoribus.
les, quia contra legis suoedécréta innoxium condein- Perçant ergo scripia, quoetanto post lempore conlra
nabànt, indignos per omnia suo sermone dueerei. Chrislumcpmposila, non illum apud Pilalum magi-
Propler illa ergo, quamvisresponderenoluit, ad hoc coeartis aceusaiura , spd vos apud Dominum perfi-
data est de Àgno siiiiiltiudo, ut in suo silenlio non dioeet falsilatis appusandos esse demonstrant
reus, sed innocenshaberelur. Ubi eriim tacebat, quasi Emendatum ergo i.llum dimillam. Flagris illum et
agnus loto pro grege imniolamiuspalienliàm proesta- ludibrjis quantum ipsi jubetis -,dummodo innoxium
pat ; ubi vero respondebat, quasi paslor bonus, pro sanguinem non silialis, affîciam.
créai lis sibi bvibus conlra luporum laironumque in- Necesseaulemiiabebaidimiiléreeis per dieni festum
sidias pugnabat. unum, Necesse hdbëbat ; non imperialis legis san-
*Sprevit aulem illum Herodes cum exercilu suo, et ction^ sed annuagenlis, cui per lalia.plâeèrc gau-
ïllusit îndulum vestealba, et remisit ad Pilalum- Quod debaii consueiudinë dëvinéius.
veste alba induitur, immapulatoedat indipia passionis, Ex.clamavit aulem simul universa turba-, dicens :
guoniaiii agnus Dei immaculatus totius mund' sit -_ folle hunç, el ûhnitte nobis Barab.bam,qui eral pro-
peccata ablalurus. Qui enim in veste alba spretus et pter sediiionem.quumdam(aclam in civitateet Aomici-
illusus, ipse in çasia carne est passus el sepullus, dium,, missus in carcerem.Hoeret Judoeisusque ho*
Àlitër : quod hic alba, juxta vero alios evangelistas die sua petiiio; quam lantolaboré impeiraturit. Qiiia
purpurea vel cocçinea veste indulus, illuditur, gera.i- enim dalasibiteptiolië; pro,Jesu laironém , prosai-
num mariyrii genus, quo per sancl.oeEcclesioepassiq- valore interfeclorem, pro dalore vitoe, élegêrUrit
-pes adornatur, expr-imit.Quoeet innocuara ejùsde.m ademptorem, merito sâliilem sitaraque perdiderunt,
Domini ,ac sponsi sui morlem mirata: DilecAw et la.lrpein.iisse ac -.sedilionibrisin tansum sUblrier-
jfinquit) meus, cqndidus, el rubicundus fCanl, y.). se.runl, u.t et patriain regnumque suura, quod plus
Candidus, sçilicet açlione, rubicundus sanguine, fit Çhrislp amavere, pprdiderini.et hâcteiius eam qùâra"
ipse variis membrorum suorum flosçu.lisvernaiis, in yendi.dere3yelaniraoe; vel côrporis libeHàtëiri reci-
pace lilia gignit, in bello rosas. pere non meruerint.
Et fàcli suntamici Herodes et Pilatus in ipsa.die. . Iierum aulemPilatus loculusesi ad ilip%'riolensdi-
Nam anlea inimicierant ad invicem.Hoc néfandissi- millere Jesunu At illi subclamabanl dicentes-: Crucifia
mura Ilerodis et Pilati foedus, quod in pccidendp ge, Crucifige mm. Quanta perfidOruui crudelitàs,
Christo pepigerunt, hactenus eorum velut hoeredita- ,g qpoenon solum Occidëre inndcentéril, sed et pôssi-
rio jure suceessores custodiunt, quando geniiles et mo génère .mortis occidere -,hoc est crucifigere dëSi-
Jiidei sicut génère et religione, ita etiam mente .dis- derant ! Péndenies enim in lignocrucifixi; clâvis ad
sidentes, in Christianis taraen perseguëndis, Christis lignum pédibus mânibrisque confixi, prû'duëlâ iribr-
que in eis fide perimenda cons.enliunt. -. le necabaniùrj et diu -vivebanturin crucé; ririnqûià
Pilatus aulem cqrivocalisprincipibus sacerdotum.,et longîor-yita -eligebal-ur,sed quia morsipsâ rpfoteri-
màgislraiibuSjei plèbe, dixit ad eos, Quantum dimit- debalur, ne dolor cilius fiiiirètur. Verurii ipsédë
lendi Jesu siudium gerat Pilatus, attende. Primo aç- morte pessima ticcidïl oriineirimortëmiPëssiriiaenirii
cusanlibus sacerdotum principibus, nihil se in.eo erat, non iniélligehiibus Judoeis.Nam a Domino ëlë-
causas diciUrivenisse. Deinde illis in coepto persi cta erat. Ipsam enim.crucem sUamsignUniliàbitUrUs
steniibus, miliit ad Herodem, utsivelille quid in eo erafi ipsam crucem dediabolo supératS, ïariquà'm
Bcelerisinvenire possit, an forte dimillendum decer tropoeUmin frriiitihus fidelium pbsïtùr'ùs, Ut dïcëret
nëre velit, expjoret. Posiremo et ejus agnita vo.lu.n-- Aposiolus : Mihi aulem absit gloriari, nisi in cruiè
tâiè, nec invento in Jesu facinore etiam plebis, cui Domini nostri Jesu filirisli, per quem mihi ïnuUdus
unum diinitlere per Pascha eonsueverat, sententiam cmcifixusesi,ei:egomundô (Gatul.v).
6is IN LUC^E EVANGELRJMEXPOSITIO.- LIB. VI.: Mi
llleauteni tertio dixit ad Hlos 'Quid enim mali /e- A Cyrenehoeres inierprelatur.Necproetereundum quod
cit isle ? nullam causant mortis inventain eo. Com- Simon de villa venisse referlpr. Villa enim Groece
ptantergoillumj el dimiltam, Hanc correptioneni qua . iràyos-vocatur, a qua pagani nomen trahirai, eo quod
populo saiisfacere, ne usque ad crucifigendum Sal- a civitate Dei alieniet quasi urbanoe sint conversa*
valorem soevirent, summoperequoerebal, non modo . lionis ignari. Sed de pago Simon egrediens, crucem.
eum obtulisserogilando, sed etiam deridendo etfiagel- portai post Jesum, cum populus nationum, paganis
lando nefandorumdesideriisexhibuisse, et verba evan- . ritibus derelictis , vestigia domini.csepassionis obe-
gelistoeJoannis, ei ipsa testaïur columnâ cui alligatur. dienter amplectilur.
Ulequisolvere compediios soletjplena Deo memhra Séquebalur autem illum mulla turba populi, et mu-
verberibus subdidit. Quoevidelicetcplumna in Ecclesia Iierum, quoeplangebant et lamentabàntureum, Con-
iuoniisSion posita dominicicruoris usqueiiodie çer- . versus aulem ad illas Jésus dixit. Mulla simul turba
nentibu'svestigia cërta demonstrat. Sed hoeclicetagat , crucem Domini, séd non una eadéraque mente sé-
Pilatus, quid .insaliabilis sacrilegorum furor concu- quebalur. Nam populus quidem , ut cujus riiortem
piseal, attende. ....'" , impeiraverat, morieniem loetus aspicerel ; mulieres
At illi inslabanlivecibus magniSjpostulantes ul cru- ,, vero , ut quem vivere desiderabànt, morilurum,- -
B
figerellir,el ihvalescebantvoceseorum. Quiatotam ac-. morieniem, et morluum plorareni. Non auiëm ideo ,
cusationèm quam adversusDominum detulerant, cre- solus mulierum planclus eum séquebalur, quia non
bra ac sollicita Pilatj inlerrogatione videbant evacua- innumerus etiam. predentiura virorura coelus de ejus ;
lanii tandem impudieï ad solas se preces convertunt, erat passione moestissimus,sed quia fe.mineu.s,quasi
utquod eriraiuândoel quasi raliocinando nequiverant; , contemplibilior sexus, libërius poterat proesentibus
jam. posiulandoétvQciferando.pfirficiant.Quem exin- sacerdotum principibus' et magistratibus quid contra
deordinem soeviendi,eliambeaiorum martyrum per- eos senserit ostentare. Verum quia novil Dominus
secuiores lenuisse* salis ecclfesiaslica demonslrâi qui sunt ejus, proelermissajam furentis populi turba,
historiâv ad amantes plangentesque se feminas oculos et ora
Et Pilatus adjudiCavilfieri pelitiùnemeorum. Dimi- . convertit dicens :
sit-autemillis eum qui propler homicidium et sedilio- Filial Jérusalem, nolite fler'esuper me , sed super
nem missusfuerat in carcerem, quem petebanl.Jesum . vos ipsas fleUi el super filios vesiros. Ne me (inquit)
vero iradidil volimlaiieorum. Lalro sedijiosus et ho- . morilurum lamenlemini, cujus cita resurrectio mor-
«icidiorum aucior dimissus est populoJudoeorum,id .- lem solvere poiest, cujus mors el omnem raortem,
est; diaboius; quijam olim palria lucisob culpamsù- i et ipsum mortis déstructura est auclorem. Vos po-
perbioedepulsus , et in tenebrarum fuerat carcerem tius ipsas, vestramque progeniem, ne in meoe crucis
missus, atque ideo JUdoeipacem habere lion possunt; ullionem cum perfidis oeternamorte damneraini; di-
quia seditionum principe™qùam Dominum eligere- gnis lacrymarum fonlibusabluile. Notandumque cura
maluerunl. Quia y.eroBârabbas, filius patris, vel fi- . filias Jérusalem appellai, quod non soloequoecum
lius niagistri, eorum intefpretaluf, potest Antichristi . eo vénérant a Galiloea,sed et ejusdem urbis cives ei
v
typuni gerere, quem illi quibus dicitur : Vosex paire . mulieres adboeserinl. Et nunc quoque quasi immo-
diaboloesiis{Joam ym), vero.Dei Filio sunt proela-,, landum Jesum duplex turba prosequitur, cum ejus
turi. Filius aulem diaboli Antichrisius,-non ab ipso , passionis liisloriani, alii tanquam risu dignas fabu-
nascendo, sed sicut coeteri peccaiores illum imilari- las, alii lacrymantibusut decet oculis lègunt, audiunt;
do vocatur. .; recolunt : ejus carnis sanguinisqriemysteria bi qua-
Et cum ducerenl eum, apprehenderunl Simonèm , si viles communesque escas; illi pectore lanta re
quenidamCyrene-nseniî venieniemde villa, etimposue- . digno percipiunt. Sed Dominus ubi cor coiiinilum et
rukt illi-crucemportare post Jesum'. Joannes evange- . humilialum respicit, moxaddita saluliferoe.compuii-
lisia narrât, ipsum Dominumsibi bajulasse crucem. ctionis gralia, unde graiius , dulcius et blan.duscoo-
Unde intelligitur primo a Domino crucem porlatam, :D solator irrogat.
ac deinde Simoni quém forte éxëuntes obvium ha- Quia eccevententdies, in quibus dicent : Bealoesle-
huerunt impûsilam, cbngruo-saiis ordine mysierii. . rites et ventres qui non genuerunt, et ubera quoe non
Quiaipse passuiesl pro nobis;rélinqiiensnobis exein- laclaverunl. Tune incipient dicere monlibus: Cadile
plum ut sequamUrvésûgiâ-ejus (I Pelr. n). Qui bene super nos ; el colliîus : Qpeiilè nos'.D'îésvënliiroea
crucem posi Jesum portasse describitur ; juxta quod . Romanis obsidionis et captivilaiis significat; De qui-
ipse prsecipit : El tollal crucem -suant,et sè'qualurmé : bussuperius iniër alia diScipiilis i\X: Tune qùiin
(Matth.w\). Et quia Sihion iste non Jerosolymita, Judoea sunl fu'giantin montes. Et pàulo post : Voe
sed Cyfcnoeusesse perhibetur, .Cy.reneenim Libyoe autem proegnanlibus el nutrientibus in illis diebus
civilas .est,, sicut in Actibus apostolorum legimus, . (Matlh. xxiv). Quia et naturale est imminente capi-
recte per cum^populigentiumdesignàniur. Quiquon- vilaie, hostilique per agros urbesqueclade fervente,
dam peregrini elhospiies testâmenlorum; nunci obe- .: cunclos qui evadere queanl alla quoequevel abdita,
diendo fidei; cives sunt et doniestici Dei. Et, sicut , quibus abscondantur, réfugia con.quirere. El specia-
alibi.dicilur : Boeredesquidem Dei, cohoeredesaulem , liter refert Josephus , insistenlibus sibi Romanis,
Christi (Rom. vm}. Unde pulchre Simon obediens Judoeoscavernas ceriatim montium, colliumqué pe-
-'61S' BED^EVENERABILISOPP. PAUS IL SECT. i. — EXEGÉTlGA GENUlNA, 616
tisse speluncas.; Ita Ut sënietipsum tesielur, muni- Vconversatiohis usquein finem, in altituditie speni
lione quodam desfrucloeurbis Lolapatoein Spelëo coelësiîum proemiorum,- in profundo inscrutahilia
cura quadrëghïlà comilibus prodilum, inventum, at- : judicia Dei., unde isla gratia in ïioinines venit. El
que abhostibus'captura. Poiest autem et ex super- hoecita coaptantursacramento crucis, ut in latitudine
flu», quod bealificandosdicit stériles et non paten- accipialur iransversurii'ligriumquo exlenddntur nia-
tes, de his intelligi, qui se ïpsos in ulrolibet sexu • nus, propler operum significationem.In longiiudine,
castràverunt propler regnum coelorum. Montibus el abipso usque in terram, ubi tolura corpus crucifixum
collibus dici : Cadite super nos, et' operitenos, cum stare videlur, quod significatpersistere,-hoc estlon-
qùilibet suoe fragililatis memores , ingruente tenla- gahimiter permanere. Inlaliludine, ab ipso trarisvërso
tioraim articuîo sublimiUmquorumque, vel ipsa vir- ligno sursum versus, quod âd capul eminet, propter
giiïitate, vel martyrio;'velquacunqiie alia virtute vi- exspectalionem; supèrnorum , ne illa opéra bona at-
fdrurti quoesierihtexémplis, monilis et precibu'sde- ! que in eis perseveraritia propter bénéficia Dei ter-
; reria ac teraporalia facienda credantur , sed potius
fendî.-'•'
'
Quia si vlridi ligno niée faciunt, in ariao quid fiel ? propter illud quod desuper sempiternum sperat fi-
Vi.ridelignutn seipsum suosque electos, aridurn ve- des, quoeper dilëctionem operatur. In profundo au-
ro inïpios et peçcatores significat. Si ergo ipse, in- -i tein pars illa ligni quoeiri lerroe abdila defixa latet,
qu'il; qui peccâlurii non féci, qui lignutn vitoe merilo sed inde consurgit illud omne quod eminet, sicut ex
appellatus, fruclUs gratioe duodenos per singulos occulta Dei volunlate evocalur homo ad pariicipatio-
mentes affe.ro:j' sine igné passionis a mundo non ' nem tanloe gratioealius sic, alius aulem sic, super-
'
exep, quid pinas êos'manere torraeiiti, qui frnclibus - eminentem vero scienlioechariiaiem Christi, eam
vacui, ipsum ïnsuper viioe ligiîum flammisdare non profecto ubi pax illa est, [ijuoeproecellitomnem in-
liment? Si nunc est ténipiis ul încipiat judicium de tellectum.
domb Dei, "etomnes qui voiunl pie vivere in Chrislo El latrones unum a dexlris, et alium a sinislris. La-
persecutionem paliûnlur , qui finis eorum qui non irones qui cum Dominosunt hinc inde crucitixi signi-
credunlEyangelio Dei? ficant èos qui sub fide et confessione.'Christi, vel
Ducebanluraulem et ain auo nequam cum eo, nt agoneriimartyrii-, vel quoecontinentioe arctioris in-
inlerficerenlur.Ul implerelur quodait : Et cum iniquis ' Stituta subeunt.rSed quotquot hoecpro oeiernasolum
depûlatus est. Sed ille cum iniquis depûlatus esl in coelestiqueglorià;gerunt, hi profeclo dextri lalronis
morte, ut iniquos juslificaret in resurreciione, qui merilo ci fidè designantur. At qui vel humanoe lau-
curii in forma Dei esset,' propler homines homo fa- ; dis intuilu, vel qùalibet minus digna intenlibriesoe-
J
clus est-, ut hominibus poleslalem daret filios Dei culô abrenuntianf, non ïnimeriio blasphernatoris et
fieri (Joan. i). '- sinisiri lalronis mentém et actus imitantur. De qua-
Et postquamveneruntin locumqui vocaturCalvarioe, libus dicit Apostolùs : Si tradidero corpus meum ul
ibi crucifixerunt eum. Exlra urbemJerusa.eriiet extra ardeam, si deder.oomnesfacultalesmeas in cibospau-
porlarii loca erànt in quibus truncabantur capita dam- ' perum, si alia mulla fecero, chariiaiem aulem non ha-
naiorum , et Calvarioe,id est decollatorum sumpsere 1 beam,nilùlrniki prodest (1 Cor.xin). At vero,. beaii
nomen. Propterea aulem ibi crucifixusest Dominus, qui persecutionempaliuntur proplerjusliliam, quoniam
ut ubi prius eral area dariinatorum , erigërënlUr ve- ' ipsotum est regnum coelorum(Matlh. y). >,.
xilla marlyrii. Et quomodo pro nobis maledicium Jésus autem dicebat: Pater, dimilleillis, non enim
crucis faclus est, et flagellaïus, et crucifixus, sic pro sciunt quid faciunt. Quia Lucas per viluli typum sa-
omnium salule quasi noxius inter noxios crucifigi- ' cerdolium Christi scribere disposuit, recte apud eum
tur,' ut ubi abundavit peccalum superabundet gralia. Dominuset pro persecutoribussuis jure sacerdolis in-
Qualiter sane Dominus in eruce sit positus , quidve tercedit, eteodem mune're latroni conûlenii paradisi
eademsacratissimi côrporis positio regalis in se lypi januam pandit. Neque'enim putandum esl eum hoec
conlineat, Sedulius inpaschali carminé pulchrever- |j^Patrem frustra orasse, sed in eis nimirum qui post
"
sibùs dixil : ejus passioriem credidere quod orabat irapetrasse.
: Neve . Notândum sane quod non pro eis qui, livoris ac su-
quis ignoretspeciemcrucisesse colenclam,
QuoeDominumportavitovansratione polènli,- perbioe stitaulis accensi,'quem Filium Dei intellexere
Quatuor,inde plagasquadralicoliigitorbis., crucifigéré quam coriûteri maluerunt, sed proj eis
Splerididus auctorisde verlice fulgetEous,
- Occiduosacroelambunliirside.replantoe. ntîque qui, zelum Dei habenles, sed non secundum
Arctondexlratenet, médiuml»va erigit axem, scientiam (Rom. x), nesciere quod fecerunt (Luc.
Cunclaquede membrisvivitnaluracreantis,
Et crucecomplexumChristusrégit undiquemundum. xxni), Patri preces oblulerit. Sed et Joannes aposto-
Moralenvquoque sacrosanctoecrucis figuram descri- lùs dicit : Est peccalumad morlem, non pro illo dico
bil Apostolùs, Ubiait: In charilate radicdli etfunda- ut rogetquis (I Joan. y). Imitare ergo Dominum
li, Ul possitiscomprehenderecumomnibussanctis quai • tuum, pro inimicis intercède , et si necdum potes,
sit latitude et longitude',altiïudo et profundum, cegno- saltem cave ne contra illos orare-proesumas. Sic
scereeliam supereminenlemscienlioecharilatem Christi enira quotidianïs profectibusauctus, et ad illud quan
Ephes. ni). In làlitudirie quippe bona opéra chari- doque, Dominojuvahte, pervenies, ut eliam pro illis
fatis significat, in lorigitudineperseveranliam sànctoe inlercedere possis. ..--,...
$17 IN LUCE EVANGELIUMEXP0S1TI0. — LIB. VI. . 618
Dividettlesveslimenlaejus, miseruntsortes. El sta- A nomen, etc. (Philipp. H). Nam quod hoc "nomenIle-
bat populus specians. HoecEvangelisla Joannes ple- braicé, Groececi Latine seriplum erat, hoc est quod.
nius exponit,quia sçilicet milites coeterain quatuor idem Aposlblussubseculus adneelil : El omnisIingua
parles juxta suum numerum dividenies, de lunica confileatur, quia Jésus Chrislusin gloria est Dei Pa-
quoe incorisuliliserat desuper contexia per totum,. tris (Ibid,). Quantum veroad litteram , hoetrès lin-
sorlem miserunt. Quadriparlilaautem veslis Domini guoeibi proecoeteriseminebant. Hebroeapropter Ju- •
quadriparlitam ejus figuravitEcclesiam, loto scilicel, doeos in lege glorianies , Groeca propter genlium
qui quatuor partibus conslal, terrarum orbe diffu- sapientes, Lalina propler Romanos mullis ac pêne
sam, et omnibus eisdem partibus oequaliler, id est, omnibus jam lune genlibus imperanles. Velint nolint
concorditer, dîslribulam. Tunica vero illa sorlita ergo Judoei, omne mundi regnum, omnis mundana
omniumpariium significat unitaiem , quoechariiatis sapientia, omnia divinaelegis sacramenla tesiantur,
vinculoçonlinelur. Si enim charitas, juxta Aposlo- quia Jésus rex Judoeorumest, hoc eslimperator cre-
lum, etsuperemineniiorem habet viam, et superemi-- • deniium el confilenliumDeum.
net scienlioe,et super omnia proeceplaest (Eplies.m), Unus aulemde his qui pendebantlalronibusblasphs-
merito veslis qua significatur desuper conlexta per- ntabat eum dicens : Si lu es Chrislus,salvumfac te-
hibelur. In sorte aulera quid, nisi Dei gralia corn-*} metipsumel nos. Movet forte aliquos quomodo alii
mendala esl? Sic quippe in uno ad omnes pervenit, evangelisloedicant lairones qui crucifixi erant cum
cum sors omnibus plaçait, quia et Dei gralia in uni- eo, conviciaiosei. Unus quidemeorum quando con-
taie ad omnès pervenil , el cum sors miliilur, non .: vicialus est, secundumLucoe leslimonium,'aller et
personoe-cujusque vel merilis, sed occullo Dei judicio. conspexit eum, et in Deum credidit. Sed intelliga-
ced'uur. mus eos breviter perstringenles hune locum, plura-
El deridebantillumprincipes,cumeisdicentes: Alios lem numerum pro singulari posuisse. Sicut in Epi-
salvos fecit, se salvum facial, si hic est Chrislus Dei stola ad llebroeoslegimuspluraliler dielum : Clause-
electus. Etiam nolenies çonfiteniur principes et po- runl ora leonum(Hebr. xi); cum solus Daniel signi-
puli Judoeorumquod alios salvos feceril. Iiaque ve- ficari intelligatur. Et-pluraliler dictum : Secli sunt
slra vos condemnat sentenlia. Qui enim alios salvos (Ibid.), cum de solo Isaia tradatur. In psalmo eliam
fecit, ulique si vellet seipsum salvare poleral. Se quod dicium est : Astilerunt reges lerroeet principes
salvumfacial (inquiunl)si hic esl ChristusDei electus. conveneruntin unum (Psal. n), pluralem numerum
Imo ideose salvumfacere de cruce descendendono- pro singulari positum , in Actibus Apostolorumin-
luil, quia ipse est ChristusDei elecius. Nam qui ideo _ venitur. Nam reges propter Herodem , principes
venit, utpro nobis crucifigeretur, ideo seipsum sal- '" propter Pilalum iniellexerunl, qui testimoniumejus-
yare de cruce descendendoneglexil,quia cum coeleris dem psalmi adhibuerunt. Quid aulem usilalius(verbi
peccatoribusetiam illos qui crucifixere salvare mo- gralia) quam ul dicat aliquis, El ruslici mihi insul-
riendô curavit. tant, eliam si unus insultet?
Illudebantautem et milites dccedenles, el açelum Respondensautemaller increpabalillumdicens: Ne-
offerentesilli dicentes: Si tu es rex Judoeorum,salvum que lu limesDeum, quod in eademdamnaiionees. Et
le fac. Acetumipsi eranl Judoei,dégénérantes a vino nos quidem juste. Nam digna faclis reciphnus. Hie
palriarcharum et prophetarum. Quo , videlicet,, veronihil mali gessit.El dicebalad Jesum : Domine^
aceto milites Dominum poiaverunt , quem eorum mémentomei cum venerisin regnum tuum. Quis hujus
suggeslione niorli tradiderunt. Et nolandum , quod lalronis animum noii mireiur? imo juvanlis cum
Judoeivocabulum Chrisli et filii Dei Scripluroesibi Domini gratia quis digne miretur ? digna graliarum
auclorilale creditum blasphémantes irridenl. Milites aclione venerelur ? In cruce clavi manus ejiis pedes-
vero ut pôle Scripturarum nesciij non Chrislo Dei que ligaverant, nihil in eo a poenis liberum nisi cor
eleclo, sed régi Judoeorum insultant. et Iingua remanserat, inspirante Deololum illi obiu-
Eral autemel superscriplioscripla super illum lil- j. lit, quod in se liberum invenit, ut juxia hoc quod
leris Groecisel Lalinis et Hebraicis: Hic esl rex Ju- seriplum esl : Corde crederetad justiiiam , ore con-
doeorum.Pulchre titulus qui Christum regem leslelur, filerelurad salulem (Rom. x). In corde autem fide-
non infra sed supra crucem ponitur, quia licel in lium 1res summopere manere vînmes lestaïur Apo-
cruce pro nobis hominis infirmitate dolebal, super stolùs dicens : Nunc aulemmanet fides,spes,charitas
crucem lamen régis majestate fulgebal. Qui apte (1 Cor. XIII). Quas cunctas subila replelus gralia c
eliam, quia rex simul et sacerdos est, cum eximiam accepit latro et servavil in cruce. Fidem namqua
Pairi suoecarnis hosliam in allari crucis oiferret, habuit, qui regnaturum Dominum credidit, quem
régis quoquequa proediluserat lilulo dignitalemproe- secumpariter morientemvidit. Spem habuit, qui re-<
lendit, ut cunciis légère, hoc est audire el credere gni ejus adilum postulavit. Chariiaiem quoquo ïri
volenlibus innotescat, quia suum per crucem non morte sua vivaeiler tenuit, qui fralrehi et collatro-
perdiderit, sed confirmaritpotius et corroborarit im- nera pro simili scelere morientem et de iniquilala
perium. Undp et Apostolùscum ignpminiam crucis sua arguit, et ei vilam quam cognoverat proedicavit.
descripsisset, adjunxit -.Propter quod et Deus illum Ille qui lalis ad crucem venit ex culpa ,-ecee quali»
cxallavil, etdonavil illi nomen quod est super omne a cruce recedit ex gralia. Confilebalur Dominum
'
PATROL.XGII. : 20
m BEDM VENERABILÏS!OPP. PARS II. SECT. I. - EXÈGET1CAGENUiNÀ. 6i0
quem videbat seeumh'ùrâanainfirmilate morienlerii, A tuas commendospiritum meum; el hoecdicensexspi-
quando hegabanl aposloli eum, quem mirâcula vide- ravil. Pafreriiinvocando Filium Dei se esse déclarai.
rant divina virtule fâcientein, Spiritum vero coniraendàndo, non defeclum suoe
El dixit illi Jésus : Amendico tibi :' Hodie mecum virlutis, sëd confidenliam ëjusdem cum Pâtre potes-
eris in paradiso. Pulcherrimum aflectandoecdnver- talis insinuai. Amat enim dare gloriam Patri, ùt nos
si'onis exemplum, quod tara cilo lalrpni venia ré- oedificet gloriam dare Creatori. Coramendat itaque
laxalur,- et uberior est gralia quam jirécalio. Semper Patri spiritum , juxia hoc quod dcleciato corde et
enim plus Dominusiribuit qUara rogalUr. Ille eriini exsultaiiiibûs spe resufgendi labiis, iri alio psalmo
rogabal, ul raemor sui fuisseï Dominuscum venisset loqùitur : Quoniam'nonderelinquesanimam meamin
in regnum suum. Dominus aulem ait : Amen'dico inferno, nec dabis sdncluintuum videre corruptionem
libi, hodieniecumeris'in paradiso. Vila est enim èsse (Psal. xv).
cum Christo, quia ubi Chrislus, ibi regnum. Quidam Vidensaulem centurie quod factumfuerat, glorifi-
duos lairones cum Dominocrucifixos; duobus bapii- cavii Deum dicens: Verehic liomojuslus erài. Non
zaloriini genéribus coaplâni. 'Quicunque enim bapli- solus"cenlurio glbrificavii Deum, sed et milites qui
zalismnus in GhrisU-J-esu, in morte ipsius baptizali çum eo erant cuslodiéiilesJesum (sicut Mattlioeusscri-
sumus'([Rom. vi). Ambo namque similes crucifixi, B'bii), viso leiroe motu et his quaefièbant, limuerunt
sed unus in cruce biaspliemiis pejor, àlter est con- valdedicentes: VereDeiFilius erat iste (Matlh. xxvu).
fessione martyr eflectus. Quia per baptisnium quo Quanta ergo coeciiasJudaeorum, qui lot per Domi-
cura peccaiores essemus abiuimur, alii dura Deum num virlulibus-factis, tamis in morte ejus apparen-
in carne, pnssum, fide, ;spe, et charitate Iaudànt, tibus signis, credere respuerunt, el iiisensibiliores
coronaniur ; alii dura aut fidem aut opéra baplismi genlilibus Deum glorificare vel limere conterapse-
habererenuunl, dono quod accepere privanlur. runt. Unde merito per centurionèrii (ides Ecclesioe
Erat aulem fere hora sexta, el lenebroefactoesunt designatur quoe, vélo mysteriorum coeleslium per
n universa terra usque in horam nonam, el obscur'aïus morlem Domini reseralo, conlinuo Jésum el vere
.est sol. Clarissimurii mundi lumen retraxil radios justum hominem, et vere Dei Filium synagoga ta-
suos, ne aut pendeniera videret Dominum, aut im- cente confirmai. Nam et ipsa summa centenaria ,
pii blasphémantes sualuce fruerenlur. El notandum quoein fléxu digiiorum , sicut et supra memoraium
quod Dominus sexta hora, hop est reeessurb a een- est; de sihislra transit in dexterara, Ecclesioesacra-
tro mundi sole crucifixus s'il; diluculo aulem, hoc mentis et fidei aplissime congruit, cui pro lege
est oriente jam sole, resurrectionis suoemysteria ce- Evangeiiumcreditum,' pro terroediviliis regnum est
lebrarit. Statu enim' lemporis signavitquod effectu . coelestepromissum.
operis exllibuit. Quia m'oftuus esl propter peccata El omnis turba eorum qui simul aderani ad spec-
nostra, et resurrexil propter jusiificàlionem nostram laculuin istud, el videbant quoefiebant, percutienles
(Rom. îv). Nam et Adam peccante, seriplum est peclora suarevertebanlur. Quod perculiebani pectora,
quod audiêrit vàcémDomini Dei deambulantisin pa- quia poenitenlioeest et lucius iridicium, .potest dupli-
radiso ad auram post meridiem(Gen,m). Post méri- citer' iuielligi. Sitfe'eriim eum cujus vilam dilexe-
'
dien."",namque, inolinata luce fidei'.Ad auram vero^ rufit, injustéoccisuni dolebant, seu cujus mortem se
refrigescente férvore charilalis: Deambulans aulem iuspetrasse'meminerani, hune in morte amplius glo-
audiebalur, quia ab homine peccante recesseratvRa- riUcatum tremebaut. Sed sivë hoec, sive illa, sive
tionis igilur ordo poscebat ut eodem lemporis ai ti- utraque causa diversas iri turba dissidentesque per-
culo quo tune Adoepeccanti obeluserat, nunc latroni sonas peclus luridè're coègerit, notanda distaniia
poeniienli Dominus paradisi januam panderet. genlis et genlis. Genliles quippe raoriente Chrisio
El.vélum templiscissumest médium. Hocexpiranle Deuriitiraemes apertoe coiiféssionisvoce gloriûcaui,
Domino factum esl, sicut Matthoeus,Marcusquecon- Judoei percuiieules solum peclora, sileiites domum
teslàntur, sed Lucas proeoccupaudonarravit. Volens j) redeùnl.
enim miraculuiri miracuio adjungere , cum dixissel Stabant aulem omnesnoii ejus a i,qnge,et mulieres
Sol obscuralus'est, conlinuo subjungenduroexisti- quoesecutoeétant euma Galiloeahoecvidenles.floc esl,
mmi : Et vélum templi scissumest médium. Scin- quod ipse Dominus in,psalmo explicita suoe passio-
f ditur autem yelum lempli, ut arcana testamenli et nis série Patri queritur, dicens : Elongasli a me ami-
omnia legis sacramenta, quoe prius tegebanlur, ap- cum et proximum,: el notos meos a miseria (Psal.
pareant, atque ad populum transeant nationum. Ame LXXXHI).
etenim dictum fuerat : Nelus in Judoea Deus, in
nomen Nunc au- Et eccevir nomineJoseph, qui eral décurie, vir bo-
Israël magnum ejus (Psal. LXXV). nus el justus. Hic non consenseralconsilioel actibus
era : Exallare super coelos,Deus, et super omnem
lèrram tua. El in eoruni, Decurio yocatUrquod sil de prdine curioe,et
(inquit) gloria (Psal. LVI). Evange-
: In viam neabieritis officium curioeadminisiret, qui, eliani curialis a pro-
jio prius dixil genlium (Matth. x).
curando munera civilia solei appellari.
Post passionem vero : Eûmes docete omnesgénies
(Matth. ixvui). Ab Arimathia civitate. Judoea, qui. exspeclabalet
Et eîaniansvocemagna Jésus ail : Paler, in manus ipse reqnUmDei. Ab Arimallua, ipsa est Ramathain.
m IN L,UC# EVANGELlUMEXPQS1TIO.— LÎB. VI. 621
civitas Helcanoeet Samuelis in regione Tlianuitjca.,A devotionis proelucetexemplum, quos in hac quidem
juxta Diospolim. sexta mundi.oetatepro Dominopati, et velut mundo
Hic accessit,ad Pilalum et petiit corpus Jesu, Ma- crucifigi necesse est ; in seplima vero oeiaie, id esl,
gnoequidemJoseph,isle dignitalis ad soeculum, sed cum leli quis dehiium sol.vit,corpora quidem.in lu-
majoris apud Deum meriti fuisse laudalur, ul per mulis,, animas aulem sécréta in, pace cum Domin >
jusiiliam meritorum sepeliendo corpore dominico manere, et post bona oporlet opéra quiescere,,donec
dignus foret, et per nobililaiem potenlioe,soecularis. octava tandem yenienie oelate eliam. corpora. ipsa
idem' corpus accipere posset. Non enim quilibel resurreclione purificata, cum animabus simul:in-
ignotus. âd proesidem accedere el crucjfixi corpus corruptionem. oeternoehoer.editalisaccipiant. Unde
poterat impetrare. pulchre septima dies in Genesi vesperam habuisse
Et deposiiuminvolvilsindone, el posuiteum in.mo- non legitur, quia, requies aniroarum.quoe illo in soe-
numeiiloexciso, in quo nondum quisquampositusfue- culo nunc est, non ullo consumenda moerore.,-sed
rat. Et éx simplici sepullura Domini, ambitiodivi- pleniore gaudio fuluroe est resurrectionis adau-
lum condemnalur, qui ne in lumuljs quidem possunt genda.
carere divitiis. Possumusautem juxta intelligentiam Subsecutoeautemmulieresquoe.cum,ipso vénérantde
spiritalem et hoc senlire, quod ille.in.sindpnemunda." Galiloea,videruntmonumentum,et quemadmodumpo»
invbtvâT Jesum, qui pura eum mente susceperit. silum eral corpus, ejus. Supra, legimus quia slabanl
In novo aulem ponitur monu'mento, ne post resur- omnes noti ejus a longe,, et mulieres quoesecutoe
reciidneiri coeteris corporibus reraanentibus, sur- erant eum. His ergo. noii Jesu post-depositum ejus
rexissè alius firigeretur.Quod bene monumentumde cadaver ad sua remeanlïbus, soloe mulieres. quoe
pefra excisum fuisse memoratur, ne si ex mollis . arctius amabant, funus subsecutoe.quomodo;pone-
lapidibris oedificaluniesset, suffossis lumuli fuuda- retur inspicerecupiebant, utei.iempore congruornu-
mentis ablatus fufto diceretur. Aliter : solus lumulo nus possent suoedevotionis offer.re;Sed,et hactenus
Dominus includitur, ut specialis illius sepullura, id sançtoe mulieres faciunt.idem.die Parasceves,- cum
esl, rtoslroedissi'milis, sicut et coetera dispensationis animoehumiles, et quo.majpris sibi conscioefragili--
ejus arcanaanostroe naluroefragililate.discrepavere, tatis eo majori Salvatoris dilectione ferventes, pas*
specialis et resurreclio designelur. Nam el velus sionis ejus vestigiis in hoc soeculo, quo requies est-
homo apparuil, sed ex virgine maire conceplus.et proeparanda futura , diligenter obsequuntur,; et si-
natus. Et tenlatu's est per omnia, sed pro similitu- forte valeanl iniitari,. sedula. cur-iosiiatequo ordinet
dine absque peccalo. Et morluus est, sed quomodo-, sit eadem passio compléta perpendunt.
ipsè volait. El sepulius est, sed quandiu voluit. El ; Et revertenlesparaverunl aromata et unguenta. Et.
suscîtatus est, sed quando voluit. Hoc est ergo quod- Sabbato quidemsiluer.unt,secundummandalum, Man?.
ail : Singularitersumego donectransedm(Psal. CXL). datum eral ut Sabbati silentiuma vespera usqueiadi
Et alibi de singulari sepullura : In pace in ïdip'sum vesperam servaretur,: et ideo reîigiosoemulieres t-..
obdormiamet requiëscani,quoniamlu Domine singu- sepulio Domino, quandiu licebat operari, id [est ^
lariter in spe consiiiuislime (Psal. iv),.id est, coete- usque ad solis occasum in unguentis proeparandis-
rorurii morlaliuni iri fine resurreclione servata, me erani occupaloe.Quod non solura indie.Parasceves:
singulari dono '
a mortuis.die lerlia resurgere pro- egerani, verum, transacto Sabbato,;id est,.sole;oc«
misisii. cidenie, inox ut operandi licentia r.emeabat.jemerunt-
Et dies erat Pdfascètes, et Sabbatum illucescebat. aromata ut mane venientes ungerenl corpus ejus-,!
Parasceve proepàraiio iriterpreiafur, quo" nomine sicut Marcus Evangelista leslalur. Neque enim.ves.--.
Judoeiqui inter Groecosconversabahtur sexlam Sab- père'Sabbati,proeoccupante jam noctisarliculo mo-
bati, quoenulle a nobis sexta ferla voealur, appella- numentum adiré voluerunt. Inspecta aulem. Domini
baritj.quodeo videlicet die quoeiri Sabbalum forent sepullura revendîtes parant aromata et unguenta,.
neeessària proepararènt. JUxta quod de manna quon- jj.qui Iecta, audiia, recordata passione.dominica,mox,
darrieral' proeeeplunï: Sexla autem die colligetisdu- âd patrandase opéra virlutum'quibus.Chrislus dele-
pluiïi, etc. (Exod. xvi). Qui vero inter Romanosvilam ctelur converlunl, et Sabbatoquidemparatis aroma-
ducurilJudoei, Usitaliuseum Latine ccenam puram libus silent venturi post Sabbatum;cum muneribus
cognominant. Quia ergo sexlâ die homo facius,.et ad Dominum,cum, finila proesentisviioeparasceve,
lola riiiindi est creatura perfecta, seplima autem beata in requie gaudenles exspeclant,; quando lem- :
Condilorab opère suo requievit,,undé et hanc Sab- pore resurrectionis apparente, redolentibus Christo
batum, id est, requiem, vocari proecepit, recte Do- spirilalium actionum, quasi aromalibus occurrant. |
minus éadëm die sexta crucifixus, humanoerepara- CAPUT XXIV.
lioriis implevit arcanum. Unde cum accepissetace- Una autem Sabbati valdediluculo venerunlâd-mo-
lura , dixit : Consummatumest (Joan. xix), id est, numentum,portantesquoeparaverant arom. Una Sâb-
sexti dîei, quod pro mundi resurreclione suscepi , baii, sive prima Sabbati; prima est-dies a Sabbalo,
loiiim est opus perfeclum. Sabbalo aulem in sepul- quam diem Dominicain^propter Domini resurrectiô-
cro requiescens, resurrectionis quoeoctava die ven- nern nios Chrislianus appellai-. Quod aulem valde
«ura eral, exspectabat evenlum. Ubi nosiroe simul , diluculomulieres venerunt ad monumentum1, juxta
mi BED^E VENERABILtSOPP. PARS II. SECT. t. — ËXEGËTICÂ GENUINA. QU
liisldriam quidem magnus quoerendi et inveniendi A vullum declinamus in terram , cura supernorum ci<
Dominum fervor charitatis ôstendilur, juxta inlel- vium quoesint gaudia oeterna contemplantes , humi-
.eclum vero mysticum nobis datur exemplum illu- liier nos cinereni esse terramque recolimus. Sicut
minala facte decussisque viliorura lenebris ad sacro- bealus Abraham: Loquar, inquit, ad Dominummeum,
sanclum Domini corpus accedere. Nam et sepulcrura cum sim pulvis et cinis (Gen. xvm ). Et notandum
. illud veneràbiié figuram dominici habebat altaris, in quod sancloe mulieres aslantibus sibi angelis non in
quo carnis ejus ac sanguinis soient mysteria cele- terram cecidisse, sed vullum dicunlur in terram dé-
brari. Unde ecclesiastica leneteadem mysteria, non clinasse. Nec queriipiâm sanclorum legimus lempore
in serico, non in panno lineto, sed instar sindonïs, domiriicoeresurrectionis, vel ipso Domino,vel angelis
qua eum Joseph involvit, in linteo puro debere con- sibi visis, lerroe prosiratum adorasse. Unde mos ob-
secrari. Ut sicut ipseveram terreuse morlalisque na- linuit ecclesiaslicus , ul vel in memoriam dominicoe,
turae subslantiam pro nobis morii oblulil, ila et nos vel in nostroe spém resurrectionis, et omnibus do-
in commemoralionem'ejusdeni tremendi et venera- mihicis diebus, et toto quinquagesimoelempore, non
bili's sacramenli purum de terroe germine, candi- ftexis genibus , sed declinalis in terram vullibus
duniqùé, et mullimodo quasi mortificaiionum génère oremus.
B Recordaminiqualiter loculus est voois, cum adhuc
castigalum allari linum imponarous. Aromata autem I
quoe mulieres déferont, odorem virtulum et oratio- in Galiloeaesset, dicens: Quia opotïet Filium hominis
num quibus allari appropinquare debemus, suavita- ' tradi in manus hominum peccatorum, et crucifigi, el
lera significant. Uride Joannes in Apbcalypsi sua die terlia resurgere. Die tertia Dominus, sicut ipse
cum phialas in manu angëlorum àureas, id est, ( quod ex hoc loto discimus ) inler discipulos viros
itiundas in eleclorum corde conscienlias , plenas etiam feiiiinis quoeeum sequebanlur proedixit,resur-
odorameritorum descripsisset', subjunxit exponens , rectionis suoe triumphura celebrayit. Die namque
atque ait : Quoesunt oraliones sanclorum. '"
parasceves hora non spiritum iradens , vespere se-
Et invenerunt lapidem revolulunia monumenlo, ef pultus, mane prima Sabbati surrexit, sicut aperte
<
ingressoenon inveneruntcorpus DominiJesu. Quomodo Marcus evangelisla désignât. Non ergo immerito uno
lapis per angelum revolulus sii, Maithoeussuflicienter. _ die in sepulcro el duabus noclibus jacuit, quia vide-
exposuit. Sed revolutio lapidis mystice reseraiionem - licel lucem suoesimpla mortis lenebris duploenostroe
sacrameniorùm quoevelamine litteroe tegébaniur, in-• mortis adjunxit. Ad nos quippe venit, qui in morte
sinuai. Lex ènim in lapide scripta est. Cujus ablato• spiritus carnisque tenebamur , Unam ad nos suam ,
legmiiie, corpus Domini morluurii non invenitur, sedl n id est vcarnis morlem detulit, et duas nosiras quas
viyum-^VamjëJizàiur.Quia et si cpgnovimus secun- reeepit, solvit. Si,enini ipse utramque susciperel, nos
dum carnem Chrislum-,sedjam nunc non noviraus. a nulla liberaret', sed unam misericordiier accepit,
Et factum est dum mente conslernaioeesuntde isto,, et juste utramque damnavit. Simplam suam duplae
tcee duo viri'Stélefunt secus Mas in veste fulgenli. noslroecontulit, et duplarii nostram moriens subegit.
Mente coristernàtoe ërânt, quia et lapidem tàm im-' Et.recordaloesuntverborum ejus, Mulieres quoe in
hiensoe.màgnitudinisrevolutum stupebant, et corpus> monumento Domini stantes verborum quoe de sua
lam éximioe veneraiionis non inventum dolebant.. . dispensâlione proefatusest recordantur formam nobis
Sicut autem lenlalo in soliliidine Dbmino mox ira- proebeant, ut inter ipsa dominicoepassionis mysteria
pleia Victoria accedentés ei angeli minislrant, ilai celebranda, non solum ejusdem bealoe passionis, sed
eodem passo in carne Salvatore, post devicloecert'a- ab inferis resurrectionis, nec non et in coelos gloriae
mina mortis veniunt aiigeli, qui non solum verbo) ascensionis digna semper veneratione reeorderiiur.
consolante, sed- et fulgente habiiu gloriam irium- Et egressoea monumentonunliaverunt hoec omnia
-
phàniis annnritieht. Quomodo aulem posilo iri se- illis undecim, el coeïerisomnibus.Sicut in principio
pulcro eorpori Salvatoris angeli asi'uisse legunlur,, mulier auctor culpaëyiro fuit, vir exsecutor erroris,
ita etiam celèbrandis ejusdeni sacratissimi côrporiss n ila nunc quoepriormortem gustaverat resurreciionera
mysteriis tempore consecratioriis assistere sunl cre- prior vidil, et ne perpelui reatus apud viros oppro-
dendi, nioriéhtê Apôstolo mulieres in Ecclesia vela- ,- brium sUsiineret, quoe culpain viro transfuderat,
men habere propter angelos (l Cor. si). iransfudilel grâtiairi.
