Ç ý ÃÇå×¹ð êzÃÅÇç Ç

ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç

(Ç×. Çç¾å ÇÃ§Ø ÜÆ)

çêÅçÕ
Õ§òð ÁÜÆå ÇçØ
1
êÇÔñÆ ÛÅê : Ãå§ìð B@@I

êzÕÅôÕ
×¹ðîÇå ÇòÚÅð Õ¶ºçð
B@/GG, ðäÜÆå é×ð-ÜÆ ìñÅÕ
ÇÃÀ¹éÅ ð¯â, êÇàÁÅñÅ
ë¯é : @AGE-BCEICBH, î¯ìÅ. : IHAEA-EFHAH
E-mail : sdkajitsingh@yahoo.com
www.gurmatvichar.info

ñ¶Á ÁÅÀ±à å¶ Çâ÷ÅÇÂÇé§×

ÁÅðà ìñÇܧçð
IBAFG-BIEIH

ÛÅêÕ
âËë¯Çâñ Çêz§Çà§× êzËÃ, ëËÕàðÆ Â¶ðÆÁÅ êÇàÁÅñÅ

ÕÆîå : B@/-

î¹¾Ö ì§ç
îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ§Ø ÜÆ ç¶ ÁÕÅñ ÚñÅä¶ ÇêÛ¯º Üç ê¿ÜÅì,
Á§×ð¶÷ ÃðÕÅð ç¶ ÁèÆé Ô¯ Ç×ÁÅ å» ÖÅñÃÅ ê¿æ çÆ Úó·å íÆ ð¹Õ
×ÂÆÍ ÇÂÕ êÅö ÂÆÃÅÂÆ ÇîôéðÆÁ» çÅ, ÃðÕÅðÆ ÃðêzÃåÆ òÅñÅ êzÚÅð
÷¯ð» Óå¶ ÃÆÍ ÇÂÔ ÇÂé·» ÁÃðçÅð ÃÆ ÇÕ ÇÂÕ ÃðçÅð é¶ ÂÆÃÅÂÆ èðî
èÅðé ÕðÕ¶ ÔÇðî§ ç ð ÃÅÇÔì çÆ êz Õ ðî» ÇòÚ çÅ ÁÅêäÅ ÇðÔÅÇÂôÆ
칧×Å ÇÂÃÅÂÆ êzÚÅðÕ» 鱧 ç¶ Çç¾åÅ ÃÆÍ
ç±Ãð¶ êÅö À¹çÅÃÆÁ» çÆ ÇÕðêÅ ÃçÕÅ ìzÅÔîäÆ Õðî Õ»â
Çþ Ö Æ ÇòÚ êz ò ¶ ô Õð Ç×ÁÅ ÇÜà çÅ ÃçÕÅ ÔÇðî§ ç ð ÃÅÇÔì çÆÁ»
êðÕðî» ÇòÚ ÇÔ§ç± ç¶òÆ ç¶òÇåÁ» çÆÁ» î±ðåÆÁ» ÇàÕ ×ÂÆÁ»Í åÆÃð¶
êÅö î¹ÃÇñî ñÆ× çÅ ÷¯ðçÅð êzÚÅð íÅð± Ô¯ ÇðÔÅ ÃÆÍ
Ãí 寺 ÖåðéÅÕ Ô¾ñÅ ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜ çÅ ÃÆÍ î±ðåÆ ê±ÜÅ Áå¶
ÁòåÅðòÅç Ö¿âé òÅñÆ ÇÂà ñÇÔð ç¶ Ã§ÚÅñÕ ÃòÅîÆ çïÅ é§ç ÜÆ
鱧 êÇÔñ» êÇÔñ Çþֻ é¶ ÔÆ ê¿ÜÅì ÇòÚ êzò¶ô ÕðÅÇÂÁÅ å» Ü¯
ÃéÅåé èðî çÅ î¹ÕÅìñÅ ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕ¶Í
Á§ÇîzåÃð ÇòÚ Ãz. ù§çð ÇÃ§Ø îÜÆáÆÁÅ ÇÂÃ ç¶ êzèÅé ÃéÍ ÇÂö
åð» ééÕÅäÅ ÃÅÇÔì ç¶ ÃÅÕ¶ ç¶ ôÔÆç íÅÂÆ ñÛîä ÇÃ§Ø ÜÆ ÁÅêä¶
ÇÂñÅÕ¶ ç¶ ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜ ç¶ Üéðñ ÃË Õ àðÆ ÃÆ Áå¶ Ç×ÁÅéÆ Çç¾ å
ÇÃ§Ø ÜÆ íÆ ÇÂÃ ç¶ î¯ãÆ êzÚÅðÕ» ÇòÚ¯º ÃéÍ ÇÂö êzíÅò Ô¶á Ãz. í×å
ÇÃ§Ø ôÔÆç çÅ êÇðòÅð íÆ ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜÆ ìä Ç×ÁÅ ÃÆÍ
êð Üç ÃòÅîÆ çïÅ é§ç çÆ òÆÚÅðèÅðÅ çÆ ÃÔÆ åÃòÆð çÅ,
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - B
À¹ é · » çÆÁ» ÇñÖå» å¶ ÇòÇÖÁÅé» ðÅÔƺ êåÅ ñ¾ × Å å» Çþ Ö Æ Ã¯ Ú é¶
ÇÂà 寺 êÅÃÅ ò¾à ÇñÁÅÍ ÃòÅîÆ ÜÆ ç¶ ÇñÖ¶ ÒÒÃÇåÁÅðæ êzÕÅô ×z§æÓÓ
ÇòÚ Ü¯ Çà¾êäÆÁ» ×¹ð± ÃÅÇÔì ìÅð¶ ÕÆåÆÁ» ×ÂÆÁ», ÇÕö íÆ ÇÃ¾Ö ñÂÆ
ìðçÅôå ÕðéÆÁ» Á½ÖÆÁ» ÃéÍ ÇÜà çÅ Õ¹Þ Õ¹ Ö¹ñÅÃÅ ÇÂà åð·» þ :
A. ×¹ ð ± éÅéÕ ç¶ ò Áéêó· æ¶ ò¶ ç ¯ º ÕÅ Ç×ÁÅé éÔƺ æÅ ÇÂÃ
ñƶ ÕÔƺ ò¶ç¯º ÕÅ Ö¿âé Õð çÆÁÅ Á½ð ÕÔÆ î§âé Õð çÆÁÅÍ
B. À¹é·» Õ¯ çÃÇ´å ÕÅ íÆ Ç×ÁÅé éÔƺ æÅ ÇÂà ñƶ çÃÇ´å
Õ¶ ôìç ÒÒÇéðíËÓÓ Õ¯ Çì×Åó Õð קòÅ𯺠òÅñÆ ì¯ñÆ î¶º ÒÒÇéðíÀ¹ÓÓ ìäÅ
çÆÁÅÍ
ÇÂÕ¾ñ¶ ÇÃ¾Ö ×¹ð±Á» ñÂÆ ÔÆ éÔƺ ÇÂà ×z§æ ÇòÚ ÃÅð¶ èðî» çÅ
Ö¿ â é ÕÆåÅ Ô¯ Ç ÂÁÅ þ ÇÂà ñÂÆ Á§ × ð¶ ÷ Æ ÃðÕÅð é¶ ÇÂà ×z § æ çÅ
ÛÅêäÅ ÕÅé± § é Æ å½ ð Óå¶ ì§ ç Õð Çç¾ å Å ÃÆ Áå¶ êÇàÁÅñÅ ÇðÁÅÃå
2 ÇòÚ îÅ. í±Çê¿çð ÇÃ§Ø ÜÆ é¶ ÇÂà çÆÁ» ÃÅðÆÁ» ÕÅêÆÁ» Üìå Õð
ñÂÆÁ» ÃéÍ
ÇÂà åð· » çÆÁ» Çྠê äÆÁ» éÅñ Çþ Ö ÇÔðç¶ òñ± § è ð¶ ׶ Áå¶
ÇÂÕܹà Ô¯ Õ¶ ÔÅñÅå éÅñ éÇܾáä çÅ ëËÃñÅ ÇñÁÅ Ç×ÁÅÍ
ÇÂÕ êÅö ÚÆø ÖÅñÃÅ çÆòÅé é¶ Çþֻ ÇòÚ ÇòÇçÁÅ ç¶ êÃÅð
ñÂÆ ÒÒÇÃ¾Ö ÁËܱնôé ÕÅéëð§Ã»ÓÓ ðÅÔƺ ÖÅñÃÅ ÃÕ±ñ, ÕÅñÜ Ö¯ñ· Õ¶
öòÅ ÕÆåÆ, éÅñ ÔÆ íÅÂÆ òÆð ÇÃ§Ø ÜÆ çÆÁ» ÇñÖå» é¶ ÇþÖ
ÇÂÇåÔÅà Áå¶ ÇÃ¾Ö ÇÃè»å êz×à ÕðÕ¶ ÇÃ¾Ö Ü×å ÇòÚ ÇþÖÆ ôÅé 鱧
êzë¹¾ñå ÕÆåÅÍ ÇÂà 寺 ÇÂñÅòÅ íÅ. ÕÅé· ÇÃ§Ø ÜÆ éÅíÅ òñ¯º ÇñÖÆÁ»
ÇÕåÅì» Çòô¶ô ÕðÕ¶ ÒÒÔî ÇÔ§ç± éÔƺÓÓ é¶ ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜ ç¶ Õ±ó êzÚÅð
ç¶ ç§ç ־චÕÆå¶Í
êð ÇÃ¾Ö Ü×å ÇòÚ Ü¯ ÜÅÇ×zåÆ ÇÃ§Ø ÃíÅ ñÇÔð é¶ ÇñÁ»çÆ À¹Ô
ÁÅêäÆ ÇîÃÅñ ÁÅê ÔÆ þÍ ÇÂà ñÇÔð ç¶ î¯ãÆ Õê±ðæñÅ ÇðÁÅÃå ç¶
Õ§òð ÇìÕðî ÇÃ§Ø ÜÆ å¯º òð¯¯ÃŶ êz¯. ×¹ðî¹Ö ÇÃ§Ø ÜÆ Ãé Áå¶ ÇÂé·» çÆ
ç×å ÕðÕ¶ Ç×ÁÅéÆ Çç¾å ÇÃ§Ø ÜÆ, ܯ êÇÔñ» ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜÆ Ãé,
ÇþÖÆ ÇòÚ êzò¶ô ÕðÕ¶ êz¯ëËÃð ÃÅÇÔì çÆ Ã¾ÜÆ ì»Ô ìä ׶Í
Ç×ÁÅéÆ Çç¾å ÇÃ§Ø ÜÆ çÆÁ» ÇñÖå» å¯º ÃÅìå Ô¹§çÅ þ ÇÕ ÁÅê
çÅ Üéî ÇðÁÅÃå êÇàÁÅñÅ ç¶ é§çê¹ð Õñ½ó ÇòÚ, ÇêåŠçå çÆòÅé
ÇÃ§Ø ÜÆ Áå¶ îÅåÅ ðÅî Õ½ð çÆ Õ¹¾Ö¯º AHE@ ÂÆ. ÇòÚ Ô¯ÇÂÁÅÍ ÇÂé·» çÅ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - C
ìÚêé çÅ é» Çç¾ å ðÅî ÃÆÍ ÇÂé· » é¶ ìÚêé ÇòÚ ÃÅè± Õ½ ñ çÅÃ
Áå¶ ×¹ðìÖô ÇÃ§Ø Ú¾ÕðòðåÆ å¯º ÇòÇçÁÅ êzÅêå ÕÆåÆÍ åÆÖä ì¹¾èÆ ç¶
îÅñÕ Ô¯ä ÕðÕ¶ ÇÂÔ ìÚêé ÇòÚ ÔÆ À¹êç¶ôÕ ìä Õ¶ ñ¯Õ» 鱧 îó·Æ,
îÃÅäÆ, íË ð ¯ º , ç¶ ò Æ ç¶ ò ÇåÁ» ç¶ ê± Ü ä å¯ º Ôà»ç¶ ðÔ¶ Áå¶ Ô¯ ð Á§ è
ÇòôòÅÃÆ Õðî ջ⻠Çòð¹¾è êzÚÅð Õðç¶ ðÔ¶Í
ò¾â¶ Ô¯ Õ¶ ÇÂÔ ñÅÔ½ð ÚÇÛÁ» òÅñ¶ â¶ð¶ çå ç¶ÃÅ ÇÃ§Ø ÜÆ å¯º
èÅðÇîÕ ×z§æ êó·ç¶ ðÔ¶ Áå¶ ÁÅà êÅà îÅÞ¶ ÇòÚ ÁÅêä¶ ÇÖÁÅñ» çÅ
êz Ú Åð Õðç¶ ðÔ¶ Í ÁÖÆð å¶ ÇÂé· » çÅ êz ¯ . ×¹ ð î¹ ¾ Ö ÜÆ éÅñ ÁË Ã Å î¶ ñ
Ô¯ Ç ÂÁÅ ÇÕ Á§ å å¾ Õ ÇéÇíÁÅÍ ÇÜà çÅ ÃçÕÅ Á§ Ç îz å ÛÕ Õ¶ Çç¾ å
ðÅî 寺 Çç¾å ÇÃ§Ø ìä¶Í Ç×ÁÅéÆ êÅà ÕðÕ¶ ìÆ. ¶. êÅà Õðé ÇêÛ¯º
ÕÅñÜ ÇòÚ ê¿ÜÅìÆ êó·ÅÀ¹ä çÆ Ã¶òÅ Õðé ñ¾× ê¶Í
ÁÖÆð ê¿æÕ êz¶î ÇòÚ ×ó¹Ú ԯ¶ Ç×ÁÅéÆ ÜÆ Áå¶ êz¯. ×¹ðî¹Ö ÇçØ
ÜÆ åé¯ îé¯ ê¿æÕ Ã¶òÅ ÇòÚ Ü¹¾à ׶, ÇÃ§Ø ÃíÅ ñÇÔð ç¶ î¯ãÆ ìä¶Í
Çþֻ ÇòÚ ê¾åðÕÅðÆ ç¶ î¯ãÆ ìä¶, õÅñÃÅ ÕÅñÜ ç¶ À¹ÃðÂƶ, Õñî
éÅñ Áé¶Õ» ÇÕåÅì» ÇñÖÆÁ» Áå¶ ÷¹ìÅé éÅñ Çê¿â-Çê¿â ÜÅ ÜÅ ÇþÖ
ç×å 鱧 ÜÅÇ×zå ÕðÕ¶ ê¿æ ç¯ÖÆÁ» 鱧 íÅÜó» êÅªç¶ ðÔ¶Í
À¹ à ò¶ ñ ¶ ç¶ Çþ Ö » çÆ îÅéÇÃÕ çÃÅ é± § À¹ é · » ǧ Ü Õñî ì§ ç
ÕÆåÅ þ !
Õ¹Þ Á§é ç¶ Õ¹Þ è§é ç¶ Õ¹Þ êÔÅó» òÅñÆ ð§é ç¶Í
ã¯ñ ÚîÕÅ Ãðòð çÅ Õ¹Þ ÇÔóòà ìÅì¶ éÅéÕ çÆÍ
(éÕñÆ ÇÃ¾Ö êzì¯è)
Çþ Ö Ü×å ÇòÚ òóÆ ÜÅå-êÅå é± § Ö¿ â ä ñÂÆ À¹ é · » ÁÅêä¶
ÇÕåÅì éÕñÆ ÇÃ¾Ö êzì¯è ÇòÚ Ç夆 ÇñÇÖÁÅ þ :
Õ½ä ÇÃÖ Ô¹§ç¶ Ô¯ íÅÂÆ? ÜÆ î˺ Áð¯óÅ ÇÂÔ þ éÅÂÆÍ
å¶ðÆ ÇçØÅ ÕÆ þ ÜÅå? éÅîÆ ò§ÃÆ î˺ Ô» íðÅåÍ
å¶ðÅ Üéî ÇÕé·» ç¶ Øð çÅ! î˺ ÜÆ îÇÔðÅ êÅäÆ íðçÅÍ
å¶ðÅ ç¹¾è Õ½ä þ êïÅð¶? ÁÃƺ ÇÃ§Ø Ô» ܾà ÕðÅð¶Í
å˺ éÅ ç¾ÇÃÁÅ ÁÅêäÅ ÔÅñ? ÁÅÔñ± òÅñ¶ ÁÃƺ ÕñÅñÍ
(éÕñÆ ÇÃ¾Ö êzì¯è)
êðî¶ ô ð ç¶ Ô¹ Õ î Á§ ç ð Õ¶ ò ñ ÇÂÕò§ Ü Å ÃÅñ çÆ À¹ î ð í¯ × Õ¶
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - D
Ç×ÁÅéÆ çÆ êzñ¯Õ ÇÃèÅð ׶ êð ܯ ÇþÖÆ çÆ Ü¹ÁÅñÅ À¹Ô êzÚ§â Õð
׶ À¹Ã çÅ Õ¯ÂÆ ÃÅéÆ éÔÆºÍ Õñî ç¶ èéÆ ê¹ð÷¯ð ìÅ-çñÆñ òÕåÅ,
ìó¶ ìó¶ ìÇÔÃ-î¹ìÇÔÃ ç¶ ÁÖÅÇóÁ» ç¶ êÇÔñòÅé, èó¾ñ¶çÅð êzÚÅðÕ,
ÖÅñÃÅÂÆ ÁÅçðô ñÂÆ ê±ðé å½ð Óå¶ ÃîðÇêå, Ãðì ×¹ä çê¿é À¹é·»
òð×» Ô¯ð Õ¯ÂÆ ç±ÃðÅ ê¿æ 鱧 êzÅêå éÔƺ Ô¯ÇÂÁÅÍ À¹é·» ç¶ ÜÅä çÅ
ê¿ æ é± § ܯ ØÅàÅ ÇêÁÅ À¹ à çÅ Á§ ç Å÷Å ÇêÛñÆ ÃçÆ ç¶ îÔÅé Çþ Ö
ÇÚ§ å Õ, ç å ÕòÆ, êçî í± ô é, âÅÕàð íÅÂÆ òÆð Çç Ø ÜÆ çÆ ÇÂÃ
ÕÇòåÅ, ܯ À¹ é · » é± § ôðè»ÜñÆ ñÂÆ ÇñÖÆ ×ÂÆ ÃÆ, å¯ º ÃÇÔܶ ÔÆ
ñ×ÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ
ÜÅׯ ÜÅׯ ÜÆ Çç¾å ÇÃ§Ø êÅïÅð¶, Õ½î ìËáÆ ÇÃð·Åä¶ Ü×Åò¶Í
ÇÕª ÕÆåÆ éƺç ÇêÁÅðÆ ÇÕª ÜÅ× å¹ÔÅ鱧 éÅ ÁÅò¶Í
3 ÕçÆ Õ½î Ü×ÅÂÆ ÃÆ åËé¶ ¦î¶ Õ¾ã Õ¾ã òËä å¶ ÔÅò¶Í
Ô»! Ü×ÅÇÂÕ¶ Õ½î í¹ñ¾Õó ÁÅê ýº ׶ ԯǠì¶çÅò¶Í
ÁÅêäÆ òÅðÆ å¶ Ô¹ä ÜÅׯ Â¶Ô éƺç éÅ ÃÅ鱧 íÅò¶Í
ÕÆåÆ Õ½î Ü×ÅÇ é åÕóÆ Çéðìñ Û¾â éÅ Ô¯òéÅ òÅò¶Í
ç¶Âƶ ç¹Ö éŠù¾å¶ 鱧 ÁËêð å¶ð¶ ÇÜÔÅ é éçðÆ ÁÅò¶Í
ܶÔóÅ ê¿æ çÆ ðÖïŠçíÅñ¶ íÅðÆ ê¿â 鱧 ÇÃð Óå¶ ÚÅò¶Í
çôî¶ô ÇêåÅ ç¶ ÇÂà ìÔÅçð ÜðéËñ é¶ ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜ ç¶
ç Ú ÅñÕ ÃòÅîÆ çïÅé§ ç ç¶ ìÇÔÃ ç¶ ÁÖÅó¶ ÇòÚ ÇÜà åð· » Û¾ Õ ¶
Û¹âŶ, À¹é·» çÆ ÁÅêäÆ Õñî éÅñ ÇñÖÆ ÒÒÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðÅ
ç ì ÅçÓÓ ÁÃƺ ç × å» é± § í¶ à Õð ðÔ¶ Ô»Í À¹ î Æç þ ç × å» ÇÂÃ å¯ º
íðê±ð ñÅí À¹áÅÀ¹ä×ÆÁ»Í
×¹ð± ê¿æ çÅ çÅÃ
Õ§òð ÁÜÆå ÇçØ
B@/GG, ðäÜÆå é×ð-ÜÆ ìñÅÕ
ÇÃÀ¹éÅ ð¯â êÇàÁÅñÅ
