Ομιλία ηοσ Μανώλε Γλέδοσ

ζηεν Αζησνομική Ακαδεμία

Η ιζηορική επέηειος
ηες 25ες Μαρηίοσ
Ψεθηαθή επεμεξγαζία Άρες Γιαβρής
 Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 3

Ομιλία ηοσ Μανώλε Γλέδοσ

ζηεν Αζησνομική Ακαδεμία

Η ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ

Καιεκέξα ζε όινπο, ζα ζαο θαλεί πεξίεξγν ζ’ εζάο ηα παηδηά κνπ θαη ηα

Ειζαγωγή εγγόληα κνπ. Κιήζεθα λα κηιήζσ θαη λα εθθσλήζσ ηνλ παλεγπξηθό ηεο
εκέξαο. Μηα πάξα πνιύ δύζθνιε δνπιεηά γηα κέλα, γηαηί κνπ είπαλ όηη πξέπεη
Πξνβιεκαηηζκόο λα ην ζπλδπάζσ θαη κε ηε ζύγρξνλε ηζηνξία καο, κε ηνλ αγώλα ηεο Δζληθήο
ζρεηηθά κε ην Αληίζηαζεο θαη γηα ην ξόιν πνπ έπαημε εηδηθά ε Αζηπλνκία εθείλε ηελ επνρή.
πεξηερόκελν ηνπ
παλεγπξηθνύ
΢θέθηεθα, ινηπόλ, ηη είδνπο παλεγπξηθό πξέπεη λα εθθσλήζσ. Δίλαη έλα
δύζθνιν έξγν γηα εθείλνλ πνπ ζέιεη λα αληαπνθξίλεηαη ζηελ νπζία θαη πώο λα
κπνξέζσ λα μεθύγσ, λα κελ πσ ιόγηα πνπ δελ έρνπλ θακηά ζεκαζία, θακηά
νπζία κε ην πεξηερόκελν.

Σύγθξηζε 1821 ΢θέθηεθα όηη ην θαιύηεξν είλαη λα θάλσ κία ζύγθξηζε αλάκεζα ζην 1821-
θαη 1940-1945 1928, ηνλ αγώλα ηνπ ειιεληθνύ ιανύ γηα ηελ απειεπζέξσζή ηνπ θαη ηνλ
αγώλα 1940-1945, ηνλ αγώλα πάιη ηνπ ειιεληθνύ ιανύ απέλαληη ζην λαδηζκό
– θαζηζκό θαη ζηνλ αγώλα γηα ηελ απειεπζέξσζή ηνπ. Να θάλσ έλαλ
παξαιιειηζκό, λα θάλσ κία ζύγθξηζε.

Πξώηε ζύγθξηζε. Γηα πξνζέμηε έλα ηδηαίηεξν ζηνηρείν πνπ πεξλάεη

απαξαηήξεην θαη όπσο ην ζεσξώ, πάξα πνιύ ζεκαληηθό. Γελ ην ιέσ βέβαηα
πξώηε θνξά ζ’ εζάο, ην έρσ μαλαπεί. Ση είλαη σο εκέξα ε 25ε Μαξηίνπ θαη ε
28ε Οθησβξίνπ; Δίλαη εζληθέο επέηεηνη.

Δάλ πάξεηε ηηο εζληθέο επεηείνπο ησλ άιισλ εζλώλ, ζα δείηε όηη ζηελ
πιεηνςεθία ηνπο είλαη ή επέηεηνο γηα θάπνηα λίθε ηνπ έζλνπο ηνπο ή είλαη
θάπνηα επέηεηνο γηα ηελ ελζξόληζε ελόο βαζηιηά.

Δίκαζηε ην κόλν έζλνο, πνπ θαη νη δπν επέηεηνη είλαη απόθαζε γηα αγώλα. Γελ
Οη εζληθέο καο εμεηάδνπκε ην απνηέιεζκα, εμεηάδνπκε άιιν. Σελ απόθαζε πνπ παίξλνπκε
επέηεηνη είλαη λα αγσληζηνύκε. Καη ε 25ε Μαξηίνπ θαη ε 28ε Οθησβξίνπ είλαη απνθάζεηο
απνθάζεηο αγώλα ηνπ ιανύ ζην ζύλνιό ηνπ, άιιν αλ εθθξάζηεθαλ, κε ηνλ έλαλ ηνλ «Α» ή «Β»
ηξόπν, απνθάζεηο γηα αγώλα. Γελ εκπεξηέρνπλ ην απνηέιεζκα, δελ καο
ελδηαθέξεη ην απνηέιεζκα, καο ελδηαθέξεη όηη παίξλνπκε απόθαζε λα
 Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 4

αγσληζηνύκε. Σν πξώην ζηνηρείν παξαιιειηζκνύ θαη ηαπηόηεηαο αλάκεζα ζ’

απηέο ηηο δπν επέηεηνη.

Σν δεύηεξν ζηνηρείν πνπ ζα ήζεια είλαη όηη κνξθνινγηθά ην έλα θαίλεηαη ζε

κηα επαλάζηαζε ηνπ ειιεληθνύ ιανύ λα απειεπζεξσζεί ύζηεξα από 400
ρξόληα ζθιαβηάο, ην δεύηεξν είλαη κία αληίζηαζε, δειαδή έρνπκε
ειεπζεξσζεί θαη αληηζηεθόκαζηε απέλαληη ζηνλ ερζξό ν νπνίνο ζέιεη λα καο
ππνδνπιώζεη.

Αιιά εάλ δνύκε ζηελ νπζία ην ελλνηνινγηθό πεξηερόκελν θαη ε επαλάζηαζε

γηα ηε ιεπηεξηά θαη ε αληίζηαζε λα κελ ζθιαβσζνύκε νπζηαζηηθά είλαη ην
Τα κελύκαηα ηωλ ίδην πξάγκα, είλαη αγώλαο επίζεο γηα ηε ιεπηεξηά. Πάλσ απ’ όια ε ιεπηεξηά
δύν εζληθώλ καο ηνπ έζλνπο. Έλα άιιν ζηνηρείν νπζηαζηηθό είλαη θαη ζηε κηα πεξίπησζε θαη
επεηείωλ, ζηελ άιιε όηη έρνπκε θαζνιηθόηεηα ζηε ζπκκεηνρή ηνπ ιανύ. Θα θαλεί
επαλάζηαζε θαη
αληίζηαζε,
παξάμελν, αιιά ζηελ πξώηε πεξίπησζε αλαδεηάεη θαλείο λα βξεη θελά θαη
ζεκαίλνπλ αγώλα δελ βξίζθεη. Έρεη εμεγεξζεί όινο ν Διιεληζκόο από ηε Βιαρία κέρξη ην
γηα ηελ ειεπζεξία Μνξηά, από ηα Νεζηά καο κέρξη ην Γνύλαβε, όινο ν Διιεληζκόο εθείλεο ηεο
επνρήο έρεη εμεγεξζεί. Καη από ηελ άιιε πιεπξά ηεο αληίζηαζεο απέλαληη
ζηνλ ερζξό ζα δνύκε θαη ζα δηαπηζηώζνπκε απηό πνπ είλαη ην γεγνλόο, όηη
όινο ν ειιεληθόο ιαόο αληηζηέθεηαη.

Παξάδεηγκα. Ήδε από ηηο ηειενξάζεηο ζα έρεηε παξαθνινπζήζεη θαη ζα έρεηε

δεη λα κηιάλε θαη λα ηνλίδνπλ γηα ηε ζπκβνιή, δελ έρνπλ πάξεη, ηειενπηηθέο
ιήςεηο δελ έρνπλ γίλεη, αιιά ζε πίλαθεο δσγξαθηθήο ε ηέρλε ην έρεη
αλαδείμεη, ε Γπλαίθα ηεο Πίλδνπ θαη πεξηνξίδεηαη, εγθισβίδεηαη κάιινλ ην
νπζηαζηηθό πεξηερόκελν ζηηο γπλαίθεο ηεο Πίλδνπ.