Cuni limèrent aulem et déclinèrentvullumin terrant,
i, Erat aulèm Maria Magdalene, cl Joanna, el Maria
•- quoecum eis erant, quoe dicebaniad
et c'oeteroe
, <dixerunt ad Mas : Quid quoeritisvivenlemcum mor- Jacobi,
) luis? Noii est hic, sed resurrexii. Nolite (inquiunl) l) apostotoshoec.Maria Magdaleneipsa est sororLazari,
cum mortuis, lioc est in monumenlo qui locus est it quoeunxit Dominum ùnguenlo. Joanna uxor Chuzoe
n procuraloris Herodis de quibus supra lectum est.
proprie mortuorum , quoerereeum qui ad vitam jam
resurrexit a mortuis. El nos autem-exemplo devota- i- Maria Jacobi mater est Jacobi minoris et Joseph,
rum Deo feminarum quoties. Ecclesiam inlramus , ut Marcus evangelisla dicit, soror raatris Domini,
mysteriis coelesiibusappropinquamus , sive propler ir unde ël ipseJacobus frater Domini meruit vocari.
angelicoepr«eseriliamvirlutis ,seu propler reveren- i- Et visa, sunl ante Hlos sicut deliramenlumverte-,
•e ista, et lion credebant illis. Quod resurreclionem»
tiam'sacroeoblationis, cura omni humilitate et timoré
' dominicain discipuli tarde crediderunt, non tamj
debemus ingredi. Ad conspectum quippe angëlorum n
62S IN LUCzE EVANGELIUiîEXPOSITIO.- LIB. VI. 026
, et dubitabant; eis autem Dominusforis et proesens
illorum infirmitas quam nostra (ul ila dicara).futurs A
firmiias fuit. Ipsa namque resurrectio illis dubilan- aderat, et quis esset non ostendebat. De se ergo lo-
libus per mulla argumenta monslrala est. Quoedum quentibus proesentiamexhibuit, sed de se dubitan-
nos legenies agnoscimus, quid aliud quam de illo- tibus cognilionis suoespeciem abseoiidit.
i'um dubilatione solidamur ? Et respondensunus, cui nomen Cleophas, dixit ei:
Petrus autem surgens cucurrit ad monumentum,et Tu solus peregrinuses in Jérusalem, et non cognovisli
procumbensvidil linleaminasola posila, et abiit,secum quoefacta sunl in illa his diebus? Peregrinum pula-
mironsquod factum fuerat. Lucas breviter de cursu banl eum, cujus vullum non agnoscebant. Sed et rê-
Pétri commémorât; sed hoc quomodo gestum sit vera peregrinus erat eis a quorum naturoe fragililate
plenius exsequitur Joannes, dicens eliam illumdisci- percepta jam resurrectionis gloria longe dislabat.
pulum quem diligebat Jésus, cucurrisse cum Petro, ' Peregrinus erat eis, a quorum adhuc fide, ut polo
se videlicelinsinuans.Unde quoerilurquomodoLucas resurrectionis ejus nescia, manebat extraneus.
de Petro dical : Et procumbensvidit linleaminasola Quibusille dixit : Quoe? Et dixerunt ei : De Jesu
posita(Luc. xxiv), cura Joannes se polius hoc fecisse Nazareno, qui fuit vir prophela, païens in ppere et
signifiée!,Pelrum vero inlroeuntem in monumentum sermpne coram Deoet omni populo. Prophetara et
vidisse non solum linteamina, sed et sudarium quod " magnum fatenlur, Filium Dei lacent, vel sçilicet
fuerat super caput ejus. Sed inlelligendum est Pe- nondum perfecle credenles, vel solliciti ne incide-
lrum primo proeumbenlem vidisse quod Lueas rent in manusJudoeorumpersequenlium,quia nescie-
commémorât,Joannes lacet; post aulem ingressum, bant quis esset cum quo loquebantur, quod verum
ul diligentius inleriora dignosceret, ingressum, la- credidere celantes.
men autequam Joannes inlraret. Et quomodo tradiderunt eum summi sacerdoles et
Et ecce duo ex illis ibanl ipsa die\ in caslellum principes nostri in damnationemmortis, et crucifixe»
quod eral in spatio sladiorum sexaginla a Jérusalem runl eum. Nos aulem sperabamusquia ipse esset re-
nomine Emmaus, el ipsi loquebantur adinvicem de dempiurusIsraël. Merito tristes incedebant, quia el
his omnibus quoe accideranl. Sladium, quo Groeci, seipsos quodammodo arguebant, quod in illo re-
auctore (ul dicunl) Hercule, viartim spalia mensu- demptionem speraverint, quem jam morluu'mvide-
rant, ociava est pars milliarii, et ideo sexaginta ranl, et nec resurreclurum credebant. Et maxime
sladia, septem millia passuum, et quingenlossigni- dolebant eum sine culpa ôccisum, quia noveranl in-
ficani. Quod bene spalium itineris congruit eis qui nocentera.
de morte ac sepullura[Salvatoriscerti, dubii de re- - Et nunc super hoecomnia, ierlia diesest hodie quod
surreclione gradiebantur. Nam resurreciionem, quoe hoecfacta sunt. Sed et mulieres quoedamex nesïrit
post septimam Sabbati facta esl, octavo numéro terruerunt nos, quoeante lucemfuerunt ad monumen-
concinere quis ambigel? Discipuli ergo qui de Do- tum, el non invento corpore ejus , venerunl, dicentes
mino loquentes iiicedebant, et sexiura coepliitineris se eliam visionemangëlorumvidisse, qui dicunl tum
milliarium compleverunt, quia illum sine querela vivere.Terruisse dicunlur merilo eos ,• quorum men-
viventem usque ad mortem, quam sexta Sabbati libus plus de non invento corpore dominico moesti-
subiit, pervenisse dolebant, compleverunt et"septi- tiam qua dolebant addere, quam denunlialà per
muni, quia hune in sepulcro quievisse non dubita- angelosejus resurreclione, gaudium quo recrearen»
bant. Verum de octavo dimidium lanittih perege- tur videre poluerunt.
runt, quia gloriam celebraioejam resurrectionis non< El abierunt quidam ex nostris ad monumentum,et
dum perfecle credebant. Emmaus aulem ipsa est ita inveneruntsicut mulieresdixerunt, ipsum veronon
Nicopoliscivilas insignisPalestinoe,quoe pbslexpur- invenerunt. Cura ipse Lucas supra Pelrum dixerit
galionem Judoeoesub Marco Aurelio Antonino prin- cucurrisse ad monumenium,et nunc Cleopham dixis-
cipe restaurala, cum statu mulavit et nomen. se, ipse relulerit quod quidam eorum cucurrerant
El factum est dum fabularentur, el secumquoere--r. ad monumenium, inlelligilur attestaii quod duo
rent, et ipse Jésus appropinquans ibal cum illis. Lo- ierint ad monumenium.Sed Pelrum solum primo
quentes de se Dominusappropinquans comilabatur, coinmemoravit, quia illi primilus Marianunliaverit,
ut et fidem suoe resurrectionis eorum méntibus in-' Et ipss dixil ad eos: 0 slulli et tardi cordead cre-
cendat, et occultoe proesentiamajestalis semper se dendum in omnibusquoeloculisunt prophétie. Nonne
quod promisitimplelurum designet. Ubi enim sunt hoecoporluilpâli Chrislum,et ita intrare in gloriam
duo vel 1rescongregaliin nominemeo, ibi (ait) sumin suam? El incipiensa Moyseet omnibusprophetis, in-
medioeorum. lerprelabalurillis in omnibus Scriplurisquoede ipso
Octiliautemiliorum lenebanlur,ne eumagnoscerent. erant. Hoc nobis in loco non ulla Scripturam inier-
El ait ad illos :Qui sunl hi sermonesquos confertisad prelandi, sed gemma nosipsos hurailiandi nécessitas
invicemambulantes,el eslis tristes? Apparuit quidem incumbit, qui neque in Scripluris quantum oporlet
Dominus,sed eis speciem quam recognoscerent non cdocti, neque ad implenda quoediscere"forte poiui-
oslendit. Hocergo egit foris Dominusin oculis côr- mus quanlum decet sumus intenli. Namsi Moyseset
poris quod apud ipsosagebatur inius in oculis cor- omnes proplietoeChrislum Iocuti sunt, et hune per
dis. Ipsi namqueapud semetipsos intus et amabant angustiam passionis in gloriam suam inlraturum.-
625? BEDJE VENERABILISOPP, PARS IL SECT. I. - - EXfiGETlCA.GENUINA. 628
qua ratione se glorjantur esse Christianos, qui juxia A J quid passim de Christi resurreclione jactanles , in
viriuin suarum modulum neque Scripluras qtialiter. manus inciderenl Judoeoruin.Omnium ergo virorum
ad Chrislum perlineant inyestigare, neque ad glo- primo Dominus apparuisse intelligiuir Petro, ex his
riam quam cum Christo babare cupiunt, perpassio- dunîtaxai oniaibus quos evangeiistoequatuor et Pau-
nes, Iribuiationum desideranl alijngere ? lus apostolùs commemoraverunl. Loquitur enim ad
El appropinquqverunl\cas!elloquo ibanl, el ipse se Coriiiihios.de Domino Paulus , quia sepullus est, et
finxil longius ire, et çpegeruntillum dicentes: Mqne quia resurrexit lertia die secundum Scripluras , et
nobïscum,quoniamadvesperascit, el inclinala est jam quia apparujt Cephae,ef poslea nndécim.
dies. Et intravit cum,illis. Nihil simplex verilas per Et ipsi narraient qua; gesla eranl in via, et quomodo
duplicitaiera fecit, sed'quod dicitur : Finxit se lon- cognoverunleumin fraciione paras. Proeler hoc quod
gius ire, talem se exlijbuil discipulis in corpore, pro merilo mentis eorum adhuc ignoranlis, quod
qtialis apud illos in mente erat. Probapdi aulem oporiebat Chrislum ;mbriet resurgerej simile aliquid
erarit si 'lu qui eum e.lsi necdumulDeuni diligerent, eprum pculi passi'sunt non vërilaie fallenie, sed
sallerii Ut peregrïhum amare polnissent. Sed quia ipsis verilatem perçiperp non varentibus , et aliud
esse extranei a eliariiaie nonpoterantbi cura quibus quam res est opinantibus, certi -eliam rnysterii causa
verilas gradiebatur, eum ad hospitium quasi père- ^? factum.egl, ul eis in illo alla pslenderetur effigies, el
grinum vocant. Cur auteni dicimus vacant, cum sic eum non nisi ip fraciione panis agnoscerenl, ne
illic scriptum sit : Et çoegerunt jllum? Ex quo ni- quisquam se Çhrisiura agnovisse arbiirelur, si ejus
mirum exemplo cplligi.iur,,quia ppregrini non solum côrporis parliçeps npn pst, id est Ecclesioe, cujus
ad hospitium invitandi sunt, sed .eliam trahendi. unitateni in sacramento panis cpmmendat Aposiolus
Et factum est dum reçumberet euni illis, accepit dicens : OHMS panis, unumcorpus multi sumus (Rom.
panent, et benedixit ac fregjt, et porrjgebat illis, et XII), ut ciim eis benedictum panera porrigeret, ape-
apeni sunl oculi eprum,et cpgnoperunf eum. Quem rirenlur oeiilî eprum, el agposcerenl eum. Aperiren-
In Scripturoe sa erse exposUipnenon pognpyerunt, in lur utigue, ad pjus çpgnitionem, remoto sçilicet im-
panis' fraciione cognpscunl, Audiendo proecepla Dei pedimenip quo lenebantur ne agnoscerenl. Non autem
îîluminali non sunt, faeienda illuminati "sunt,.Quia inGpngruenferaccipiamus hocimpediriienlUmin ocu-
scriptum est : N°n audilares legis justi sunt apud lis gprUma Satana fuisse, ne.agnosceretur Jésus, sed
Deuni, sed, faciare$ legis juslificabunlur (Rom. 11). tamen a Christo facta est perniissio usque ad saera-
Qulsquis ergo vult audita iiitelligere,.fesiinel ea quoe mentum panis, ut unitate côrporis ejus participa(a
jam intelligere potuit, .opère implere. „. removpri intelligatur impedimentuminimici, UtGhri-
Ei ipse evanuif ex qculiseprunn El dixerunt ad in- '; stus possit agnospi. -
,vicem: Nonne cor nostrumardens erat in nobis dum Dum hoec autem Ipauunlur , Jésus slelit in medio
ïoqUerelurin via, et aperiret nobis Scripluras? Ignem, eorum,el dixil eis; Pax, vobis.Ego sum^nolite limére.
inquit, ventmillere in terram, et quid liplp, nisi ul ar- Hanc ostensionem Domini post resurreciionem intéi-
deat (Luc.xn)?ïgnem quippeDominusin lefrariiroisit, ïigiiur et Joannes commemprare sic loquens: Cum
cum affialu Spirilus sancti çpi\carnalium incepdit. Et essetergo sero die illp uvq.Sabbatorum,el fores essent
terra ardet, euni çpr carnalium in suis pr|us yolu- çlausoe,ubi eranl discipuli propter melum Judoeorum,
ptalibus frigidum reliuquit concupispentiaspr^espntis venit Jésus et stetit in medio, el dixil eis ; Pax vobis,
soeeuli, el incehditur ad amoreni Dei. Nonne, cor etc. Quod auteni dicit Joannes., non cura illis fuisse
nostrum(inquiunl) ardenseral in nobis dum Içquerelur lune appstplpm Thp.manijçuni secundum Lucamduo
hôbis in via , et aperiret npbis Scripluras? Ex audito illi, quorum erat unus Cleoplias^ regressi Jérusalem
quippe"sermque inardesejt animus, côrporis frigus iuvenerunt congregatos undecimiet eos qui cura ipsis
recèdit, fit mens in superno desiçlerioanxia, a con- eraùt, prôçul dubip intelligéndum est, quod inde
cupiscëntiis terrenis aliéna. Àmor verus qui hanc re- Thomas exierit antequam eis Dominus hoecIoquen-
jpléverit,in fleiibns cruciat. Sed dum taji ardore criir jv tibus appareret.
j-'
'
ciâtuf, ipsis suis crucialih'uspascHiir, audire ei libet , Conlurbqlivero et cpnterr'itiexislimaban.lse Spiri-
proeceplacoeleslia, et quoi mandalis irisirqitiir, quasi slum videre. Quod hoereticiManiehoeide Chrislo su-
lot fàcîbUsinflamniaiur. spicantur et çredunt, quod non eral vera caro, sed
Et SUfgénies eadem hora, regressisunt in Jérusalem, spiritus erat, hoepprima pogitalio surrexitin cor-
el invenerunt congregatosundecim,el eos qui cum ipsis dibus aposlplorum, Et illi quidem Maniehoeinunquam
èratil dicentes,quod surrexil Dominusvere, elapparuil çredunt Jesum fuisse humiliera. Discipuli aulem no-
Simoni. jam erat fama, quod resurrexerat Jésus, ab verant hominem, cum quo tanto lempore.fueranlcoiif
illis raulieribiis facta, et à Simone Petro cui jam ap- versati, Sed postpaquam m.prtuus est,- quod nbve-
paruërât. Hoc enim isii duo invenerunt Ioqueotes , rapt, guan'doçrederent.hoe potuisse resusé'uariquod
ad qUos in Jér-Usàlémvenëruni. Fieri itaque potest potuit mori ? Apparuit ergo oculis ipsorura t-a-lis
ùl timoré prius in via noluerint dicere, quod eum qualem illum npyer-ant.:Et non.credentes tertio die
àudieran't fésurrexissé, quando taniummqdo angelos potuisse veram carnem de sépulcre, resurgere, pu-
dixerunt visos esse riiulieribus.Ignorantes enim cum laverunt se spiritum yidere. Error isle apostolorum
quo ïoqUerëiilur, merito passent esse solliéili, ne secta est ManiçJioeQri|ni.Soient autem quando illis
«2-9 IN LUCJ2 EVANGELiUMËXPOSITiO. — LIB. VI. 630
hoec objiciuntur, ita respondëre : Quid mali cre-, À luram. Quamet Dominuspost rèsurreclionem yiden*
dimus* quia Chrïstum Deum credimus, spîrilùm dam palpandamque discipulis exhibUit. Et de qua
fuisse credimus, carnem non credimus. Melior est bealus Job, cum gloriam resurrectionis describeret,
spirilus quam caro. Quod melius est credimUs, quod ait : Et rursum circumdaborpelle mea, et in carne
deieriusest credere nolumùs.Si nihil mali est in isio mea videbo Deum(Job, xix). Lege . epislolairi sancii
sermone, dimitiât Jésus discipulos suos in isio èr- Auguslini ad Conserilium de corpore Domini post
rore. Quid mali credidierurilël discipuli? Ghristum rèsurreclionem.
spiritum crediderunl. Non enim esse putâverUnt nul- El cum hoc dixisset, oslendit eis manus et pedes.
ium; séd spiritum. Paryo morbo te pulas përicli- Non solum manus el pedes quibus indiîa plavorum.
tari, âudi sententiam medici. claruere vestigia, sed, attestante Jeanne, etiam ja-
Et dixit eis : Quid turbatî esïis, et cogïlaiionés as- tus qiiod làncea foratdriifuerat pstendit. Ut videlicet
cendant in corda veslra ? Qualës cogilaliones, nisi osiensa vulueruui sùorum cicatrice, dubietatis alqua
fâlsoe,morbidoe,periiiciosoe? Perdidisset enim Chri- infidelitaiis eorum vulnus sanarel. Verum quomoda
stus Iruelum passionis, si non esset verilas resurrec- posl resurrectionem clavorum vellanceoe loca pan-
tionis. Quid ïurbati eslïs, et cogitatîonesascendunt in dendo discipolorum dignalus est fidem speraque r.o-
corda veslra? Tanquam bonus agricola diceret : Quod " borare, Ita in die judieii et eadem suoe passionis
îbi planiavi, ibi inveniam, non spinas, quas non indicia, et ipsam pariter crucem raonstrando ventu-
plantavi. In cor veslrum descendat, quia desuper rus est impieiatem superborum infideliiatemquecon-
est. Cogiiaiiones aulem istoenon desuper deseende- fundere. Scilicei, ut ipsum se esse qui ab impiis
riint, sëd in ipso corde sicul herba mala ascenderunt- et pro impiis niorluus est, cunctis palam angelis et
Videle manus meas et pedes, quia ipse ego sum. hominibus ostendat, videanlque (ut scriptum esl)
Palpaïe et videle, quia spirilus carnem el ossa non in quem pupugerunt, etplanganl se super eum omnes
habet sicul ritevidelis habere. Resurrectioriem suam tribus lerroe(Apoc. i). Sane nolandum quod soient ia
cerlam et verara multis et variis documentis persua- hoc loco gentiles càlumniarii siruere, et fidem spe-
dera dignatus est, propter oedificandam fidem, et raloe a nobis resurrectionis stulta garrulkaie deri-
fugan'da'mde corde pérfidiam, omnemque dubitaiiq- dere. Si enira ipse Déus vester (inquiuni) nec sibi
nem de sua resurreclione tollendam. Parum fuit inflicta a Judoeisvulnera curare proevaluit,sed cica-
oculis se videndum proebëre, si non proeberet eiïam tricum vestigia coelosecum (ut dicitis) invexit, qua.
manibus contreclandum. Qui durii palpanda discipu- temeritate putatis eum veslra de pulvere meinbra
lis ossa, carhëhiquë proeriiorislrat, aperte statura :_ ad integrumesse restauraturUm ? Quibus responden-
veroeresurrectionis quoe in se facia, et in nobis dum quia Deus nosler qui suam, perpétua jam itn-
est fuuirà significat. Quia non sicut Eulychius Con- riibrtalitate gtorificatam, de sepulcro carnem resus-
frtaritinbpolitanoeUrbîsepiscbpus scripsit, corpus no- ciiare quando voluit et quomodo voluit poluit, etiam
strum iri illâ resurrectionis gloria erit jmpalpabile, qualera voîuit Suscilavit. Neque enim consequeiis
vênlis aerèque subtiiius. In iilâ enim resurrectionis est u.t qui majora fecisse prbbatur minora facere ne-
gloria erit corpus hbsirum subtile quidem per ëflec- quiverit. Sed certe dispensationis gralia qui majus
lUm spirilaîis poleuiioe, sed palpabîte per veritalem fecil, minus facere siipersedit, hoc est, qui morlis
nàturoe.Neque huip àssertioni putelur Aposloli sermo i-egnàdestruxit, signa raorlis oblitterare noluit. Prinib
repugnarë : Quia caro et sanguis regnum Dei-non videlicet ut per hoec discipulis fidem suoe resur-
possidebukl(I Cor. xv). Hoc enim loco Aposiolus, rectionis astruerel. Deinde ul patri pro nobis sup
carnis et sanguinis nomine, subsianliam veri côr- plicans, quale genus mortis pro mortalium vita per-
poris, sed corruptionem mortalitatis significat. Sicut lulerit, semper ostendat. Tertio ut sua morte re-
ipse consequenief expdsuitdiceris: Neque corrupiio deraplis quam misericorditer sint adjuli, propositis
incorrupïélampossïdebii(Ibid.). Aliter namque caro iii semper ejusdeni mortis innovel indiciis, ideoquo
Scriplurà sacra juxta haturam, aliter juxia cuipam, -p raisericordias Domini in oeternum cantare non ces-
aliter juxta corruplionera mortalitatis quoe ex culpa sent, sed dicaht qui rèdempii sunt a Domino,
contigil, appelialur. Juxia naiuram quidem cura dic- quoniam bonus, quoniam in oeternum misericor-
tum est: iJoc nunc os ex bssibusmeis, et caro de carne dia ejus. Postremo ul eliam perfidis in judicio quant
mea (Geit. n). El Verbumcaro fdc'tumest et habitant juste dâmne'nlur , ostensa inter alia flagilia etiam
in nobis (Joan. i). Juxta cuipam vero cum dicitur : vulneriim quoe ab eis suscepit cicatrice denuniiet.
Caroconcupisciladversusspiritum, et spirilus adversité Veluii sirailes aliquis foriissimus, jubente suo Rege, ;
carnem(Galat. v). Juxia corrtiplibilitaiem aulem, cum pro totius genlis salute singulari certamine desu-
scriptum est : El memoratus est quia caro sunl (Psal. dans, multis quidem vulneribus exceptis, hostem la-
LXXVII), id esl, fragiles et nioribundi, hoc einin se men inierfieiat, spolia ejus diripiat, victoriam suoe
carnis nomiiie désignasse manifestai ipse Psaloiis- genti reportet; et intërrogatus a inedico, cuicurandus
la, qui prolinus addil : Spiritus vadehs et non redîcns commitiilur, ila ne velit curari ut nec vestigia
(Ibid.). Regnum itaque Dei caro non possidebii, id vulncrum ulla resideant, an magis ita ul cicatrices
est, caro juxta cuipam vel mortaliialem. El tamen quidem remaneant, deformi.las vero ' proisus om-
caro p'dss'idébilregnum Dei, id est, càro juxta na- nis et fèdiias.absit, respondeat se potius ita vella
631 BED.E VENERABILISGPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 652
sanarl ut, toto salulis decorisque pristini stalu A magus anlequam natus potuit de se prophelare ?
recupërato, perpétua secum tanli circumferat signa Da Scripluras, quia quod videtisanle provisumest,
triumphi. Sic profecto Dominus perpelis ob signum quod cérnitis ante proediclum est. Audi, filia,
victorioenon excepta pro nobis vulnera passionis, vide (Psal. XLIV);audi proedicla,vide compléta.
sed ïpsorura cicatrices coelo inferre quam abolere Tune aperuil illis sensum ut inlelligerenl Scriplu-
maïuit. Nec lamen ex his quidpiara fidei nostroe ras, el dixil.eis: Quoniamsic scriptumest, el sic opor-
resurrectionis proejudicat, de qua veraci promis- lebal Chrislumpâli, el resurgere a mortuis die terlia.
siorie proedicilur: Et càpillus de capile veslro non Proebet se videndum oculis, proebel manibus con-
peribit (Luc. xxi). irectandum. Parum esl lege, commémorât Scrip-
Adhucautem illis non credenlibuset miranlibusproe luras. El hoc parum est, aperit sensum, ut quod
gaudio,dixit : Habelishicaliquidquod manducétur?Ad legis intelligas. Deinde post commendalamsui côr-
insinuandamresurreclionis suoeveritatem, non solum poris verilalem, commepdat Ecclesioeunitatera.
langi a discipulis, sed etiam convescicum illis digna- / El proedicariin nomineejuspoenilenliamel remissie-
lur. Non quidem quasipost rèsurreclionemcibo indi- nempeccatorumin omnesgénies,incipienlibusaJeroso-
gens, nec quasi nos in resurreclione quam exspë'cta- lymis. Non latél rabies hoerelicorum de angulo,
inus cibis egere significans, sed ut eo modo naluram B loto terrarum orbe Ecclesiadiffusa est, omnes génies
côrporis resurgentîs aslrueret, ne illud non corpus, habenl Ecclesiam, nemonos fallal, ipsa est vera, ipsa
sed spiritum, esse arbitrarenlurel sibi non solide, estcailiolica, coepila Jérusalem, pervenitad nos, et
sed imaginaliler apparere. Manducavitpotestate, non ibi est et hic. Non enim ut hue veniret, inde disces-
necessitate. Aliter enim absorbeiaquam terra siliens, sit. Crevii, non migravit. El merito sic scriptum est
aliter solisradiuscandens.Illa indigenlia, iste potentia. inler coeteradominicoepielatis sacramenla, et sicopor-
At illi oblulerunlei partent piscisqssi, el favum mel- lebat utminislri sermonis, qui in nomine Christicruci-
lis. Et cum manducasset coram eis, sumens re- fixi et resuscitaii a mortuis poenitentiameranl el re-
liquias dédit eis. Quid signare credimus piscem missionem-peccatorumin omnes génies proedicaturi,
assum, nisi ipsum Mediatorem Dei et hominum a Jerosolymis incipérenl, non solum quia crédita
lioraînem passum? Ipse enim latere dignatus in sunt illis eloquia Dei, quia eorum adopiio est filio-
aquis generis humani, capi voluit laqueo mortis rum, et gloria, et lestamenta, et legislatio, et obse-
nostroe, et quasi tribulatione assatus est lempore quiura, et promissa, quia eorum paires, et ex
passionis suoe. Sed qui piscis assus fieri digna- his Christus secundum carnem, [qui est super
tus est in passione, favus mellis nobis exsiitit in omnia Deus benediclus in soecula(Rom. îx), verum
resurrectione. An qui in pisce asso figurari voluit eliam, ul génies quoe variis erant erroribus et
tribulationes passionis suoe,in favo mellis in utram- facinoribus implicaloe, hoc maxime divinoe piela-
que naturam expriraere voluit personoe suoe? tis indicium ad spem impetrandoe venioe provoca-
Favus quippe mei in cera est. Mei vero in cera ret, quod eis quoque qui filium Dei crucifixerunt,
est divinitas in bumanîlate. Sic auteur sua Redem- nontanlum veniam realus a paire, sed et vitoeoeternse
ptor indical, ut imitaiionis viam nobis sequentibus gaudium vidèrent essë donatum.
sternat. Ecce enim in cibo suo pisci asso con- Vos autem eslis lestes hofum, et ego mitto pro-
jungere favum voluit, quia videlicel] illos in suo missum.Patris mei in vos. Proraissum patris Spirilus
corpore ad oelernam quietem suscipit, qui cum sancti graliam dici, et in Evangelio Joannis plenius
lie iribulaiiones prô Deo sentiunt, ab amore in- et hic quoque breviter inlimalur cum sequitur :
lernoe duleedinis non recedunt. Cum asso pisce Vosautem sedeiein civilale, quoad usqueînduamini
favus sumitur,, quia-qui hic afflictionem pro. ve- Minuteex alio. De qua virtule, id esi Spirilu sancto,
ritale suscipiunt, illic dulcédine vera salianiur. et Marioe dicit angélus : Et virius altissimi obum-
Et dixil ad illos : Hoecsunt verba quoeJocutus brabil libi (Luc. i). Et ipse Dominus alibi : Nam
euni ad vos, cum adhuc essem vobiscuni, Id esl, net ego novi virlulem de me exisse (Luc. vm). Sed
cum adhuc essem in carne mortali in qua eslis et ipse Lucas apertius in Aciibus apostolorum ejus
et vos. Tune enim in eadem carne resuscitalus promissoe virlutis ex alto, et proeceptoein civitate
erat, sed cura illis in eadem morialitale non eral. sessionis meminil. Proecepit (inquit) eis a Jero-
Et cum illis quidem posteaquam resurrexit fuit solymis ne discèderent,sed exspectarent promissionem
quadraginta diebus (ut legilur) exhibitione corpo- Patris, quant audistis per os meum. Quia Joannes
raîis proesenlioe, sed non cum illis fuit consor- quidem baplizavit aqua, vos aulem baplizabiminiin
llo infirraitaiis huinanoe. Spirilu sancto non post niullos hos dies (Act. i).
Quoniamnecesseest impleri omnia quoescripta sunl Et paulo posl : Sed accipielisvirlulemsupervenien-
in lege Moysi et Prophelis el Psalmis de. me. Vide lis Spirilus sancti in vos, eterilis mihi lestes (Ibid.).
quomodo tulit omnes ambages. Visus est, lactus Nolandum sane quod sunt quos a proedicationis
est, manducavit, ipse certe erat. Tamen ne aliquo officiovel imperfectio, vel oelasprohibet, et tameE
sensus humanos ludificassevideretur, misil manus proecipilalioimpellit, qui admo'nendisunl ut con-
ad Scripluras. Dicant pagani quidquid volunt, sidèrent quod ipsa Veritas quoe repente quos velle
ma'gus fuit, potuit se sic ostendére, Nunquid roborare potuisset, ut exemplumsequentibus daret.
633 IN LUCiE EVANGEL1UMEXP0S1TI0. * LIB. VI. 63|
ne ïmperfecii proedicare proesumerent, posiquam A iraderet, eduxil. Recte quindecim stadiis locum glo-
plene discipulos de virlule proedicalionisinslruxil, riosoe ascensionis a loco victoriosissimoe passionis
illico adjunxit : Vosautem sedele in civilale quoad secrevit, ul omnes pro se vel vivere vel mori cu-
usque induamini virlule ex alto. In civitate quippe pienles, et primo quiescendi post morlem, et in
considéraus, si intra menlium noslrarum nos claus- fine a mortuis resuscilandi desiderio pariier et
tra constringimus,neloquendo exlerius evagemur, amore firmaret.
ut cum divina virtute perfecte induimur,- tune El ipsi adorantesregressisunlin Jérusalemcum gau-
quasi a nobismetipsis foras etiam alios instruen- •dio magtio, el eranl semperin templo laudanteset be-
tes exeamns. nedi;entesDeum. Ascendenle in coelumDomino, dis-
Eduxil autem eos foras in Bethaniam,et elevalis cipuli adorantes in loco ubi sieterunt novissime
manibus suis benedixileis. Et factum est dum benedi- pedes ejus, confesiim.:Jerosolyma redeunt, quia
cerel illis, recessit ab eis, et ferebalur in coelum. ibi promissionem Patris quam audiere per os Do-
Proetermissis omnibus quoe per quadraginia dies mini, sunt exspectare proecepii.Gaudia magna refe-
agi ab illo cum discipulis potuerunt, primo diei runt, quia Deumac Dominumsuum, post lriumphum
resurreciionis ejus conjungit tacite novissimumdiem resurrectionis eliam coelos pénétrasse loetantur.
quo ascendit in coelum. Pulchre autem ascensu- B Manent semper in templo laudantes et benedicenles
rus in coelum, discipulos quibus benedicat foras Deum ut in loco oralionis et inler laudum de-
in Bethaniameducit. Primo quidem propter nomen yotiones promissura sancti Spiritus advenlum promp-
civilalis, quoe domus obedientioedicilur. Quia qui tis per omnia paratisque cordibus exspeclent. Et
propler inobedienliamperversorura descendit, prop- nos aulem discipuloruin exemplo post celebrata
ter obediejiliam nimirum conversorum ascendit : Jerosolymis, et hoc in visione pacis, dominicoe.pas-
MorJimsesl enim, sicul Apostolùsait, propler delicla sionis et resurrectionis solerania, Belhanioemox arva
nostra, et resurrexit propler juslificationem nosiram Christo duce petamus, ut cum mente quieta, et
(Rom. iv). Deinde etiam propter situm ejusdeni ab omni discordiarum turbine jam pacala, carnis
villoe, sive ciyiiaiuloe,quoe in latere monlis Oliva- ejus et sanguinis sacramentis imbuamur: ipsi domus
rum posila esse narratur. Quia videlicel obedien- .'obedientioe curemus existere, illius nimirum ve-
lis Ecclesioedomus, aposlolico digna hospilio, non stigia sequenles, qui ut nobis formamvivendi tribue-
alibi quam in ipsius summi monlis, id est, Christi ret, factusest obediens usque ad morlem (Pi/ipp. n).
latere, fidei, spei, dilectionisque suoe fundamenla Sic eienim quotidiana illius etiam nos mere-
locavii. De quo nimirum lalere lancea patefaclo m.ur henëdictione subliraari, si, quolidie irium-
sacranîenta sibi sanguinis et aquoe, quibus nas- C phalis illius in coelum ascensionis memores, lau-
catur simul et nutriatur, gaudet émanasse. De - dantes et benedicenles Deum, in Jérusalem, id est,
cujus verlice uberrimo, id est, apice divinitalis, in supernoe pacis sperata, jam jamque ac deside-
unelionis spiriiaiis munera desiderat, lucisque ac rata visione quiescimus, similes hominibus exspec-
pacis perpeluoepromissa inhianter exsppclat. Tertio, lanlibus dominum suum, quando reverlatur a nupliis
quia sicut Joannes scribit, eral Bethania juxta (Luc. xn). Quia vero bealus evangelista Lucas, in-
Jerosolyma quasi stadiis quindecim (Joan. xi). Qui ter quatuor coelianiraalia per vitulum, cujus victi-
profecto numerus, propler sepiem el oclo, qui- maiione qui in sacerdolio eligebanlur iiiitiari sunt
bus constat, Scriplurarum mysteriis accommodus, jussi, designalus accipiiur, eo quod ipse sacerdo-
vel vilain quoe nunc est et futuram, vel Velus tium Christi coeleris amplius exponendum susce-
et Novum Tesianienium, vel sahbalum animarum peril, pulcherrime qui evangelium suum a minislerio
in fuluro et carnis rèsurreclionem, vel certe aliud templi per sacerdoliura Zacharioe çoepil, hoc in
aliquid coelestis semper et spiriiaiis conlinet ar-, templi devotione complevit, cum apostolos inibi,
cani. Et ideo recle quibus ulriusque Tesiamenti minislros videlicet novi sacerdoiii fuluros, non in
scienliam aperuit, quos et omnem vivendi et spe- viclimarum sanguine, sed in laude Dei el bene-
randi regulam edocuil, eos quindecim stadiis in I) J diciione conclusit. Anien.
locum quo eis beuediceret, et proecepla' doceridi
•
IN S. JOANNIS EVANGELIUM
EXPOSITÏO.
AUCTORIS COMMENBATIO.
Hicesl Joannes evangelista, unus ex discipulisDei, coelerisdileclus a Deo dicitur, et fraie maircm suais
qui virgo a Deo eleelus est : quem de nupliis, volen- de cruce commendavit Dominus, ul virgiiienivirgo
lem nubere, vocavit Deus. Cui virginilalis in hoc servaret. Denique manil'eslius in Evangelio, quod
duplexleslimoniumin Evangelio datur, quod et proe ipse incurruptibilis Verbi opus iuchoans, solus Ver-
$& BED.E VENERABiLiS OPP. PARS II. SEGT. I. — EXEGÉTICAGENU1NA. 636
iSnih càrriém fa'c'turiiesse, née lumen a lenebris corii- A vëriissë dieni rëcessus sUi, convocatisdiscipulis suis,
prëhénsuiri'fuisse testàtur : primum signura ponens in Ephëso per -mulla signbruni experiitieijta pro-
quod iri nupliis fecit Dëus, ut ostehdehs quod erat-, mens Chrislum',- déscendensin'dèfossuni sepulluroe
i'psélegëntibus denibnstrarët quod ubi Dominus in- suoelûcuiri; facta oralioné; posiiûs est ad paires suos,
vitatuf, dëficërë niiptiarum vinum débeat, ut, vete- tain éxtràneus â ddlbre mortis, quam a corriiplione
ribus immuialis,, nova omnia quoe a Ghristo ihsli- carnis irivenitur àliëiiUs;-Tàmeri posl omnes Evau-
lUunlûr apparëàrii; iib'c autërii Evangëliura Scripsit géliuni scripsit ; el hoc Virgiîiï debébatur : quorum
iii Ashv,pbstéà quaiHinPâlli triosîrisula Apocàîypsiri tamen vel scrîpiorurri in tempore dispositio , vel li-
sêripsëràl, iii cui iri prihcipi'b câhbnis iricorruptibilé brorum ordinatio, ideo per singula a nobis non ex-
p'rih'cipiùin ingës'sit, ètiam ihcorruplibilis finis per pbnilûr, ut, sitiërili desiderio dilaio, et quoerenlibus
vlr^ineni iii A:pocàlypsirédderëlUr, dieenië Christo, frUétiislâboris, et Deo magisterii ddciriha servelur.
Ego surii « ci ii).Hic est Joannes, qui, sciëris, super- Amëh.
INCïPIT EXPO'SITIO.
SUPER APOSTOLORUM
ÂGTxV
EXPOSITIO.
Dominoin Christo desideratissimo et vere beatissi- B nem mihi tribuens, vel alia ex his colligendi, vel
mo Accoeepiscopo, Beda, perpetuam in Domino eadem planius exponendi. Actus igitur aposiolorum
salutem. ^ (ut beatus Hieronymus ait) nudam quidem soriare
Accepi creberrimas beatitudinis luoelitteras, qui- videntur liistoriam, et nascentis Ecclesioeinfanliara
bus me commonere dignatus es ne mentis acumen texere; sed si noverimus eorum scriptorem Lucara
inerti olio- tôrpere et obdormire permitlam , sed esse medicum, cujus laus est in Evangelio, animad-
meditandis scrutandisque quolidie Scripluris vigil vertimus pariler omnia verba illius animoelanguen-
atque iudëfessus insislam, et post exposilionem tis esse medicinam. El quibus nos aliqua justa mo-
Apocalypseossancii evangelistoe Joannis, quamira- dulum nostroe parvilatis exposituri, primo admonere
tris noslri Eusebii rogatu tribus libris complexam, curabimus ipsum evangelistam Lucam, ut dielum
mox libi transcribendam destinavi, in explanatio- esl, juxla tradiiionem veterum Ecclesioe iraclato-
rièm quoque beati EvangelistoeLucoe, juxta vesrigia rum , medicinoeartis fuisse peritissimum, et magis
Patrum, quanlum.valeam sudoris impendam. Quod Groecas litteras scissequam Hebroeas. Unde sermo
quia facere needum potui, et operis videlicet immen- ejus, tam in Evangelio quam in Actibus apostolo-
sitalë perterritus, et obslrepenlium" causarum (quas rum, complior est, et soeculariumredolet eloquen-
lu melius nosli) necessilale proepeditus, ne tamen G liam, magisque teslimoniis Groecis ulitur quam He-
'
luoe postulaiionis contemneretur aucloritas, quod broeis. Ex quo accidit quod maxime miror, et, pro-
intérim potui feci. Misi ënim dpusculum in Acius pter ingeniitarditatem, vehemenlissimo stupore per-
apostolorum, quod ante non multos dies editura, et eulsus, nescio perscrutari, qua ratione cum in He-
velocissime quautum tempus dederat, ne tua sacro^ braiça verilate a diluvio usque ad -Abraham decem
sancta yoluntas impedirelur, emendaium, membra- generationes inveniantur, ipse Lucas, qui, Spiritu
nulis indideram, Ubi ea quoe vel mystice gesta vel sancio calamum régente, nullalenus falsum scribere
obscurius dicta videbaniur, proul potui dilucidare poluit, undecim generationes, juxta sepluaginta
lentavi. In quo me opusculo cura alii plurimi fidei Interprètes, adjecto Cainam, in Evangelio ponere
calholicoescriptores, tum maxime juvit Aralor san- maluerit. Ideo auiem in Evangelii Prooemio dicit sibi
ctoe RomanoeEcclesioe subdiaconus, qui ipsum ex yisum esse ex ordine diligenter scribere, quoniam
ordine iibrum heroico carminé percurrens, nonnullos hoc multi conati sunl. Sed eos debemus accipere
in eodem métro allegorioe flores admiscuit, occasio- quorumin Ecclesia multa exstat aucloritas, quia id
PATROL. XCIL 30
. 858 BEDJE VENERABILISOPP. PARS'IL SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 910
.quod connli sunl implere minime potuerunt; Iste au- A cipis Peirus aposiolus Romani venit, et in quarto
tem non solum usque resurréclionem, assum- anno famé facla, octavo anno sunl" Judoei Ro.maex-
piionemqiie Domini perduxit nàrralionem suam, ut pujsi. Item Neronis quatuor annos, quorum duos ex-
in quatuor auctoribus evangelicoe Scripiuroedignurii "trëmosbeàius Paulus Romoein libéra mansit cusio-
suolabore haberetlocum, verumetiam.deinceps quoe d'ia. Ex quointelligimus in eadem urbe librum esse
per Aposlolos gesla sunt, quoe' sufficere credidit ad .composilum. îtèmque ul per Judoeorumquoque reges
oedificandamfidem legenlium, vel. audienliûm, ita eadem tempora^ discernam, Herodps ,. Philippus. et
Sérîpsit, ut solus ejus liber fide dignus haberetur in Lysànias tetrarchoe proefuerunt annissex. . Ilerodes
Ecclesia dé apostolorum actibus iiarrantis, reprobar rex, qui et. Agrippa, qui Coesareoeperiil, annos jse-
lis omnibus qui'non ea fide qua oporluit facta dicta- ptem. Agrippa, filius ejus , sub quo Paulus Romani
que'apostolorum scribere ausi sunl. Eb quippe tem- missus est, annos quindëcim. Cujus restant usque
"
pore scripsérunt Mareus et Lucas ; quo non solum ad subversionem Jerosclymorum anni duodecim.
ab Ecclesia Chrisli, verum eliam ab ipsis adhuc Hoecdistinetius exsecutus sum, ut cum ejusdem li-
iri cârrië inanèrilibus apôsidlis prbbari potuerunt. liélli revblvas'iiistoriam, quid sub quo tempore ges-
Nam Domini nutu gerébatur ut non solum aposloli - tum sit, eyidenter agnoscere possis, Misi àutem et
qui,,videront, sed et discipuli qui âudilu didiceranl", B explanaliuncuiara Epistoloe'.beatissimi êvaiigelisloe
facta Chrisli diclaque conscribèrent, quafénus se* Joaniiïs, cujus maximam parlem ex homiliis sancii
queritibus Ecclesioe doctoribus êa quoenon videraht Augustirii làiissiriia suàvitaie diffusis, coïripendia-
'
proedièandisciibendiquë fiducia parilèr et àucibrltââ Sus bfëviàiof ëxeérps.i. Nbh'nullà vero iri câlcô
, proeberetur, Aclus vero apostolorum, et proecipue etiani proprio sudore subtexui. In quo u'trôqué
beati Pauli, cujus individuusin peregrinando cornes opère; si quid utililatis inveneris, Dei doiris ascribe;
exstilit beatus Lucas, sicut viderai ipse composuit. si quid superflui, meoefragilitati compatere. Interce;
Quorum contex(us dniiiisj quantum ex alibrum hi- dénient pro; riobis lipalitiidiriem, vestram Dominus
storiisanimadverlere jioiuimus.coniinei annos viginti omnipotens ad regimen Ecclesioeperpetuo consèrvet
octo, id esl, Tiberii Coesarisannos sex , Csii:aribOS.. inêblumêm.
"quatuor, Claudii annos quatuordecim. Cujus""pîin-
INGIPIT EXPGSI-TIO*.
CAPUT PRIMUM. G passionem suam viyus apparaît, cibos sumit, eaïa-
Pri'mWiq'urderd'éérnidii'éiii feci démnnibni, à Tlïéà- - dënïqiiëqiiifai à riib'rfuis"ériicilatëfât pâl|îàndâm car-
pliilé,-qïtoe'cotpiiJÉSÉSfacere ëtdbbéé. De Omnibusse riënî exbibët. Sëd àltiori hiygieî-ibpër liàflë quadfà-
dicit Christi fàctis èf diclis fri Evàiigëlib scrip'slsse, gesimam dierum cum discipulis conversàtionëiti,
hôri.qùdd b'rii'fiiàc'àrripMfëhdïïi'eiib'i'iietit?në'éiiëbtt- si'gnifièàt se ô'cfcuilâpïoeSëritia^frièpiôîiiiséràt" im-
trà'iïus ïbàririi qui àlit":'Mtittd •duidémëla'tiâ iignk plëiurum. Ecce egovSbi'scûtiiiumbîhiiibûs'àiebùsusque
fëâi Jésus' iii cônspeiiu ïlis'iipnlotunï 'kitôiûtii, ïjiïoe "di cohsummationemsâsciili(lî'âtlii. ixviii). Isle eiiiin
non Sunt scripià iii îibrdliât (Joàii. xx), ëëd q'ubd de ïïnmeïus îïàriclënipoiâlem tërirériàmque Vilam vëî
cmriibus' ëlègérit uridé Mcërël sefmô'riérii,quoejîidi- {ïrbptër qîiàtubr àniii teîripôrà, vel propièi qiiâiudr
fc'â'vîtàplâ et cbhgruà siifficëfë Officibdispëiïsàtib'iii'è vëiîlôs coelidësigriSt.Nânî pb'sfqu'âfficôiisépulli fueril
$iiab': Tlieopliiltis infô'rpretatur Dei amâior, vël a îBus ctirii Christb peï b'âpriÉHiuiriin iribrtëfià,qiiàsî
Deo tiihatus. QùicUtiquëërgo Béî âmâib'r est, ad se RiiBfi rriàiis pallè irâiisitOj.nëcêssàriiim in ii'âc soïï-
s'crifitunï erë'dâi ; suoe'qu'ëbip ànimoe, qliia Lùëàs tûdinë Dbriîiniha'B'éniusducàturîi, Çffi nos àd ccélé-
mëdicus Scripsil ; irivériiàf sàlutëra. Et fiolâtidiim D slïà perduëât, et irriagihis 'SuSideriârib rèmiiiièrâns,
•quôd;bit : Quoecoepil Jésuè facere et dôcetè. Pririio pr'oeseririàëàiïÉti Spiritus tjtiàsi vé'râ jiibiîoeïquiète
fâGërëj'poSléd dbéerë. Quià Jésus boiiiirii dôclorëiiî bëâtificëi.
ifistifflëri's,'-'titillaiiiSi tjuoe fecit dectiit. Vos àùléih bdpliMbiniini 'Spiriiii sancto ûèh po'ét
•
Sscjiléiâdiém qùâ piêcipiëû's dpÔstolUpet Spiii^ multos hos dies. NôMtim fuefàiît àpôstbii hàp'tizàtï,
'tûnisMëtùm^iib^élëgitlissumpiiiséû. Për iïfpërbâlbn ribri lairien àqifà; sed Spiritu sânctb', qûbs' irîtefligî-
lëgeridumîis'giVèiri"drerii qua ussumplû'sest, proeci- mus jàm fuisse bàpfizritôs,. sive bâptisnib Joannis
\ piénlaritê àssuKipiibnëxri',id est, proecépla dans (ut ribrinuiliàrbitfàriliir), sëû (quod magis crédibilè
*
ajibsibliSj' «quoeVëî hic vel'iii ËvârigèliiSIëgririiur4 est) hâptisriio tliristi. Neqùè ëiiim"miriistëriu'ulha- .
Est ërgo èëri'M ï Scïipsï dë'JëSû a ïè'ispbi'ë quri ptizâridi fuérâl ùrhaberët Baptizàtossëfybs për qtios
ëoSpït"signa fàcëb et tîbcére iisqriè iri diëm qua, èàë'iërbs baprizarét, «quiâ ribri defuTt mëiiio'rabïlïs
èisd.èîn cbnëuràmaiis, iiiidë vérièràtrédiit. illius liUmifïtàiis ministëriiim, qiiândb'eis la'vlt pé*
- Péfdiîsqû'àdîaghiïâhpparënkéiÉ, et loquens de dés. Cum ërgo dicëréi "Dbm'inus: Qiùâ Joaimés qui*
rëgno Dei, ciconvèscëns,Hé, Âd ins'u-uëndamDbrni- Hemhàpïhàvû àqud, nèqu-dqù&msUbiunXit: t«osau-
ïiiis.Sdem suoe. rësùfrce'tioniss'soepiusapbiiblis post tëriï bapilzabïlis, sëd": Folsautein bapthabimini Spl-
941 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. 942
rilti sancto. Qùia neque aposloli, neque sequaces , verat serraonibus expletis, Dominum ascendisse ad
eorum, qui usque hodie baplizant in Ecclesia, aliter coelos.
quata Joannes, id est, in aqua baplizare proevaleril, Et nubessuscepiteum ab oculiseorum. Ubique crea-
sed tantum invoeato Chrisli nonline adest interior tura suo Creatori proestat obsequium. Astra indicant
virtus Spiritus sancti, quoe hômine aquâm tribuerite nascentem, patientera bbnubunt, recipiunt nubes as-'
baplizalorum animas simul et corpora puriûcet, cendenlem, redeunlem ad judicium comilabuntur.
quod in Joannis baplismo non fiebat. Nondum enim Ecce duo viri astilerunt illis in vestibusalbis. Alb»
eral Spiritus datus, quia Jésus nondum fuerat glorifi- vestes exaltaljoni magis congruunt quam humilia-
ealus (Joaii. vu). tioni.; Et ideo, Domino ascendente, in albis vestibus
convenerant eum dicentes: angeli apparent, qui nalo Domino in albis vestibus
Igitur qui interrogabanl non dicuntur, quia qui in nalivitate sua ap-
Domine,si iii tempore hoc restitues regnum Israël ? apparere
eis paruil Deus humilis, in ascensionè Sua ostensus est
Quoniam apparens loculus esl de regno Dei, homo sublimis. Nam et
locus dum his qui
Spirilus quo.quesancii non post multos dies promisit in humili cïvitatula natus est congruit,
àdventum, consequenler eum de eodem regno per- mi homo, de monte subli-
conlaniur utrum videlicet mox adveniente Spiritu - regressus esl ad coelum.
"B ific Jésus qui assumptus esl a vobisin coelum. Ob
sancto in proesentiresiituendum, an in fuluro san-
ctis'reservandum credere debeant. Carnales enim duas illi causas arigelividenlur, ut videlicet ascen-
;sionis tristiliam regressionis conlmemoralione con-
adhuc discipuli, resurreclione Chrisli eompleia,
continuo regnum Israël credebant esse veniurum. Solarenlur, elulvere in coelumillum ire monstrarent,
juxta quod Cleophas ait : Nos autem sperabamus et non quasi in coelumsicut Eliam.
Sic veniet .vidislis eum euntem in
quodipse essetredemplurusIsraël. El evangelista proe- coelum.îd quemadmodum
misil quia Domino Jerosolyraam yenluro existima- est, in eadem forma carnis atque substan-
rent quod confestim regnum Dei manifestaretur. fia veniet judiealurus, in qua venerat judicandus.
Sed oporlebat impleri prophetiara, qua Palri canens: Cui profecto immortalitalem dédit, naluram non abs-
Tu verorepulisli, et sprevisli, él dislulisli Chrislum lulil. Cujus eliam gloria divina, quoe quondam in
luum (Psal. LXXXVIII). mbhle tribus discipulis apparaît, peracto judicio ab
Repulitenim et sprevit Filium
Pater, quando eum in passione deseruil loquenlem : omnibus sanelis videbitur, quando tollelur impius ne
videât gloriam Dei.
Deus, Deus meus, quare me repulisli (Maltli. xxvn)?
Distulit aulem, ut quem sancii illo tempore regnalu- Tune reversi sunt Jérusalem a monte qui vocatur
rura puiabant, exspeclent in die judicii in sua maje- <„ Vliveti. Dominus et Salyator noster, principe tene-
siaie veniurum. Unde et ipse Dominus spirilalem Isr brarum deviclo, in locum pacis et luminis fidèles
rael el regnum eoelestea prophelis fuisse promissum ëducit. Merîtoque monlem charismalïs ascendit, san-
ctum promissurus Spiritum, cujus nos urictio docet
insinuans, ait :
de omnibus.
Non est vestrumnosse tempera vel momenta quoe Qui est juxla Jérusalem, Sabbali habens iter. Juxta
Pater posuit in sua potestate. Illius (inquiens) regni hisloriam indicat monlemOlivarum
ul Palris spaiio milliarii ab
tara secretum tempus est, taniummodo urbe Jérusalem esse discrelum. Sabbato enim juxta
scienlioepateat. Et quando dicit : Non est vestrum
legem plus quam mille passus incedere non licebat.
scire, ostendit et
quod ipse sciât, cujus omnia sunt Juxla aliegoriara vero, qui gloriam Domini ad Pa-
quoe Pairissunl, sed non expédiât nosse morlalibuSj trem ascendenlis inlus inlueri merebitur,,et
ut semper incerli. de advenlu judicis, sic quolidie sancti Spiritus
, promissione ditari, hic Sabbafi ïlinere ur-
vivant, quasi die alia judicandi sint. .. bem perpetuoe pacis ingreditur. Ëritque eî, juxlâ
Sed accipietisvittulem supervenienlisSpirilus sancti Isaiain, Sabbalum ex Sabbato, quia qui hic çes-
in vos. Et eritis mihi testes in Jérusalem, etc. Crim savit a perverso opère, illic quiescel in coelesli re-
supervenerit, inquit, in vos Spirilus sanclus, ï\e- ,rj iribuiione. At conlra qui in hoc soeculoquasi per
quaquam regnum Israël, sive regnum Dei in Israël, . tempus sex dierum, salutem operari neglexerif,
ui putaiis, afferet, sëd vobis vittulem de me tesli- illo perpeluoe quietis tempore, de (imbus beatse
ficandi proebebit. Tantumque regni illius tehipora Jérusalem excludetur, illud Evangelium contem-
longe sunt, ut prius non sblurii liane Jerosolymo- nens : Orale ne fiât fuga vesira hieme vel Sabbato. ;
rum ^urbem, verum etiam omnes Judoeoefines, dé- El cumintroissénl in coenacuium,ascenderunt ubi
bine autemet proxiraegentera Samarioe,adexlremum manebant. Locum iri superiori désignât, quià jam a
novissimos quoque per circuitum mundi terminos lerrena conversaiione Sabbati, ad superiora scienliae
Evangelii fama percurral. --_ -;«« virlutisque conscenderant,
y Jacobus et '
Et cum hoecdixisset, videnlibus illis elevalus est. Alphoei, Simon Zeloles, el Judas Jqcobi,
Marcus quidem aliani Domini loculionem corame- Puianl quidam duos fuisse aposlolos Jaeobi vocabuïo
morans, ait : El Dominus quidem Jésus poslquam nuncupatos, Jacobum videlicet Zebedoei, et Jaco -
loculusesl eis, assmnpiusest in coelum(Marc. xvi). , hum Alphoei,teriium vero Jàcobum fratrem Domini,
Sed quia Lucas signifieaniiusadjecit Cumhoecdixisset, *-non aposioiura, sed episcopum fuisse'Jerpsolymo-
elevalusest, oslendit profecto, illis quos commémora- rura. Quodnequaquam verum est, sed, juxta Evan?
945 BEDJ3 VENERABILISOPP, PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 94*
geliorum fidem , eumdem Jacobum filium Alphoei,\. quadriformi fidem sancloe Trinilalis proedicaturi
aposiolum proefuisseJerosolymis sciëndum est, qui erant, Domino dicente: Ile, doceleomnes génies, ba-
frater Dommidiclus est, eo quod fuerit Marioemaier- plkanles'eos in nomine,Palris , el Filii, el Spirilus
'
lëroe Domini. filius, cujus Joannes evangelista me- sancii (Matth. xxvm), jam operis perfeciionem nu-
niinit. Slabant aulem (inquiens) juxta crucem Jesu meri quoque sacramenio firmarent. Juxta altiorem
mater ejus, el soror matris ejus Maria Cleophoe(Joan. aulem inielleclum, damnum Ecclesioequod in falsis
'
xix). Mariam banc Cleophoea paire sive a familia fràtribus patilur, haclenus ex parte maxima perdurât
cognominans. Quomodo enim fraier Domini non. incorreetum. At cura in fine mundi populus Judoeo-
aposiolus, sed lertius Jaçobus esse dicalur, cum et rum qui Dominum crucifixit reconciliandus Ecclesioe
Paulus eum nominet abostolum : Alium aulem (in- credilur, velut quinquagesimo die propinquanie,
quiens) apostolorumvidi fieminem-nisi Jacobum fra- apostolorum est summa resliluta.
Domini (Galat. i)? et evangelista Marcus, eum- Et hic quidemposseditagrum de mercedeiniquilalis.
' irem
demnon lertium, sed alierumappellel dicens: Erant Qui Dominumviloevendidil, terra vivenlium amissa,
'
aulem et mulieresdë longe aspicienles,inler quas erat agrum sanguinis el mortis oeternoe, sceleris et no-
Maria Magdalene, el.Maria Jacobiminoris, el Joseph minis sui memoriam possidet. Alioquin non ipse
'mater, elSalome (Marc. xv). Cum enim major el "Judas emplum prelio sanguinis agrum. figuli possi-
minor non ihter'très, sed inler duos soleant proebere dere meruil, qui, relâtis trigînta argénieis, tradilionis
distanliam , minor Jacobus Alphoei appellalur, ad crimen criminosiore in se protinus morte mulctavit.
' distinctionera
raajoris qui erat filiusZebedoei. Lege Sed, more sacri eloquii, posseditdietum est possidere
Jibrum beali llieronymi adversus Helvidium. Simon ' fecit. Sicut bèatus Job ait : El abominabuntur me
autem Zelotes, ipse est qui in Evangeliis scribilur veslimenlamea , id est, abominabilem me membra
'
Carianoeus. Cana quippe ae/ws inlerpretalur.. Erat corruplibilia reddent.
enim de vico GaliloeoeCana , ubi Dominus aquas Et suspensuscrepuit médius. Dignara sibi poenam
convertit in vinum, et post fralrem suum Jacobum tradilor amens invenit, ut videlicet gutlur quo vox
rexit et vi- :
1 Jërosolymorurasub Ecclesiam, cenlumque proditionis exierat. laquei nodus necaret. Dignum
ginli annoruffi Trajano crucem ascendit. Conso- eliam locum inierilus quoesivil,ut qui hominum an-
brinus is secundum carnem Salvatoris fuisse decla- gelorumque Dominummorli iradiderat coelo terroe-
ralur, quia palrem ipsius Cleopham, fralrem fuisse que perosus , quasi aeris laniumraodo spiritibus so-
Joseph, Hegesippusconlesialus esl. Judas vero Jaco-' ciandus, juxta èxemplum Achitophel el Absalon qui
bi, id est, frater Jacobi, idem est qui in Evangeliis regem David perseculi sunt, aeris medio periret. Cui
vocatur Thaddoeus,missusque est Edessam ad Aba- J ulique salis digno exilu mors ipsa successil, ut vi-
garum regem Osroenoe, ut ecclesiastica iradit hislo- scera quoe dolum proditionis cbneeperant rupla ca-
'
ria. Sequitur : r derent, et vacuâs evolverenlur în auras. Cujus si-
. Hi omneseranl unanimilerpersévérantesin oratione. millima poenoemors Arium hoeresiarchamdamnasse
Unanimiler persévérant in oratione , qui advenium referlur^ut quia ille bumanitatem Chrisli, isle divi-
sancti Spiritus exspectani. Spiritus enim sanctus di- nitaieni exstinguere moliebatur , ambo sicut sensu
sciplina! effugiet fictuni (Sep. i). Et ideo quicunque inanes vixerant,sic quoque venire vacui périrent.
ejus promissa cupierit accipere dona, pcrseveranlcr Fiat habilalio ejus déserta, et non sit qui inhabilet
débet inslare precibus fraterna cbarilate conditis. in ea, et episcopalumejus accipial aller. Plani quidem
1 Erat aulem lurba hominumsimul, cenlumfere vi- sunt isli versiculi, et palam beato Pelro interpré-
ginti. Hi cenlum viginti ab uno usque ad quindëcim tante exposili, quia el Judas merilam proevarica-
paulatirii et per increinenla surgentes, quindëcim lionis suoepoenamexcepit, abiensque in locum suum,
graduiini numerum efficiunl, qui propter utriusque gehennam videliccl.infernalem, conirauneni humanoe
legis perlëclionem in Psalterio myslice conlinelur , conversationis liabitalionein'immaluraelirapia morte
et iri quo.Yas eleclionis apud Pelrum Jerosolymis P deseruit, el nihilominus, accipienie sancto Maiihia
coinriibratur. Oporlebai enim ut sacramenlum quod locum ministeriiiliius el aposiolalus, sacralissima
legislaior in auriis exhibriit, hoc novoegralioeproedi- perfeclionis aposlojicoesumma resiaurata est. Sed
calores suo numéro designareni. notandum quod iiequaquam. juxta Vulgatam Edilio-
Vir't fratres, oportetimpleri Scripturam quam proe- nom de uno eentesimo octavo psalmo.lolumteslimo*
dixit Spirilus sanclus',etc. In undenariô numéro Pe- nium.est sumplum , verum extrema pars lanlum,
irus aposiolus remanere inetuit. Omne enim pecca- prior vero de sexagesimo oclavo , in quo dielum esl
lum undenarium est, quia dum perverse agit, proe- de Judoeis: Fiat habilalio eorum déserta, el in laber-
cepta Decalogi transit. Unde quia nulla nostra jusiilia naculis eorum non sit qui inhabilet. Dura enim vellet
per se innocens esl, laberaaculum quod Arcam Do- beatus rétros et Judoe abjectionem et electioiiein
mini conliriebatinius undecim velis cilicinis desuper Matthioe leslimoniis aslruere propheticis, junxil le-
obvelabaiur. Numèrumque apostolorum duodena- siimonium quod episcopatu Matthioespecialiter, et
riuin redintegrai, ut per duas seplenarii parles ( 1er illud quod de Judoeorum, in quorum numéro etiam
enim qualerni decus dipondium)gratiam quam verbo Judas erat, abjeclionegeneraliler posilum eral. Quod
ju'oedicabani,et cuiii numéro servarent, et qui mundo nescio a quo primum imperilo emendalore cenlesime
945 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOS1TIO. 946
oelavo psalino additum est. Qui cum videret hos, k ritu sancio adimpleri desiderant, carnis domicilium.
versiculos pariier a beato Petro posilos, suum Psal- necesse est mentis conlemplatione transcendant. Sic-
lerium pariier non habuisse, pulare coepit falsatum ut aulem quadraginta dies, quibus Dominus post
se habere Codicera , et quod non habuerai, super- resurrectionem suam cura discipulis conversaius est,.
adjicere proesumpsit. Eodem modo lerlio decimo conresurgentem Christo peregrinalionis hujus dési-
psalmo de Epislola Pauli ad Romanos, oclo versus gnant Ecclesiam, ita'dies quinquagesimus, quo Spi-
quos ipse de universis psalmis et Isaia propheta con- ritus sanctus accipitur, perfeciionem quietis bealoe,
texerat adjectisuni. Quorum primus est: Sepulcrum qua labor Ecclesioetemporalis denario remunerabitur
païens est gultur eorum. Ultimus: Non esl limor Dei oelerno, congruenter exprirait.. Narriet ipse numerus
ante oculoseorum. Hoecenim quoe dixi, non solum quadragenarius oequalibussuis partibus compuialus-
. Hebraica veriias, et emendalior sepluaginla Inler— addit amplius ipsum denarium, et facit quinquaginta.
pretum Edilio , verum. aperta quoque ratio compro- Quadragenarii quippe numeri dimidium est viginti,
bai, quod in eodem centesimo oelavo psalino, exce- quarta pars decem, quinta octo, octava quinque, dé-
plis his versiculis, triginta sint maledictiones in cima quatuor, vigesima duo, quadragesimâ unum.