ë¯é : @AGE-BCEICBH, î¯ìÅÇÂñ : IHAEA-EFHAH
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - E

ÃòÅîÆ çïÅé§ç ÜÆ çÆ îÅéÇÃÕåÅ çÅ Ö¹ñÅÃÅ
ÃòÅîÆ çïÅ é§ç ÜÆ çÅ ÇñÇÖÁÅ ÃÇåÁÅðæ êzÕÅô ×z§æ Çì´îÆ Ã§îå
2022 (ÂÆ. ç. AIFF) ÇòÚ, ÃÅðòç¶ÇôÕ ÁÅðÆÁÅ êzåÆÇéèÆ ÃíÅ çïÅ
é§ç íòé éòƺ Çç¾ñÆ-3 òñ¯º åÆÃðÆ òÅð êzÕÅôå ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ÇÂÃ
çÆ ÇÂÕ ÕÅêÆ ê¿ÜÅìÆ ï±éÆòðÇÃàÆ êÇàÁÅñÅ çÆ ñÅÇÂìz¶ðÆ ÇòÚ î½Ü±ç
4 ò¶çêó·å ìzÔîÅ îð¶ ÚÅ𯺠ò¶ç ÕÔÅÇé
þÍ ÇÂà ×z§æ ç¶ ê¿éÅ DDE-DDH å¾Õ çïÅ é§ç ÜÆ òñ¯º ܯ Õ¹Þ ×¹ð¹ ÃÅÇÔìÅé
ìÅð¶ ÇñÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ, ÁÃƺ êÅáÕ» ñÂÆ À¹ÃçÅ ×¹ðî¹ÖÆ ÇñêÆÁ§åð Ô±ìÔ±
ê¶ô Õð ðÔ¶ Ô»Í
ÒÒê¿ÜÅì ç¶ô  éÅéÕ ÜÆ é¶ îÅð× ÚñÅÇÂÁÅ þ ÇÕªÇÕ òÔ î±ðåÆ
ê±ÜÅ Õ¯ Ö¿âé Õðå¶ æ¶, î¹ÃñîÅé Ô¯é¶ Ã¶ ìÚŶ, ò¶ ÃÅè± íÆ éÔƺ ìé¶
ÇÕ§å± ×zÇÔÃæÆ ìé¶ ðÔ¶Í ç¶Ö¯ À¹éÔ¯º é¶ ïÔ î§åz À¹êç¶ô ÕÆÁÅ þ ÇÜà ö
ÇòÇç¾å Ô¯åÅ þ ÇÕ À¹é·» ÕÅ ÁÅôÅ Á¾ÛÅ æÅÍ
ª´¤âÌÙæ×·¤ÌæüÂéM¤áçÙüÖæðçÙÚUßñÚU¥·¤æÜ×êÚUÌ¥ÁæðçÙâãUÖ´»éM¤ÂýâæÎ
ÁÂ, ¥æçÎ â¿ Áé»æçÎ â¿ ãñU Öè â¿ ÙæÙ·¤ ãUæðâè Öè â¿ (ÁÂÁè ÂæñǸè 1)
(¥æð3×) ÇÜà ÕÅ ÃÇå éÅî þ òÔ ÕðåÅ ê¹ðô íË Á½ð òËð ðÇÔå þ ÁÕÅñ
î±ðå ܯ ÕÅñ  Á½ð ܯéÆ î¶º éÔƺ ÁÅåÅ, êzÕÅôîÅé þ À¹ÃÆ ÕÅ ÜÅê
×¹ð± ÕÆ ÇÕðêŠö Õð, òÔ êzîÅåîÅ ÁÅÇç  ÃÚ æŠܹׯ Õ¶ ÁÅÇç 
ÃÚ, òðåîÅé  ÃÚ Á½ð ÁÅ׶ íÆ ÃÚ Ô¯×ÅÍ
éÅéÕ ÜÆ ÕÅ ÁÅôŠ寺 Á¾ÛÅ æÅ êz§å± ÇòÇçÁÅ Õ¹Û íÆ éÔƺ æÆÍ
Ô» íÅôÅ À¹Ã ç¶Ã ÕÆ Ü¯ ×ðÅ ÕÆ þ À¹Ã¶ ÜÅéå¶ æ¶Í ò¶ç ôÅÃåð Á½ð
çÃÇ´å, Õ¹Þ íÆ éÔƺ ÜÅéå¶ æ¶Í ܯ ÜÅéå¶ Ô¯å¶ Ã§ÃÇ´å ôìç ÒÇéðíËÓ
Õ¯ ÒÇéðí½Ó ÇÕª ÇñÖå¶? Á½ð ÇÂà ÕÅ Ççzôà»å À¹é ÕÅ ìéÅïŠçÃÇ´å
Ãå¯åz þÍ ÚÅÔå¶ æ¶ ÇÕ î˺ çÃÇÕzå  íÆ ê× ÁóÅÀ±ºÍ êð Çìé» êó·¶ Ã§ÃÇ´å
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - F
ÕËö ÁÅ ÃÕåÅ þ? Ô» À¹é ×ðÅîÆ䯺 Õ¶ ÃÅÔîä¶ ÇÕ ÇÜéÔ¯º é¶ Ã§ÃÇ´å
ÕíÆ Ã¹éÅ ÔÆ éÔƺ æÅ ÒÒçÃÇ´åÆÓÓ ìéÅ Õð çÃÇ´å Õ¶ íÆ ê¿Çâå ìé
׶ Ô¯º×¶Í íñÅ ïÔ ìÅå îÅéêzÇåôáÅ Á½ð ÁêéÆ êzÇÖÅåÆ ÕÆ Ç¾ÛÅ Õ¶
ÇìéÅ ÕíÆ éÅ Õðå¶Í À¹é Õ¯ ÁÅêéÆ êzÇåôáÅ ÕÆ Ç¾ÛÅ Áò¾ô æÆ éÔƺ
å¯ ÜËÃÆ íÅôÅ ÜÅéå¶ æ¶ ÕÔå¶ ðÔå¶ Á½ð ïÔ íÆ ÕÇÔå¶ î˺ çÃÇ´å éÔƺ
êó·ÅÍ Üì Õ¹Û ÁÇíîÅé æÅ å¯ îÅéêzÇåôáÅ Õ¶ ñƶ ç§í êÆ ÕÆÁÅ Ô¯
×Å? ÇÂà ñƶ À¹é Õ¶ ×z§æ  ÜÔ» åÔ» ò¶ç¯º ÕÆ Çé§çÅ Á½ð À¹ÃåÇå
íÆ þÍ ÇÕªÇÕ Ü¯ ÁËÃÅ éÅ Õðå¶ å¯ À¹éö íÆ Õ¯ÂÆ ò¶ç¯º ÕÅ Áðæ ê±ÛåÅ,
Üì é ÁÅåÅ å¯ êzÇåôáÅ éôà Ô¯åÆÍ ÇÂà ñƶ êÇÔñ¶ ÔÆ Áêé¶ Çôô¯º
Õ¶ ÃÅîé¶ ÕÔÆ ò¶ç¯º Õ¶ Çòð¹¾è ì¯ñå¶ æ¶ Á½ð ÕÔƺ ÕÔƺ ò¶ç ÕÆ ñƶ Á¾ÛÅ
íÆ ÕÔÅ þÍ ÇÕªÇÕ Ü¯ ÕÔƺ Á¾ÛÅ éÅ ì¯ñå¶ å¯ ñ¯× éÅÃåÕ ìéÅå¶ ÜËö:
é¯à: ÇÂÔ ê¿×åÆ ×¹ðìÅäÆ ÇòÚ ÇÕå¶ éÔƺ
çå(ÃÅè) ÕÆ îÇÔîÅ ò¶ç é ÜÅé¶Í (ùÖîéÆ êÀ¹óÆ 7 Ú½êÂÆ 8)
éÅéÕ ìzÔî Ç×ÁÅéÆ ÁÅÇê êzî¶ôðÍ (ùÖîéÆ ê½ 2 Ú½êÂÆ 6)
ÕïÅ ò¶ç êó·é¶ òÅñ¶ îð ׶ Á½ð éÅéÕ ÜÆ ÁÅêé¶ ÁÅê Õ¯ Áîð
ÃîÞå¶ æ¶? ÕïÅ ò¶Ô éÔƺ îð ׶? ò¶ç 寺 Ãí ÇòÇçÁÅÀ¹º ÕÅ í§âÅð
þ êz§å± ܯ ÚÅð¯ ò¶ç¯º Õ¯ ÕÔÅéÆ Õþ À¹Ã ÕÆ Ãí ìÅ嶺 ÕÔÅéÆ þºÍ ܯ î±ðÖ¯º
ÕÅ éÅî çå Ô¯åÅ þ ò¶ ÇòÚÅð¶ ò¶ç¯º ÕÆ îÇÔîÅ ÕíÆ éÔÆ ÜÅé ÃÕå¶Í
ܯ éÅéÕ ÜÆ ò¶ç¯º ÔÆ ÕÅ îÅé Õðå¶ å¯º À¹é ÕÆ Ã§êzçÅÇ é ÚñåÆ é
ò¶ ×¹ð± ìé ÃÕå¶ æ¶ ÇÕªÇÕ Ã§ÃÇ´å å¯ êó·¶ éÔƺ æ¶ å¯ ç±Ãð¶ Õ¯ êó·Å
Õð Çôô ÕËö ìéÅ ÃÕå¶ æ¶? ïÔ ÃÚ þ ÇÕ ÇÜà Ã éÅéÕ ÜÆ ê¿ÜÅì
 Ա¶ æ¶ À¹Ã Ã ê¿ÜÅì çÃÇ´å ÇòÇçÁÅ ÃðòðæÅ ðÇÔå î¹ÃñîÅ鯺 ö
êÆóå æÅÍ À¹Ã Ã À¹éÔ¯º é¶ Õ¹Þ ñ¯×¯ Õ¶ ìÚÅïÅÍ éÅéÕ ÜÆ é¶ ÃÅîé¶
Õ¹Û À¹é· ÕÆ Ã§êzçÅÇ ն ìÔ¹å ö Çôô éÔƺ Ա¶ æ¶ ÇÕªÇÕ ÁÇòçòÅ鯺
 ïÔ ÚÅñ ÇÕ îð¶ êÆÛ¶ À¹é Õ¯ Çþè ìéÅ ç¶å¶ þºÍ êôÚÅå ìÔ¹å ÃÅ
îÔÅåîï Õð Õ¶ ÂÆôð Õ¶ ÃîÅé îÅé ç¶å¶ þºÍ Ô» éÅéÕ ÜÆ ìó¶ èéÅâ
Á½ð ðÂÆà íÆ éÔƺ æ¶ êz§å± À¹é Õ¶ Ú¶ñ¯º é¶ ÒÒéÅéÕ Ú§ç¯zçïÓÓ Á½ð ÒÒÜéî
ÃÅÖÆÓÓ ÁÅÇç  ìó¶ Çþè Á½ð ìó¶ ìó¶ ÁËôòðï¶òÅñ¶ æ¶ ÇñÖÅ þÍ éÅéÕ
ÜÆ ìzÔîÅ ÁÅÇç ö Çîñ¶ ìóÆ ìóÆ ìÅå ÚÆå ÕÆ, Ãí é¶ ÇÂÕ ÕÅ îÅéï
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - G
ÕÆÁÅ, éÅéÕ ÜÆ Õ¶ ÇòòÅÔ î¶º ìÔ¹å ö دó¶, ðæ, ÔÅæÆ, Ã¯é¶ Ú»çÆ î¯åÆ
ê¿éÅ ÁÅÇç ðå鯺 ö Üó¶ Ա¶ Á½ð Áî¹¾ñ ðå鯺 ÕÅ êÅðÅòÅð éÅ æÅ ÇñÖÅ
þÍ íñÅ ÇïÔ ×ê½ó éÔƺ å¯ Á½ð ÇÕÁÅ þ? ÇÂà  ÇÂéÕ¶ Ú¶ñ¯º ÕÅ ç¯ô
þ éÅéÕ ÜÆ ÕÅ éÔÆºÍ ç±ÃðŠܯ À¹é·Õ¶ êÆÛ¶ À¹é·» Õ¶ ñóÕ¶ ö À¹çÅÃÆ
Úñ¶ Á½ð ðÅî çÅà ÁÅÇç ö Çéðîñ¶Í ÇÕåé¶ ÔÆ ×¾çÆ òÅñ¯º é¶ íÅôÅ ìéÅ
Õð קzæ  ð¾ÖÆ þÍ ÁðæÅå ÇÂé ÕÅ ×¹ð± ׯÇò§ç ÇÃ§Ø çôîÅ Ô±ÁÅÍ À¹é·
Õ¶ êÆÛ¶ À¹Ã ×z§æ  ÇÕÃÆ ÕÆ íÅôÅ éÔƺ ÇîñÅÂÆ ×ÂÆ, ÇÕ§å± òÔ» å¾Õ
Õ¶ ÇÜåé¶ Û¯à¶ Û¯à¶ ê¹ÃåÕ æ¶ À¹é Ãí Õ¯ ÇÂվᶠÕðÕ¶ ÇÜñç ì§èòÅ çÆÍ
ÇÂé·» ñ¯×¯ é¶ íÆ éÅéÕ ÜÆ Õ¶ êÆÛ¶ ìÔ¹å ÃÆ íÅôÅ ìéÅÂÆÍ ÇÕå鯺 ÔÆ
é¶ éÅéÅ êzÕÅð ÕÆ ê¹ðÅ䯺 Õ¶ ÇîÇæÁÅ ÕæÅ Õ¶ å¹ñ ìéÅ çƶ êz§å± ìzÔî
Ç×ÁÅéÆ ÁÅê êzî¶Ãòð ìéÕ¶ À¹Ã êð Õðî¯êÅÃéÅ Û¯ó Õð ÇÂé Õ¶ Çôô
í¹×å¶ ÁÅÂ¶Í ÇÂÃ é¶ ìÔ¹å Çì×Åó Õð çÆÁÅ, éÔƺ ܯ éÅéÕ ÜÆ é¶ Õ¹Þ
í×åÆ Çòô¶ô ÂÆôòð ÕÆ ÇñÖÆ æÆ À¹Ã¶ Õðå¶ ÁÅå¶ å¯ Á¾ÛÅ æÅÍ
Áì À¹çÅÃÆ ÕÔå¶ þ Ôî ìó¶, Çéðîñ¶ ÕÇÔå¶ þº Ôî ìó¶ ÁÕÅñƶ
åæŠùæðÅôÅÔÆ ÕÔå¶ þº Ãðò¯êð Ôî þºÍ ÇÂé  ׯÇì§ç ÇÃ§Ø ÜÆ Ã±ðòÆð
Ô±Â¶Í Ü¯ î¹ÃñîÅ鯺 é¶ À¹é· Õ¶ ê¹ðôÅúº Õ¯ ìÔ¹å ÃÅ ç¹Ö çÆÁÅ æÅ À¹é ö
æËð ñ¶éÅ ÚÅÔå¶ æ¶ êz§å± ÇÂéÕ¶ êÅÃ Õ¹Û ÃÅî×ðÆ é æÆ Á½ð î¹ÃñîÅ鯺
ÕÆ ìÅçôÅÔÆ êzÜòñå Ô¯ ðÔÆ æÆÍ ÇÂéÔ¯º é¶ Â¶Õ ê¹ðÃÚðä ÕðòÅïÅÍ êzÇþèÆ
ÕÆ ÇÕ î¹Þ Õ¯ ç¶òÆ é¶ òð Á½ð Öó× çÆÁÅ þ ÇÕ å¹î î¹ÃñîÅé¯ Ã¶ ñó¯
å¹îÅðÅ Çòܶ Ô¯×ÅÍ ìÔ¹å ö ñ¯× À¹é Õ¶ ÃÅæÆ Ô¯ ׶ Á½ð À¹éÔ¯ é¶ ÜËö
ÒòÅîîÅð×ÆúÓ é¶ Òê¿Ú îÕÅðÓ ÒÚ´»ÇÕå¯ºÓ é¶ Òê¿Ú çÃÕÅðÓ ÚñŶ æ¶ òËö
Òê¿Ú ÕÕÅðÓÍ ÁðæÅå À¹é· Õ¶ Òê¿Ú ÕðÅðÓ ï¹è  À¹êï¯×Æ æ¶Í Â¶Õ ÒÕ¶ôÓ
ÁðæÅå ÇÜà ն ðÖé¶ Ã¶ ñóÅÂÆ î¶ ñÕóÆ Á½ð åñòÅð ö Õ¹Þ ìÚÅòà
Ô¯Í ç±ÃðÅ ÒÕ§×äÓ Ü¯ ÇÃð Õ¶ À¹êð ê×óÆ î¶ ÁÕÅñÆ ñ¯× ðÖå¶ þÍ Á½ð
ÔÅæ î¶ ÒÕóÅÓ ÇÜà ö ÔÅæ Á½ð ÇÃð ìÚ ÃÕ¶Í åÆÃðÅ ÕÅÛ ÁðæÅå ÒÜÅé±Ó
Õ¶ À¹êð Â¶Õ Ü»ØÆÁÅ ÇÕ Ü¯ ç½óå¶ Á½ð Õ±çé¶ î¶º Á¾ÛÅ Ô¯åÅ þÍ ìÔ¹å
ÕðÕ¶ ÁÖÅó î¾ñ Á½ð éà íÆ ÇÂà կ ÇÂà ñƶ èÅðé Õðå¶ þº ÇÕ ÇÜÃ
ö ÃðÆð ÕÅ îðî ÃæÅé ìÚÅ ðÔ¶ Á½ð ÁàÕÅò é Ô¯Í Ú½æÅ ÒÕ§ØÅÓ ÇÜÃ
ö նà ùèðå¶ þºÍ ê»ÚòÅ ÒÒÕÅÚ±Ó (Õðç) ÇÕ ÇÜà ö ôåð± ö í¶ç íà¾ÕÅ
Ô¯é¶ Ã¶ ñóÅÂÆ î¶º ÕÅî ÁÅò¶Í ÇÂÃÆ ñƶ ïÔ ðÆå ׯÇì§ç ÇÃ§Ø ÜÆ é¶
ÁÅêäÆ ì¹¾èÆîåŠö À¹Ã Ã Õ¶ ñƶ ÕÆ æÆ, Áì ÇÂà Ã  À¹é· ÕÅ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - H
ðÖéÅ Õ¹Þ À¹êï¯×Æ éÔƺ þÍ êz§å± Áì ܯ ï¹è Õ¶ êzï¯× Õ¶ êzï¯Üé Õ¶ ñƶ
ìÅ嶺 Õðå¾ò æÆ À¹é· Õ¯ èðî Õ¶ ÃÅæ îÅé ñÆ þºÍ î±ðåÆ ê±ÜŠ寺 éÔƺ
Õðå¶ À¹Ã ö Çòô¶ô ×z§æ ÕÆ ê±ÜÅ Õðå¶ þºÍ ÕïÅ ïÔ î±ðåÆ ê±ÜÅ éÔƺ
þ? ÇÕÃÆ Üó· êçÅðæ Õ¶ ÃÅîé¶ ÇÃð Þ¹ÕÅéÅ òÅ À¹Ã ÕÆ ê±ÜÅ ÕðéÅ
Ãí î±ðåÆ ê±ÜÅ þÍ ÜËö î±ðåÆ òÅñ¯º é¶ ÁÅêéÆ ç¹ÕÅé ÜîÅ Õð ÜÆòÕÅ
áÅãÆ ÕÆ þ òËö ÇÂé ñ¯×¯º é¶ íÆ Õð ñÆ þÍ ÜËö ê¹ÜÅðÆ ñ¯× î±ðåÆ Õ¶
çðôé ÕðÅå¶ í¶à Úó·Åå¶ þ ÁðæÅå î±ðåÆ ê±ÜÅ òÅñ¶ ò¶ç ÕÅ îÅéï
Õðå¶ þ À¹åéÅ ïÔ ñ¯× ×z§æ ÃÅÇÔì òÅñ¶ éÔƺ Õðå¶? Ô» ïÔ ÕÔÅ ÜÅ
ÃÕåÅ þ ÇÕ ÇÂéÔ¯º é¶ ò¶ç¯º Õ¯ é ùéÅ é ç¶ÖÅ ÕïÅ Õð¶º? ܯ ùéé¶ Á½ð
ç¶Öé¶ î¶ ÁÅò¶ å¯ ì¹¾èÆîÅé ìé¶Í ñ¯× ܯ ÇÕ Á¾ÛÆ ç±ðÅ×zÔÆ þº ò¶ Ãí çêzçÅÇÂ
òÅñ¶ ò¶ç îå  ÁÅ ÜÅå¶ þºÍ êz§å± ÇÂé Ãí é¶ í¯Üé ÕÅ ìÖ¶óÅ ìÔ¹å
5 ÃÅ ÔàÅ çÆÁÅ þÍ ÜËö ÇÂà կ ÔàÅÇÂÁÅ þ òËö ÇòôïÅÃÇÕå ç¹ðÇíîÅé
Õ¯ íÆ ÔàÅ Õð ò¶ç îé Õ¯ íÆ À¹éå Õ𶺠寺 ìÔ¹å Á¾ÛÆ ìÅå þÍÓÓ
ÃÇåÁÅðæ êzÕÅô çÆ ÇÂà ÇñÖå 寺 ÃÅìå Ô¹§çÅ þ ÇÕ ÃòÅîÆ çïÅ
é§ç ÜÆ é±§ ×¹ðìÅäÆ çÅ ì¯è ÃÆ Áå¶ éÅ ÔÆ ÇÃ¾Ö ÇÂÇåÔÅà çÆ ÜÅäÕÅðÆ
ÃÆÍ ÇÂà ñÂÆ ì×Ëð ÇÃð êËð 寺 ï¾Õó îÅð¶ ÔéÍ
ÇÂÕ êÅö ï±. ÁËé. ú. çÆ ê¾èð å¶ ×¹ð± ìÅäÆ é±§ îÅéåÅ Çîñ ðÔÆ
þÍ ç±Ãð¶ êÅö ÃÅð¶ ò¶ç, ôÅÃåð Áå¶ Ô¯ð ÇÔ§ç± èðî ç¶ Ç×ÁÅåÅ ÃòÅîÆ
ðÅî åÆðæ ç§âÆ Ã¹ÁÅîÆ å¹ñéÅåÕ ÁÇèÁËé ÕðÕ¶ ÇÕåÅì ÓÚ ÇñÖ ðÔ¶
Ôé ÒÒÃðò¯åî ×z§æ ÃzÆ ×¹ð± ×z§æ ÃÅÇÔìÓÓ Áå¶ ÒÒÃðì¯åî ê¿æ ÖÅñÃÅ ê¿æÓÓ