Δάλ πάηε ζηα αξρεία ηνπ ειιεληθνύ ΢ηξαηνύ ζα δείηε όηη εθεί ηα έγγξαθα ησλ
΢σκαηαξρώλ πνπ πήξαλ κέξνο ζηνλ πόιεκν ηεο Αιβαλίαο λα θαηαγξάθνπλ
Η αληίζηαζε ηνπ έλα ζεκαληηθό γεγνλόο, όηη καδί κε ην ζηξαηό ν νπνίνο απνηεινύληαλ ζε
ειιεληθνύ ιανύ ην εθείλε ηε θάζε από ηα παηδηά ησλ Ζπεηξσηώλ, ηα παηδηά ηνπ ιανύ ηεο
1940 Ζπείξνπ λα ιέλε, όηη καδί ήηαλ θαη νη γνλείο ηνπο, ε κάλα ηνπο, ν παηέξαο
ηνπο, ηα αδέιθηα ηνπο, νη νπνίνη απιώο δελ ηνπο θέξαλε ςσκί όπσο
θαηαγξάθεηαη ή δελ ηνπο πήγαηλαλ λεξό, αιιά δαισλόληνπζαλ ηνπο ηκάληεο
έιμεσο κεηαθνξάο ησλ ππξνβόισλ θαη αλέβαδαλ νη γπλαίθεο ηα ππξνβόια
πάλσ ζηα βνπλά ή κε ζθαπηηθά εξγαιεία έζθαβαλ ηνπο δξόκνπο γηα λα
πεξάζνπλ ηα βαξέα νρήκαηα ή ηνπο εθνδίαδαλ κε πνιεκνθόδηα.
Γειαδή, όηαλ ιέσ όινο ν ιαόο πνιεκνύζε, ήηαλ όινο ν ιαόο. Θέιεηε λα ην
πάκε ζηελ πνιηηηθή ηνπ πιεπξά, γηαηί ππνρξεώζεθε ν δηθηάηνξαο ν Ησάλλεο
Μεηαμάο λα δώζεη ζηε δεκνζηόηεηα ην γξάκκα ηνπ Νίθνπ Εαραξηάδε ηνπ
Γξακκαηέα ηνπ Κνκκνπληζηηθνύ Κόκκαηνο πνπ ήηαλ ζηε θπιαθή, δελ ζα
κπνξνύζε λα ην παξαιείςεη;

Γηαηί θαηαλόεζε ν ίδηνο όηη έρεη αλάγθε θαη ηε ζπκκεηνρή ησλ Κνκκνπληζηώλ
πνπ ηνπο είρε ζε εμνξίεο θαη ζηα ζηξαηόπεδα. Γηα λα θαηαιάβεηε όηη όιν ην
έζλνο θαζνιηθά αληηκεηώπηδε ηνλ αληίπαιν. Καη πέξα απ’ όια απηά πξέπεη λα
ζεκεηώζσ όηη όιε ε Διιάδα είρε κεηαβιεζεί εθείλε ηελ επνρή, πάκε ζηα
 Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 5

κεηόπηζζελ, ζε έλα, λα ην πσ πθαληνπξγείν, πνπ ύθαηλαλ όιεο νη γπλαίθεο κε

δηθά ηνπο έμνδα από ηα γάληηα, ηα πνπιόβεξ, ηα θαζθόι, ηνπο κπεξέδεο ησλ
ζηξαηησηώλ καο, όινο ν ιαόο πνιεκνύζε.

Καη γη’ απηό έγηλε θαη ην ζαύκα. Γειαδή ηη έγηλε; Μέρξη ηόηε ν άμνλαο
ληθνύζε ζε όια ηα κέησπα, Αζία, Αθξηθή, Δπξώπε, ζε όια ηα κέησπα
Η αμία ηνπ αγώλα ληθνύζε, δελ είρε ππνζηεί σο ηόηε θακηά ήηηα θαη ππέζηε από ηνλ ειιεληθό
ηωλ Ειιήλωλ ην ιαό ηελ πξώηε ήηηα. Σν αήηηεην ηνπ άμνλα θαηέπεζε. Πνιιά ζα κπνξνύζα
1940 λα ιέσ, αιιά ζεκεηώλσ κνλάρα κία θξάζε ηνπ Οπίλζηνλ Σζόξηζηι: «Από
ηώξα θαη ζην εμήο ζα ιέκε «νη ήξσεο πνιεκνύλ ζαλ ηνπο Έιιελεο».

Καη έλα άιιν πνπ έρσ βηώζεη πξνζσπηθά. Με θάιεζαλ νη Γάιινη

αληηζηαζηαθνί λα κνπ δείμνπλ ηελ αληίζηαζή ηνπο ζηε Γαιιία. Πήγακε ζηα
πςίπεδα ηνπ Βεξθόξ ζηηο Άιπεηο, όπνπ είραλ θαηαζθάμεη νη Γεξκαλνί
Αιεμηπησηηζηέο, ρηιηάδεο άκαρνπ πιεζπζκνύ, θαηεβήθακε κεηά ζηελ
« Γθξελόκπι κε ηηο ηεξάζηηεο κάρεο πνπ είρε δώζεη ε αληίζηαζε εθεί θαη ηειηθά
Έιιελες προζοτή κε έθεξαλ ζηα ζύλνξα Γαιιίαο-Ηηαιίαο θαη κνπ ιέλε: «Μαλώιε εδώ
κελ προτωρήζεηε αξρίζακε εκείο πξώηνη από εζάο ηελ αληίζηαζε» επεηδή ήμεξαλ πσο εκείο
παραπέρα από ππεξεθαλεπόκαζηε γηα ηελ αληίζηαζή καο, ιέλε «πξώηνη εκείο αξρίζακε ηελ
εδώ θαη πέρα
αληίζηαζε Μαλώιε εδώ σο θαηερόκελνο ιαόο». Λέσ, «ηη θάλαηε;»
αρτίδεη ε Γαιιία
«Τςώζακε παλό πξνο ηελ πιεπξά ηεο Ηηαιίαο θαη ζηα παλό πάλσ γξάθακε:
» «Έιιελεο πξνζνρή κελ πξνρσξήζεηε παξαπέξα από εδώ θαη πέξα αξρίδεη ε
Γαιιία». Με ην γαιαηηθό ηνπο ρηνύκνξ ζέινπλ λα ηνλίζνπλ όηη εκείο ξίμακε
ηνπο Ηηαινύο ζηε ζάιαζζα, απνβηβαζηήθακε ζηε Υεξζόλεζν ηεο Ηηαιίαο,
αλεβήθακε σο επάλσ, θηάζακε σο ηε Γαιιία θαη ιέλε, κελ πξνρσξήζεηε
παξαπέξα, από εδώ θαη πέξα αξρίδεη ε Γαιιία. Ζ ζεκαληηθόηεξε ζπκβνιή
ηνπ ειιεληθνύ ιανύ ήηαλ απηή, δώζακε ηελ ειπίδα ζηνπο ζθιαβσκέλνπο
ιανύο ηεο Δπξώπεο όηη κπνξνύλ λα αληηζηαζνύλ, όηη ππάξρεη ειπίδα γηα ην
κέιινλ, γηαηί κέρξη ηόηε δελ βιέπαλε από πνπζελά θακηά ειπίδα.

