Tsuper ang sikreto ng Pagasenso ng Pilipinas

by: Denverking D. Gomeceria

Tsuper pala ang sikreto o susi ng pagasenso ng Pinas ang sabi ko sa aking
sarili habang pababa sa jeep na aking nasakyan. Natawa ako pag naaalala ko
ang sinabi ng tsuper na kausap ko lang kanina. " Para makaahon tayo sa hirap
dapat nating itaas lahat ng bilihin. Itaas ang jeepney fare sa P25 kada
tao. Tangalan ng tax ang mga mayayaman. Triplehen naman ang tax ng mga
mahihirap" ang suhestion ng mamang drayber ng dyip na nasakyan ko. Mahaba
ang aming napagkuwentuhan ng mamang drayber. May mga drayber kasi na sa
kwento nila dinadaan ang pagkainip nila sa trapik dito sa metro manila.
Maaring nagtataka na kayo kung paano nangyari yun. Hayaan nyong ilahad ko
rin sa inyo ang kwento ng mamang tsuper.

Nagmamadali ako papasok ng opisina ng maipit kami sa trapik. "Haaaay naku"

sabi ko sa aking sarili. "Walang pinagbago ang pinas". Natawa ang drayber
ng sinasakyan kong dyip. Sa unahan kasi ako sumakay kaya narinig nya ang
aking nasambit. Mukhang nagmamadali kayo sir ah, tanong ng drayber.
Sanayan lang po yan dagdag pa nya. Oo nga eh, kaya lang eh nakakaasar
kasing isipin na ganito na lang ba tayo palagi sagot ko. Wala ka na ngang
pera....trapik pa! Hirap na hirap talaga ang bansa natin ngayon. Lalong
natawa ang drayber sa tinuran ko. "Sir" sabi nya, matanong ko nga kayo.
Sure, sagot ko naman. Naniniwala ba kayong walang pera ang pinas?
Hhhhhhmmmm napaisip ako bigla sa tanong ng tsuper. Tingin ko wala! Kasi
hirap ng buhay ngayon eh sagot ko sa kanya. Wag kayo sanang magagalit sir,
mukhang mali ata po kayo duon ang magalang na tugon nya. Nagulat ako dahil
mukhang may alam yung mamang tsuper na di ko alam. Bakit mo naman nasabi
yan manong?

Kasi ganito po yun sir...may pera ang pinas kaya nga lang ay nakaipit sa
itaas ang paliwanag ng mamang tsuper. Nakaipit po yung pera sa bangko ng
mga mayayamang negosyante. At para pong dumadaan sa embudo ang pera pababa
sa ating mahihirap ang dagdag pa nya. Unti unti lang po ang baba, sapat
lang na tayo ay makakain at wag magpatayan. Kung mapapansin nyo po ay tila
napakahirap na buhay natin dito sa ibaba. Napakahirap kitain ng pera kasi
nga ay kaunti lang ang perang umiikot dito sa atin sa ibaba. Samantalang
P42 lang ang dolyares ngayon at kung may katotohanan ang report ng gobyerno
natin na umaangat ang ekonomiya... .eh nasaan ang pera, tanong pa nung
drayber. Kung totoong kumikita ang pinas pero hirap tayo at walang pera
dito sa ibaba....ibig lang sabihin noon ay nasa itaas o sa mayayamang
negosyante ang pera, pagtatapos ng drayber.

Magaling! sabi ko sa mamang tsuper. Ang galing nyo manong ah, dagdag ko pa.
Matanong ulit kita sabi nya sa akin. Paano naman natin mababaliktad ang
kahirapan natin ngayon? Mukhang pahirap ng pahirap ang tanong nyo manong
ah. Madali lang yan sagot nya. O sige nga po manong...paano? Ganito yun
iho, kung ako ang masusunod para makaahon tayo sa hirap dapat nating itaas
ang jipney fare sa P25 kada tao. Tangalan ng tax ang mga mayayaman.
Triplehen naman ang tax ng mga mahihirap.Manong Gyera po yung hinihingi
nyo! Wala na nga ho tayong pambili eh...tapos imbes na pababain nyo
eh...itataas nyo pa. Isa pa ho, pag itinaas nyo ang pamasahe eh tataas ang
bilihin. Lalo lang hong magiging kawawa ng mahihirap nyan sabi ko sa
drayber. Isipin nyo mataas na ang bilihin tapos triple pa ang tax nila
samantalang yung mayayaman naman eh aalisan nyo ng tax..manong naman!