éÅñ ÔÆ ÇêÛñÆ ÃçÆ ç¶ êzÇþè ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜÆ ç½ñå ðÅÇ ÜÆ ÒÒÃÅÇÔì¶
ÕîÅñ ×¹ð± ׯÇì§ç ÇçØÓÓ éÅîÆ ê¹ÃåÕ ÇòÚ çôî¶ô ÇêåÅ ç¶ ×¹ä ×Ūç¶
æÕç¶ éÔƺ Áå¶ ÒÇîñÅêÓ ÁõìÅð ç¶ ÁËâÆàð ÒðäìÆð ÜÆÓ Õñ×Æèð îÔÅðÅÜ
鱧 ï¹× ê¹ðô ç¾Ã ðÔ¶ ÔéÍ ç±Ãð¶ êÅö êÅáÕ» ÃÅÔîä¶ çïÅé§ç ÜÆ çÆ
ÇñÖå þÍ
ÁÇÜÔÆ Ô±ó î¾å òÅñ¶, ÂÆðÖÅñ±, ÁÔ§ÕÅðÆ Áå¶ À¹êçðòÆ ì§ç¶ 鱧
êzÕÅôÕ ÒÒúîÃåï êðîԧà êÇðòéÅÚÕÚÅðÆÁÅ ÃzÆîçïÅé§ç ÃzòÃåÆ
ÃòÅîÆÓ çÆ À¹êÅèÆ éÅñ ÇéòÅÜçÅ þÍ ÁÇÜÔ¶ ÁÅëð¶ ԯ¶ 빧ÕÅð¶ îÅðé
òÅñ¶ ÃÅé· ç¶ ÇÃ§× Ç×ÁÅéÆ Çç¾å ÇÃ§Ø ÜÆ é¶ ÁÅêä¶ Ã§ìÅç éÅñ í§é¶
ÔéÍ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - I

ÃÅè±-çïÅé§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç
ç¯ÇÔðÅ-èé¹Ö ìÅä ê¹é åÅÜ ÇÃð ÇÜÔ Õð ô¹Õñ¯ ìÅÜÍ
ï î¶ðÆ ð¾ÖïÅ Õ𶺠Õñ×Æèð îÔÅðÅܨ1¨
þå ÕÔ» î¹Ö å¶ ÃíÆ ê¹é ܯ ÇñÖ» ù þåÍ
êÅÖ¿â ÜÅñ Ö¿âé ÇòÖ¶ Ãìñ ԯǠîî î¾å¨2¨
ÇçÁÅé§ç ÃÅè± ÃÇÔå ܯ î˺ ÕÆéÆ ×ÅæÍ
ï Ãí êð×à Õð ÕÔ» îé Áé§ç Õ¯ ÃÅæ¨3¨
Á¾Ü Õ¾ñ À¹Ã 鱧 ÕÔé ê¹ðÖ Áç±åÆï îÔÅéÍ
îÔ» ÇðÖÆ Çò¾çïÅ èéÆ ÕðÕ¶ ñ¯Õ ìÖÅé¨4¨
îð¶ ìÅì¶ çÆ Á¾ÖÆÁ» Õðç¶ ò¾âÆÁ» ÚÅÇÂÍ
ÁÅÖé À¹Ã Ãî ç±ÃðŠկǠé é÷ðÆ ÁÅǨ5¨
çɶï-Ú¶ñ¶ Áå¶ î¹ðÆç» À¹Ãçï» ÚÅ ÁÃîÅé Úó·ÅÇÂÁÅÍ
Õ¾Ú ÚîÕç¶ é±§ Õð ñËÕð ÔÆðÅ ü¾Õ ìéÅÇÂÁŨ
ÁÅÖé À¹Ã ç¶ Ü¶âÅ éÅ ÃÆ Ü¾× ÇòÚ ê¿âå Õ¯ÂÆÍ
íÅðå í±îÆ çÆ ×å î¹ó Õ¶ úö Õ¯ñ¯º Ô¯Âƨ6¨
éÔƺ ÁÃƺ ÃÅ ÇÕ¾æ¶ ðÔä» å¹ðå ÂÆÃÅÂÆ Ô¹§ç¶Í
ÂÆÃÅ îå ç¶ Ü¯ çðòÅ÷¶ ï Ãí ùÁÅîÆ î¹§ç¶¨
ÃÅⶠÖÅåð êðî¶ô¹ð é¶ ÃÆ À¹Ã åÅÂƺ ؾÇñÁÅÍ
úÔ¯ òËçÕ èðî ÇÜÃ é¶ Ü»çÅ î¹ó Õ¶ á¾ÇñÁŨ7¨
¶ԯ ܶԶ îÅð ×ê½ó¶ ñ¯Õ» 鱧 íðîÅÇÂÁÅÍ
ç¶Ö¯ ç¶ÖÆ ëà ׶ ÇÕåé¶ í¶â ÚÅñ ç¶ ÃÅÇÂÁÅÍ
¶ö ç¶ô çÆ Çî¾àÆ ÇòÚ Õ¹Û þ ÇÂÔ î±ðÖåÅÂÆÍ
Üä¶ Öä¶ é±§ ð¾ì ìäÅÀ¹é ê±Üé ԯǠÃçÅÂƨ8¨
êð ÇÂÔ À¹Ã 鱧 ð¾ì é ÁÅÖé éÅ ÁòåÅð ìäÅÀ¹éÍ
í¶ÇÜÁÅ ð¾ì ÁÃÅⶠÕÅðé ÇÂåéÆ ×ñ ùäÅÀ¹éÍ
Õ¯ÂÆ À¹Ã åÅÂƺ êçòÆ Ô¾æ é ÇÂé Õ¶ ÁÅÂƨ9¨
Õ¯ÂÆ ÁÅÖ¶ À¹Ã çÅ ÇñÖïÅ ê¾æð ñÆÕ À¹ÚÅð¶Í
ç±Ü¶ ÕÔ¶ éÔƺ ܯ Çî¾æïŠï Ãí ÇåÁÅ× ÇòÚÅð¶Í
ÇÂö åð·» çÅ ÇòÚ ÇÂé·» ç¶ êïÅ Þ§ì¶ñÅ íÅðŨ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - A@
Áܶ åÆÕ ÇÂà ع§îé ضð¶ ÕÆåÅ éÔƺ ÇÕéÅðŨ10¨
Á¾Ü Õ¾ñ ܯ À¹Ã ÃÅè± é±§ î§éé ÃÅⶠêïÅð¶Í
Áð ܯ ñ¶Ö úÃç¶ î×𯺠ê¿Úî ì¶ç À¹ÚÅð¶
ï ÃÅðÅ î˺ Á¾ÖÆ ç¶ÖïÅ Áð ìÆÇåÁÅ ìåñÅÀ±ºÍ
¶à òÔî ç¶ ÖÅå¶ Ç×ðÇçÁ» í¯ñ¶ Üé» ìÚÅÀ±ºÍ11¨
ç¯ÇÔðÅ éÅñ î¹Þ Õ¶ úà çŠܯ Õ¹Þ íÇÂÁÅ ìñÅÃ
ï ÃÅðÅ î˺ ç¾Ã û èð îé ÁÇèÕ Ô¹ñÅè12¨
íÅò : ÇêÁÅð¶ ç¶ Ã òÅÃÆ Ã¾ Ü é¯ º îË º ÇÂÃ ê¹ Ã åÕ ç¶ Õæé ÇòÚ
Õç¶ òÆ êz Ç òðå éÔƺ Ô¹ § ç Šܶ îË º ÜÅäçÅ ÇÕ ÇÂÃ ç¶ ô ç¶ ñ¯ Õ ÜË Ã Æ
òÃå± þ úÔÆ Õðé çÅ îÅçÅ ð¾Öç¶ Ôé, êz§å± Üç î˺ ç¶ÇÖÁÅ ÇÕ ÇÂé·»
ÇÔ§ç± ñ¯Õ» ÇòÚ ÇÂÕ Á¾×ïÅé çÆ Á§è¶ðÆ éÃñ çð éÃñ ÚñÆ ÁŪçÆ
þ ܶ ÕÅÀ¹º Áå¶ Ã¾ê» é±§ òÆ êÇòåz Áð ç¶òå¶ ÜÅéä òÅñÆ þ ÇÂÃÆ å¶
6 ù Á ÅîÆ çïÅé§ ç ÜË Ã ¶ ê¹ ð Ö é± § íÆ ÇÂé· » ñ¯ Õ » é¶ Ô¹ ä îé± § , ìÇôôà,
ÇìÁÅà Áå¶ ô§Õð å¶ òèÕ¶ ÁêéÅ îÔ» ÇðÖÆ î§éé» èðî ÜÅä ñÆåÅ
þ, ÇÂÃÆ åð·» À¹Ã¶ ç¶ ÇñÖé¶ Áé¹ÃÅð ×¹ð±Á» 鱧 íÆ Òç§íÆÓ ÜÅäÕ¶ À¹Ã鱧
À¹êÕÅðÆ èðî êzÚÅðÆ ÁÅÖé ñ¾× ׶ Ôé åç î¶ð¶ Ççñ é¶ èÆðÜ éÅ
ÕÆåÅ Áð ÚÅÇÔÁÅ ÇÕ À¹ÃçÅ úÔ ÔÅñ ܯ î¶ð¶ éÅñ ôÅÃåzÅðæ Õðç¶
Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ, êz×à Õð ÇçÁ»Í
ÇÂÔ ìÅå Ô¯ð þ ÇÕ À¹Ãç¶ í×å ñ¯Õ ܯ ê¾Õ¶ ÔáÆ Ôé ïÅ À¹Ô
é½ÜòÅé ñóÕ¶ ܯ À¹Ã ò¶ñ¶ Ü§î¶ ÔÆ éÔƺ Ãé ïÅ Áñø ì¶ Áå¶ Â¶.ìÆ.
êó·ç¶ Ãé, î¶ðÆ Ã¾ÚÆ ìÅå 鱧 éÅ î§éé, êz§å± Áܶ å¾Õ À¹Ô ñ¯Õ Ç÷§çÅ
Ôé ÇÜé·» é¶ î¶ðÅ Áå¶ À¹é·» çÅ À¹µåð êzôé ùÇäÁÅ ÃÆ ÇÜÃå¶ ÁÅôÅ
þ ÇÕ À¹Ô ÷ð±ð êðî¶ôð 鱧 ÔÅ÷ð éÅÇ÷ð ÜÅäÕ¶ À¹Ã Ã çÆ ìÅå 鱧
þÚÆ ÕÇÔä׶Í
î¶ð¶ À¹åð êzôé À¹é·» éÅñ Çå§é ò¶ð ñÅÔ½ð ÇòÚ Ô¯ÇÂÁÅ Ô¶, ÇÜÃ
çÅ ÔÅñ îË º ܯ À¹ à ò¶ ñ ¶ ÇñÖ ñÆåÅ ÃÅ ïÅ ïÅç ðÖïÅ ÃÆ ÇñÖÕ¶
ç¾ÃçÅ Ô»Í
ç¯ÇÔðÅ -ÇÂÃ å¶ êÇÔñ¶ ÔÅñ î˺ ÁêéÅ ç¾Ã» Õ¹ÞÍ
ÇÜÃ å¶ Ã¹äç¶ ÃÅð ÔÆ Ã§ÃÅ ÜÅÀ± ì¹¾Þ¨2¨
Üéî ÇñÁÅ î˺ çå Øð ܯ Õðç¶ À¹êç¶ôÍ
ÇÜÃ å¶ ìÅñÕ À¹îð îÇÔ§ î˺ íÆ Ôð¶ Õñ¶ô¨1¨
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - AA
 íÅò - ÇÂà ìÅå 鱧 Ôð ÇÂÕ ê¹ðÖ ÜÅäçÅ þ ÇÕ î¶ðÅ Üéî çå»
ç¶ Øð ÇòÚ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Áð î¶ð¶ ÇêåÅ ÜÆ ñ¯Õ» 鱧 ¶ԯ À¹êç¶ô Õðç¶
Ãé ܯ Á¾Ü Õ¾ñ· î˺ Õð ÇðÔÅ Ô», ÇÜÃ ç¶ êzåÅê ÕðÕ¶ îËç ç¹ÁÅìÅ ç¶
é×ð» ç¶ é×ð ì§ è é» å¯ º Û¹ ¾ à ðÔ¶ Ãé Áå¶ Á¾ Ü å¾ Õ À¹ Ô ñ¯ Õ úö
åð·» Çéðì§è Ôé, êz§å± ÇÂÔ ÃÅðÅ ÔÅñ Õç¶ ÁÅêä¶ ÜÆòé Çìzå»å ÇòÚ
ÇñÖ»×ÅÍ
î˺ é½ ÃÅñ çÆ À¹îð ÇòÚ ÔÆ ÁÅêä¶ ÇêåÅ ÜÆ ç¶ êÅïº ܹçÅ Ô¯
Õ¶ À¹ ê ç¶ ô Õðé ñ¾ × Å Áð ÇÜà é×ð Ü»çÅ úæ¶ ÔÆ îó· Æ , îÃÅäÆ,
íËð¯º, ç¶òÆ ç¶òå¶ ê±Ü鯺 ñ¯Õ» 鱧 ÔàÅ Õ¶ ò¶ç»å çÅ À¹êç¶ô ÕðçÅ Ô¹§çÅ
Ã»Í ÇÂÃç¶ éÅñ ÔÆ ÇÜæ¶ Õ¯ Â Æ ×¹ ä Æ ê¿ â å ïÅ ÃÅè± ç¶ Ö çÅ À¹ à ç¶
êÅÃ Õ¹Þ îÔÆé¶ ðÇÔÕ¶ Çò¾çïÅ êó·çÅ ÇÜà êð ôÅÃåzÅðæ Õðé çÅ îË鱧
Á¾ÛÅ ã§× ÁÅ Ç×ÁÅ ÃÅ Áå¶ ò¾â¶ ò¾â¶ êzÇþè ê§âå» Áå¶ ÃÅè±Á» éÅñ
ÕÂÆ ÕÂÆ Ççé èðî ç¶ Çòôï êð ÇòÚÅð ÕðçÅ ðÇÔ§ ç Å Ã»Í ÇÂÃ
òÅÃå¶ À¹Ã ç¶Ã ÇòÚ î˺ ñ¯Õ» ÇòÖ¶ ×ïÅéÆ êzÇþè Ô¯ Ç×ÁŠû Áå¶
ìÔ¹å ñ¯Õ îË鱧 ÁÅêä¶ î鯺 êzÇåôàå ÃîÞç¶ ÃéÍ
À¹ à Ãîï çÅ æ¯ ó · Å Ü¶ Ô Å ÔÅñ î¶ ð ¶ Çé§ ç ïÅ ê¾ å z ÇòÚ, ܯ î¯ é »
ô¹èÆ ç¶ êðÚÅð ÔàÅÀ¹ä ò¶ñ¶ î¶ð¶ êð å§× ÁÅ Õ¶ Á§éîåÆ íÅÂÆÁ» é¶
î¶ ð ¶ ÔÆ íÅÂÆÁ» å¶ ÛêòÅÕ¶ ÒÒèðî ÇÚÔð¶ Ó Ó éÅî ð¾ Ö Õ¶ ò§ â ¶ Ãé,
êÅÇÂÁÅ Ü»çÅ þÍ
¶ æ ¶ ÇÂåéÅ ÁÅÖéÅ íÆ Õ¯ Â Æ ì¹ ð Å éÔƺ þ ÇÕ ÁÅðÆïÅ ÃîÅÜÆ
þ Ü é» çÅ ÇÂÔ êz Ç ´åÕ Ã¹ í Åò þ ÇÕ Üç ÇÕö éÅñ ôÅÃåz Å ðæ Áå¶
ï¹ÕåÆ éÅñ ê±ð¶ éÔƺ À¹åðç¶ åç À¹Ã éÅñ Çé§çïÅ Áå¶ ì¹ðÅ ÜÅäÕ¶
éøðå Õðé׶ :
ÇÂö òÅÃå¶ î¶ð¶ éÅñ íÆ Â¶Ô¯ òðåÅÀ¹ Ô¯ÇÂÁÅ, Áå¶ ÇÜà êzÕÅð
î¹ð×-ìÅ÷ ç¯ íÅÂÆ î¹ðÇ×Á» 鱧 Üç ñóÅÀ¹äÅ ÚÅÔ¹§ç¶ Ãé åç ÇÂÔ
ÃîÞÕ¶ ÇÕ ÇÂÔ íÅÂÆ Ô¯ä ç¶ ÕÅðé éÔƺ ñóé׶ À¹é·» ÇòÚ¯º ÇÂÕ ç¶
î¾æ¶ 鱧 ÇÃÁÅÔÆ ñÅ ç¶ºç¶ Ôé ÇÜà êð À¹Ô ÇÂÕ ç±Ü¶ 鱧 úêðÅ ÜÅäÕ¶
ñóé ñ¾× Ü»ç¶ Ôé Áå¶ î¹ð×ìÅÜ åîÅôÅ ç¶Öç¶ ÔéÍ
ÇÂö åð·» ÇÂé·» é¶ ÃÅⶠíÅÂÆÁ» 鱧 òÆ åÅðÆø Áå¶ ñÅñÚ çÆ
ð§×å ð§× Õ¶ î¯é» ô¹¾èÆ êzÚÅð ÕðéÅ ÚÅÇÔÁÅ ÃÆ ÇÜà 鱧 ç¶ÖÕ¶ ÁÃƺ
ð¯Õä ñ¾×¶ Áå¶ ç¯é» íÅÂÆÁ» çÆ Ö±ì ñóÅÂÆ Ô¯ÂÆ Áå¶ ÇÂÕ ç±Ü¶ ç¶
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - AB
ÁËì ÁÅêä¶ ç¹ðìÚé» çÆ îÅð îÅðÕ¶ ØÅò» çÆ ÇéÁÅÂƺ êz×à ÕÆå¶,
ÇÜÃ å¶ úÔ¯ ØÅÀ¹ î¶ð¶ ÇÂà ò¶ñ¶ ×òÅÔ Ô¯ ׶ Ôé, ܯ ç¾Ãç¶ Ôé ÇÕ
î˺ ìÚêé ÇòÚ ÕïÅ Õ§î ÕðçÅ Ô¹§çŠû Áå¶ ñ¯Õ» çÆ î¶ð¶ éÅñ ÕËÃÆ
êzÆåÆ ÃÆ, ïæÅ :-
÷îÆî» ô¹¾èÆ ê¾åz ç¶ Ú¶ÔÇðÁ» êð ÇòÚÅð ôëÅ 16
ÒÒù Ç äÁÅ Ü»çÅ þ ÇÕ íÅÂÆ Çç¾ å Çç Ø ÜÆ ×¹ ñ ÅìçÅÃÆ îå çÆ
ëÕÆðÆ ÔÅñå ÇòÚ ÇÚð ÕÅñ å¾Õ Áå¶ Áí¶ êð¹ åÇÔÃÆñ Öðó Ç÷ñ·Å
Á§ìÅñÅ ÇòÚ Õ¹àÆÁÅ Áå¶ Û¯àÅ ÇÜÔÅ ì×ÆÚÅ ìäÅ ðÔ¶ Ôé Áå¶ ñ»í¶
Û»ì¶ ç¶ Çê¿â» ÇòÚ ×¹ð± ìäÕð ÁÅêä¶ ÁÅê 鱧 ê¹Ü»ç¶ ðÔ¶ Ôé, À¹Ô¯
ñ¯Õ Ô¹ä å¾Õ ÇÂé·» 鱧 ×¹ð± î§éç¶ Áå¶ í¶àÅ ê±ÜÅ Çç§ç¶ ÔéÍÓÓ
ÇÂÔ ñ¶Ö ܯ î¶ðÆ Çé§çïÅ êð î¶ð¶ íÅÂÆÁ» é¶ ÇñÖïÅ ÃÆ Ã¯ ÇÂåéÆ
7 ìÅå ÷ð±ð ç¾ÃçÅ þ ÇÕ î˺ ìÅñÕ êä¶ ÇòÚ ÔÆ ñ¯Õ» 鱧 ÁËö À¹êç¶ô
ÕðçŠû ܯ é×ð» ç¶ é×ð îË鱧 êzÇåôàå ÜÅäÕ¶ Ǿ÷å Õðç¶ Ãé,
Áå¶ Á¾Ü å¾Õ À¹é·» é×ð» ç¶ ñ¯Õ À¹é·» À¹êç¶ô 鱧 í¹¾ñ éÔƺ ׶ ÇÕ§å±
òËö ÔÆ êzÆåÆ ÇÂà ò¶ñ¶ åÅÂƺ ð¾Öç¶ ÔéÍ
ÃÅⶠíÅÂÆÁ» ç¶ ÇÂà Õæé å¶ ðÜì ÜÆ ç¶ ÇÂà ìÚé Áé¹ Ã Åð
ïæÅ, ÒÒÃÅè ÃðÅÔ¶ ï ÃåÆ, ÜåÆ Ü¯ÖåÅ ÜÅé¨ ðÜì ÃÅÚ¶ ñð ÕÅ òËðÆ
Õð¶ ìÖÅé¨ÓÓ ÁðæÅå Ãå òÅñÅ úÔ ê¹ðÖ þ ÇÜà çÆ ÃÅÖÆ îÔÅåîÅ
ç¶ä Áð ÜåÆ À¹Ô þ ÇÜÃçÆ êzçÃÅ ÇÂÃåzÆÁ» Õðé Áå¶ ìÔÅç¹ð À¹Ô
þ ÇÜà çÆ Ãîð¾æÅ çÆ ×òÅÔÆ À¹Ãç¶ î¹ÖÅñø ç¶äÍ ÇÂö òÅÃå¶ î¹ÖÅñø
íÅÂÆÁ» çÆ ÇÂà ×òÅÔÆ é¶ ç¾ÃïÅ þ ÇÕ ìÅñÕ êä¶ ÇòÚ Üç
çïÅé§ç ÜÆ ÇòçÅïÅðæÆ Ô¯ Õ¶ ÇÕå¶ ÁôàÅèïÅÂÆ êó·ç¶ Ô¯ä׶ åç î˺
çå Ô¯ Õ¶ À¹êç¶ô ÕðçÅ Ô¹§çŠûÍ
À¹Ã å¶ Á¾×¶ Üç î˺ À¹Ã Ü×·Å À¹êç¶ô ÕðçÅ Áå¶ ñ¯Õ» ç¶ ì§èé
å¯óçÅ Ô¯ÇÂÁÅ Ú¾ÇáÁ» òÅñ¶ â¶ð¶ Ç÷ñ·Å ñÅÔ½ð ÇòÚ ÁÅÇÂÁÅ åç î˺