Να πάκε ζηελ πεξίνδν ηνπ 1821-1828. Ο Ηκπξαήκ έρεη απνβηβαζηεί, έρεη

1821-1828 θαηαιάβεη ζρεδόλ όιε ηελ Πεινπόλλεζν θαη εηνηκάδεηαη λα πξνρσξήζεη πξνο
ηελ πεξηνρή πέξα από ην Ναύπιην θαη ηξέρεη ν Μαθξπγηάλλεο θαη θηηάρλεη ηα
ηακπνύξηα, ηα ειάρηζηα πνπ είρε εθεί, ζηνπο Μύινπο ηνπ Αλαπιηνύ, είλαη
αθξηβώο απέλαληη από ην Ναύπιην. Καη ν Ναύαξρνο Γεξηγλύ είδε ηελ θίλεζή
ηνπ, πάεη θνληά κε ην πινίν, ηνπ δεηάεη λα ηνλ δεη θαη ηνπ ιέεη ηη είλαη απηή ε
« ηξέια πνπ θάλεηο, κπνξείο λα αληηκεησπίζεηο εζύ κε ιίγνπο άλδξεο απηόλ ηνλ
Μπορεί λα είκαζηε ηεξάζηην ζηξαηό ηνπ Ηκπξαήκ; Καη γξάθεη ζηα απνκλεκνλεύκαηά ηνπ ν
ιίγοη θαη κπορεί Μαθξπγηάλλεο: «Καη ήξζε λα κνπ πεη απηό πνπ θάλσ είλαη ηξειό. Καη ηνπ
λα ζθοηωζούκε,
αιιά εκείς εδώ
απάληεζα, κπνξεί λα είκαζηε ιίγνη θαη κπνξεί λα ζθνησζνύκε, αιιά εκείο
ποσ είκαζηε εδώ πνπ είκαζηε έρνπκε πάξεη απόθαζε λα πεζάλνπκε. Καη όπνηνο πάξεη
έτοσκε πάρεη απόθαζε λα πεζάλεη, κπνξεί θαη λα ράζεη, αιιά κπνξεί θαη λα θεξδίζεη». Καη
απόθαζε λα ηηο πεξηζζόηεξεο θνξέο απηόο πνπ έρεη πάξεη απόθαζε λα θεξδίζεη, θεξδαίλεη,
πεζάλοσκε ρξεζηκνπνηώ ηε ιέμε αθξηβώο ηνπ Μαθξπγηάλλε, θεξδαίλεη, θεξδίδεη, πνηνο;
» ΋πνηνο έρεη πάξεη απόθαζε λα αγσληζηεί. Κάλσ απηόλ, ινηπόλ, ηνλ
απαξαίηεην πξνβιεκαηηζκό γηα λα δείμσ πόζν ε κία πεξίνδνο είλαη
ηαπηηζκέλε απόιπηα κε ηελ άιιε. Πώο έγηλε απηή ε πξνεηνηκαζία εθείλε ηελ
 Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 6

επνρή; 400 ρξόληα ζθιαβηάο, δελ ππάξρεη ζηελ παγθόζκηα ηζηνξία έλαο ιαόο
πνπ λα έρεη ζθιαβσζεί 400 ρξόληα θαη λα μαλαβξεί ηε ιεπηεξηά ηνπ.

Πώο; Ζ πξνζπάζεηα απηή έγηλε απηόβνπια, είλαη απηνγελήο από ηηο

Η δηακόξθωζε πεξίθεκεο θνηλόηεηεο ησλ Διιήλσλ. Οη ησλ Διιήλσλ θνηλόηεηεο πιάζαλε
ηεο εζληθήο ηελ εζληθή ζπλείδεζε. Ζ θάζε θνηλόηεηα από κόλε ηεο, δελ μέξνπκε θαη δελ
ζπλείδεζεο ηωλ είλαη γλσζηό εάλ εξρόηαλ ζε επαθή κε ηελ άιιε, ηα ζηνηρεία ιέλε όηη
Ειιήλωλ εξρόηαλ, αιιά δελ είλαη ηεθκεξησκέλε απόιπηα. Ζ νπζία είλαη όηη απηό πνπ
γηλόηαλ ζην έλα κέξνο, γηλόηαλ θαη ζην άιιν. Φηηάρλαλε ζρνιεία ζπλερώο νη
Έιιελεο, ρσξίο λα έρνπλ πξνζέμεη ην Τπνπξγείν Παηδείαο, απηνγελώο ε θάζε
πόιε, ην θάζε ρσξηό έθηηαρλε ό,ηη κπνξνύζε θαη θηηάρλαλε ζρνιέο θαη εθεί
κέζα πιάζνληαλ ε εζληθή ζπλείδεζε.

Ζ Φηιηθή Δηαηξεία βξήθε αξγόηεξα ηελ πξνεηνηκαζία απηή θαη κπόξεζε λα

νξγαλώζεη ην θίλεκα ηεο επαλάζηαζεο, αιιά ε πξνεηνηκαζία ππήξμε θαη
ήηαλ από εθείλν πνπ έπιαζαλ νη Κνηλόηεηεο ησλ Διιήλσλ, εθεί πιάζνληαλ ε
εζληθή ζπλείδεζε.

Γηα ζθεθηείηε έλα πεξίεξγν πξάγκα, όηη ηα θαξάβηα ησλ ΢πεηζησηώλ, ησλ
Τδξαίσλ θαη ησλ Φαξηαλώλ έπαηξλαλ ειιεληθά νλόκαηα αξραίσλ Διιήλσλ, ε
πξνζπάζεηα θαη ε ζύλδεζε, ρσξίο λα ππάξρεη Τπνπξγείν Παηδείαο λα
ζπλδεζεί ε ηζηνξία ηνπ ειιεληθνύ ιανύ ε παιηά κε ηελ θαηλνύξγηα, απηή πνπ
ρηίδαλε θαη είραλ πνιύ κεγάιεο απόπεηξεο θαη κεγάιεο απνηπρίεο.

Θα μεράζεηε ηνλ Λάκπξν ηνλ Καηζώλε, θαηάθεξε κεηά ηα Οξινθηθά, κεηά

δειαδή ηελ είζνδν εδώ από ην Γηιβαξηάξ ηνπ ξσζηθνύ ζηόινπ θαη ηα
γεγνλόηα πνπ έγηλαλ ην 1770-1774 λα πεη εθείλν ην πεξίθεκν ν Λάκπξνο
Καηζώλεο «Δζύ Βαζίιηζζα κπνξεί λα έθαλεο ηε ΢πλζήθε ζνπ, ν Λάκπξνο ν
Καηζώλεο δελ ηελ ππνγξάθεη. Γελ ζπλππνγξάθεη ηε ΢πλζήθε πνπ θάλεηο εζύ
κε ηνπο Σνύξθνπο θαη ζπλέρηζε ηνλ αγώλα». Καη είρε ελαληίνλ, ηνπο
θνηδακπάζεδεο, όηαλ εηηήζεθε γηα ζθεθηείηε βγήθε θαη έλα ηξαγνύδη από
ηνπο Κνηδακπάζεδεο: «Αλ ζ’ αξέζεη Μπάξκπα Λάκπξν μαλαπέξλα από ηελ
Άλδξν», γηα λα δείηε θαη ηελ επίζεζε πνπ είρε ππνζηεί, ζα ην δνύκε θαη
παξαθάησ ζ’ απηή ηε δνπιεηά.