Judam Scariolem illaloe, juxla numerum argen- "Vigintiautem, et decem, et oclo, quinque ,'et qua-
leorum quibus Dominumvendere non limuit. Qua- * luor, et duo, el unum , quinquaginta faciunt. Cujus
rum prima hoecest : Constituesuper eum peccatorem. compuii facillime palet figura , quoniam proesens
Extrema vero hoec: Et operianlur sicut diploidecon- conflictus gaudium nobis jubiloei, quasi laienter gé-
fusionesua. ... nérât senipiternum, Apostolo dicenie : Quod enim in
Joseph qui vocatur Rarsabas, qui cognominalus est proesenlimomentaneumest el levéIribulationisnoslr'oe,
Juslus, el Mallhiam. Barsabas filius quielis, Matthias supra modum in sublimilalèoeiernum glorioe pondus
Dei parvus interpretalur. De quo Arator : operatur in nobis (II Cor. iv). Vera est aulem nosira
...... O quantumdistanthumanasupernis beatitudo corporis et animoe, nos immortalilaie glo-
Judiciis? Parvimeritotranscenditurille riantes summoeel bealoe Triniiaiis oelerna visione
Laudebomimimquijuslus erat. satiari. Nam corporis quatuor notissimis quaiilaiibus
Et dederunt sortes eis, etc. Non hoc exemplo, vel consislimus. In inleriore aulem homine, ex tolo
quod Jonas propheta sorte deprebensus sit, indiffe- corde, tota anima, tola ntenle, Deum diligere jube-
renter sorlibus est credendum, i cum privilégiasin- mur. Et hoc est perfectum vitoedenarium, divinoe
gulorum, > ut Hieronymus ait, i communem legem nos glorioeproesenlivisione Ioetaii. Verum notandum
facere omninonon possint. » Nam ibi et gentilesvirî, _ juxla historiam quod apud anliquos , dies Penteco-
tempeslate eoacii, auetorem periculi sorte quoere- stes, id est, quinquagesimoe, quo lex data erat, ab
bant, et hic Matthiassorte eligitur, ne apostoli eleclio oceisione agni computabalur. Hic autem non a Do-
a mandato discrepare legis veleris viderelur , ubi mini passione, sed, sicut bealus Augustinus exponit,
summus sacerdos sorte quoeri jubebatur, sicut de ab ejus resurrectione dies quinquagesimus,quo Spi-
Zachariadicilur: Secundumconsueludinemsacerdotii, ritus sanclus missus est, compulaïur, qui, redeunte
sorte exiit ut incensumponeret (Luc. i), Qui dcireo , signi veteris exemplo, ipse ibi manifestissime dfem
ut reor, tune sorte legebatur , ul lypo figuraretur,' dominicum suo consecravit adventu. Quo eliam tem-
verum semper quoerendumfuisse sacerdoiem, donec poris arliculo, verum Pascha die Dominico monstra-
veniret cui reposilum erat, qui non in hosliarum' vii esse celebrandum. Nam sicut hic , sic el illic in
cruore, sed per proprium sanguinem introivii semel ignis visione Deus apparuit, dicente Exodo: Totus
in sancia oelerna redemptionë inventa (Hebr. ix). aulem monsSinai fumabat, eo quod descendisse!Do-
Cujus hoslia tempore Paschoeimmolala, sed die-Pen- minus super eumin igné (Exod. xix).
lecosles Spirilu sancio in igné apparente, vere con-
El faelus est repente de coelosonus tanquam adve-
sumpla est. "Velerisenim erat consueludinis acceptas nientis
Spirilus vehemenlis, etc. Per ignem quidem
Deo victimas coelestis igné consumi. Donec ergo ve- ut bealus papa Gregorius exponit, appa-
ritas complerelur, figuram licuit exercer!. Inde est D Dominus,
ruit , sed per seraelipsum loeutionem inlerius fecit.
quod Matthias, qui aille Peulecoslen ordinaïur, sorie
El neque ignis Deus, neque ille sonilus fuit, sed per
quoerilur; seplem vero diaconi postea nequaquam hoc
sortis agilaiione, sed discipulorurii lanlum electione, quod exlerius exhibuit, expressit hoc quod in-
lerius gessil. Qui enim discipulos et zelo succensos,
aposloloruin vero oratione et manus imposilione«, et verbo erudilos intus reddidit, foris
sunt ordinaii. Quod si qui necessilate aliqua com- Iinguas igneas
ostendit. In significaiione igitur adinola sunt ele-
pulsi Deum portant sorlibus exemplo apostolorum menta, ut ignem el sonilum sentirent corpora , igni
esse consulendum, videant hoc ipsos aposlolos non vero invisibili et voce sine sonilu
nisi collecio fratrum coetu et precibus ad Deumfusis doçerentur corda.
El apparuëruntillis disperlitoelinguoetanquamignis.
egisse.
CAPUT H. Spiritus enim sanctus in igné et linguis apparuit,
omnes quos impleverit ardentes pariter et lo-
Et cum complêrenlurdies Pentecosles, erant omnes quia
quentes facit. Ardentes ulique ex se, et loquentes
pariier in eodem loco. Ooc est in coenaculo , quod de se. Simul et
ascendisse narrànlur. enim indicans, quia sancia Ecclesia per
guperius Quiconque Spi-
947 BED^E.VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICA GENOÏNA. 948
mundi 'lérrainos dilalatà, omnium gentium erat voces A ex diverso orbe convenerânt, verum et ii qui , de
lôcùlora. proepuiionati, ëôrnm adhoesëreritui.
Sedilque super singuloseorum. Quod sedisse dici- Aliiàuteïn irridenlis dicebanl: Quia muslo pleni
tur, regioe est poteslatis indicium. Vel certe quia sunl isli. Irrïdenles licet, mystice lamen vera testan-
requïes ejus indiçatur in sanelis. te. Qui rion vinb veleri, quod in nuplïis Ecclesioe
Et coeperuntloqui variis linguis. Unitalem lingua- defeeil, sëd nmslo sunl gràlioespiritalïs irnpleli. Jam
rum quam superbia Bab.ylonisdisperserai, humililas ënim vinurii "novum iri utres novos venerat, cum
Ecclesioe r.ecolligit. Spirilaliter autpm varielas lin- aposloli non în vèiustaië lilleroe, sed in novilate
Dei magnalia resonarent (Rom. vu)'
guarum doria variarum significal graliarum. Verum Spirilus
non incongrue Spiritus sanclus inlelligitur ideo pri- Non.enim, siciil vos césiimaiis, hi ebrii sunl , cum
mum linguarum donum dédisse horainibus , quibus sit hora diei tertio. Spirilus sanclus, gloriam indivi-
'
humana sapienlia forinsecus et discitur , et doceiur, du» Trinifalis modoiproedicaturus, lertia hora con-
ut ostenderet quam facile possit sapientes facere per venienler descendit. Et quia supra dicilur : Erant in
oratione persévérantes, recle Spirilum sanctum ora-
sapiontiara-bei quoeeis inlerna est. •tîonis hora përcipiuril, ut ostpndalur legenlibus quia
Etant aulemin Jérusalem habitantes Judoei,viri re- "\
Spirilus sancti gralia non facile percîpitur, nisimens
ligiosi, ex omni nalione quoesub coeloesl. Cbnveniens a carrial'tbus supernbrnnï inteniione elevetur. Tria
^puto perijutrere qumam.istî sunt, et ex qua capital- enim lëmpora
iste Judoei. Quoniam quidem illa quoe in ^Egyplo quibus Oànîel in die flectere genua
sua, et adorare legitur, lertia , sexta , et nona hora,
fuerai vel in «Babylonia,absoluta jam fuerat. Romanis ab Ecclesia
iriteliigifur. <Juiael Dominus«lertia hora
aulem nondum vénérant in
Judoei caplivilâlem, licet
Spiritum sanclum mitiens, sexia ipse«crueem ascen-
et
jam ipsa imniineret ultrix commissi de Salv.alore dens , nonà animam ponens , easdem lieras nobis
piaeuli. Superesl ergo ut illa intelligalur captivitas coeleris excellenlius intimare et sanelificare
digna-
quoesub Aniioclio faeta esl,; quoe ulique non mullis tus est.
ante lémporibus-acei.derai. < ,
. E/fundam de spiritu meo super omnem carnem.
Quoniam ûiidîebat Unusquisquëlingua-sua illos lo- . Verbum effusionis oslendil muneris largilatem, quia
qûehtës. Quoeriturïn hoc loco quoriiodo uriusquisquè non ut olim prophetis virlulera et sacerdotibus tan-
âudiebat lingua sua loquenies eos magnalia Bëi : tum, sed omnibus passira in utroque sexu eonditio-
litruîri ii qui loquebani.ur diversis sermonibus unius- nibûs et personis, sancti Spirilus essel gralia eondo-
cujusque linguoehoe quod dicëbatur prôférebanl, id nanda. Quoesit enim omnis caro , propheta conse-
est, ut unusquisquë eorum riunc hàc , hurië alia lin- ^* quenter exposuit.
gria loquens, sic per omnes entière!, an iri eo potius Et prophelabunl (iiiquïens) filii vesiri et filioe ve-
erat mîrabîlë ; 'quod sërin'o eorum qui loquebanttir slroe, etc. Et dabo prodigia.in coelo sursum, cl
signa
quàlibët lingua iuisSél proiiunliatus unicuique au: in .terra deorsum. Prodigia in. coelo, cum Domino
dîënti ,'sèeuhduri) suam iinguam iiitelligëbatur, ul nascente novum s.i.dusiapparuit, iilo crucem ascen-
(Vèrbigratia) uïioquocuriqiiëàposiolo in Eëclesiado- denlë, sol obscur.alus est, el ipsum coelum lenebris
cehte ( riëcësseeiiim érat tacenlibus reliquis unum obductum est, Signa in terra, quia Domino Spiritum
loqui, et sèrmbhërii uiïum ad audilum omnium pér- emiîtente lerra conlremuit,.monumenla aperuit, saxa
venirë), ipsë sermb hâne in,se vim haberet, utcum fregii, et multa quse dormierant sanelorum corpora
diversarum gentium audilorês essent, unusquisquë rediviva prolulit.
secundum Jînguam BUainillius ipsius unius sermonis Sanguinem et ignem el vaporem fumi, Sanguinem
qui ab apostolo fuerat pronunliatus susciperet audi- dominici Ialeris, ignem Spiritus sancti, vaporem
tuffl, et caperel inlelleclum. Nisi forle secundum hoc eompunclionis el flelum. Quia sicul ab igné fumus,
inagis yidebalur audientium esse niiraculum quasi- ila ab ardore Spiritus sanclus pronascitur. Nam et
loquenlium.
. . -. I sanguinem de morlua, carne vivaci rivo profiuere,
JJ
Et qui ha'bitabànlWeSopotamiam, el Judoeam, et quod conira naluram noslrorum est corporum, signi
Cappadociàm. Judoeamhoc loco nbn totarii geriterii, loco factum credere restai. Cui, videlicet, nisi no-
sed partëm îHiits , hoc est tribuni Judà ël 'Benjamin ,stroesaluli ac viloe, quoede illius ulique morte prona-
significal, ad dïslinctioiiëm videlicet Samarioe, Galic- scitur? Polest etiam in igné fidelium illuminatio, in
ien:, Decapoleos, et aliarura in eadem prbvinciâ re- vapore fumi Judoeorumqui non credidere coecitasin-
gionUm. Quoe licel omnes una lingua Ioquèrenlur lelligi. Undeet legem daturus Dominusin igné fumo-
liébroeà, doiriesliCanitamen SingUloedicendi speciem que descendit, quia et hurailes per .claritatem suoe
iiâbuefëdistinetam. Unde et Peirus in Domini pas- ostensionis illuminât, el superjjorura oculos per cali-
sione quod'Galiloeussit loquela sua proditur. ginem erroris obscurat;
Judoeiquoque et proselyli. Proseiylos , id est, ad* Sol converteturin lenebras, et luna in sanguinem.
venas iiuilcupabani eos , qui, -de gentibus originem Hoc in Domini passione partira factura, partira ante
ducëntes, circumcisionerilel Judaismum ëligere ma- diem magnum, id est, judicii futurum creditur..Tune
lebant, sicut Achior in libro ïuditb fecisse narralur. enim sol obtenebratus est, sed luna in sanguinem
- Wonsolum ergo, inquiunt, qui natura sunt Judoei _ versa palam horainibus apparere non poluit, quoe
'949 r SUPER ÂGTA APOSTOLORUMEXPOSfflO. 9S0
lune (utpote m pascha) quinta décima existéns, in- à auditis in nostro sermons. Quodvero ait, qûodaccepe-
lerdju fuerat morlalium visibui objectu lelluris ïilâ Pairepromissionem Spirilus sancti et effudèrit,
occulta. uiramque ejusdem Christi naluram manifestai, quia
Et erit: Omnis quicunqueinvocaveritnomen Domi- et accepit ut homo*et effudit ut Deus.
ni, salvus eril. Hoc est quod Peirus alibi ait : Quia Non enim Davidasceridi'tin coelos.Dicit aulem ipse :
non est personarumacceplor Deus, sed iii omni génie, Sicut enim, lioecquoenovissima sunt beatus David
qui lim.elcum,.el-operatur jusliliam, acceptas es! illi non de sua, sed de Domini sui ascènsione proedixit,
' '
•(Aet. x). . qui emiiiendus ex Sion, îd est; dé rë'gia ejusdem
esum Nasatenum virum approbaium a Beo,et cae- David stirpe venlurus et dominalurus esset in medio
tera usqueAfftigentesinieremistis: Quasi doclus ma- inimicorum suorum, sic et illa quoeproemisit, non ad
gister prius incrédules, quos miseratur admonel, ut " David, sed ad Christi mortem et resiirrectiotiem per-
-jusio timoré compuriclis consilium safaris posimo- linere cognoseile.
dum opporluniusim pendant. Et quia legem scienli- Dixit Dominus domino meo, Sede a dexlris meis.
;l)us loquitur, ipsum Christum esse, qui a prophétie Primum nomen Domini apild Hebroeos Tetragfàni-
esset promissus ostendit. Nec lamen hune prius au- maton est, quod proprie in Deo ponitur ; secuirdurn
.jçloritale sua-Dei filium nominal, sed virum proba- 1* quod commune niorlalibus, quo et reges el coeleri
tums.yirum jusium, y.irum. a mortuis suseiialuni, librairies appëllantur. Quod si nobis opponere volue-
..nonusitala cum coeteris atque communi -resurreclio- rit hoeresisAriana ex hac diversitate minorera Fi-
ne, id est, in finem soeculidilata, sed tertia die cele- jium, Palrem esse majorera, respondebimus " ei, illi
braia, ut singularis gloriosoeresurrëciionis assértio nomen inférius convenire cui sedere' imperaiur.
Jesiiiiionium oeternoe divinilatis acquirerpi. Cura Sicut et bealus Petrus conséquente)' exposuil : Quia
enira çoeterorum corpora corruplionem probarel sub- et Dominumeum el Chrislum Deus fecil, hune Jesum,
isse post morlem, hune ulique de quo dicitur :«JVbn quem vos crucifixistis. Non enim divinîtas crucifixa,
dabis.sanctum luum videte corruplionem (Psal.xv), 1sed caro est. Et hoc utique fieri polest, quod poluit
.çomprobai humanoe fragilitaiis expertem, probat crucifigi.
.etiam -humanoe conditionis mérita supergressum, et Donecponam inimicostuosscabellumpëàum tuorum.
_.-j.d.e'p magis*De.oquam hominibus eonferendum. Quali Hoc est, quod ipse Petrus alias de Domino ait: Quem
•sero apud gentiles aposloli proedicalionis ularitur oporluil coelum quidem suscipere usque in.tempera
•exordio, in Cornelii centurionis hislbria, et in ser- reslitulionis omnium (Ad. m). Tune enim, cum ve-
mone aposloli Pauii Aiheuis babito doceberis. :. , perint omnia lempora refrigerii a conspecùi Domini,
ProvidebumDominum coram nie semper, quoniaiiva missurus esl eum qui proedicàtusest a regalibus se-
dexlrisest mihi', ne commoveur. Veniens, inquit, in dibus nobis Jesum Christum ad judicandos vivos et
ea quoe Iranseat, non abstuli oculum àb ëo qui sem- morttios (Sa;), xvin).
per manet, hoc providens, ut in eum post lempora- His auiem auditis, compiinclisunl corde, etc. Vide
iia peracla recurrerem , quoniam favetmihi,ut"sta- jiropheliani Joël impletam, carriem pbst ignem Spi-
•biliier in eo permaneam, et hoc quod peccalum non rilus sancti, vaporem sequi cbmpunclionis. Fumus
feci, nec ïiwenlus est dolus in ore meo (I Fe(i\ n), enim exculere lacrymas solet. Incipiunl flpre qui
"
non --hùmaniiaii",sed divinitaù ascribam; propter riserant, turiduni pecius,' dànt Deo p'recem suam
hoc et in cogitalionibus meis jucundilas , et- -in ver- tanquam sacrificiuhi, ut sanguineni illum v'aleant
bis meis exsultalio, propter resurrectiorien), scilicet, gustare salvaridi, quem super se fiîibsque suos ini-
quia per eam liberatiis est mundus* precati fuerant àriiedamnati. Sequitur :
Insuper et caro meanon dificiel in inleritu,.sed in ', Pçeniientiam, inquit, agite,et bapikelur unusquis-
spe resurrëciionisabdormiet. Quoniam neque animara quë vestrum. Diciurus bapiisma proemisit poenilenlioe
«meaminferis possidendam" dabis, neque sanctiliça- lamenta, ul Ecclesioe more prius se aqua suoe affli-
tura corpus, per quod et alii sanclificandi'suut, cor- K ctionis infunderëril, et poslmodum sacraraenlo bapti-
rumpi palîeris. '-."- smalis lavarenl.
Quia notas mihi fecisti vias vitoe, quibus ilur ad El apposiloe sunl in illa die animoe circiter tria
aeterniiatem. In quibus pû'si irisiiliam. passiOnis miliia. Dbi primum Ecclesioeeelebratum est bapiisma,
adiaipîëbis me loetitiaeum vullu luo (Psal. xv). Et dispensatorie pietas divina ad confessionem sanc.tiB
àscendenti iri coelos dabis deleciationes dexleroeiuoe Trinilatis parem numerum cpllëgit aniraarum. Et
risque in finem. Quia neque derelielus est in infernO. Moses quidem quinquagesimo dié paschoe, quo lëx
Sic descendit quidem Chrislus secundum animam ad data est, solemnitatem primitiarum proecepit in'ilia-
inferos, ul quibus oportuit subvenirel, sed non est ri ; nunc aulem superveniente Spirilû sancto, iion
-derelielusin inferno,-quia cito réditu corpus resur- manipuli spicàruni, sed ailiuiarùm sunt Dùiiiïno pri-
ïeeturam petivit. miiioecorisecratoe.
Dexlera ergo Dei exallatus, quia dixerat Psàlmus : El habebantomniacommunia,etc. Si charilas Deidif-
Quoniam a dexlris est mihi, ne comnioveàr. Et pro- fundilur in cordibus nosiris, mox profecto gêneras
'missioneSpirilus sancii accepta a Paire, effu'diihu'nc, et proximi dilectionem. Unde propter geminum
quem vosvidëtis et auditis: Vidais in linguis igtieis, charitalis' ardorem, bis Spirilus saricius legilur apo-
9SI BED^EVENERÂBILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 9S2
siolis datus; Magnumque est fraterni amoris indi- A concurrit omnis mundus ad lifnina veri et pacificï
cium,omnia communia possidere, nihil Droprium Salomonis, de quo dicitur : Multiplicqbilurejus im-
habentes. -..,., periumet pacis non eril finis (Isai. ix). Isle est aulem
CAPUT III. lapis de monte abscisus, qui lerreno regno fidei
Peirus auiemet Joannes ascendebanl in lemplum, inimico ruenlé, pacificum per orbem solus lenet
etc. Aposloli nona hora templumingressurij primum impérium(Dan. n).
claudum diu debilem sanant, deinde ad vesperam jEnt aulem, omnisanima quoenon audierit Prophe-
usque laborantes, multa hominum miliia verbo fidei tam illum exlerminabilur.Breviier ac lucide prophe-
imbuunt. Quia doctores Ecclesioein finem mundi tarum legisque testimonio docet Dominuma cunciîs
venientes, et languenti prius Israeli, el postmodum audiendum genlibus, incredulos quidem damnatu-
eliam gentilitati proedicanl. Hi sunt enim operarii rum, fidèlesvero oeterna benediclione donaturum.
quos nona et undecima hora in vineam paterfamilias Et omnes prophetoea Samuele et deinceps.-Quam-
inducit (Mallh. xx). vis pairiarchoe et sancii priorum temporum de
Elquidamvir, qui erat claudus ex utero malris suoe, Christo dictis faelisque prophetarint, tempus lamen
bajulabalur. Quia populus Israël nbn solum Domino ^ proprie prophetarum eorum dico qui de Christo Ee-
incarnato, sed a priniis eliam legis lémporibus daloe!B clesioequemysterio manifeste scripserunt, a Samue-
rebéllis exstitit, quasi ex utero malris claudus fuit. le, sub quo et regum in Judsea tempora coeperunt,
Quod bene Jacob cum angelo luetanle, benedicto exordium sumpsit, et usque ad Babylonicoecaptivi-
quidem, sèdelaudicanle figuratur (Gen. xxxn), quia tatis solulionempermansit.
populus idem Dominoin passione proevalens,in qui- Et in semineluo benedicenturomnis familioetetroe.
busdarii per fidem benediclus, in quibusdam vero Semen quidem Abrahoe Christus est, ïn cujus fide
perinfidelitatem claudus. nominis omnibus 'lerroe familiis, Judoeis, videlicet,
Quemponebantquotidie ad nortam templi, quoedi- et gentibus est benediclio promissa. Demulcet au-
citur Speciosa. Porta templi Speciosa Dominus est, tem apostolus animos Judoeorum,quo ad credendum
per quem si quis introierit, salvabitur. Ad banc por- faciat promptiores, dicendo quod tolius mundi Sana-
tam debilis Israël ire nonyalens, legis prophetarum- tor eos primum visilalurus et benedieturus elegerit,
que vocibusaffërlur,ut ab ingredientibus ininteriora, Vobis (inquiens) primum Deus suscitonsFilium
sapienliam fidei^udiendo, deposcal auxilium. Qui suum. Ubi pariterintuendumquod ad eumdem Dei
valicinio fulurorum quasi ad portam ponunt audito- Filium, quem semen Abrahoe nuncupat, ob duas uli-
res, sed Pelri est in lemplum perducere, cui pro Q que ejusdem Chrisli naluras, ne vel hominem lantum
confessioneforli et cognomenpetroeet claves coeli Christiim, vel alterum hominis, et alterum Dei cre-
sunt datoe. : derent'Filium. Quo hoeresislaqueo Mânes insanus et
Argenlumet aurumnon esl mihi, etc. Habuit qui- Nesloriussunt decepii.
dem velus labernaculum juslificationes culturoe,et CAPUTIV.1
sanctum soeculareauro argentoque distinctum, sed Loquenlibusaillent illis ad populum,supervenerunt
metallis legis sanguis Evangelii pretiosior emicat, sacerdoleset ma'gistratustempli et Sadducoei,el coe-
quia populus ille, qui aille auratos.postes mente de-, tera. Et sacerdoles et magistralus , sive proetor
bili jacuerat, in nomine Crucifixi sanatus, templum. templi, ut alia dicit Editio, qui doctores et judices
regni coelestisingreditur. Alioquin beatus Peirus, videbanlur populi, dolébant quod ad apostolos au-
Domini'memor proecepti,quo dicilur : Nolite possi- diendos multitudo confluxerat. Sadducoei aulem ,
dere aurumet argentum (Matth. x), pecuniam quoead quod resurrectionemproedicarent.Utriquevero, quod
pedes aposlblorum ponebaïur, non sibi recondere , Jesum, quem a se pccisum noverant hominem, illi
sed ad usum pauperum, qui sua patrimonia'reiique- hune affirmarent a Deo Paire glorificatum.
rant, servare sblebat. Et faelus est numerusvirorum quinquemiliia. Si in
Ei apprehensamanu ejus dexlera allevavit eum. D ] quinque millibus hominum, quos in eremo Dominus
Quem vero erigit, hune eliam dexlera confortât. pavit (Mallh. xiv), populus sub lege constilulus, sed
Quia sermo docenlis ïn cordé auditorum minus Chrisli munere recreatus accipitur,.possunt et hoet
valet, si non eliam proprioe actionis commendatur quinque miliia apostolorum instructa doctrinis, po>
cxemplis. pulum designare gentium, ejusdem legis spiritualiier
Et exsiliensstelit, el ambulabal.El inlravit cumillis mysieria seculum. Et bene ulrique vespere coelesli
in lemplum.Ordo perfeclioriisegregius,primum illum munere donanlur, quia cura venirel pleniludo tem-
surgere qui jacuerat, deinde arripere virtutem, et poris, misil Deus Filium suum (Galat. iv).
sic regni januani cum aposlolis intrare. Hic esl lapis qui reptobalus esl a vobisoedificanlibus,
Et implelisunt omnes slupore et exlasi. Exlasim qui faeluseslin caput anguli. iEdificanles erant Ju-
pavorem dicit. Nam et alio modo dicitur exlasis doei, qui cunciis genlibus in desoJaiione idolorura
amens, non pavore alienalus, sed aliqua inspiratione moranlibus, ipsi soli legem et prophelas ad oedifica-
revelationis assumptus. lionem quotidie legebanl. Hi dura oedificabant,per-
Cucuriil oinnis populus ad eos, ad porlicum quoe veneruntad lapidem angularem, qui duos parietes
appellalur Salomonis.Salvato per aposlolos Israele, amplectereiur, id esl, invenerunt in Scripluris pro-
055 SUPER ÂCTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. -, ,* 954
pheticis Chrislum in carne ventiirum, qui duos con- A Mulliludinis aulem creatmiium erat cor unum et
deret populosin semetipso. Et quiaipsi in uno parie- animauna. Qui soeculumperfecte reliquerunt, nequa-
te slare, hoc est, soli salvi fieri malebant, reproba- quam de generis nobililate gloriantes se invicem proe-
verunl lapidem,qui non erat aplatus ad unum, sed ad ferebant, sed velut unius èjusdemque malris Eccle-
duos.Verum Deus, illis licet nolenlibus, huneipse po- sioevisceribus edili, eodem cuncli fraternilalis amore
suit in caput anguli, ut ex duobus testamentis, et ex gaudebani.
duobus populisoedificariosurgeret unius èjusdemque Et virtute magna reddebant aposloli teslimonium
fidei. resurrëciionis Jesu Chrisli Domini noslri. Dociorum
El nonestinalio aliquo salus. Si iu nullo alio, sed vigilanler auditorumque d'iscernit ordinem. Nara
ïn Christo tantum mundi salus est, ergo et patres . multitudo credenlium, rébus suis sprelis, charitalis
Tesiamentiveteris ejusdem Redemptorisincarnaiione invicem copula juncla est. Apostoli vero virtutibus
et passione salvati sunt, in qua nos salvari credimus refulgenles Chrisli cunclis mysteria pandebant.
et speramus. Et si sacramenta pro lemporum ralione Joseph aulem, qui cognominalus est Rarnabas ab
diserepent, fides tamen una eademque concordat. aposlolis. Hune puto esse Barnabam qui infra cura
Quia quam nos per apostolos factam, eamdem illi Paulo gentium legitur aposiolus ordinatus.Uude quia
dispensalionem Christi per prophelas didiceruntesse " Cyprius génère erat, poslea discedens a Paulo, pa-
venluram. Neque enim est redemplio eaplivitaris Iriam repelit insulam. Licet quidam arbïtrentur
humanoe,nisi in sanguineejus, qui dédit sëmetipsum Pauli collegam eum potius fuisse, qui sUpra cum
redempiionem pro omnibus. Malthia ab aposlolalus est sorte statulus , minus
Comperloquod hominesessent sine lilteris el idioloe, inluentes, quod juxla emendaiiora exemplaria hic
admirabanlur. Illitterali mitluntur ad proedicandum, Barnabas, ille mutala Huera Barsabas appelletur, et
ne fides credenlium, non virtute Dei, sed eloquentia in libro Hebroeorumnominum, hic filiuscontolationis,
atque doctrina fieri puiarelur, ut Apostolus ait : Non ille aulem filiusquielisinlerpretalur. ,
in sapienlia verbi, ut non evacuelur crux Chrisli Quod esl interpretatunt FILIDSCONSOLATIONIS. Ubi-
(ICor. i). Idiotoeenim dicebanlur, qui propria tan- çunque Scriptura sacra, nomina rerum vel persooa-
tum lingua, naluralique scienlia conlenti, litterarura rum cum inlerprelatione ponit, sensum utique sa-
sludià nesciebant. Siquidem Groeci pfoprium, Wiov craiiorem iisdem inesse significat. Merito ergo filius
vocant. consolaiionis vocatur, qui, proesenlia contemiiens,
Annçrum enim erat homo amplius quadraginta, in - spe futurorum consolatur. Nam Spirilus sanclus ideo
quo factum eral signum istud sanitalis. Juxta hislo- P Paraclelus cognominalur, quia in mundo pressuram
riam perfecia oetashominis inex superabilibuscalum- . habenlibus, per iniernam sui muneris infusionem,
nianlibus oslenditur. Allegoiice aulem populus Israël paraclisin, id esi,«jconsolaiionem coeleslium proestat
non quadraginta tantum annis in ereino sordes ^Egy- gaudiorum. Sic.bealus Peirus propier ejusdem Spi-
pli.as manna conlempto requirit, verum et in terra ritus gratiam Bar Jona, id est, filius columboe,voca-
.repromissionis inter Domini semper idolorumque tur. Sequitur :
rilus claudicabat. Vel si numerus quadragenârius El allulil prelium, et posuit ante pedesaposlolorum.
geminam legis pleniludinem significat (quatér enim . De hoc Aralor :
decem quadraginta faciunl) utriusque iransgressor Destitui debere probant, quodtangere vilant
velut quadragenariam perfeclionem debilis jacendo Calcandumrpie docenl-quobsubduntgressibusaurum .
De quo terreuseveniuntad pectoracura ,
iranseendit. Consimilijaciatur bumo.
Domine,lu qui fecisticoelumet terram, elc. Auditis . CAPUT V.
persecutorum minis fiduciam sibi resislendi per vir- Anania, cur tenlavil Satanas cor luum? In alia
lulum signa deposcunt. Translatione, juxla Groecum Exemplar, ila legitur :
Advenussanclum puerum luumJesum, quemunxisti. Anania, quare implévilSatanas cor luum? Ubi nolan-
Chrisli nomen, de quo dietum est : El advenus Chri- j) dum quod animam et menlem hominis nulla creatura
slum ejus (Psal. H), ad verbum exponunt. Chrislus juxta substanliam, possit implere, sed creatrix sola
enim a chrismale, id esl, ab unelione nomen accepit. Trinilas. Quia taniummodo secundum operalionem
Juxla quod dicilur : Unxit le Deus, Deus tuus oleo et voluniatis inslinclum, animus de his quoecreafa
loeiitioe(Psal. xxiv), id esl, Spiritu sancio. sunt implelur. Implei enim -Satanas menlem alicu-
El cum orassenl, motus est locus in quo erant con- jus, et principale cordis, non quidem ingrediens iu
gregali. Qui virlutem robusti pecloris corilra frau- eum et in sensum ejus, alque (ul ila dicam) adilum
dera quoerebanlhoslium, indicium jam auditoe précis cordis introiens, siquidem hoecpotestas solius divi-
lerroemolUpercipiunt, qualenus agnoscerent (errena nitalis est, sed quasi callidus quidam et nequam ac
sibi corda esse cessura, sub quorum pedibus sancto fallax fraudulentusque deceptor, in eos animam hii-
adveniente Spiritu, lerra ipsa sil pavore concussa. manam malilioe affeclus trahens per cogitaliones et
Quamvisloeluslimor eorum qui credendo aposlolis incentiva vitiorum, quibus ipse plenus est. Implev-it
fuerant subjiciendi possit inlelligi, qui infima gfave- ergo Salanas cor Ananioe,non ipse inlrando, sed sua
dinc discussa conrésurgere eum Chrislo, et coelestia malilioevirus inserendo.
Êaperedidiçeruot. Non es menlitus hominibus, sedrDeo. Supra dixe»
955 BEDM vENERABILlSOPP. PARS"IL SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 956
rat eum HièniilumSpirilui saiiclo. Pater ergo Spi- A A eosdem aposlolosdp carcere luo clauso cujus mrlo
ritum sànclUm essé Deûm, et errorem Macedonii Credisablatos?
dainnalUm, priusquam natus fuisset. Ambigebantde illis qnidnam fieret: Ne sic quidem
Aitdiensaulem Ananias.hoecverba, ceciditet exspi- fidei se dare volertles. Ingëniia eniriv malitia cor
ravit. Non quoestuscausa tam severam in proeyarica- përfidum in signis étiam manifèstisobdural.
tore sen.lenriam dédit, sed proeyideii.sin spiritu Et vullis indiicere super nos sanguinem hominis
zizania futura, quoe siniplic'itatem Ecclesioe prayjs isiiuè. Oblilus eït princeps sacerdotum debiti, quod
nmrïbus adulteraren.t (ex his enim telerrimum Sara- ipse sibi el suis imprecatus erat, dicens : Sanguis
jiaitariira genus perhibetur exor.lum, qui, rébus suis ejus super nos ei super filios iiosiros.
.Surgens aulemquidamin côneilioPharisoensnomine
neqùaquaraderelicris, aposiolicani se .djs.iriçiiooem
Gëmaliel.Ilic Gamaliël, ul Clemens indicat, aposto-
cus'lodiresimulant), nulla reps passus esl poenitentia lorum
. curari, yeruftTad liiiiorem posions inçuliendum no- erat in fide socius, sed eorum consiiio perma-
xium germen radicitus ampulaj'ë cpravit. Denique nent apud Judoeos, ut eorum in lali turbine posse*
sedare furorera.
sequitur : Antehos enim dies exslili'l Theodas, etc. Theodas
Et factus est thnor magnus in universamEcclesiam, B i hic persuasit mullis, ut Josephus refert, sublatis ex
et in omnes qui audiebgnl hoec. Çoelerorumautem -ni'be fàcullaiibus
suis, ripas Jordanie obsidere. Et
se
nemo midebat conjungereilfis. Ppsna duorum, qui cura esset
magus, prophètairi se dicebat esse, posse-
jfraudulenierm jujngitepiaverant, coeterisèxemplum que imperio fluvii direiripto gurgile proebere traris-
tribuit, ilum. Cui'Phadi procuratoris jussu equitum turba
fit, veitienlePelro, sattem umbra illius obumbraret •superveniens, mullis quidem peremplis aut captis,
tquemquàmillorum, et libetarentur. Tbnc Petrus um- ipsius caput Jerosolymam rëv'exit:"
bra sui corporis visibililer allevabat infirnios, qui '" Post hune exsiitit Judas Galiloe'us. Ilunc eliam
• «eiiâmnunc invisibili suoeintercêssionis urabraculo scribit
Josephus Gamaliten, de civitaie Gamala, qui
ïidelium infirma «roborarenon cessai, fit quia Peirus Saddiicho quodam Pharisoeo coeptis assumplo, coge-
Ecclesioe typus est, pulchre ipsë quidem rectus in- retplëbem, ne iribu'ta Romanis solvèndo perderet
scedit,,sed umbra comiianie jacetites erigit, quia Ec- iibertate.m, proferens ex lege -Dominosoli serviëu-
clesia mente et amorp coeleslibus intendens, quasi dum, et eos qui ad lemplum décimas déferrent Coe-
îimbralice transeurril in terra, et hic sacramentis sari tribuia réddere non debere. Quoe hoeresis in
iemporajibus «figurisquecoelestiumrénovai, quos illie tantum creverat, ul etiam Pharisoeoset multam par-
perpetuis rémunérai donis. Quidam hriicloco iieclunt •C ^ tem populi cbnlurbàiët, ilà Ul DominumChrislum
iioc, quod Dominus in evangelio ait : Qui crédit in iriierrogandum' esse crederent, licet tribuia dari
'-
me, opéraquoeego facio,-et ipse faciel ; el majora ho- Coesari, ' ' an non ? :,
mim faciel(Joaiï. xix). ;
fCAPUT VI.
Exsurgens aulem princepssacerdolum-,et.omnësqui Factum est nnirinur GroecorumadversusHebroeos.
Cum illo erant, qùoe esl luëresis Saddûcoeorum,etc. Causa murmuris ëràt, quod Hebroeisuas viduas , ut
Hoeresis Groeceab electione vocatur, quia quisque pôle eruditiores ; in miriisiério proeferrent viduis
Sibi, spreli.s aîionmi dictis, quod seqùendum puta- Gioeeorum.
verit, eligebat. Sadducoeiautem, qui îriterpreianlur Non est oequumnos derelinquere verbum Dei, et
jusii (vendicabant enim sibi quod non erant, sicut ministrare mensis.De hoc.Arator :
VI. .'Locusindicatisle ,
hifraiegimus), corporis omnino resurrectionem ne- .. - Quodmeliorasmtîipopulosiutfercula mentis,
gantes, animam perire cum carne dicebanl. Sed ne. Quaml'usaepor membradspes.
aiigëlum quidein spîrilumye.ullum esse credebant, et; Considerateergo fratres viros ex vobisbéni teslimo-
quinque laiitum libros Mosi recipjentes, prophelarumi nii septem, elc. flinc'jam decreverunt aposloli, vel
jproecotiiarespUebanl. Atque ideo maxime hi princi-. jn successores apostolorum, per omnes Ecclesiasse-
pibus iri perseqriendo aposlolos aslipulanlur, zeloi plein diaconos, qui sublimiori gradu essent coeleris,
videlicet ducti? quod illi virtute magna et miràçulo- et proximi circa aram quasi columnoealtaris assiste-
ruiji sigriisredderent tesiiûionium resurrëciionis Jesu.1. rent, et non sine aliquo septenarii numen mysierio.
, Christi Domini 'nôslri. Slephanus aulem plenusgralia el forliludinefacitbat
Angélusaulem Domini per noctem aperiens januas-, prodigia el signa magna In populo. Surrexerunlaulem
carceris, elc. Ne dribilaret Thomas Dominum essei quidam de synugega,.quoeappeltabalur Liberlinorum,
carnem et ossa geslantem, quein januis clausisi etc. Slephanus Groece,Latine Coronaïusdicilur. Qui
viderai inirantem, ecce ipse cura sociis mortali ad- pulcherrima râlione, quod percepturus erat in re,
huc carne vesiitus, januis égreditur clausis. quodam proesagio.proeoccuparatin nomine, lapidalus
Carcerëmquideininvenimusclaûsum.cumomni.diU- . humiliter, sed sublimitër coronatus. Hebràice autem
geniià, et custodesstàntesante januas ; aperientesau- normà vesira ïnierprétalur. Quorum? videlicet mar-
lem, lieminemtnveninms.'Quid, profane Judoee,coeca i lyrum sequentium, quibus primo patiendo forma
stimularis insania, furanlibus dicens aposlolis Do- factus est mbriendi pro Clirisio.
minum fuisse de monumenio sublaluni?_Die, rogo, Et non poterant resislere sapientiai et spiriluii,qui
9ë7 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITI0. 958
toquebatur. Hoc est, quod Dominus ipse suis màrty- Àlocorum iricola erat, animadvertendum et coeteros
ribiis ait : Ego enim dabo vobisos -et sapienliam, cui quoque pairiarchas ibidem esse sépultos* quamvis
non poleruni resislereet coniraûicereomnes udvetsarii memoria Joseph merilo celebrior habealur, qui et
vesiri. Dignûm enim fuit ut in protomartyre confir- hoecipse de ossibus suis fieri mandavitj et ad cujus
maret quod cunctis pre suo nomine traditis est pro- triburn civitas ipsa perlinuit. Siquidem Hieronytnus
millere dignatus. in hisloria bealoePauloesic refert : f Transivit (in-
CAPUT VIL- quiens) Sichem, non ut pleriqueerrantes Iegiint Si-
Deus glorioeapparuit palri nostro Abraham, cum chàr, quoe nunc Neapolis a'ppellatur, et ex latere
esset in Mesopolamia, elc. Noiandum, juxla verba monlis Garizim exstruciam cireà pulëum Jacob, su-
Stephani, quia non sicut in Genesi videlur, post mor- per quem Dominus sedit, intravil ecclesiam. i Et
tem palris locutus est Deus Abrahoe, qui ulique iri paulo post : « Atquë inde (inquit) divertens, vidit
Charra morluùs esl, ubi cura illo et ipse filius-habita-' duodecim palriarcharum sepulcra. J Item in libro de
vil ; sed priusquam-habilaret in eadem civitate, jam opiimo Génère interprelandi : « Duodecim palriar-
tune cum esset in Mesopotamioeregione, crijus ipse choenon sunt sepùlii in Arbes, sed iri Sichem. t Sed
est civitas. . merilo movet quod sequilur :
Exi de terra tua, et de cogliationetua, et veni in " Et positi.sunl in sepulcro, quod émit Abraham pre-
lerram, quaminonstraverolibi. Tuneexiit de terra, efc. lio argenli a filiis Hemor filii Sichem. Dbcet etenint
Terram el cognationem AbrahoeChaldoeorumpatriain Genesis, Abraham ab Ephron filio Seor Heihoeiin
genusque appellat, unde jampridem exiërat, qui Cariatbarbe locum sepuîcri quadringenris argenteis
nunc in Mesopotanïiadegebat, sed quia qnaslibet ob siclis émisse, in quo ipse Abraham, Isaac, et Jacob,
causas egrediens spe redeundî'et desiderio teneba- ei Adam protoplastus sepulri! llemque Jacob de Me-
tur, audit a Domino: Exi de terra tua. Non ut corpus sopolamia reversum juxta urbèm •Sichem parlem
inde trajiceret, quod jam fecerat, sed ut amorem agri, quo labernacula lenderet, ab Hemor pâtre Si-
menlis evelleret. Ideo quod sequilur : Trnic exiit de chem datis cenlum agnis accepisse.. Non émit ergo
terra Chaldoeorum,non corporis, sed mentis egrés- Abraham sepulcrum ab Hemor Sic.hemita, «sed ab
sum significat, quo se in perpetuum a Chaldoeorum Ephron Helhoeo, in quo duodecim palriarchsé non
conversatione et gente secreverit. iQPiajuxla fidem sunt sepulli, sed in Sichem, ut diximus. Verum bea-
Chronicorum éodeni anno a Chaldoeaest egressus, lus Stephanus vulgo loquens, vulgl magis in dicendo
Mesbpolamiaraingressus, in Charris moràtus, et in sequitur op'uiionem. Duas enim pariier narrationes
terram repromissidnis inductds. « conjungens, non tara ordinem circumstanlis histo-
Quia eril semen ejus accola in terra aliéna, et éer- riée, quam câusam, de qua agebatur, intendil. Qui
Viluiiëos subjiciènl, et muleiraclabunt eos annis qua- ënim insimulabalur adversus locum sanctum et le-
dringentis "Nonlia intelligenduni est quasi maie trà- gem docuisse, pergit oslendere quomodo Jésus Chri-
clandum, vel servimti gubjiciendum dixerit lioc slus ex lege monstrelur esse promissus, et quod
semen annis quadringenris, sed per hyperbalonie- ipsi, née lune Mosi, nec Domino nunc servire. ma-
gendum, quia peregrinum ërit semen ejus annis Iiierint. Hoecut polui dixi, non proejudieansseivten-
quadringenris, in eujus parte temporis e.liam servi- lioemeliori, si adsil. Porro quod dicitur : A fiais Se-
lus accidit. Quia enim scriptum esl : In.Isaac voca- nior filii Sichem, in Groecoexemplari iscriplumest :
b.iiur libi semen (Gen. xxi), el ab anno nalivitatis' A filiis Hemor, qui fuit in Sichem, quod Genësis
Isaae usque ad annum egressionis ex yEgypto com- hisiorîoe magis concordare videlur, tametsi fieri
pulantur anui quadringenli quinque, .quos more suo potuerit ut idem Hemor et patrëth filium Sichem
Scriptura quadringenios appellat, quibus peregrinum nomine haberet.
fulurum erat illud semen, sive in lerra Chanaan, Cum appropinquaret aùtem tempus repromîssionis,
sive iu iEgypto, polest et sic inlelligi, quod a quinto quam confessus fuerat Deus Abrahoe.Illius utique,
anno Isaac, quo per filium ancilloe coepe.it affligi, Q qua dietum est : El post hoec eoeibunt,et deservienl
labor quadringeniorum compulelur annorum. mihi in locoisto.
AccersivilJoseph Jacob patmn suum, et omnem Quis te -constituitprincipem et judicem super nos?
cognationem in animabus septuaginla quinque. Se- In iota illos concibne sria rëdarguii, jam lune legi
ptuaginta Interprètes sequilur in dicendoj coelerum Mosique fuisse contraries.
in Hebraica verilate, animoe lanlum septuaginla re- Hic esl Moses qui dixil filiis Israël : Prophelam
periunlur. Sed el si ipsam animarum seriem in Ge- vobissuscilabilDeusde fràtribus vesiris, tanquam me.
nesi compuiare volueris, addilo ipso Jacob et Joseph Tanquam me, carne visibilem, sed super me maje-
cum duobus filiis, qui eranl in ^Ëgypio, sepluaginta state mirabilem, sed super me majeslaie lerribilem.
solummodoanimas invenies. Ne nova, inquit, el adverititia Chrisli dicatur essé
Et defunciusest ipse et patres nostri, et Iranslaii doctrina, ipse Moses, cui noluerunt obedire patres
sunt in Sichem. De Joseph quidem solo Scriptura re- vesiri, proedicatet in hominis hune forma futurum,
fert, quod ejus ossa de ^Egyplo translata, et in Si- et cunctis animabus viloeproeceptadaturum.
chem sunt luraulaia, verum et ex lis beati Stephani • Nunquid viclimasaut hostias obtulislis mihi annis
terbis. ei sancii Hieronymi scriptis, qui eorumdem quadraginta in déserte? 'Quamvis aiecëssllate ser-
959 BED^ VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 9ft3
viendi Domino libarint, mente aversi veracïter idolis,A Aut quis locus requielionis meoe esl? Non aureus
servisse dicuntur, ex eo tempore, quo aurum in ca- ulique vel marmoreus terrestris habitaculi locus, sed
put vituli iransformaverunt. Nam quod postea quoe- ille, quem Propheta subrieclit : Super quem autem
dam Dominoeos legimus .oblulisse, non voluntate, requiescit Spiritus meus, nisi super humilemet quie-
sed.uli ex hoc loco discimus, poenarum fecerunt tum, et tfementemsermonesmeos (Isai. txvi) ?
melu, et eorum interfeclione, qui propier idola cor- Qui accepislis legem in dispositionemangelorum.
ruèrurit. Dominus aulem non ea quoeofTeruntur,sed Lex est enira ordinata per angelos, in manu Media-
voluntaiem respicit offerenlium. Denique ubiçunque toris.
occasio fuit, semper corde reversi sunt in Jïgyptum. Ecce videocoelosapettos, et Filium hominisstanlem
Et suscepislis labernaculum Moloch. Quamvis, in- a dextris Dei. Cum Dominus Christus et Dei et ho ••
quit, videremini ad tabernaculum Domini victimas minis perfectus sit Filius, quid est quod hune bealus
hostiasqne déferre, iota tamen inieniione mentis fa- marlyriiominis. polius quam Dei Filium appellare
num Moloch ampîexali eslis. Est autem Moloch, maluit, cui plus ulique glorioe videretur delaturus, '
sive Melchom, ut soepeetiam legitur, idolum Am- si eum Dei potius
quam hominis Filium appellare
monilarom, quod interpretatur re* vester. voluisset, nisi ut hoc.testimonio Judoeorum confun-
Et sidusDei vestri Remphan. Dimïsistis (intjuit) ^B derelur infidelitas, qui se hominem crucifixisse, et
'Deum verum et vivum, et sidus Remphan, id est, hune Deum credere noluisse meminerunt? Ad eon-
facturoe vestroe, vobis pro Deo suscepistis. Significat fbrlandam ergo beati martyris patientiam, coelestis
autem Luciferuiri, cujus cullui Sarraeenorum gens regni j.anua panditur, et ne in'noxius homo lapidalus
ob honorera Veneris erat mancipaïa. Et quia Reni- litubetin terra,' Deus Jiomo crucifixus apparet co-
phan (ul dixi) factura vesira, vel requies vestra in- rona(tus ïn coelo. Unde quia stare pugoantis vel ad-
terpretatur, propheta consequenler adjunxit, alque juvantis eslj recte a dextris Dei stanlem vidil, quem
ait : inter homines persequentes adjutorem habuit. Née
Figuras quas fecistis adorare eas. Sùbaudilur, àno discordare videtur, quod Marcus eum a dexlris Dei
KOWOO suscepislis. sedere describit, qui sjtus judicanlis est, quia et
Et transférant vos trans Babylonem. Propter hoec nunc invisibilité)'omnia judicat, et ad exlreinum ju-
(inquit) sacrilegia, vos non in Babylonem tanium- dex omnium visibilis adveniet.
modo, sed ultra Babylonem quoque capliv'î duea» Et ejicientes eum extra civitaiem lapidabanl. Et
mini. Nec putandus est primus martyr errasse, quia Dominus extra porlam passus est, qui nos elegit do
pro eo quod in prophela scriptum est Trans Dama- mundo in supernum suum regnum et gloriam, et
scum (Amos. v), dixerat trans Babylonem. Magis • Slephanus, quasi advena mundi, extra civilatem la-
enim intelligentiam quam verbum posuit, quia traris pidatur. Noii enira habuit hic manenlem civilatem,
Damascum ducLÎsunl in Babylonem, sicut trans Ba- sed futuram tola mérite quoerebat. Et justa rerum
bylonem; mutaiione niarlyr mundi cordis ad.coelos intuilum
Tabernaculum lestimonii fuit palribus nosiris in dirigit, persecutor duroe cervicis manus ad lapides
deserto. Quia dicebant eum contra loeuni sanclum mitlit. Unde Arator ait :
agerë, hinc ostendit Dominum non magni pendere .... LapidesJudaearebellis
lapidem ornalum, sed splendorem animarnm desi- la Stephanumlympliatarapis, qusecriniineduro
derare coelesliurii.Ubi subintelligi vult, sicut laber- Saxëa semper eris.
naculum in lempli factura desertum, sic et ipsum Positis autem genibusclumavit voce magna, dicens:
templum intelligant meliori stalu succedente delen- Domine, ne statuas illis hoc peccalum. Pro se quidem
dum. Juxla quod olim Jeremias proecinebal, dicens : slans oravit, pro inimicis genu flexif, quia ipsorum
Nolite,confiderein verbis mendaciidicenles: Templum major iniquitas majus supplieandi remediura flagï-
Domini, lemplum Domini esl (Jcrem. vu). Et post tabat. Et mirabeali marlyris virtus, qui sic zelo fer-
aliqu.anta : Faciam (inquit) domui huic, in qua invo- T T vebat, ut eis, quibus lenebalur, palam suoe perfidioe
calumest nomen meum, et in qua vos habelis fiduciam, culpas éxprobrarët, sic dilectione ardebat, ut in
Sicut feci Silo, ubi habilavit nomenmeum a principio, morte quoque pro eis aqurbus oecidebatur oraret.
et projiciam vos a facie mea (Ibid.). CAPUT VIII.