çå ç¶ÃÅ ÇÃ§Ø ÜÆ êÅïº, ܯ ò¾â¶ ÇòçïÅòÅé Áð ùí ×¹ä çêé Ôé,
ÕÂÆ ê¹ Ã åÕ êó· ¶ Áð À¹ Ô Ã§ å ðÅÇ ìÔÅçð ðÅÇ Զ å ± ð Åî ÃÅÇÔì
ÃÆ.ÁÅÂÆ.ÂÆ. ÃÅìÕ ÁÇÃÃà§à ê¯ñÆàÆÕñ ¶ܧà ìñ¯ÚÃåÅé ç¶ À¹êç¶ôàÅ
Ôé Áå¶ Â¶Ã¶ ÕÅðé å¶ ÃzÆ ï¹å ðÅÇ ÃÅÇÔì çÅ î¶ð¶ éÅñ ìÚêé 寺 ÔÆ
ò¾âÅ êz¶î þÍ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - AC
 À¹Ã ò¶ñ¶ íÆ î˺ ü¾ê éÔƺ ÕÆåŠû ÇÕ§å± îÅÞ¶ ç¶ ÇòÚ Ü¯ ÇÂÕ
ñ ð ìÆð Áå¶ ìÔÅçð ç¶ Ã þ À¹ ê ç¶ ô Õðé¶ ñ×ïÅ ÇÜÃ å¶ é×ð» ç¶
é×ð íðî ÇòÚ ÇéÕñ ׶ , Áð ÁÜ å¾ Õ îÅÞ¶ ÇòÚ ÃÖÆ Ãðòð ïÅ
Õ¯ Â Æ ç¶ ò Æ ç¶ ò åÅ ÷¯ ð éÔƺ êÅ ÃÕçÅ, ÇÕªÇÕ ÇÜà åð· » å¶ ñ éÅñ
Çí׶ ԯ¶ ÕÅ×å 鱧 êÅäÆ éÔƺ ê¯ÇÔ§çÅ ÇÂÃÆ åð·» ÇéðË-íðî ԯ¶ ê¹ðÖ»
鱧 Á×ïÅé ç¶ ì§èé éÔƺ ê¯ÇÔ§ç¶, Áð î˺ À¹é·» Ççé» ÇòÖ¶ ÃðÅè Áå¶
îóÆ îÃÅäÆ ÁÅÇçÕ çÅ ì± à Å ê¹ ¾ à çÅ Ô¹ § ç Šû ÇÜà ÕÅðé é×ð» ç¶
é×ð îË鱧 êz¶î Õðç¶ ÃéÍ
Ô¹ ä ÇòÚÅð ܯ × ÇÂÔ ìÅå þ ÇÕ Üç îË º ìÅñ ÁòÃæÅ å¯ º ÔÆ
À¹êç¶ô ÕðçŠû Áð À¹Ô Ãîï ÇòÚ çïÅé§ç ÜÆ çÅ Õ¯ÂÆ éÅî
ÇéôÅé íÆ éÔƺ ÜÅäçÅ ÃÆ (ÇÜÃ å¶ ÖïÅñ ÁŪçÅ þ ÇÕ ôÅÇÂç
ùÁÅîÆ ÜÆ À¹Ã ò¶ñ¶ ÚÅÕ± éÅñ ק×Å ç¶ ÇÕéÅð¶ î¹ðç¶ ëÅóÕ¶ âÅÕàðÆ
鱧 Þ±áÆ Çþè Õðç¶ Ô¯ä׶ ÜËö ÇÕ À¹ÔÆ ÁÅêä¶ ÜÆòé ÇòÚ ÇñÖç¶ Ôé)
À¹é·» éÅñ î¶ðŠçìÅç Õ¯ÂÆ ×¾ñ ÃÆÍÍ
ç¯ÇÔðÅ - Ô¹ä ùäƶ À¹Ã ìÅå 鱧 ܯ ùÁÅîÆ ÜÆ éÅñÍ
î¶ðÆ Ô¯ÂÆ Ã¾Üé¯ Ã¯Ú¯ éÅñ ÖïÅñ¨23¨
Á¾Ü åÆÕ úÔ ñ¯Õ Ôé Ç÷§ç¶ ¶à ÜÔÅéÍ
Ã¾Ú Þ±á ܯ î¹¾ÞçÅ ÁÅê¶ ñËä êÛÅé¨14¨
íÅò - À¹é·» Ççé» ÇòÚ î˺ Ú¾ÇáÁ» òÅñ¶ ðÇÔ§çÅ Ô¹§çŠû êz§å± îË鱧
ÚðÚÅ òÅðåÅ Õðé çÅ ìÔ¹å ÚÅÀ¹ Ô¹§çÅ ÃÆÍ ÇÂà òÅÃå¶ ñÅÔ½ð ÇòÚ
îÔÆé¶ ïÅ ç¯ îÔÆé¶ î×𯺠÷ð±ð ÁŪçŠû, Áð ñÅñÅ ð¯â± ðÅî ÜÆ
ÔÕÆî 鱧, ܯ îÆÁ» Ö» çÆ Ôò¶ñÆ ç¶ êÅö ðÇÔ§ç¶ Ãé, ÇîñïÅ ÕðçÅ
û Áð ñåzî§âÆ ÇòÚ ÃðçÅð îÔ» ÇÃ§Ø çÆ Ôò¶ñÆ ÇòÚ ÇÜæ¶ À¹é·» ç¶
Ãê¹¾åz ÃðçÅð ÇéÔÅñÇ Ã§Ø ÜÆ Áå¶ ÃðçÅð ÃòÅÇÂÁÅ ÇÃ§Ø ÜÆ ðÇÔ§ç¶
Ãé, ÇÂÕ ÃÅè± êÅà ÇéòÅà ÕðçÅ Ô¹ § ç Šû ÇÜÃå¶ Ççé ò¶ ñ ¶ íÅÂÆ
ÜòÅÔð ÇÃ§Ø ÜÆ éÅñ ܯ Áܶ æ¯ó·¶ ÇÚð 寺 ÔÆ ð¶ñò¶ çøåð ÇòÚ é½Õð
ԯ¶ Ãé, Áå¶ ñÅñÅ ð¯â± ðÅî ÜÆ éÅñ ×ïÅé-ׯÃà ÕðçÅ ðÇÔ§çŠû
Áð ðÅå 鱧 úæ¶ ÁÅ Õ¶ ÁÅðÅî ÕðçŠûÍ
úé·» Ççé» ÇòÚ ÃòÅîÆ Ã§êå Ç×ðÆ ÜÆ éÅñ (ܯ ÇÕ À¹êÇéÖè»
Áå¶ ò¶ç»å ç¶ Áåï§å ÔÆ êzÇþè ê¿âå Áð çéïÅÃÆ ÃÅè± Ãé, Õç¶
Õç¶ ÁÅêäÆ î§âñÆ Ãî¶å ÁÅ Õ¶ î§×ñ» ç¶ ÇôòÅñ¶ ðÇÔ§ç¶ Ãé) î˺ Áå¶
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - AD
íÅÂÆ ÜòÅÔð ÇÃ§Ø ÜÆ ÜÅ Õ¶ À¹åð êzôé Õðç¶ Ô¹§ç¶ ûÍ
ÇÂÃÆ åð·» ÁÃƺ Çå§é¶ Çî¾åð íÅÂÆ ÂÆôðÇ Ã§Ø ÜÆ Ã§å Çéðîñ¶ Áð
íÅÂÆ Çìôé Çç Ø ÜÆ Ã§ å ÇéðîÇñÁ» éÅñ, ܯ ò¶ ç »å ç¶ ò¾ â ¶ ò¾ â ¶
ê¿âå Ãé Áð À¹Ô Õç¶ Õç¶ ñÅÔ½ð ÁÅ Õ¶ ðÇÔ§ç¶ Ô¹§ç¶ Ãé, ÷ð±ð ÜÅ Õ¶
ÇòÚÅð Õðç¶ Áå¶ ò¶ ç »å ç¶ ò¾ â ¶ ò¾ â ¶ êz Õ ðä» êð À¹ µ åð êz ô é ç¶
êzÃ§× ÚñÅªç¶ Ã», ÇÜÃ å¶ ôÇÔð ç¶ ìÔ¹å ÃÅð¶ þÜä ÃÅⶠòÅÕø Ô¯
׶ ÃéÍ
ç¯ÇÔðÅ - À¹é·» Ççé» ÇòÚ ÁŠ׶ ÃòÅîÆ ÜÆ ÇÂà ç¶ô¨
«ÇçÔÅé¶ å¶ ÇÜé ÕðÅ ÇòÚ ñÅÔ½ð êzò¶ô¨15¨
íÅò - À¹é·» Ççé» ÇòÚ ÔÆ 19 ÁêzËñ ç: 1877 ÂÆ. 鱧 ÃòÅîÆ
çïÅé§ ç ÜÆ ñÅÔ½ ð ÁŠ׶ , Áð ÁÅ Õ¶ Ãz Æ îÅéï ù ð ê¹ ð ÇéòÅÃÆ
ðåé Ú§ç ÜÆ çÅÔóÆ òÅñ¶ ç¶ ìÅ× ÇòÚ À¹åð¶Í À¹é·» ÇçéÅ ÇòÚ î˺
8 Áå¶ ÃðçÅð Áåð Çç Ø ×¹ ð ê¹ ð ÇéòÅÃÆ ÷Ë ñ çÅð, ÇÕôéê¹ ð Å Ç÷ñ· Å
ëÆð¯÷ê¹ð åÇÔÃÆñ ÷ÆðÅ, ÇÕö Õ§î ñÂÆ ñÅÔ½ð ÁŶ ÃÆÍ
åç ñ¯Õ» çÆ ÷¹ìÅéÆ ÇÂÔ ÁÅî å½ð êð ÚðÚŠùÇéÁÅ ÇÕ ÇÂÕ
ê¿ â å ÁÅïÅ þ ÇÜÃ ç¶ ÃÅÔîä¶ ÚðÚÅ ÇòÚ Õ¯ Â Æ ì¯ ñ éÔƺ ÃÕçÅÍ
ÃðçÅð Áåð Çç Ø ÜÆ íÆ ×ïÅé ׯ ô à ñÂÆ ìÔ¹ å åÕó¶ ÃÆ, êz § å ±
íÅò¶º À¹Ô À¹îðÅ ÕðÕ¶ Çìzè íÆ Ãé ÇÕ§å± Çëð íÆ ì¯ñé¶ Ãîï À¹ÕåÆ
ï¹ÕåÆÁ» ÇòÚ Ü¹ÁÅé» é±§ êÅö Õðç¶ ÃéÍ
À¹ à ò¶ ñ ¶ îË º Áð ÇÂà ÃðçÅð ÃÅÇÔì é¶ ÃñÅÔ ÕÆåÆ ÇÕ Úñ¯
Á¾Ü À¹Ã ê¿âå éÅñ ÚðÚÅ Õðƶ Áð ç¶Öƶ ܯ À¹Ô ÇÕåé¶ Õ¹ êÅäÆ
ÇòÚ þ, åç ÁÃƺ ç¯ é ¯ º ÇîñÕ¶ íÅÂÆ ÜòÅÔð Çç Ø ÜÆ Áå¶ ñÅñÅ
ð¯â±ðÅî ÜÆ êÅà ׶ Áð ÃñÅÔ ÕÆåÆ ÇÕ Ú¾ñ¯ À¹Ã ÃÅè ê¿âå éÅñ
çìÅç Õðƶ å¶ ç¶Öƶ ܯ À¹Ô ÕïÅ Çþè ÕðçÅ þ, Áå¶ À¹Ã çÅ îå
ÇÕÁÅ þ¨
Çëð ÁÃƺ ÚÅð¶ Çîñ Õ¶ çèïÅ ç¶ ê¿Ü Õ¹ ìܶ ê¿âå çïÅé§ç ÜÆ
ç¶ â¶ð¶ ìÅ× ÇòÚ ×¶ Áð ÜÅ Õ¶ ÕïÅ ç¶ÖïŠܯ ÇÂÕ ò¾âÅ Çðôà ê¹ôà
ÃÅè± é§ × Å åÕÆÁ» ñ×Å Õ¶ ×¹ ç ¶ ñ ¶ êð ìË á Å þ ÇÜÃ ç¶ ÇÃð î± § Ô êð
åÅ÷Æ ÔÜÅîå ÕðÅÂÆ Ô¯ Â Æ þ, Áð ÜÅñÆçÅð ë¹ § î é òÅñÆ ÇÚ¾ à Æ à¯ ê Æ
À¹Ã ç¶ ÇÃð êð þÍ À¹Ã Ãîï ôÇÔð ç¶ ìÔ¹å ÃÅð¶ ÁÅçîÆ À¹Ã ç¶ ÁÅÃ
êÅà ìËᶠÀ¹µåð êzôé Õðç¶ ÃéÍ êz§å± ê¿âå ÜÆ ÜËÃÅ À¹Ã ò¶ñ¶ ë¹ð¶ úö
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - AE
åð·» À¹µåz Ãí 鱧 ç¶ ðÔ¶ Ãé, åç ÁÃƺ íÆ ÜÅ Õ¶ êÅà ìËá ׶ Áð
À¹é·» çÅ ì¯ñé òÅñÅ ã§× åÅóç¶ ðÔ¶ ÇÕ ÇÕà ÚÅñ Úñç¶ ÔéÍ
Üç ÃÅ鱧 ìÆà չ Çî§à ìËÇáÁ» 鱧 Ô¯ ׶ åç ÜòÅÔð ÇÃ§Ø Ô¯ð»
é¶ î¶ðÆ ò¾ñ å¾Õ Õ¶ ÃËéå ÕÆåÅ ÇÕ Õ¹Þ ê¹¾Û ñ¶ò¯, ÇÜà êð î˺ Á¾×¶ Ô¯
Õ¶ ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ Ã§å ÜÆ î˺ Õ¹Û ÁÅê Á¾×¶ êzôé ÕðéÅ ÚÅÔ¹§çÅ Ô», ÇÂÃ
ìÅå 鱧 ùäÕ¶ À¹é·» é¶ ÇÕÔÅ ê¹¾Û¯ ÇÕÁÅ ê¹¾Ûç¶ Ô¯, ÇÜà êð î˺ êzôé
ÕÆåÅ ÇÕ ç¾Ã¯ ÇÂà Ü×å çÅ ÕðåÅ Õ½ä þÍ ÇÂà î¶ð¶ Õæé ù ùäç¶
ÃÅð Á¾×¯º ÇÂÔ À¹åz Çç¾åÅ ÇÕ Ü×å çÅ ÕðåÅ ÒÂÆôòð þ
ÇÜà êð îË º ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ ÇÕ ÂÆôòð ÇÂà Ü×å é± § ÁÅêä¶ ÁÅê å¶
ÁðæÅå ÁÅêä¶ ÇòÚ¯º êËçÅ ÕðçÅ þ ÇÕ ÁÅêä¶ å¯º Çí§é ÇÕö Ô¯ð òÃå±
�
ÇÂÃçÅ À¹åz ê¿âå ÜÆ é¶ úà ò¶ñ¶ ÇÂÔ Çç¾åÅ ÇÕ ÂÆôòð ÁÅêä¶
ÁÅê ÇòÚ¯º ÇÕ毺 Õð¶×Å ÇÕªÇÕ À¹Ô ÇéðÅÕÅð þ ÇÕ§å± ÚÅð¶ êzîÅä±Á»
å¶ ÇÃzôàÆ çÆ ðÚéÅ ÕðçÅ þÍ
ÇÜà êð î˺ Çëð ÇÂÔ êzôé ÕÆåÅ ÇÕ úÔ êzîÅä± ÇÕ毺 ÇñÁŪçÅ
þ, ÇÜé· » éÅñ Ü×å ðÚçÅ þÍ
ÇÂà ìÅå 鱧 ùäÕ¶ ê¿âå ÜÆ ì¯ñ¶ ÇÕ ÇÂÔ Çåzà ð¶ä± ܯ ÁÕÅô
ÇòÚ ízîä Õðç¶ ÇçÖÅÂÆ Çç§ç¶ Ôé ÇÂé·» 鱧 ÔÆ ÁÅêà ÇòÚ ÇîñÅ Õ¶
ç¹Áä Áå¶ ÇåzÁäÕ ìäÅÕ¶ Ü×å çÆ ðÚéÅ Õð Çç§çÅ þÍ
ÇÂåéÅ ÁÅÖä êð îË º ÜÅä ñÆåÅ ÇÕ ê¿ â å ÜÆ éË ï ÅÇÂÕ îå
êð Úñé׶ , ÇÜà çÅ À¹ å ð îË º ¶ ¶ Ô ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ ÇÕ êz î Åä± ÇÕåé¶ Ôé
ÇÜé· » å¶ ÇÂÔ êz ê ¿ Ú ìäçÅ ÔË , Áð ÇÂé· » ç¹ Á Åð¶ ÇÕà åð· » ÂÆôòð
Ü×å ðÚéÅ Õð ñ˺çÅ þ? ÇÂà çÅ ´î Ö¯ñ· Õ¶ ç¾Ã¯Í
ùäç¶ ÃÅð ê¿âå ÜÆ ÁÅÖé ñ¾×¶ ÇÕ ÒÒÁÕÅô ÇòÚ ÇêzæòÆ, Üñ
Áå¶ òÅï± ç¶ êzîÅä± Ã±Öî ð±ê Ô¯ Õ¶ ëËñ¶ ԯ¶ íðîé Õðç¶ Ãé ÇÜé·» 鱧
ÂÆôòð é¶ ÁÅêäÆ ôÕåÆ ç¹òÅð¶ ܹç¯-Ü¹ç¯ ÇîñÅ Ç´å» ÇÂé·» 寺 Çëð
ïæÅ ´î ÇòÚ Ãæ± ñ ìz Ô î»â À¹ å êå Ô¯ Ç×ÁÅÍ ÜË Ã Å ÇÕ Çêz æ òÆ ç¶
êz î Åä± Á » å¶ Çêz æ òÆ, Üñ ÇçÁ» å¶ Üñ, Á×éÆ ÇçÁ» êz î Åä± Á » å¶
Á×éÆ Áå¶ òÅï± ÇçÁ» êzîÅä±Á» å¶ òÅï± Ô¯ ×ÂÆÍ Á¾×¶ ÇÂé·» 毺 éÅéÅ
êzÕÅð çÆ ÇÃzôàÆ êËçÅ Ô¯ ×ÂÆÍ
îË º ÇÂà Õæé é± § ù ä Õ¶ ÇÂÔ ê¹ ¾ Ç ÛÁÅ ÇÕ ÇÂé· » ÚÅð» å¾ å » ç¶
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - AF
êzîÅä± Á¾×¶ ÔÆ ìä¶ Ô¯Â¶ Ãé ÇÕ ÇÂé·» 鱧 ÔÆ ÂÆôòð é¶ ðÇÚÁÅ ÃÆ,
ÁðæÅå êzîÅä± ÁéÅçÆ Ôé ÇÕ éÅçÆ ÇÜé·» éÅñ ÂÆôòð Ü×å ðÚçÅ
þÍ
åç Ôà ն ÁÅÖé ñ¾×¶ ÇÕ ÒÒÂÆôòð Õ¯ÂÆ ÃÕÅð êçÅðæ éÔƺ ܯ
Ãæ±ñ å¾å» 鱧 ÁÅêä¶ ÁÅåî» å¶ ðÚçÅ ÇÕ§å± ÇÂÔ ÚÅð¶ å¾å» ç¶ êzîÅä±
Á¾×¶ ÔÆ Ôé Áð ÇÂÔ ÁéÅçÆ Ôé, ÇÜÃ å¶ ÂÆôòð é¶ ÇÂé·» 鱧 êzÃêð
ÇîñÅÕ¶ Ü× ðÚéÅ Õð ñÆåÆ þÍ
ÇÂÃ é± § ù ä Õ¶ îË º Ôà êïÅ Áð ÁÅÖïÅ Õ¶ ê¿ â å ÜÆ ÁÅê ç¶
Õæé 寺 å» ÂÆôòð ÇÂÕ ÕÅðÆ×ð ðÅÜ ò»× Çþè Ô¹§çÅ þ ÇÜà åð·»
À¹Ô Ǿ໠ڱéÅ ×ÅðÅ Áå¶ ñ¾ÕóÆ ÁÅÇçÕ çÅ ÕðåÅ éÔƺ Ô¹§çÅ ÇÕ§å±
À¹é·» 鱧 åðåÆì òÅð ÇîñÅ Õ¶ ÇÂÕ îÕÅé ìäŠ綺çÅ þ, ÇÂÃÆ åð·»
9 ÂÆôòð çÅ íÆ ÔÅñ þ, ܯ ÇÂé·» êzîÅä±Á» çÅ ÕðåÅ éÔƺ ÇÕ§å± ÇÂé·»
éÅñ ÇîñÅ Õ¶ Ü×å 鱧 ÇÂà ã»Ú¶ êð ÇñÁÅÀ¹ä çÆ ôÕåÆ ð¾ÖçÅ þÍ
ÁðæÅå ÇÂÔ ê¿ Ü ¶ å¾ å Á¾ × ¶ ÔÆ ìä¶ Ô¯  ¶ Ãé êð ÇòèÆ ê± ð ìÕ
éÔƺ ö ÇÜé·» 鱧 ïæÅ´î ÇÂվᶠÕð Õ¶ ÂÆôòð é¶ ÇÂÔ éçÆÁ» êÔÅó
ÇìzÖ ÁÅÇçÕ ðÚéÅ ìäÅ Çç¾åÆÁ» ÇÜà êð ÃÅð¶ ÕÅð¯ìÅð Ô¯ä ñ¾× ׶Í
ÁÅê ç¶ Õæé å¶ å» ÂÆôòð ÇÂÕ ì¹¾ãÆ òð×Æ ì¹¾èÆ ðÖçÅ þ ÇÕ
ÇÜà åð·» À¹Ô ÁÅàÅ ÚÅòñ çÅñ ÃÅ× êÅå ÁÅÇçÕ Ü¯ Á¾×¶ ÔÆ ìä¶