Γηα λα δνύκε ηώξα άιινπ είδνπο ηαπηόηεηεο γύξσ από ην ζέκα. Σαπηόηεηεο
Αναλογία: ζεκαληηθέο. Καη εδώ κπαίλσ θαη ζην ζέκα πνπ κε παξαθάιεζαλ λα κηιήζσ,
Αξκαηνινί θαη γηα ην ξόιν ηεο Αζηπλνκίαο. Ζ Αζηπλνκία σο ζεζκόο πάληνηε είλαη ζηελ
αζηπλνκία ππεξεζία ηνπ έρνληνο ηελ εμνπζία, αλεμάξηεηα πνηνο είλαη. Απηά είλαη πνπ
δηδάζθνληαη, ειπίδσ όρη ζ’ εζάο, γηα ην ξόιν ηεο Αζηπλνκίαο ζε άιια κέξε.
Γειαδή ε Αζηπλνκία πξέπεη λα παίδεη απηόλ ην ξόιν. Ση έθαλε ε Αζηπλνκία
ζηηο δύν πεξηπηώζεηο, νη αξκαηνινί, απηνί δειαδή πνπ θπιάγαλε ηα Γεξβέληα,
πνπ θπιάγαλε ηα πεξάζκαηα, απηνί πνπ ρξεζηκνπνηνύληαλ, λα ην πσ έηζη,
ρσξνθύιαθεο, νη αξκαηνινί πήξαλ ηα όπια θαη πνιέκεζαλ γηα ηελ
αλεμαξηεζία ηνπ έζλνπο ζην ζύλνιό ηνπο, δελ έρνπλ παξαζπνλδίεο εδώ.
 Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 7

Ση έθαλε ε Διιεληθή Αζηπλνκία ηελ πεξίνδν ηεο θαηνρήο; Δίλαη παγθόζκην

Ο ξόινο ηεο θαηλόκελν ηνπ ζεζκνύ πνπ έρεη ε Αζηπλνκία, ζε όιεο ηηο πεξηπηώζεηο,
αζηπλνκίαο θαηά ππνρξεσηηθά σο ζεζκόο, έπξεπε λα ππεξεηήζεη ηνλ θαηαθηεηή, δελ ηνλ
ηε γεξκαληθή ελδηέθεξε ε αιιαγή, έπξεπε λα ππεξεηήζεη ηνλ θαηαθηεηή. Γελ έρεη
Καηνρή αλαδεηρζεί θαη δελ έρεη αλαδεηρζεί θνβάκαη νύηε ζ’ εζάο ην γεγνλόο, ε πξώηε
αλαθνίλσζε πνπ έβγαιε ε αζηπλνκία ζηηο 31 Μαΐνπ 1941 ύζηεξα από έλα
κήλα θαη ελώ, πξνζέμηε, επεηδή ν ξόινο ηεο Αζηπλνκίαο είπακε ελλννύλ
απηόο είλαη, ηνπο αθήζαλε θαη είραλ όπια, από ηνπο ζηξαηησηηθνύο
αθαίξεζαλ ηα όπια, από ηελ αζηπλνκία δελ αθαίξεζαλ ηνλ νπιηζκό ηεο.

Λνηπόλ, ζ’ απηήλ ηελ αλαθνίλσζε πνπ ιππνύκαη πνπ δελ ζαο ηε δηδάζθνπλ
αλαθέξεηαη κέζα θαη γξάθεηαη, όηη ε ζηάζε ηεο Αζηπλνκίαο ήηαλ ππέξ ησλ
εθδειώζεσλ ηνπ ιανύ, γηα όιεο ηηο πεξηπηώζεηο πνπ ν ιαόο θεξόηαλ ερζξηθά
απέλαληη ζηα ζηξαηεύκαηα θαηνρήο. ΋ρη απιώο ήηαλ ππό ηελ αλνρή ηεο
Αζηπλνκίαο, αιιά ηα έθξπβε ε Αζηπλνκία. ΋ηαλ δειαδή πήγε ην
αλαθνηλσζέλ, ηα ηξόθηκα ιέεη ηα πνπιάλε νη Έιιελεο αθξηβόηεξα ζηνπο
Γεξκαλνύο απ’ ό,ηη πσινύληαη θη ελώ ην μέξεη ε Αζηπλνκία δελ κηιάεη, κηα
πεξίπησζε.

Καη θαηαιαβαίλσ από ζαο, από ηελ έθθξαζε ηνπ πξνζώπνπ ζαο, δελ ην έρεηε
δηδαρζεί. Τπεύζπλνη ηεο ΢ρνιήο, εγώ ηα ιέσ, θαη ηνπ Τπνπξγείνπ. Γελ ζα
έπξεπε απηό λα βξίζθεηαη απνηππσκέλν θαη λα θαίλεηαη ε πξώηε αληίζηαζε
ηεο Αζηπλνκίαο απέλαληη ζηνλ θαηαθηεηή; Πέξα από ην γεγνλόο όηη ε
Αζηπλνκία κπνξεί λα ήηαλ απηόο ν ξόινο ηεο θαη ζα εμεγήζσ παξαθάησ ηη
ελλνώ, δηεζλώο έηζη θαηαρσξίδεηαη, ε αληίζηαζε άξρηζε. Πήξαλ ηα όπια πάξα
πνιινί ΢ηαζκνί Υσξνθπιαθήο, ΢ηαζκάξρεο Υσξνθπιαθήο θαη πξνζρώξεζαλ
ζην αληάξηηθν. Αλαθέξσ ην όλνκα ηνπ Βελεηζαλόπνπινπ από ηνπο πξώηνπο,
αλαθέξσ ηνπ Μνπζηάθα, πάξα πνιινί. Πήξαλ νιόθιεξν ην ΢ηαζκό
Υσξνθπιαθήο θαη πήγαλ ζην αληάξηηθν. Γελ ππέθπςαλ.

Καη πξνζέμηε ηώξα ην ζεκαληηθό. Δίκαζηε ην κνλαδηθό έζλνο ηεο Δπξώπεο

όπνπ απήξγεζε ε Αζηπλνκία. Σν θαηαιαβαίλεηε; Απήξγεζε. Γειαδή ηα
αηηήκαηα ήηαλ ην ςσκί, ην λεξό, ην ειεθηξηθό, απηά ηα αηηήκαηα ηα απιά πνπ
δεηάγαλε ηόηε, αιιά ζηελ νπζία ήηαλ αγώλαο ελαληίνλ ηνπ θαηαθηεηή.
Απήξγεζαλ ελαληίνλ ηνπ, ην κνλαδηθό έζλνο ζηελ Δπξώπε, δελ ππάξρεη άιιν.
Κξάηεζε ε απεξγία πνιύ. Απέιπζαλ 450 Αζηπλνκηθνύο γηα λα θάκςνπλ ην
θξόλεκα. ΢πλέρηζαλ νη απεξγνί ηνλ αγώλα θαη ηειηθά ζηακάηεζαλ ηελ
απεξγία κόλν όηαλ επαλεπξνζέιαβε ηνπο 450. Φπζηθά δελ ήηαλ εύθνιν.
Ξεδηάιπλαλ 40 Αζηπλνκηθνύο, ηνπο νπνίνπο πέξαζαλ από ΢ηξαηνδηθείν θαη
ηνπο δίθαζαλ κε πςειόηαηεο πνηλέο. Δπηπρώο δελ ππήξμε ζηελ πεξίπησζε
απηή, ζαλαηηθή θαηαδίθε.

Πέξα απ’ απηό, ν ίδηνο ν Έβεξη ν αξρεγόο ηεο Αζηπλνκίαο ζπκκεηείρε ζηνλ
αληηζηαζηαθό αγώλα. Πέξα απ’ απηό θαηάθεξε ην εζληθό απειεπζεξσηηθό
κέησπν κέζα ζηελ ίδηα ηελ Αζηπλνκία λα δεκηνπξγήζεη –κε επηθεθαιήο ηνλ
Αζηπλόκν Σζαπόγα – αληηζηαζηαθή νξγάλσζε κέζα ζηελ ίδηα ηελ
Αζηπλνκία. Γειαδή είκαζηε ην κνλαδηθό έζλνο πνπ κεηέηξεςε ην ξόιν ηεο
 Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 8

Αζηπλνκίαο. Να θάλσ κηα παξέλζεζε θαη λα πσ όηη πάληνηε ε εμνπζία, ηνπο

αγσληζηέο πξνζπαζεί λα ηνπο ζηξέςεη ελαληίνλ, ην ιαό ελαληίνλ ησλ
αγσληζηώλ, πξνζπαζεί λα ηνπο απνκνλώζεη από ην ιαό, πξνζπαζεί λα βξεη
ηξόπνπο λα ηνπο μεθηηιίζεη, αλ είλαη δπλαηόλ. Ή κάιινλ πξνεγνύκελα λα πσ
ηνύην.