Ganito kasi yun iho. Kaming mga drayber ang sukatan at madalas na
idinadahilan ng mga mayayaman. Kami rin ang tagapasan lagi ng problema.
Kada gustong pagagainin ng gobyerno ang buhay natin dito sa ibaba. Lagi na
lang yung karampot naming kita ang kanilang pilit na pinabababa. Kasi nga
naman pag mababa pamasahe eh makakatipid daw yung mga mahihirap dahil
bababa din ang presyo ng bilihin. At kung mababa ang bilihin at
pamasahe...eh di syempre mababa din ang pasuweldo.Para nga naman daw di
bumagsak ang negosyo ng mga mayayaman at makahatak pa ng foreign investors.
Pero kung gagamitan mo ng simpleng math...eh magkano lang talaga ang
matitipid ng isang simpleng empleyado na gaya mo. Sa totoo lang ay malaki
na P1.000.00 kada buwan ang matitipid mo at P12,000.00 sa isang taon.

Aba manong malaki na pong tulong yung P12,000.00 sa mahihirap, ang sabi ko
sa tsuper.

Sige nga iho, ano sa tingin mo ang magagawa sa iyo ng P12,000.00? Sapat na
ba iyon para makabili ka ng bahay? Sapat na ba iyon para mapagaral mo ang
iyong mga anak sa magandang paaralan? Maari siguro na makabili ka ng second
hand na telebisyon at maliliit na kagamitan sa bahay pero di yun sapat para
mapaunlad mo kahit konti ang buhay ng iyong pamilya.

Natigilan ako dahil may katwiran ang mamang tsuper. Bilang isang padre de
pamilya na may tatlong anak...ano nga naman ang magagawa sa akin ng P1,000.
kada buwan at P12,000.00 kada taon. Kung tutuusin eh sobra sobra pa nga
yung kwenta nung drayber. Eh kung ganun manong ano naman ang
iginanda nung suhestyon mo?

Sa pagpapababa ng presyo, hindi ang mahihirap ang tunay na nakikinabang.

Mas malaki ang natitipid ng mayayaman lalo na nung malalaking korporasyon.
Kasi ay bumababa ang kanilang operational expenses. Bababa ang kanilang
puhunan dahil mababa ang kanilang pasahod presyo ng na materyales. Milyones
ang kanilang natitipid. Ibig sabihin lang nun ay mas malaki ang kanilang
kikitain.Lalo na ang foreign investors, dahil ini-export nila yung kanilang
produkto, syempre pa dollars ang kanilang singil sa international market.
Kaya naman sa pagpapababa ng presyo sila ang tunay na nakikinabang at hindi
yung maliliit na gaya natin, lalo na kaming mga tsuper.

Hhhhhmmmm... .may katwiran nga po kayo manong! Tama nga po kayo! Kung hindi
pagpapababa ng pamasahe ang sagot...eh ano po?

Hindi mo kailangan ibaba ang pamasahe para matulungan ang mga mahihirap na
gaya natin iho. Kung ako ang masusunod, kung itataas natin sa P25 ang
pamasahe, wala ng dahilan ang mayayaman para di magtaas ng pasahod. At kung
ako ang masusunod ay gagawin kong P1,500.00 ang minimum salary ng
bawat mangagawa.

Hehehe! Natawa ako sa tinuran ng drayber sa akin. Matutuwa po misis ko nyan

manong hehehe! Imaginine mo ang laki ng take home pay ko. Pero kung
ganun po ang gagawin nyo eh magrereklamo naman po yung mayayamang
businessman. Sa laki ng gusto nyong pasahod eh wala na silang kikitain at
baka magsara pa yung kumpanya nila. Matatakot din po yung foreign investor
dito sa atin dahil ang taas ng labor cost.