ԯ¶ Ôé À¹é·» 鱧 Ú½ºÕ¶ ÇòÚ Õ¾á¶ ÕðÕ¶ ë¹ñÕ¶ Áð ê¹ñÅÀ¹ ìäÅ èðçÆ þ
ÇÂö åð·» ÂÆôòð é¶ íÆ ÇÂÔ¯ Õ§î ÕÆåÅ, ܯ å¾å» 鱧 ÇÂվᶠÕðÕ¶ ÇÂÃ
ôÕñ ÇòÚ ñË Á»çÅ ÇÜÃ é± § ÁÃƺ Ü×å ÁÅÖç¶ Ô»Í ÇÂÃ å¶ ÇÂÔ
ÃÅìå Ô¹§çÅ þ ÇÕ êzîÅä±Á» çÅ éŪ Ü×å éÔƺ þ ÇÕ§å± êzîÅä± íÆ
ÇÂÕ ÂÆôòð çÆ åð·» Ü×å çÅ ÕÅðé ÔéÍ
ÇÕ§å± Ü¯ ÇÂà ìÅå 鱧 î§é íÆ ñÂƶ å» ÂÆôòð çÆ ÁÕñ ÇÂÕ
ðïÂÆ Õðé òÅñÆ ì¹¾ãÆ ÇÜåéÆ ÔÆ êzåÆå Ô¹§çÆ þ ÇÂà 寺 ò¾è Õ¶ éÔƺ
ÜÅêçÆÍ
î¶ð¶ ÇÂåé¶ ÁÅÖé êð ê¿âå ÜÆ Õ¹Þ ×¹¾Ã¶ ԯ¶ Áå¶ Õ¹Þ Ô¾Ã ê¶
Çëð Á¾×¶ ÇÂÔ À¹Úð¶ ÇÕ å¹î ܯ ÂÆôòð Õ¯ ì¹¾ãÆ ÕÆ å¹ñéÅ ç¶å¶ Ô¯ å¶
À¹Ã ì¹¾ãÆ Ã¶ Ü×å ÕÆ Õ¹Û å¯ ðÚéÅ ÕðÅ ç¯ ÇÜà ö å¹î·ÅðÅ ê¾Ö Çþè
Ô¯Í
î˺ ÁÅÖïÅ ÇÕ ÁÅê ܶ ì¹¾ãÆ å¶ Ü×å ìäòÅÀ¹äÅ ÚÅÔ¹§çÅ Ô¯ å»
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - AG
å¹Ãƺ íÆ ÁÅêä¶ ÂÆôòð êÅïº æ¯ó·Å ÇÜÔÅ ÁÅñ±Á» çÅ Ãñ±ä» Áå¶ Çî¾áÅ
ê¹ñÅÀ¹ å» ìäòÅ ÇçúÍ
ÇÂà çÅ À¹åð Õ¶òñ ÇÂåéÅ ÔÆ Çç¾åÅ ÇÕ ÒÒÕïÅ ÂÆôòð ÃÕÅð
þ ܯ ðïÂÆ ìäŶ?ÓÓ î˺ ÇÕÔÅ ÇÕ ÒÒÇÂà åð·» ÕïÅ ì¹¾ãÆ ÇéðÅÕÅð þ ܯ
ÁÅêç¶ ÕæéÅ Áé¹ÃÅð Ü×å ìäŶ? êz§å± Çëð íÆ ÇòÚÅðÆ Øð ç¶ ÃÅð¶
Õ§ î ÕðçÆ þ Áð ÔÆÇðÁ» òð׶ ì¾ Ú ¶ ÜäçÆ þ ܯ ò¾ â ¶ - ò¾ â ¶ ñ ð ìÆð
ê¿ â å Áå¶ ÔáÆ, åêÆ, ÜåÆ ÃåÆ Ô¯ Õ¶ ç à Åð êð ÁÅêä¶ éÅî ñ ð Ü
çÆ åð· » êz Õ Åôå Õðç¶ ÔéÍ Çëð ÕïÅ ÂÆôòð ÇÂÕ ç¶ × ÚÆ çÅñ íÆ
éÔƺ Çð§ é · ÃÕçÅ Áð À¹ Ã ì¹ ¾ ã Æ éÅñ¯ º íÆ Õ§ î ÕÅð ÇòÚ Ç×ð Ç×ÁÅ
þ?ÓÓ
ÇÂåéÆ ìÅå 鱧 ùäç¶ ÃÅð Ծà ê¶ Áð ÁÅÖé ñ¾×¶ ÇÕ ÒÒíÅÂÆ
ÔîÅð¶ ÂÆôòð ö å¯ ÚÅòñ éÔƺ êÕŶ ÜÅå¶ ÜÅú åzî·ÅðÆ ì¹¾ãÆÁÅ Á¾ÛÆ
þÍÓÓ
îË º ÇÂÔ ÃîÞ Õ¶ ÇÕ Ô¹ ä ê¿ â å ÜÆ ÇàÚÕð» êð ÁÅ Úñ¶ Ôé
ÁÅÖïÅ ÇéðÅÕÅð Ô¯ Õ¶ êÔÅó å» ìäÅ ÃÕçÅ þ ܯ Á§Çîzå å» êzîÅä
òÅñ¶ Ôé êð ì¹ ¾ ã ÆÁ» çÆ åð· » ÇÂÕ ç¯ ÛàÅÕ» çÅ ë¹ ñ ÕÅ éÔƺ êÕÅ
ÃÕçÅ ÇÂà ÇòÚ ÁÅê çÆ ÇÕïÅ ï¹ÕåÆ þ?ÓÓ
ÇÂåéÆ Ã¹äÕ¶ Õ¹Û Õ¹ ØìðŶ Áð ÇÂÔ çÅú Ö¶ñïŠܯ î¹óÕ¶ Çëð
ê¹¾Ûé ñ¾×¶ ÇÕ ÒÒíÅÂÆ å¹î·ÅðÅ ÁÃñÆ åÅåêzï ÕïÅ þ À¹Ã Õ¯ ìåÅúÍ
Çëð î˺ úÔ¯º ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ Ü×å çÅ ÕðåÅ Õ½ä þ?
ÇÂà çÅ À¹ å ð î¹ ó Õ¶ ë¶ ð ÃòÅîÆ ÜÆ Â¶ Ô ¯ Çç¾ å Å ÇÕ ÒÒÔîé¶ å¯
êÇÔñ¶ ìåÅ çÆÁÅ ÇÕ ÂÆôòð þ Çëð ÕïÅ ê±Ûå¶ Ô¯?ÓÓ
î˺ ÇÕÔÅ ÇÂà êð ܯ î˺ ô§ÕÅ ÕÆåÆÁ» Ôé À¹é·» çÅ À¹åð ÁÅê
é¶ éÔƺ Çç¾åÅ, ÁÅê ç¶ Õæé å¶ ÇÂÔ¯ êzåÆå Ô¹§çÅ ÔË Ü¯ ÂÆôòð ÇêzæÆ
Üñ ÁÅÇçÕ å¾å» çÅ ÕðåÅ éÔƺ þ, ÇÕ§å± îé¹¾Ö, ÔÅæÆ, دó¶, ÇÚóÆÁ»,
ìà¶ÇðÁ» çÅ ÕðåÅ þ, ï ÇÕÁÅ ÇÂÔ òÆ ê¹¾ÛçÅ Ô» ÇÕ êzîÅä± Çé¾å Ôé
ïÅ ÁÇé¾ å ? ÇÜà çÅ À¹ å ð ÇÂÔ Çç¾ å Å ÇÕ Çé¾ å , åç îË º ÇÕÔÅ ÇÕ
ÇçôÅ, ÕÅñ Áå¶ ÁÅåîŠ鱧 ÁÅê Çé¾å î§éç¶ Ô¯ ïÅ ÁÇé¾å, ÇÂà çÅ
À¹åð íÆ À¹é·» é¶ ÇÂÔ¯ Çç¾åÅ ÇÕ ÇÂÔ Ãí òÃå±Á» Çé¾å ÔéÍ
Çëð îË º ÇÕÔÅ ÇÕ ÒÂÆôòð ç¶ éÅñ ÃÅð¶ ÇÂÔ íÆ ÁéÅçÆ Áå¶
Ü×å çÅ ÕðåÅ Ôé Çëð ÂÆôòð ùå§åð ÕðåÅ éÔƺ þ ÇÕ§å± êðå§åð
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - AH
þÍ
ç± Ã ðÅ ÁÅêç¶ Õæé å¶ å» ÇÂÔ íÆ êÅïÅ Ü»çÅ þ ÇÕ Ü×å
éÅî ÇÃðø êô±, ê¿ÖÆÁ» Áð îé¹¾Ö» ÁÅÇçÕ òÃå±Á» çÅ þ, Áð ÇÂÃ
å¶ Á¾ × ¶ íÆ Ü¶ òè ÜÅÂƶ å» Ãî¹ § ç ð, êÔÅó Ú§ ç , ñ ð Ü Áå¶ åÅðÅ
×ä Áð ìéÃêåÆ çÅ éÅî þÇçÁÅ ÜŶ×ÅÍ êz§å± êzîÅä± ÁÕÅô ÁÅÇçÕ
êçÅðæ» çÅ ÕðåÅ ÂÆôòð éÅ Ô¯ä ÕðÕ¶ ÇÂÔ Ü×å éÔƺ Ã¾ç¶ ÜÅä׶
Áð ܯ ÇÂé·» 鱧 íÆ Ü×å ÁÅ֯׶ å» ÇÂé·» çÅ ÕðåÅ Õ¯ÂÆ Ô¯ð î§ééÅ
ê¶×ÅÍ ÇÜÃ å¶ Ü×å ÕðåÅ ÇÕÔÅ ÜŶ, ÁÅê ÇÂà çÅ À¹µåð Ã¯Ú Õ¶
ç¯ò¶ Áð ïگ Õ¶ î˺ ÕïÅ ÁÅÖïÅ þÍ
î¶ðÆ ÇÂåéÆ ìÅå 鱧 ùäÇçÁ» Õ¹Û å§× ܶԶ Ô¯ Õ¶ ì¯ñ¶ ÇÕ ÒÒÔîå¯
ïÔÆ ÜÅäå¶ þºÍÓ
î˺ ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÔ ÁÅÖéÅ ÇÂà çÅ À¹åð éÔƺ þÍ
10 Çëð ×¹¾Ã¶ Ô¯ Õ¶ ÁÅÖé ñ¾×¶ ÇÕ ÒÒÜÅú å¹î ÕÇÔ ç¶ò¯ ÇÕ Ôî ÜÆå
׶ Á½ð ÃòÅîÆ ÜÆ ÔÅð ׶ÍÓÓ
ÇÜà êð î˺ ÁÅÖïÅ ÇÕ ÕÔäÅ ÕïÅ þ ÇÂÔ å» ÒÒù§çð Áå¶
êzÇþè ÇçÖÅòå þ ÒÒèÅé ÕÅ Ö¶å êðÅñÆ Ã¶ ÜÅé¶ÓÓ òÅñÆ ìÅå Ãí 鱧
êzåÆå Ô¹§çÆ þÍ
ÇÂåé¶ ÇòÚ Üç ÇÖÞ ÇÖÞÅú Ô¹§çÅ ç¶ÖïÅ åç íÅÂÆ ÜòÅÔð ÇçØ
ÜÆ Áå¶ ÃðçÅð Áåð Çç Ø ÜÆ ÷Ë ñ çÅð ÇÕôéê¹ ð Å é¶ îË é ± § ü¾ ê ÕðÅ
Çç¾åÅ Áð çèïÅ êË ×ÂÆ ÁÃƺ À¹æ¯º å¹ðÕ¶ ÁÅêä¶ â¶ð¶ ÁŠ׶Í
êÇÔñ¶ Ççé ÔÆ ÚðÚÅ å¯ º ÃÅé± § ÇÂÔ êåÅ ñ¾ × Ç×ÁÅ ÇÕ ÇÂÔ
ÃÅè± íÅò¶º ÇòÇçÁÅ å» êÇó·ÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ êð ÇÂà 鱧 Áé¹íò éÔƺ þÍ
ÇÃðø ñÆÕ¯ ñÆÕ Úñ ÇðÔÅ þ, êð Õç¶ ÇÂà éÅñ Çëð àÅÕðÅ Õð»×¶,
ç±ÃðÅ-ôÅÃåzÅðæ
ç¯ÇÔðÅ-çÃî ×¹ð± Õðä» ÇéèÆ Öñ Ö¿âé Ü×ðÅÜÍ
ï Ãç ÔÆ ÇéÜ ÔÅæ ç¶ ðÅÖ¶ Çìðç ÕÆ ñÅܨ1¨
éÅñ ÃÅè ç¶ ç±ÃðŠܯ î¶ðÅ åÕðÅðÍ
Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Ü¯ þÜ鯺 ùéƶ éÅñ êïÅð¨2¨
ò¶ç» 鱧 ÃÆ ÁÅÖç¶ Ôé ÂÆôòð ç¶ òÅÕÍ
À¹Ã çÅ Ö¿âé î˺ ÕÇðÁÅ Ö¯ñ· íðî ç¶ åÅÕ¨3¨
íÅò - æ¯ó·¶ ÔÆ Ççé» î×𯺠ÃòÅîÆ ÜÆ À¹Ã ìÅ× ÇòÚ¯º âÅÕàð
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - AI
ðÔÆî Ö» ÃÅÇÔì çÆ Õ¯ á Æ ÇòÚ ÁŠ׶ , Áð À¹ Ô Õ¯ á Æ ÔÃêåÅñ ç¶
ÇêÛ¶ ÃÆ ÇÜæ¶ Á¾Ü Õ¾ñ· ÒòËàð¶éàðÆ ÕÅñÜÓ ÁðæÅå دÇóÁ» ç¶ ÇÂñÅÜ
çÅ îçð¾ÃÅ ÃÆÍ
ÇÂà Ü×· Å êð ù Á ÅîÆ ÜÆ é¶ À¹ å ð êz ô é çÅ êz ì § è ÇÂà êz Õ Åð
ÕÆåÅ ÇÕ ÁÃƺ Çå§é Ççé ò¾ÖïÅé ÇçÁÅ Õð»×¶, Áð Ú½æ¶ Ççé ñ¯Õ»
ç¶ À¹åð êzôé òÅÃå¶ ð¾ÖïÅ ÜŶ×Å, êz§å± Ôð ÇÂÕ êzôé ÕðåŠ鱧 ÇÂÔ
ìÅå ïÅç ð¾ÖäÆ Ô¯ò¶×Æ ÇÕ À¹Ô À¹Ã¶ êzÃ§× êð À¹µåð êzôé Õð ÃÕçÅ
þ ÇÜà ÇòÚ ÃÅâÅ ò¾ÖïÅé Ô¯ò¶×Å À¹Ã å¶ À¹¦Ø Õ¶ Õ¯ÂÆ ìÅå éÔƺ
ÁÅÖ ÃÕ¶×ÅÍ
ÇÂåéÆ êz å ¾ × ïÅ ÕðÕ¶ åç À¹ é · » é¶ ÁÅêä¶ ò¾ Ö ïÅé ò¶ ç » ç¶
ÂÆôòðÆÁÅ Ô¯ä êð ç¶éÅ ÁÅð§í ÕÆåÅ, Áð ñ¯Õ» êð ÇÂÔ ÃÅìå ÕðéÅ
ÚÅÇÔÁÅ ÇÕ ò¶ç ê½ðÖ¶ï ÁðæÅå îé¹¾Ö» ç¶ ÕÆå¶ Ô¯Â¶ éÔƺ ÇÕ§å± ÂÆôòð
ðÚå Ôé ÇÜÃ å¶ ÇÂé·» 鱧 ÂÆôòð çÆ ìÅäÆ ÃîÞ Õ¶ î§éä» Ü¯× þ
Áå¶ ÇÂÔ ÂÆôòð çÅ ×ïÅé ÔéÍ
ÁÅêä¶ ÇÂà Õæé ç¶ Çþè Õðé ñÂÆ À¹é·» é¶ ÇÂÔ ï¹ÕåÆ Õæé
ÕÆåÆ ÇÜà éÅñ À¹Ô ÃÅìå ÕðéÅ ÚÅÔ¹§ç¶ ö ÇÕ ò¶ç îé¹¾Ö ðÚå éÔƺ
ÇÜÃ å¶ ÕÇÔé ñ¾×¶ ÇÕ ÇÃzôàÆ ç¶ ÁÅÇçÕÅñ ÇòÚ ÚÅð ÇðÖÆ êËçŠԯ¶
Ãé ÇÜé·» ç¶ Á×éÆ, òÅï±, ÁÅÇçå Áå¶ Á§×ðÅ éÅî Ãé, Áð ÇÂé·»
ÔÆ ÚÅð ÇðÖÆÁ» ç¹ÁÅð¶ ÂÆôòð é¶ ò¶ç» 鱧 ðÚïÅ þ, ÚÅð¶ ÇðÖÆÁ» 鱧 ܯ
ܯ ÂÆôòð çÅ ×ïÅé À¹åðçÅ ÇðÔŠïÂÆ À¹Ô ÁÅêä¶ Áé¹íò ç¹ÁÅðÅ
ÇÂÕ¾åz Õðç¶ ðÔ¶, ÇÜÃ å¶ ÇÂÔ ÚÅ𯺠ò¶ç ìä ׶Í
ùÁÅîÆ ÜÆ çÅ ÇÂÔ Õæé íÅò¶º Õ¯ÂÆ éòƺ ìÅå éÔƺ ÃÆ,
ÇÕªÇÕ î鱧 ÇçîzåÆ ç¶ êÇÔñ¶ ÁèïÅÇç ÇòÚ î鱧 ÜÆ é¶ íÆ Â¶Ô¯ Õæé
ÕÆåÅ þÍ Ô» î鱧ÇçîzåÆ éÅñ¯º ùÁÅîÆ ç¶ Õæé çÅ ÇÂåéÅ Çòð¯è ÷ð±ð
þ ܯ î鱧 ÜÆ Çå§é ò¶ç ÁÅÖç¶ Ôé Áå¶ ÃÅè± ÜÆ é¶ ÚÅð Õæé ÕÆå¶
ÔéÍ êz§å± ÃÅè± ÜÆ çÅ ÇÂÔ Õæé éò» ÇÂà òÅÃå¶ êzåÆå Ô§¹çÅ ÃÆ, ܯ
À¹ à Ãîï ê¿ Ü Åì ÇòÚ ÇÂåéÅ ÇòçïÅ çÅ êz Ú Åð éÔƺ Êܶ Ô Å ÇÕ
Á¾ Ü Õñ þ ÇÂà òÅÃå¶ ñ¯ Õ » é± § ÖïÅñ ÇÂÕ éò» êz å Æå Ô¹ § ç Å ÃÅÍ
ÇÜÃ å¶ ÁÅÖç¶ Ãé ÇÕ ò¶Ö¯ ÜÆ Ã¹ÁÅîÆ îÔÅðÅÜ ÕËö ÇòçòÅé Ôé ܯ
ò¶ç» çÅ ÇÂñÔÅî ÚÅð ÇðÖÆÁ» êð À¹åÇðÁÅ çÃç¶ Ôé Áå¶ Á¾Ü å¾Õ
Ãí ñ¯Õ í¹ñ¶ ԯ¶ ö ܯ ìÉÅÔî» é±§ ÔÆ ò¶ç» çÅ ÕðåÅ òðéé ÕÆåÅ þÍ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - B@
ç¯ÇÔðÅ-ÇÜò¶º íó¯ñÅ Ú½èðÆ À¹µÜó Ö¶ó¶ ÇòÚÍ
ÇåÀ¹ ÇòçïÅ å¶ ÔÆé éð ñ¶ ùÁÅîÆ ÇÖ¾Ú¨4¨
òÅÇÔ òÅÇÔ Ãí ÕÇÔ ðÔ¶ Áð ÕðÕ¶ ÇòÃòÅè
ÁÅÖé À¹åð¶ ò¶ç Ãé ÚÅð¶ ÇðÖÆÁ» êÅè5¨
Ççòà Çå§é ê±ð¶ í¶ Çç§çïÅ Üç òÖïÅéÍ
Ú½æ¶ Ççé ç¶ òÅÃå¶ ñ¾×¶ Â¶Ô Ã¹äÅé¨6¨
Ú½êÅÂÆ-Ãíé» é±§ ÇÂÔ ÇÕÔŠùéÅÇÂÍ
ÇÜà ÇÕö é¶ Õ¯ÂÆ êzôé ÕðéÅ Ô¯ò¶ Õ¾ñ· 鱧 ÇÂö ò¶ñ¶ ÁÅ Õ¶ Õð
ÃÕçÅ þÍ ÇÂåéÆ Ã¹äÕ¶ ÃÅð¶ ñ¯Õ ÁÅêä¶ Øð» 鱧 Úñ¶ ׶, Áå¶ î˺ íÆ
ÁÅêä¶ Ã¾Üä» Ãî¶å â¶ð¶ ÁÅÇÂÁÅÍ
À¹Ã Ãîï ìËáÕ¶ ìÅå» Õðç¶ Õðç¶ íÅÂÆ ÜòÅÔð ÇÃ§Ø ÃÅÇÔì îË鱧
11 ÁÅÖïÅ ÇÕ Á¾ Û Å Ô¯ ò ¶ ܯ å¹ Ã Æº ÇÂà ÃÅè± éÅñ À¹ å ð êz ô é Õð¯ Áå¶
ÇÂÃ ç¶ ê¾ Ö çÅ Ö¿ â é Õð¯ , ÇÜÃ é± § ù ä Õ¶ îË º Á§ × ÆÕÅð ÕÆåÅ Áå¶
ÁÅÖïÅ ÇÕ Õñ 鱧 ÷ð±ð ÇÂé·» éÅñ êzôé À¹åð Õð»×ÅÍ
ç¯ÇÔðÅ-íÅÂÆ ÃÅÇÔì é¶ ÕÔÆ Ã¹é¯ îÆå îé ñÅǨ
éÅñ ÃÅè ç¶ ì¯ñéŠýÖÆ ìÅå éÅ ÕÅǨ8¨
íÅò - íÅò ÜòÅÔð ÇÃ§Ø ÜÆ Ô¹ð» é¶ î¶ð¶ ÇÂà ÕðÅð 鱧 ùäÕ¶