Γηα ζθεθηείηε, βξέζεθαλ ζε κεγάιε αδπλακία νη γισζζνιόγνη λα

κεηαθξάζνπλ ηε ιέμε «θιέθηεο». Πώο ζα κεηαθξαζηεί ζε άιιεο γιώζζεο ε
Η ζεκαζία ηεο ιέμε «θιέθηεο»; Θα πεηο: νη παξαβάηεο ηνπ Κνηλνύ Πνηληθνύ Γηθαίνπ; Σειηθά
ιέμεο «θιέθηεο» έγηλε κηα ζπκθσλία κε ηνπο γισζζνιόγνπο όιεο ηεο νηθνπκέλεο όηη δελ ζα
κεηαθξάδεηαη ε ιέμε «θιέθηεο» αιιά ζα γξάθεηαη κε ιαηηληθά ζηνηρεία
«kleftes». Γηα καο νη θιέθηεο είλαη νη αγσληζηέο ηεο Δζληθήο Αληίζηαζεο
εθείλε ηελ επνρή θαη ππάξρεη έλαο πεξίθεκνο ζηίρνο ηνπ Παιακά πνπ ην
ηνλίδεη.

Και ηοσς κράζανε ηων κάμπων οι κιοηήδες κλέθηες κι απελάηες και

προδόηες κι ήζαν οι γενναίοι ηων γενναίων.

Κάληε ηελ απνθαηάζηαζε.

Δίλαη ραξαθηεξηζηηθό απηό ην ζηνηρείν θαη πάξα πνιύ ζεκαληηθό. Σν

επαλαιακβάλσ. «Καη ηνπο θξάδαλε ησλ θάκπσλ νη θηνηήδεο θιέθηεο θη
απειάηεο θαη πξνδόηεο θαη ήζαλ νη γελλαίνη ησλ γελλαίσλ». Θέισ λα
εκβαζύλεηε κέζα ζ’ απηό, δηόηη λα πσ θάηη εληειώο αηνκηθά. ΢θεθηείηε όηη νη
πξώηνη πνπ κε νλόκαζαλ όηη είκαη πξνδόηεο ήηαλ νη θαηαθηεηέο. Σν μέξεηε;
Καη κε επίζεκε αλαθνίλσζε.

Ήκνπλ ν πξνδόηεο ηεο παηξίδαο κνπ επεηδή θαηέβαζα ηε ζβάζηηθα από

ηελ Αθξόπνιε. Καη από εθεί κε ζπλόδεπε ζε όιε κνπ ηε δσή απηή ε ηζηνξία.
« Ήκνπλ πάληνηε ν ερζξόο ηεο παηξίδαο κνπ. Καη κε μερλάηε όηη κηα από ηηο
θαηαδίθεο κνπ είλαη όηη θαηαδηθάζηεθα σο θαηάζθνπνο ηεο παηξίδαο κνπ,
Ήκοσλ ο είκαη θαηάζθνπνο ηεο παηξίδαο κνπ.
προδόηες ηες
παηρίδας κοσ Φπζηθά θάπνηα ζηηγκή ζηε Βνπιή, δελ μέξσ αλ ην ζπκνύληαη νη παιηόηεξνη
επεηδή θαηέβαζα
ηε ζβάζηηθα από εδώ κέζα, γύξηζα θαη είπα θαη ζύκηζα ζηνπο άιινπο Βνπιεπηέο, ηώξα όινη
ηελ Αθρόποιε εζείο, ιέσ, κε ζεσξείηε θαηάζθνπν ηεο παηξίδαο; Καη ην είπα έηζη γειαζηά
γηαηί δελ δήηεζα πνηέ εθδίθεζε θαη επηπρώο βξέζεθε κηα δηθαζηίλα ε νπνία
» δεηώληαο έλα πηζηνπνηεηηθό από ηελ παηξίδα κνπ, είδε ην πνηληθό κνπ
κεηξών θαη είδε κηα ζσξεία θαηαδηθώλ ελαληίνλ ηεο παηξίδαο κνπ. Ήζεια λα
απνζπάζσ κέξνο εθ ηνπ όινπ ηεο ρώξαο θαη λα ην παξαδώζσ ζηνπο μέλνπο,
ήζεια, έθαλα ηνπ θόζκνπ ηα εγθιήκαηα ελαληίνλ ηεο παηξίδαο κνπ θαη
απεθάζηζε θαη ζε ζπλεδξίαζε, ηα έρεηο όια. Σώξα πνηληθά, ηππηθά,
είκαη κε ιεπθό πνηληθό κεηξών. Άιιν ηη ιέεη ε ηζηνξία, αιιά ηππηθά είκαη κε
ιεπθό πνηληθό κεηξών, ζαλ λα κελ έρσ θαηαδηθαζηεί πνηέ ζηε δσή κνπ.

Λνηπόλ, ηξεηο θνξέο ζε ζάλαην θαηαδίθε. 28 θαηαδίθεο γηα πνιηηηθά

αδηθήκαηα σο δηεπζπληήο ησλ εθεκεξίδσλ «ΡΗΕΟ΢ΠΑ΢ΣΖ΢» θαη «ΑΤΓΖ»
 Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 9

θαη είκαη κε ιεπθό πνηληθό κεηξών. Δίλαη θη απηό από ηα παξάδνμα ηεο
ηζηνξίαο. Λνηπόλ, έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία απηό πνπ ην ιέσ γηα λα πσ όηη, θαη
λα κελ ζαο θνπξάδσ πεξηζζόηεξν, πνην είλαη ην θύξην ζηνηρείν ζε όιε απηή
ηελ ηζηνξία; Πόηε θαηαθέξλεη ν ιαόο, ν δηθόο καο θαη δεκηνπξγεί;
Καηαθέξλεη κνλάρα όηαλ ην ζπλεηδόο ηνπ, ην επίπεδν ζπλεηδεηόηεηάο ηνπ
θηάζεη ζην ζεκείν λα πεη: πξέπεη θαη εγώ λα ζπζηάζσ ηε δσή κνπ γηα ην
ζύλνιν.

Αλαθέξεηαη όηη ην θαηέβαζκα ηεο ζεκαίαο είλαη ε πξώηε αληηζηαζηαθή

πξάμε. Καη ην είπαλ θαη ρζεο ζε κηα εθπνκπή μαλά. Γελ είλαη ε πξώηε θαη ην
Η πξώηε έρσ πεη επαλεηιεκκέλα θαη επηκέλσ ζ’ απηό. Ζ πξώηε αληηζηαζηαθή πξάμε
αληηζηαζηαθή έγηλε από ηνλ Μάζην Πόηαγα, έλα παηδί 17 ρξνλώλ, θνηηεηή ηεο Βαξβαθείνπ,
πξάμε αιιά επεηδή είραλ θιείζεη ζηνλ πόιεκν κε ηελ Ηηαιία ηα ζρνιεία είρε πάεη ζην
ρσξηό ηνπ ζηε Βπηίλα. Σόηε καο παίξλαλε ζηξαηηώηεο από ηα 21 θαη πάλσ.
Μαζηόο Πόηαγαο Δκείο είρακε δεηήζεη λα πάκε ζηξαηηώηεο όινη νη λένη. Γελ καο επέηξεςαλ θαη
πήγακε θαη αληηθαηαζηήζακε εκείο νη θνηηεηέο ηνπο ππαιιήινπο ηνπ
2 Μαΐνπ 1941 Γεκνζίνπ πνπ είραλ πάεη ζην κέησπν θαη είρε αδεηάζεη ε ζέζε ηνπο,
εζεινληηθά ηα ρξόληα ηνπ πνιέκνπ. Αιιά όινη νη λένη ιέγακε, αλ είρακε όπια
εκείο –κε ηελ, όρη αθέιεηα, κε ηελ νξκή πνπ έρεη ν λένο –δελ ζα έζπαγε ην
κέησπν.