Coelummihi sedes esl, terra autem scabellum pedum Et omnes dispersi sunt per regionesJudoeosel Sama-
meorum.Non hoc carnaliter inlelligendum, quasi ha- rioe.Hoc est, quod Dominus ipse proecepit: Cumper-
heat'Ûeus membra collocata in coelo et in terra, ut sequenlurvosin civitate ista, fugitein aliam (Matih.x).
nos cum sedemus, sed ul se indicaret interiorem esse Illius enim nulu gerebatur, ut tribulationis occasio
et superiorem omnibus, coelum sibi sedem, terram fieret Evangelii seminarium.
Vero scabellum pedum esse perhibuit. Qui ut se Intendebanl aillent lurboehis quoea Philippo dice-
eliam omnia circumdare mqnstraret, alibi se coelum banlur. Et ex proesenlicapitulo, et ex Samarilanoe
metiri palrao, et lerram, et asserit pugillo conclu- mulieris hisloria, prompli animi ad credendum,
dere. Spirilaliter aulem coeluru sanctos, lerra vero banc gentem fuisse probalur.
peceatorès insinuai, quia his videlicet Deus inhabi- Tune Simon et ipse credidit. Vel beati Philippi
(ando proesideat, illos condemnando proslernit verbis et virtute viclus veraciter Domino credidit,
961 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. 962
vélut magis credibile est credere se quoadusque ba-. A Jerosolymis descendens, fonlem salutis aperuit, Do-
ptisma susciperet, simulavit, ut quoniam laudis erat minus Jésus Christus est, qui ait : JEgo sum via, et
avidissimus, ita ut Christum se credi vellet, sicut veriias, et vila (Joan. xiv). Qui a supema Jérusalem
bisiorioenarrant, arlesab eo, quibus miracula face- ad noslra infirma descendit, nostrique realus nigre-
ret, edisceret. Quod eliam successores ejus fecisse dinem baptiswalis unda dealbavit.
docenlur, qui, auctoris suis malignis arlibus insiitu- Et eccevit JElhiops eunuchus polens. Pro virtute
li, Ecclesiam fraude qualibet ingressi, bapiisma fu- et integriîale mentis vir appellalur; nec immerilo,
rari consueverunt. qui lanlum studii in Scripturis habebat, ut eas eliam
Miserunl ad illos Petrum et Joannem. Pulchre hoc in via légère non cessaret; tanlumque.amoris in
' religione gerebat, ut, aula regia derelicta, de ulti-
Araior exponit :
mis mundi partibus veniret ad templum Domini,
SoepesibisociumPetrus fàcit esse Joannem,
Ecclesioequiavirgo placet. Unde justa mercede dum quoerit interpreiem lecfio-
Notandum aulem quod Philippus, qui Samarioe nis, Christum quem quoerebat,invenit ; plusque, ut
evangelizabat, unus de septem fuerit. Si enim Apo- Hieronymusait, in deserto fonte Ecclesioe, quam in
stolus esset, ipse ulique manum iraponere potuisset, aurato lemplo repelit synagogoe.Ibi enim quod Jere-
ut accïperent Spirilum sanctum. Hoc enim solis pon- B mias admirando proloquilur, mutavit JSthiops pel-
tificibus debetur. Nam presbyteris sive extra epi- . lem suam, id est, sorde de peccatorum abluta, de
scopum, seuproesenieepiscbpo, baptizent, chrismale lavacro Jesu dealbatus ascendit.
baptizatos ungere licet, sed quod.ab.episcopo fue- Candacis teginoe jEtliiopum. Et in Regum libro
rit consecratum, non tamen frontem ex eodem,oleo legimus, quia regina Austri venit a finibus lerroeau-
signare, quod solis debetur episcopis, cum iraduni dire sapienliam Salomonis. Moris quippe fuit illi
Spiritum paracletum baplizalis. naiioni seniper a feminis régi, easque Candaçesap-
Pecimià tua tecum sit in perdilionem, et coelera. pellare.
Sancti viri cum maledictionis senlenliam proferunt, Qui étal supet omnes gazas ejus. Regina jËlhio-
non ad hanc ex volo visionis, sed ex justitia exami- pum ihesaurarium proemillensin Jérusalem, gentium
nis erumpunt. Inlus enim sublile Dei judicium aspi- désignât Ecclesiam, virlulum fideique Domino doua
ciunt, et mala foras exsurgentia, quia malediclo largiluram. Sed et nominis etymologia convenit.
debeant ferri, cognoscunl; el in malediclo non pec- Potest enim Candacis ex Hebroeocommulala inter-
canl, ex quo et ab interno judicio non discordant. pretari. Ipsa quippe esl, cui in psalmo : Pro his qui
Cum enim et maledicenlis innocentia permanel, et commuiabunlurinscriplo, dicilur ' : Audi, filia, eivide,
tamen eum qui maledicilur usque ad inlerilum ma- C el inclina aurem tuam, et obliviscerepopulum luum,
ledictio absorbel, ex ulriusque partis fine colligilur, ' et domum Patris tui (Psal. XLIV),et coetera.
quia ab uno et inlimo judicein reum seulentia sum- : Dixit autem Spirilus Philippe. In corde Spiritus
Unde et hic a Pelro male- Philippo loquebatur. Spirilui enim Dei quasi quoe-
' pta jaculatur. oelerna Simon, qui
dietum accepit, damnatione périt. Et infra dam nobis verba facere, est occulla vi eaquoeagenda
Barjesu a Paulo iiicrepalus, mox communi est luce sunt imilari.
fraudalus Tanquamovis ad occisionemductusest. Sicul ovis
In felle enim amariludiniset obligalioneiniquilalis cum ducitur ad victimam, non répugnai, sic ille
video te esse. Ideo Spirilus sanctus in columba de- . propria passus esl volunlate. Vel alliori intelleclu,
scendit, ut eos qui se accipere vellent simplices esse sicut agnus in pascha immolari solebat, sic pascha
doceret. Nam qui fel amaritudinis in corde réservai, nostrumimmolalusesl Christus(I Cor. v).
quantumlibel baptizatus videatur, non est iniquilalis El sicul agnus coram tondenle.se sine voce. Non
suoevinculis absolulus, sed quasi ad punclum hora solum sanguine suo nos redemit, sed et lanis ope-
bapiizandi purgaïus, mox acriori est doemone sep- ruii, ut algenies iiifidelitaie sua veste calefaceret, et
lerapliciier oppressus. Frustra ergo gratiam Spirilus audiremus Aposiolumnobis loqueniem : Quotquotin
emere lentat, qui se mente corvina curavit exuere. Chrislo baptizali estis, Christum induistis. Sic non
Surge et vadecontra meridianum, Bene in meridie aperuit os suum, cum in passione sua Pilato et pon-
quoerilur et invenitur, el abluitur, ille qui, devolione tificibus pauca, Herodi nulla respondere volebat.
peeloris ardens, velut quoedamgentium primilioeDeo In humilitalejudicium ejus sublalum est. Quia ju-
meruil consecrari. In quo specialiter illud Psalmisioe dex omnium judicii non reperit verilatem, sed ahs-
completumesl : jEthiopia proevenielmanus ejus Deo. que ulla culpa sedilione Judoeorum el Pilati voce
Ad viam quoe descenditab Jérusalem in Gazam, damnaïus esl.
hoecesldéserta. Non via, sed Gaza deserla dicitur, Generationemejus quis enarrabit? Aul de divinilate
vêtus enim illa Gaza, quoe terminus erat quondam ejus accipieudum est,
quod impossibile sit divinoe
Chananoeorumjuxla jEgyptum, ad solum usque . nalivilatis nosse
mysieria, de qua Patèr loquilur :
desiructa, et alia pro illa alio loco construcla est. Ante luciferum genui te (Psal. cix). Aut de partu
Quoeallegorice gentium plebem désignai olim a Dei .Virginis, quod difficulier possit exponi. Cujus ratio-
cullura desertam, neque ullius prophetarum proedi- nem Marioequoerenii, per angelum dicilur :
Spirilus
cationibus exculiam. Via vero quoe ad eamdem a sanclus supervenietin te. Ut vel ab angelo, vel ^b
963 BEDJÎ VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICA GENUINA; 964
evangelista lanlum naiivilatis ejus.sacramenta di-,A bene, et propriam sapieniiam, qua perlurbatur ex-
cantur, cujus narralor rarissimus est. cludens, fidei se per cuncta comniitlerel.
. Quoniam tollelur a terra vila ejus. Ul nequaquam Et eral tribus diebusnon videns. Quia Dominum
in terra, sed in coeloviverel. , non crediderat lertia die morlem resurgendo vicisse,
Aperiensautem Philippus os suum, etc. Philippus suo jam instruitur exemplo,.-qui tenehras triduanas
interpretatur os lampadis, pulcherque est sensus, luce reversa mularet.
.quod os lampadis suum aperirel os, cfcimobscura Ego [enim oslendamilli quanta oporteal eum pro
prophétise in scienlioe lucem proferret. Quainvis et nomine meo pâli. Non débet (inquil) quasi persecu-
juxla bïstoriam-possit isia circumloculio designare lor limerij sed potius quasi fraier amplecli, qui ad-
aliquanto ïongiprem futurum lune esse ejus sermo- versa, quoesanelis inlulerat, prompius est sustinere
nem. . cum sanelis.
Venérunt ad qnamdqmaquam. Est hodiequeBetji- Et -confëstim ceciderunt ab oculis ëjus tanquam
sorp vicus in tribu Juda, eunlibus ab ElioeChebron squmnoe.Diaconisomne corpus dicitur squamis esse
in vigesiniblapide. Juxla quem fons ad radiées mon- conleelum. Quia ergo Judoei serpentes, el genimina
lis ebulliens; ab eadem, in qua gignitur, sorbelur viperarum sunt vocati qui illorum pèrfidiam seciâ-
humo. Iri hoc est eunuchus a Philippo baplizatus. B batur, quasi péiîe sérpeniina oculos cordis obiexe-
. Quis'prohibel me bqplizari ? El jiissil slare currum, rat. Sed cadeniibus sub manu Aiianîoeab ejus oculis
et coetera. Hic alia Iranslatio juxla Groeeiimexem- squamis monsiratur in facie, quod verum lumenjam
plair aliquot versus plus habet, ubi-scriptum est: reeepri in merile.
Ecce aqua; q'tiisprohibel me baplkari ? Dixitauterii Accipientes auiem eum discipuli ejus nocte.Id est,
ei Phjlippus : Si credis.ex loto corde ttip.j-salvuseris. discipuli .Christi. In Groeeoenim non est àdditum
Respondens aritem. dixit : Credoin Christum Filium ejus, sed taniummodo discipuli, ut generàliier Chri-
Dei. Et jussil slare currum, et coetera. El hos ergo sli vel Ecclesioeinlelligantur. Nondumenim Paulus
vprsicuboscredo primum a npstro quoque interprète discipulos fecisse legiltir, sed solum Judoeosconfu-
translatos, sed seriplorum vilio poslea fuisse sub- disse qui habitabant Damasci. j
îatos, Per murum dimiserunteum, submilienlesin sporta.
Spiritus Domini rapuil Philippam. Sunt qui hoec Hoc effugii genus hodieque servatur in Ecclesia,
angelum in Spjrilu sancio fecisse lestantur, ut Hie- quando quis ânliqui hoslis insidiis vel hujus soeculi
ronynius prédit; laqupis cîrcumfusus, spe fideique suoe minime sat-
valur. Murus enim Damasci, quoesanguinem bibens
Evangèlizàbalcivitàïibuscunctis; dotiëé îiélrirèlCiè- j" inlerpretalur, adversitas soeculi est. Rex
tareanu Paloeglinoe dicit; ubi infra domUmliabriisse Arela,
diabolus
describilur; quoeusque bddie demonstratur:;nëc non qui inierprelatur descensio, solet inlelligitur.
el cubiculum quatuor filiarum ejus virgitiririipro- Sporta quoe juncis palmisque confie!, fidei
speiq'ue conjunçlionem désignât. Juncus enim viri-
phetanlium. dltàtém îiieij paîma spem viloe oeternoesignificat.
. , CAPUT-IX.
Quisquis ërgo se murb adversilatis videt cinclum,
Saulus autem adhuc spirgns minarum et 'coedisin festinus ascendat.
sportàm virtiïlum, qua évadât, j
discipulos Domini. ProesehlësVidelicetcoedibiisaffi- CumautemvenisselinJérusalem, tenlabatjungere se
cienSi et riiinis dëtërrens absentés. Non ètirn mox haplizaium credamus ve-;
discipulis,
Saule, Saule, quid me persequeris? Non dixit: nisse ad aposlolos Jérusalem, sed sicut ipse Galalis
Quid persequeris membra mea? sed quid me perse- scripsit, primo abiisse iri Ârabiam, et iterurii rêver-!
queris? quià ipse iri corpore suo, qiiod est Ecclesia, surii esse Dariiascum.Deinde post 1res annos ypnien-
adhuc patitur iliiquos. In cujus eliam mëmbris bé- tèm Jërbsolymâm vidissë Pe'tium, et mansisse
apud
néficia côllata, sibi fada esse denunliat, cum ait : eum diebus quindëcim. Alium aulem
apostolorum
Esurivi, et dedistismihi manducare(Mattlu xxv). Et vidisse ïièminem, nisi Jacobum fralrem Domini. Ac
ëxpbnendb sUbjhrixit: Quandiu uni ëx irii'nbnismeis -- deinde Sicul.et Lucas .exsequitur, vênisse in parles
feiislis; milâ ficislis (Ibiâ.). Syrïoe et Cicilioe.Ùfrum autern prima, an secunda
'
: Ëg.à sum Jekts, quem lu persequeris. Nbri dixit: 'ViciéDamasci insidias perlulerit, non facile palet.
Ego isùhifoëus,ego sum Filius Dëï, "séd liuiiiilitatis Nam et sécùridà inlelligi potest, ex eo quod dicilur
(inquit) Tries infirraà suscijiè, èl l'Usesûperhioesqua- mullis diébùsiriîplélis coiïsiliuriifecisse Judoeoseum
riiàs tlfepb'iië. interficiendi. ïdcîrco àûtèm Lucas Arabiam proeier-
Sûrge et i'ngrederë civilatem, et dicilur libi quid niitlère videtrir, quod ibi minime proedicaverit,juxta
te oporle'atfacere. Non conlinuo quoeessent facienda qùodipsë iri seqit'enlîbiisÀgrippoerégi loquens, ait :
mônslravil, sëd iri civilaté postmbdurii -audiénda Quia Damasci primum, eï Jerosolymis, et in omni
proemonuït, ut lanto post in bonis solidins starël, regibneJudoeoeet genlibusproedicaban^,
quanto prius fundiius eversus a pristino errore ce- Bàrnabàsaulé'mapprèhénsum illum duxil ad apo-
eidisset. slolos.Hic est'Bafriabas ille Cypriu'sgénère, Leviles,
Apertisqueoculis nihil videbat. Nequaqiiampotuis- ' qui ".suprapreriuiïi aari siii ad uedes anoslolorum
Ëet béhe rursus videre, nisi prius excoecaïusfuissët atcuiisseinèinoraiur.
ÛRS SUPER ACTA APOSTOLOfiUMEXPOSITIO. 966
'
cum Groech. Nota j
A quoe intërriiiserarit bôiià âetâ rëco^itâhi, facîunt pro-
Loquebalur quoque et'dispalabat '
Jùdoebs ni Damàsëô; féctb qbod seqiiitufî .
qtibd Groefcbsin Jefûsâleni,
quoegentilium est civitas, dbeuë'rit, né fërté hoé si=-; Quam tum lavissenl, pesttérutit ëam ih ctéhaculëï
Et ëoetérà, qhoede Pétri ëVëcàlibrië;et éîééniosy-
gnificel gentilés in civilatehi M Èidjiivattdùë; et' '
Judoebs in pêrfidiam geniitjiri ësse iâpsiiftjs. Jrixfâ' narum Doreàdis osténsibrié hàrrarilur.
Et circumsleterunt illum omnes vidûoeflëliiës. Vi*
quod Isaiasâit: El véiiiur Libàiîiis Iri Charmé!; et
Chatmelin sallUin fëpuiàbilur (Isai. xitè). dîioesunt pife èbgilationés aitiriioë pbéhitéritisj qu'ae
Invenit autem ibi hoiiânëni.quemddin, mmih'e M- seiisiis pristiriî vlgorëtt qUàsi virl rëgimëri âd lem-
nëaiii, ab aniiis bct'ojacêiitem in gràbàio. iÊBéàSisle ' pus oriiisëfàril, qtioe'pro àiiiriià deliiiquëiitë nécèsSé
geniis significat hriniànum, iiifirrriorom prius" dëîë- est ëiipplicifôr ëxorérit.
cialioh'e iafiguéscè'ris, sëd àpbstbioruin bp'erë et btë - El osteiideniesëi liïnicaè èl visié'S;quâs facièbàtItlls
sanalum. Quià élemifl nlundus ipsë qrialiidf ffiagis • Dorias. Non suis jjfb dèfuriélâ vbcibùs ; sëdipsius
sublimatuf, et-cursus soeculi àiiritiië quatuor tempo* pfécàbanfUr operibus, quoHiàmelèèmosynà iibn stt-
ribus VâriâtUr, quicuriqné ^iâesëiiiia làbëfitîàqtië lùm a sëcunda, sed et à prima merië libérât.
gaudia "cbrapleciitur, quasi bis quâterriaHb ârinbfurii ' Èixit : Tabilha; sûrgë. A illa àpëtuit oculà's,èl visé
J»
numéro, gcabato stérnitur étiervis; GrabatUni quipfpë Pelro reéëdit. JusiissimiiS ordo rësurgèrilis, ul- priuè:
est ipsë segri'iliés, ubi requïescit animas àëgër et in- odulbs méiitis' arjëriât, et àgilitâ -dëiridé Pétri vbèé'
firraus, id est, iri ttfïuptâlé corùoris et biririi dëïë-\ résideâtj liiriiën sttâi cirëumsjiectibriiSj tjubd pëfdi-
ctMbné soeéù'Iari. dëràt, rebipiât,- et âd «dbttriilàmeb'ruhi qui se-àdjlt*
Mneà; sàiiet lé D'ûininUsJésus Ciirisius. Siitgé et verârit vivat.
sterne libi. Quem dé parâlypsi éu'tâveràt, inox êuiM Dans auiëmitli ïMûûni; éièxi't éàmï ObrilàctâPétri
gerë el étërnërë sibi proecepit; sjïifitàliter insiiiiiâils niaiîu Tabittfà reèUrgit; quiâlâuguéscënsâriittià pec-
nt quisque fidei sblidàmeniiirii iri ëbfdë pèreépërlt; calis, nullo melius ordine quarti sMetb'rdttî exempltè-
no'risblunrtbrp'Srërri, iri qub fëssus jâcKerât; discri* cbnvalesfcit. - -
tiâ't";sed etiam b'onà opéra, iri qiiibîis feijttïëscérë « c'Ài*uï x.
. • • i
vâlëât, -pâtët. Vitàulëmqùiâàtiiëràiin GàisàiëW; h'dhïiiïèCârfieiius,
In Joppé aùtéin fuit qùoedani discipUla, nomine filé. Non virtiitibus âtl fidërii, Séd fiiie péïlifigitur ii
Tabilha, quoe inlerpfëlala dicitnt Dàrcàs. Id est; dâ-: virtutês, ut beàtus pàçà Grégbrius' feip'driii."Cbrrië^
mulâj Vel càpreâ. Significat alitera' àriimàs virltttura liiis enira (iriqhil)cujus èleériibsyrioeaille bâptrsmiirtî"
studio sublimés; sed hominum ôbïnïbnè cohlërii'pti- « àiigelo testé lâuflàtoe' sririt, iïbn b{Sèrihiisâd D'dëiri,'
bilès. Néque êhim bëatiis Lucas intëfprëlatib'iîerà Séd fidë vefiitàd ôperâ. Sic ëriiiri Dë'ovèrb et âiiïé
nbminis aûgerël, nisi riiagnum ei iiiys'tërium inè'sSë bapiisttiurii nbii fciédidëràt; querii Braiiàt? vél qù'ci-'
cognoscerel. Damula quippe vel caprea, aniriiàliâ mbdb huiiè birinifib'térisDeug èxSiifliéfSf, si ribh |lj-
sunt rialura similia, sed inàgnitudiiié diffeteritia; qiioe ijàstf Se in bbiîis pérfici pâtëhài ? Sciëbâi, ërgo créaj
nioranfur iri ëxcelsis nîorilib'us; et quaiiîvis de lbn-:•< ;'# torem omnium Deum, sed quiâ ëjus orilriipbléiis'fri-
ginqûo,"vident tamen bmnès qui veniuht. Ûridë et liiis iricâfriâtils ës'Sët,iporâbat. IFidëm habuit, ëujùs
ab aeuriiiriècernéndi Groecedoréades vôcàtituri Sic oràtibuêsi et èleétribgynoejjlâcé'fë fibiîië^unt. Bbiiâ'
nimirum sancii meritis opërrim in ëxcelsis habitant autèm àClioiie prbmëruii ril Déuni perfêclô cbgnoscë-
les, mentis coriiemplalibne ëi supërriis sagacité* iri- rët, et de Unigëriito éjtls ihcâttiâtïbriis hiysteriuriï
lendurit, et. suinïet câuiâ circuriisfieëiibiië sfempôr'« cfèdéret, quatërius âd Êàcràiiieriitirii fraptisiMtii
invîgilâttt. Nain qubd miindà qiiidèrii ïioeë àniriiklia pérvénirêt. Per fldëm êigO Vériit àd hifëlâ, séd pei?
'
juxta legeifi, sed litfiidâ siïft'tet iiiibellia, jiixtâ qùbd ojjërâ est sblldâtus iri fidë.
natufarri èorutii êxprïmens Marliàlisait : Vidit in visu manifeste quasi hora nona diei, elc.
"
Dente timêiuràper, defëfldudtcbrbùâcëfv'uni,
Imbellesdanise,quid iiisi proedasumus? «; Bene oraculum baplisrai pelendi hora nona accipit,
D quia in morte ipsius, qui hora nenà spirilum tradi-
Nonné manifesté sigiiificat ëôs qui ëiihpliciter VU erat baplizatidus.
dit,
vérè discrëloquë gréssu acrioiiis quasi,fissâ ufigulà
Et nunc mille viros?.in Joppeiii Cum eleemosynis
incëdere, et verbum Dèi cbritiliua mëditaiïbiië tuffii^-
riâre sàiagunt ? Qui si-vél ignSrahtia forte, Vél infir- ' preeibusque suséeptis ,-mbx doctor salmis aecersiri.
milale mortem iucurrerinf spiritalem; pro inteiïlio- jubetur, manifesle innuilUrquod eleemosynis illis ac.
nis laihëh réctoe iiitègritalë resuscîtâii iuerënlur, precibus plenam suoesalmis cognitionpm a Domino
sicut PëtrO ipsi cb'ri'tigissëprbbâtUr, -Cui rëfctissimë; quoesieriti . . -
: Vocavit duos dôiiièsticos
qubd dëDoféade sctipiiimPst, aplati potest. sûbs; et Miilént metuéhtëm
' Fïïctum est autein iii diebus illisuliiifirmat'à mori- Dôminkm. très misit M Pétriira. Cbrrielibs, quiâ
retûr. Sàricii enim cum' per fràgililaiein naturoe mbr^- credilura genlilitas apbstolicafefidei Èiiropârii, Asistrbj
talis aliqiia delinquunt, quasi in diebus ôperuiri bb- Âfrîcamque siibegii, partira sludiis militaribiis, hoc
noTum causa? subitoe iafiririiiatis bëcumburit. Sëd est, insiantia proedicaiidi,pàrlirii domes'ticiÈnegotiis
cum mox laerymis iiisistuiit, spem rèeiiperandàî vtr- occupàridàs. Nota quod (inus miles, et dub domestiçi
tiitis asceadlîSt, sancioriiriï auxiiiâ iiïvcicant, et sua ifiiUaniur. QtiahtfJgriim forlïôres, tahtô paùËibrës iâj
967 BEDiE VENERARIL1SOPP, PARS II. SECT. L — EXEGETICA GENUINA. 968
Ecclesioe membris invenies, plures qui audire ver- A posiioe, interfecia proeterita vita, societaii Êcclesis,
bum, quam qui dicere sciant. quam significat Peirus, inseraniur. Juxta quod de
. AscenditPetrus in superiora. Significat Ecclesiam, seipso Paulus aposiolus ait ; Ego enim per legemlegi
reliais terrenis cupidilatibus, conversationem iu mortuus sum, ut Deo vivant et Ghrislo. Et iterum :
'
coelis habilùram. - Vivo autemjam non ego, vivit vero in me Chrislus
Ut erareicirca lioram sextant. Sexia hora Petrus (Galat. n). Qui vero ab hoerelicis cireumveuiuntur,
inler médias preces esuril, salutem ulique mundi, quasi vivi devorantur a morte.
quem Dominus sexia oetatesoeculiquoerereel salvare Quia nunquamntanducqviomnecommuneet immun-
venerat. Quod et ipse voluit indieare, cum eadem dum. Populus, Judoeorumparlem Deiessesejactans,
hora diei super -Samâritanoepuleum siliebat. communes cibos vocat, quibus omnes utuniur homi-
El descendonsvas quoddamvelut linleum magnum. nes. Verbi gralia, suillam carnem, ostreas, lepores,
Vas illud Ecclesiam significat incorruptibïli fide proe- et isiiusmodi animauria, quoe ungulam non fiudunt,
ditam. Linleum enim tinea non consumit, quoevestes nec ruminant, nec squamosa in piscibus sunt. Im-
alias corrompit. Et ideo qui vult ad mysterium Ec- mundi vero cïbï dicuntur, bestiarum veL replilium
clesioecalholicoe pertinere, excludat de corde suo carnes, nulli mortalium comeslibiles.
corruptionem malarum cogilationum, et ita incor- « . Hoc autem factum est per ter. Quia per qualuor
ruplibiliter firmetur in fide, ut pravis cogiiationibus partes orbis terrarum myslerium sanctoe Triniiaiis a
tanquam a tineis non rodatur in mente. Aliter : Tinea duodecim aposlolis proedicandumerat, ideo quatuor
hoereticus esl, vestimentum Domini corrumpere vo- lineoetertia vice de coelodemissoesunt. Sive ut bea-
lens, sed dispensante Dominonon valens. Quod etiam lus Ambrosius inlerprelalur, tertio. repetita figura
in lunica illa Domini figuralum est, quam milites operarionem Trinitatis expressit. Et ideo in mysteriis
scindere non àudebant. interrogalio trina defertur, et confirmatio trina cele-
Quatuor initiis submitli de coeloin lerram. Quatuor bratur, nec polest quis nisi trina confessione purgari.
initia, quibus linleum depèndebat, quatuor plagas ' Unde et ipse Petrus in Evangelio, tertio interrogatur
orbis lerrarum désignant, quibus extenditur Ecclesia. utrum diligat Dominum, ut irina responsione vin-
Ipsa est enim civitas Dei nostri in monte sancio ejus, cula, quoe Dominum negando ligavil, absolveret.
diialans exsultationes universoeterroe. Quod enim de Hoecopportune Petro ostensa sunt, cum Cornélius
coelo submittitur, indicat eam sola supervenientis genrilis ad exhibendum eum milteret, ne dubitaret
Spirilus sancii gralia servari parïter alque augeri. incircunteisis Christianam tradere fidem. Erat enim
Unde dicit in Apocalypsi Joannes : Vidi civitalem _ ex illis animantibus Evangelio vase monslraiis.
sanctam Jérusalem novam, descendenlemde coeloa , Unde et a Spiritu sancto hoc idem facere confir
Deo(Apoc. xxi). Possunt etiam quatuor initiis evan- matur.
gelistoe figurari, per quos Ecclesia coelesti munere . Et statim receplum esl vas in coelum.Post trinam
imhuilur atque sublimatur. submissionem linteum coelo recipitur, quia post hu-
In quo erant omnia quadrupedia et setpenlia terroe, jus soeculiconversalionem, qua per fiderii etbapti-
volatilia coeli.Animalia illa omnes génies sunt erro- sraura mundala peregrinatur Ecclesia, coelestis inha-
ribusimmundoe, sed Irina submers'ione, id est, my- 'bitatio felix et oeterna sequitur.
s|erio sanctoe Trinitatis in baplismo mu.ndaloe,quoe, Dixil Spirilus ei -:Ecce viri 1res quoetunt le. In
hominis imaginem relinquenies, bestiarum ac ser- mente hoec a Spiritu, non in aure carnis audivit
penlium sûmpsere figuras. Unde ad Herodem pro- Surge ilaque el descende,et vade cum eis. Descen-
pter dolosam maliliam dicitur : Ile., dicite vulpi illi des de teclo, et ad proedicandum ire jubetur, ut
(Luc. xm). Et ad Pharisoeos: Genimina vipergrum Ecclesia Dominum non solum alla subeundo specu-
(Luc. in). Et ad libidinosos : Equi insanienles in fe- letur, sëd eumdem etiam ïnfirmis quibusque, et quasi
minas facti Sunl (Jerem. v). Et de impudenlibus : adhuc exterius posilis, sed (amen oslium Simonis,
Nolite dare sanclum canibus(Mallh. vu). El de volu- Q id est, obcdienlioe pulsantibus, ad aclivam vilam
plubsis : Neque millalis margarilas vestras ante porcos redeundo, yelut è lecto surgendo, proedicet. Juxta
(Ibid.). Et de superbis simul ac dolosis : Vulpes fo- quod.Dominus ait : Videbitis coelumapettum, el an-
veas habent, et volucrescoelinidos (Mallh. vm).El in gelps Dei ascendenles,et descendentes super Filium
commune de omnibus : El homo cumin honore esset, hominis (Joan. i).
id est, ad imaginem Dei faelus, noninlellexit, com- Cujus bene donms juxla mare posila memeratur.
parais est jumentisinsipienlibus(Psal. XLVIU). Verum Mare enim fluctiyagos soeculi lumullus^furoresque
autem, id est, incorruplum hominem, Saloraon os-. désignât, ubi homines improbi quasi pisces -avidissi-
lendit, dicens : Deum lime, el mandata ejus observa. mi sese iuvieem persequuntur. et dévorant. San-
Hoc esl enim omnis homo (Ecole, xii). ciorum vero conversatio in coelis est (Philipp. m),
-. Surge, Petre , occide, et mandupa. Surge, inquit, qui etsi terreslris domus hujus habitationis dissolva-
ad evangelizandum proeparare. Occide in gentibus tur, oedificationemex Deo habent, domum non ma-
quod fuerant, et-fac quod es. Qui enim manducat nufactam, oeternani in coelis (// Cor. v).
«ibum foris positum, in suum corpus irajieil. Proeei- Ecce ego sum quim quoeritis.Quoecausa est propter
pit ergo ut naliones per incredulitatem ante foris quam venist\s?Spirilus ei adesse milites dixit, et qua
ma SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. 970
causa Teneranl, tacuit, quia ad conservandam hu- .A est Spirilu sancto, quando super eum baptizalum
oeanoemenlis humiiilatem, aliquando prophetioeSpi- velut columba descendit. Tune enini corpus suum,
ritus ex parle tangit, et ex parle non-tangil. , id est, Ecclesiam suam proefiguraredignatus est, in
Et faclum'esl, cum inlroissel Petrus, obviusei venit qua proecipue baptizalum Spirilum sanctum acci-
Cornélius, et procidens ad pedesejus adoravit. Geslu piunt. Sed isla mystica et invisibili uncrione tune
corporis proemonsirat Cornélius quid iniusin corde inielligendus est unctus, quando Verbum Dei caro
devoiionis habneril. Obviam enim suo doctori venit faelum est, id est, quando humana natura sine ullis
audilor, qui mundo peclore et inienta sedulus aure, proecedenlibus bonorum operum raerilis Deo Verbo
alque inhianii desiderio verbum fidei suspipit. Nain est in utero virginis copulata, ila ul cum illo fieret
qui larde ad credendum pertrahilur, quasi a-doclore una persona. Ob hoc confilemur eum natum de Spi-
jacens erigilur. Sed qui, de suoe vitse maculis eru- ritu safiçto et Maria virgine.
bescens, procidendo in faciem humilitatis pariier et Quoniam Deus erat cum'illo. Id est, Pater cum Fi-
pudoris indicia proefert,jure a suo proeceptore mere- lio. Melius est enim sic intelligere.quam divinitatem
lur erigi. - . Filii cura homine, quem assumpsit cohabiianiem si-
Peirus vero levavit eum, dicens : Surge, et ego ipse gnificari, ne Christi personara geminare, et in Nesto-
homo sum. Communionem quippe oequalitalismeruit B rii dogma cadere videamur.
sanclitas actionis. Nam iri Anankeet Sapphiroeculpa Nobis qui manducavimusel bibimus sum illo, posl-
aelus ultionis jus-aperuil potestalis. quam resurrexit a morluis. Hic bealus Peirus; quod
Et mihi ostendit Deus neminemcommunemaut 4m- in Evangelio non recitatur exponit, post resurrectio-
mundum dicere hominem. Hoc ulique tune ostendit, nem, scilicet, se bibisse cum Domino. Nisi forie illic
cum vox angelica souuil : QuoeDeus purificavit, lu ne credamus indicalum ubi ait : Donecillud bibam vobis-
communedixeris. cum novumin domo Patris mei.
t A>nudiUs Adhuc loquente Petro verba hoec, cecidil Spiritus
quatta die usquein hanc horam, orans eram
hora nona in domo mea, et ecce vir slelil ante me, et sanclus super omnes, qui audiebanl verbum. Tune ro-
coetera; InGroeco et in quibusdam Latinis Codicibus gaverunt eum ut manerel apud eos aliquot diebus. Ne
ita scriptum èsl : A auarla dii usque ad hanc horam bapiisma genlibus iradere dubitelur, Spirilus sanclï
eramjejunans, el orans a sexta hora usque ad nonàm, . testimonio confirmalur, ipsas lavacii aquas, quas
el eccevir, et coetera. Multumdecebat illum exaudiri, sauciificare solet, novo ordine proeciirrentis, quod .
qui instantiam deprecandi tribus horis conlinuans, a ; semel in testimonium fidei gentium, nunquam vero
sexta perirahebàt ad nonam. Quo tempore Dominus in Judoeisevenisse reperitur.
'' Et jussit eos in nomine Jesu Christi baptizari. Et
ipse, quem rogabat, pro totius mundi saluie extensis
in croce manibus orabat. obstupuerunlex circumeisionefidèles, qui vénérant cum
V-erbummisil filiis Israël, annuntians pacemper-Je- Petro, quia el in nationes, elc. Cum Ecclesioerégula
sum Chrislum, hic est omniumDominus. In hoc appa- sit fidèles in nomine sanctoeTrinitatis baptizari, quoe-
ret (inquil) Deum accepiorem non esse personarum, ritur quomodo Lucas per totum libelli hujus,lexlum
quia Filium suum unigenitum , qui et Dominus om- non aliter quam in nomine Jesu Chrisli bàpjismum.
nium aique condilor est, eum génère humano pacem dari lesletur? Quod ita beatus Ambrosius solvitj quod
facere misit, in cujus nomine, Prophelis atleslanti- per unilatem nominis implelum mysleriumsit,,:Quia..
bus, remissionem peccaiorum non Judoei tantum, sive Chrislum dicas, et Deum Patrem, a quo%nciu)j'•
sed omnes qui credunl, accipianl. est Filius, et ipsumqui unctus est Filium, et Spiriïùmy "
g V,osscitis quod factum est verbum per universam quo unelus esl, designasli ; scriptum est enim : Jesum
Judoeam, et coetera. Breviter omnia quoein Symbolo a Nazareth, quomodounxit eum Deus Spiritu sancto ;
dicuniur, complexus est, quod Jésus sit Christus, sive Palrem dicas, et Filium ejus, et Spiritum oris
quod omnium Dominus, quod mundum Deoreconci- pariier indicasti, si tamen id etiam corde compre-
liare missus, quod Joannis voce proeconatus, quod hendas ; sive Spiritum dicas, et Deum Patrem, a quo
u
Spirilu sancio perunclus, quod Deo inliabitante per procedit Spirilus, et,Filium, quia Filii quoque est
miracula declaralus, quod crucifixus, el a morluis Spiritus, nuncupasti. Unde ul raiioni copuletur au-
suscitants, suisque manifestaïus, quod judex omnium cloritas, in Spiritu quoque recle baptizari nos posse,
in fine venlurus, quodque etiam Ecclesiamsuam per Scriplura indicat, dicenie Domino : Vosautem bapti-
fidem toiuiri sit dilaiaiurus in orbem. zabimini Spirilu sancto (AcL i). Et Aposiolus ait ;
| Quomodounxiteum Deus Spiritu sancio et virtute. Omnesenim in ipso corpore, in uno Spirilu bavthati
Alia editio dicit : Sicul unxit eum Deus. Proedicavit sumus (l Cor. xn). Aliter : Proecipue congruit nos in
ergo Joannes Jesunij sicut unxit eum Deus Spirilu nomine Domini Jesu Chrisli baptizari, quoniam sicut
sancio, tune ulique cum dicebat : Ipse vos baplizabil Aposiolus ail : Quicunquebaplizati sumus in Chrislo
in Spirilu sancto (Mallh. m). Et ilerum : Quià vidi Jesu, in morte ipsius baptizaii sumus, etc. (Rom. vi.)
Spirilum descendenlem quasi columbam super eum CAPUT XI.
(Joan. i). Unelus est ergo Jésus non oleo visibili,sed . Et vidi quadrupedia terroe,et bestias, et replilia, et
dono gralioe,quod visibili sigoificatur unguento, quo volatilia coeli,etc. Miror quomodo hoecquidem super
baplizatos ungit Ecclesia. Nec tamen tune unelus escis quibusdam veteri lege prohibais, nunc vero
VxnoL. XCII. 3i
"
M BËDJË VENERABILIS'OPP. «PARSII. >ÊECT.I. — «EXEGETiCAGENUINA. 972>
manducandis, inlerpretantur, cum mec serpentes vél Aénim Josephus 'Gaium,:imperio'Suseepto, <ooniinuo
reptilia possint edi, necipse Peirus sic irilèllexerît, \ Judoeorumprincipàlumiiuic OHerodifilio ArislobuIi,
sed omnes hommes oequàliter ad Chrisli «Evangelium quem tamen ille Agrippam nominat, tradidisse,
provocari, nùllumque secundum naluram esse-pbllu- simul el ;Philippo ac Lysanioe«teirarchias. 'Quarto
lum. "Neqùeenim quare 'beslias comedërit, sed-quare aulem, id est, «ullimo impprii anno ilerodi -eidem
genlibus commuriicaverit,increpalus, mysterlum'hu- pariier coniulisse.-Ipsumivero Herodem, qui-vel in
jiis'Visionîsexposuit. Joannis:neceEauctor-ex«sriterat,;velinîpasslone4)omini
"Venéruntautemmecum et sex fratres isli. Pulchre interfuerat, tmultisexorupiatumsmoibis exsilio-.dam-
septenario frâlrum numéro teste, «gralia;Spiritus nasse.perpêluo. Porro hune iIlerodem«siveAgrippam,
sancii sëpliformis éffûsaest. Aliter. Quia-sex diebus tertio -.Glaudiianuo,«suiivero«regnlseptimo.ab-angelo
est.mundus iste formatus, *persex fratres opéra per- perçussum, «.regnumAgrippéefilio reliquisse. Arislo-
fecia monstrarilur. Qui 'bene doclorém comitawtur, bulusrauiera quemfdixit,ipse .-est,quia pâtre «perfido,
quando siiis audiioribus inter verba exhortalionis id-es.t, RerpdeiSeniorejSubiqiio'Dominus «nalus-est,
ëxémpla'përfeetoedemoristrant operatiortis. cum fraire Alexandro fuerat interfeclus.
Et glorificaveruntDeum, dicenles: Ergo et genli- tQicidit aulemjMfobumifratwnt âoannis.gladio. -De
bus Deus poeniientiumad vifam dédit 'Hoc est, quod B-qùo-JacoboïCIem.ens Alexandrinus- liistoriam iquam»-
in'bëati Job libroiegïmùs: AbAquilorii aurum vetiiet, dam 4igna.m-.;me.moria,'nefer.t. Et iisï(inquit).quiibbtu-
et adDeuniformidolosd iaudalio (Job, xxxvit). Quia lerat eum judici ad- «martyriium^Jacobum, scilicei^
prius frigidogentium peelore splendor «fideiexor-lris motus piiamipse, tconfessusiestjS.e^esseïGhnisiianura,
est, et pro eodem inopinata fide'Judoea Beum tre- Ducti jsui.ilîautpmambo paritpr^d supplicium.M
mefi'dbglorificat. curii .duperenlurin .vin, .JtogavltJacobum .dari «sibi
Perambulaverunl usque Phoenicem,etCyprum,el remissionem. Al ille parumper deliberans .: £ax
Antiockiam,etc. Hinc'jam post revelationem sindonis libi, inquit, Eko.s.cul.auis .est.pum.iEtila sanibosimul
evangelicoe,in qua mbllifer sûperna spe animalia c3pitP;plpxi,snn,t, , .
sâricla quiescerent, res Ecclesioecrescere coeperunt, T;rad.ens•quatuorqua!,trnionibmmt7itM)n.Sic.utiCen-
cum perexteràs ,proVinciaSj-insu!as, -et <civilates, mrip<c.en_i.u.m, ita .quitiernio .-rmlitumsub «semtiliies
non'solum Judoeis,sed el gentibus, Evangelium proe- ha.beb.a,t..,«....
dicalur. .^missoque,litière .Pétri suscitavit mm. «Percussio-
Profeclus est aulèm Tarsum,ut quoererenl'Saulum. la.lerls:co.mmemorario;passionis.TChrisii «st^decujus .
Dietum est enim supra quia' de-'Jerosolymis'Saiilus , yulnerp «salus «nostra .prollnxit. iEl nobis -quoque
clam mitterëlur'Tarsum; pressjjrarum icaténa jiîelenlis, sale isolatium ipse
'"El surgens unus ex ëis noniine Agàbùs,sîgnificdbat reddit apostolus Petrus, dicens -.:iChrisloigitur passo
per spiriium famémmàgnamfulttram. Agabus potest inéarne, etMSieadem>cogilaiionemmaininiî{I Peir.'VÎ).
liimtriis.trifiriteioHîsinlerpretari.quisecundumnomen Proecinger.eelealceate -caligas4uas. Eitjpropheias
suum, el hic famëm generalem, el' infra Tarilo apo- ' eiaposlolosicingulisîusos ««fuisse iegirims, cujus sibi
-
stbio vincUlaprophetat; Peirusdigamenta propierTigorpm'Carcerisad-ihoram
Proposuiriini in niinistèfium niitlerë'liàbitantibus'in laxave);ai,:utiiuriica.eirqa.pedesdemissa,irigusinociis
Jûàwa fratrîfcus.-Sciebantin Judoea,Plnîâxirae 'Jero- uleunqueilemperarel, èxemplum ^proebensirifirmis,
solymis, 'fàriiem acrius soeviluram. -Util pauperes ' cuniîvel moleslia .«.corporali,^vel injuria Hëniemur
eràritsancltfrum, qui-rebuà suis, tdoiriibuSjagilsque humana, licere nobis câliquid «de mosiri propositi
vendilis, pretia déférentes aposlolis, -pecuniisacquî- rigore.laxare;,Etquia dielum ^eslr:iSint lumbi vesiri
rehdis non multum ultêrius vacabànt. «Sed«etnon- pmoincli, et calceatipedesin yroeparationeiEvangelii
ri'ullipro cbnfeëgionefideiab ipsis Judoeis-incredulis- pacis, jspirilaliler virtutum., .verbique «proedicandi
propriasubs tarilia muitàbantur ablata. Quibus dicit resumere jubelur insignia.
Apostolus : 'El rapinam -bonorumveslrorumcum qau-- Q Wmermtad iporlamsferream,:quoe duci.tadxiviiatem.
die suscepislis {llcbr. x). Hos inler eleemosynarios Angustainioferrea erat -.«pqnta^ ,quoe«d:ueit.adJéru-
religiosum-RëlenoeAdiabenbrumreginoeiaeium•ine- salem icoe,leslem,.-sed«apostolprum-jvesligiis nbbisest
nioraïur, quoe"comparâtis a!) iEgypto fromenlis, jam ifaolameabilis, ;qui sanguine proprio -ierreum
Jerosolymifarum necessitalibus 'lârgissime -miri'is- vieerunt oslium. (DeUiocArato^-i:
iravit.'i!tjnde et lionb'rificam ante portas ejusdem- Ferrea, quidmirjuïi^i(C.edurit'OS.liaiEettO?
Quem.Deusaelhe.reoe^çuslpjlem,députât.au]»
rirbis hiëruit sepulluram. iEcclésiEèque suoefacieiisrëfinere:cacumën
"' ' " -CAPUT XII. - •• -, .:
Jiiferuurii,su[,)ërare.-,iiube.ti
Eodem ««fem tempore-misit 'Herodesrexmagnus. El iPfitrm&d,se,rev.ir$_us, tld-esl, ;a tconlemplaiionis.
Non famis vidëlicel tempore, quam .quarto Claudii culmine «jd hoc .regressySjquodinintelleciucom?.
anno faciam liistorloe referunl, cum ilerodes tertio muni et prius ifuit. , .
ejusdem sit anno defunctus, sed illo haud dubie Proces.sitpùella ad mdieiidum. JEt dominum ide
tempore, qùo •oblaiionesJerosolymamdëferebaniùr. tumuli.claustris iegressnm' prima -mulier .discipulis
Noniiutéiri "puteraus Herodem, qui letrarcha erat,: nunliavil, dit ;ubi «abundavitqieccatum, .supexabun-
-«
jpiosiearëgemfacluroVhocpapitulodesignalum.;Relert darei.gratia. . . i.
9Ï3 ;SU£ER ACIA APOSfpLO«ftUMEXRQSITifJ, M4
Ùli aulemSifkMt : Angélusgjus est, Qypd jinus- A#ctibus A daret, quem diu!ppi\tr.aslim.ulpS;rpealçitr.anr
quisque nostrum haheat angelum, pi in HbroPasiCr lem Dominusplegisset.
ris, et in multis sanctoe Scripluroe lop.is my-epiiur.. Mcj)eMmu^.Dfimittt^p.erltfi.,isll^fioeeut..^!iiiei)!^
Nam,el JJonnnus de par^ulis -.-Jingeli,inguil, MrW Apostolus&u.i raemor p.xeiii;pli,,de tenebris oculp-
semper .vident1fticiem iîg(r« mei -(MgU..xvjiir). El rom mentis posse j&jiKgere ,a.dJupern. Nèë .enino
Jacob de se loquilur,: Angélus.gui fi>0l$ie de cun- merebaïur habere carnis oculos, qui mentis oculos
ctis malis. SA hic .discipuli -ap^glum aposloli jPsÇ.lri aliis auferre .laborabat.
venire credebant, VenenuntjLnli.ochia.m JPMdioe..Duoe.Anlioêhioeci*
Descendensqueg Judfia in fyesarfctm. Quaniyis., vitales sunt : una in,.Syiji^coele,.3 *£aleueo*egeeon_-
juxla silum ,lp,eorn,ra,.jÇtpsareamPiri'lippi dicere yt-, diia.,,qu.oe«Reblâ.Sriieyoqabatu.r,,scu-i £,&phnen foulera
dea.lur^eojquodJbtaec, .-siçut,etpr,.j.r,iisel ^Sidoii,ii/bs proximum dicunt, ejusque illam .aq.u.i£ ..ab.uiidanrissi-
sit Phoenicis, Josepho tamen expqnpnte,, diseimus mis jperfrui, .in qua primum .cogiiominaUsunt^discl-
hçc ip ,Çoesar.eaP^loestinoe£egl9, qv* iquondam pidi Ciiristiaui ; aliéna auipra Antiochia^ ,de ,qua
Tprris St^aionis .dicta esl, et est in ,.çpn(ïnio-JRiiiqe-nunc (dietumP.st,.m prpyinçia PisidLoe.
i»iciS[fi.t^^stin^iiip^iBOTe^ai^s#agni!gita. .Sorte disjlribMiieis jerçoaai. eorum,, quasi post
Postulabant pacem, eo quod alerenlur regiones B^uadffngem]os
- ff gujn.gu#piija:/çtimos.ftixerat ©eus
eor-wnjtb.ëllo. Necessarlam iiabebani -vicini régis ad Abraham,,..quia.prit «senapii,ejus lacco.fa,iu iei5«a
ali.ena [annis .quadringem.iis..Et Àiprum ait -..Quia
amicîliam,«eo.quod illorum regio valdeangusia,et in hgac vo.cabmr.tipj^emen. Ab p.xfiriuiergo/sproMs
GaliloeoedOamascique pressa finibusesset. lUnde nec
ipsa melropolis -eor-um T«yr,us»taritas iiabebat opes usgue ad exi,lpra-Israël,ex.iÉgvp.tO., jfue.ri.unt
(ul JEjtç-
déterra sua, ut aotins orbis esse ;possit emporion, dus .scribii) anni giiaç^r-ingeiiti ,qujn.que, .lji? ^idde
annos quadraginta rin .dpse^to, et .quinque -in iteEra
quaiiias-de«subneclione-navimn. Est aulem -maxime
Chanaai,i, qt#,us -actis videiur iterxa fluie.visse a
purpuroe conchyliorumqueiërax.
proeiiis, el sors fuisse .missa, et iiiivpniesannos-qua-
Confeslim autem percussit eum angélus Domini. drragenips quinquaginta.
Consonânter eliam Josephus : t Dura ïmpietatem
Mf.dedil fteus iM.sSaMlminis .-quadraginta.«Credo,
(inquil) illicilse adulafionis non exhorreret, rësp'î- quia ,libprReguin ipp.n
ciens paûlo postimmirieniem atgue insistenteiii.ca- verit .appcte-quo.lannis Saul régna-
exponit, Apostoïujm .ynlgo loquenlem èoc
pili suo videt angelum; punique sensit continuo
quod fama crebrior liaberet dicere voluisse. Sed
exiiïi sui niinîslrUm,quem prius npverat proyisorem1
boriorum. > Et paulo post : «-VerUmcontrauis.guin-.jj ' quoerentesspl.lic.iriusibidem, sicut ,et sChromcorum
«P libri itesi^ntur, invpn.imusSamuel el «^ul«aiwisflua-
que diebus venirls dbloribus cruciatus, vitam vio- "."
draginta Jsraeli ipnoefuisse-facium .esi^nim, inquit,
l'enter abrupit. t
quadningenieiimo ^ptogesimo an.no .egressionis fi-
CAPUjrjxiji. liorum dMel .ex jEgypto, «oepit Salomon oedificarp
,S$gtegalefmiâi fytnsfoam <et£gulu,m ,$n 0.pm,iad:! lempln.mJDlftmiao,.anno .quarto .regni sui. .Cum vero
quod Mssumpsi,e.0£.Videlyr Saulug jux-Ja. ojcdinem i ad trecenlos nonaginla «ex -annos, quibus i'udices
hislprioejtertio'decim0;ppstiRorainipassionem«n.00,, proefuerunl,ut eorumliber indicat, quadraginlaOavia
appstplatum^umsBarjna.baiPauriqueaccepisse -ypça? et Salpmouis quatuor •adjicies,«reslani quadraginta,
buium. ;Qu,ar;lb -.depinioaulem an.nojuxta condictumi quorum ;(ut Josephus lesris -est) Samuel -viginti, et
iac.pbi;.Çeph»j p.t.Jpapriis>.ad genlium m.agisterium. i. Saul alios loridem in .regiminetransegerurit.
prpfeclumpst. .Nec jiistq.r.iaecclesiasiica répugnât,, .Quoniam itanc Deus -adimpievilfiliis vestris, re-
dicens ;aposlp.l.is-fuisse ipraeeeptiun, ut duodecim1 suscitonsJesum, sicul et in psalmesecundo scriptum
annis proedicarentin Judaea. est : .Filius meus-esiu, ego hodie -genuile. «Nonest
Proedicafcanliverktm -Deiin synagogis Judoeorum, putandum ijoc èxemplumpsalmi ad resurrectionem
Propier ignaros locorumsemel annotandum credidi :.^Christi, j cujusproxime meminit, sed nd ipsam ejus
Ubiçunque synagogam Judoeorum «videris,scilo in, iiicarnaiionem, de qua supra'locutus est, pertinere,
civilaie-gesla,quoediGuntur. Nam sequens versiculus, de resurreclione manî-
Gui >nomeneral -Rarjeu.Corruple' legitur -Barjesu, festissïme lesiatur.-Gumpnim superius deincarna-
cum Barjeu, id est, maleficus, sive in malo, legii tione, «passione,ac resurreclione illius ageret, vo-
debeat.'Credo quia nomen Jesu iisdem -litieris, sed1 luil ulraque pariier, dalis de psalmo leslimoniis
nota superposita, scribalur. 'Nonenim convenit ho- asiruere. Qui etgo, inquit, oeternus es, ante soecula
minem fiagiliosumet magum, filium Jesu, id est, Filius, nunc in tempor-emalus apparebis. Quidam
Salvalorisappellari, -quem e contrario Paulus filiumi Codiceshabent : Sicaî in primo psalino scriptum est.
diaboli-nuncupat. Quod ita exponitur, primum et secundum Psalmum
Squlus aulem, qui et Paulus, repletus Spirilu san-- compositos,qui«t a beatitudine incipiat, et in bea-
cto. A Sergio Paulo procons.ule, eo .quod eum) liiudinem desinat.
Christi fidei subegeritj Pauli -sorlitus est nomen. Quia dabo vobissancia David fidèlia,id esl, quoe-
Et sëqueutia libélli hujus de Pauli miraculis agunt. cunque David proraisi, eadem vobis certissime ti-
Oportuit -enim ut'ipse-consummalionem aposlolicis3 delis sponsor implebo, Christum videlicet de ejus
9?5 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETÏGA GENUINA. 976
esse stirpe nascilurum. Sic enim Isâias Novi Testa- A . DU similos facli hominibusdescenderunl ad nos.
'
menti mysieria proegustans,ait : Et constituantvàbis Stultus error gentilium; qui orime quod supra se
testamenlumoeiernumsancia David fidelia (Isai. LV). vident deos putani.
Quod in Hebraica verilate legilur : El feriam vobis- El vocabanlRarnabam Jovem; ob hoc, videlicet,
cum pactum sempilernum, misericordias David fi- quia prior eorum esse videretùr. Jovènï namque
dèles. divum palrem, alque hominum regem putaverunt.