ÁÅÖïÅ ÇÕ êzôé À¹µåð ÕðéÅ å» Õ¯ÂÆ ò¾âÆ ìÅå éÔƺ þ êz§å± ÇÂÃ
ÃÅè± ù ð¯÷ ç¶ ì¯ñä ÕðÕ¶ ê±ðÅ ê±ðÅ ÁÇíïÅà ԯ ÇðÔÅ þ ÇÕå¶ å¹ÔÅ鱧
ò¶ ç » ç¶ Ú¾ Õ ð ÇòÚ éÅ ñË ÁÅò¶ ÇÕªÇÕ å¹ Ã Æº ç¶ Ö ç¶ Ô¯ ܯ À¹ é · » ç¶
ì¯ñé¶ ÇòÚ ÇÕà åð·» ç¶ çÅú ê¶Ú Ô¹§ç¶ ÔéÍ
ç¯ÇÔðÅ-íÅò î˺ Ôà ն ÁÅÖïÅ îË鱧 âð éÅ Õ¹ÞÍ
ÃÅðÆ Ø¹§âÆ úà çÆ ñÆåÆ þ î˺ ì¹¾Þ¨9¨
íÅò - îË鱧 ðåé Ú§ç ÜÆ ç¶ ìÅ× òÅñÅ Þ×óÅ Áð Çå§é ÇçéÅ
çÅ ÇÂÔ ò¾ÖïÅé ùäÕ¶ ÇÂåéÅ îÅñ±î Ô¯ Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ ÇÕà åð·»
À¹ Ö ¶ ó Å îÅðç¶ Ôé, Áð ÁÅêä¶ êz Ç å ê¾ Ö Æ é± § ÕÂÆ åð· » çÆÁ» ìÅå»
éÅñ Ú¾´å Õð Çç§ç¶ Ôé ÇÜÃå¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì 鱧 ÁÅÖïÅ ÇÕ ÁÅê À¹Ã
ò¶ñ¶ õ¹ç ç¶Ö¯×¶ ܯ ÕïÅ ð§× ÇÖñ¶×Å, Áð î˺ ÁÅôÅ ðÖçÅ Ô» ÇÕ À¹Ô
î¶ð¶ êzôé» ç¶ À¹µåð éÔƺ ç¶ ÃÕé×¶Í ÇÂåéÅ ÇòÚÅð ÕðÕ¶ ÃÅð¶ ÁÅê¯-
ÁÅêä¶ ÃæÅé» êð êèÅð ׶Í
ðÅå ò¶ñ¶ ìËáÕ¶ î˺ ÁÅêä¶ ÇÚ¾å ÇòÚ êzôé Øóé ñ¾×Å Áð ܯ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - BA
À¹Ã Ãîï ÇòÚ ïÅç ÁŶ ï ÕÅ×å êð é§ìðòÅð ÇñÖ Çñå¶ Áå¶ Ã½º
Ç×ÁÅ, Çëð êzÅå ÕÅñ À¹áÕ¶ ÃÅð¶ ÖïÅñ ܯ ê¹¾Ûé¶ Ãé Ú§×Æ åð·» ÇñÖ
ñÆå¶ Áð ÁÅêä¶ ÁÅê 鱧 ÇåÁÅð Õð ñÆåŨ
Üç çèïÅ êÂÆ åç ê±ð¶ òÕå êð ùÁÅîÆ ÜÆ ç¶ â¶ð¶ êð êÔ¹§Ú¶
Áð Á¾×¶ ÕïÅ ç¶ÖïŠܯ îËçÅé ÇòÚ çðÆÁ» ÇòÛÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ôé ÇÜÃ
ç¶ ÇòÚÕÅð ÇÂÕ î¶ ÷ Áð À¹ Ã ç¶ ÁÅî¯ ÃÅÔîä¶ ç¶ Õ¹ ð ÃÆÁ» âáÆÁ»
Ô¯ÂÆÁ» ÖÅñÆ êÂÆÁ» Ôé, Ô¯ð ìÔ¹å ÃÅð¶ ñ¯Õ ÁÅ Õ¶ çðÆÁ» êð ìËáç¶
Ü»ç¶ Ãé; ÇÜÃ å¶ æ¯ó·¶ ÔÆ Áðö ÇòÚ ìÔ¹å ÁÅçîÆ ÇÂվᶠԯ ׶ Áå¶
ç¶Ö ðÔ¶ Ãé ÇÕ ê¿âå ÜÆ Õ篺 ÁÅªç¶ ÔéÍ
ÇÂåé¶ ÇÚð ÇòÚ ÃÅè ÜÆ ÁŠ׶ ÇÜé·» 鱧 ç¶ÖÕ¶ ñ¯Õ» é¶
åÅñÆÁ» ìÜÅÂÆÁ» Áå¶ À¹Ô ÁÅ Õ¶ Õ¹ðÃÆ êð ìËá ׶, Áå¶ ìËáç¶ ÃÅð
ÔÆ î¹ÖÅðÇì§ç å¶ ÇÂÔ Õæé ÕÆåÅ ÇÕ ÇÜà ÇÕö 鱧 ÃÅⶠòÖïÅé ÇòÚ
Õ¹Û Ã§Ãï þ ï À¹á Õ¶ Õ¹ðÃÆ êð ìËá ÜŶ Áð êzôé Õð¶ êz§å± À¹Ã 鱧
ïÅç ðÖéÅ ÚÅÔƶ ÇÕ Ü¯ ÔÅð ÜŶ×Å À¹Ã 鱧 Õ¹ðÃÆ å¯º À¹åð Õ¶ Ô¶á»
ìËáäÅ êò¶×ÅÍ
ç¯ÇÔðŠ¶à ìÅå 鱧 ùäÇçÁ» Õ§ì ׶ Ãí ñ¯ÕÍ
Õ¹ðÃÆ À¹å¯º ÔÅðÕ¶ Ç×ðéÅ ÜÅé Áܯר10¨
Çìåð Çìåð Ãé ç¶Öç¶ ÇÂÕ ç±Ü¶ çÆ ò¾ñÍ
Ãéî¹Ö Ô¯ Õ¶ ÃÅè ç¶ Õð¶ é Õ¯ÂÆ ×¾ñ¨11¨
êð ÇÂÕ î¹ÃñîÅé ÃÆ êÇó·ïÅ Ö±ì Õ¹ðÅéÍ
Çåé ÇÂñÔÅîÆ ò¶ç êð ÚÅÔÆ åðÕ À¹áÅé¨12¨
Ú½êÂÆ-ÇÂåòñ ùÁÅîÆ î¯àÅ íÅðÅÍ
À¹å À¹Ô êåñÅ îÆÁ» ÇòÚÅðŨ
Üç Õ¹ðÃÆ êð ìËáÅ ÁÅ Õ¶Í Õ§ìä ñ¾×Å ÁÇå âð ÖÅÕ¶Í
Õ¹ðÃÆ êð ìËáé ç¶ ò¶ñ¶Í Õ§ÇìÁ» ê½ä éÅñ Çܪ Õ¶ñ¶Í
ԶỠñ¾åÅ æð æð âðÃéÍ À¹êð Ô¾æ Çéðå ÃÆ ÕðÃé¨
Á¾Ö» Á¾×¶ 蹧ç îÚÅÂÆÍ ÁËÃÆ À¹Ã鱧 çÔôå ÁÅÂÆÍ
¶èð ùÁÅîÆ À±Ú ê¹ÕÅð¶Í ÇÕª Õ»êå Ô¯ ìé¯ ÕðÅð¶¨
ÃÅòèÅé Ô¯Õð î¹Ö ì¯ñ¯Í ÁÅêä¶ îé çÅ êóçÅ Ö¯ñ¯Í
ÕïÅ ô§ÕÅ å¹îÅðÆ þ íÅÖ¯Í ×¯ê é Ôîð¶ ÁÅ׶ ðÅÖ¯¨13¨
ç¯ÇÔðÅ-ÕÔÆ î½ñòÆ âðÇçÁ» ò¶ç éÔƺ ÇÂñÔÅîÍ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - BB
ÇÜÃ å¶ ðÚéÅ ÇÂé·» çÆ ÁÔ¶ ê¹ðÖ Õ¯ ÕÅî¨14¨
íÅò - À¹ Ã î½ ñ òÆ ç¶ Ççñ ÇòÚ Õ¹ Þ ÁË Ã Å íË ìË á Ç×ÁŠܯ
Á¾ÛÆ åð·» ì¯ñ íÆ éÔƺ ÃÕçÅ ÃÆ Áð úóÕ é±§ Üç ì¯ñïÅ åç ÇÂÔ¯
ÁÅÖÆ ÇÕ ò¶ç ÇÂñÔÅîÆ éÔƺ Ôé, ÇÕªÇÕ ÇÂÔ ÁÅçîÆÁ» ç¶ ìäŶ ԯ¶
ÔéÍ
ç¯ÇÔðÅ-ìÅå î½ñòÆ çÆ Ã¹éÆ Ü篺 ÃÅè é¶ Â¶ÔÍ
éÅñ îÖ½ñ À¹âÅÇÂÁÅ Õ§ìÆ ÇÜÃçÆ ç¶Ô¨15¨
íÅò - Üç À¹Ã î½ñòÆ çÆ ÇÂåéÆ ìÅå ùäÆ åç ÃÅè± çïÅé§ç
ÜÆ é¶ À¹Ã 寺 ÇÂà åð·» ê¹¾ÇÛÁÅ ÇÜÃå¶ À¹Ô ôðÇî§çÅ Ô¯ Õ¶ Õ§ìé ñ¾×
Ç×ÁÅ, ïæÅ -
ÃÅè± - å¹î·Åð¶ îå  Ü×å Õ¶ Õ¯é ìäÅåÅ þ?
î½ñòÆ - ÔîÅðÆ çÆéÆ ÕåÅì î˺ Ãí ÕÅ êËçÅ ÕðåÅ Ö¹çÅ
12 ìåñÅÇÂÁÅ þÍ
ÃÅè± - å¹îÕ¯ ÇÂï ç¹éÆÁ»  ÇÕÃé¶ À¹åê¿é ÕÆÁÅ?
î½ñòÆ - õ¹çÅ é¶?
ÃÅè± - å¹îð¶ ÃðÆð Õ¯ Ã¹Ö ò ç¹Ö Õ½é ç¶åÅ þ?
î½ñòÆ - õ¹çÅ?
ÃÅè± - å¹îÕ¯ ÇÖñÅåÅ ÇêñÅåÅ Õ½é þ?
î½ñòÆ - Ö¹çÅ
ÃÅè± - Çëð ì¹ð¶ ÕÅ ÕÅ ÕðÅé¶ òÅñŠ寺 Ö¹çÅ éÅ Ô±ÁÅ ÇÜÃå¶
å¹ î ÅðÅ ïÔ ÕÇÔéÅ ÇÕ À¹ à çÆ ÁÅ×ïŠö Çì銶 Õ ÷ðÅ íÆ éÔƺ
ÇÔñåŠï Çî¾æïÅ Ô±ÁÅ?
î½ ñ òÆ - ØìðÅ Õð ÕÔé¶ ñ×Å ÇÕ î¶ ð Å îåñì ïÔ þ ÇÕ Ü¯
Õ¹Û Ôî Õðå¶ þº ï õ¹çÅ ÔÆ Ôî ö ÕðÅåÅ þÍ
ÃÅè± - ïÔ å¯º òÔƺ ìÅå þ êz§å± Ôî ç¹ðÜé å¯ô éïÅÇ ö ܶ
îÅé íÆ ñ˺ å¯ íÆ Ôî Õ¯ ìåÅú ܯ å¹î Õ¯ ÚñÅåÅ ÇëðÅåÅ Õ½é þ?
î½ñòÆ - Ö¹çÅ
ÃÅè± - åî Õ¯ ÇÖñÅåÅ ÇêñÅåÅ Õ½é þ?
î½ñòÆ - Ö¹çÅ
ÃÅè± - îÅñ± î Ô¯ å Å þ ÇÕ Ö¹ ç Å å¹ î Õ¶ ¶ Õ ÇÖçîå×Åð Çîñ
Ç×ÁÅ þ ܯ å¹î·ÅðÆ ÇÂà åð·» ÇÖçîå ÕðåÅ þ õËð å¹î ïÔ å¯ ìåÅú
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - BC
ܯ å¹î Õ¯ Õ¾êó¶ Õ½é êÔðÅåÅ þ?
î½ñòÆ - õ¹çŨ
ÃÅè± - å¹î Õ¯ Ô×ÅåÅ Õ½é þ?
î½ñòÆ - üê¨
ÃÅè± - ÕÔ ç¯ ÇÕ Ö¹çŨ
ç¯ÇÔðÅ - Üç ÇÂÔ ÁÅÖÆ ÃÅè é¶ À¹Ã 鱧 Ö±ì ùäÅÇÂÍ
ùäé¶ ÔÅð¶ Ãðì ÔÆ Ô¾Ã¯ ÇÔó ÇÔóðÅǨ16¨
íÅò - Üç ÇÂà îÖ½ñ òÅñÆ ìÅå 鱧 Ãí ñ¯Õ» é¶ Ã¹ÇäÁÅ åç
ÃÅð¶ ÇÖóÇÖó Ծà ê¶ Áå¶ Áð ùÁÅîÆ ÜÆ é¶ Üç ç±ÜÆ ò¶ð À¹Ã çÆ
òñ å¾ Õ Õ¶ ÇÕÔÅ ÒÒÕÇÔ ç¯ Ö¹ ç ÅÓÓ ÇÂà êð Çëð ñ¯ Õ » é¶ åÅñÆÁ»
îÅðÆÁ» Áð À¹Ô ôðÇî§çÅ Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÜà 鱧 Çëð ÁÅÖïÅ ÇÕ Õ¹ðÃÆ å¯º
Ô¶á À¹åð ÜÅú å¹î Õ¯ Õ¹Û éÔƺ ÁÅåÅ åç À¹Ô ì¶ôðî Ô¯ Õ¶ çðÆ êð
Ô¯ ìËáÅÍ
ç¯ÇÔðÅ - ÖÅñÆ Õ¹ðÃÆ Ô¯ ×ÂÆ ÇÕÔÅ ÃÅè± é¶ ë¶ðÍ
ÁÅú Õ¯ÂÆ Ô¯ð Ô¹ä îé ÇòÚ Ô¯Ç çñ¶ð¨17¨
íÅò - Üç À¹Ô ôðî ÖÅ Õ¶ ԶỠìËáÅ åç çïÅé§ç ÜÆ é¶ Çëð
À¹µÚÆ ÁÅòÅ÷ éÅñ ÇÕÔÅ ÇÕ Ô¹ä Õ¯ÂÆ Ô¯ð À¹á¯, ÇÜà êð ÇÂÕ ñÅÔ½ðÆ
ê¿âå î¾æ¶ 鱧 ò¾â¶ Çà¾Õ¶ ñ×Ŷ ԯ¶ À¹áïÅ Áð ìËá Õ¶ çÃÇ´å ÇòÚ
ì¯ñä ñ¾×Å ÇÜà 鱧 ÃÅè± ÜÆ é¶ ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ Ã§ÃÇ´å éÔƺ ì¯ñ Ãկ׶,
ÇÂà ñƶ ç¶ÃÆ íÅôŠ ì¯ñ¯, ÇÂåéÆ ìÅå êð íÆ ôðÇî§çÅ Ô¯ Ç×ÁÅ Áð
üê ÕðÕ¶ ԶỠìËá Ç×ÁÅ, ÇÂà êð Çëð ñ¯Õ» é¶ åÅñÆÁ» îÅðÆÁ»Í
ç¯ÇÔðÅ-î¶ðÆ òÅðÆ åÆÃðÆ ÁÅÇ ×ÂÆ Çëð îÆåÍ
ùä ñú ÃÅè± éÅñ î˺ ÕÆåÆ Ü¯Ç êðÆå¨19¨
íÅò - Üç ÃÅè± ÜÆ é¶ åÆÜÆ ò¶ð Çëð ÁÅÖïÅ ÇÕ Õ¯ÂÆ Ô¯ð À¹á¯
åç î˺ úö ò¶ñ¶ Öó·Å Ô¯ Ç×ÁÅ, Áð Õ¹ðÃÆ ç¶ êÅà ÜÅ Õ¶ ì¯ñïÅ ÇÕ
ù Á ÅîÆ ÜÆ é± § ïÅç ðÔ¶ ܯ î¶ ð Å î¹ Õ ÅìñÅ ÁÇÜÔÅ éÔƺ þ ܶ Ô Å ÇÕ
Ô¯ðé» çÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ ÇÕ§å± ÁÅê 鱧 Á¾ÛÆ åð·» ÖïÅñ ðÔ¶ ÇÕ Á¾Ü ÇÂÕ
毺 ÇÂÕ Ô¯ ÜÅäÆ þ, Áð î¶ðÅ ê¾Ö ò¶ç» ç¶ ÂÆôòðÆ Ô¯ä ç¶ Ö¿âé êð
Ô¯ò¶×Å ÇÜÃ å¶ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ çÅ èðî þ ܯ î¶ð¶ Õæé 鱧 Ö¿âé Õð¶ Áå¶
ÁÅêäÆ ï¹ÕåÆÁ» éÅñ ò¶ç» 鱧 ÂÆôòðÆï ÃÅìå Õð¶Í î¶ðÆ ÇÂà çñ¶ðÆ
òÅñÆ ìÅå é± § ù ä ç¶ ÃÅð Ãí ñ¯ Õ üê ÚÅê Ô¯ ׶ Áð ÃÅâ¶ ç¯ é »
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - BD
ò¾ñ å¾Õé ñ¾×¶Í
ç¯ÇÔðÅ - ùäÕ¶ î¶ðÆ ìÅå 鱧 ÃîÇÞÁÅ îé ÇòÚ ÃÅèÍ
ÇÂÔ å» Õ¯ÂÆ Çê¿â çÆ ñ¾æÆ ÁÅé À¹êÅè¨19¨
ÇÜÃ ç¶ À¹µåð ÇòÚ Çëð ì¯ñ¶ éÅñ ×ð±ðÍ
ÕÔ¯ ÕÔ¯ å¹î ìÅå Áì ܯ Õ¹Û ÁÔ¶ ÷ð±ð¨20¨
íÅò - ÇÂåéÆ ìÅå é± § ù ä ç¶ ÃÅð ÃÅè± ç¶ Ççñ é± § Õ¹ Þ ×¹ ¾ à Å
ܶÔÅ ÁÅïÅ Áð À¹Ú¶ ç¶Ö Õ¶ ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ å¹Ã» é¶ Ü¯ Õ¹Þ ÕÇÔäÅ þ ï
ìËá Õ¶ ÁÅÖ¯, ÇÜà êð î˺ Þ¾à Õ¹ðÃÆ êð ìËá Ç×ÁÅ Áð ÁÅêä¶ êzç×
鱧 ÇÂà êðÕÅð ÁÅð§í ÕÆåÅ, ïæÅ :-
êzôé 4
ç¯ÇÔðÅ - ܯ ùÁÅîÆ é¶ Çå§é Ççé ç¶ ÕðÕ¶ ò¾ÖïÅéÍ
13 ò¶ç ÕÔ¶ Ôé ÂÆôòðÆ Ã¯ éÇÔ§ þå êÛÅä¨21¨
ÇéðÅÕÅð ÂÆôòð ÁÔ¶ ÇÜà ն î¹Ö éÇÔ§ ç»åÍ
ò¶ç ÚÅð þº ôìç ï êç Á¾Öð ¶ջå¨22¨
íÅò - ùÁÅîÆ ÜÆ é¶ Çå§é Ççé ò¾ÖïÅé ç¶ Õ¶ ÇÂÔ ê¾Ö ÃÅìå
ÕÆåÅ ÇÕ ò¶ç ÂÆôòð Ç´å Ôé êz§å± ÇÂà ÇòÚ î¶ðÆ ÇÂÔ ô§ÕÅ þ ÇÕ
ò¶ç ì¶ÖðÆ ìÅäÆ ð±êÆ Ôé, ÇÕªÇÕ ìÅäÆ ÚÅð êzÕÅð çÆ þÍ êÇÔñÆ êzÅ,
ç±ÜÆ êçåÆ, åÆÜÆ î¾èî» Áå¶ Ú½æÆ ìËÖðÆ ÃçŪçÆ þ ÇÜé·» ÇòÚ¯º êzÅ
ìÅäÆ úÔ þ ܯ ÁéÀ¹ç í±å çÃÕÅð ð±ê Ô¯ Õ¶ ê¹ðÖ ç¶ Çðç¶ ç¶ ÇòÚ
ðÇÔ§çÆ þ, ÁðæÅå À¹Ã çŠçÃÕÅð å» Çðç¶ ÇòÚ Ô§¹çÅ þ êz§å± êz×à
éÔƺ Ô¹ § ç ÆÍ ÜË Ã Å ÕÂÆ ìÅå» ÃÅⶠïÅç Ôé ÇÕ§ å ± À¹ é · » çÆ ÇÃîz å Æ
ÇÜåéÅ ÇÚð éÅ Ô¯ò¶ À¹åéÅ ÇÚð À¹Ô Áé Ô¯ÂÆÁ» ç¶ ÃîÅé Ô¹§çÆÁ»
Ôé, ÇÂÃÆ òÅÃå¶ êz Å . ìÅäÆ çÅ ×ïÅé ÇÃîz å Æ Ô¯ Â Ë å¶ Çìé» À¹ à ç¶