Μηα παξέα ινηπόλ ζηε Βπηίλα θνπβεληηάδεη θαη ιέεη: αλ είρακε όπια δελ ζα
έζπαγε ην κέησπν. Καη μαθληθά από ηελ παξέα απηή εμαθαλίδεηαη ν Μάζηνο
Πόηαγαο, δελ θαίλεηαη πνπζελά, ηνλ ράλνπλ. Μάζακε εθ ησλ πζηέξσλ όηη
πήξε ην πηζηόιη ηνπ παηέξα ηνπ, πήγε θαη πήξε δπλακίηεο από ηα ληακάξηα
ηεο πεξηνρήο θαη εηνηκαδόηαλ λα ππνλνκεύζεη ην δξόκν κόιηο θηάλαλε νη
Γεξκαλνί θαη κε ην πηζηόιη λα δώζεη κάρε.

Δκθαλίδεηαη έλα πξσηλό ζηηο 2 Μαΐνπ 1941, πξηλ νινθιεξσζεί ε θαηάιεςε

ηεο Πεινπνλλήζνπ. Δκθαλίδεηαη κηα κνλάδα ηεο θάιαγγαο αξκώλ κάρεο
Αδόιθνο Υίηιεξ Δο-Δο λα πεξλάεη έμσ από ηε Βπηίλα. Καη μαθληθά πεηάγεηαη
ζηε κέζε άνπινο ν Μάζηνο Πόηαγαο θαη ιέεη: «΢ηακαηήζηε, δελ ζα
ζθιαβώζεηε ηελ Διιάδα. Απηή ηε ζηηγκή είκαη κόλνο, αιιά κε αθνινπζεί
πίζσ κνπ όινο ν ειιεληθόο ιαόο»..

Ο Γεξκαλόο Γηνηθεηήο ησλ αξκάησλ κάρεο ζηακαηάεη ηε θάιαγγα θαη

ξσηάεη ην παηδί ηνλ δηεξκελέα ηη ιέεη απηό ην παηδί. Ο δηεξκελέαο ηνπ εμεγεί
θαη ηξαβάεη ην απηόκαην θαη ηνλ εθηειεί. Αιιά δελ θηάλεη κνλάρα εθεί.
Γηαηάδεη ηνπο ζηξαηηώηεο ηνπ θαη παίξλνπλ έλα βξάρν θαη ζπλζιίβνπλ ην
θεθάιη ηνπ λεθξνύ Μαζηνύ. Σε δνπιεηά ηνπ έθαλε ν Ναδί. ΋ηαλ νη Έιιελεο
έρνπλ ηέηνηα θεθάιηα πνπ βγάδνπλ ηέηνηεο ηδέεο, πξέπεη λα ζπλζιίβνληαη. Σε
δνπιεηά ηνπ έθαλε ν Ναδί.

Αιιά γηα λα δνύκε, ην παηδί γηαηί άιιαμε γλώκε. Κάλσ κηα πξόηαζε
ζθέςεσλ, ζηελ θξίζε ζαο. ΢θέθηεθε, εάλ βάισ ηνπο δπλακίηεο θη αλ
θαηαθέξσ λα ηηλάμσ ηνλ ζηξαηό θη αλ πάξσ ην όπιν θαη πνιεκήζσ θαη
ζθνηώζσ κεξηθνύο, ηη ζα γίλεη; Δγώ ζέισ λα ζηείισ έλα κήλπκα.
 Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 10

Δπαλαιακβάλσ, ζηακαηήζηε, δελ ζα καο ζθιαβώζεηε. Γειαδή κε ηα όπια

κπνξεί λα καο ληθήζαηε, αιιά ηε ςπρή καο δελ πξόθεηηαη λα ηελ ζθιαβώζεηε.
Καη κε λνκίδεηε όηη είκαη κόλνο, πίζσ κνπ αθνινπζεί νιόθιεξνο ν ειιεληθόο
ιαόο. Δηδνπνίεζε πξνο ηνλ Γεξκαλό θαη εηδνπνίεζε πξνο ηνλ ειιεληθό ιαό.
Δγώ πξνζθέξσ ηε δσή κνπ, ηα ληάηα κνπ, κε ην μερλάηε, πξέπεη θη εζείο θάηη
λα θάλεηε.

Απηό είλαη ην κήλπκα. Απηόο είλαη ν αγώλαο θαη βάζεη απηνύ ηνπ αγώλα,
ηνπ όηη έλα παηδί 17 ρξνλώλ θηάλεη ζην ύςνο ηεο ζπλεηδεηόηεηαο λα
Η ζπκβνιή ηωλ ζπζηαζηεί γηα ην ζύλνιν, απνδεηθλύεη θαη από θεη θαη πέξα όιε ηελ ηζηνξία
Ειιήλωλ ζηε λίθε ησλ αγώλσλ ηνπ ειιεληθνύ ιανύ. Γη’ απηό ην ιόγν θαζειώζακε εδώ 13
ηωλ Σπκκάρωλ επίιεθηεο γεξκαληθέο κεξαξρίεο, πνπ ζα ήηαλ ζην κέησπν αιιηώο. Γη’ απηό ην
θαηά ηνλ Δεύηεξν
ιόγν θαζπζηεξήζακε θαη ζρέδηα ηνπ Υίηιεξ ζηελ αξρή ηνπ ΄40 κε ηνπο
Παγθόζκην
Πόιεκν Ηηαινύο θαη κε ηνπο ίδηνπο ηνπο Γεξκαλνύο θαη κπήθε ζηε κέζε, όπσο ιέλε, ν
ζηξαηεγόο ρεηκώλαο θαη επέηξεςε ζηε ΢νβηεηηθή Έλσζε λα νπιηζηεί. Δίκαζηε
ην κνλαδηθό έζλνο πνπ δελ πέηπρε ε πνιηηηθή επηζηξάηεπζε.

Πέηπρε ζε νιόθιεξε ηελ Δπξώπε, δελ πέηπρε ζηελ Διιάδα. Σν κάζακε νη

αληηζηαζηαθέο νξγαλώζεηο θαη ελσκέλεο όιεο πήγακε ηελ ίδηα κέξα, είρε
νξγαλσζεί έηζη. Καηαιάβακε ηηο Ννκαξρίεο, θαηαιάβακε ην Τπνπξγείν
Δξγαζίαο θαη θάςακε ηηο θαηαζηάζεηο. Δάλ πήγαλ εξγάηεο ζηα ζηξαηόπεδα
ηεο Γεξκαλίαο πήγαλ από ηα κπιόθα πνπ ζπιιακβάλαλε, αιιά δελ πήγαλ, ε
πνιηηηθή επηζηξάηεπζε απέηπρε. Μαηαηώζακε κε ζπλερείο αγώλεο ελσκέλνη,
όινο ν ειιεληθόο ιαόο, ηελ θάζνδν ησλ Βνπιγάξσλ, πέξα από ηελ αξρηθή
θαηνρή ηεο Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη ηεο Γπηηθήο Θξάθεο πνπ είραλ, ηε
καηαηώζακε θαη είκαζηε ην κνλαδηθό έζλνο πνπ δελ έζηεηιε ζηξαηό λα
πνιεκήζεη ζην αλαηνιηθό κέησπν ελαληίνλ ηεο ΢νβηεηηθήο Έλσζεο. Από ηελ
αξρή θηηάμαλε –κε καλία ην θπλεγήζαλε απηό νη Γεξκαλνί– ηελ
Δ΢ΠΟ. Πξνζέμηε έλα πεξίεξγν όλνκα. Δζληθή ΢νζηαιηζηηθή –παξαθαιώ –
Παηξησηηθή Οξγάλσζε (Δ΢ΠΟ). Από Γεξκαλνύο αμησκαηηθνύο θαη Έιιελεο
πξνδόηεο, ζπλεξγάηεο ηνπο δεκηνύξγεζαλ ηελ Δ΢ΠΟ κε ζηόρν λα θηηάμεη
ζηξαηό λα ηνλ ζηείιεη ζην αλαηνιηθό κέησπν. Καη πήγε ε νξγάλσζε ΠΔΑΝ, ε
Παλειιήληα Έλσζε Αγσληδνκέλσλ Νέσλ, κε επηθεθαιήο ηνλ αμησκαηηθό ηεο
Αεξνπνξίαο ηνλ Πεξξίθν θαη αλαηίλαμε ηελ Δ΢ΠΟ. Σελ αλαηίλαμε θαη
καηαηώζεθαλ ηα ζρέδηα.

