SADRŽAJ:

Uvod..............................................................................................3.

Akumulacija-pojmovno određenje i značaj za privredni

razvoj.............................................................................................4.

Osnovne determinante obima i stope akumulacije........................5.

Oblici iskazivanja strukture i alokacije akumulacije , kao i pojmovno

određenje proporcija u raspodeli nacionalnog dohodkai društvenog
proizvoda na akumulaciju i potrošnju...........................................7.

Zaključak.......................................................................................8.

Literatura.......................................................................................9.

2
Akumulacija , pojam , obim i stopa

Uvod:

Akumulacija (novolat. Accumulatio – gomilanje ) u ekonomiji je proces izdvajanja viška

vrednosti radi uvećavanja kapitala. U širem smislu , akumulacija obuhvata celokupna
dodatna ulaganja raspoloživih materijalnih i novčanih sredstava , bez obzira na njihove
izvore i moguće poreklo.

Po osnovu vlasništva nad privatnom svojinom i nad kapitalom , vlasnici prisvajaju profit
koji se stvara na tržištu , ali ceo profit se ne troši za ličnu potrošnju. U suštini , akumulacija
simboliše proces odricanja od upotrebe jednog dela nacionalnog dohodka za povecanje
tekuće potrošnje , da bi se ostvario viši nivo privrednog razvija , odnosno uvećanje
postojećih proizvodnih faktora.

3
Akumulacija-pojmovno određenje i značaj za privredni razvoj

Osnovni preduslov za opstanak i reprodukciju ljudske populacije na našoj planeti

determinisan je rastom proizvodnje materijalnih , proizvodnih i potrošnih dobara.
Posmatrana u svedskim razmerama , kao i u dugoročnim vremenskim tokovima , proširena
reprodukcija se i faktički ispoljava kao zakonomernost procesa razvoja privrednog
sistema , mada u takvom razvojnom toku može dolazizi i do povremenih prekida ,
izazvanih nekim od faktora koji utiču na ispoljavanje proste i –ili umaljene reprodukcije.
Da bi se proširena reprodukcija ostvarivala , neophodno je da se deo nacionalnog dohodka
izuzima iz tekuće neproizvodne potrošnje i usmerava u proizvodnu.Taj deo nacionalnog
dohodka čini ekonomsku kategoriju pod nazivom akumulacija.
Proces akumulacije se odvija na svim nivoima organizovanosti privrede , s tim što se mora
uvažavati postojanje izvesnih razlika u motivima i ciljevima koji su u najužoj korelacionoj
vezi sa svojinskim odnosima , odnosno sa karakterom društvenom-ekonomskog sistema
date zemlje.
Subjekti ekonomske politike odnosni problem rešavaju donošenjem sistemskih zakona
kojima se , u skladu sa definisanim makroekonomskim ciljevima i potrebama privrednog i
opštedruštvenog razvoja , vrši raspodela dobiti ili nacionalnog dohodka na akumulaciju i
potrošnju.
Sitniji kapitali nailaze na smetnje u realizaciji svojih proizvoda , na nedostatak sretstava za
akumulaciju i povećanu koncetraciju , te se obustavlja proces oplodnje kapitala kod njih;
otuda bivaju ekspropirisani , odnosno mogu se „ dragovoljno“ pripojiti krupnijim i
efikasnijim kapitalističkim preduzećima. Ovaj proces izražen je u ekonomskoj kategoriji
koju nazivamo centralizacija kapitala.
U zemljama bivše centralno- planske privrede , akumulacija je najvećim delom bila
centralizovana , i u skladu sa tadašnjim planskim postavkama , alocirana na pojedine
privredne oblasti , grane i subjekte.
Podela sveta na razvijene i nerazvijene zemlje , a posebno velike razlike u dohodku tih
zemalja , rezultat su kapitalističkog ekonomskog razvitka tj. delovanja opšteg zakona
kapitalističke akumulacije u svedskim razmerama.
Zemlje na nižem stepenu privrednog razvoja , u nastojanju da što pre izađu iz stanja
nerazvijenosti , u politici podele nacionalnog dohodka , nastoje da maksimiziranjem
izdvajanja dela nacionalnog dohodka za akumulaciju , dinamiziraju svoj privredni rast i
razvoj. Sa povećanjem relativnog učešća akumulacije u nacionalnom dohorku , treba
računati na odgovarajuće promene u strukturi materijalne proizvodnje tih zemalja , izražene
u naturalnom i vrednosnom izrazu. U pitanju su promene koje za rezultat imaju :
1) brži rast proizvodnje od potrošnje , što treba da obezbedi ostvarivanje više stope
akumulacije
2) postojanje viškova proizvoda iznad fondova zamene materijalnih proizvodnih
fondova

4
 3) brži rast osnovnih proizvodnih fondova u odnosu na fond plata za rad prema
proteklom periodu , ima za posledicu povećanje organskog sastava sredstava i ,
povećanje produktivnosti rada , odnosno stope akumulacije
4) masa akumulacije , usmerena pretežnim delom u proizvodnju sredstava za
proizvodnju , predstavlja glavnu ulogu u ostvarivanju proširene reprodukcije
5) u uslovima povećanja sredstava za akumulaciju , dešavaju sa i promene u strukturi
investicija , prevashodno u prilog učešća investicija u sektoru proizvodnje
sredstava za proizvodnju

Osnovne determinante obima i stopa akumulacije

U vezi sa određivanjem obima akumulacije , koja se može izdvajati iz nacionalnog dohotka

,Adžić, S. i Radić, J. to povezuju nivoima koji u pojedinim etapama razvoja treba da
obezbede rast proizvidnje saglasno:
-porastu broja stanovnika , održanju odgovarajućeg nivoa potrošnje i zaposlenosti
-neophodnosti involviranja i efektuiranja elemenata tehničkog progresa u funkciji
očuvanja ili poboljšanja ranga odnosne zemlje u komparaciji sa drugim
-rastu obima , raznovrsnosti i kvaliteta novih , pojedinačnih i opštedruštvenih potreba
-neophodnosti primene novih upravljačkih metododa u operacionalizaciji društvenog i
privrednog razvoja

U iskazivanju odnosa ukupne akumulacije i nacionalnog dohotka ,društvenog proizvoda ,

odnosno kapitala , dobijaju se ekonomski indikatori kojima se izražava akomulativna i
reproduktivna sposobnost privrede.