Seculi sunl mulli Judoeorum et colentium advenu- Paulum véro Mercurium, quoniam ipse erat dux
rum. Melius legitur : El colentium Deum, sicut in verbi; quia Mercurium credebant eloquium linguam-
Groecovidimus. Significat autem eos qui natura que proestare morialibus. Unde et Mercurium quasi
geniiles erant, sed religione Judoei, quos Groece mediocurrentem, id est, inter aures linguasque, La-
proseljtos nuiicupanl. lini nuncupabant. Groeciaulem "E/J^V, hoc est, jn-
'
Sic^nim proecepitnobis Dominus: Posni le in lu- lerprelem, appellabant.
men gentibus. Quod Dornino Christo specialiler di- Tauros el coronas aiili januas afferens. Tauros ad
elum est, hoc jam sibi dietum arbitranlur aposloli, victimas, coronas vero, rit vel faciem templi juxta
membra se. videlicet illius esse recolentes, sicut ritum gentium ornaret, vel eis quasi diis immolatu-
-
etiam ipse propier ejusdem corporis unionera dixit : » rus imponeret. -.-.•
Saule, Saule, quid me persequeris(Act. ix)? . Conscissislunicis suisexsilierunl in tutbas, et coe-
Al illi excusso pulverepedum in eos, venéruntIco- tera. Pavenles scindunl veslimenla, quod deorum
nium. Pulvis juxta Evangelii proecepium excutilur cullu honorareniur. Hoc enim facere consuetudinis
depedibus in testimonium laborïs sui, quod illorum Judoeorumest,quoiies aliquid blasphemum, el.quasi
civilatem.ingressi sunt, et proedicatioapostolica ad contra.Deiim audierint. Herodes autem, quia non
illos usque perveneril; sive exculitur pulvis, ut dédit honorera Deo, sed acquievit iuimoderaio -fa-
nihil ab eis accipiani, nec ad vielum quidem neces- vori populi, statim ab angelo percussus est.
sarium, qui Evangelium spreverunt. 1 - \ CAPUT XV.
Discipuli quoque replebanlur gaudio et Spirilu _ Slatuerunt ut ascenderent Paulus et Baniabas, et
sancio. In Groecohabetur : Discipuli autem, ut intel- quidam alii ex aliis ad aposloloset presbyleros in Jé-
ligamus Judoeis fidem persequentibus, discipulos e rusalem, elc. De hac ascensione sua Paulus ipse
contrario spiritali gaudio ditatos scribit ad Galaïas : Deinde post annos qualuordecim
• ascendi
CAPUT XIV. Jerosolymam, cum Barnaba, assumptoet Tito,
Ad iracundiam concitaverunl animas gentium ad- _ et contuli cumillis Evangelium,quod proedicoin,gen-
versusjralres. Quod in Groecosequitur : Deùs autem libus (Galat. n) ; ubi numerus ipse, quem posuit, re-
pacem fecit, quidam Codices Lalini minus habent. ' censendusest annorura. Scimus enira Pelrum et Pau-
Et ibi : Eranl Evangelizantes, sequilur in Groeco-; lum apostolus anno post passionem Domini trige-
Elcommolaesl omnismuliiiudo in doctrina 'eorum. simo octavo,. id esl, ullimb Néronis passos fuisse
Paulus autem el Barnabas morabanlur in Lyslris. mariyriurii, et beatum Pelrum Romoe viginti «quin-
Et hi quoque versieuli in quibusdam noslris-Codi- que ariiiis episcopalem sedisse caihèdram'.. Viginti
cibus non habénlur. ! quinque auiem et quatuordeeim, non trïginla
Et quidamvir Lystris infirmuspkdibussedebat,elc. oclo, sëd triginta novem faciunt. Sequilur ergo ut
Sicut claudus ille quem Peirus et Joannes-ad poriam beâtum Petrura eodem"-quarto decimo post Domini
templi curarunt, salutem proefiguratJudoeorum, ila passionem anno, quo eum Jerosolymis alloquilur
et hic Lycaonius oeger,populum genlium longe a Paulus, quarto Claudii Goesaris Romam vënisse
legis lemplique religione remotum, sed Pauli apo- . credamus; simulque, nisi fallor, ex Iiac posiiione
stoli proedicatioiiecollectum. Dexiras, inquit, dede- beatum Paulum aposlolom, eodem quo Dominus
runl mihi et Barnaboesocietatis, ut nos in génies',ipsi passus est, et resurrexit anno, ad fidem venisse pro-
aulem.in circumeisionem.Sed et lempora expositioni n balur.
conveniunl. Nam ille primis fidei lémporibus, cura Dicenles quiaoportet circumeidere eos. Hoc errore
needum genlibus verbum crederelur, hic vero Ju- decepti erant Galatoe, ut «circumeisionem et legis
doeisob perfidianr expulsis, et damnationis pulvere coeremoniascum gralia iiapiismi crederent esse mi-
respersis, inler nova conversoe genlililalis gaudia scendas.
sanaiur. . = Fide purificans corda eorum. Non ergo circumei-
El videns quia haberel fidem, ul salvus fieret. Et sione carnis illos mundare opus est, quorum tanta
ille Judaico more pecuniam, isle autem ex fide sa- fides corda purifical, ut eliam anle bapiisma Spiri-
lulem qùoerilab apostolis. . . >. tum sanclum accipere mereantur.
Dixit magna.voce : Surge super pedes luos reclus. Serf per gratiam DominiJesu Christi credimussal-
In Groecoexemplari legitur : Dixil magna voce: Tibiî vari, quemadmodumel illi: Si ergo et illi, id est, pa-
dito innomme DominiJesu Chrisli, surge super pedes; très poriare jugum legis veleris non valentes, per
luos reclus. Hoecde translalione posuimus, ne Co- graliain DominiJesu Chrisli salvos se fieri credide-
diçum varielale stiipefactus, quid yerius,sit igno- runt, manifpstum est qiiod hoecgratia essel quoean-
res. liquosjuslos viverë fecil. Quia justus ex fide vivit,
9/7 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. - 978
ideo sacrameutaesse potuerunt pro temporum diver- A perfidiam usurpaioe. Gentilis vero in.slilutio , ut
. silate diversa, ad unilatem tamen ejusdem fidei con- . vere a Satana reperla , nunquam a sanelis est
cordissirae recurreniia. altacla.
Posl hoecreverlar, et oedificabolabetnaculumDavid, Vetaiisunt a Spirilu sancto loqui verbumin Asia,
quod decidil, et coelera. Tabernaculum Davidumbra etc., usque Transiens in Macedoniam,adjuva nos.
le'gissignificat, quoeiraditionibus Pharisoeorum cor- Vere lerribilis Dominus in consiliis super filios ho-
rupta et dilacerala, sed, Domino revertenie, id est, minum. Iste se magistrum per omnia sequi promiuit,
incarne apparente, a Deo spiriiali est gralia erecta, ,.., nec permitlitur; aller sequi jussus, nec ad patris
ul non tantum Judoei, sed et cunctoegenlium naiio- sepulturam pelilas accepit induciàs. Invictus ac re-
nes nomen ejus requirant. pugnans aiirahiiur Saulus. Cornelio precibus-et
Et suffocatiset sanguine, id est, a fundendo san- eleemosynis insistent'), velut remuneralionis vicevia
guine, vel manducando cum sanguine. Hoecquidem .« salulis oslenditur, et qui novil corda Deus, benelicii
de genlili vila venienlibus, pro ipsis fideirudimenlis, .« gratia Doctorem ab Asia removit, ne si sanclum ca-
et inveierata gentilitatis consuetudine concessa sunt, nibus delur, error cordis iniqui gravius de con-
sed ne puiarenlur eadem eliam perfectioribus suffi- t templa proedicationejudicelur. Bursumque alia cu-
B ranie aposlolo , legatus Macedo, quem angelum
cere, vigilanter adjunxit, alque ait :
Mosesenim a lémporibusaniiquis habetin singulis i• gentis illius credimus, micas sibi dominici panis pe-
civilalibus,qui eum proedicenlin synagogis; id esl, et tit ofierri.
si proecepforumnunc acerbitate non graventur a no- Quoe est prima parle Macedonioe.civitas, colonia.
bis, procedente (amen tempore, dura frequentius'ad Colonia est, quoedefeclu iudigenarum novis culto-
leclionem legis prophelarumqUeconvenerint.paula- ribus adinipleiur. Unde et a cultu agri colonia dicta
lim-viloe institula et servandoe invicem dileclionis est.
.jiira suscipient.Primiiivam enim adhuc Judaizantem Pnellam quamdam habenteir. spiritum- pythonem.
Ecclesiam ,. hoec Sabbatis célébrasse percepium .• Quid pythonica divinalio gérai artis, in libro Regum
esl. invenimus, ubi, rogante Saule, pythonissa vel ani-
Visum estenim Spirilui sancto el nobis; id est, pla- ; niam Samuelis,vel pro ea polius spiritum immundum
cuit Spirilui sancto, qui, aibiler suoepolestalis exi- evocavilab inferis. Quod magicoephantasioegenus ab
stens, ubi vult spirat, et ea quoevult loquilur. Apolline Pythio reperium, alque ab ejus cognomine
Placuil~el nobis; non nostra sola voluntate, sed sic dicuni esse vocaium. Sed et Hebroeum nomen
ejusdemSpiritus instinctu. , rp congruit, qui Pythona os abyssidicunt.
Paulus autem et Barnabas demorabanlurAnliochioe. Isli hominesserviDei excêlsisunl. Non volunlalis
Bis diebus implelum est quod aposiolus Paulus ait : istaconfessio esl, quam proemiumsequiturconfiiendi;
Cumvenisset Cephas Antiochiam, in faciem ei resliii sed timoré Spirilus sancti cogenle, vera spiritus
(Galat. u). . mendax loquilur, non ausus luce proesenlesuas ul-
. Paulus aulem rogqbal, non debere recipi eum. tra celare tenebras. Peccalori aulem dicit Deus:
Quoniam in ipsa se.aciei fronte consliluens, nimis Quare lu enarras juslilias meas? .
lepide stelerat, merilo cum Paulus abjecit , ne Ne corrumpamuramari,
illius quasi conlagione vires corrumperemur alio- Melledoli, si vera canat,quifaisaminisirat,
ram. ut Arator ait.
Facta est autem disstnsio. Noli hoc delictum Proecipiolibi in nomine Jesu Chrisli exire ab ea.
pulare. Non enim commoveri malum est, sed irra- Barjesum qui fidei impugnalor erat, et artis infirmi-
lionabiliier, nulloque juslo flagilanie negolio com- tâte," et oculorura amissione coecavit. flanc vero,
moveri. qua; perversa licet mente, veraMamen loquebalur,
Et Barnabas assumplo Marco navigarel Cyprum. arte solunimodo nefaria privare curavil. Quia enim
Propier amalum sibi fralrem, et affinilatê conjun- I_ indignum eral ut verbum Evangelii spiritus innnun-
çtum (leguntur enim fuisse consobrini) Barnabas se- dus annunliaret, abscedere hune el silere proecepit,
paratus a Paulo, pairiam repetit insulam, et nihilo- quia doemoniacura iremore debent Dominumconfi-
minus Evangelicoeproedicationisinjunclum sibi opus leri, non autem laudàrecura gabdio.
cxercuit. Et annunliant morem, quemnon licet nobis susci-
CAPUTXVI. pere, neque.facere, cumsimus Romani. De fide Jesu
Circumcidil eum propter Judoeos,qui erant in illis Christi dicunt, in cujus nomine Pythonis spirilus
locis. Non quod figuras legis, Evangelii verilate lu- exierat. Jam enim decreverant Romanine quis Deus
cente, quidpiara utililalis crederel allaturas, sed ne esset acceptus, nisi a senatu probatus.
per occasionem genlium Judoei-a fide recédèrent. Mediaautem nocte Paulus el Silas adorantesDeum,
Quibus lamen umbra vêtus paulalim lollenda erat, hymnum dicebanl, et coetera.Devolio simul aposlo-
sicut et 'gentibus morum pravilas aniiquorum, ut lici pectoris, et virtus expriinilur oralionis, cum et
supra dielum est. Istoeenim umbroelégales, quasi a illi hymnos in imo carcere cecinerint, et eorum laus
Dominoaliquando constiluioe,interdum ab Aposlolis terrain carceris commoverit, el fundameiita conçus-
sunt illis lémporibus ob declinandam Judoeorum sent, et aperuerit oslia, alque ipsas poslremo Vin-
S79 BED.-EVENERAblLlS OPP. PARS H. SECT. I. — ËXEGETICAGENIIINA. 9Sfl
culatorum calenas resolverit. Aliter. Quicùiiquëfi- Â j dorera niùridi brrirauraqueesse doceat, in quo vivi-
déliiïriï ômrie gaiïdium éxîsfimàt, c'ûmin tëWiaiïorieS' riius, éï m'bvëmur, et sumiis, cujriWëf gëriïïs'sumus,
varias'incident (Jdc: i), libënlèrqué glbriatur in iri- uf non sôlii'itf propter mnnérà Mis et viloe, vèrum
firmitatibus suis, ul inhabilet in eo virtus; Christi etiam propter cognationem-qùâ'rfidà'iïigeneris dili-
(fl Gof; xii)\ liîé'pi'ofécfocuriï Paùlff ë't Sïla iuter gendunv oslend'at, deMfe opiniôri'èm-illàïri qùoe esl
ê'ârëëris lèriëtirâiï h'yhwi'zatyè'f cùïiï Psaltnistà D'o- de idolis,-âpëriarâtïbn'édevincàï;-qiiod loXîiftmundi
miftri'décantât : filés imhiiëfugiitih à pressura] quoe ponditor et- Diémihris téri^plîs; non ptissil iiïcludi
circùmdèSilnié, éxsûliàiio'in'ed(Psàl. xxxif saxëîs,.quod omnis béri'éficiïlargi'forsiâfigtiliié'non
hàiïtplàgai êéïûni; éi baftizàlus éstipsë.- Pulclïra egeat vicllmarorii; quod« lïomintfni!denique Creator
rê'rûriï Và'riétas-.'Qriibhsplà'gâs vulriérriirilaVitî per él gubérnalor orimiurir non possit hominis manu
ebs ijïSë'plagas âtïiïsit.- creari, quod postremo Deus;«ad«cujus1homo faelus
CAPUTXVir. est imaginem,-nondèbeal melallis:existiriîàrisimilis,
Adapëfiëhi éi ihsin'ûàns quia Gh¥ià"fum o'pofiuit erroris rëniediuin' docens«esse- sltidium poeniténdi.
ptffi et tésùrgëfe d nïofiuié, et quià hic est-Chrislus Nam-si primo' dëslruere vehiisset coeremohias'idolo-
Jésus'.1 UhfUnïquëPater de Scripluris irisinuabât, „ rum,- aures gerilium1 respuïssëri't.-Gum=ergo'ùrium.
qUîà et Ghri-siùtripari et rësiirgërë bpbrterët;-et hoec.B Deum éssè pprsuaderët, tune judicio'ejus astruxit,
éà'dëm pâ'ssio ac fëSurrectiô M nrillumaliumyqûàriï per Christumnobis1salulem daiam«,;mâ'gisiariieii eum
ad Jesum Nàïarenum perrifterëi. Eràrit ënim quidam hominem,' qùam Deum nûneopalis, inëipiensquë ab
Judoeorum,sicut el hodie sunl, ila perfidi, ùt cum illis quoe-gessil in ebrporé; et ea"divina describens,
Christi-passionem'ac resurïëclioivem Scripturis in- ut plus quam homo fiiisseviderelur; viëtam' unius
sèrlanv negare noir possiriiy hoeë tamen âdJesum [F-illius] virlule:mortem, raoripunique'-abinférisrë-
pîértineïë"omnino:ri'égerit,: magiâqrié Aifriéhris'lUm s'uscitatum(paulaiimenim fidescrescit), ut cum supra
exspeelare, quam Jesum Chrislum credere velirit. hominenifuisse:viUerélur,Deus5essë éredérétur. Quid
Et ideo' Paultis,' boffiriôdriGlirisfimysieria"proedica- enim- interest quo quisque' cred'àl-ordine? Non-in
bai;. jëd*lïoecetiâiiù'iri; Ghristô Jesu coriMirimaiado- principiis perfecta'qpoeriiritttiVSedd'ëiniinisadeaqua
cebàk- 4)erfeclasunt perveuilur.
Et dé cokniibus,' gëniilïbnsqué" mnliitûdo<tnâghà; id In ipso enim vivimus;et niôvëinut, ei suinïïs. llic
est él de iis, qui geriiiieiriri'ftimJudàisirio'miilav.e- versus, quia difficili iniellèctu ësl',- bë'aii'Augusi'mi
rawt,«et de ni,- qui1 omnino'g-erililéspërmà'nSéïant, verbis débet èxpoui. « OSleridiiyinquit, Apostolus
mnlti âd Christum'confluebânt.- rf Deum in his, quoecrëavi't,.Mësiriëilter operari.^Ne-
Hi aulem ëiàn't no'bUiorètëorùM qui sunt TlïésMlo- que enim tanquam substaritia ëjus sic iri ill'osumus,
ttieoe<Animoenobiiit'âïêïWdicit/ q'uâ verbo audiendo quem'admndom''diciuriiest; quod habëai vilàni înse-
scruïandoquë'insrituërânt.' mpiip'âo';-sëd UlîqUëcùni àliud- Sli'mus quain ipse,
Quidam autem' Epicùiëi él Sioici philosophi, disse- non ob aliud'in-ïllô-StinWfs,-'nisi quiâ- id operatur. Et
rtbànt tum ëo:- Epicurei pr&céptoris soi-làrdîtâiëm hoc est opus ejus quo conlinel omnia, et quod ëjus
Seëùiî;féliciiàt'ëriihp'riiiriisiri sékïcôrpbri'svbTûplairi, sapiënriâ pêttèndii à'fine riïq'oéàd' finem fmtiîer, et
Sioici vero in sola âiiinii vîrlulë pbsùë'ro'ni'.Qïïiiriïer disponit ôniriiàsuâvitër. Péf quâm'dispôsitionerâ in
se quidem'diSsi'déntësvAposïolum tamen unanimi- illo vivimus, él riïPVemuï,et sïïriaus-.Uftdë colligïiur
ler ihî'pïïgriàril,co qù'o'd homiriem sicut ex anima et qû'odsi hoc' opus"ériuriïrëbris Sûhfrâxërif, nec vîve-
corpore subsislere, ila in ulroque doceret beatum mus, nec movebimur, nec erimus. t Et paulo post:
éssédéhëre; sed hoc riectempore proesenli, nec vir- iNéijùe ënim (iriqUil)ccëîàïïïëlierici, et oinnià quoein
lùiè"t'fu'maria,-
sëd gralia Dei per Jesum Christum in eïé siint, uriivérsà scilicet spïritàlis corporalisque..
resurrëciionis gloria perficiendum. crëatû'ra in' séïpsâ' riïanèt, sëd ùliq'ri'é in illo de quo
Quid vull seminiverbiushic dicere? Recle seniini- dietum esl: In illo enim vivimus, et movemur,el su-
verbius, id est, tnztpp.iloyo:vocatur, quia semen est 0- tiiUs. Quià et éi lin'âquoequëjars polest éssé in foto,
verbum Dei. Et ipse Paulus Aposiolusdicit: Si nos Ciijuspars est, ipsum làriiëritolcni non est, nisi iu
vobisspiritaliasemînavimus,elc. (7 Cor. ix). illo', à qiiô Cbridifum est. J Idenï bealus Âugustinus
ïnveni aram, in qua scriptum erat : Ignolo Deo. alibi: i ïïù'é (inquit) si s'écuriduni corpus diceret
Nolusin Judoea Deus, sed non receplus. Ignotus in Apostolus, étiam dé isto corporeo mïiridopossët in-
Âcliaia Deus, quamvis për multa quoesitus.El ideo lelligi. Nam et in illo secundum corpus vivimus, et
qui ignorai ignorabiiur, qui proevaricaiur damnabi- movemur el sumus. > Uiide, secundum menlemquoe
tur. fteuiri immunes a'culpn, sed excusabiliores,qui faclà est àd ejus iïriàgiriern,debéi hoc accipi excel-
fidëminon ofeiulereChristo, quem nesciebant, quam lenlioréq'uo'dâm ébdémquë noiï visibili, sed inielli-
qui manus inlùlere Chrislo, quem sciebant. gibiii modo.-Nam quid non est in ipso, de quo di-
Deus qui féàt mundum, el omnia quoein eo.sunt, vine Scriplurri'ëst: Quoniamex ipso, el per ipsum, et
hic coeliel lerroecumsit Dvmhws, non in menufaclis iù ipso sUhlonihiâ(liôni. xi)?
teihpiishabitai, et coetera.Ordo diiigenler apostolicoe Sicût el quidamvêsiiorumpoelarumdixerunt. iïoe
dïspritâtionis"est iniuëndus, qua ila apud gentiles est, qutfd alibi dicit : Nihil judicavi mescireinter vos,
iràc'fàtussériera formai, ut primum unum Deumau- nisi Jesum cmcïfiXunï. His ënim qui proplielàium
$81 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO'. 982
fidem.non recipiebanty non Mosi.iuonls'aioeyvetali-f. A-ctores Ecclesioe Hier.onymiisieltAuguSiinusyinisuis
cujus prophetarumr sed-auclorura-suorom loquilur uiërqueepistolis, el singularii numëro«po'nunl; et de
lestimoniis, versum videUcetArali-decanlanSi:et de Paulo«interpretàniur. PonifcenîuKita«;Hier-onymus-:
falsisipsorum,, quibus contradicere nonpoiërantysîïa ( Fràtribus vaîedicens navigabat Syriam, et cum eo
vera confirmans.-Magnoequippe scienlioe«est; dare Priscilla et Aquila«,eltblbnditî sibi-inCerichris caput,
«
in tempore cibaria<conservis,et audientium coriside- votum. eriim habuerât.; y
rare personasf Profectus est ab>Epheso, et descendens, Goesaream
Ipsius enim et genus sumus* Genus«reciissime ascendit, et saMavit Ecolesïaw. CoesareamiGàppado-
dicimur Deiy nom ex- ejus naiura. editi, sedr per cioe metropolim'diciD..Nondunt enimin' Syriam^Phoe-
spiriiumillius et voluntarie- créatif et- adoptione-re- nicis advenerat. Hoecquoridam«a«Mosoe filio Japhet
creat'u- , Mosacha dicta, post a CoesareAugusloCoesareano-
In quibus et- DionysiusAreopagita. Hic.est- Bioriy*- men«accepit1.
sius, qui post episcopus Corinthiorum. gloriose«EG- Qui ciim t)enissel.,.«0)^MfiJ' multum Us qui credide-
clesiam. rexifj mullaque-ad urililalem Ecclesioeper- runt. Vehemeriier enim'. Judoeos revincebat. Alia
tinentia,-quoe.« Iraclenus manent.ingenii suivolumina translalio habet-:.Profûit «m«f(«m«creden!i'6HS«per gra-
"
teliquity cognomen a- loco-cui proeeratïaccipiens. liant.,Hoc estergo quodiéisdem Achaicis Apostolus
Areopagus est enim Athenarum curia',- nomen a seribil : Egoplanlavi, Apollorigavii(l Cor. ui)i
Marte irahens. Si- quidem Groecé-Mms,,ap-ot, et'villa CAPUT'XIX.
nâyos dicitur. Dixitque ad eos' : Si Spiritwm sanctum' aecepislit
CAPUT XVIII. credentes? Hoe est, Si post'bapiisma rrianus«iniposï-
Eo quod prcecepistétCtaudius discitkre omîtes:Ju- lioneirij qua Spiritus sanctus dàrisolet aecepistis?
doeosa fioma.HoG Josephus nono Claudii- ànno«fa- Joannes bnptizttvit baptismo poeniténtioeiNon hoc
ctura narrât. Suetpnius autem hisiorieus-hoc modo '-bapiisma, inquil; remissiowem peceaiPrum donare ,
refert: Claudius Judoeos,.impulsor6"Gbrlsioyassidue sed«poenitenliam«lanium1 polbit docere. Nam>sicut
tumulluanles Roma expulil. Quod ulrum centra siguum circumcisionis sigriacùlum'.in pairiârchis7fi-
Chrislum lumuituantes-Judoeoscoercërii et comprimi dei quam gerebant exsiïteratj ilâet hoc lâvaerum
jusserit, âiï étïa'tfi"Clirîstiiân'ûssiriïû'l-vélut cognaioe populus poenitens, quasi slngulare signaculum-suoe
religionis homines voluerit expelli, nequaquam di- devotionis accepit:: qiuod;tamen ipsura! figuràliter;
scernitur. eliàm Chrisli bapiisma- quo. remissio dâïeiur osiéri-
~ Efaiït
aitlëiii'scénofàcïotia}'atlis. Quasï essuies'ùr( P derei.
lërra et-perëgririi-, fëtubria slhi, quibus iri via ritari- His auditis, baplizaUsunt in nontine Domini Jesu.
tur, oedificâtif;'o-y.fvKt' Griccë tabetnacûia dicuhtuï, Quoesliocrebro'ventiiatur, utrrim illi qurpëï igno-
éïymolog-iàriï alv ^ïumbràiïdb ducpnrià, apud quos ranliam forte a non bapliiatis, sed tâmeri1-riect^'fiStei
miibra-&à&dïeituïy âxÂfe-rârilëtitvel cXtivâp-aTix, quasi aliquibus- baplizalii sunt, iierumbàprizâri dèbeant;
Umbraciita sbïïàïff, quioeSâgis lan'eiS"vël ligrielsâut quam hoccapitulo expositam reor. Quid enimdiïfért
cîlïcmis, sive ex âfbbitim' fi«Pridïbiïsaàt virgules' vë- uirum lune antë-initiuih baptisrai Christi, an nunc
lërps ccmptiriëbiriit:MysTrc'ësftttëm,sicut Pét'rnVpi- sine, successioiie ejusdem, quisque baptizetur, cura
scaridoj rios â'flueiiïfûWSàê'cullpër'relia fidëi ëxtra- etiam ipse Joannes eos quos1iri fidé"et in'-'nomme
hit, ita Paulus umbracula prolectionis erige'rido, ab Glîrisli:Këëï vëriiuri bàprizaverat, i'ierum bapiizan-
imb're rioè' crMfiùih; ah a'rdorë tërilâfibnùriï, él a dbs e'ssë-p'roedîfeaveriiy dicens"-.Ego-bapiizo vos aqua,
vëniïs iifsidïâruînvèrbo fâclisque dëfèridii'.'ë'èquun- illi vos"bàplizâbït in Spiritu sànctê (Matth'. m)? Si
frir ïn' iibc'lori'o'duo: versus"in G'rsêëo,qui in quibus- enim-ntiiic tàlibris' àd' remedîum sola communicatio
dam nostris Codicibusnon habentur. cbrpprîS et- sanguinis Cli-ristf, ut quidani dogmati-
Dïspniav'dt àùtem iii"étfnagb'fficpër' omhë Sabbatum, zant, sufficerë'pbsset; potuisset ëttunc ; neque opu»
s&MëbatqixèJudoeis ëi Groe'cis.AcJdeuidë' qûbd'ùlri- )0 essël a Christi'discipiilïs Baptizariquos Joannes âqua
que Cb'dicëshabent, adjuïigîlur : baplïzaverati, sed tan-lunï-sanguinis pariieipatibne
Cum vénïsSëntà M'ac'éd'o'nia Sitàs étfimolliius, et confirmaTïï
c&lérk "Qui sïÙitbtendira'tinCericHiiè caput ; habebat Erant auleni orririés"virifitjé duodecim; etc. Verum
enihitoium. Cërichïàr poilus est Cbrinthï, ubi naviin judicia- D'éiab'yssns multa1;Efeeë Â'sïànuper aposto-
ascensurûs capot ëx veto lOloridït. Nam, juxla legera lorum nëe vi'sftàlibne;digrià:, niinc et Aposiolico sa-
Mbsi, qiïi seDë» vdvérùnt, cômam riuirirë, qiiaridïu crata: numéro', etprbphetàlr est' munere sublimatâ.
Nâzarëi fieri vèlïrit, ëi poslea eam tonderë alqueigni Et noiandom qiiod'Spiritus sanctus et hic in duode-
tradêfé' jnbèbarilur. HëeCergo fecit Paulus, non qui- cim discipuloây ersùpràili ceritum'.viginti',qui est
1
demobîiluè, qùid de abolilibïïé legis Cuïn coeieris' duodënarius nùmèr'us dècié's dbetus, advenius sui
apostoliS Jeroâblyîriis"statuerai, sed ne scandàliza^ signa monstràverit; illùd'ih Jérusalem, hoc in Ephe-
rèntUr, qui ex Judoeis:crediderant, simulavit seJri- so, quoe est civitas Groecbrum.Credo ut ostenderel,
doeiiriï,ut Jùdaéui luérifacéret. Q'iiidàmCodicés plu- se, sive dé Jùdaris sëugèritibus credal quis, eos lan-
ralî numéro5haherit' Toiondëtunt caput, et Habebant turamodo qui uniiâtî Ecclësiàe cailiolicsealque apos-
votum, id esi, Priscilla et Aqaïlai Sèd'egrégii dô- lolicoe-coriiriiuriifiënf'
iiriplërë;
S83 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. L — lîXERF.Tir.Ar.ravtmiviA.: tmx
Tenlaverunl autem quidam de circuméuntibusJu- :,A Demelriusis te qui viam Domini furbare nilitur, no-
doeisexorcislié, invocare super.eos, qui, etc. Refert men p'roprium factis exsëquitur. Inlarpretatur enim,
Josephus regem Salomonem excogitasse, suamque nimium persequénsi Unde consequenler templa quoe
gentem docuisse modos exorcismi, id esl, adjura- Dianoefacit non alio quam argénli métallo oedificat,
iiûnis, quibus immundi : spiritus expulsi ab horaine argento enim in Scripluris eloquium, sicul auro sen-
ullerius reverti non sinl ausi.'Fit.aulem liocinier- sus indicari solet. Et genlilis Tersulïa religionem
dum eliam per reprobos, ob eoridemnationemeorum suam non ulla sehsus ratione, sed nudo sermonis
qui faciunt, vel ob ulililatem enrnm^qui vident et nitore solet aslruere. - «
audiunl, ut licèt homines dëspiciàrit«signafacientes, Non solum autem hoec-periclitabiturnobis pars in
tamen Deum'.-honorent,àd«vcujusihvùcalionem fiant redargulionémvenire, sed et magnoeDianoe templum
tanla miracula : u « ; . ; in nihitum reputabitur, et destrui, etc.; id esl, nori
Eranl aulem quidam ScevcëJudoei principis sacer- solum opéra nostra vana, nec mercede digna redar-
dolum septem.filii', qui hoc faciebant. Melius juxla gueniur, verum religio quoque nostra dehonesiabi-
Groecumlegitur;: Eranl aulem cujusdam Scevoe.Quo- tur,. si Pauli doctrina proevaluerit,idola deos non
niam ergo ipse Satanas'.transfigurasse velut angelum esse. El mira gentilium stultitia, qui illos colère non
Iucis (II Cor. xi), miriislros. quoque suos eadem B ^ erubëscunt, quos ab bomine consirui vel destrui
simulaiione coloràre non limel. Unde quia .septena- posse cognoscunt.
rio nuraero solet Spirilus sancii gralia designari, in El exclamaveruntdicenles: Magna Diana Ephesio-
qua figura el Dominus post resurrectionem cum rum. Quam Demelrius perituram dixit Dianam , illi
8eptem.discipulis.epulatur, et septem fratres ad Cor- e contrario magnam esse mirantur.
nplium Spirilu sancio baplizandum Evangelizaturi Elimpetum fteetunt unoànimo in theatrum. Thea-
veniunt, filii Scevoe quasi Spiritus malos expulsuri Irum, locus est semicirculi figuram habens , in quo
septenario numéro censenlur. Qui quia non cre- Etantespopuli ludos scenicos intus inspiciebani. Unde
dendo, sed.terilando Christi el apostolorum nomen et a spectaculo Groecetlieatri nomen accepit. Itaque,
invocant, non a Deo lanlum, verum ab ipsis doemo- sieut Arator ait-
mbus subdoloefalsitatis merilo condemnaniur. Qui NonaliodecuitcausammerilumqueDianoe
hcnc.filii Scevoedicuntur, qui inlerpretatur. vulpe- Lascivostraclareforo,capit area turpis
Conciliidéformisbpus.
cula damans. Hoc animal doli et asluiioe sagacissi-
CAPUT XX
mum, Judoeos gentiles, et hoerelicos EcclesioeDei "
Et profeclus est ul iret in Macedoniam.Cum aulem
semper insidianies, et quasi garrnla voce përslre-
C
penles oslendil. De quibus ejusdem Ecclesioecuslo- perambulassetparles illas, et exhortaïus eos (uisset
dibus imperalur : Capile nobis vulpes pusillas, quoe mulio sermone, venitad Groeciam.Groeciaest pro-
demoliunturvineas. vincia Achaioe, quam GroecikX).i$a.vocanl. Denique
Jesum novi, et Paulum scio. De hoc versu dicit ubi Latini Codices Groecos,vel, ad .dislinclionemJu-
Arator, , . doeorum, gentiles habent, ibi Groecum exemplar
Cognoscefurorem, tlhivKi et ÈMwvtcràrscripsit. Ad liane ergo post Ma-
Gensinimica,luum:doemonregnare falelur, cedoniam venit Paulus, quia proposuerat, ut supra
Quem venissenegas,alque hoc cûnvincèris
ipso,
Quostimulanteruis. dicium est, transire a Macedoniaet Achaia, et ire
Mulli aulem ex Us qui fuerant curiosa sectali, con- Jerosolymam.
tulerunl libros,.eic. Curiosa dicit, magicoeartis in- -In una autem Sabbati cum convenisstmusad fran-
duslriara, cujus sectatores mërito sùos libros incen- gendum panem, etc.; id est, die Dominico qui est
dunt, msgiio licet pretio oeslimatos, quando ipsos primus a Sabbato, cum ad mysieria eelebranda con-
quibus servierant doemonesJesum Chrislum Domi- gregati essemus.
num et apostolos ejus vident honorare. Prolraxitque sermonem usque m mediam noctem.
/nveneruiil pecuniamdenariorumquinquaginta mil- _-, Etant autem lampades copiosoein coenaculo.Possu-
Hum. Et debiloribus in Evangelio sub quinquagena- mus hic allegorice dicere quia coenaculum sit alli-
rio numéro denariorum debila laxanlur. Credo quia tudo spirilalium charisraâlum, nox obscuritas Scri-
corporis quinque sensibus subsislentes in hac vita pturarum, lampadum copia, secretiorum exposilio
Decalogi proeceptatransgredimur. Hic autem propier dictorum, dies Dominica, recordatio vol dominical
enormiiatem magici sceleris, millenarius eliam ad- vel noslroeresurrëciionis ; et spiritualem admonere
jectus est numerus. Aliler. Quinquagenarius soepe doclorem , ut si quando dulcedine resurrëciionis et
numerus refertur ad ipoenileriliam, remissioneraque viloevenluroegaudiis illecios auditores suos ad vir-
peccatorum , unde et quinquagesimus poeniieniioe lulum summa provocaveril, ac prolixius dispulando
psalmus, et quinquagesimus remissionis est annus. sécréta quoelibetScripluraruni alligerit, mox eadem
Millensaulem in Mucedoniamduos ex ministranli- propter infirmos auditores lampade planoe exposi-
bus sibi, elc. Proemisit discipulos ad proeparandas lionis illustret. Sicut Aposiolus, cura diceret Abra-
eleemosynas, quas Jerosolymam eral allaturus , ne ham duos filios habuisse, unum de ancilla , et unum
cura ipse vcniret, tune collecloelièrent. de libéra, mox explanando subjunxil : Hoec autem
Demelrius enim quidam nomine, argenlarius, elc. sunt duo lestamenta, etc..
«BK SUPER ACTA APOSTOLORUMPAPORITIO. ilfi«
Sedent autem auidam adolescens\nomineEutychus A i se a proximorum sanguine mundum credidit, quo
saper fenestrqm, elc. Eutychus Hebràice amens , feriendis eorum viliis non pepercit. '-'-..• I
Groecevero forlunalus. Quorum unum ei qui per In quo vos Spirilus sanctus posuit episcopos. Dixe-
adolescentioe voluplatem de virtutum culmine ceci- rat enim supra presbyteros Ephesi Milelnin vocatos,
derit, alterum ei qui per condescensionem proedica- quos nunc episcopos, id est, superinspectores no-
loris ad virtutum summa'redierit, congruit. , minal. Non enim una civitas plures episcopos ha-
Ëductus somno, cecidil de tertio coenaculodeor* bere poluit, sed eosdem presbyteros, ul vere sacer-
sum, elc. Inter verba proedicatïonis occurril occasio dotes sub nomine episcoporum significat. Conjun-
curaiionis, ul dulcedine miraculi et doclrinoeserfoo ctus est enim gradus, el in,multis pêne similibus.
firmelur, et vigiliarum labpr arceatur,, et memoria Regere EcclesiamDei quam acquisivitsanguine sue.
magislri jam discessuri arctius menlibus infigalur. Non dubitat sanguinem Dei dieêre, propter unionem
Tria vero coenacula inquorum supremo Paulus di- personoe in duabus naturis ejusdem Jesu Christi.
sputât, fides, spes, et charilas, sunl. Major aulem his . Propter quam etiam dielum est : Filius hominis qui
charilas (I Cor. xm). Quam si quis per jgnaviam est in coelo(Joan. m). Cesset ergo Nesiorius Filium
deseruerit, et inler .Aposloli voces dormitare non hominis a Filio Dei separare , et duos sibi facere
limuerit, jam inler morluos computabilur. Cum Chrislos.
enim in uno offenderit, factus est omnium reus Et ex vobis ipsis exsurgent viti loquenlesperversa.
De iisdem et Joannes : Ex vobis , inquit, exierunt,
, (Jac. u).
sed non erant ex vobis (1 Joan. n).
Ad quemcum descendisset Paulus, ineubuil super
eum. Quod descendit, incumbit, cômplectitur, hoc Quoniamper trienniumnocte el die non cessavieum
est quod ipse dicit : Filioli mei, quos iterum parlurio, • lacrymis, monens unumquemque.vestrum. Hoc'pul-
élire et breviier exponit Arator :
donec formelur Chrislus in vobis. Operosior enim est
Quicanit Ecclesioetria dogmata, soepiusedit
resuscitalio eorum qui per negligenliam, quam qui Historicum,moralesonans,lypicumquevolumen;
HincJudaeavâcans,sterilis quoedicilur arbor ,
per infirmiialem peccant. El hoec per Eutychum , Expectata tribus fruelumnonatlulit annis.
illa per Tabilham quam Peirus suscitavit, exprimï- Omniaoslendi vpbis. Id esl, non solum doclrinoe
tur. Et ideo illa in diebus infirmala morilur, hic mé-
inter pressuras et lacrymas insistendum , verum ne
dia nocte cadil et morilur. Illa post mortem Iota in infirmorum gravetur manibus esse laborandum.
coenaculoponilur, hic tertio coenaculodelapsus deor- quis Hoc est autem quod dielum est : Et quodeunquesu-
sum mortuus lugetur, Isle et
proesente docente, illa
Ad hune Paulus ad I pererogaveris, ego cum rediero reddam libi (Luc. x),
absente magistro. descendit, - Evangelium videlicet proedicare, el ex Evangelio
illâm Peirus suscilaturus ascendit. Illa mox viso Pe- non quoerere.
sumptus
tro resedit, hic nocte média defunclus tandem maae
, Bealius esl magis dare quamaccipere. Non illis qui,
resurgit, et jusiiiioe sole afflante, redivivus addu- reliclis omnibus, seculi sunl Dominum, diviles eliam
eitur.
eleemosynarios proeponit, sed illos quam maxime
Feslinabal enim si possibile esset, ut diem Pentèr glorificat, qui cunctis quoepossidenl semel.renun-
coslen faceret Jerosolymis. Proeceptum quidem legis lialis, nihilominus laboranl pperando manibus quod
erat ul omnes Judoei1er in anno , id est, tempore bonuin est, ut habeant unde iribuant necessilatem
Paschoe, Penteeostes, et Scenopegioe, Jerosolymis patïenli.
convertirent, sed Apostolus ruptis soeculi nexibus CAPUT XXI.
diem quinquagesimoe,hoc est remissiqnis, et Spiri- Profecti ibamus, deducenlibus nos cum uxoribus et
tus sancti, agere feslinat. filiis, elc. Impleta est prophetia, quoe Ecclesioe ca-
Vocavilmajores nalu Ecclesioe.Pro majoribus natu nens ail : Filioe Tyri, in muneribus, vûllum luum de-
in GroecoTzptfGwtépovç habetur. precabunlur omnesdiviles plebis (Psal. xtiv), et coe-
Nisi quod Spiritus sanctus per omnes évitâtes pro-1p lera , usque ad finem, psalmi. Nulla enim civitas
testalur mihi. Cum dicil per civitates, aperle ostendit majori dulcedine Apostolum suscepit, lenuit, dimi-
quod ea quoesibi futura erant, non sibi ipsi, sed aliis sit. Denique hodie monslralur in arenis locus ubi
de se revelala cognovit.. Ex quibus erat prophela pariter orabant.
Agabus , nec non et illi discipuli qui hune in Ty.ro Supervenil quidam a Judoea propheta. A Judoeadi-
ponsistentem monebant per Spiritum ne ascenderèt . cil quia Coesarea in qua morabantur, ad regionem
Jerosolymam. Samarioe pertinet, in confinio Phoenicis et Paloe-
. Dicens, quoniam vincula et tribulaliones me ma- stinoe sita. -
nenl in Jerosolymis. Ut ubi aliquando persequebalur . Hoec dicit Spiritus sanctus : Virum cujus est zona
Ecclesiam, ibi nunc pro Ecclesioepace deceriet.. hoec,sic alligubunt in Jérusalem Judoei. Propheias ve-
Nec facio animam meam preliosiorem quam me. leres imitalur, qui dicere solebant : Hoec dicit Do-
Animam dicit ipsam vitam in corpore lemporalem , minus Deus. Quia Spiritus sanclus neque ut Pater et
j quam pro minimo du.cit, qui in alia vita gaudium Filius ,Dominus et Deus est, nec eorum separari
proestolaturoeiernum. potest operalio, quorum naiura et voluntas una est.
Quia mundus sum « sanguine omnium vestrum. Eo Unde el supra legimus : Dicit Spiritus sanctus : Se-
W BE-DJEVENERABILIS'ÔPP. PARS SI.SËCT. I. — EXÈGÈTICAGENUINA. 988
yi'igalé rnihi Bârnàbànî il' Sà'ùlûm in opus àd quoi À ; Gràico dicitur":; Gum aulem inëipïebàiits'eplémdies
cssiimpsieos (Act.-xïiï), id est, apbslblàlu'm.Et ipsë consùihmari. Àlioqûiri non potest sitWres'Prilentiâ,
Pa-ïïlûsscribii :'Pàiïlûs ùpésïoiû'énon] ab liqmintbus, quam-ipsë post quiriqùe dies âdvënliis sui in Coesa-
n'cqiiéper homineni,- sëd. per Jésùïh Christum, et fëàm, proesidi' diiit*: Qùia non. plus sunl dies mihi
DeumPatrem (Galat. i). Ilaê'cdixîmusVrië:qùls forlë qu'ànidù'oâëciin,éX06 dscerididdùrdfeiii Jérusalem.
juxla MacedoriiumSpiritum-saiïëiuriïé'sse;crëaturàm, Si enim bis se^leiri et' iÏÏï's quïuqué "diebus conëilii
aut minoris auclôritatis quam' Pâirëri) vél Fiïïuih illius dièm quo' irité Phânsoe'os-ël Sâddûcoeosdisso-
credat.•' Ciâverat,ét-illùm- qùWs'é-:Judoeid'é'vôv'éraïiteum oc-
SéquëntiaUtem'diè inlroivil Pàiitùè iïobiscùtnàd Jà~ cisurbs adjëcéris, prbcûl'dublôpîûs qriâm d'iibdèciin"
ecfrHm.Jacobrisîste fraier Doriiini; id est, Marioe ibi rëperiehiur éssë dies.
sororis malris Domini ; cujus Joânilés évaùgelista Hic est homoqui adisëtsuspofûliim et legem etlo-
memiriït, filius fuit. Qui post passionem Dbmihî cum hùn'c'îônïnisûviqui ddcèiis.Quià videbàrit novoe
Etatimab aposlolis episcopus brdinâius, iiiginfa à'n- graiioeséciaibrës minus cërimoriias legis et lëmpli
nis Jërosblyrnoe'rexit Ecclesiam, id est-, usque ad solémriïa frëquëriiaré', rimëban'lysicut in Evangelio'
seprimura Neronis annum. GuniPnittf Judoei, qubd .. iegitur, ne^venirëftl Rômà'rii, et' toilerënt ébrûrii et
' -
maxime, quoerebant Paulum occidere non poSsërit; " lricuiii ëlgëriiëmv
mox.ut Fesiaismortuus est, necdumqué Albinùsin Qui dixii: GroecenosiifNoûnë ïû' esMgyptiUs, etc.?
provinciam venerat, vërtere manus iri Jacbbuhi, qui ^gypiïus enim quidam venerat ad Judoeamqui fidem'
juxia templum ubi«proeeïpitàiu's.fuerat sépultus est. . sibi prOphetioeinaglcâ àrte consciscens; ad tiigiriia
• Audienml aulëin de te,, quia discëssioriënidocëasa miliia JudoeorUrii
corigrègavit; et ducens eos për de--
Moyset 'eorum qui per génies sunt Judoeorum;etc.; sertum,- pervenit ad hionfem O'liveli,paratùs indeir-
id est, quia per doclrinani Christi-,1'ëlul sâ'crilëgà,' ruere Jerosolymam, urbemqué sibi subjugare. Sed
nec Deo -ntaiidairtëconscriptâ daïriflaïl dicas quoe eonaïus ejus prievériit Félix; mox.cura armatis oc-;
per-Moyseii pàïrïiïiïs fiiéfë ministràt'à. Hoc enim de currefts. iEgypiio quidem cunv paucis fUgalo,-aliis
Paulo jactaverarit, non illi' qui infélligëbïnt quo eliam perempris,:temereeoepta-facile reslrinxit. -
aniiiïo à Judoeis'fidelibùs cbriservari turicista déhiie- Quatuor miliia virorum sicariorunï.Non est de hoc
rint, prbplér èoffliriéridàndàmscilicet auctoritateiri numéro satellitum inler tribunum qui hoeclocutus
divîrianïy'el S'apra'nVéritbromillorum proplièticam esl, et«Josephunï qui de jEgyptio scripsil, liabenda
sanctiiatenv; non propier adipiscéiidàm salutem , cbiitroversia. Poluit enim fieri ut primo cura paucis,
qùoejam iri'Cbrîsl'Prevëlâtàpér bàpfismi saci-àméri-;À iisdemque clam tyraiinidera agentibus adveniensy
luniibinistràbatur ; sed illi hoc dé Paulo sparsëi'âni, plures sibi postëa.publiea fraude-conjunxer.it*.. Legi-
qui sic ea volebant observari târiquàrii sinëriîs iri lur aulemtempore Felicis' hoc genus surrexisse là-
Evangelio salus erédëniittrii éssë non possit. Ipsum irorium,! qu'il nbii' iocPrum vel iëni|îorum abdita
enim senSerànt veliempniissimuûïgrarioepfoedicai'o- 'captantes ; sed sicas, id est, brèves manu gladibs-
rem,el intention!'ébrum maxime advéfsâ doce'ril'ém, gestantes, in ipsa luce, diei populo permisti, coeco
non per illa liomiriénYjustifiçàri", séd per gràriara' adlioerenles.vulnere cruentabant; ut quprelam mors
Christi ycujus prsénuntiaridaeëausa irisé'riliibroeÏIÏ proeveniiet,et percussor laieret. El.si qui commotus
lege màridaloesunt.' El idéo illi irivîdiam et për-se- fuissel quod inniedio urbis.talia gererentur,,et hic
cutionem concitare molientes, tanquam iiririiîëimi perihat. Ita periculi melu, vel dissiraulaiione faci-
legis maiidalorumquédivinorom criminabantur. Cu- n.orisysicariusinon deprehendebaiur.
jus falsoe"criiriinàticriisirivldiàriicbrigriiëniiiisdsvi- À Tarso Cilicioenon ignotoecivilatismuniceps. Na-
lare non pbssety quaiiï ut éâ ipsë c'ë'lëbrarët, qutri' « tus quidem Apostolus in oppido GaliloeoeGiscalifuit.
damnare tanquam sacrilëga- pulâbaiïir, àique ila Quo à Rbriiariiscapl'ri; èiiiïi'pàreritibus' suis Tarsura
> Cilicioecommigravit. A quibus oti siridiaiègis missus'
oslenderét nec JudoeoSfurie ah Pis tàriqria'riiilïèïaïîis»
prohibendos, née gentiles àdëa tanquam àdnecës- A Jérosolymaiïî, a Gamàlîel'ë viro drictissimb, sicut in
sariâ conipellëiidos'. Nam ^ rêvera sic ëà rëprb'bâ- sëçfriëriribusip'éem'éiriorai;éruditus est. Non âutem
fêl, qtiemadmodutùdé illo a'udiiuiri eràt«, 'ëtldëo i: se civëm, sëd"niuniciperiï, é riitinlcipio;id'est,'terri-
celebranda susciperet, ul actione simulàta suariï pos-• tbrlo.èjusderiî cïv'îtàtts iri qtib ritïiritus est, appellat.
sët ocotillârè sériientiam, non ei dicërël Jacob'ûs : Dietum''autërii riïririic'ipium;quod làritum munia, id
Et scient ùmnës, quàniam quoe dé té' âudiërini,, * éstj Iribuffidébita vël'mu'nërâ rëddat. Nâni libérales
faléà swtt ; sëd diëèrët, Puiaburit oriïriësi proesértimï el famosissimoecausoe, el quoe ex principe profi-
quia in ipsis Jerosolymisaposloli jam deerevëfant,,• cïs'cuntur, ad digriitàlëin cïvi'taiurii periinerit. Nec
ne;-quisquam génies cogerét judaizâre. Non à'utëra i mïrûm, si se Tàrsérisënï él ribri Glspâliterh dicat,
decreverint'ui quisquam tune Judoeosjudàizarë pro-' cumDomirins ipse iri Béthléerii natus, non Beihlee-
hibëre'tyquanïvis eïiâmipsbs jam doclriiiâ Chrislià-- mites, séd Nà'ïâfëusi 'sït.cbgribmïriaius.
na non cogéret. CAPUT xxii.
Gum autem septemdies consummàreniiir. Noridiirri t Vocémàutënï noii aiidieruni ejus qui loquebatuf
CbiisunimatPerânlhi diesy sed!eorum cursus' agebâ-- mecum.Supra de bac visione narrai historia, qub.d:
turi, consummaiio spectab'alûr. Uridé expressius lui comités ïilïas' stàrërit stupefàëtij âûdïentês'qtiidenj
983 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. ,990
vocem, neminem vidëntës. Unde colligiiur eos so- Â £ raserit, nudipëdaiîà exercuerit, Judoeis factus sit
nù'm'confùsic'vb'cis, iion âu'teiïï discrimëri âû'dissé' Judoeus, vincula fariiëri'quoeproediçiâerâ'iifrioneva-
verborurii. . sii. Et hic isti qu'arii'viscbnsilia cbgarit, se devo-
Vociférâniibus auiéni eis, et ptojiciën'tiBûsvesli- veant, insidias tendant, seryatur lamen Apostolus,
ihénïà sué, et pufverem'jàcïdnWùsiii dèrëm. Iri Do- Ht etRomoe sicut éi dicturri ërâ't, Chrislo testimo-
mini passione sàcéfdos solus de ihfofio ëxsiïiéns nium-reddat.
vëstïîii'ëritars'cîfftfi'l,quia lune s'àcërdotiiirir velus CAPUT XXIV.
éràV rio'vôtriûta'ridura. Nunc-vëro quià postnècéia Et auctotem sedilionis sectoe Natarenorum. Illo
aposfblôroriïtoi* sirriul gens é'rat regni gloria spo- quidem tempore Christian!,,pro opprobrio, Nazareni
liaradâ, cunctï iridumëriiâ pfoji'ciunf, et- clànibrëm vocabantur; postea vero inter Judoeossurrexit hoe-
pfflveïë ifiîsfûmaft coeluml'bliurit. Juxta qubd Psàl- resis quoedicta est Nazareiiorumy qui iri-GliriSlura
mista'àîf : Supëtbia ëoruhi qui Ceoderunt, ascetidit credunl Filium Dei,.naiumda Maria virgine,. et eum
sëmpér {Psàï. LXXIII). dicunt esse qui sub-Poulie Pilato el passus, est et
Ego miilla pécuiiidcivïlilàiemliane consecuiùssum, resurrexit, in quem et- nos-credimus. Sed duraivo-
Alià' Ëdilio riiàmîesiius qùid dixeril insinuai. Dixit irait el Judoeiesse et Ghrisliani.,-nec Judoeisuni: nec
tribunus1: Tàiii facile dicis cïvem Rûmaiium esse? B ' Christiani.