ÁÅÃð¶ Á§åÔ Õðé ïÅ ê¹ðÖ é±§ íÆ éÔƺ Ô¯ ÃÕçÅ ÇÜÃ å¶ ÇÂÔ ìÅå
Ãí é± § Áé¹ í ò Çþ è ÔË ÇÕ ÃÅð¶ êçÅðæ» çÅ ×ïÅé ÇÂÕ ÕÅñ ÇòÚ
ÃçÅ ÔÆ ê¹ðÖ é±§ éÔƺ ðÇÔ§çÅÍ ÇÂà òÅÃå¶ êÇÔñÆ ìÅäÆ å» ÁåÆ ×¹êå
þ Áð À¹Ã çÅ ×ïÅé À¹Ã ç¶ ÁÅÃð¶ Ãæ±ñ ÃðÆð Áå¶ Á§åÔ Õðä 鱧
íÆ éÔƺ þÍ
ç± Ã ðÆ ìÅäÆ Ü¯ êç å Æ þ À¹ Ô À¹ ç íò ç à ÕÅð çÅ éÅî þ ÇÜÃ
çÅ åÅå êzÜ ÇÂÔ þ ÇÕ Üç ÇÕÃÆ éÇî¾å 鱧 ñË Õ¶ ïŠùíÅòÕ Õ¯ÂÆ
ÖïÅñ Çðç¶ ÇòÚ À¹åêå Ô¯ Ü»çÅ þ åç À¹Ã çÅ éŪ êçåÆ ìÅäÆ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - BE
ÁÅÖç¶ Ôé ÇÕªÇÕ ÇÂÔ òÅðåÅ Ôð ÇÂÕ ê¹ðÖ êzÇå Áé¹íò Çþè þ ܯ
ÇÕ À¹Ô ÇÂÕ»å ÃæÅé ÇòÚ ìËáÅ ÕÂÆ êzÕÅð çÆÁ» ìÅå» ÇÜÔóÆÁ» Ô¯
ü¾ÕÆÁ» Ôé Áð Ô¹§çÆÁ» Áå¶ Ô¯ä òÅñÆÁ» Ôé À¹é·» çÅ ÇÚ§åé Õð
ÃÕçÅ þ ÇÜÃ å¶ À¹ à çÅ éÅî ÇÂà êz Õ Åð ñ Ö î ð± ê ìÅäÆ Ô¯ ä å¶
êçåÆ ÕðÕ¶ þçç¶ ÔéÍ
åÆÃðÆ ìÅäÆ çÅ éÅî î¾ è î» çÅ Áðæ ÇòÚÕÅð òÅñÆ þ ÇÜÃ
çÅ íÅò ÇÂÔ þ ÇÕ Üç À¹Ô êçåÆ ÇÚ§åé Õðé ç¹òÅð¶ Á×ñÆ ÁòÃæÅ
é± § êÔ¹ § Ú çÆ þ åç ÁÅêä¶ îé¯ ð æ é± § êz × à Õðé ñÂÆ Õ§ á ÇòÚ ÁÅ
Ü»çÆ þ Çëð úö çÅ éŪ î¾èî» ÕðÕ¶ þçïÅ Ü»çÅ þ, ÇÜà Óå¶ Ôð
ÇÂÕ ÁÅçîÆ ÁÅÖçŠùÇäÁÅ Ü»çÅ þ ÇÕ î˺ ëñÅéÆ ìÅå 鱧 ÁÅÖäÅ
ÃÅ êð î¶ð¶ Õ§á ÇòÚ ÔÆ ðÇÔ ×ÂÆ ÇÕªÇÕ ÇÂÔ ìÅäÆ êzÅ Áå¶ êçåÆ
éÅñ¯º ò¾è Õ¶ Õ§á ÇòÚ ÁÅ ×ÂÆ þ ÇÜà òÅÃå¶ ÇÂà çÅ éŪ î¾èîÅ
ÕðÕ¶ ÁÅÖïÅ Ü»çÅ þÍ
Ú½æÆ ìËÖðÆ ìÅäÆ úÔ þ ÇÜà 鱧 îé¹¾Ö ÁÅêä¶ î¹¾Ö ç¹ÁÅð¶ ì¯ñ Õ¶
Ãí êð êz×à Çç§ç¶ ÔË, Áð ÇÂÔ ÁÖïð ð±ê Ô¯ Õ¶ ÃÅð¶ ÇìÖð Ü»çÆ þ,
ÇÕªÇÕ ÇÜà ò¶ñ¶ ê¹ðÖ ÇÕö êÅà ÁÅêä¶ îé¯ðæ 鱧 ìÅäÆ éÅñ êz×à
Õð¶×Å åç ÇÂÔ ìÅå ÷ð±ðÆ Ô¯ò¶×Æ Ü¯ úÔ Á¾Öð ì¯ñçÅ ÚñïÅ ÜŶ×Å,
ÇÜÃ å¶ À¹Ô Ü¹ç¶ Ü¹ç¶ Á¾Öð ÁÅêà ÇòÚ Çîñ Õ¶ êç ìäÅªç¶ ðÇÔä׶
Áð úÔ¯ êç Á¾×¶ òÅÕ ìäç¶ ÜÅä׶, ÇÜà Óå¶ ÇÂÕ ìÅäÆ çÆ Ã±ðå ìä
ÜŶ×ÆÍ
ÇÂà ìÅå ù Ôð ÇÂÕ ÁÅçîÆ î§ é çÅ þ ÇÕ Á¾ Ö ð» çÅ Ãî¹ ç ÅÇÂ
êç þ Áå¶ êç ç¶ Ãî¹çÅÇ 鱧 òÅÕï ÁÅÖç¶ Ôé Áð òÅÕ ÔÆ Çîñ Õ¶
ÇÂÕ ÕæÅ ÕÔÅäÆ çÆ Ã±ðå ìä Ü»ç¶ Ôé ÇÜé·» 鱧 ê¹ðÖ ÇÂÕ ð¶ÖÅ ç¶
ã§× êð ÇñÁÅÕ¶ ÕÅ×÷ êð ÇñÖ Çç§çÅ þ, ïÂÆ ÇÂÕ ê¹ÃåÕ ïÅ ×z§æ
ìä Ü»çÅ þÍ êz§å± Üç ÁÃƺ ÇÂé·» ÚÅð» ò¶ç» 鱧 ç¶Öç¶ Ô» åç ÇÂÕ
ì¶ÖðÆ ìÅäÆ Ü¯ Á¾Öð ð±ê Ô¯ Õ¶ ÇòÖðÆ Ô¯ÂÆ þ úÔ êÅªç¶ Ô», ÇÜà å¶
ò¶ç» ç¶ î§åð ì¹ò§ÜÅ Á¾Öð» ç¹ÁÅð¶ ì¯ñ¶ ׶ Ôé Áð À¹Ô Á¾Öð Çîñ Õ¶
êç Áå¶ êç ÔÆ Çîñ Õ¶ òÅÕ ïÅ î§ å ð Ô¯ ׶ Ôé, ÇÜÃ å¶ ÃÅë
êÅÇÂÁÅ Ü»çÅ þ ÇÕ ò¶ ç êz Å . êç å Æ Áå¶ î¾ è îÅ ìÅäÆÁ» éÔƺ ðÔ¶
ÇÕ§å± Õ¶òñ ì¶ÖðÆ ìÅäÆ ç¶ ð±ê ÔéÍ
Ô¹ä ÇÂà ÇòÚ ÇÂåéÅ êzôé þ ÇÕ ì¶ÖðÆ ìÅäÆ Á¾Öð» ç¶ À¹ÚÅðé
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - BF
Çìé» éÔƺ ì¯ñÆ Ü»çÆ, ÇÕªÇÕ ÇÜåéÅ ÇÚð Á¾Öð À¹ÚÅðé éÔƺ Ô¯ò¶×Å
À¹åéÅ ÇÚð Õ¯ÂÆ êç ïÅ òÅÕ éÔƺ ìä¶×ÅÍ ÇÂà òÅÃå¶ ò¶ç ܯ ÇÂÕ
Á¾Öð êç òÅÕ ð±ê þ ÇÂÃÆ å¶ ì¶ÖðÆ ìÅäÆ þ,ܯ ê¿Ü í±åÕ ç¶Ô èÅðÆ
çÆ þÍ å»å¶ ÇÂà Á¾Öð» òÅñÆ ì¯ñÆ ç¶ À¹ÚÅðé ñÂÆ Áò¾ô ÇÕö ç¶Ô
èÅðÆ çÆ ñ¯ó þ, ÇÕªÇÕ ÇÂÔ Çéïî þ ܯ çÃÇ´å ç¶ Á¾Öð» ç¶
À¹ÚÅðé ñÂÆ À¹é·» ç¶ À¹êï¯×Æ ÁÃæÅé» çÆ ñ¯ó ÔË, ÜËÃÅ ÇÕ Á¾Öð
åÅñ± éÅñ ÕÂÆ ÕÂÆ Ô¯á» éÅñ, ÕÂÆ Õ§é éÅñ Áå¶ ÕÂÆ ç§ç» éÅñ
ÔÆ À¹ÚÅðä Ô¹§ç¶ Ôé, ÇÜÃ å¶ À¹é·» 鱧 åÅñòÆ, Õ§áÆï, úôàÆ, Áå¶
ç§åÆ ÁÅÇçÕ Õð Õ¶ þçç¶ ÔéÍ
Üç ÇÂÔ Çéïî þ ÇÕ Ü¯ Á¾Öð ÇÜà Ü×·Å À¹ÚÅðé ç¶ Ü¯× Ô¯ò¶
ï úö Ü×·Å À¹ÚÅðé ÕÆåÆ ÜŶ, åç ÇÂÔ ìÅå î§éäÆ ê¶×Æ ÇÕ ò¶ç»
ç¶ À¹ÚÅðé òÅñÅ Õ¯ÂÆ ÁËÃÅ ê¹ðô ÃÅ ÇÜÃ ç¶ Õ§á, åÅñ± ÁÅÇçÕ Á§×
14 Ãé, ï ÁËÃÅ Õ¶òñ Õ¯ÂÆ Ãæ±ñ ç¶Ô èÅðÆ ê¹ðÖ ÔÆ Ô¯ ÃÕçÅ þ, ÇÜà å¶
ÇÂÔ ÃÅìå Ô¹§çÅ þ ÇÕ ò¶ç ÂÆôòðï ìÅäÆ éÔƺ ÇÕ§å± ê½ðÖ¶ï ÁðæÅå
ÇÕö ê¹ðÖ çÆ ìäÅÂÆ Ô¯ÂÆ, ì¶ÖðÆ ìÅäÆ ð±ê þÍ
ÕñêéÅ Õð¯ ÇÕ Ü¶ ÇÂà ìÅå 鱧 î§éïÅ íÆ ÜÅò¶ ÇÕ ò¶ç
ÂÆôòð é¶ ÔÆ À¹ Ú Åðé ÕÆå¶ Ôé åç À¹ à çÅ ÁÅÕÅð îé¹ ¾ Ö òð×Å
Áò¾ ô î§ é äÅ êò¶ × Å, ÇÕªÇÕ ÇÜåéÅ ÇÚð ÇÂÔ éÅ î§ é ïÅ ÜŶ åç
å¾Õ ò¶ç» ç¶ Á¾Öð À¹ÚÅðé éÔƺ Ô¯ä׶ Áð ܶ Á¾Öð éÅ À¹ÚÅð¶ ׶
åç ò¶ç» çÆÁ» ÇðÚ» ܯ ìËÖðÆ ìÅäÆ ð±ê Ôé, éÔƺ ìäé×ÆÁ» Áå¶
Üç ÇÂÔ éÅ ìäÆÁ» åç ÇÂÔ ÚÅð¶ ò¶ç íÆ éÔƺ Ô¯ä׶Í
ÃÅæ ÇÂÔ íÆ ÜÅéäÅ Ü¯× þ ÇÕ ìËÖðÆ ìÅäÆ êÇÔñÆÁ» ܯ ÚÅð¶
ìÅäÆÁ» Ôé À¹é·» çÅ ×ïÅé ÇÕö 鱧 òÆ éÔƺ Ô¹§çÅ, ÇÜåéÅ ÇÚð À¹Ô
Á¾Öð ð±ê Ô¯ Õ¶ éÅ ÇòÖð ÜÅäÍ ÇÂà òÅÃå¶ Ü¶ ò¶ç ÂÆôòð çÆ êzÅ ïÅ
î¾ è î» ìÅäÆ ÔÆ ÃîÞÆ ÜŶ åç ÇÂÔ ÇçÖ ÁŪçÅ þ, ܯ À¹ à çÅ
×ïÅé ÇÕö 鱧 íÆ éÅ Ô¯ò¶ ÇÕªÇÕ ÇÂÔ Çéïî þ ܯ ìËÖðÆ ìÅäÆ éÅñ
ÔÆ Ãí 鱧 ×ïÅé Ô¹§çÅ þ, ÜËÃÅ ÇÕ ÒÇìé ì¯ñ¶ Ö¹¾ñ·¶ Øð Õ½ä Õ¹òÅðÅÓ
Õæé þÍ
ÇÂà Ü׷Šܯ ùÁÅîÆ ÜÆ ÂÆôòð 鱧 ÃðÆð î§éä׶ Áð ò¶ç 鱧
ìËÖðÆ ìÅäÆ ÃÅìå Õðé׶ åç ÇÂÔ ç¯Ö ÁÅò¶×Šܯ ÂÆôòð íÆ Øà
êç ò»× ÃÅÕÅð Ô¯ ÜÅò¶ å¶ éÅÃÆ Ô¯ò¶×Å, Áð ÃðÆð Ô¯ä å¶ Öà À±ðîÆ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - BG
ÁÅÇçÕ ÇòÕÅð» Áå¶ ê¿Ú Õñ¶ô» òÅñÅ ÃîÇÞÁÅ ÜŶ×Å, ÇÂÃ å¶ Çìé»
ÇÂÕ Ô¯ð ò¾âÅ íÅðÆ ç¯ô ÇÂÔ ÁÅò¶×Å ÇÕ ÇçzôîÅé Ãí éÅÃÆ Ô¯ä å¶
ÂÆôòð íÆ éÅÃÆ Ô¯ ÜŶ×Å, ÇÜÃ å¶ Çé¾å, Áîð ÁÅÇçÕ Ü¯ ÂÆôòð ç¶
×¹ ä Ôé ï Ãí ç± ð Ô¯ ÜÅä׶ , ÇÜà çÅ ëñ ÇÂÔ Ô¯ ò ¶ × Å Ü¯ ÂÆôòð
ò¶ ç » é± § ðÚçÅ ðÚçÅ ÁÅê é± § ÔÆ éÅà Õð ñ¶ × Å Áå¶ ÜÆò ÜË Ã Æ
êçòÆ é±§ èÅðé Õð¶×ÅÍ
ܶ ÇÂà ç¯ô âðÇçÁ» ÂÆôòð 鱧 (ÁÕÅÇÂ) ÁðæÅå ÃðÆð ðÇÔå
î§é¯×¶ åç À¹Ã ç¶ Õ§á åÅñ± ÁÅÇçÕ éÔƺ Ô¯ä׶ Áð ܶ À¹Ô éŠԯ¶
åç ò¶ç» ç¶ Á¾Öð éÔƺ À¹Úð¶ ÜÅä׶, Áð ܶ Á¾Öð ÔÆ éÅ À¹Úð¶ ׶
åç éÅ ò¶ç ìäé׶ å¶ éÅ À¹é·» çÅ ÕðåÅ ÂÆôòð ÔÆ Çþè Ô¯ò¶×Å,
ÇÂà òÅÃå¶ ç¯ é ¯ º ï¹ Õ åÆÁ» éÅ ÃÔÅðé ÕðÕ¶ ÂÆôòð ÇÕÃÆ åð· » òÆ
ò¶ç» çÅ ÕðåÅ éÔƺ þ, ÇÜà òÅÃå¶ úóÕ é±§ î§éäÅ ê˺çÅ þ ÇÕ ò¶ç»
çÅ ÕðåÅ Õ¯ÂÆ ÁÅçîÆ þ, Áå¶ ÂÆôòð éÔƺ þÍ
ç¯ÇÔðÅ-À¹íË êÅà ð¾Ü± ÁÔ¶ êzÇå òÅçÆ ×ñ îÅÇÔÍ
Ü»å¶ ç¯é êzÕÅð å¶ ò¶ç Çþè ԹǠéÅÇÔ¨23¨
íÅò - ÇÂà çÅ íÅò þ ÇÕ À¹íË êÅà ðܹ éïÅÇ çÆ åð·»
ùÁÅîÆ ÜÆ é±§ Ô¹ä ç¯é¯º åð·» Õáé þ, ÇÕªÇÕ Ü¶ ÂÆôòð 鱧 ÃðÆðÆ
î§ é ä׶ åç úÔ ÁÇé¾ å Ô¯ ÜŶ × Å, Áå¶ Ü¯ ÁôðÆðÆ ÁÅÖé׶ åç
ç à Ǵå ç¶ Á¾ Ö ïð À¹ Ú Åðé ç¶ ÃæÅéÅ çÅ ÁíÅò Ô¯ ä ç¶ ò¶ ç » çÅ
ÁíÅò Ô¯ ÜŶ×Å, ÇÂà òÅÃå¶ î˺ ÜÅäçÅ Ô» ÇÕ ò¶ç îé¹¾Ö ðÚå Ôé,
ÇÜà ÇòÚ Õ¯ÂÆ ç¯ô éÔƺ ÁŪçÅ ÇÕªÇÕ ÁÅçîÆ ÔÆ ê¹ÃåÕ ìäŪç¶
Ôé, å»å¶ ÇÂÔ íÆ ÁÅçîÆÁ» é¶ ÔÆ ìäŶ Ôé, ï ÇÂà êzôé çÅ À¹µåð
ùÁÅîÆ ÜÆ ÇòÚÅð Õ¶ ç¶äÍ
ç¯ÇÔðÅ-ùäÕ¶ ÃÅðÅ ÃÅè é¶ Ú¾Õð ÇçåÅ Ô¯ðÍ
Ú¯ð» À¹êð êŪçÅ ç¶Ö¯ ÕËö î¯ð¨24¨
î¶ð¶ ÃÅð¶ Õæé 鱧 ÛÇâÁÅ ÁËö ã§×Í
ùéé¶ òÅñ¶ Ô¯ä׶ ÇÂà êð âÅ㶠ç§×¨25¨
íÅò - î¶ð¶ ÇÂà Õæé 鱧 ùäÕ¶ ùÁÅîÆ ÜÆ é¶ ÇÂÕ ÁÇÜÔÅ Ú¾Õð
Çç¾åŠܯ ÁÅî ñ¯Õ À¹Ã 鱧 éÔƺ ÃîÞ ÃÕç¶ Ã¯ ÇÜÃ å¶ Ã¹äé¶ òÅñï»
鱧 ÇÂÔ êåÅ éÅ ñ¾×ïÅ ÇÕ ÇÂà çÅ êzôé ÇÕÁÅ þ Áå¶ ÃÅè± ÜÆ À¹µåð
ÇÕà çÅ ç¶ ðÔ¶ Ôé ÇÕ§å± À¹Ô ÇÂÔ ÃÆ Ü¯ À¹é·» é¶ î¶ð¶ êzÃ§× é±§ Û¾â Õ¶
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - BH
Õ¶òñ ÇÂÕ ìÅå 鱧 êÕó ñÆåÅ Áð À¹Ã çÅÖ¿âé Õðé ñ¾× ׶, Áð
ÇÂà åð· » ì¯ ñ ¶ ÇÜà åð· » Ô¹ ä î¹ ã ¯ º ÁÅêä¶ îå çÅ î§ â é Õðç¶ Ôé,
ïæÅ -
À¹åð - ç¶Ö¯ ÇÂÔ ÁÅÖçÅ þ ÇÕ ÚÅð êzÕÅð çÆ ìÅäÆ ÇòÚ¯º êðÅ,
êçåÆ Áå¶ î¾èî» é±§ å» Õ¯ÂÆ éÔƺ ÜÅäçÅ ÇÕ§å± Õ¶òñ ìËÖðÆ é±§ ÔÆ
ÜÅä ÃÕÆçÅ þÍ êz § å ± îË º ÇÂÃ å¶ ê¹ ¾ Û çÅ Ô» ÇÕ Ü¶ å¶ ð ¶ ÕæéÅé¹ Ã Åð
ÇÂé·» Çå§é» ìÅäÆÁ» 鱧 Õ¯ÂÆ éÔƺ ÜÅäçÅ å» å±§ ÇÕà åð·» ÜÅççÅ þº
Áð ܶ ÇÂÔ ÕÔ¶ ÇÕ î˺ íÆ éÔƺ ÜÅäçÅ, å» ÒÒò¾çå¯ ÇìïÅØÅåÓÓ
ÁðæÅå ÒÒîéî¹ Ö ÜÆíÅ éÃåÆÓÓ çÆ åð· » ÇÂà çÅ Õæé áÆÕ éÔƺ þ
ÇÕªÇÕ Ü¶ Õ¯ Â Æ ÕÔ¶ ÇÕ î¶ ð ¶ î¹ Ö ÇòÚ ÜÆí éÔƺ åç À¹ à êð ¶ Ô ¯
êzôé Ô¹§çÅ þ ÇÕ Ü¶ å¶ð¶ î±§Ô ÇòÚ éÔƺ å» å±§ ÇÕà éÅñ ì¯ñçÅ þ? å»
15 å¶ Ü¶ ÇÂÔ ÚÅð¶ ìÅäÆÁ» é± § éÔƺ ÜÅäçÅ å» çÃçÅ Õï¶ º þ Áð ܶ
ÜÅäçÅ þ å» ÃÅìå Ô¯ Ç ÂÁŠܯ ñ¯ Õ ÜÅäç¶ Ôé, Ô¹ ä ÇòÚÅð¯ ÇÕ Ü¶
ÇÂÔ ÜÅäçÅ þ å» Ô¯ð ñ¯Õ ÇÕª éÔƺ ÜÅäç¶ Áð ܶ ÇÂÔ ÕÔ¶ ÇÕ î˺
íÆ éÔƺ ÜÅäçÅ å» Çëð Õ¯ Â Æ ÕÔ¶ ÇÕ ÇÂà կ á Æ ÇòÚ Ã¾ ê þ êð
À¹Ã鱧 Õ¯ÂÆ éÔƺ ÜÅäçÅ, ÁËÃÅ ÁÅÖä òÅñ¶ êð ÇÂÔ êzôé Ô¯ ÃÕçÅ þ
ÇÕ Ü¶ À¹Ã þê 鱧 Õ¯ÂÆ éÔƺ ÜÅä ÃÕçÅ å» å±§ ÇÕà åð·» ÜÅäçÅ þ?