Σν 1965 είρα πξνζθιεζεί ζηε Μόζρα, ζηα 20 ρξόληα από ηελ απειεπζέξσζε
ηεο Δπξώπεο από ην λαδηζκό, θαη εθεί κπξνζηά ζηνπο ΢νβηεηηθνύο
ζηξαηάξρεο είπα όηη είκαζηε ην κνλαδηθό Έζλνο πνπ δελ ήξζε ζηξαηόο λα ζαο
πνιεκήζεη θαη ζεθώζεθε ν ζηξαηάξρεο Μπνπηηόλη θαη ιέεη: έρεη δίθην ν
Μαλώιεο. ΢πιιάβακε αηρκαιώηνπο από όιεο ηηο θπιέο ηνπ Ηζξαήι. Σέηνην
θξνύην δελ πηάζακε. Ήηαλ παιηόο ηζαξηθόο αμησκαηηθόο θαη κηινύζε κ’
απηνύ ηνπ είδνπο ηε θξαζενινγία. Σέηνην θξνύην δελ πηάζακε. Καη ιέσ:
βεβαίσο δελ πηάζαηε δηόηη δελ ήξζε θαλείο λα ζαο πνιεκήζεη. Ξέξεηε όηη
πήγαλ από ηε Λαηηληθή Ακεξηθή, από ηε Νόηην Αθξηθή, από ηηο Ηλδίεο, από
παληνύ, θηηάμαλε ζηξαηό θαη πήγε λα πνιεκήζεη. Μόλν νη Έιιελεο απείραλ.
 Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 11

Γελ ην ιέσ γηα λα θακαξώζνπκε. Σν ιέσ γηα έλα ιόγν, όηη όηαλ νιόθιεξνο
ν ειιεληθόο ιαόο είλαη ελσκέλνο, κπνξεί λα πεηύρεη ηα πάληα. ΋ηαλ ε
δηρόλνηα κπεη κέζα, όηαλ απηό πνπ νη ίδηνη νη Έιιελεο έρνπλ κε ξήζε
δηαηππώζεη «ην δηο εμακαξηείλ νπθ αλδξόο ζνθνύ», όηαλ απηό ην
παξαβηάδνπλ ηόηε ραλόκαζηε. Δθείλν πνπ ρξεηάδεηαη είλαη ε ελόηεηά καο.
Δθείλν πνπ ρξεηάδεηαη είλαη λα κελ μερλάκε ηελ ηζηνξία καο. Καη έλαο από
ηνπο ιόγνπο πνπ δέρζεθα λα έξζσ λα κηιήζσ ζε ζαο είλαη γηαηί ιαόο πνπ
μερλάεη ηελ ηζηνξία ηνπ ζα επαλαιάβεη νπσζδήπνηε ηα ίδηα ιάζε θαη δελ
πξόθεηηαη λα πξνρσξήζεη πνηέ. Πξέπεη θάζε θνξά λα κειεηάκε ην παξειζόλ
γηα λα βιέπνπκε ηα ιάζε καο θαη λα κελ μερλάκε.

Δδώ ηώξα ζα πσ θαη ην ιόγν κνπ πνπ ίζσο πηθξάλεη κεξηθνύο, αιιά ζα ηνλ
πσ. ΢αο είπα ηελ θνπβέληα ηελ πξνεγνύκελε, θάπνηα ζηηγκή όηη ζα επαλέιζσ
Η ζεκαζία ηεο ζην ζέκα. ΢ηελ αξραία Διιάδα ππήξρε ε πόιηο πνπ ηε ζπγθξνηνύζαλ όρη ηα
ιέμεο «πόιηο» θηίξηα, αιιά νη πνιίηεο. Καη όηαλ νη πνιίηεο αζθνύζαλ νη ίδηνη πνιηηηθή θαη
δελ ηελ αλαζέηαλε ζε εμ επαγγέικαηνο πνιηηηθνύο, ην απνηέιεζκα ήηαλ ν
πνιηηηζκόο. Καη ήηαλ ηόζν ξηδσκέλν κέζα ζηνπο Έιιελεο εθείλεο ηεο επνρήο
απηό ην αίζζεκα ώζηε ππήξμε θαη ε ιέμηο «άπνιηο», ζηεξεηηθό «α» κπξνζηά
από ηελ πόιε.

Ο άπνιηο ήηαλ απηόο πνπ δελ ζπκκεηείρε ζηα θνηλά, πνπ δελ έπαηξλε κέξνο
ζηηο εθδειώζεηο πνπ όινη καδί ζπλαπνθάζηδαλ ην ηη ζα γίλεη θαη γη’ απηό ν
΢όισλαο, έλαο από ηνπο πξώηνπο λνκνζέηεο ηεο αξραίαο Διιάδαο, κε λόκν
όηαλ ηνλ θάιεζαλ νη Αζελαίνη λα θηηάμεη ηνπο λόκνπο είπε: ν άπνιηο ζα
εμνξίδεηαη. Γελ ζεο λα ζπκκεηέρεηο ζηα θνηλά; Άξα δελ κπνξείο λα είζαη
πνιίηεο απηήο ηεο ρώξαο, ζα ζε εμνξίδνπκε, θαη ηνλ εμόξηδαλ.

Πξνζέμηε ινηπόλ, έρνπκε ηελ πόιε πνπ απνηειείηαη από πνιίηεο πνπ αζθνύλ
νη ίδηνη πνιηηηθή θαη ην παξάγσγν είλαη ν πνιηηηζκόο. Σα πήξαλ απηά νη μέλνη
θαη κε κεγάιε εκβξίζεηα ηα κειέηεζαλ θαη είπακε θη εκείο λα πξνζθέξνπκε
θάηη ζ’ απηόλ ηνλ νξκαζό ησλ ιέμεσλ, πόιηο, πνιίηεο. Να κελ μεθύγνπκε από
ηε κνξθνινγηθή πιεπξά, από ην ζεκαίλνλ ηεο ιέμεο. Να ρξεζηκνπνηήζνπκε
θη εκείο θάηη από ην «πνι» θαη καο έζηεηιαλ ηελ «POLICE».

Σν κόλν πνπ καο έζηεηιε ε Γύζε ήηαλ ην όξγαλν θαηαζηνιήο ησλ ιατθώλ θαη
θνηλσληθώλ θαη πνιηηηθώλ αγώλσλ. Γελ κπόξεζε λα καο ζηείιεη ηίπνηε άιιν.
Γελ κπόξεζε λα πξνζζέζεη ηίπνηα ζ’ απηή ηελ ηζηνξία παξά ην ζέκα όηη λα
ζπκκεηάζρσ θη εγώ ζ’ απηόλ ηνλ νξκαζό ησλ ιέμεσλ, λα κελ μεθύγσ από ηε
κνξθνινγηθή πιεπξά θαη γη’ απηό νξίζηε, ζαο ζηέιλσ ηελ «POLICE». Απηό
καο έζηεηιε, θαη δπζηπρώο εδώ είλαη ην ζέκα, θαηά πόζν ην ππεξεηνύκε απηό
ή δελ ην ππεξεηνύκε.