•Ako se ukupna akumulacija izražava u vidu određenog postotka nacionalnog dohotka

, dobijena relatina vrednost koja predstavlja stopu akumulacije.Algebarski se stopa
akumulacije izražava kao :

A
sa = --------
ND

•Kada se ukupna akumulacija izražava kao postotak zatečenog kapitala (koji se u našoj
ekonomskoj terminologiji identifikuje sa osnovnim i obrtnim proizvodnim sredstvima ili
fondovima ) dobijenim relativnim veličinama izražava se akumulativna sposobnost
privrede , a služi i kao mere za determinisanje prošireng reprodukovanja kapitala.

5
 asp-stopa akumulativne sposobnosti privrede
A A-ukupna akumulacija
asp = ----- K-kapital,odnosno vrednost osnovnih i obrtnih
K i proizvodnih fondova

Akumulacija čiji je izvor u nacionalnom dohotku naziva se neto akumulacija.Budući da se i

amortizacija može koristiti kao osnov za proširenu reprodukciju , što je uobičajena pojava u
razvijenim ekonomijama , u kojima veliki fiksni proizvodni fondovi odbacuju i veliku
amortizaciju.

•Kada se iznos amortizacije sabere sa neto akumulacijom dobija se bruto

akumulacija.Bruto akumulacija izražena kao postotak društvenog proizvoda , označava se
kao stopa bruto akumulacije .

ba-stopa bruto akumulacije

BA
ba = ------- BA-bruto akumulacija
DP
DP-društveni proizvod

•Ako se bruto akumulacija (BA) stavi u odnos sa zatečenim kapitalom (K) odnosno
zbirom osnovnih i obrtnih proizvodnih fondova , dobija se stopa reproduktivne sposobnosti
privrede (rsp)

BA
rsp = ------
K

Na osnovu izvedenih odnosa akumulacije , kapitala , nacionalnog dohotka i društvenog

proizvoda , može se izvesti opšti zaključak prema kojem su akumulativna i reproduktivna
sposobnost date privrede zavsno promenljive od raspoložive bruto akumulacije.

6
Oblici iskazivanja strukture i alokacije akumulacije , kao i pojmovno
određenje proporcija u raspodeli nacionalnog dohotka i društvenog
proizvoda na akumukaciju i potrošnju

U identifikaciji osnovnih faktora koji determinišu odgovarajuću akumulativnu i

reproduktivnu sposobnost privrede , treba uzimati u obzir strukturu akumulacije (njenu
sektorsku i prostornu alokaciju , način upravljanja ) kao i aktuelni sistem i politiku cena
osnovnih proizvodnih fondova.

Utvrđivanje odnosa u raspodeli nacionalnog dohotka na akumulaciju i potrošnju ,

determinisano je donjom i gornjom granicom ,preko koje nije moguće , bar ne bez ozbiljnih
posledica sa negativnim predznakom ići u dalju preraspodelu dohotka.Optimalni nivo stope
akumulacije bio bi onaj koji , na duži vremenski period , obezbeđuje maksimiziranje
osnovnih ciljeva privrednog i društvenog preobažaja.

U vezi sa tretmanom amortizacije kao akumulacije , treba naglasiti da pristup takvom

njenom određenju , različit u pojedinim vrstama privrednih sistema.

7
Zaključak:

Da bi se što realnije vrednovala dinamika privrednog razvoja u određenom

vremenskom periodu , od posebne važnosti da se ekonomski agregati i indikatori
ekonomske aktivnosti , iskazuju u realnom izrazu.
U tom pogledu , važno je da se i amortizacija , kao sastavni deo društvenog
proizvoda takođe izražava kao realna vrednost.Takođe , primenom egzaktnih koeficijenata
revalorizacije , neutrališe se negativan efekat inflacije , a obezbeđuje očuvanje integriteta
proizvodnih fondova , kao i sprečavanje mogućnosti da se vrednost nađe u „supstanci“
nacoinalnog dohotka te da , primenom elemenata sekundarne i namenske raspodele , bude
predmet tekuće , neproizvodne potrošnje.Uloga države u regulisanju tokova reprodukcije
postaje angažovanija .Svojom poreskom politikom , na primer ,država prikuplja sredstva za
svoj budžet iz kojeg alimentira tekuću neproizvodnu i proizvodnu potrošnju. Tako se i
državni budžet javlja kao stecište akumulacije i jedan od najznačajnijih izvora za
finansiranje investicija.

8
Literatura:

Mihajlović , L. (2000) : „Privredni sistemi i ekonomska politika“ , Poljoprivredni fakultet ,

Novi Sad

Popov , Đ. i Stanković , F. (2004) „Osnovi ekonomije“ , Službeni glasnik , Beograd

Pejanović , R. (2004) „Osnovi ekonomije“ , Univerzitet u Novom Sadu

9
10