Ëtfe ëh'inrscïoqùaiïiô préiio' civiliiaiémislam possedi. Quem et apprehendimus.A quo poteris ipse judi-
Et Paulus dii : Ego auieniët nalus sum. Id est, in cans de omnibusistis cognoscere.In hoc loco quidam
li'bëego plusté- Roriïanus siïni, qubd nbn alibi nàiris noslri Godicesaliquot versus, habent, qui. in Groeco
Rômârinnïrioméiré'mi, sed in ipsorum sum civliàte ila legunlur : Quint et apprelvendimus,el. secundum
proge'nîius. noslram legem voluimus judicare. Transiens autem
CAPUT XXIIL . Lysias tribunus cum- mullis. vi e manibus nosiris
Pircuiiët té D'eus, pariés dedlbàlé. Non përïurba- eduxil, jubens accusalores ejus, venire ante te,
lione animi commotus hoc dîxif, séd ulique proplië- tjuo possis ipse judicans de omnibus,istis.cognosce-
fari'dfffoéufus est, qùia figuràle illud' porilifieium re, elc.
qiïdi erai iri parieïrs dealbati sitriilitu'diriëcomjvôsi- Confileorautem hoc libi,. quod secundum seelam
lum, pereulienrium essel ac dësfr'uëridura",cum jàm quam dicunt hoeresim,sic deservio Patri Deo meo.
vëfiiïiï safièrdbïiïim'Christi a'pbsfoiis Evarigé'iium Melius legitur in Groeco: Quod:secundumviam quam
àdveriissef. Et iridé est quod'ail : dicunt hoeresim;,sic deservio Patri Deo,.Quoe ënim
pfoedîca'rifïb'iis'
Pércuiiéiië Dëiit: Non dixit,' percuiiàt''; indicàtivo ,. consequenlia esl eum qui Groeceloculus est,-dicere :
ùtiqnè riibdo' lfbc ipsunv futurum significans, riùn-« Secundum seelam quam dicunt hoeresim,,cran idem
opfât'ivo' malëÉcëns. Qubd Ifariqùill'o ériim' ânimo Laline seela quod hoeresis Groece significet? Sed
hoec dîcëféf; s®i'uéiïti résppiisiorié manifestât di- ait -..Sic deservioPalri Deo, secundum iUaitivideli-
cëiis::' cet viam. quam increduli hoeresim,*, id estV;séduira
Nëscièbâpi,ffâites; tfùïà p'rihcïpsesset sàcëidôtuin. nuncupant, quasi magis.habeat perliiiaeia'mquoelibet
Naiïï éfsT- fiiirië vëîë noverat in ridvb tësïàniprito seelandi quam-indusiriam recla; dignoscendii,
principem non esse sacerdolum, lâmeri erudiéns Quidam aulem ex Asia Judoei. Junge ad' supe-
àïïôs, âiqùé'erp eos1qui iri potestate sùïit, riibdestius riora, id:esl«,.hi sunt qui me inverierunt in teraplo.
convéfs'ârï moïïèïis, ipsë qïïoquë hic voluit lériip'e- Riennio autem expleto accipit successorem Félix
ratei-- , Porcium Feslum. Biennium dicit conversationis
Viri frâlrés, ego PhâfisoeUss«m,-etc. Sicut rinilàs Pauli in Coesarea, non aulem proesidatus Felicis.
b'orinrurii séïiïpër est lïiîlîs1, sic' maiornim-uriifàs Dielum est enim supra quod,mullis annis genii illi
sentpé'r ësi bonis tfbxià. Uïïde' riuriè Aposiolus për- fuerit judex. Proeser.tim~curahistorioe:narrent se-
sécïïlores subs dissbeiarë-sâtàgïty ùt quéiri ùriiii ciri- cundo Neronis anno missum Romam, Apostolum,
xëiarif; drvïsi làxarërit. Sic rivarë Rubruni, qubd ," Claudium vero Coesaremeo tempore quo Agrippam
soliddin filios Israël arciàverai, divïsurnab jEgyptô: filium Herodis quem angélus Coesareoe. percussit Ju-
IiBëravif.Qiiod àïïteirise fiîiurii Pliàrisoeorum,sive, doeorum regem. constituent, Felicem quoque tolius
j'ùxla GiaecU'ni, tiliUiriPliâiis'oeî se essé (eslatùr, hoc provincioe Samarioequcet Galiloeoe,et regionis qu»
est, quodsupra' glorialur', se anië pedes Gâmaliolis, dicitur trans Jordâriënï, pro'cïtratoremmisisse.
qui PharisaJUs lëgilu'r, prdphëià's legëmque didi- CAPUT xxv.
cisse., Neriïà poië'ét nie-illis d'Mâfë. Coesa'têiiiàppéllo.
Et dèvovëiurilse dic'éiitésrieqnèriidhducùiuros neque Quod appellat Coesaïe-rh,et Rdftariî irë' fesiiuàt,
. bibittirosdôhëc occidéréiit Pâtiiùm. Cirriï Dbmirius ideo facit, Ul proedieàtidifii dîuiius iri'sisterët,Cumque
'
dicat : Bëàliquiisiiiiiiniëisiïiiïitl justiliàiii (Mâlili. riiu'iiis IriviC'crédèiVÏibusâ'tqûé bïQ'riibûscbrbnalus
v), isli e contrario iniquitatem esuriunt, et sarigtii- irel ad Christum.
ném adêo sillunt, ni' ëibb^sëïiâtri corpori àbdicent, Agrippa rex et Béfnicé descèridéruniiCoesàream.
-donecisti moflë ^àtférituf. Sëd ribri est sâ'pieritïa, Agrippa li'iëqui cura sbrbre vëriît Coesaréam, filliis
rioii est prudëntiâ; non est consilium contra Dëurn; esl (ut dixi) Herodis Agrippoe,quem âb'ângélo sii-
Nafii él àiprâ Pâuîus hôstïàs lieét dbtrilerïty ca'p'ut prà' legiïnus intërfeclurii, qui risqué âd sulivërsionem
991 BEDj; VENERABILISDPP. PARS H. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 992
Jerosolymoruni regnum Judoeoelenuit, semper Ro- A j Et attepta navi, cum non passentoccuriete vento, corn-
manis amicus, et ab omni illa Judoeorum seditione modata navi flalibus, colligerevêla coeperunl.
talissimus. lune IranscurrimUs insulqm quoe dicilur Claude,
CAPUT XXVI. quam occupqrenon potuérunt, sed scaphoemissoead-
De omnibusquibus accuser a Judoeis, Agrippa rex, juvare coeperunlnavem, proecingenteseam. Trahebant
oeslimpme beatum apud te, cumsis defensurusme ho- . autem et anchoras, thnentes-ne occurrerent in Syrtes.
Hie. Hune versum alia Edilio sic transtulil : /Eslimo Ex quo oslenditur.quod funibus a medio laiere na-
me ipsum beatum, apud ieincïpiens ralionem reddere vis utrinque circa ejusdem anteriora demissis, an-
hodïel Qui a sancto Hieronymo quodam loco cum cliorasiiis quoe traherentur adjunxerunt. Sicut et in
suà exposilione sic positus esl : t De omnibus quibus nostro, id est, jn Britannico mari, refrenandoenavi
accusor a Judoeis, o rex Agrippa, oestimome beatum, post tergum molaria saxa subjungerp soient. Hoec
cum abud te sim hbdie defendendus, qui proecipue enim ad retardandum.navigium faciebant, ne proe-
nosti cunctas quoe ïn Judoeissunt consueludiries et propero incursu Syrles incideret, solo etiatn auditu
quoesliones.Légerat enim illud Isaioe: Bealus qui in . terribiles, quod orania ad se rapiant. UndeetSal-
aures loquilur audienlis, et noverat tantum orationis ^ lustius illis nomen a tractu dicit imposilum.
- verba proficere, quantum judicis prudentia "' Poluimus vix obtinere scapham. Qua sublata adju-
cogno-
. visset. > toriis utebantur. Scapha sive Catascopos, est navi-
' Et cum
occidérentur,detuli senientiàm. Alia Edilio cula levis, ex vimine faeia, crudoque corio eontecla.
dicit, Qccidendiqueeis deluli senientiàm, id est, qua- Dicta auiem Groecea coniemplando, quod tali nautoe
liter occidérentur, ipse senientiàm dedi. vel piratoe navigîo terras et littora prospicere so-
- Feslus
magna v'ocèdixit : Insanis, Paule. Insanioe lëant. Hanc ergo cura pro adjuvanda nave majori
deputabat quod horiio vïneulaïus loco defendendi âc- . déposassent in mare, vix fluctu fervente potuérunt,
cepto, non de' calomnia quâ premebatur exlerius, ne laberetur, oblinere.
sed de conscientia qua intus gloriabatur sermonem Summisso vase sic ferebanlur. Alia translatio sic
faceret, atque omnia revelâtionis qua de perseculore ponit : Thneniesquenein Syrlim exciderenl, taxantes
in apostolum mutatus erat miracula percurreret, sed anlennas ita ferebanlur.
et dispensarione nosiri Redemptoris osiensa, de re- Astitit enimmihi hac nocte angélus Dei. Non seip-
surreclione mortuôrum concionaniis habitu impetu- sum. hoec dicendo jaelàbat, sed illos ad fidem pro-
qiié dissereret. Rêvera autem sicut slulta amenlia vocabat. Nam et ideo pelagus lurbari permissum est,
est, quâ filius prodigus patrem deserens porcos pa- p( ût et per id quod audilus non est, el per id quod
vit.-ilà ei spiritalis, id est, vera amenlia est, de qua audilus est, spiritalis in Paulo gratia panderetur.
Apostolus ait: Site enim menteexcedimus Deo, sive , Nisi-hi in navi manserint, vos salvi fieri non pote'
sobtii sumus vobis. Et in cujus comparalionem Psâl- slis, etc. Quia in periculo naufragii magis nauiarum
mïsta eânil : Bealus vit cujus est nomen Domini spes scienlia qui erant giiari maris, qiiam militum arma
ejus, el non respexit in vanitates {et insanias falsas prodessevale.bant,ideo levius ferebant scapliam quam
{Psal. xxxix). mutas excidpre.
Credis, Agrippa rëx, prophelis? Scio quia credis.'' Et cumlux incipetet fieri, rogabal Paulus omnes
Non Hoecadulando, ut quidam puta'nt, sed vere pro- sumere cibum. Pnleherrimus in hoc loco patet alle-
fatur.' Agrippa enira, utpole Judoeorumritu et legi- gorioe sensus, cum Paulus eos quos de naufragio
bus iriibutus, crédebat verâ locutos esse prophetas, salvari promisit, cibum sumere suasit. Et quia no-
Sed ad quetn eadêm veriias pertingëret, id esl, Do- 'cle média quatuor anchoris inter undarum impetus
' niinuin
Chrislum, ul perfidus nèscîehal. Quamvis in regebantur, orta die, lerroesinum conscendunt, quia
cbneione quadaui cum Judoeishabita dixisse legatur: nullus hujus soeculi tempestales nisi qui pane viloe
Séd de religibnîs aùxilio proesnmitis, cura orbem pascitur, evadit. El qui nocte tribulationum proe-
' Romanurii
jarii Jesu discipuli repléverint, aut sine j)senlium.
J sàpienrioe, forliludini, lemperantioe, et
Dei nulu puiamus illam crescere relïgionerii. jusiiiioe loris viribus innititur, mox Domini auxilio
corusèante portum saluris quem,quoesieritconsequi-
CAPUT .XXVII.
tur, ita duntaxat ut, soeculirébus expeditus, fiam-
El cum mullis diebus latde ndvigaremus,el vix de- ma.m.sqlummodo dilectionis qua pectus calefaciat
venissemuscontra Chium. Meliuslegitur, contra Gni- quoerat.
dum, quoe:est insula contra Asiam. El levato arlemone^secundum flatum auroe tende<
Centuiio autem gubemalori et nauclero magis bant ad liitus. Artemon est modicum vélum dirigen*
crédebat. Naucleros Groece,Latine navicularius di- doe polius navis causa commentalum quam celeri<
citur. tatis.
Misit se contra ipsam ventus Typhonicus. Alia £. El cum incidissemusin locum bilhalassum, impege-
translatio Latine,dicit : Ventus lempestivus.Typhus runt navem. Bilhalassum bimaritimuni. dicit, quia
enim Groece, Latine inflalio dicitur. Groecimare 6«),Ko-o-aï yocani. Significat aulem litius
Cumquearrepta esset navis, et non possel canari in in mare proieni.um, eodemque mari se dividente
venium, elc. Hoecalia Translatio manifeslius edidii : .hinc inde circumdalura,
!)SS SllPKR ACTA APOSTOLOHUMEXPOSiTIO. 994
Et prora quidem fixa manebat immobilis, puppis .A tara Helenam. Unde dicitur : Isle modulatus aies
Detosolvebalnra vi maris, elc. Ideo navis ista periit, Ledeos pelivil amplexus; item earadem mutaium in
quia non levi cursu fluclibus superlapsa est, sed slellarn viliasse, et Casiorem ac Pollucem geminos
ipso oequorisfundo violenier infixa, partim solo re- procréasse.
. linelur, parlim unda vexante confringilur. Talis est % Quia bene Spiritus sanctus loculus est per Isaiam
profecto casus animi huic soeculodedili, qui cum prophelamad paires veslros, dicens: Vade ad popu-
mundi desideria caleare neglexeril, quia proram in- lum islum el die : Aure audielis, elc. Hanc prophe-
teniionis terroe fùndilus infigit, totam operum se- tiam quam Aposiolus affirmât a Spiritu sancto pro-
queniium compagera, curarum fluclibus solvit. Sed- nuniiaiam, ipse liber propheioe a Domino diciam
hujus naviculoefragmenlisqui evasere,terram pelunt, esse commémorât. Ex quo liquido oslenditur una et
quia p'ereuntiumexemplis alii se caulius agunt. volunlas et natura Dominiet Spiritus sancti, et in
CAPUT XXVIII. nuncupalione Spirilus eliam Domini nomen inlel-
Cum congregasselaulem Paulus sàrmenlorummul- ligi. Neque vero Paulus alium habens Spirilum
-
tiludinem,et imposuisselsuperignem.Egressus est de sanclum boecde eo scripsit, qui in propbelis ante
mari Aposiolus, ignem propter frigus accendit, quia advenium Domini alius fuit, sed de eo cujus et ipse
corda illorum quos undis tempeslatum docendo B parliceps erat, et omnes qui in fide consuininaloe
exemit, amoris ardore calefacit. Sarmenta enim vinutis ferebantur. Unde el cum arliculo ejusme-
«unt dicta quoelibet exhortationum, quoe ad ac- minii, quasi solitarium el unum esse contesians, et
cendendam charilalem valenlia ab integriiaie de- sicut dicit non simpliciter IIVSO/*K ;«yiov, id est,
cerpla Scriplurarum quasi frondibus sunl excisa Spiritus sanctus, sed cum addilamenlo arliculi TQ
ramorura. • UvEvp.xTÔayiov,hoc esl, hic Spirilus sanctus, et
, Vipera a --colorecum processisset,invasit manum Isaiam proplietasse commémorât cum articula voce
ejus. Quia spiritus immundus, flamma virtutum de TÔ«ytovT6 u-jsxip.ee. Peirus quoque in eo sermone quo
fidelium corde repulsus, doctoribus veritatis venena proesenlibus persUadebat : Oporlueral, inquit, com-
persecutionura infundere nilitur, quo manum sau- ptai Scripturam quam proeloculusesl Spirilus sanctus
ciet/li est, opus doclrinoe spiritalis impediat. - ( id est -ri nvsOfwTÔâyiav) per os David, de Juda
* El ille
quidem exculiens besliam in ignem, nihil (Act. i). Oslendens el ipse eumdem Spirilum in pro-
mali passus esl. Eodem igniquo suos fovet, besliam pbelis et in aposlolis operalum. Hoecde beali Di*
comburit, quia iisdem virtuiibus et sancii proficiunt, dyrai libris excerpta, hune in nostris opusculis te-
et impii cura suo auctore invidendo deficiuni, ut _ néant locum
propheta ait -.Zelu'sapprehenditpopuluminerudilum, Incrassatum est enim cor populi hujus, et auribus
el nunc ignis adversarioscomedil. graviter audierunt. Ne pulemus crassilùdinem cordis
JConligitauiem palrem Publii febribuset dysenleria et gravilalem aurium naturoe esse, non voluntâtis,
vexalum jacere, etc. Cur infirmum infidelem prece subjungitculparn arbitrii, et dicit :
salvat, qui Tiraolheum, Trophimumque fidèles in- El oculossuos compresserunl,ne forte videant ocu-
firmos, unum medicinali arte réparai, alterum ex lis. Id est, ipsi merilis proecedeniibuscausa fucre ut
loto relinquit, nisi quia ille foris per miraculum Deus eis oculos clauderet. Vel ad superiora jutigen-
sanandus eral, qui vivus interius non.eral, quo non dura est, dicente Domino ad prophelam : Vade ad
indigebant qui salubriterintus vivebanl? populumistum, et peccataquibuscoecitatemmeruerunt,
. iVatiiaaiitmusiunavi Alexandrina, quoeinsula hye- illis impropera, si forte vel sic audire, el ad me côn»
maverat, cui erat insigneCaslrorum. Credo primilus verli dignenlur (Isai.:vi).« - .
insigne Castorum esse, positum, sed vilio librario- Mansitaulem biennio loto in suo conducto, id esl,
ïum lillerara adjeetam sicul frustra panis, pro frusta, in hospilio quod ipse sibi conduxérai, Christum
el appropriai pro appropial, soepe scriplumin-anti-' Omnibus proedicabat, non solum quidem Judoeis,
quissimis exemplaribus invenimus. In Groecoenim-D sed el genlibus y quas illis reprobalis dixerat esse
pro insigniCastorum,xa.pv.<j£p-<? iïuxrzovpoiçscriptum salvandas.
est, SiàirxovpoLaulem, gemini Castores,id est, Casior 5 Etdocens quoesunlde DominoJesu Chrislocum fidu-
el.Poliux Groece vocanlur. Teslis est urbs Colcho- cia sine prohibitions Non solum Romoe proedicare
rum, quoe, ab Amphito et Circio geminorum aurigis prohibilus non est, sed needum Neronis imperio ro-
facta, ex eorum nomine.Dioscoria cognominata est. k borato, nec in lanla erumpente scelera, quanta de eo
Quos 6b id gentiles in mari Deos invocant, quiain \ narrant hislorioe, dimissus est ut Evangelium Chri-
prodigiis naularum, si solidarioe stelloetin navi vel sti in Occidenlis quoque pariibus proedicaret, sicut
antennis apparuerini, periculosi ; si vero geminoe, ipse Romanisait : Nunc igitur proficiscarin Jérusalem
prospëri cursus sunl nuniioe. Quaruin adveniu , fu- minislrare sanelis. El paulo posl : Hoc ergo cum con-
gari diram illam appellatamque Helenam feront. summavero,proficiscarper vos in Hispaniam. Poslea
In alia translatione pro KapKirrip.nStos-xoipoiçscri- enim, id est, uliimo Neronis anno, rëlenlus abeo,
plum vidimus, cui eral signum Jo.visfiliis. Feront manyrio.coronatus est. Quod ulrumque in secunda
enim fabuloeJovem in cycnum iransformafum.Le-. ad Timolheum Epistola, quam passuris dé vinculis
den Thesei conjugem constuprasse, atque inde na- dictât, exponit : In prima, inquiens, mea defeasime,
lâS BEDJl VENERABILÎSOPP. PARSH. SÈCT. L — EXEGËllCA GENU1NÂ, m
nemo mihi adfuil, sed omnes me dereliquerunl. Do- Aelsalvum faciet in regnum suum cet,-• \ bid.),
minus aulemmihi asiilil, et conforiavilme, ut per me qiiod scilicet proesens sibi senlirei im.miriercniar-
p'roeàicàtioimplerelur, et audirenl eumomnes génies, tyrïum. Unde in eadem Epislola'proeniseral dicens :
et libérants sum de ore leonis (II Jim. iv), Ma.ni- Ego enim jani immoler, el lempusmeoeresoluUonis
fèsli.ssimë, propier crudelitàlem, Nerqnëm leonem inslat. Boiium çerlamencertavi, cursum consummavi,
esse significans. El iri sequeniibus :Et salvavilme, fidemservavi(Ibid:).
LIBER ïtETRMTàHOMJS
'
m AJGTCS' M>OSTOLOMIL
lîfCrIPIT: MMR.
B CAPUT£H:IMUM.
mmYkTm. Primum quidemjsermonemfecide omnibus;o'Theo-
Scimus .eximiumidocioremac «ponlificem.Augustb. pliile, quoe coepilJ,esus facere et docere. Quod aïl:
num, cum esset ^pnior, Ubros-Retraeifllipmimin P'timùm quidem, non est adverbium ordinis, -juxta
qusedam .suappuseula, :quoetjuvenisicondiderat,sfer illud Aposloli,:Mrimum quidemgraiias ago Deo meo
Pisse,,ut :quoe:ex te_mpQ,re nielius,.qi;eb.rp.exlee.lionis (Rom. Ï), -sedsicui.ex Groeco«facillime-palet, -primum
usu -actniuppre ssuperooelargilalis didicerat, non ;ut nomen est adjungendum ad hoc quod -sequilur ser-
dp éprise,!;Co,nfps,us lim.periria,spd «ut de ,suo ;mag;is monem, .ut^i^sensps, iquod'«ppimumsermonem fe-
prbfeclji gayis.psmopiineiuis lindçr^t' Jitteçanum, «ac cerit .deJesu iEvangëlium .scribendo,Secundum «il
: posieris flegendâjpejinquerpt.iÇujusindusiriapi nobis modo faetiirus«àposlblorura Aclusaddendb.'Etquidem
«quoqpe.proimpdulb,npstrp.,placuitimilari, jn «post cbmmemprationeniprimi .sermonis adimplet, cum
.exppsiii.bp.tim Aciuiim{jaj)oslolpr;un,i ,;quamante ^rinçs subdit.zlUsqûe'Anjdiem^quaproecipieiisaposlolis per
plures rogalu venerabilis episcopi Acca, jquania «v.a-....Spiritum,sanclum,quos elegit,assumplusest,ac deinde
luimus solprtiay.cunscripsimus,«nuncin idem volu- initium secnndi sermonis feëil, cum sequilur : Qui-
men .brpy.emjRelractatipni.silibellum.«condamus, .siu- bus et proebuitseipsumvivumpost passionemsuam in
dip4ii.aximesveladdendLquoe..minus dicta, ^velemen-, G mullis Mi-gumenlispey dies-quàdraginta,etc.-Nam etsi
dandi quoesecus quam plaçuit .dicta videbantur. îln ,jn(Evangelioiilum«coelos.conscendisse, ac discipulos
quppiia.m.qugedAniiquae in iGr?eco,sive saliier, .seu a iBethania J.erpsolyriiam^eg-ressosesse lestatus est,
plus ;au,tjminussPfisilaîVidimus, .JiKe.viler.comraeinoi-nbnilamenihi'dixit-quod per dies quadraginta post
raie .çuraylpin^.tQwesUtrummegligentiainierprelis passionem suam eis creber apparuit,-quod eum
^missâ, .velsa.lUe.r- dicta; tânincuriadibrarior.um sint ascensurum de «regnbisraëlûnterrogaverini, quoil
deprav:ai.a «i «§!vpsjsejicia:, jnondu.miSeine<po.tuimus. illo coelumpetentè angelr-éisastitériot, qui eum «si-
NâniqupGrsepumie«xemplar .fuisse fa!satum,ysuspicari mili «modo«redituranipsse -proedicerent, eleoeiera
non audeo; Unde lectorem admoneo, ;ut hoecubi- hujusmodi.-
çunquefecerimus,^rariaeMdirionis.leg.a.ijnpniniSuo Quia Joannes quideméaptizavit aqua,vos baptizàbi-
tâmen fvpluiïïine.vëlul emendaturusjntérserat, nisi mini Spiiitu sancio. "BapiismaGra>ce,Laline tînctio
fQtie*ain;-^linp-Çp^ice.SH^'E4i.UofliS:anUqu.ilus,s.ifdicilur. Unde-etin quibusdam codïeibusita inlôrpre-
iriterpretjitaïrep:e.rprU;;Nam;et ^Jieronyrouspleraque --.tatum invenimus : •QuiaJoannes quidem Unxitaqua,
leslimonia veleris Instrumenli, ut Hebraica.«veritas «os aulem 4ingeminiin Spiritu sancto.JUbi miranda
ba,bptj.pdqçp,twP^ç.|ampri!hoe,e ita :-i.n>postriS'Codicibusooncordia-sermonum«Domini, et proecursorisejus.
aiitipseiHtgriprelari,l;aul iios^mendareïVoluit.iVerihi D Ille enim aiebat Pis quos baptizabàt, de Domino:
gratia : jNfi.nfàpiciamthominemïullta,.ëtàabilator.em, Ego bapûzavivos aqua, ille verobapliz'abilvos Spirilu
quievii..generatip:mea ^hai. rX-xsviii).;Et«: Eril.s.epul-. sancio(Marc. vin).sEt Donïinusipse : Joannes quidem
c.r,umejus£lqriqsu,m-(Isa.i,-xi),; ,;el : .Arfinibus>term. baplixavit aqua-, vos aulem bapUzabiminiSpiritu
laudes audivimus((Isai. «x«xiv);; «et,:Omnis-.qui.occide? sancto. Notandiimetiibc, quod bapiisma Domimin
i)i.l£ain,Mpluplupijpunieiur(Gen.-.i\):. dicilin Rebroeo Spiritu «sariclo, de quo proedixeratJoannes, non ad
hitberi.:Septem,midieias:absolvel;.e,V: Ab alis.terrai,; illud soluriimodo lempus respicil, quando Apostbli
et : iRequies,ejjis;0priosa-;fel.:Hjabitato.tiin.quieiis,$e.r el coeleri'fidèlesillius-temporisbaptizari suntaquain
neràliomeaqblata:e.st; quoe^ic apudillebroebshaberi rebiissioiiempeccàiorum, per graliam Spirilus sancii
lectorem ivoluitj.prudiiipnissoluraniodo, mon aulenii donaiamsibi a Domino;verum'-'etiamad'hoc, quando,
emendandi«gratta* ii.osse., mitlente ipso Domino, plehius ejusdem doua Spirir
lus accepere de coeiis.«Sed ei «nunc quicunque
99? LIBER RETRACTATIÔNIS:lîî ACtÛS APOSÏOLORUiî. m
bapiisma in-remissionem peccatorum accipiunt, uti- ,A ad sanandum memoraium regem fuerit desiiiiatus.
que ia Spiritu sancto baprizantur, per cujus .do- Non aulem mihi iraputahdum errorem rebr, ubi
nura ei a peccalis abhiurilur omnibus,, et ut in bonis auctoritalem magnorum sequen'sdoctorum.; quoe in
proOcere aclibus possint, adjuvanlur. illorum opusculis inveni, absque scrupule--susci-
Domine,si in temporehocrestitues regnum Israël ? pienda credidi.
Non hujus Israël,-sed huic Israël ; et sicut in Groeco CMIÎImulieribuset Maria maire Jesu, et fràtribus
manifëstura esl, ubi TÔIsraël, et non ou Israël ejus. Fràtribus Jesu, non Marioe dicit. Namque in
scriplum est, Quod fàcilius ïnlelligerclur, si a.ddito Groecomanifesta distinctio est, ubi non aur«3f,sed
unb verbo diceretur : Domine, si in temporehoc rësli- «oroû, scriptum est, quod absque ulla dubïelaie pro-
luës.regnumpopuloIsraël. nomen est, apud eos, generis masculin!. Curavit
Cutninfuerenfur'in coelum:eunlemîllum. In Groeco namque beatus Lucas iriiimare legentibus quia fra-
ila Iiabelur : El cum intenderentin coelumeunie illo; tres Dominieo tempore fidei ejus erant participes,
quod videlicet in coelum intenderent, quo ibat ipse. - de quibus ante passionem ejus dietum erat : Neque
Unde eis et angéii dicunt: Quid 'statis aspicieniesin fratres ejus credebantin eum.
coelum?Quia vero eliam eum qui in coelum ibatin- i El notum factum est omnibushabilahlibusJeritsa-
tueb'aiitur, sequentejangëlbrum verbo dëmoristraïur, B lem, ila ut appeltaretur agei ille lingua eorum'Hacel-
cura dicilur: Sic veniet quemadmodumvidistis eum daina. Lingua eorum dicit qui habitabaiil Jérusalem,
eunlemin coelum. -" qu'a nimïrum, etsi uirique loquëbanlur Hebràice,
''
Et cum inlroissenl coenaculum, ascehderunt ubi distabat tamen proprietas linguoe Jerosolymorura „a
mansionemhabebant.Nam et in Groecoita posilus est Ga'liloeis,de quibus-aposloli '
erant, quod in liisioria
ordb verborum : 'El cum introissenl in cmnaculiiiû, dorïrinicoepassioiris disciraus , ubi idem Petrus
ascinderunl ubi eranimanentes, Peirus él Joannes, et eriam nolens, loquela sua proditus est, esse Galiloeus.
Andréas,etjacdbus. In Groecoila se habet ordo ntfmi- •• El stalueruni duos, Joseph qui vocabalur Barstéas,
num : Peirus él Andréas,eljacobus elJoanneê,el Simon qui cognominaius esl Juslus. in 'Groecoiiabelur plus;
Zélôles,et Judas Jacobi.Ros referont historioe,in qui- - Et his diclis, sialuerUnl duos: Joseph, qui vocubaiw
est et Malthiam.
bus-aposlblorumpassïones continentiir, et'a plrirîmis Batsabas, qui cognominaius Justus,
-hac-sententia Juslus legimus, in ipso
depulaniur apocryphoe, proedicassein Persidè, ibique Ubi nos in
a lemplorum ponlifiëibus in civitate Stianir occisos, quoque G-roecoJuste est posilus. Quod si Laiinum
•
gloriosum sùbiissë marlyrium. Quibus 'astipulalur et nomen esse credimus, videlur quia tauloe virtulis
liber 'Martyrologii,qui beati Hierbriyml nomine àe ille vir fuerit, ul eliam a Romanis, qui eum nosse
£
proefationeattiiulalur, quamvis idem Hieronymusil-' pcliierarit, •justitioenomen aëcepeiit. Sïn aulem He-
liusiîbrinon àucior, sedinierprës, Ëusêbiiis.autem broeumnomen est, polest interpretari, parcens, vel,
auctbr exslitisse' narrefur. Porro Is'idorusarbiiraiur ipse allevalus,'ut in lïbro Hebroeorumnominumilie-
hUricSimonem essë, qui post Jacobum fralrem'Do- roriymus docet. Quod véro Laiine'Justus dicitur, hoc
mini Jerosolymorura rexit Ecclesiam, ac sut) Tra- '-: Hebràice Sadoch, 'Groeceappellalur Sîxotioç.Refert
jano-crucis martyrio coronatus est, cum cèniiwi et - aulem Clemens Alexandrie presbyter, vir per om-
viginti'esset'annorum, quem et nos olimin primo nia doelissimus,ambos hos.qui ad sorlem apostola
ACtusapostolorumTibro'seculi sumus, non ëâ quoe tus statuti sunt, de '
numéro fuisse septuaginla disci-
'
' *
scripsit scrupuloslus disciitienies, sed simplieiter pulbrum.
ejus d'iclis auscultantes, rati quod hoecipse de cerlis CAPUTII.
velerum hisloriis didicerit. Quod ne adhuc quidem El cumcompierenlur dies'Peiitecostes, eranl omnes
negaré -atidemus, maxime curii illë qui praffafàs ' pariier in eodeni loco. 'Maie quidam Codices habent,
apostolorum passiones scripsit, ipsë se certissime ' Pentecosten.TNarii'Perilecostenbminalivo casu, quin-
inceria«et f'alsa scripsisse prodidérit. Dicit eriitti quia quagesima dicitur; Peritecostesgenitîvo, quinquagp-
Candacis eunuchus, quem baprizasset Philippus in jjSimoe: Pentecosten accusativoy quinquagesimam.
Judoea,eo tempore fuerit in iElh'iopia, quo Matthoeiis Nulla autem ratio loquendi sinît ul dicamus Pente-
ibi doëëbài, cique docenli -auxilium lulerit, ctim inâ- costen, cum diei debeat :"Cumcompleretur diés q-uin
nifestum «il Candacem nomeri esse non viri, sëd fë- '- quagesimoe;vel cërlesicût in,Groeco legitur numéro
minoe,id est, nonpunuehl, sed dominoeejùs, reginoe sïngulari: Etium complerëntur dies quinquagesimoe,*,
vMeiicet jEthiopum, quoe, sicut ex vetërum'moni- At vero in precibus ejusdem diei dicendum est: Et
mëntis coinperimu's, omnes aniiquitus sic appellari diem sacratissimuni Pentecosten célébrantes, id est,
solebant. Scripsi in eodem opère, commeniariûm quinquagesiriiara. A cujus verbi coiisuetudine puta-
1
nieronymi seeutus,' et de Judà Traire Jacpbi, qui tur hujus diei solemriitas, a quibusdam qui Groecam
eliam Thaddoeusvocàbatur, niissum eum ad Abkà- liuguam nesciunt, etiarii nominativo casu Pénieco-
ruinluisse, regem 'Osroënoe, ul' ecclesiaslicà tràdi- ; sten appellari debère.
derit liistoria; sed diligeritius 'posiraodum ipsa tri Et faelus est repente de coelosonus, tanquam adve-
histbriàm ecclesiasticani inspiciéris,' reperi non ibi nientis spiritus vehëmenlis, et replevii lotam domum,
essë scriptum, quia Thaddoeus•aposlolus^uniisex duo- ubi eranl sedentes, etc. Et ih ipsa datione legis et
decim, sëd Thaddoeusunus ex-sepiuagintâdiséipulis'«-' graiioe apparet evideritissima veleris et novi lesta-»
<)B9 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXËUETICAGENUINA. 1000
menii disiantia. Ibi plebs longe stabai, limor erat, A DeindeParthis, post hoecMédis,acsic Elamijis, el quoe
amor non eral. Nam usque adeo limuerunt, ni dice- per ordinem emimeranlur gentibus, propria sil ipso-
rènt ad Moysen: Loquere lu ad nos, et non ad nos rum lingua loculus, proestolantibussingulis ac silen-
Jequatur Dominus,ne moriamut (Exodi xx). Descen- libus, donec adveniente suo ordine, quid diceretur,
dit ergo Deus, sicul scriptum esl, in Sinam in igné, iiUelligerent, et sic verbis doceniium fidei assensum
sed plebem longe stanlem territans, legem digilo in proeberent. Refert aulem Lucas loquentem ad lur-
lapide, non. spiritu suo scr.ibebat in corde. Hic aulera bas Pelrum, et secundo vel tertio eadem quoedixerat
quando venit Spiritus sanctus, congregari erant fi- rop'eteniem non refert, sed lanlum eas accepio salu-
dèles in unum; nec in monte terruit, sed iniravit lis consilio Chrisiianoe fidei consecratas esse myslë-
domum. De coelo quidem factus est sonus subito, et riis. Non autem errasse reor illum, si quis utrumque
quasi ferretur flaliis vehemens sonuil; sed expavit fieri posse credal, et apostolos videlicet in Spirilu
nullus. Audisti sonum, vide ignem, quia et in sancio omnium genlium linguas intelligere ac loqui
monte ulrumque erat, et ignis et sonilus, sedillic poiuisse, el ipsorum quoque verba majore miràculo
eliam fumus, hic ignis, linguoe divisas velùt ignis. . quacunque lingua essent édita, ab omnibus qui au-
Nunquid de longinquo territans? Absit. .Naminsedit diebanl oequepoluissenl cognosci.
super unumquemque illorum, et coeperunl linguis "f .' Et qui habitant Mesopolamiam, el Cappadociam,
loqui, prout Spirilus sanctus dabat eis pronunliare. Pontum et Asiam, Phrygiam el Pamphyliam. lise
Audi linguam loquentem,el intellige Spirilumnonin quoe posi Judoeam nominanlur provincioe, vere
lapide, sed In corde scribentem. omnes quidein Graece loquunlur, sed si nihil di-
Et apparuerunt illis dispartitoelinguoetanquamignis, versum palria consueludine sonarent, nequaquam
tedilque super singulos eorum, etc. Hujus ignis, noni lam subtili distinelione iinguarum commémoraren-
hic ignis. In Groecoenimwpbï Iiabelur, non nyp. Quoe , tur. Unde mira in aposlolis Spirilus gralia con-
disiiriciio facilius paieret, si, addito verbo, diceretur: luenda est, quoe non solum eos diversltatém omnium
Apparuerunt dispartitoe.linguoetanquam ignis ardenlis, edocuit Iinguarum, verum etiam distantiam pro-
sive tanquamignis fulgentis, ul intelligalur inspeclemi prietatum in unaquaque lingua juxla numerum
ignis linguas esse divisas. provinciarum, quoe hac utebaulur, in eorum fecit
Et coeperunlloqui variis linguis, prout Spiritus san- ioquelis agnosci.
clus dabat eloqui illis. Erant autem in Jérusalem ha- Et advenoe Romani. Rectius habereiur in Groeco
bitantes Judoei, viri religiosi ex omni nalione, elc. Ini Et peregrinanles Romani, id est, Judoei qui peregri-
Groeconon hahetur in hoc loco variis linguis, sedI-_ nam Romaavitam,agebant, sicul alii alibi, de quibus
aliis linguis. Dixerat namque Isaias: In aliis linguis, supra dielum est. Nam quod advenoe ibi fuerinl, qui
el labiis aliis loquar populoyhuic,et. necsic exaudient' Groecedicunlur prosèlyij, id est, hi qui ex genlibus
me, dicitDominus.Quam nimirum prôpheriam beatusi ad Judaismum, relieio gerililjtatis rilu, convénérant,
Lucas ut hac datione Spiritus implelam esse admp- sequente versu manifestatur, cum dicitur : Judoei.
neret, idem etiam verbum, quod in prophetia vidit,, quoque et ptoselyli.
in bac sacra hisioriâ ponere curavit. Sanguinem, et ignem, et vaporemfumi. De igné et
Quoniam audiebal unusquisquë linguam suam illos; fumo in proecedërili libre dietum esl : sanguinem
loquenles. Siupebanl autém onines,et mirqbanlur, di->,'. aulem non solum dominici vulneris, sëd etiam do-
cenles: Nonne ecceomnes isli qui loquunlur, Galiloei i minici sudoris dicit, quando, orante illo ante Iradi-
sunl, etc.? Scio nie repreliensum a quibusdam, quodI lionem, factus est sudor ejus sicul guttsc sanguinis,
hanc sentenliam duobus raodis posse inlelligi dixe- decurrenlis ih lerram. Quod ideo inter signa divi-
rim, vel polius qualiler intelligenda sil quoesierim. nilus gesia numéraïur, quia in consueludine naiuroe
Quibus brevïter respondeo guod omne quidquid des nequaquam inveniri probaïur humanoe,Signura est
eadem sënteniia in précèdent) meo volumine scripsi,, ergo, quia significabàt upiversum orbem sanguine
non hoc ex proprio sensu protuli, sed ex verbisi-p -, Domini esse abluendum, ut sicul aliquando laber-
sancti et irrëprehensibilis per omnia magistri, hoc: naculum sive lemplum sanguine victirnarum erat
est, Gregorii Nàziahzeni assumpsi. Et quidem constatt Domino consecratum, ita nunc per omnem mundum
quod repleli Spirilu sancto aposloli, linguis omnibus; populus fidelium illi in domum sanctam ipsius san-
loquebànlur, neque de hoculli dubilare fidelium li- guine dedicarelur, nec solum Jlierosolymis esset
cet. Sed quomodo loquerenlur merilo quoerilur,, locus orandi, verum in omni loco doriiinatjonisejus
utrum videlicet sprmo aposiolorum lanlam ha.bueritl ley'arent electi manus suas per oraiiones puras ad
-virlutem, ut"ab omnibus qui diversas linguas nove- Dominum, /.
rant, audilus oequaliïerpossit inlelligi, an vero qui- Sol converielurin tenebras. Tenebrarum nomen in
curiqué eorum loquebalur; necesse enim erat unumi Groeco singulari numéro legitur, id est, o^oror,
in conventu tanioe muliitudinis, tacenlibus coeteris,( quod Latinus inlerpres, quia singulari numéro pro-
intérim sermonem proferre doclrinoe,ipse qui loque-. ferre nequibal, necessario pluraliler tenebras posuit.
balur primo Hebroeis, Hebràice fecerii sermonem, Hoc autem ideo coromemprandum putavi, ut sciret
nêscienlibus coeteris quid diceret. Deinde Groecis, omnis quicuriqup;hoeç dp gente Anglorum legerel,
Gjoeee ignorantihus, St exspectantïbus coeteris. non sibi esse necesse propter Latinoe Ijnguoeauclo- .
1001 LIBER RETRACTATlONiS IN AC.TUSAPOSTOLORUM 1002
rilatem, tenebras in suam loquelam pluraliter pro-A quidem imminente passione dicebat, : Quia trislis
ferre ; sed polius singulariier, cum et hoc oeque esl anima mea usque ad morlem, ceépilquepavere et
possit propter Groecamnimirum auctoritalem, unde toedere(Marc. xtv). Sed contristabatur, ut verum se
in Latinam scripluram translata est. esse hominem in anima et corpore, ac veraciter
Hune definho consiiio.etpmscieniia Dei, traditum passibilem demonsiraret ; exsultavit vero anima et
per manus iniquorum affligenles inleremistis. In lingua, quia passione sua salvandum esse noverat
Groecobahet .unoverbo plus, quod lamen mulium genus humanum.
ad, causant perlinet : Et proescientiaDei traditum ac- Insuper et caro requiescet in spe. Gaudebal qui-
eipîentes. Traditus namque est a proeside,.in._po- dem, quod ab inimicis moveriac superari nequibat;
tesiatem eorum illa condilione, ut sive hune sive sed eum super hoc gaudium adhuc sibi dicit cre-
lalronem eligerent ; et illi, accepta hac optione, visse Isciitiam, quod .in carne sua, cujus nos morta
donayerunt latroni vitam, Jesum vero per manus salvavit, exemplum quoque resurrectionis esset
mililum suis tamen clamoribus ac precibus intere- proebiturus.
merunt. Quoniam non derelinquesanimam meamin inferno,
Quem Deus suscilavitsolutis doloribus,juxla quod nec dabis sanclum luumvidere corruptionem. Constat
impossibileerat teneri illum ab eo. Yidetur sensus "B quidem animam Domini non esse dereliclam apud
esse hujus sententise, quia soluli sunt, Domino ad inferos, quse, ablatis eis propter quos ibi descende-
inferos descendent, dolores poenarum, id est, lan- rat, mox ad superna rediil; constat nec carnem
gere illum minime valuerunt. Verum si Groecam ejus esse corrup'tam, quse cita resurrectione glori-
inspexerimus auctoritalem, ubi scriplum est : Quem ficata est.
Deus suscilavit lertia die, solvens pêr ipium dolores Sed quserendum quomodo ipse in alio psalmo
mortis, juxla quod non erat possibile teneri illum ab improperans impoeniientibuset conturnacibus, labo-
eo, patet profecto quia solutos per Dominum dicit rem suse passionis dicat : Quce Militas in sanguine
dolores inferni, sive mortis, hoc est, per desçen- meo, dum descendoin corruptionem (Psal. xxix) ?
sum ejus ad inferos liberalos a locis inferorum Quod ita solvitur, quia ibi se dicit descendere in
sanclos, qui, quamvis in sinu Abraham, id est, in corruptionem, cum corpus ejus afflgentium clavo-
consolatione sécréta; quietis tenebanlur, eo ipso ta- rum et lancese irruplione penetratur, quia et ipsa
men a dolore mortis sive inferni non erant- in solidi corporis transverberalio non immerito quse-
tolum liberi. Quo needum superna in coelisgaudia dam probalur dicta corruptio. Hic autem corruptio-
videre et intrare mëruerunt, donec fieret quod , nem, id est, pulrefactionem juste negat fleri, quse
diclum est per prophelam Domino : Tu quoque^in generaliter carnem vaslat humanam, sed sacrosanclo
sanguine lestamenii eduxisti vinclosluos de lacu in ejus corpori nullalenus valuit provenire.
qua nonest aqua (Zapk. ix). Si enim in lacu locorum Notas mihi fecisti vias viloe, replebismejucundilate
infernalium liberi prorsus a "dolore mortis erant cum facie lua. Hoec non solum de Domino recle
sancti, quare dicit eos vinctos, donec educerenlur intelliguntur, qui non alio duce ad superandum
in sanguine Cbrisli ? Solvil ergo per illum dolores mort/s regnum egebat, sed, accepta semel plenilu-
mortis, juxla quod impossibileerat teneri illum ab eo. dine divinoe virtulis et sapieutiae, per se morlera
Nam sicut immunis erat ipse a poleslate mortis, ila destruere, ad vitam resurgere, atque ad dexieram
erat. potens etiam quoscunque véllet a dominio patris ascendere valebat, verum eliam de eleclis
mortis eruere. ejus, qui, ipso donanle, viam veriiatis inveniunt, per
David enim dicit in eum, id est, in personam ejus : quam ad vitam quam in protoplasto perdidere re-
ProvidebamDominumcoram me semper, quoniam a deant, qui et ipsi replebuntur jucundilate cum facie
-dexlrisesl mihi, ne commovear.Exponendo Mediator Dei Patris ; quia haee est perfecla nostra beaiiludo,
Dei et liominum quid ipse fecerit, dat nobis qui cum ipsum meruerimus facie ad faciem videre,
puri ho.minessumus, consilium quo peccata viiemus. -.sicut optime inlellexit Philippus Cum ait : Domine,
Nam qui auctoris sui proesenliam jugiter oculo men- ostende nobis Palrem et suffwit(Joan. xiv). SuUicit
tis iniuelur, huilalenus hune ad delicta convertit. enim illa jucunditas faciern Domini videre, neque
Dicit eliam causant qua motus non est. Domino si- aliud amplius requiritur, quia nec erit quid amplius
quidem a dexlris opilulanle, sinistra non prsevaîent; requiratur, cum yisus fuerit ille qui est super
sed animas quem ilie cuslodil in eo lirmins persé- omnia. Et haee sunt quae in psalmo sequunlur : De--
vérât. Congrue autem sibi Dominum a dexlris esses leclalionesin dexleralua usque in finem(Psal. xv).
dicebat, qûiâ si non ille hanc parlem tenuerit, sta-- Prophelaigitur cum esset, et sciret quia jurejurando
tim eam insklians djabolus occupabit, sicut de Judat jurassel illi Deùs de fruclu lumbi
ejus sedere super
scriplum est : Et diabolus,slet a dexlris ejus (Psal. sedem ejus, providens locutus esl de resurrectione
'
cvm). Chrisli, etc. In Groecohabelur plus : De fruclu lumbi
Propter hoc delecialumest cor meum, et tëxsultamt l ejus suscilare Chrislum, et sedere super sedem ejus.
lingua mea. Propter hoc, quod ille scilicet a dexlriss Sed in eo quod sequitur : Providens loculus est de
astilit, et in cogilatîonibus suis jucundilatem et ex--, resurrecliene Ghristi ejus, quianeque derelictusest in
suliationem in lingua obonam sibi esse teslatur. Ett inferno ; in Groeco conseouenlius habetur : Quia
PATROL. XCIF. 32
1005 BEbiE VËNERMILM dpp. PARS'II. sÈCf. i. -^ EXËGÈTICÀ'GENUINÂ.- iofré
neqiiê derêiictà est àmiha ejû'sin inferno. Et sari'clûs S poïëslàlë nbWiiïibis dârë potùit. Hoc ètëfiim iiulil
Fuigenîius ad Tfasàmuiiâunï scribëns, ita jibnif : - prô'rMs' b'ô'ininiim comp|èlëïë; ëxcëpïo MëdiaW're
c Nàtriet de ëbrpôrïs ejus ëxëitàlioriè à moriùis côh- Dei é'r libtiimùm hôiùîné Jésu Curïs'îo, q'uis iîi'si
tinuô' s'ubjëcitdiceM : Nêquè èàfo'ejus'vidilcbffùpiio* infidelis dubilal? Nam' qub'nibdbëssë potiiit', ut ille
nefii. i Jukta qiîbd et p'rSp'n'ela'ïiïfunique compîéxùs non vè're Elifistus', id est, onïni piënltiidïn'ëSpirïîus
est dîfc'éns: Qùbnïàûinon derêlinqùèsanimam mëàni saiîcli ùriëtus ëssé rêcie èfëderetûrVquï dé ë'éâem.
in inferno, nec dabis sanclum luiini vidérè Corrupiio- Spiriiû potëntiàliter ijùibus véluïtdaïe probâtusëtl?
'" " . ' Ait ergb' quïà èi' DûÏÏtinûttièïtih et CIÏHiium Bëïis
nem(Pstil.xv). , .. ',
Èi'prômissïonè ^piriiùl saiicii accepta à Paire, fecii. Nu'nqû'idî)bi!îibu's'Chris'îùs'ël Deus et fiombf
effudh hune quem vos vîdèl'fsëiàtidiiis. ïii Gfoecoha- est; ùna iri dûàb'ûs iiat'urïs éxisiente pérSbnà ? îii
betiir ita : ËffMil lioc Uonum',qiiod iiunc vos vidéiis divinilatë qùideii'ï oeïërnali'tër â Pâlfô îfâïù's est, in
et aûdïlis. Et qu'idem'Jiiper' Jés!ûm, qïïéhi Cruciffxéré liu'maiiitalë
'
aûtéiiï ék teiiipoïê &b ipso Paire fâcfus
Judoeiresusciialum a'Deo, et e'sse Chrisluntf 'ëitl- est; cum èuïti:''ôpëra'Wè"Èpïntu "èânctô iii utero
cuit'; mïnë aiïiérn'Mà'iîiôrà pâalàtitii fïdena prpvô- " Yirginis incarnari disponil.
catis âuflientiùm, M Deiinîiiunc eSs'everum désignât, El DomHumïYmqmi,ëiliïï et Vhrïstum Deus fecîl,
duin eum sâncli Spirîttls danum éffudjs:se'confirmat,-î hMc iësum qiièfn crucifixïèltà Qiiïâ Jésus prbpniini
quod diviriaà(ânttînï esse potelîtiâè' sapiens' ifuîsqîié ndiïien est hdminis îlliûs quem cfuCifixere iuàéî,
cognôMi. Et pulchré" ebd'èhï véfbô ëiïuéiônis' usus sicut Aaro'ni' sive DavMprôpna sûWtnômïiia lioinl-
est; quôd s'uperiuScommémoïSiâ prôpliélâésentèiiul num • Doiïîiritîé àûtemi 'p'ote'ëfa.ti's âc niajéstafis
Dominum dixisse pra;miserat, ut ex lioc quo'qùëeï voëàÏÏuiûrifëstj' cùï niëfiio dëbeat bmhis crëafùra,
illiïd âùditbrès colligèrént, ips'ùni ésië D'omnium siibjici, de qua' ipse âisclpïïlis' pd'sï resiirrëciionejiï
Jésùm Çhrïstuni, qui et ântëqûàm cârhëfh'àss'iiuïèfèt, ap'parëii'shit : Ddtil est ïnilii chinis poïèstuèm cxlo
loqùï cbrisuésseî ih proph'etisi; qui futûïâ safcdlî' et in 1er'fà; Porrd Chrïstùs vé0e sirc "pomificalis
tem'pôrà, pWut iprsëivéllét dispô'nérèl ; qui signa el appë'lldtiodigl'ritalis est. Nènqûe^diitiliçës et feges
prôdigià in' coèlô dârët, et in térr'à ; qiiiï brimes ïïô- per Iëgënï oleo s'àiictô ûngf, et ob' ïd chrisii hùncu-
méii sûuift mvbeanles èalv6s;fàcërëti ç&lèvlqiièïpM1 pa'ri sblbtfàm, iii liguiam^riimïrÏÏm ejus' qui oîeo
prôphelicui sërmS dëlërïbilq'uasiDei FiîïùS âc Ûeiis lanîtïsè.,id eslj- Sp'ifitû sarictb prsé cbiVsoftibiissuis"
'
vërds explëiël. • a Dëo1 ùiïctu's rex n'ôbis, et sacërdos: m'àgnus flérï
Nbiïehiïn David âècènâii iii ëbilos,dicit àuiêïïï ipsèi digiiatiià est : sacerdb's, videlicèt, ut h'dstïâîibs élise
Bixii Dominiis Dtiimîio mëo, iètiè u dexlris meiê: , pàssionis'ëhïïindët âb oiniîi peccato, (il aÏÏ dexléram
J
Quidam cMicès hàbèjit,:Dicit DbfiMùs; sé'd Grs'cà Dëî pbsilùs è'tiam nûhc'inierpëlïët prô'noÊiS-; rex
exemplaria, et in lïôp libre et in Psaitëri'OiiSBéujÊ,:- autemVut,'devïëtis omnibus âïïvêrsarïis' libstris, âd
Bixii OMimhiïsïMàfiifëUiss'imeà'uiembeaïus Petrùs1 réghum nos immbrlàlë perdûèat'. .
per liùnc psalniuniëxpdiiit qùônîodosït inlëlligëndum Quïdfàciëihùs,viripatres?'In GroecpnSbéïurplus :
quod de -alib psâlmb supérïus assunïpsërat, jurasse ilônsïfâiè nobis. Quod vërTbïimin op*uséulïg eôïum
Dominum David dé" fruclu lumbi ejûé: suèçltàré' qui S.ci:ip(ùrâSsànelàs ëxpb'sûëruni, sâepiusT liuid éeii-"
Cbrîsiùm, et sëderè Éûpèf sedëiri ëjus, quia, vïde- len'iiaeafljèçtûiïriiivémmùs;'
licfct, et tac seflës rëgni non id lërrëria Jer'uïàlem, El accïpielis dôîiuhi Spiriïuëjâricii. fbbis éiîiinest'
in q'iiârégiiavit David, ëëd ad déxtéràhi ititelHgèn-dâ promissïo',éi filiiê iiesiris, dicente per p'ropliél'amDo-
eSsel m'ajeslàtis ëjûs iii cbèlisstlL'i uirâm'quë ûniûs mino : Effundam de Spiritu meosuper onîneriïcarnem,
ejùsdêmquê"^edënipttjfis;iiôsifi naturam, dé Scfï- et' pràplfëiàbuni filii véêiri, èi filioeiest'roe (Jeeln).
plùris propliëlièié è'vlâèn'tèraStrùxit : et liù'nVaiiâm, Quôïf vërb' àddidit : ,Ei oiiihibiiè qui ioiïijè suiit,
vidëlicel, quèé de friiëliï lumbi David pèr vïrgmem' quàscunqùeàdvbcâvêritD'omiiiiisD'eueribsièr, ad ïfluo!
orla est, et diViiiainpropter qcr'àtnàsceiidéiis iù -ciôè'- tési'imoiiiiinirëspicit quôd de prôphétâ ûllinïflm pb-
lum boiiio'aU dèxlèrâiri Pàtrîs assOmptusest. In liâc j) suërat, quia ùinnis guicûnqué ihvo'ëàvér'iiiioin'èà Dé-
namque veracilëf iiliùs Dà'vid, iii illa Doniintis mini, salais ëril (Ibid.). Qubd âd gëniiu'nïvocatibnem
David exslilitj propter/quod et ëohgruëntèr adjunxiî: spëéiàlitër perliiièï, quse à sôëièlaîe (iliorùm Israël
Cëriissiiiieertjô sciai omuis dbniiis îsïaêli quia et et cognaXibïîB èl niëVito longe fuerâni segrëgàtae, et
Dominum ëum ëi Chritïiim Deus feiït, Doiftiiiùm tàmêh per invbcatioliëni nôMnis bomini juxla pro-
namque illùm ëssë, prôbavit, èx vërbo DMd, qûoiî' nïi'êsiohëmprôphëtaè.a suo ërân't errore safvabdae.
ait : Dixit -DominùSDomino vièo; et ëx é'o qtfôd Qui ergô recèperunï sërmdnèm ejus, bdpïïidii sunt.
dixit propiieta-Joël : El ëiil, iii noiksiinïs diébùs, Hune locam àlià trânslàl'io juxta prbprielatem Gra;-
dicit: Doininus : effuudani dé Spirilû méà super cse vêritàîis ita hiibél : î//i quidem récipiehles îiben~
omném carnem (Joël, n), cùm hô'é ëûm vëracïtér ter vèrbuin êjiis""bàpttiaïi sunt. 'Qïià iiiiérpretalione
ipso die'perfecisse.dèclarâssët; Cliristiiinvero iilûm videlur manifeslius expressum quia non'quidam ex
essë'docuit',-verbo ejusdem David, quo éi dictùnï à eis qui âudieiânt Vérbùm Pétri, séd" omnes qui
Domine cecinit : Sédé ad extris ineis, siniul et ëx ëo ad audïëndûm^cônvénërant fiÏÏéntër hoc àiiUièutes
'
quod per pfoplïetam lôquéns Spifïtuhï sanctura b'àp'tizatisunt.