Ο ξόινο ηεο Πνηνο είλαη ν ξόινο ηεο Αζηπλνκίαο; Να θαηαζηέιιεη ηνπο ιατθνύο αγώλεο ή
αζηπλνκίαο λα θπλεγάεη ηνπο παξαβάηεο ηνπ Κνηλνύ Πνηληθνύ Γηθαίνπ; Απηό ην
ζήκεξα πξόβιεκα. Ίζσο κε έλα πηθξό ηέηνην εξώηεκα εγθαηαιείπσ ην βήκα θαη ηελ
νκηιία κνπ θαη ζα γίλεη εηδηθή ζπλάληεζε όπνπ ζα θνπβεληηάζνπκε ην ζέκα,
ζα ην ζπδεηήζνπκε. ΋ρη ήξζα εδώ είπα θαη είζηε ππνρξεσκέλνη λα κε
 Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 12

αθνύζεηε θαη εζείο λα κελ έρεηε ιόγν. ΟΥΗ. Θα έρεηε ιόγν. Με αθνύζαηε
ήδε. Θα είζηε πξνεηνηκαζκέλνη.

Γελ ζα ππάξμεη θαλ εηζήγεζε. Καηεπζείαλ εξσηήζεηο, όπσο θάλσ κε ηα άιια

ζρνιεία, κε Παλεπηζηεκηαθέο ΢ρνιέο, θαηεπζείαλ ζπδήηεζε θαη όρη ξσηάεη –
απαληώ θαη δελ επηηξέπεηαη από θεη θαη πέξα ε ζπδήηεζε. Πάιη ν ίδηνο κπνξεί
εάλ δηαθσλεί λα ζπλερίζεη ηε ζπδήηεζε καδί κνπ. Καη ζαο πξνεηνηκάδσ.
Πηζηεύσ –είδα, έρσ κηα εκπεηξία πηα, βιέπσ ηα πξόζσπα πώο
αληαπνθξίλνληαη– λα μεπεξάζεηε ηε ΢ρνιή, ην Λύθεην ηνπ Ζξαθιείνπ πνπ ε
ζπδήηεζε θξάηεζε 4,5 ώξεο. Δζείο λα ην μεπεξάζαηε, ειπίδσ.

Με ηελ ειπίδα όηη ε ζπλάληεζε ε δηθή καο αλνίγεη έλα λέν δξόκν γηα ην
θνηλσληθό ζύλνιν γηα ην ξόιν ηεο Αζηπλνκίαο, ζαο επραξηζηώ – ζα ζαο
Επίινγνο θαη θαλεί παξάμελν απηό πνπ ζα πσ –γηα ηε δηδαρή πνπ κνπ δώζαηε. ΋ζν θη αλ
απνθώλεζε θαίλεηαη πεξίεξγν, κε δηδάμαηε ηώξα εκέλα. Έρσ δηδαρζεί από όιε απηή ηελ
αηκόζθαηξα. Ζ ζπκπεξηθνξά ε δηθή ζαο, ηα πξόζσπα ηα δηθά ζαο, ν ηξόπνο
πνπ αληαπνθξίλνληαη ζε θείλν πνπ ηνλίδσ, γηαηί έρσ κηα εκπεηξία ζηηο νκηιίεο
κνπ πώο αληαπνθξίλεηαη ην θνηλό, δηαπηζηώλσ ηα αδύλαηα ζεκεία ηεο νκηιίαο
κνπ θαη ηα δπλαηά. Δπραξηζηώ όινπο ζαο γηα ηε δηδαρή πνπ κνπ δώζαηε.

Δπραξηζηώ γηα ηελ πιαθέηα. Σηκή κνπ κεγάιε ην ζεσξώ, αιιά αο κνπ
επηηξαπεί λα ην αθηεξώζσ ζε έλαλ θνηηεηή ηεο Ηαηξηθήο πνπ ππεξεηνύζε ζηε
Υσξνθπιαθή. ΢πλειήθζε καδί κε ηνλ αδειθό κνπ ηνλ Απξίιην ηνπ 1944 θαη
επεηδή ήηαλ ηεο Υσξνθπιαθήο ππαμησκαηηθόο ηνλ αλέιαβε ηόηε ε Δηδηθή
Αζθάιεηα, ηνλ βαζάληζε θαη ηνλ ζθόησζε ξίρλνληάο ηνλ από ηελ ηαξάηζα
πξνο ηα θάησ. Σνλ αδειθό κνπ ηνλ εθηέιεζαλ νη Ναδί.

Λνηπόλ, ζεσξώ πσο απηό πνπ κνπ δίλεηε είλαη πξνο ηηκήλ ηνπ Αλδξεάθνπ,
γηαηί αο κελ μερλάηε, εκέλα κε ηηκάηε, εκέλα κε ινγαξηάδεηε, αιιά γηα
ζθεθηείηε πόζεο ρηιηάδεο ακλεκόλεπηνη αγσληζηέο ηεο Δζληθήο Αληίζηαζεο
πεζαίλνπλ ρσξίο λα ηνπο ηηκήζεη θαλέλαο. Καη γη’ απηό ην ιόγν λα πξνζζέζσ
θαη θάηη θαη ίζσο ζαο θνπξάδσ, αιιά λνκίδσ όηη ρξεηάδεηαη λα ην πσ. Δάλ
λνκίδαηε όηη είραηε κπξνζηά ζαο κόλν ηνλ Μαλώιε Γιέδν είζαζηε
γειαζκέλνη. ΢σκαηηθά είλαη ν Μαλώιεο Γιέδνο, αιιά ζαο κηινύζαλ όινη νη
αγσληζηέο ηεο Δζληθήο Αληίζηαζεο πνπ δελ δνπλ ηώξα θαη πνπ πξνζέθεξαλ
ηε δσή ηνπο γηα λα είκαζηε ζήκεξα εκείο ειεύζεξνη. Σελ παξακνλή από θάζε
κάρε, ηελ παξακνλή από θάζε δηαδήισζε πιελόκαζηε θαη ινπδόκαζηε λα καο
βξεη θαζαξά ην βόιη, λα κελ καο βξεη αθάζαξηνπο, όπσο θάλαλε νη αξραίνη
Έιιελεο. Καη έιεγε ν έλαο ζηνλ άιινλ: εάλ δήζεηο κε κε μερλάο. ΋πνπ θη αλ
ζηαζείο θαη όπνπ ζα βξεζείο είλαη ζαλ λα είκαη θη εγώ κπξνζηά. Καη όηαλ
γιεληάο θαη όηαλ πίλεηο θαη όηαλ ρνξεύεηο θαη όηαλ ραηξεηάο θαη όηαλ κηιάο,
ζα κηιάο θαη γηα κέλα, κε κε μερλάο.

Δγώ ινηπόλ επεηδή δελ ηνπο μερλάσ, γη’ απηό ην ιόγν δέρνκαη απηό ην δώξν
κ’ απηήλ ηελ έλλνηα. Σν πξνζθέξσ ζηνλ Αλδξέαθν ηνλ θνηηεηή ηεο Ηαηξηθήο
πνπ ππεξεηνύζε ζηε Υσξνθπιαθή. Κη αο κνπ επηηξαπεί λα ζαο πξνζθέξσ ηε
Μαύξε Βίβιν πνπ είλαη ζηα ειιεληθά, αιιά θαη κεηαθξαζκέλε ζηα
Οκηιία ηνπ Μαλώιε Γιέδνπ ζηελ Αζηπλνκηθή Αθαδεκία Ιζηορική επέηειος ηες 25ες Μαρηίοσ 13

γεξκαληθά, ζηε ΢ρνιή Αμησκαηηθώλ Διιεληθήο Αζηπλνκίαο εηο αλάκλεζε ηεο

ζπλάληεζήο καο, όπνπ πεξηγξάθνληαη όια ηα εγθιήκαηα ηεο Βέξκαρη
ελαληίνλ ηνπ ειιεληθνύ ιανύ.

Δπραξηζηώ.

Αζησνομική Αναζκόπηζη, Μάξηηνο-Απξίιηνο 2010, ηεύρνο 260