Hindi ka nakikinig iho,sagot naman ng tsuper. Kaya nga aalisan ko na ng tax

ang mayayamang negosyante. Ihalimbawa na natin yung nakasuhan ng P25billion
na tax evation. Di ba kung ano ano pang red tape at bayad sa mamahaling
abogado ang ginawa nun? Sigurado umubos din sya ng milyon para
lang di magbayad? Kung tatangalan ko sya ng tax....hindi na nya kailangan
umubos ng milyon sa red tape at magbayad sa abogado. Kanya na yung
P25billion. Sa tingin mo masama pa ba yun? Sa ganung paraan din ay
mababawasan ang mga buwaya sa bir.

Tungkol naman sa foreign investors... nakakalungkot isipin na labor lang ang

kayang isipin ng ating gubyerno na panghatak sa kanila. Nakakalungkot din
na isipin na ibinebenta tayo ng ating sariling gubyerno bilang murang
alipin. Bakit di nila ipagmalaki ang kalidad o ang mataas na antas ng ating
mangagawa? Mahusay ang mga pinoy magtrabaho at pulido pa. Dun pa lang
lamang na tayo. Kaya nga mas gusto tayo ng mga arabo di ba? Di paulit ulit
yung gawa kaya nakakatipid sila at naibebenta pa nila ng mahal dahil pulido
nga ang pagkakagawa. Isa pa dapat din nating pakinabangan yung kung tawagin
ng kano na strategic location ng bansa natin. Di ba kaya nga pilit pa rin
na mga kano na magkaroon ng military activities o military base dito sa
atin? Kung sa military ay importante yun ganun din sa negosyo. Puede tayong
maging daungan at koneksyon ng mga barko at eroplano na naghahatid ng
produkto. Mumura din ang presyo ng importation dahil bukod sa magigng
daungan tayo ay meron pa tayong tinatawag na Globalization. Mura na rin
nilang nakukuha ang kanilang raw materials na kailangan nila dahil sa bisa
ng Globalization. Di ba yun nga ang purpose nun?

Haaay naku mukhang napagisipan nyo na ng husto yan manong drayber ah? Pero
may isa ho ata kayo nakaligtaan. Kung aalisan nyo ng tax ang mga
negosyante.. .paano naman po tatayo ang gubyerno natin nyan? Paano na ang
infrustructures natin nyan? Paano na yung operation expenses ng gobyerno
natin? Dito mahihirapan na sya sa isip-isip ko.

Napakamot ng ulo ang mamang drayber. Haaay naku iho di ka talaga nakikinig.
Kaya nga ti-triplehen ko ang tax nang mahihirap o empleyado eh. Sige
mathematics ulit tayo. Sa ngayon ay meron tayong 87milyon na pilipino. 10%
lang nyan ang mayayamang negosyante, 20% ang middle class at 70% ang
mahihirap. Sa mathematics ibig sabihin nun ay may 8.7 milyon lang ang
mayayaman. Baka nga sobra pa yang bilang na iyan, dagdag ba ng tsuper.Yung
natitirang 78milyon ay malamang na karamihan ay empleyado. Sabihin na lang
natin na 50million ang nagtatrabaho para di tayo mahirapan sa mathematics.

Kung dati ay nakakakuha ka ng tigpipiso, magiging triple yun, ngayon ay

makakakuha ka na ng P3.00. Ibig sabihin nito kung dati nakakakolekta ang
BIR ng P50million.. .magiging P150million na yun. Eh hindi lang naman 3piso
ang ibinabawas sa tax ng isang empleyado. Mababa ang P500 sa mga iyan eh
kung tatlong P500 yan! Sige nga iho imathematics mo nga. Mas magiging
epektibo ang koleksyon ng BIR dahil di na nila kailangan pang maghabol. Sa
ayaw at sa gusto ng empleyado ay babawasan sila ng tax kada buwan.
Magdadagdagan pa ang galamay ng BIR sa pamamagitan ng mga employer at
mababawasan ng malaki ang corruption sa ating bansa.
Hanep manong ang galing nyo po ah!