Et*»» esse Spiritum declaravitj q'ùbdque liuîic sua Doininusauiémdugëbàtqui sqîvi fièrent qùoiïiïé a*
lOftS LîliER RETRACTATIONlS IN ACTtlS APOSTOLORMM. «nfitl
idipsH»!.In Groecoita legitur : Dominas autem au- JS;pta liumauiiate venlurus est de C03I0ad juaicandura
gebat qui sqloi fièrent Ecclesioe, ac deiiide altéra, vivos et mortuos, quando omnes inîmici ejus sub-
narratio ineipit. denlur pedibusejus, elrestituenîur omnia quaj locu-
CAPUÏ ni. lus est Deus per omnes proplieias ab inilio saeculj;
In idipsum autem Petrus et Jeannesascendebant quia, cum sanclis omnibus ad aîternam vitam cum
in templumad homm orationis nonam. Quod supe- Domino intraiilibus, réprobi cum diabolo omnes
riori senteulièjla potest aptari : Cum Dominus perpétuas poenas subibuni, niiiil reslabil omnino,
quotidie praedicantibusapostolis in Ecclesiam suam quod propbeta?nobis ullra sperandum promittant,
credentes aggrëgarel, asçendebant aposloiofum eo quod ulraque pais, et boni scilicel et mali irre-
primi in templum, Deum rogaturi in idipsum, id est, vocabiietn in ullimo examine seniénliam a justo
ut Ecclesioesuaa'semper augmenta procuraret. judice percepèrint. Multumque falliiiir et fallit Ôi'ï-
Et protinus consolidaloesunt bases ejus et piaillai. genes, qui se posl hoc judicium longissinio liceï
Bases nomen Groecumest, et in ipso Graco sic lemporum distante intërvailo, ciim çaètèris peccaio-
positum, quod Latine fulluras sigriifical : quo nommé ribus, qui a sinislra judicis cumdiabolo missi fuè-
gressusejusconlirmatosiiidicat, sicut eliamLatine qui- j rint in gelierinam, îiberândum puïâl, et ad rëghuni
dam inlerpretali sunt. Sed s,cienduniest qubdgressûs B 1 coeleste péfdiicenduin, quasi hoc éis promittenio
prqprie apud GraecosBiaëny-azcvet nopia.iyoçanlur. propiiéta qui ait : Et ctaùdentur ibi in carcefem, et
Et impleti sunt stupore et exstasi. Àlià Ëditio pro post dieé mulios visïlahuntùr (liai, kxtv), cum mâiii-
exstasi, id est, excessu mentis, admiraiionein non festà sit juxià sânbs sè'nsus proplietad séiitéhlia, qua
proprie posuit; quia major admiratio solel non- hosles ac persécùtorës sanct» Ëçclësire slngùios in
nunquam menlem ad excessum deducere, et ultra dïe ëxitus sui in gëlièiinam ràpiéndos praedixit, sed
consuetum cbgilandi modum ad alliora transferre. cuncios iii die judicii ad rhodiciim iride rélaxàndbs
Deus palrum nostrorum glorificavil FÛium suum prsèvidit, dùiri, ïecëptd cbrpdrë immoriàli,^ dëniio
Jesum, quem vos quidem tradidistis, elc. In GroecoL dupiieeni in poenàm mortis praecipilëntûr aélerhai.
habetur consequenlius : Deus palrum nosiroruin Naiu et hoc prophetahi ih Iiac sènlèniia iniëndisse
glorificavilpuerum suum Jesum. Conveniebat nam- sequenlia ipsiûs vërbà declàra'ni, qui cum dïxïssël :
que utsermonem de Dominobis qui eum occifleraiit, Et post diesmulios vuiidbunïur, èonlF.niiôsiiu'jècit :
faciens doclor sapiens, primo hnnianitalis, qbaV Et ëruliescëilûha, et confûndèlursol (lbïd.), qùocîin di'é'
tradi et interfici poluit, récordaretur ; dëinde paù- judicii futuriini ndn sdlûni prbbbëtid, èèd et êvànge-
latim resurreciionis gloria ejiis patefaclà, Dëuih , lica vërbà déclarant.
qunque hune et Dei Fiïiunî ëssë declara'rët. t)ériïqde ^C ; iloysès quidiin dixil ; Qùid propltëianivûbii'siiè'ci-
pa.iilopost Âu.ctoremeum vite âppelïàt. Et in ciaù- tavii Dominus Deus vèstefde ffùtiîbusvëéiris,ïanquatiï
suïà sérhibnîs apérlius : Vobis, iiiquii, primum Deus meipsuniaudielis jùxià ômiûâ qu'à loculus fuerll »d.
suscitonsFilium suum, mi'siieum bènëdicenïemvobïs, bis, etc. Inidum hiijiis ld'ci ih Graco plus hàbël :
ûl deieanlur vestra peccatà, ht cum vënerihi ïëmpôra Moyies quidem dixil ad paires vesiros : Quia prbplië'
refrigèrii a conspeciuDomini, ïuiic vés'lrà dëleaniur lam vobissuscilavitDominus Dëùs.vèsier.Patet aùtenx
peccata., Tënipbra autem rèjrîgèrii discretidiieift virtus seiiléiilioe, quia Ddniin'u'snbster dé populo
univérsalis judicii et justoruiti rédemptibnis dicit, Israël vcrïlaleni carnis assùmpsit, appareils in simi-
de quo ipsi tribuîaliones quidem pàssi, séd spé sâlvï litudinem Moysi, ut sicut ille carriàlemIsraël caird-
facti diennt Domino in psalmo : Tràiisïvlmûs per moniis et sacris legaiibùs instruclum ac piirificaium,
igneni et âquam, il induxisii riô'sih're[rigkriiïm(Psàl. in lerram repromissionis inirdduxit, ilà et Dominus
LXV).Tune eiëniriTpiëne dëiëbunîu'r hoslra pëccalà, per graliam Evangelii spiritalem Israël de iotô orbe
cum virtute resurreciionis novîssïmâ hiimi'eà dës- congregans, ad coeleslia régna plè!'ducérei.Et sicut
trucia fuerit mors (l Cor. xv). Ih quàdani l'rànsla- illi qui legemMoysicontempséruntdeterrarepromis»
lionéîiùnc vèrsùiii.ïta propter explànàtionëhi sëiisus _ sionis sunt ab ininiicïs naiibhïbus éjecii, sic et bi qui'
'
positum învenimus :'Ul cumvënerihi tëmp'orà rëfri- floctiïnam evangeiiceégratiaé des'pëxérûnt dé coeiû
gërii, vehiàni et vobisa facié Domini. Et rêvera ïiï sanctorum per iiliores spiritds expëHantu'f. Hoc est
Graêc'oéic scriplum est, cum addifainento prbhomînîs enim quod sequittir :
iïlius : Dt cum venerhït vobïs lenipora rëfngerïï'à Ërit autem, omnis anima quiècûtiquenon audiêhi
facieDemini. p'roplieiamillum, exlerininàbiïûrâeplebe.\érvim îiotâri-
Quemoporiei côeïumqùiâernsûscïpërëusquein tenï- dum quia beatus Petrus hic non vérb'aMosaicoèséii-
pora resiitulionïs'omnium,qùcbloculus esl per os sa'n- tenlice, sed sensum lenèrë curavit. Scriplum namque
florumsuoruma soeculop'ro'plietarum.Hocest qtiodei- est ih Deàiëionomio, dïcënié Sioys'edd filids Israël :
dem DominoJes'uCliristoa DeôPâtre diclum Psalmistâ Pfophetamde genleluà,elde fratribus tiiissicuimè,sus-
leslatur : Sè'déa âëxlris meis, dàiiec ponam inïnncôs cilubit libi DominusDeiistuus, ipsùm atidies, ut peiisli
luos scabëtluinpédiiirïlûorum (Psài. cik). Assunïpl'ùs ' a DominoDéo iiiô in llcirëb (Deût: xviii). Et paùlo
namque est ih c'oèlu'm,et 'iëdét à dexîris Dèi. Iii qûa post : El ail tfbmiiiusDeus mihi, Bene omrila Ibcùti
niuiirum sede paternae majestatls sbm'pér divinitùs suiil : pjoptielam susciiàboeis de medio fralrum siio»
manét, nëque indë unquam àbïù'it, vérùin ïn-às'sum- rùmsimilem lui, et ponamverbamedin oré ëjus, lo§ùé«
10ÔT BEB.E VENERAB1LISOPP. PARS H. SEGT. I. — EXÉGETICAGENUINA. 4008
turque adeos omniaquoeproeceperoilli.Qui aulemverba A habelur plus, El seniores IsraeLaudile. Similiter in
ejus qua;loquelurin nomine meo audire noluerit, ego sequentibus, ubi diclum est : In hoc isie astal coram
ullorexistam (Ibid.). Pro quo Petrus posuit : Exler- vobis sanus : in Groecohabetur : Coramvobis sanus,
tninabiturde plèbe, manifestius insinuans hune esse Iwdie, et in alio nullo.
modiiBidiviiioe ultionis, ut qui coeleslià mandata Vidéntèsautem Pelri conslanliam et Joannis, corn-
contemiiunt ab eleclorum sorte reddantur exlorres. perloquod hominesessent sine lilleris et idioloe,admi-
El liic ergo et mùltis aliis in locis, ubi aposloli et rabanlur. Sine'Iitteris dicitur, non quod litleras nes-
evangeiislae de Yeieii Testamento exempta posue- cirent, sed quod granimaticoe artis peritiam non
runt, perspîcuum est ëos Scripiurarum sensuni quoe- haberëiit. Nam in Groeco apertius, pro hoc verb'o,
sisse, non vèrba, nec magnopere de ordine sermo- uypi.jiii.KToi., hoc est, illitlërati, habetur, idiolaeaulem
nibusque curasse, ut inlellectui res paterel. proprie hfiperili vocaiitur. Denique in Epislola ad
Dicensad Abraham : El insémine tuo benedicenlur Corinlbios, ubi scriptum est : Et si imperitus sermo-
omnesfamilioeterroe.Ex ulroque hoc lestimbnio et ne, sed non scicnlia(H Cor. xi), pro imperiloin Groeco
illo videlicel quod ad Moysen,et illo quod ad Abra- liïiùrn; habetur.
ham a Domino promulgatum est, et s.everiias ejus Quia omnes clarificabanl, id quod faclum fuerat.
et bonitas declaratur : bonitas quidem in eis qui, " Melius habelur in Groeco: Omnesenim glorificabant
accepta fîde Ghrisii,beiiedici merentur ab illo; seve- Deum, in eo quod faclum fuerat. Et quod in nos-
riias vero in Hlis qui meritb sui conlemptusëtinobe- tris Codicibus addiium est, In eo quod acciderat,
dientioede plèbe benedictorum exlerminanlur, id in Groeco non habelur. Et quidem glorificabant
est, extra terminqs oelernse bealiludinis ejiciuniur. et clarificabant ex uno, Groeco,quod est È56?«Ç»V ,
. lia autem diclum est : In semine tuo benedicenlur soient indifferenter in Lalimim transferre, sed
omnes familial tërroe,quomodo in Evangelio dictum dislat inter clarilicari faclum , el Deum in facto
est : Erat lux vera quoe illuminai omnem-hominem clarificari, sive glorificari. Clarificari namque facta
venientemiii mundum (Joan. i). Non enim vel omnes sive dicta aliqua, esl in nolitiam hoec plurimoruni
familioeterras Jbenedicuntur in Cliristo, vel omnis lama vulganle deiërri, quod eliam de humanisrébus
homo veniens in mundum iiluminalur a Cliristo,cum mirifice gestis fieri potest ; Deum autem clarilicari,
plures mùllo sint quse in tenebris et maledictione, sive glorificari, in faetis hominuin, propriurn est
qua nali sunt, primas transgressionis vitam transi- chrislianoe pietatis et humiliiatis, proecipiente ipso
gentes, vel eliam pejora addentes, in oetérnum dam- ac dicenle : Videanl opéra veslra bona, et glorificent
nenlur. Sed intelligendum quod in semine Abralioe,f, Païrem veslrumqui in ceslisesl (Matlh. v).
hocest, inChrisiobeiiedicantur omnes familioeterra, Quare fremuerunt génies, et popuïi meditalisunl
quoeeunquebenedieendoesunt; ejusque gralia iilu- inania? Non quasi nescius interrogat prophela, sed
minetur omnis homo, quicunque ad sortem sanclo- vesaniam mirando impiorum corripit eos qui adver-
rum, quoeest inluce, pertinëUnec sil aliud nomensub sus DominumSalvatorem,jiïhil'ab eo loesi,imo mullis
coelàdalum hominibusin quooporleat nos salvos fieri beneficiis adjuti, consurrexerunf. Génies autem pro-
Act. iv). Quamvis et ita recte possit intelligi, nullam pter milites Romanorum, populos propter Judaeos
esse cognationein, sive faniiliam lerrae, in qua non posuit. Unde apte génies fremuisse, populi autem
aliqui benediciiohem supernae hoereditâtis acci- meditali esse inania adversus Deum dicuntur. Ju-
piant : ex illis dico familtis, sive cognationibus doeorumnamque proceres sedula meditaiione, quo-
sepluaginla et dtiobus, in quas post diluviuinin con- modo Dominummorti iraderent, tractabant ; milites
slrùclione turris divisum esse genus huùianum legi- veronihil ei intulisse, nihil insidiarum leiendisse
mus. Benedicenlur ergo in semine Abrahoe,vidélicet reperiunlur, sed tanlum in contumeliam et morlem
Médiatore Dei et hominum homine Jesu Christo, ejus imperiis obtempérasse proesidis. Unde et# fre-
omnes elecli, non solum qui post Incarnationem ejus mere dicli sunt, imperito scilicet motu alque incon-
in eum crediderunt, verum eliam hi qui Incarnalio- D dilo agitaii; et quia freniiius proprie ferarum est,
nis ejus lempora nascendo in carne proecesserunt. merito fremere dicli sunt qui, ralione poslposila,
Omnibusnamque idem homoDeusadcoelosascendehs, belluino furore succensi sunt. Quod autem populi
januas regni coeleslis aperuil, omnibus in die judicii inania meditali esse perhibentur, respicil ad hoc
dicturus est ; Venue, benedictiPairis mei, percipite quod in proecedentepsalmo de bealo viro dicitur :
regnum(Matlh. xxv). Sed in lege Dominivolunlasejus, el in legeejus medi-
CAPUT IV. tabitur die ac nocté (Psal. i). Sicut eniin bealusest
Supervenerunlsacerdoleset magislralustempli. Ma- qui in meditaiione divinoe legïs suum lempns omne
gistralus numéro singulari legenduni est, quod ex transigit, ita perpètuis est miseriis jure depulandus
Grasco. facillime claret, ubi o-Tpamyoçsingulariter ille populus, qui non solum a mëdilanda Dei lege se
scriptum est : pro quo Latine in quibusdam Codi- superbiens avertit, sed et conira ipsum legis aucio-
cibus proeposilumtempli , in aliis rectius proetorem rem Deum ac Dominum suum crebra sese medita-
templi scriplum invenimus. Nam Groeceproeioror/>«- iione insanus exercuit.
Tiîyôf,magistràtus aulem sive princeps v.pxuv dicitur. Astiterunlreges tente, el principes convenerunlin
Dixil ad cos: Principes populiel seniores.In Grçtco Miumadversus Dominumet adversits Christum ejui.
{ .. ••- -
«000 LIBER RETRACTATIONI5 IN ACTUS APOSTOLORUM. 1010
Principes Judoeorum, et ipsum Pilatum dicit; reges A j clos Dei famulos xaivoSkaç Groece, id est, com-
autem plurali numéro propter Herodem telrarcham muniter vivenies, el -MivôGtahabilacula eorum
ponit, sicut sequenlia apostolorum verba leslanlur. esse voeala ; fîi«-j namque lingua eorum vitâm
Quamvis possit recte plurali regum appellalione de- constat appellaiï, non eam vitani quoe morli con-»
signari ipse Herodes leirarclia, qui in nece Doniini traria esl ; sed illam dumquoerimus,qua' quisconvêr-
consehsum proebuit Pilato, et ille ejusdem nominis saiione vitam ducat, in militia, an iii agricullura,an in
et inalilioe,qui in persequendo Dominum mox natum arte qualibet honesla, vel turpi, monachus sit, an
pueros necavit;in Belhlehem. Qui etsi non eodem lem- laicus, an clericus. Coeterum,vila qua a morluss
pore, eodem lamen odio ac nequilia mentis, cumprinci- discernimur Ç«ïjnuncupatùr a Groecis. Qui ergo ila
pibus JudoeorumadversusDominumastiterunlel conve- vivunt ut sint eis omnia communia in Domino,rëcle
nerunl in uhum. Notandum autem quod horum composilo ex duobus»uno,nomme, y.oivoëÎTai vocan-
versuum lalis est concalenatio, ut et prior de se- tur. Quoenimirum vila lanio coeteris soeculi hnjus
cundo accipiat clausulam, qua dicitur adversus Domi- conversaiionibus felicior est, quanto slatum futuri
num el adversusChristum ejus, el secundus de primo soeculieliam in proesenli imilatur, ubi sunt omnia
accipiat adverbium quare, ut sit plena ulrîusque po- omnibus communia bona beatis, cernenlibus ejus
siiio : Quare freniaerunt génies, et populi meditali B gloriam, a quo omnia bona sunt ; et quia ibi somma
tunt inania adversus Dominum el adversus Christum pacis et seeuritatis gralia régnai, reeie civilas in
ejus ? Quare astilerunl reges terroe,el principes conve- qua hujus vilae typus proecessitJérusalem, id est
neruntin unum , adversusDominumet adversusChri- Visio pacis, dicta est. Unde nolanda rerum simul lo-
stum ejus ? Reges autem terroedicit ad dislinctionem corumque distnnlia, siquidem in opère superbioe
eorum quilius in terra peregrinanlibus regnuhi ser- lurris, lingua et mens humàni generis cum esset
valur in coelis. una, merim iniquitalis discissa est, ita ut cum om-
In eo quod manum tuant exlendas, sanitates el si- nibus ibi linguis loquerenlur homines, nenio lamen
gna el prodigia fieri per nomensancli Filii lui Jesu. In proximi sui voluntatem aul verba cognoseerei. Porro
Groecohabelur, Per nomen sancli Pueri lui Jesu : in Jérusalem eoedenisunt lingûoemcrilo humilitatis
quod magis apostolorum votis congruere videtur, uniioe, unaque omnibus lingua, eadem erat volunlas
qui per omnia satage'bant ut homo quem crucifixe- et anima. Quod nimirum usque hodie loto orbe ge-
f unt Judoei,clarescentibus per nomen ejus miraculo- rilur, dum electi in muliifaria divisione loquelarum,
rum signls, in coelumassuhiptus, et Dei esse Filius uno ac non diviso corde el intenlione,Domino famu-
innotesceret. lanlur ; at vero reprobi ila omnes diabolo deserviunt,
El loquebânlurverbumDei cum fiducia. In Groeco** ut eadem servilus même et pugnaci plerumque inter
habelur addilum : Omnivolenii credere. Sed et in se studio et ceriamine geratur, propier quoe eorum
sequenli leclione, cum dictum esset : Multiludinis civitas recte Babylon, id est, confusio nominatur.
aulem credentiumerat cor unum el anima una, et hic Joseph aulem qui cognominalus esl Barnabas ab
In Graecis exemptaiibus, quod nosiri Codices non apostolis, quod est inlerprelalum filius consolationis,
habent, adjuncltim est : Et non erat separalio in eis lévites Cyprins génère, cum haberet agrum vendidit
«/la. Acdeinde, quod et in nostris Côdiçibus conti- illum, etc. Mirum quomodo hune Barriabam, qui
nelur subillatum : Nec quisquamillorum quoeposside- postea cum Paulo gemium esl ordinatus aposloïus,
bantaliquidsuumessedicebanl.Quamsententiam eliam ' ac posl longum ejus conlubernium dënuo Cyprum,
bealus Cypriamis in libro Teslimoiiiorum tertio sic unde ortus fuerat, proedicaturusrediit, Eusebius, in
posuit, dicens: « Turba autem eorum qui crediderunt Hisioria ecclesiaslica, de numéro esse sepluaginla
animauna ac menleagebalur ; nec erat inter illosulluni discipulorum Domini Salvatoris arbitratur, cum ma-
discrimen, nec quisquamsuum judicabat ex bonis quoe nifeste scribat beatus LuCas eum post ascensionem
eis erant. » Convenu autem hic locus el aptissima '" Domini ad discipulatum apostolorum venisse ; nisi
rationeconcinit ei quodsupra diclum est, quia qui Spi- forte putanduin est eum prius ita discipulatum Clirisli
rilum sanclum acceperunl in die sancioPënieeostes, secutum, ut needum reniintiaveril omnibus quoe
cum omnes Galiloeiessenl,cunctorum qui dediversis possidebat. Quod uirum evangelicoedoctrinoeconve-
mundi partibus aderant et Judoeorum et proselylo- nerit, cuivis facillime patet.
rum linguis loquebânlur. Illic etenim per adunatio- CAPUT V.
• nem linguarum discrepanlium pulcherrimo proesagio Exsurgens aulem princeps sacerdolum, et omnesqui
designabalùr, quod sancta Ecclesia per donuin cum illo erant, etc. Hoeclectio in Groeco ita incipii,
ejusdem Spiritus in diversis per orbem nalionibus respiciens ad priora : El videnshoec,exsurgens prin-
et linguis unum esset cor et animam habitura.' Non ceps sacerdolum.
enim omnium credentium est linguis Ioqni omnibus, Ut audierunt aulem lias sermones magislralus tem-
sed diversarum adunatib linguarum in fide Clirisli pli, et principessacerdolum,ambiebanl de illis quid-
indicio fuit, quia Dominus unus, una fides, unum ba- nam fierel. Et hic magislralus singulari numéro le-
-plisma,ùnus Deus el Pater omnium(Ephes. iv). gendum, sicut eliam in sequentibus ubi dicitur :
Sed erant illis omniacommunia. Latine communia Tune abiil magislralusin templumcum minislris.Groe-
Groecedictinlur xnva, a quo nomine consial perfe- cum namque exemplar utroque in loco singuiariter
ÎOil BEDJE YENERABILIS OPP. PARS II. SECT. I. — EXECETICA GENUINA. 1052
çipaTriyoç,id est. yroetor,.babet. Verum sciendum .A in Groecohic plus habelur : Nequems, nequeprinci-
quod hic locus plus habel in Groeco, ila enim scri- pes resiri.
ptum est : Ut qûdieruni autem verba hoec sacerdoles Ne forte elDeorepùgnare invenigmini.Pro eo quod
M magislralus templi, et principes sacerdolum, mira- nos^ha.beniu§Deo repugngrç, vel, sicut quidam in-
)qnltir, et ambigebanlde illis, guidnam mit hoc esse? jerprela.ti sunt, Deo répugnantes,, ip Groeçpunum
Et.jnlerrogavït^os princepssacerdotumdicens: Proe- iipnien est pp,|jtum, f.so^a^qi. Qu.qdidep cpmmemo-
pipjpndeproeçepjmusvobis,etc. Çonsequeniiushabetur . randum pu(ayi, jit çum in iiislpr|is feoft^oçaut
in Çroeço: Notîne proeçipiendo proeçepimustio&js? Sfop.^Jav j.nvenimus, yirtuiejn ppipipis ceriius .sçjre
ita •-,-.
•Namque logui magis interroganii.convenit. .ppssimus,
Prédire opprtel Deo magis quam hominibus. Inter- :'!'
."".' "\ ".' ÇAPqTVL, .
rogatiye Legiturin Groeco: ObedireoportelDeo magis, JJos statuerunl anteçpjispecluni apostolorum, et
an, heminibus.' et apte siuitam ac '(emerarja'mppn- pwilesjmppsiizrunl fis manus. Non iUi qui eo§ sla-
ti.ficis inlerrqgaiionem Apbsto)i fixa ac prudenli re- tperunî', sed apqsjoli, inippsuerjint e)s ipanus. Ete-
spqnsiqne refutàrunt. nim cQmmunjsquidem dispen^atio exigebat ut mini-
Deus pgtrtxmneslrorum suscilavitJesum. In Groeco slri prp yiduis yiri eligerentur ; y.erum ubi inventi
habet Puerum suum Jesum,. juxta illiid Psalmisloe::,? sunt qui Qigni ad hçip.mïnjslerium es§e viderenlur ,
Dq pptesiaiem piierq tuo ;[salvum fac filium qnciUoe Ci^scentegradatini, utèpjej,proyjdenliacpn
fuoe(Psal. Lxxxvj.. taris, .placuilepsdemleçlqres ipsQsaljaris^qupquesàcri
El nos lestes skmus horntn v'crbomm, et Spirflus ; ac doraïiîici sanguinis,; sicut et refeçiiqnis mensoeque
sançlus gu'em dédit Deus omnibus obedienlibussibi. ^çommunis muliiludhns credentium minislros pfdi-
Np's§umus:testes, quia floriapi resurrepiionis ejus narj : quod probaluin est -verbpqup diçtum est : Et
yïdimus, quia asçendentem in cpelpsoçulis prosecuti oranles imposueruni eis manus. Hoc eleiiim propriura
sumus. .est epruni qui de çpnimpni fidelium nuniero ad sa-
Testa est et Spijilus sanctii.syquia ut magnalia Dëi crosancti aitaris prpmpyenlur officiuni.
vobis licel rçsullanlibus invincibilitcrproedicemus,ipse , Stepjiaifjfs.ttvtempjeriuqgralia et fpyliludinefgciébat
nos sua proeseriftqr'oVpravjt,ipse in nobis loquens hoec prpdjgia.et signa magna [$ populo, In (jroecohabpiur
quoqiië veybafprmdyil. Et hoc est quod eis Dominus . addiluni In komipe•Oçin^ n0n Jesy Clirisli,Sçrjpsi
promisit dicens : Cum aulèm venerilPa'raclcius, quem aulem in proeeedenlj fibrp Steplianiim, jnfgrpr.ejari
ego miitamvobis a Paire, 'S.pirilum'veritaiïs-, qui a çpropalpm,pec longe esta verp quod sçripsi. Yerura
Paire pxôcedil, ille teslinipniumperhibebit de nie, el -, solerlius ediscens, invenï non coronai(ipi Groeçe,sed
vos teslimonium perliibebiiis( Joan. xv) ,'id est, ilje corpnam signjficare Stephanum. Est enim hoc nomen
vos inspiràndp ut Ionuamini, vos autem foras lesti- generis ma'sci'linjapud eos, ideoque yirp c'onyei)iens;
moniun| ioquëndo, "perhibebitis de me. corquaium aujeni crefaiiytpopov appellari, quasi, coro-
$ufgens aulemquidamin çonçilioPhgrisoeu^nomine nahi ferenteih. Deiiique ih psàfmo ubi canimus :
Çgmqjiel, legis doçlor , etc. De hoc Gamajiele.el in Benediçescorpnam pnhï benignitalis luoe(Psal, LXIV),
iibrq sancti CÎemenlis jegimus, quia discipujus apo- versus ille apud Graîçps ita incipïl tyï.oymuç rôv-
stolprun] qçcultg fuerit, sed eorum çonsilio. inter o-KfKvoy. Gujus mysteriùm nominis puloliré exppriens
Judoeosad ipiiigandum eorqm furprem , ub'i néces- Eosebiùs: i'Staiim, inq.uit, pqsi ordinationem suam
sitas jngrupret, sjl maner.é proeeeptifs; sed hoc ita iajîidatus ab bis qui et Dominum ocçidèrunt, per
esse yeraciler geslutn eertissjme hqdie per res'ela- quod et nomiiiis sui Step'hano corona dalur a Chri-
tionem reliquiarum healissimj prpjpmarjyris Ste» stq. j Voçatur autem cprpna apud Groeeos eliam
phapi cunçlis laie .GlirjstiEçclesjoeinnpj,ui|, quoeper neutro génère o-rfftfià. Qupd ided çommemorandum
eum.dejnvirum divina disppsjtipiie facta est. Appa- putavi, quia soepeLatinis etiam libris nomen hoc in-
ruit iiamqpe |n yisjpne sapçlp J)ei fajnulp e,t presby- dituni reperimus.
tère J-.ucianq, ut iden) Lueianus presbylgr ppstmo- ]Q Surrexerunt aulém quidam de synagogà,quoeappel»
dum omnibus Ecplesifssçripsil ; jet ubi sanctus Sie- lalur libertinqrum et Çyienensiuni, etc. Et in ipso
plianus esset tumulatus, simul et Nicqdeni.us, qui Groeconpmeh jibertinorùni. scriptum est. Dicuntur
Dominum cum Joseph sepeliyit, neçnqn et. ipse Ga- autem iibertïni ijlii liberlorum , hoc est, eorum"qui
maliel cum'filïo sup Abibani, suavissîma oslensione ppsl seryilulpm manpniissi ac jjbertate donaii sunt.
perdocûit. Con.sja);jergp..quia de seryiji erant siirpe procréaii,
JR.oslhune exslilit Judas Gqliloeusin diebus prpfes- qui primi adyprsus fidem Cliristi rebellàrunt ; qui
sionif In Groeçphabelur, in diebus àwoyjsKyjjf , hoc eisi èmançipati sunl aflopiinis hpminjbus, servi ta-
esl, in diebus conscriptionis censûs , quomodo eliam men esse pecça.linequaquani des.tiiernnt. In quorum
in historia ecclesiasiica Latine interprelatum ba- persona decenter figuraji sunt nequissimi jS.deiet
bemus. . loîius sahctitatis persecujpres hoerelici, de quibus
Et nunc itaque dico vobis: piscedile ab hominibus ail Pelrus : Supprbia.enim yqnilalis loquenles, pelli-
islis, et sinileillos; In Groeco plus h.abetur : Non ciunl'in dësideriiscarnis luxurioeeos quipaululum effu'
cqjnqujnantei\inanus vêtiras, , giunt, qui in errore conversqnlur, libertalem illis pro-
Si vero ex Dée est, non poteritis d'issolvereeos. Et millenles, çumipsi servi sinl corruplionis(II Peir: H).
.1013 LIBER RETRàCTIONIS IN ACTUS APOSTOLORUM. .:'.;./ ÎOU
C.nî njniiriim servitiili contraria est liberlas Spiritus,. prpphpiarum- Militia .cpeliautem •aliqûando,quidem
: in lpco
quanv habebant Berppnses , jn gppru.m,laude proedi- . angelorflm çxerpîjus appeîlatjjr ihoc lamen
eanjjb.us Paulo etSila djpitur : jffj qulein ergnfjiqbi- vid.ejpr ppnsequpptips , quia milifjam cosli sidéra
liores eorum gui suniThessqlonicoe, quisusçeptmnt ^djxfirïf.,cum prpliniis .addii tesiifiionium ppophetoe,
iserbymcum.qmnj qvidjtqle , guqlidie scrutantes Sçri- ,in.qup sidus DeisuLprp Beo.; tabernacuium iMoloch,
\Hurqs. _ . . -. .^. -..i .pro tabëfna.culp Dpi veri suscepisse cparg.uuntur
Et.non poterpnl rçsjstere sapienlioe,.e.l,Spirifui sqn- Dyrp ceryiceel incir.ciimoisicordibus et uuribus,vos
çlo qufrfpqueb.at^r.Irr Groeco ,hahejiir plus ; El non semper.SpirituLsaijcto resliiislis; Ostehdit-eis circum-
pojeranl resisjeçe sapienlioe,quoezrqlin eo, eiSpkitui içisiQnemproepulii, de :q«a conlra graliam Evangelii
sanclo qui loquebalur: propter quod rcdqrguerenluï. ab gloriabanlur pibii vaiere ad salutëm j qui cogilajio-
eo cum.pmni f}duciq.Çuin ergo MU passent cpniradi- nem et audilum liabere prpbabanlur immundum. Et
çere verjiat.j/
" tunc.submiseninlviras qui diçergnt, pic simyl boec loipendo quosi inlerprelans 'exponit eis
'" . ".'. GAPWTT11- "-'. "' quid gignificaverit Angelusicum'Moysi iii igné flam-
Dixil euteni princepssqçerololjurq. In Groecoadditum jpoe rubi àpparuit, ita,ut r,ubu§ arderet nec-combu-
est Stephqno , ac .iëindesubjppçipin : Si \\oecila.se refelur. Ignis namque Spiritum' sanctum désignât ;
habent. . . '.., Irubus , quod est geniis quoddpm spinarum , peccaia
Qui ait: .Viri fffllTPs,«;patres, qu4ile:.Deus glorioe illips populi flgurate denunliabat. Apparuit ergo
appariùt palri nqslrp Abraham, Quia beatus Stephanus I^loysi Dpniinus in fubp ignem habente, sed non
jnsipiplabatur dj,xissppr,ba blasplieniioein Mpysen,et çpmbus.ia, wt indiparet q,upd ipse quidem cum illu-
Deum., jp ipsp.iniljp siij £er,mpn.isyigijanljsgjiipjs, il— stra tipne alque ardore sancti Spiritus ad erudiendum
lorum ealumiijoepcpurrit (jicens,' jpsum Rgum, qui popultinavenir.el, pps ianîen p.epcaia ejusdem .populi
loquebalur,palribus et prophetis , Deum essç înajp- esseiçonsumptumis, quin potiusejus piis beneficiisille
gtalis et glprjoe, Qjii etiam ubi gd lipysi iisque tem- densissimis suoe nequilioespjneiis semper obsisteret.
pera, lqqpendp pprvenjt, .ipsuin quijje.mdignjs la.u- Ecce video çoelosapertos, QwA Latine dicimus ui-
dibus extulit j sed jl.los rebplles, ejusque yerbjs sem- deo3 Groecedicilur fcmp.û, a qnorïerbo derivalum
per inj)bedienJeS:exslilis.se,prpbayj.J:. Sed nniandum, est nompn thepricoe, id,,est- contemplativoe vitoe. Pet
quanta Utafiir arte {pquend.i; sic etpnim ad suos per- quani nonnul)i pleplprum, in bac adhue vita retenti,
çecutprgs cçepit Ipquj, quasi limerel e.os;: Viri fra-' mundatp diiigenlius ocuio cordiSj fuluroevitoegaudia
[ires ej paires, audile. Qujd lenius., quid c)empnl|us sgeculari divipilus^subliniali, meruerunt ,• quoniodo
çonpiliabat audj}prem, quam ut epmmeridarel Sa)va-, in proesenii sanctus Stephanus , quompdo Paulus,
lorem ? Blande ccepït, ul diu audirelur. El quia hic ï quandoad lertium coelpmraplus est, et multi alii alias.
fuerat acpusa(,us,quod verba djxerïl contra Deum et Unde eliani DeusGroece@?hçvocaj,uj',eoquod univer-
jegem , sicut verum se Deum proedicare principip ss yideajt, pmniaque nuda et aperla sint-oculis ejus.
monstrayii concipnis , ita quoque legïslatioiiem ijlis Domine, ne statuas Mis'hoc peccalttm.-.El cum hoc
exposuil, ut ejus legis esset proedicàtor, ciijds àccu- dixisset, g^grmieit.'PulcbrediciiroMormiuii, et non
sabattir esse vastatpr. Veruni in processu sermonis dixil Mortuûs est. Obtulit enim sacriflciuni dilectio-
cum grrores eorum et npvps redargqerp.t.el yejteres, nis, et pbdflrmivit in spe resurreelionis.
manijesijssinie guajnfjaeauclprija|js animuin Jiaber.ef, CAPUT.VIII.
qua||.lpi a limorp inimici libéra esset sua anima Façlq est aulem initia die perseculiomagna in Ec-
perdoçuit. , . ... çlesia , quoeerat'4lerosolymisy el omnes dispersi erant
Et posili sunt in sepulcro, quod émit Abraham pre.iip per regiones Judoeaiel Samarioe proeler apostotos. Si
argenli. In Groeçphabglur. Pqler. poster Abraham, dispersa Ecçlesia aposlpli.remanserunl in Jérusalem,
flugd îpsum beatps g|.ep)iagus pviçjitqribus;lijandien- ut Lucas ait, constat quia mendaciuni scripsil Ille
dp, u.i'diuljus ap lijîentjus apdirelur a'djecit. r. qui ex persoiia Melitonis episcop'iAsioelibrum expo-
Cumqppjppjnguarel aplemtempus.remissionis,quarn nens de obitu beatoe Genitricis' Dei, dicit-quod se-
cpjifessuferal DeusAbralig, Meliiisjiabetur in Groeco: ' cundpposlascensionem Dominianno aposloli fuerint
Quant pQjJicityserat Deus Abrqlioe,. opines tolo prbe.a4 proedicandum in suam quisque
Et qççcdenleillo ul cqnsiderqrel, faclaestvox D.ç- prpyinciam. divisj : qui universi, appropinquanle
mini ; Ego Deus gafruni tuo,ri{n\.i\\ Groepo'la scri- obitu beatoe Marioe; de lpeis in quibus proedicabaiit
plum est : Factqgsl yp.xdp çoelpdicens a$ §um : Egp yerbuip ppi, elevali in nubibus rapti -snnt Jerosoly-
siim Deiis fialrum tuçruni, çQke cfilççfmenta,de pçdi- jnam, aç deppsili anle pstiuni domus efus, inter quos
bus luis. Lpçu$ enim in quo siqs \çrra sanf{q est, Hic etiam P.aulus, pupprex pers.ecnlqread (idem Giiristi
lpçus juxts iiiprajenj sgnsum hgç admpppt, ul stanles cpnyersus, qui.assumpiqs est cum Barnaba in m.ini-
in Ecçlesia, qijoe.mprito )erra sancta yopatur, mprr steriun) genlium : quoe scriplura etiam specialiler de
luis operibps renup.tiemus. Jpaniië appsiolp rpfert, quod eo tempore Ephesi proe-
Et trgdidil eossgryire ntHtfioeçoeli, tiçyt sçxiptum diçayerit : qqoeçuncte verb.is beati Lucoeaperle con-
esl in UbrQgrophelarum, Nume.rosingulari dicjt quia tradiçup}, quibps narrât apostolds, coeleris lidelibus
diiodeçim p'rophetarum unus apud Hebroepsliber est, a Jerosplymis prppiilsis, remansissp ib|d.ei|i, et proe-
et non libri duodecim, juxla numerum eorunidëm dicasse per omnia, donec Ecçlesia per loiain Ju?
•iOlS MIDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 1016
doeam et Samariam et Galiloeam pacem liaberet^,A nus, et de quibus Dominus in parabolà Evangelii :
Quod in uno anno perfici non poluisse nulli dubium Semenautem bonum, hi sunt filii regni (Matlh. xm).
: est. Qui etiam manifeste insinuât Paulum non se- Disseminatumest ergo hoc semen pér regiones ut
. cundo post aseensionémDomini anno, sed Iongopost messis fidei, quoein JerPsolymis coepiaest, primo
L tempore in minislerium genlium cum Barnaba ordi- Judoeamet Samariàni, deinde lotum orbem implerët.
; nalum. Absil aulem ut credamus bealum Joannem Denique de eisdem dispersis sive polius disseminaiis
j apostolum, cui Dominus in cruce matrem suam vir- in sequentibus lëgimus qiiia non solum ïudoeis, sed
| gînem virgini commendavil, post unum annum re- et Groeëisloquebânlur verbum, nascentisque in An-
eessisse, et ëani reliquisse solam, ac lanio lempore tiochia Ecclesioe per hos nobilissima sunt funda-
dejeclam, ut etiam corpus suumdefuncloe timeret nienta posita.
ab hoslibus esse comburendum ; eumque, post- Philippus aulem descendrai in civilatem Samarioe,
quam raplus esl in nubibus, ad se redisse velul obli- et proedicabatillis Christum.Et hic ex numéro disse-
tum sive incuriosum sui, sollicita precaretur dicens : minalorum erat, qui primùs SamarioeChrislum proe-
« Rogo le, fili Joannes, utmemor sis verbi magistrilui dicabat , coeplumqueper diaconum , quod ait apo-
Domini mei Jesu Clirisli, qui me conimendavit tibi. . stolis Christus : El erilis mihi lestes in Jérusalem, el
Ecce ënim vocala ingrediar viam universoelerroe.Au-; m omniJudoeaet Samaria (Ad. i).
divi aulem consilia Judoeorumdicenlium :Exspecte- Vir autem quidam, qui anle fuerat in civitalemayus
mus diem quando moriatur quoeponavitJesum Naza- seducensgenlemSamarioe.Pro eo 4uod esl seducens,
rennm, el corpus ejus comburamus; nunc ergo, flli, in Groeco scriptum est ÊÇIOTÛV , quod significat in
curam habeto exsequiarum mearum. > Hoecideocom- exstasin,id est, mentis excessum, sive sluporem el
memorare curavi, quia nonnullos novi proefalovolu- admiralionem, conveflënsi per oslenta videlicet proe-
mini contra auctoritalem beati Lucoeincaula lemeri- Sligiorum suorum.
tate assensum proebere. Cuiauscultaba.nlomnesa minimousquead maximum,
Curaveruntautem viri limorali Slephamim, et fece- dicenles: Hiceslvirlus Dei. Hic, non adverbium loci,
runt planctummagnum super illum. Hujus planclus sed pronomenesl. Quasidicéreiur : Isle est virlusDei.
cl interfeclioiiis heali Stephani bene meniinit liber Pecunia tualecum sit in perditione. Reclius scri-.
revelaiionis reliquiarum ejus , cujus et supra men- biliir, tu perditionem, juxla auclorilalem Groecam,
tionein feciniiis, in qua referlur Gamaliël dixisse in quam in perditione. Neque enim in ea perditione,
visionë inter alia Luciano presbytero : t Ego sum qua homo nefarius erat damnandus , pecunia ejus
Gamaliël, qui Paulum Clirisli aposlolumnulrivi, et /5~simulerai Cumillo fulura, sed pecunia quam pro
Iegem docui in Jérusalem. Hic niecum in Oricniali sacrilego niercalu offerehataposlolis, secum retinere,
parle monumenti jacet ;-ipse est dominus meus Ste- illis accipere noleniibus, jussus est, et hoc in perdi-
phanus, qui lapidalus est a Judoeisel principibus sa- tionem sui, ut hujus nimiruin causa pecunioe,quàm
cerdolum in Jérusalem pro fide Clirisli foras poilam obinjustam ehiplionem cohgregaverat,poenasluerel
quoeest ad Aquilonem, quoeducit ad Cedar; ubi die oeternas.
ac noclejacuil projectus, ulsepulturaeinondaretur, CAPUT IX.
secundum mandatumlmpiorum principuiïi, ut a feris Ecce enim oral, el videl virum Aiianiamnomine in-
consumerelur corpus ejus.'Ex Dei autem voluntate troeunlem el imponeniemsibi manus. In Groecoha-
non letigit eum urius ex bis, non fera, non avis, non betur ila : Et viditin visu virum, hoe esl, èvipiip.vTi,
canis. Ego Gamaliël compaliens Christi ministerio, quod nomen el Juvencus presbyler in evangelico
el fëstinans habere mercedem et partem cum sancto carminé posuit dicens Î
viro fidei, misi per noctem quanios noveram religio- Horamatishujusceexpertesredditecunctos.
sos, et in Cliristo Jesu credentes, habitantes in Jé- Apparel ergo quia per triduum illud, quo coecalus
rusalem in"medio Judoeorum: el honatus sum eos, futuram lucis gratiam exspectabal, nequaquam olio-
et necessaria subslantioeministravi, ac persuasi illis jr»'sus torpebat, sed divina polius illustratione subli-
occulte ire , ut portarent ejus corpus meo vehiculo malus arcana ccelesliarimabatur ; estque, ni fallor,
in villam meam, hoc esl, in Caphar Gamalan ( quod credibile, quod eo tempore myslerium evangelicoe
inlerpretalur, villa Gamatielis),viginla millia habens dispensaiionis edoctus fuerit, de quo ipse glorialur
a civilaie ; el ib'rfeçi illi planctum fieridiebus qua- ad Galalas dicens -.Neque enimego ab homine,accepi
draginta quinque , el ponïeum in nieo monumento illud, neque didici, sed per revelationemJesu Clirisli
novo in Orientali theca, et proecepi eis quoecunque (Galal. i). Et paulo post : Ciml autem placuit ei qui
necessaria erant, pro'ejus planclu ex meo dari. » me segrcgavïtde utero matris nieoe, et vocavitin gra-
Jgilur qui dispersierant, perlransibantevangelizun- tiam suam, ut rëvelaret Filium suum in me, ut evan-
les verbum Bei.Vto dispersi, in Groecohabelur dis- gelizareniillum in gehlibus,continuanon acquievicarni
seminati, id est, disparenles a. Nam ipsi erant de el sanguini, nequeveniJerosolymam,etc. (Ibid.). Sed
quibus dixil Isaias : Omnes qui viderint eos , cogno- el hujus libëlli lextus quo subditur : Fuit autem cum
tcent illos-,quia isti suntfseméncui benedixit Domi- discipulisqui erant Damasci per dies aliquot, el eon-
0 Forte scribendum diasparenles, -uod in exemplariLGroecolegitur'StKo-irKfsyrer, sonalque Latine dissemi-
1017 LIBER RETRACTATIONS IN ACTUS APOSTOLORUM. Ï01?
linuo in synagogisproedkabal eis Jesum, quoniam hic A tabat se jungere discipulis, et omnes limebanl eum,
est Filius Dei(Act. îx), nequaquam eum ab hominibus non credentes quia esset discipulus , donec Barnaba
aliquid didicisse asseverat.sed tanlum post baptisma narrante didicerunt. Cum ergo constet quod Paulus
Eiaiim docloris eximii minislerium suscepisse confir- post annos 1res suoe conversionis venerit Jerosoly-
mai. Illi ulique comparandus, de quo scriptum est : mam, et apostolorum fuerit numéro sociaius, exi-
Quia eloquiumDomini inflammavit eum (Psal. etv); stons adhuc, ut ipse scribit, ignolus facie Ecclesiis
Consiliumfecerunl Judoei, ut eum interficerent. No- Judoeoe, quoe erant in Cliristo, errant mullum qui
ta facloesunt aulemPaulo insidioeeorum; custodiebant apocryphorum libros sectando pulant eum, secundo
aulem et portas civitatis die ac nocle, ut eum'inlerfice- post passionem Domini anno, in apostolalum gen-
rent. Non Judoei-custodiebant, sed ipsi cives, cum tium cum Barnaba jam fuisse ordinatum.
rege suo Arctha, ut ipsequi obsessus est et evasit Ecçlesiaquidem per tolam Judoeam el Galiloeamet
Aposlolus scribit ad Galalas. Et gentiles namque et Samariam habebat pacem. Ubi Latine dicitur per lo-
Judoei quamvis inter se discordent, in Christianorum tam, in Groecohabelur v.aiïôïtiç.Unde notandum quod
semper insecutione concordant. ex eo catholica cognominatur Ecçlesia, quod per
Cum.autemvenissètin Jérusalem, tentabal jungere loluni orbem diffusa in una pace versatur.
tt discipulis. In hoc versu in GroecoPauli nomen est B . Et consolalionesancli Spirilus replebalur, sive multi-
apposilum : Cum venisselautem Paulus in Jérusalem, plicabatur, ut in Groecoscriplum esl. Pro en quod nos
non quia illo adhuc tempore sic vocarelur, prinsquam dicimus consolalione,Groece'diciturTc«.poaù^<rei : unde
Sergium Paulum, Gypri proconsulem ad fidem Cliri- claret manifesle, quod ideo Spirilus sanctus Para-
sli converteret, sed proeoccupandonunc ila vocaïur, clelus cognominatur, quia, fidelium corda illustrans,
opportune dicente beato Luca : ibi proesigna're,quia Ecclesiam loto orbe multiplicat, et sua gralia replet.
Paulus esset vocandus, ubi eum primo post conver- CAPUT X. ,
siouem Jerosolymam venire, el aposlolis junclum El accersi Simonem, qui cognominatur Petrus ; hic
esse narraretj ut unde paulo ante superbus Ecclesioe hospitalur apud Simonem quemdam coriarium, cujus
perseculor exierat, ille nunc humilis Ecclesioe pro- domus est juxla mare. Omnia plcna figuris spiritua-
pugnator inlrarei. Nam quia paulum Latine modi- libus in Scriplura sancta, etiam nomina et posilio
cum significal, ji re Paulus ille vocari maluit, qui locorum. Hospilatur Petrus in domo Simonis, id est,
inler maximas virtulum operaliones humilis perma-. obedienlis ; el ipse est coriarius, quia doctor Eccle-
nère non omisit. Neque enim pulandum est Paulum sioe; ibi gratam habet mansionem et hospitium dile-
sive Petrum Hebroea,et non polius Latina vel Groeca r clum, ubi obedienies invenerit audilores, ubi eos
esse vocabula, cum conslel llebroeos p lilleram non qui castigent corpus suum, et serviluli subjieiant
habere omnibus modis. (l Cor. ix); qui a Deo miinili in Virlûlum arce con-
Barnabas aulem apprehentum eum dùxit ad apo- sistant, ut omnes soeculilahenlis undàs trânsgressi
ttolos, el narravit illis quomodoin via vidissel Domi- tranquilla mentis liberiale despiciant. Hoc enim est,
num, etc. Quando hoeclacla sinl, el ad quos aposiolos Simonem coriarium domum , in qua Petrum recipiat
Paulum deduxerit Barnabas, ipse Paulus osiendil, in una parte civitatis, quoe est juxla mare, habere,
scribens ad Galatas : Cum autem placuit ei qui me perfeclos verbi audilores illa in sancla Ecçlesia con-
tegregavil de utero malris meoe;et vocavil per gratiam versationem lenere, quoe vel fluxam soeculigloriam,
suam, ut revelaret Filium suum in me, et coetera, us- vel temporales ac volubiles ejus lerrores, una fidei
que dum ail : Deinde post annos 1res veni Jerosoly- non ficioeconslantiaspernant.
mam videre Petrum, et mansiapud eum diebus xv. Cecidil super eum mentis excessus, el vidit coslum
Aliumautem apostolorumneminem vidi, nisi Jacobum apertum. Apertio coeli futuram jam proxime gerili-
frairem Domini(Galal. i). Quod ergo Lucas subse- bus revelaiionem coelestiumsacramentorum,el ipsum
quenter dicit : Erat aulem cum illis intrans el exiens regni coeleslis pandendum désignai introitum.
in Jérusalem, hoc per dies quindecim quibus se cum V\ Surge, Petre, occideet manduca. Quod Latine di-
Peiro et Jacobo mansisse asseverat, acliiatum esse cilur occide, hoc Groece hec in loco dicitur Sûo-ov,
credibileest. Elquodsequilur, ipse in Epislola: Dein- quod non générale occisionis verbum est, sed illius
de veniin parles Syrioe et Cilicioe(Galal. i), el hoc occisionis proprium, quo boslioe Deo immolantur.
quomodo sit faclum, Lucas sic consequenter insi- Nam et hostia sive sacrificium Groece etio-îa, et allare
nuai dicens : Loquebalur quoque el dispuiabai citm 8uc-£K!TTïip£ov vocalur. Et in psalmo ubi canimus :
Gra'ris, illi autem quoerebantoccidereeum. Quod cum Sacrificale sacrificium juslitioe (Psal. iv), Groecedi-
cognovissentfralres, deduxerunl eum Coesaream,et citur, 6û(7«T£ 6ui7t«v,ei,Immola Deo sacrificiumlaudis
dimherunl Tharsum. Hoecest enim civilas Cilicioe,et (Ibid.), 6û<rov TÛ0EWSuo-iav.Juxla banc ergo signi-
Coesarea quoque Philippi civitas est Syrioe. Quod- ficationem dicilur Petro : Sûerovet manduca, quod
que adjungit : Erat aulem ignolus facie Ecclesiis Ju- noster interpres iranstulil Occideel manduca. jEque
doeoe,quoeerant in Cliristo; tanlum autem audiluniha- aulem interprelari poterat Immola et manduca, ul
bebant, quoniam qui persequebalur 'nos aliquando, intelligerel ad hoc sibi oblala ccelilus diversi generis
nunc evangelizalfidem, quam aliquando expugnabat auinianlia , ut eos qui per hujusmddi aiiimantia de-
{liid'.}. Hoc est, quod hic Lucas proemisit, quia ten* signabanlur, proedicando hostiam Domini faceret,
'MIS BËD^E VENERUMLÏSOPP. PARS JI. S:£GT- I.;'.;-. EXEGETICAGENIÏINA. HM.a
«rulOs:vi"delicefdénoxia vila-paierhoetradilionis, àl* A 4 excursusj in his qui vocahiar per gratiam >ad eum,
que in bovam vitam divinoesërvilutis per sacramenta qui non veriit Iegem solv£re5'sed adimplere. Dècem
Bomiriieoepassioriistranslates. namque froeeepta suiitilegis jam Chiisti grâtia dif-
• QuoeDeits purificaviï, lu communene dixeris. Fa? fusa per mundum, 'et quadripàriitus est muudus, et
çilis quidem hujus divinoe v'oeis-palet sensus, quia decem quadruplicafa quadraginta facium, quoniam
gentilesquos petrusadhuëimmundps putabal, interna qui redempti sunl àiDomino, dëregionibus congre-
Sui Cônditoris provisio jam""inter--mundos compùia- gavit eos, àb Oriente et Occidenle, ab Aquilone et
bàt.Sed nplanda Scriplùras sanctoeëbnsueludo, quoe ïûari (Psal. fcvi). Jejiihan'siitaquÉ1 quadraginta diebus
immunda- solet appellare commuuiâ, quia nimirum anle mortem carnis -velut clauiabat : Abstinetevosa
qui yariis servire v'ult illecebris, niuridûs èsse non desideriis hujus soeculi(I Petr.n): mandiicans autem
valet, dicehtè.Scr.iptura : Nemo polesléuobus domi- ël bibens*.-quadraginta diebus post rësurrectionem
nis sermre(MaUh'. m). Et iterunv: Dominum Deum ëarnis velut clarnabat : Ecce ego vobiscum sum usque
luumadorabis, et illi sali servies-(Luc. iv). -Quiergo ad consummâtioriemsoeculi. Jejunium quippe est in
mundusxesse dësiderat, non diversis et mullifariis Iribulatione cerlaminis^ quoniam qui in agoneest
cogitationibus mentent dividat, sed in sola sui Coii- _ abtimnibus abstinens:est ; cibus autem in spe pacis,
diforis sequenda Voluiitatese conslrîngati -'''- -' non erit, nisi cum corpus nostrum cu-
•" EtGopnelhs dit: Âmdiusquarla die.ùsque in hanc quoepërféeta
jus exspeëtamus redenip'tionëm, induerit immortali^-
hoi'aniorans ërumliora nona in domo mëa, 111Groeco tâlëm, quod iîoridum adipiscendogloriamur, sed spe-
plehïus et aperlius scriptum est : A quarta die usque rando jam pàscimtir; Utrumque Aposlolus simul nos
in ha'nc horam ; erani jejunan's el adorans, a sexiâ agëiè bs'tendit dicens : Spe gaudetUes,in Iribulatione
horà usque àdnonam. Ubi apeile' oslénditur-qûiâ paiieniéS,làiïqtiMa illud esset in cibo, hoc in jeju-
quarta die anlequam hoeccmn Petro loqueretur, je- nioi Siniul enim cum vïam Domini carpimus, et à
lubus; ad lioram tisque no'nam permahebal ; et lut vanilatë proesënlis siseculijejunamus, et futuripro^
jejuniumDeo aceeptabile fieri .posséda sextadiei niissione refieimpr, hic non apponeniés cor, illïc
horaùsqiié adhonain, devolîs precibus agpbat; ided- pascenles sursùm. ;,
q'ufeiqHodlanla jcjunii et prationis. jiislantia quoerè- Et slupuerunt ex circumcisioriifidèles qui veneranf
-\' - ;* • :•-;•• cum Petro, quia el in genlibus donum.sancti-Spirilus
bal, pbj,inere..promeruit.