Isa pa iho, mas marami na ngayong ang magtutulungan na paangatin ang bansa
natin. Imbes na 10% lang ng population ang magdadala... yung 90% na ngayon
ang papasan ng ekonomiya natin.

Oo nga po manong....kaya lang parang ganun pa rin iyon. Mataas nga ang
sahod pero mataas din ang bilihin. Eh di wala rin po! Kayod marino ka pa
rin nun dahil sa taas ng bilihin.

Maaring ganun pa nga rin yun iho. Pero matanong kita ulit. Maari ngang
mahihirapan ka pa rin. Pero alin naman ang mas pipiliin mo...yung
nahihirapan ka na ang pagkain mo ay tuyo....o yung nahihrapan ka na ang
pagkain mo ay fried chicken?

Manong naman! tinatanong pa ba yun! Syempre dun ako sa chicken.

Ano ang mas gusto mo iho....yung nahihirapan ka na nakahiga sa banig....o

yung nahihirapan ka na nakahiga ka sa malambot na kama ?

Manong trick question po ba yan. Syempre naman dun ako sa kama !

Eto pa ang isang tanong iho. Sa tingin mo ba may katotohanan yung naisip
ko? Nangyayari ba yun.

Naku manong drayber kayo na po siguro ang sumagot nyan. Medyo mahina po ako
sa math eh!

Natawa na lang yung drayber sa aking isinagot sa kanya. Di mo naman

kailangan ng math dun eh iho! Ihalimbawa na natin ang mga bansang gaya ng
Singapore , Japan , Hongkong , Canada , Australia , Amerika at England . Lahat ng
bingangit ko ay may mataas na pasahod sa empleado. Lahat yun mga bansang
iyon ay may buying power ang mga taong nasa ibaba. Lahat yun ay may
kapasidad ang mamayan na bumili. Lahat ng mga iyon ay dinadayo ng foriegn
investor dahil malakas ang kanilang kalakalan. Lahat ng iyon may maunlad na
local na ekonomiya. Kasi iho basic lang naman yung ginawa nating solusyon.
Naalala mo ba yung embudo na sinasabi ko sa iyo kanina. Sa pamamagitan ng
pagpapataas ng sahod ay lumuwag yung butas sa embudo at bumuhos yung pera
sa ibaba. At dahil nga may buying power ang isang simpleng empleado na gaya
mo ay mamimili ka rin. Halimbawa na... dahil may pera ka na ay kaya mo nang
yayain si esmi mo na kumain naman sa restaurant. Kaya mo na rin ibili ng
sapatos ang anak mo. Kaya mo na rin bumili ng bahay at higit sa lahat ay
kaya mo nang mapagaral ang iyong anak sa maayos na paaralan. Kada bibili ka
yung pera mo ay aakyat ulit pataas dun sa mga negosyante. Ang nangyari ay
umikot lang yung pera sa paraan na matitikman din nating mahihirap yung
pinagmamalaki ng gobyerno na pagunlad ng ekonomiya at nung P42 per dollar.
Imbes na sila lang sa itaas ang nakikinabang. ...hehehe medyo maaambunan na
tayo.

Kaya lang po manong eh....sa kanilang bansa siguro pwede yun! Dito po sa
pinas malabong mangyari yun!

Iho akala ko ba ay empleado ka? Hindi mo ba alam na taon taon ay nangyayari

yung sinasabi ko sa iyo. Mayroong buwan sa isang taon na kung saan yung
embudo sa taas ay lumuluwag. Taon taon yan...hindi nga lang triple ng
sweldo pero doble naman. Kung sumasahod ka ng P10,000.00 kada buwan, may
time sa isang taon na sasahod ka pa ulit ng panibagong P10,000.00. Kung
ima-mathematics ulit natin eh tumatangap ka ng P20,000.00.