Mjç fipspilqifir in- domo Simonis coriarii juxla efpusumest.AûdiëbanienimMot loquenteslinguis , etc.
Gonfestim ergpmisi ad te,e.ttubenefeci$tive?
i)!«?îjg. Hour simile est iiipd ejusdem' aposlbli Pétri, cum
pieniç.. §eq.uJtUFin Groeco: QuicumadveneritjlOï, g rationëm redderët Judoeis, quare in circumcisis sa-
- - ' *
quefur fibi. cramenia baptisnii commisisset.
.JS.uuçergo. omnesnos in conspectii luo<adsumiis^ Si ergo, inquil, oequaledonumdédit illis Deus, sicut
%u4Ue• pmiiiq -quoecunqueiibiproecepiasunt a Dominai el nobis, etc. Et multa alià sunl leslimonia Seriplu-
In Gr^pp !iab,eji!iP t Incompeciu Deïndsumûs. Quod rarurh,'quoe concorditer aitesianlur donum Dei esse
rPfilP.4iceb.aUirab ep qui. propipluni habebat ani-; Spirituel sançtùnu in quantum datur eis qui per eum
mppi (iiy.inoevoLmUali,mox ul eamdiscêrel, obtenir diligunt DeumV'Intaniuni ergô dbnum Dei.est, ia
pprare, ejt ejus-pbique majestatëm eredebat esse quànlum détur eis quibus datur; apud seautëm Deus
proef.ehippii .... '-•- est, et.si npnîini detiir, quia Deus leralPalri el Filio
[No.kis.quiinaiiducavimuset bibimusjntmillo., post- cooeiernus, anleqiiâm cuiquam darelur; nec quia illi
quam resùrrexït a moHiifs..In Groecpadditumest Per dânl; ipse datur; idep minor est illis. lia enim datur,
ilies quudrggit!lat; pt,sanclu.s Aug'usjinqsjn suo Co- sicut Dei donum, ut éliam seipsum dèt sicut Deus;
djep.Jta hajieri- dechirayit, alque pxpp.nendp subr Spiritus enim ilb'ivultspiml (Joan. 111J.
junxU : 1 fion ,qpp.dquotidie pprdjgs .quadraginta eum
illo nianducnssent alque bjbjss.ent. Nam erjj coulrar CAPUT XL
rjum Jgaiini, qui pcjp dies jllos inierpustiît, quibus ,D ,J , Discipuà aulem pxouVquishabebat, proposueçuntm
eis yjsps pôn est, ut iprtio manifestarelur ad mare minisleriummittere h.abilantibusinJudoea fratribus.
Tjbarjadis, » Cujus sacramenlum refëctionis simul et Quod et feçerunt millentes ad senioresper manus Bar-
jejunii «jus per loiide.m djes alibi expouens ait.-: naboeet.Pauli. Videhlurliic maie inleiligenjibus di?
f Jejunavjj.euni tenlarelur anle moriem, cibo adhuë teipuli nonservasse mandaium Domini, quoait: No-
indigent; manducayjt aulem ei.bibit, cumglorificaî- Jiie solliciliesse de crpstino(Mtilh- vi), vel quod Pau-
reSurvjam pjbo ;non-indigens. Illïc enim osteijdebàt Jus soepe de se ipso .testatuf, qpp.d maiiibus suis
jn-sp laborerh ^ostfum, hic autem iii nobis suam oppratus est j ne quem gravaret, non vidpipr juxta
cpnsolajipnem quadragepis diebus. uirtiinque defi- aiandaiiini Dominiimitatus vojatiiiacoeli et liiia agri.
nieps. Nam quadraginta diebus jejunavit, cum lebr- Sed bis et liiijiismpdi ScriptprarUm Jocis salis ap-
tarplur^in eremp, sicut in Evangelio .scriplum;est, parei Dominum rtpslruin non hoc iniprobare, si qiiis
ante rpprtem cariiiSrS.uoe; et rursu? qpadraginla die- -hunianomore ista procurel i sed si quis propter iaa
bus; cum discipulis fuiljnlrans etexiepS/, niapdpçans Deo niijitel, ut in operibus s.uismm re^num Dei,-sed
et bibens ppsl resurreptiopem carnis suoe.i Quo nu? islqrum acquisitionëm jntueatur. Ad banc ergo re?
merp quadragesimp hujus soeçgli,significari vifietur gulam lipç iPWm proecepium .r-edigi^ur, ul eliam ia
'
1021 LIBER RETRACTATIONISJN ACT11SE^OSTOLORUM. 10-22
isliirum prpvisipne regnum Dei cogitenius, in militia A j Paulus voca.iis est : Saulus quippe pro Saule impio
véro regni Dëi ista non cogilèmus.' et persëeulare rege, Paulus vero ab humili spiritu
CAPJUTXII. et modico liniiiina'tur.Paululiinï ènîtn Modicumest.
Proecingere,et calceale caligulastuas. Pro cajiculis Unde nomec suum quodammodo ihterpretans ipse ,
sive caligis, ut quidap Cpdipes habent, in Groeco dicebat: Ego enim sum miniums apostolorum, qui
sandalia habenlur, Çajçîamenli genus in Évangelio non sum dignus vocari apottolus, quia 'persecutussum
Iegimusaposlolis essp permissum, non inique absque EcclesiamDei (I Cor.xv).
figura mystici sensus! Habppanl enim pedem appsloli Et confëstim cecidilin eum caligo et tenëbroe.No-
nec leclum neque nudum ad lerram, ùiadmonerëniur men lencbm-um in Groecosingulari numéro positum
neque oçcultapdum esse evangeiium, neque terrenis est cxoxoç,quod Lalinus inlérpres ideo non esl se-
commqdjs imppndenduni, ul possii esse quod seri- cuius, quia noniën hoc Latine singulareni numeriim
ptumesl ; Qv»mspepipsisuppr ppntes ppdesevangeli- non iiabel, quod idem él supra simililer positum
sanlmm bona! docuinius.
Stditqve pro tribunqli, et çonçionqbalurad eos, Pro Et desiruensgentesseplem in terra Chanaa'n,sorte
iri.bunali, dicit in tribunal). Est enim Latinoe çon- distribuil eis terrdmeorum quasi post quadringenlos
B
sueludjnjs, ut in lioc nomine pqnai.it pro, ul sîgiii^ el quinquaglnlaannos, el post hoecdédit judices. Quo-
fiçenliji. modo hic hunierus posait intelligi in proecedenfi li-
CAPUT XIII. bro nostra-, exposilïonis, diximus. Sed sciendum
Dixil Spiritus sanctus; Segregatemilii Bapiabam et quod in Groecoaliter scriptum est : Et deslruins
Paulum in qpus ad quod assunipsieps, Hoc post mor- gentes in ttrra Chanaan seplem, sorte distribuil eis
iem Herodis factura esse videlur, qui mor.tuus est ' lerram eorum. Et post hoec quasi annos quadrin-
tertio Claudii principis anno, qui, esl juxla' Gdem ' genlos et i-ùinquagihla,dédit eis judicesusque ad
ehrpnicqru.m,lerlius deçimus a passione Dominian- Samuel proplielam. Quod quomodo Conveniat sen-
nus. Cum erao conslel Paulum cum Barnaba post tenlioe,qua?.in libro Regum continelur, quia ab exitu
lanlum lempus peractoe domjnicoe nassipnis in apo- Israelis ex ^Egyplousque ad oedificalionemtempli,
siplaium esse segregaium, palet prnfecio eps mulium fuerint ann,<quadringenli nonaginta, non esl nôsïroe
errare, qui librum cujus supra meminimus de obitu facultatis exponere, nisi forle vulgarem in loquendo
sancioeMarioecpmposuerunt vel susceperuni. Scri- faffiamsecistus est, quodfecisse beatus •Steplianui
ptum namque est in eodem fignientb, ut soepecom- » in concione cum Judaûs habila de sepullura duode-
memoravirnus,quod secundo anno post aseehsionem cim patriareharum probalur
pp.pjini, pum niorjlur-aesset eadem healjssinia Dei " Et dédit illis Deus Sauï filiumCis, virum de tribu
geniirix, app.sipjijam lune per qrbem ad proediëan- Benjamin ànnis quadraginta. El hoc in loco de fe-
,dum dispersi, subito ad eam yisilandam omnés in gno Saulis videtur apostdlus v'ulgiopinibnem seéu»
nubp rapti cpnvenerj'nt; in qujbus et Paulus nuper fus, sicut in proecédënti libro jam diximus; verum
ad fidpniconversas., ac mpx cum Barnaba gemium quod ibi d:xi, quia Eusebius Joseplium secutus prin-
faplus apos.ioius. QjuodJppge aliter faclum esse,'id cipatui Saniueliset Saulis quadraginta arinOs dede-
esl, n.qpeum secundo anno post pass.ipnemDomini, fit, oequaliinter eos numéro disperiitôs, postmodii'm
sed deçimo tertio esse ord/ipatuinaposlplum, omnis historias Jaséphi diligenlius ëx tempore perspiciehs,
qui bealo Lucoecrédit, intejligit"; ac per hoc prafa- vidi quod nbii ipsé quadraginta ànnps ei proefalse
lum de objlu beatoeMarioe iifeeliurn, puni manifeste oeialisscrifserit, sed dùodecim lànlpm Samiieli,;vi-
erret jn çeniDore, in poe|erjs qupniie suspectai fidei gihii autem annos âssignav'erilSaûli.'Sed et, releclis
p.ssecpmperij, solerlius libris Chronicorum, aniniadverti quare Eu-
Invenerunl quemdqmviruni magum, pseudopro- sebius hbclocb auclorilatem Josephi sequi noluerit,
plwtam Judoeum, cui nomen erat Barjesii. In Gréeco sicut née ia ahnis Josuë, ctii cum JPsephus viginli
hajielur plus : Qpodpiterp.xelaïurElimàs, j. sex aiinos IribUat, ipse potius viginti sëptëm ahho-
Resistebataulem \llis Efiinqs mqgus (sic enim iii- tandos putivii. Hoc ergo in causa fuit, quia si illùm
terpretalur nomenejus)quoerensaveriereproconsulema sequerelur, nequaquam pr.oeîcrjpju.p! quadringenio-
fide. Et hic gooque.Jn Gfoepohabjiur plus : Quoniam rum et oploginl.aannpr,u.n)nunipruni ab pxilu Iprae-
aud.iebatlibenler eos, lis ex jjîgyp.lp,p.squedum leniplpm oedifipariinci-
Saulus aulem,qui esl Paulus, repletus Spiritu san- perei, plpniim.ppss.etIjaberp,-sed decem piinus an-
.clo, pi çoeler.a.Qupmqdo Barqaboeinox palabre- nps ejusdem oetalis in suis Cp^lpibus inveniret.
npniiajjpnem iauta(uni est nomenf ut pro Joseph Quod |4po passas es[, q.uiaSepluaginla interprètes
vocareiur Barnabas, jd est, pro quetp,.filiusçojisola- sequens, Ahialon judipem, quj.post Abessam decem
lionis. Postquam enim aucius et appositus est nu- annis populpm rexit, in sujs Çhrpnicis ppnere su-
méro p|ectpruni, .cpntiriup per aççeplani Spiritus persedit. Verum deprpbPPd.eDSdeceni sibi annos
graiiam filius itKpa.xlri!ïea>ç,id est, consolqlionh et proefinili calculi in hisloria s.acri juxla Edilionem,
vopari et psse merpit; ita Saulus post açceptum quam seq»;ebaiur, déesse, curavit hos de sno, ubi
appstolatus graduni Pauli npnien accepit. Quia enim commodumet historioe sacroeminus contrarium vi-
. de supprbp bumifis facj,us fuerat, recle pro Saulo debalur, adjicere. Adjicil ergo temporibusJpsue an-
1023 BEDJE VENERABILISOPP. PARS H. SECT. I. — EXEGETICA GENMNA.' 1021
num unum, lempdribus Samuelis el Saulis anno oc-.,A sacrificarites, sumerenl coronas victimis simul co-
tavo, et ul decimus numerus impleatur, quarlum ronalis.
ipsum annuin regni Salomonis, in quo templum oedi- Superveneruntautem quidam ab Anliochiael Iconia
; ficari coeplum esl, annumerat : quod non esse fa- Judoei.In Groecoila încipil h.oecnarralio : Demoran-
ciendum quisquis Hebraicam veritatem sequitur in- libus autem eis et docenlibùs, supervenerunt autan
venil. Quod aulem ipse in proecedenle libro scripsi, quidam ab Antiochiael Iconia Judoei.
judicespopulum a Mpyseusque ad Samuel Irecenlis CAPUT XV.
et nonaginta sex annis rexisse, Chronicorum auclo- Nunc ergo quid lentatis Deum imponerejugum super
riiatem seculus sum, necdum anni advertens eam çervicesdiscipulorum, quod nequepatres nostri, neque
Hebraicoeverilali non esse conspnam. nos poriare potuimus. Constat mullipliciier intelligen-
Dicebat: Quem me arbilramini esse, non sum ego. dum quod dictum est : Non tentabis Dominum Deum
In Groecoplenius dicitur : A'OHsum ego Christus. tuum (Matlh. iv). Et ille ergo tentât Deum, qui ali-
Viri fratres, filii generis Abrahoe,et qui in vobis ter qiiam ipse proecepit famulari ac placere niiitnr,
liment Deum. In Groecohabetur sMilam Audite. qui proeceptàejus absque auxilio gralioeejus servare
El nos vobis annuniiamus eam quoe ad patres no- se posse confidii. Verum beatus Petrus gravissi-
tires repromissio facta est, quoniam Deus hanc adim-1B mum legis observanlioe jugum vuli cervicibus di-
plevit fitiis nostris. In Groecoconsequenlius legitur : scipulorum tollere; ut eis suave jugum evangelicoe
Quoniam Deus hanc adimplevil filiis eorum. Se- liberlatis imponat. De quo et Paulus ejusdem gratine
quitur : eohsortibus ait.:.iVcn enim accepislis spiritum servi-
Besuscitans Jesum, sicut et in psalnw secundo scri- lutis iterum in timoré, sed accepislisSpirilum adoplio-
plum «st..Hujus Ioci sanctus Pater Hilarius iia më- nis filiorum, in quo clamamus Abba Pater (Boni.
minit : « Sed id quod nunc in psalmo esl : Filius VIII).
meus es lu, ego hodie gënui te (Psal. n), non ad Yir- Ul abslineanl se a conlaminationibussimulacrarum,
{jinis parlum, neque ad lavacri regeiierationem, sed et fornicatione, et suffocatis et sanguine. Suffocatum
Primogenilum a monuis perlinère, apostolica aucto- morticinum dicit, de quo Ezecbiel scribit : Omne
rilas esl. Namque in libro Aciunm apostolorum ita morticinumet caplum a bestia, et de avibus el pecori-
diclum est : Nos vobis evangelizamus eam, quoe ad bus non comedentsacerdotes (Ezech. XLIV).Quod ex-
patres nostros facta esl repromissio; hanc Deus explevil ponéns Bieronymusi; « El juxla litleram, inquil, omni
filiis noslfis, suscitant Dominumnoslrum Jesum Chri- geueri electo regali et sacerdolali, quod proprie ad
^ ttum, sicut et in psalmo scriplum est : Filius meus Chrislianos refertur, qui uncti sunt oleo spiritali, de
f
es tu, ego hodie genui te, cum suscilaviteum a mor- quo scriptum est : Unxit le Deus, Deus tuus oleoloe-
tuis, amplius non regressurum in interilum (Act. tilioeproeconsortibus tuis, hoec proeceptà conveniunt,
xii). Vox ergo hoec Dei Patris secundum Apostolum ul morticinum non comedanl tam de avibus quam
in die resurreclionis existil. » Et paulo post com- de pecoribus, cujus nequaquain sanguis effusus est,
memorala Aposioli sentenlia, qua dicit de illo : Qui quod ih Actibus apostolorum dicitur suffocatum; et
cumin forma Dei esset, non rapinam exislimavilse esse quoe necessario observanda apostolorum de Jérusa-
wqualeni'Deo,sed se exinanivit formant servi accipiens lem Epïstola monel; et captum a bestia, quia et ip-
[Philipp. n), et coelera : i-.El in gloria, inquil, Dei sum similiter suffocatum est; et condemnat sacer-
Patris 'hodie genitus nascitur, id est, in manenlem dotes, qui in tilrdis, ficedulis, gliribus, et coeterishu-
antea Dei formam per proemium mortis formoeser- jusmodi hoec aviditaleguloe custodiunl. >
vais assumptio honestalur, filque sub tempore nova, Turbaverunt vos everlenles animas veslras, quibus
nec lamen inusilala nativilas, cum ad resumendam non mandavimus.In Groecoplus habetur : Everlenles
gloriam Dei Patris, qui ex forma Dei in forma servi animas veslras dicenles: Circumcidi oporlet, et ob-
erat ,repertus, primogenitus ex morluis nascere- servare legem, quibus non mandavimus.
tur. » n| Qui tradiderunt animas suas pro nomine Domini
' noslri Jesu Clirisli. In Groecoadditum In omnemten-
Videte, conlemptores,et admiramini, el disperdi-
mini. In Groecoila scriptum est ; Audite, contemplo- ... talioiiem.
'""' Visum est enim Spirilui sancto, el nobis.In Groeco
res, et ndmiraniim'; respicile, el disperdimini*
: Placuil enim Spiritui sanclo, et
Qui loquentessuadebanl eis ul permanerent in gra- . scriplum esl
tia Dei. Hinc in Groecosequitur versus, quem noslri nebis.
Godices non habent : Faclum est aulem per univer- Dimissisunl cum pace a fratribus ad eos, qui mi$e-
tam civitatem diffamari verbum , ac deinde quod runlillos. Pro eo quod est Ad eos qui miserunl iltos,
el nos liabemus, adjungilur : Sequenle Sabbato pêne in Groecohabelur Ad Apeslolos.
imiversacivitas convëhit àùdire verbum Dei, CAPUT XVI
fl"' Et
assumenscirçumcidit eum propter Judoeos.Me-
CAPUT XIV, } rilo
quoeriiur; quare Àpestolus, qui Timolheum cir-
, Saçerdos quoque Juvis, qui eral anle civitalem, tau- çumcidit, Titum circumcidere noluerit, ul ipse scri-
res et toroiias anle januas afférent, etc. Moris.erat bit ad Galatâs. Sed inielligendum quia Timolheum
gentilium, teste Plinio, ut deoruni suorum bonori cirçumcidit propler seandalum Judoeorum ut per
S02S LIBER RETRACTATIONS IN ACTUS APOSTOLORUM. 1C2S
ipsum oslenderet non se Mosaicoelegis sacramenta A l Anna, coeierique fidèles qui erant ibi, et electi
damnare, sed ea gentibus.lanquam saluli necessa- ejus, obviam ei devoto corde et obsequio vénérant.
ria non imponere. Sed posleaquam cirçumcidit Et cum dies faclus essel, miserunt magislralus li-
Timotheum, quidam ex Judoeis,qui propterea vole- ctores. Lictores dicebantur, qui reis puniendis proe-
bant cîrcumcidi génies, quod dicerent sine illis sa- erant. Unde et Groecéa virga pot&^avyjndicuntur.
cramenlis saluteni eis esse non posse, jactare se coo- Groecienim pàëSov virgam appellant, cujus offidi
pérant, el dicere : Quia et Paulus hoc tenel, quod el meminit Hilarius in exposilione senlenljoeAposloli,
nos dicimus,quod sine his sacramentissalus esse non qua dicit : Quid vultis? in virga veniuni ad vos, an
potest. Nam si hoc non crédit, quare Timolheumcir- in spiritu mansueludinis(I Cor. JV) ? Nunquid.. in-
çumcidit? Hoc cum Paulus audisset, qui hoc fecerat quiens, Paulo jus proelorium erat, ut virga corcrai-
libertale, non necessilale, propler scandalum Ju- naretur, el cum officiolictoris ad Ecclsiam Clirisli
doeorum,non propler salulem Timolhei, vidit illos adesseï?
accepisse occasicnem alterius proedicationis,et mo- CAPUTxvn.
vendoein Paulum maloe suspicionis, et noluil cir- El cum non invenisseteos, trahebanl Jasonem, et
cumcidereTilum. Apparet ergo quare illum voluerit, quosdamfratres ad principes civitatis.In Groecoscri-
*
quare isluni noluerit : illum propler scandalum Ju- B ptum esl : El quosdamalios fratres; unde intelligen-
doeorumvoluit, istum propter oCcasionemmaie cre- dum est Jasonem quoque fratrem, hoc est, fidelem
dentium noluit. Cliristo fuisse.
Et quoedammulier, nomineLydia purpuraria, civi- Mulli quidem crediderunt ex eis et gentium mulie-
tatis Thyatirenorum,colensDeum,audivit,etc. Purpu- rum honeslarum,et viri non pauci. Meliuset conse-
raria dicit purpuroe venditricem, sicui eliam in alia quenlius habent quidam Codices juxla exemplar
translalione positum invenimus, quod Groecedicitur Groecum: El virorum non pauci.
nopfvpÔTvaht.Bene aulem mulier, quoe prima, proe- El quidam dicebant; Quid vull seminiverbiushic
dicante Aposiolo, in lllyrico credidit, purpuraria dicere. De hoc nomine sancius Augustinus: i Legi-
esse dicitur. Significal namque Ecclesiam, quoe mus, inquil, ajioslolum Paulum dictum fuisse ver-
quasi purpuram vendere solet, quia sanguinem suum borum seminatorcm. Diclum est quidem ab irriden-
pro Cliristodare non dubitat, ut per hoc vitam mer- tibus, sed non respuendum est a credenlibus. Erat
cari possit oelernam. Si quidem purpura recte san- enim ille rêvera seminator verborum, sed messor
guinis fusionemet colorem, et ipsa iialuroesuoepro- morum. Et nos Jicet tantilli, et nequaquam illius
prieiaie, qua de sanguine conchyliorum conficilur, . excellentioecomparandi, in agro Dei, quod esl cor
désignai. Lydia aulem Aposlolum cum comiiibus G vesirum, verbum Dei seminamus, et uberem messem
suis doniuin suam inlrare, ibique manere coegit, de veslris moribus exspeclamus.i
quia repulsam a JudoeisEvangeliiproedicationemEc- Fecilque ex uno omne genus hominitm. Quod dicit
çlesia interna devotione cordis suscepit. ex uno, palet, quia ex uno homine significal. Sed
Faclum estaulemeunlibusnobisad orationem, puel- plenius habelur in Groeco: Fecil ex uno sanguine,
lam quamdam liabenlem spirilum Pgtltonis, obviare quod idem significare nulli dubium est. Nomine
nobis, etc. Qui purpurariam credenlem Ecclesioe enim sanguinis propaginem carnis désignai; et per
sancioemembris misericorditer adunavit, ipse mox carnem, more solilo Scripturarum, hominem vult
pylhonissara immundo ore Dei magnalia proedican- inielligi juxla illud Psalmisioe: Ad te omnis caro
lem, disîricte judicans arle nefaria privavit. Hoecest. véniel (Psal. LXIV).
namque poteslas illa, quam a Domino sancli acce- CAPUT XVIII.
perunt aposloli, cum ail : Quoecunquealligaverilis Et migrons inde inlravil in domumcujusdam no-
super terram, erunl ligala et in coelis; el quoecunque mineTiti Justi. Jusli nomenetiam in Groecoscriptum
solveritissuper lerram, erunt solutaet in coelis(Matlh. est, quia aiiiproprium hoc nomen viro fuit, aut me-
xvm). Quod autem scripsi in libro priore, quia py- * rito justilioe a Romanis, qui eum noverant, iia co-
lliona Hebraice os abyssi posset significare, scripsi gnominabaiur. Non autem putandum est hune esse
quod in libro Hebroeorumnominum inveni. Verum Titum discipulum aposloli Pauli, cui ipse scripsit
sciât leclor quod Groecumest hoc nomen, et violen- Episiolam, et eum Cretensiumordinavit episcopum.
ter juxla linguam Hebroeamintepretalum, quod eliam Ille elenim Titus, mullo anle hoc tempore cum illo
ipse nominum Hebroeorum interpres Ilieronymus fnii, cum de Antiocbia Jerosolyinam pro quoestione
non lacuit, quasi Fylhona diceretur : p namque lil- circuincibionis,Barnaba adhuc secum comitanle, ve-
ternm Hebroeinon habent, sed in verbis barbaris nirel. Ait nanique idem Paulus ad Galalas : Deinde
/".pro illa utunlur. Sane notandum quia in liac le- post annos qualuordecimilerum ascendi Jerosolyinam
clione, ubi scriplum esl puellam obviare nobis, pro cum Barnaba, el assumploTito, et ^conluli cum illis
eo quod esl Laline obviare, in Groeco scriplum est, Evangeitum,quodproedicoin qentibus.Contulit enim
OjravTÂs-«t, quod ideo commemorandum pulavi, ut cum illis Evangeliumquod proedicabat, solerler in
animadverial lector dominicain solemnitalem, quoe consilio apostolorum disquirens an reele faceret
vocatur 'rtrevrw Demini, inde nomen accepisse Groe- proedicando, quod génies per bapiisma fidei sine
çp, quod allalo in templum Domino Simeon et circumeisione possenl ad salutem pervenire; non
1627 BED^ï VËNERAB1MSOÏ'Pi PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINÀ. 1028
quod ipse dp Haë re aliqûid dubitSret, s'ad ut mentes' A,esset
A, adhuc archidiacoiitiSjsciscilanli amieo de Bri-
dubitaniiumapostblicoe.syiiodiàuetôriîate confirma»- tanniaj el hoc inter alia rescripsit; genus essesudariii
réhtur.; quo Hebroeiuluntùr in capile
Gritpiisaulem archisynagogusëréitidilDominocuin .CAPUTXX.
omni domosua, été* Hic esse Crispiiscieditur; qiieirt Comilatusest.autemcum.eo Sosipaier Pyrri Bèroeen-
asë bapliiatum PdûlUsad Coriiithibs scriberis insi- sis. Hic Beroensis, non HUJOS Beroeensis;Plus autem
nuât : Uratiasî iiiqUiens,ag@Dë0'jqùôâ Wminemve- habeiur in-Groeco: Comilatusestïïutem cum eo usqut
slrum baptizavi, ili'éiCrilpum et Gùium. Asiani.
Apprehëridéntes ''aillentbihnés Soslhëmn principeiii Eiuclus somnoceciditde tertio coenaeldo.Pro lertio
Syhàgo'goe;'pêrculiébSiiiëùin unie iribûnhh In Groeco eoenacuio in Groecoscriptum est, rpiarlyo-ui quod
melius scripiuflï est : Âp'prehendëiiiésaulkm oniïiés eo pommemorare voluit ut scire possit leclor- quod
Grwci Soslhenen. Judoeis enim cum ignomiiiiâ ëx- . sit in Genesi, quod de arca facienda jubetur : Goe-
pulsis a tribunali, gëhiiles fetiàhi principem eorum nacula et tristega faciès in ea,{Geftivi) ; o-TÉ-yiî enim
niajyre oôhiutheiiàvërbeiantes àïfieiebànl. : Groecetectunij eli-/>to-t£y«triplicia iecta dicuhtui'.
Fraiïibut vatèfàeiëiitmigrUvilin -Sytiàin-, èi cûiii Assumpto eo venimus Mylilenen. Scfipsimus in
eoPriscillUëi Aqûila\qui sibi loloiidéràtcapùl iii Cfcn'-B B libro primo sequenles Plinium Secundum, Mylilenen
chri'Sjetc.' Ambiguë videliir diclum litrUm sibi Pau- iusulam esse contra Asiani ; sed el idem Plinius alio
lus an Aquila Cenchris capui totonderil ; sed Iliëro- loco scribit Mylilenen esse civilalem in Cypro in-
nymus presbylermanifeste,' ut in pr-«cedëntilibro sula. Quod ut.rumqupverum esse credendum est,
pleniùs docuiihùs, hoc de Paulo dictiim inlellïgii. non (amen nunc Paulum cum sociis in civilàtem
Posila namque. senteriiia hac ih ëpislola ad AUg'usii-" Cypri, sed in insulam Asioe venisse. Nam longo
num, conlinuo subjecit et ait : t Esio al ibi idem ih post hoecet multis peragratis regionibus, Cypro ap-
circumCisioiîeTimothoei Jùdoeoruni timbre compiil- paruisse, sed non hanc intrasse, perhibeturj
su's sit facere quod licebal; quarecomalii nutrivii ëx Feslinabal enimsi possibitesibi èsselut dieni Penle-
voto-, et posiea earti in Genëhris totôndil ëxiege? > coslenfaceretJerosolymis.In Groeco.scriplumest Diem
Cujus si hbc iii locb sëhsuiii vbluniûs sÈqui^ritisquahï Pentecostes, id est, quinquagesimoe. Nota ergo et
omriino lèginius Aqdilam fuisse-' àttohsdm. Si in1 Paschoetenipus et Penlecoslesipsis etiam aposlolofuni
hoc loco Aquihuh ëssë âltbhsum dixërimus, restai temporibus esse celebralum. Sed uirum inter Judoeos
ih--fine hajus libelli loeus (ibi eiiain Paulum àtldfU oemulaioreslegis ad diem quo immolatus est agnus
sum, sive muni; legimiis. Failuhlur àiitèm mëiïddsi- in iËgyplo, el quo lex data est in monle Sinaij an
laie codicis; qiii dicuiit Aqiiilâiii ciiiii Prisëillà cbh--," vero ad diem Dominicoe resurrectionis, et adventus
juge sua esse attonsurhi In Groeco èn'iin est ëvidëri- Spiritus sancli celebrata sunt; dicant qui noveriul.
tër,Y.iipap.tvoz,id est, âlloiisus, huiijérb sihgulari[ Constat lamen aposiolum Petrum Romoedie Domi*
habetur, et hàbébai vùluiii; non hubtbahi, sive dé, nico resurrectionis Clirisli Pascha célébrasse ; con>i
Paulo*.sivede Aljhila; àccipiënduai essé pUlétûr. slat hoc evangëlislâih Marcum ab eo missuni in
Vehèmenlereniiii Judoeôsiëvinvëbtà,publiée osïeii- 4îgypio decuisse.
dent per Sf-ripiUraséssè Chiishmi Jesmn. îri Groecb CAPUT XXL
' El inlraniesin domumPliiiippievangefi'sloe,
ita'scriptuiii est: Publiée-et per domos attendentj qui erat
qûbd est bpiimi doctons; lia docerô niullbs gènërâ- de septenii mansimus apud eum^ etc. Ob primum
liier, ut singulos viriliter exhoriari ftcft désistât. proedicatiouis-ofliciuinevangelisla nieruit âppëllari,
CAPUT XIX. quamvis omnes hoc agerenu Hujus domus et filia-
Segrë'guvii discipulbs qubtidie dispuiaiis in scliolai ruiii ejus lëngo ex bine tempore in eiidëm civiiate
cujusd'àinlijrânni, hoc'aniemfàcïunï ësï per trieiiniuin, manebat. Denique hujus et Hieronymus inemihil in
etb: îîtic tëinporé, cdmhio'raiiie l'aiits iii Eptiesb, Hisioiia saiicioePauloeicunl eam Coesareamvëiiisse
dicitur prihiam ad Corinthios Epistolstn sciipsisse, «n describerel : « In qiia (itiquit) Cornelii doiiiUni
in qua ëliâiii'PrisHilié ëi Aqûiloe'niemiiiii, dibens : Christi vidit Ecolesiainj et Philippi, oeiiiculaset cu-
Suintant vosin DomiîïàmultuniÀijuilàci Prisciila cuini biculuni quatuor virginiim proplmiàium. i
domésiica~suaËceiësïà (t Cor. xvi). Qr,o verbo eiiàni! Dé his autan, qui trediderunt ex geniibus'nos scri-
hoc GStëhdiUirJ qiiiii ri'b'iiilli soturiimodo fidêlitér; psimûs, jïïdicàïiles ul dbs'ûneanlse ab idôlis, iiiiiïio-
Chrislb Sërviérint, sed ëi fidëliuitîIn'Ëdmd sua coh- laiione, etei -Iii Groecbhabelur' distinctiusi: De his
grëgaUôiiëhihabueiiïil.Sècuiidâih vèrbj Punièssël iii aultniy qui crëâidëfunl heininïbilsi nos scripsiniui,
Ti'da'dë, scripissé fériifr Epistôlani : Pbrro Rômd- judicanies nihit-ïâlecuslodiré eos, nisi ut observentst
noriiiti Ëpisidlani pbsteà scriptain ratio manifestai. ab Idelothylit, etc. Non ergo prPhibiti sunl eo lëm-
Naïnqbë tnïhc éb ipse pr.bficiscenteni Jerosolymanii pore credônlés in Christum Judoei, secundum coii-
"stripisse tëstisîiir; suèiudijiein legîs ih'gredi, stable adhuc leniplo ac
lia Ul ëiiani super ïàhg'tiidôsdeférrëntut à oor- rèligionë sua; quaïiiiibei in solis novi testaiiienii
pbrè ëjus suiarià vel semichielïa. Mulii no's'lrum i s'àcramentis kaiuifeitthabitUH; sed prohibilï siiht hi
qiiid sëiïiïeinctia sigiiificéni, igabrant ; verum Grè- qui ëx gëiitibds credidëiiiiit, et EVâhgëîiîsacraniën-
gBriusjqvii iiunc est aposiolicoeSëdis àntistes, Ciini i ils eiahi ihibuti, àii suscipiëiidâ légis'sacriiiiiënta
$029 LIBER RETRAGTATIONIS.IN ACTUS APOSTOLORUM. . 1030
converti*qui tameu illa legis mandata, quoe ad iiir A dus. Cecidit namque super eum exstasis,- et ïiciil
siilutionem inorum et emundaiionem co'rdis perti- coelum apertum. Alieiiaia est àutein mënsoraiiiium
nent, ul est : Non concupiscét(Bom. vu), diligenlér apostolorum, sed ab infimisad superna j non ul-de-
observare jubeniur. Quarta lioec synodus aposlolica . viarent, sed ut viderenl.
Jerosolymis habita est. Primanainque de eleclione Ego multa pecunia chitatem hanc conseculuskim.
duodecinii aposloli pro Juda, secunda de eleclione ... Pro civitate in Groecoiro).tfEi«vhabel : quod magis
septem diaconorum, lertia de eircumcisione, ne cre- civililaiem, id est* socialeminter cives conversaiio-
dentibus ex genlibus imponeretur , qUarla hoec de nem, vel adminislraiionem reipublicoe*quam civila-
credentibus facta esl ex Judoeis illo tempore*--ne ••' tem significal Non enim tribunus ciyiialeni Roiiia-
prohiberenliir, ubi necessilas exigeret etiam Iegali» nani, cujus esseï possëssor, sed consortium civitatis
bus coeremonïis iniliari, ob dévitandum videlicet Rpmanoe,cujus esset parliceps, emerat-.SfedPaultis
eorum scandalum; qui putabanl eos' )ià Mosaiéader eo:magis eratcivis Romanusj quia non hoc eompà-
prela lanquain idololatrioedogmala damnasse*quod - rando, sed nascendo habebat.
eos eliam anlefacerè consuevisse, Timoihëi maxime Tribunus quoquelimuit- postquam retciv'itquid ci-
eircumcisione probàiuin esl; vis Romanus esset. Pro cive idem verbum in. Groeco
Jiissit duci eum in castra. El in hoc Ibco* el in B I positum est, quod supra pro municipe, id est,
bac loia narratione, ubicunque castrorum nomen po-: TTOÏITÏ??.
situai est* in Groecohoc singulariler positum esse CAPUT XXIII.. .
docendum esl : quod ideo Latinus inierpres plura- Et devocerunt se dicentes neque.manduçqlurosne* .
liter poneremaluit, ne si singulariler poneret, senr que bibituros, donec occiderent PauluniiDevoveruntj
sum legentis longe in aliud niilleret, el pro coii— . maledixerunt signilicati Siquidem pro, hpc verte) in
ventu exercitus ac mililum, locum munitum faceret - Gioecoscriplum esl* «vêSsft<ma-aii-: sed-ih sequeiili-
inielligi. Sic el in psalmo ubi dicilur : El ceciderunt bus_, ubi dicebant : Devolione devovimus nos.nihil
in mediocastrorum eorum; in GroecovapaSokh scri- gustaluros, in Groecoscriplum est, aviSip.tn.xi «î'êz-
plum est numéro singulari. fiKTtWftsv.Quod quanioe austérilaiis sit verbum;
Qui Cunivénisselad yradus^ conligil ul porlhretùrj norunl qui anaihemale sacerdotali a societùtè Cliri-
et coetera.Gfadus non descensionîs de templo, sed sli el Ecclesioealiehantur.
ascensionis in castra significàt. Quod ex Groeconia- CAPUT XXIV,
niféslûm est, ubi avaSàSp-oç, non' rMci£àSp.àç: id est, Post annos aulem plurimos eleemosynat fiïilUïUsin
ascensùsliàbet, non descensitSi genlem meam venij el oblâlibnes et vota fâcluruti.
Ego lioinosum quidemJudoeùsà Tarso Cilicioe j non C
€ Eleemosynoepertinent ad.ea quoeusibus sânctnruifï
iguotoecivitatis nïuiiiceps. Pro miiîiicipequidam Cô- aiiulçrat, quorum in Epistolis suis cfebram faeii
dices civem hàbënt, quod ëx Uno Groecb Kèll-vi'i mentionem ; oblaiipnes vëro.et vota ad ea quoe àd
iransferlur, derivàto nb'mirïéa civilale, quoeGroece suasionem Jacobi et sëniorum Dëo in templo obtii-
irohç vôcaiùr. Un'dëhoc quod Apostolus ait : Ncistra lerat. Quamvis in Groeconon sint vota addita. Et'si
auleiric'ànvèrsatioin c&lisest (Pliilipp. in),' quidam ergo Lucas in hisiorioe ordine non dixit quod Pau-
inlèrpréiali sunl : JVosfefàùlein munhipalûs Htcoelis lus cum eleemosynis pauperum Christi de Groecia;
esù Et Hièfdhymus ad Heliodoium scrihêiis ila po- Jerosolyinam venerit, ex verbis lamen, qiioeipsufn
suit : i Quia non aliud municipâturn, quam civilëni dixisse refert, quia hoc lëcerit oslendit.
coiivéfsaiioiiëm,'quôd Groecèdicitur Ktti.liivy.à, hi- CAPUT XXV.
- Fcslus aulem respondil servari Paulum in C'oesdhdï
telligi volûerit. >
CAPUT XXII. se aulem mâlurius profëtiùruni. Maldrius utique dicit
Eruditus juxta vèrilaïein, palefnoelégis oemulalor celerius, quamvis âliquàiido mâlurius fieri dicàiîir
existent.In Groecohabetur plus : Mmulaior existent quod tardiùs et Cum màiù'ritàte cpiisïlii âgiiur. lit
Dei, juxla illud ad Romanos : Teslimoniumenim illis Groecoenim scriplum esl èv tâyji, id esl, in cele^
perhibeo,quod oemulationemDei habent, sed'non se-1ï) ritaie.
cundumscienliam. > .; '.'..'-. Cum venisset'Agrippaet Bernice cum multa ambi-
Saule, Saule, quid me persèquëris?In Groecoet hï iione, etc. Prb auibitidiie in Groeco 5>KVTK<7ÎK scri-
hoc loco addilum esl : Durumest iibi contra slimulum plum est, quo nomine designatur muliiplex appara-
calcitrare. ,- 'i. tùs, et pouipa régalis officii, quo ille ambienie, id
Et qui mecumfuerunt, lumen quidem viderunl. El esl circuuidanle se undique, slipatur.
in Groecohabetur plus : Et in timoré facli sunt. CAPUT XXVI.
Faclum est autem reverlentimihi in Jerusalûin^ et .Quoniam secundumeeriissiriiains'ectaiifnoslfoe.fëli-
oranti.in templo fieri me in slupqre mentis^et videre . gionis vixi Pharhoeus. Pro secta in"GIMBGO' hoeresihi
illum. Pro slupore mentis quidam Çodices habent habet. Unde probâiur, quod eo tempore eliam bona*
mentisexcessum,aiii pavorem, alii alienalionem.Di- secla hoc apud Groecosvocabnlum habebat j quod
verse enim interpretaïur Latine, quod Groecedicitur nunc apud nos mala tanlum habere'ijoïisuevit.
exstasis. Quod verbum et in visione Pétri supra po- . . .CAPUT XXVII.- «
situm est, ubi ad docendum Cornelium erat evecan- Ul autan judicalum est eumnavigitre in ItUliSmiél
1031 BED^EVENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EX-ËGETlCAGENUINA. 1052
tràdi Paulum cum reliquit custodiis centurioni. Con- i\. et nos arbitramur primo sic interprelalum esse in
sequenlius legilur in Groeco: Ul aulem judicatum Lalinum, sed librariorum negligentia mulatum.
eslnavigare nos in Ilaliam, tradiderunt Paulum et Contigilaulem palrem Publii febribut et dysenleria
quosdamaliosvinctoscenturioni. vexatumjacere. Dysenleria est passio inteslinorum,
Et Pelaqus Cilicioeet Pamphilioenavigantes, veni- causalio cum ulceratione, quia excluditur egestio
mus Lystram, quoe est Lycioe. Pro Lystra in Groeco saiiguinolenia, aut felliia, aut alia immuiatio bumo-
Smyrna positum esl, pro quo Hieronymus in libro ris ; sed noxia a veleribus judicatur, quoe nigram
Hebroeorumnominum Myram ponit : quod idcirco egesiionein ab initio osienderit. Nam Hippocrales in
reor in quibusdam Codicibusita reperiri, quia fiv/5p« Aphorismis sic ait : t Dysenleria à felle nigra inci-
GroeceSmyrna appellatur. Denique in psalmo, ubi piens, morlifera esl. i Sequitur aulem patientes ju-
canimus : Myrrha, et gutta, el casia (Psal. XLIV), gis assellatio inferioris venlris, aliquando viridis,
in Groeco ila scriptum est : Smyrna, et stade, et aliquando mucilaginosa : etiam et rasuras cum gut-
casia. ~ .- . tis sanguinis emiilunt, cum morsu intesiini el umbi*
Venimusin locum quemdam,qui vocalur Boni por- lici, insomnietatem. paliunlur, el faslidium,fréquen-
tus. Hi boni porlus, non HUJUS boni ponus. ter et febriculam, quam pater hic Publii passus esse
Etnauclero magis credebat. Naucleros Groecedo-1B narratur ; aliquando etiam exlalis exclusio contin-
minus navis vocalur. git, maxime in infanlibus : éfficitur aliquando ex
Si quomodopassent devenienlesPhoenicemhiemare, perfriclione aut ex corruptione acriorum humorum.
portum Creloerespicientem ad Africum et ad Corûm. Meminit hujus morbi et Gregorius in libro Historia-
Venlus Afrîcus, qui Groece vocalur li$, fiai inter rum suarum qùinlo, ita dicens : t Temporibus Ti-
Meridianamplagam, et Occidentalemvergens ; Co- berii imperaloris dysenlericus morbus pêne lotas
rus vero ad Septentrionem et Occidentem, sed plus Gallias proeoccupavit. Erat enim in his qui paiie-
ad Occidentemdellexus. Liquel ergo, quia provin- bantur valida cum vomitu febris renumque nimius
çia-Phoenicis, Cretam ad Occidentemhabebat, ideo- dolor, «apilis gravedo, vel cervicis ; ea vero quoeex
que portum ejusdem Cretoede quibusdamsuis locis ore projiciebanlur colore croceo, aut cerle viridia
contra Africum; de quibusdam vero contra Corum erant. A multis aulem asserebalur venenum occul-
aspiciebal, et propterea sive Africus seu Corus tum esse ; sed herboe quoe venenis medentur, polu
aspiraret, a Creia funem solventes; Phoenicenpole- sumpioe,plerisque proesidia coniulerunt. >
rant pervenirei Sed etsi auster ipse, id est, meri- Mansit autem biennioloto in suo conduclu, elsusci-
dianusafflaretventus, nihilominusancipiti direciione piebal emnet qui ingrediebantur ad eum, proedicant
gubernaculorum el sinuaminc veloruni Phoenicen C regnum Dei, Hieronymus hujus loci ila meminit in
adnavigare, si non divina obsisterent judicia, vale- cpislola ad Luciniuni : c Paulus Romamvincius in-
bant. Unde subsequenter adjungitur : gredilur, ut vinctps supersiilionis erroribus liberos
Aspirante aulem Austroexistimantesproposilumse facial ; manel in hospitio conduclo per biennium,
tenere,eic, poluimusvix oblinerëscap/iam.^Scripsi- ut nobis ulriusque instrumenti oelernumreddat do-
mus in libro primo, Isidorum sequehtes* scapham num.) Qua exposïlione docuit coeleraquoque quoein
esse naviculam levem, ex vimine contëxtam, crudo- hoc volumine vel de ipso Paulo apostolo, vel de aliis
que corio leetam ; verum deinceps aliorum scripta quibusque scripta sunt* non in superficie tanlum lit—
percurrentes, invenimus scaphas voc'ari naviculas terse fructum nobis ecclesiaslicoeproemonslraredo-
eliam una de arbore cavalàs, quas fiovoÇv).«f Groeci ctrinoe : verum etiam si quis perfecle intellexerit,
appellant. medullam sensus spiritalis virlule habere gravi-
CAPUT XXVHI. dam.
Accensa.enim pruna reficiebanl nos omnes. In KETRACT1TIONIS LIBR1 FINIS.
Groecoscriptum est : Recipiebant not omnet. Quod
IN ACTA APOSTOLORUM
QUTÈSTIONES OUINOUE.
QUyESTlOPRIMA. D QU^ESTIOII.
INTERHOGÀTIO. Quid indicat illud quod legimus : INTERHOGATIO. Spiritus sanctus quomodo anle Âs-
Tune reversi sunt Jerosolyinam a monte qui vocalur censionem a Salvatore secundum evangelislamJoan-
Ollveti,qui esljuxla Jérusalem, Sabbatiliabensiter, id nem apostolis insufflatur, cum secundumActus apo-
est, mille passus? stolorum post decimum ascensionis diem in aposio-
RESPPNSIO. Sabbaio enim usque ad monlem Oli- los missus sit?
veli ire Judoeislicitum erat, vel certe sicubi fuissent, RESPONSIO. Multoesancti Spiritus gratiarum dona-
tanio spatio deambulandi licenliam proesuniebant. liones sunt, seeundum illud quod Aposlolus dicit :
DE N0MINIBU3LOCORUMQUJE LEGUNTUR IN ACT. APOST. 1031
rlflô3
Alii quidemdatur per Spiriium sermo sapieniioe,alii A j mum legatur : Viri aulem qui comilabanlurcum eo,
sermo scieniioesecundumeumdemSpirilu,m,alii gra- hoc est, (uni Apostolo, slabant slupenles, audiéntes
Ma saniiatum in uno Spiritu. elc. (I Cor, xn)v Igilur quidemvocem,néminemaulem videntes,quomodo po-
ànte Ascensionem graliam sancli Spiritus accepe- stea Aposlolus dicit : El quimecumerant, lumen qui-
îunt, qua possent peccala dimiltere el baptizare, el dem viderunt, vocem autem non audierunl ejus, qui
credenlibus spiriium adopiioais infundere, secundum loquebalurmecum?
quod et tune, cum eis a Salvatore Spirilus insuffla- RESPONSIO. Superius ubi audïsse vocem referuntur,
relur,-diclum fuerat : Quorumremiserilispeccala,re- a Deo non vocem, sed incondilum sonum vocis ac-
mitlenlur eis; el quorumrelinueritis, relenla erunl. At ceperunt, ul eos postea dical vocem non audisse, id
vero post Ascensionemmulio majorem sancli Spiri- est, expressam verborum significânliam, qua possint
tus graliam perceperunl in operatione virtulum , et inleliigere quod sonabat, ac période ideirco diversa
audisse referantur, quia,
gralia saniiatum, el diversarum pereepiione lingua- vice et audisse et non
ad
rum, juxla illud quod eisdem eodem die promissum quantum ad sonum pertînet, audierunl ; quantum
:fiieral, ul baplizarentur Spiritu sanclo, et indneren- verba, non audierunt.
tur virtule, qua EvangeliumChristi univers!; possint QU^STiO IV-'
'
i»
.genlibusproedicare.In hac ergo pereepiione sancli
Spirilus secundum Dominicoegratioe dislribdiionem
INTERROCATIO. Quare prîus communis cibus voca-
apostolorum demonstraïur profeclus, non compu- batur, qui puiarelur immundus?
gnanlium diversilas Scriplurarum ; et aliter, quare RESPONSIO. Quod contra inlerdicium lune Dei in
bisdatus sit Spiritus sanctus, egregie quidam docior commune coeleris pateret hominibus, qui.in ciborum
cxposuii, dicens: <Deeo, quem primum hic Salvalor discrelione legis observaniiam non tenebmi, per
per seipsumdédit, et de coelis po<teamisit, ul signir quam Judoeipartem Dei se esse jactabnni. Purificaïus
ficaretur dileclio proximi, el dileclio Dei, quoein est aulem etiam Dominodicënte ad Peirum : Qua
cordibus saticlorum per Spiriium sanctum diffundi- Deus purificavit, lu ne communedi$eris (Act. x).
tur, qui dalus est eis ad evangelizandumDei ver-
Jjum. i Per quod apostoli sese in orbis partes inlu- QUJESTIO V.
lerunl, quantum narrai bistoria, Bartholomoeusin INTERROGATI". Quid est illud quod in Actibus
Indos, Thomas letendit in Parlhos; Mauhoeus^Eihio- aposioloruin duodecini illi qui Joannis baptisino ba-
pes, Andréas Scylhas proedicatione mollivit : Joan- ptïzali fuerunl baplizantur a Paulo?
nes Asiam divino sermone correxit, Petrus Cappa- . RESPONSIO. HOCideirco, quia non in nomine Tri-
dociamatqueGalatiâm, BilhyniampariteretPontum, nilatis baplizati erant, Baptismus enim Joannis, licet
proviiiciasqueconfines,dumJudoeisproedieai,circuit, in eum qui venlurus est baptizarei, tamen proprie
postremo Rdmam illustralurus accessii. PJUIUSa Joannis baplismus dicebalur. Unde et ah hoeretiCis
Jérusalem usque lllyricum cuin Evangelioreplevisset veiiiemes non rehaplizanlUr a nobis, si baptîzatos
lam innumeras ac dispares naiiones praceptis lau- constat in nomine Trinilalis, nisi imposiiio manus
ijuam armis vicior edoinuit. ad fidem reciam convertis adhil>eiur,
QUJSSTIO III. ut per hanc sancli Spirilus
INTERROCATIO. Cum in Aciibus apostolorum pri- suscipiatur infiisio.
EXPOSITÏO