Hah talaga ho manong?

OO naman iho. Nung panahon kasi ni makoy iho ay may ginawang batas na tunay
na pangmahirap. Yan ang tinatawag nating...thirteenth month pay! Sa bisa ng
batas na iyan, walang choice ang mga mayayamang negosyante na magbayad ng
doble sa kanilang empleado kada disyembre. Hindi ba iho, kada December puno
ang mga pamilihan? Kami kada disyembre malakas ang pasada. Ganun din sa
taxi at tricycle. Yung mga kumpanya malakas din ang sales gaya softdrink,
appliances, sanmiguel beer at iba pa. Pag bumaba ang pera masaya ang lahat
hehehe!

Ang galing nyo po talaga manong! Hanga po ako sa inyo, Hanneeeep po talaga!

Ang masakit nga lang nito iho....kung ako na simpleng drayber eh naiisip ko
yun. Eh di lalo na yung mga mayayaman at politiko na nag-aral sa
magagandang eskwelahan. Mas matatalino sila eh diba. Nasilip nila ang isang
butas sa ating batas na hindi ako sigurado kung pangmahirap na batas o pang
mayaman!

Ano po iyon manong?

Ang ginagamit nilang pansakal sa embudo na sinasabi ko para mapigilan ang

pagbuhos ng pera sa ibaba ay yung tinatawag nating minimum wage law. Sa
ganang akin ay hindi pangmahirap na batas yan. Sige nga kung talagang para
sa atin yan....ikaw na simpleng empleyado na may tatlong anak....sa tingin
mo ba ay kasya yung minimum na inaprubahan ng gubyerno na P350.00? Kahit
siguro si Einstein ay mahihirapan sa mathematics na ginawa nila hahahaha! O
sige nga subukan natin. Teka ha hmmmm....ok ganito....sa umaga bili ka ng
bigas na mumurahin. Yung tig P25.00 tapos saing mo kalahati. Bili ka ng
tuyo na tig P15. Sa tanghali isaing nyo yung kalahati ng bigas tapos bili
ka ng itlog at 2 lucky me na aabot ng P20. Damihan mo na lang ang sabaw
para magkasya hehehe. Sa gabi naman ay bili ka ulit ng kalahatin kilong
bigas(P12.50) at 1 latang sardinas igisa mo sa bawang sibuyas at
sangkaterbang tubig ulit hehehe, mga P20 ulit yan. Sa pagkain nyo ubos ka
na agad ng P92.50. Syempre empleado ka papasok ka. Pagpalagay na nating
P100. ang gastos mo. Magkano na yun P192.50. Eh kung may pinadede kang
baby. at may pinagaaral ka na panganay. Kuryente, tubig at upa pa sa bahay.
Project pa ng anak mo sa skul at tuition. Hindi rin naman pued na puro ka
tuyo, itlog, lucky me at sardinas araw araw. Anong klaseng math kaya ang
ginawa nila at nagkasya yung P350.00 hahaha. Kaya kung ako sa iyo iho
sa
susunod na eleksyon ay wag ka ng pumili ng matatalino. Kasi
medyo nakakalito yung aritmetik nila eh heheheh!

Ang mga halakhak na iyon ng mamang tsuper ang mga huling katagang lumabas
sa kanya na aking naalala. Habang ako ay naglalakad patungo sa opisina ay
naisip ko ang mga bagay bagay. Maaring marami ring butas ang suhestyon ni
manong drayber. Pero maari rin namang sya ay tama. Ilang dekada na ba natin
silang pinarurusahan. Ilan dekada na ba nating pinipilit ibaba ang pamasahe
para bumaba ang lahat ng bilihin. Ilang dekada na ba na ipinapasa ng
mayayaman ang pahirap sa mga gaya ni manong drayber. Maaari nga sigurong
kapos sa pinagaralan ang drayber ng dyip na nasakyan ko...pero isa lang
ang nasisiguro.. .ang kanyang sinabi ay mula sa kaibuturan ng kanyang puso!