ÇÜà êzÕÅð Õ¯áÆ ÇòÚ Ã¾ê çÃÕ¶ ÁÅÖä òÅñ¶ å» ÒÒÕ¯ÂÆ éÔƺ ÜÅäçÅÓÓ
Õæé ÕðéÅ Þ±áÅ þ ¶ö êzÕÅð ÇÂà çÅ íÆ ÚÅð êzÕÅð çÆ ìÅäÆ
ç¾ Ã Õ¶ Çëð ÁÅÖéÅ ÇÕ ÒÒÕ¯ Â Æ éÔƺ ÜÅäçÅÓÓ Õæé Þ± á Å þ, Áð Çþ è
Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ ÇÜà åð·» ÇÂÔ ÜÅäçÅ þ úà åð·» Ãí Ô¯ð ñ¯Õ íÆ ÜÅäç¶
ÔéÍ
ç¯ÇÔðÅ - îÅðÆ Â¶Ô À¹Ö¶ó ÃÆ ü¾Õ ÃÅè é¶ îÆåÍ
êð ÇÂÔ ×ïÅéÆ Üé» ÇòÚ ÜÅê¶ îÔ» ÁéÆå¨26¨
ÇÜà 鱧 ùäÕ¶ î˺ ÕÇðÁÅ úÔ¯ À¹é ö Ô¾æÍ
ð¯ÇÕÁÅ éÅñ çñÆñ ç¶ ò¾âÅ ï¹òåÆ ×¾æ¨27¨
íÅò - Üç ÃÅè± ÜÆ ÁêéÅ ÃÅðÅ À¹åð ç¶ ü¾Õ¶ åç î˺ íÆ À¹é·»
éÅñ ¶ԯ Ô¾ñ ÕÆåŠܯ À¹é·» é¶ î¶ð¶ éÅñ ÕÆåÅ ÃÆ, ÇÜà êð î˺ ÇÂÔ
ÁÅÖïÅ ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ é¶ ÒÒò¾çå¯ ìïØÅåÓÓ ç¯Ö éÅñ ÇÂÔ ÃÅìå Õð
Çç¾ å Å þ ÇÕ êðÅ ÁÅÇçÕ ìÅäÆÁ» é± § Ãí êz Å äÆ ÜÅäç¶ Ôé, ÇÂÃ
òÅÃå¶ Ô¹ä î˺ ùÁÅîÆ ÜÆ å¯º ÇÂÔ ê¹¾ÛäÅ ÚÅÔ¹§çÅ Ô» ÇÕ î¶º ÚÅð Á¾Öð
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - BI
ì¯ñäÅ ÚÅÔ¹§çÅ Ô», Áð À¹Ô êðÅ éÔƺ ðÔ¶ å¶ ÇÂö åð·» êçåÆ íÆ éÔƺ
Ôé, ÇÕ§å± À¹Ô î¾èî» ìÅäÆ ð±ê Ô¯ Õ¶ î¶ð¶ Õ§á ÇòÚ áÇÔð¶ ԯ¶ Ôé ܯ
Áܶ ìËÖðÆ éÔƺ ԯ¶, êz§å± ÁÅê ç¶ Õæé Áé¹ÃÅð ÚÅð¶ ìÅäÆÁ» 鱧 Ãí
Õ¯ÂÆ ÜÅäçÅ þ êð î˺ êÇÔñÆÁ» Çå§é 鱧 Û¾â Õ¶ Õ¶òñ î¾èî» òÅÃå¶
ÔÆ Ã¹ Á ÅîÆ ÜÆ å¶ ê¹ ¾ Û çÅ Ô» ÇÕ À¹ Ô ÇÕÁÅ ìÅå þ ܯ îË º ÁÅÖéÅ
ÚÅÔ¹§çÅ Ô»Í
ç¯ÇÔðÅ - êð Ô¹ä ÁËæ¶ áÔðƶ Õð» éì¶óÅ ÇÂÕÍ
Ãí ñ¯Õ» å¶ ê¹¾Û Ã» ÃîÞé Çվ毺 Çå¾Õ¨
íÅò - Çëð ÇÂÃç¶ éÅñ î˺ ÇÂÔ ÁÅÖïÅ ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ çÆ
êz å ¾ × ïÅ ÇÂÔ þ ÇÕ Ü¯ ÚÅð¶ ìÅäÆÁ» é± § ÃÅð¶ ñ¯ Õ ÜÅäç¶ Ôé, ÇÂÃ
òÅÃå¶ îË º êÇÔñÅ ÇÂé· » ñ¯ Õ » å¶ ê¹ ¾ Û äÅ ÚÅÔ¹ § ç Å Ô» ÇÕ ÇÂÔ ÁÅê ç¶
ÕæéÅé¹ÃÅð ÇÕ毺 å¾Õ ÜÅäç¶ Ôé, ÇÂåéÅ ÁÅÖ Õ¶ î˺ ÁÅêä¶ Ö¾ì¶ êÅö
ç¶ ñ¯Õ» òñ î±§Ô ÕðÕ¶ ÇÕÔÅ ÇÕ íÅÂÆ ç¾Ã¯ Ö» ܯ î˺ ÕïÅ ÁÅÖäÅ þ,
ÇÜà êð À¹é·» ÇòÚ¯º ÇÂÕ ç¯ é¶ ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ ÃÅ鱧 ÕÆ õìð þ ܯ å¹Ãƺ
ÕïÅ ÁÅ֯׶?
ÇÂÃ å¶ î×𯺠Çëð þܶ êÅö òñ ç¶ ñ¯Õ» å¶ ê¹¾ÇÛÁÅ ÇÜé·» é¶
À¹é·» ò»× ÔÆ ÇÂéÕÅð ÕÆåÅÍ ÇÂé·» 寺 î×𯺠ÃÅÔîä¶ òÅñ¶ ÁÅçîÆÁ»
å¶ ÇÂÔ¯ ùÁÅñ ê¹¾ÇÛÁÅ ÇÜà êð Ãí ñ¯Õ Ծà ê¶ Áð ÁÅÖé ñ¾×¶ ÇÕ
ÃÅ鱧 ÕïÅ Öìð þ ܯ å¹Ãƺ ÇÕïÅ ê¹¾ÛäÅ ÚÅÔ¹§ç¶ Ô¯,; ÇÂà çÅ À¹åð î˺
À¹é·» 鱧 ÇÂÔ Çç¾åÅ ÇÕ íÅÂÆú ùÁÅîÆ ÜÆ ÁÅÖç¶ Ôé ÇÕ ÚÅð ìÅäÆÁ»
é± § Ãí Õ¯ Â Æ ÜÅäçÅ þ êð Ö¾ ì ¶ êÅï º ç¶ ÁÅçîÆÁ» é¶ ÇÂà ìÅå é± §
ê¹¾Ûä å¶ ÜòÅì ç¶ Çç¾åÅ þ Áð Çëð þܶ êÅö ç¶ íÆ Çå§é» ìÅäÆÁ»
ç¶ ×ïÅé å¶ Á×ïÅå Ôé êz§å± å¹Ãƺ å» Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ ç¶ Õæé 鱧 þÚÅ
Õð¯ Áð çï ܯ î˺ ÕïÅ ì¯ñéÅ þÍ ÇÂà Õæé 鱧 ùäÕ¶ Ãíé» é±§ Õ§é»
êð Ô¾æ èð ñ¶ Áð Õ¯ÂÆ éÅ ì¯ñïÅ Áå¶ Ô¾Ãä ñ¾× ׶Í
Üç ÃÅð¶ ç¶ ÃÅð¶ ÇÂéÕÅðÆ êŶ åç î˺ ùÁÅîÆ ÜÆ é±§ ÁÅÖïÅ ÇÕ
ÁÅê çÅ Õæé ܯ ÇÂÔ þ ÇÕ ÃÅð¶ Ãíé» ìÅäÆÁ» é± § ÜÅäç¶ Ôé ܯ
þ Ú Å éÔƺ þ ÇÕªÇÕ î¶ ð ¶ ê¹ ¾ Û ä¶ êð Õ¯ Â Æ íÆ éÔƺ çÃçÅ, ÇÜÃå¶
ùÁÅîÆ ÜÆ çÅ Õæé ÇìñÕ¹ñ Þ±áÅ þ Áð î¶ðÅ ÖïÅñ þÚÅ þÍ
ç¯ÇÔðÅ-êð î˺ ôÅÇÂç í¹¾ñïÅ ÇÂÔ ÁÅÖé ÇòÚ Õ¹Þ¨
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - C@
ôÅÇÂç ùÁÅîÆ ñËé׶ î¶ð¶ Ççñ çÆ ì¹¾Þ¨
éÔƺ ×ïÅå¶ ò¶ç ç¶ ÇÂÔ Ãí ñ¯Õ ÁÜÅé¨
ÇÜÃå¶ î¶ðÆ ìÅå çÅ éÔƺ ÇÂé·» 鱧 Ç×ÁÅé¨
êð ùÁÅîÆ ÜÆ ò¶ç ç¶ Ôé ò¶å¶ Ãðì¾×¨
ÇÜÃå¶ î¶ðÆ ìÅå 鱧 ÁÅÖé Ö¯ñ· Áñ¾×¨
íÅò - îÅñ±î Ô¹§çÅ þ ÇÕ î˺ ÇÂà Ü×·Å í¹¾ñ ÕðçÅ Ô» ÇÕªÇÕ
ÇÜé· » Áéêó· ñ¯ Õ » å¯ º ê¹ ¾ Û çÅ Ô» ï ò¶ ç éÔƺ ÜÅäç¶ Áð éÅ úÔ
Ãðì¾×ï Ôé, ÇÕ§å± Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ Ü¯ ò¶ç ç¶ ò¶åÅ Áð åÆÖä ì¹Çè òÅñ¶
ÇòçòÅé Ôé ÚÅð¶ ìÅäÆÁ» 鱧 ÷ð±ð ÜÅäç¶ Ô¯ä׶, ÇÂà òÅÃå¶ î˺ Ô¹ä
ù Á ÅîÆ ÜÆ å¶ ÔÆ ê¹ ¾ Û çÅ Ô», Áð ÃÅð¶ ÃíÅ é± § ÃçÅ ÖïÅñ ðÖäÅ
ÚÅÔÆçÅ þ ÇÕ î˺ ÕïÅ ê¹¾ÛçÅ Ô» Áð ùÁÅîÆ ÜÆ ÇÂÃçÅ ÕïÅ À¹åð
ç¶ºç¶ ÔéÍ
16 ç¯ÇÔðÅ ÇÂåéÅ Ãí 鱧 ç¾Ãç¶ ê¹¾ÇÛÁÅ ÃÅè± ë¶ðÍ
ç¾Ã¯ ÖÅ Ô¹ä çå ÜÆ ÕïÅ î˺ ÁÅÖ» à¶ð¨31¨
Â¶Ô ñ¯Õ å» î±ó· Ôé éÔƺ ÜÅäç¶ ð§ÚÍ
å¹î ×ïÅå¶ Ô¯ ò¶ç ç¶ ÃîÞ¶ ×Çå êzê¿Ú¨33¨
íÅò - Üç î˺ ÇÕÔÅ ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ ÇÂÔ ñ¯Õ å» ò¶ç Çò¾çïÅ å¶
ÔÆä Ô¯ä ç¶ ÕÅðé î¶ðÆ î¾èî» ìÅäÆ é±§ éÔƺ ÜÅä ÃÕç¶ êz§å± ÁÅê ÔÆ
ç¾Ã¯ ÇÕªÇÕ ÁÅê å» ò¶ç» ç¶ ×ïÅå¶ Ô¯ Áð éÅñ¶ ÁÅê çÆ ÇÂÔ
êz Ç å×ïÅ þ ÇÕ ÚÅð¶ ìÅäÆÁ» é± § Ãí ÜÅäç¶ Ôé, ï íÅò¶ º Ãí éÔƺ
ÇÕ§ å ± ÁÅê å» ÷ð± ð ÜÅäç¶ Ô¯ ò ¯ × ¶ , ÇÂà òÅÃå¶ ÕÔ¯ ÇÕ Ü¯ îË º Ô¹ ä
ì¯ñäÅ ÚÅÔ¹§çÅ Ô» ï ÕïÅ þ?
À¹µåð - íÅÂÆ å¹î ÕÔ¯ å¯ ÃÔÆ Ü¶ å¹îÅðÅ îé¯ðæ þ ÇÜà կ Ôî
ÃîÞ¶º¨
êzôé - ùÁÅîÆ ÜÆ Ü¶ î˺ À¹Ã鱧 ìËÖðÆ ìÅäÆ Õð Çç¾åÅ åç å»
ÃÅð¶ ê¹ðÖ ÃîÞ ÜÅä׶ Çëð ÁÅê ÇòÚ Áð ÇÂé·» ñ¯Õ» ÇòÚ ÕïÅ í¶ç
ðÔ¶×Å? ÇÂà òÅÃå¶ ÁÅê ç¶ðÆ éÅ Õð¯ Û¶åÆ ç¾Ã¯ ܯ î˺ ÕïÅ ÁÅÖäÅ
þ¨
À¹åð -å¹î ìåÅú ܯ å¹î·Åð¶ îé  þÍ íñÅ ÔîÕ¯ À¹Ã ÕÆ ÕïÅ
Öìð þ Üì å¾Õ å¹î ÷ìÅéÆ êz×à éÅ Õð¯×¶¨
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - CA
 êzôé - ùÁÅîÆ ÜÆ ÁÅê å» ÁÅÖç¶ Ã¯ ÇÕ ÃÅð¶ ñ¯Õ ÜÅäç¶ Ôé
êz§å± ÇÂÔ å» ÁÅê 鱧 íÆ Öìð éÔƺ þ Çëð ÇÕà åð·» ÁÅê é¶ ÁÅÖïÅ
ÃÆ ÇÕ Ãí é± § ×ïÅé þ¨
ÇÂà êð ñ¯Õ» é¶ åÅñÆÁ» ìÜÅÂÆÁ» Áð Ãí ×ç ×ç Ô¯ ×ÂË,
êz§å± ܯ À¹é·» ç¶ ìÔ¹å ôðèÅñ± í×å Üé ö ï ÇÚ¾å ÇòÚ î¹ðÞÅǠ׶
Áð ïÚä ñ¾×¶ ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ å» Ô¹ä Õ¹æ»Ç ÁÅÇ ëö¨
À¹åð - å¹î Ãîï ÇòÁðæ éÅ Ö¯ò¯ ܯ åîÅðÆ Ç¾ÛÅ þ ï êz×à
Õð¯ Ôî Õ¯ÂÆ ÂÆôòð éÔƺ ܯ å¹îÅð¶ îé ÕÆ ìÅå êz×à Õð ÃÕ¶º¨
êzôé - ùÁÅîÆ ÜÆ î˺ å» Ãî» ÇòÁðæ éÔƺ Ö¯ ÇðÔÅ êz§å± ÁÅê
ÜÆ À¹åð éÔƺ 綺ç¶, ÇÂà òÅÃå¶ Ü¶ ÁÅê 鱧 Ãîï çÅ ÇñÔÅ÷ þ å»
ïÅ å» À¹åð ç¶ú éÔƺ ÁÅÖ¯ ÇÕ Çå§é ìÅäÆÁ» 鱧 Õ¯ÂÆ éÔƺ ÜÅäçÅ
Áð ÃÅ鱧 íÆ õìð éÔƺ þ, ܯ À¹Ô ÇÕÁÅ Ô¹§çÆÁ» ÔéÍ
À¹ å ð - Ôî éÔƺ ìåÅ ÃÕå¶ ÇÕ å¹ î ÅðË îé î¶ º ÇÕÁÅ þ, Üì
ì¯ñ¯×¶ åì Ôî À¹åð 綺׶Í
êzôé - ùÁÅîÆ ÜÆ ÁÅê å» ÁÅÖç¶ Ã¶ ÇÕ ÃÅðÆÁ» ìÅäÆÁ» 鱧
Ãí Õ¯ÂÆ ÜÅäçÅ þ êz§å± î¶ðÆ îèîÅ ìÅéÆ ç¶ ÚÅð¶ Á¾Öð» 鱧 å» ÁÅêç¶
Ãî¶å Õ¯ÂÆ íÆ éÔƺ ÜÅäçÅ, ÇÜà 鱧 å¹Ãƺ ÁÅê Á§×ÆÕÅð Õðç¶ Ô¯Í
ç¯ÇÔðÅ - ܯ î¶ðÆ ÇÂÕ ÜÆò çÆ Çìé» ìËÖðÆ ìÅåÍ
å¹Ãƺ é ÃîÞ¶ ÃÅè ÜÆ Çëð ÂÆôòð ÇÕÔ í»å¨34¨
íÅò - ò¾â¶ ÁÚðÜ çÆ ìÅå þ ÇÕ Üç î¶ðÆ å¹¾Û ÜÆò çÆ ÇÜÃ
çÅ Áñê ×ïÅé Áå¶ Ãæ±ñ ÃðÆð þ ìÅäÆ é±§ ìËÖðÆ Ô¯ÂÆ å¶ Çìé» Õ¯ÂÆ
éÔƺ ÜÅäçÅ å» ÂÆôòð çÅ Ç×ÁÅé ÇÂÔ ÜÆò ÇÕà åð·» ÃîÞ ÃÕç¶
Ôé, ÇÕªÇÕ ìÔ¹å ÃÅð¶ îÔÅåîÅ é¶ À¹Ã 鱧 ÒÒÁÅêä¶ îéÔÆé ÃòÅîÆÓÓ
Õð Õ¶ Õæé ÕÆåÅ þ, ÇÜà çÅ íÅò ÇÂÔ þ ÇÕ îé Áå¶ êz Å äÅÇçÕ
ç¶ úÔ ðÔå þ ÇÜà çÅ åÅåêðÜ À¹ à çÆ Ãæ± ñ åÅ Ö¿ â é ÇòÚ þ,
Çëð ÇÂÔ íÆ ÁÅÖïÅ þ ÇÕ ÒÒïå¯ òÅÚÅ Çéòðå§å¯ ÁêzÅê îéÃÅ ÃÔÅÓÓ
ÁðæÅå ìÅäÆ À¹Ã 鱧 Õæé éÔƺ Õð ÃÕçÆ Áå¶ îé å¶ íÆ ÁׯÚð
þ, Çëð ùÁÅîÆ ÜÆ ÇÕà åð·» ÃÅìå Õð ÃÕç¶ Ôé ÇÕ ÇÂÔ ò¶ç, ò¶ç
ç¶ î§åz ܯ îé¹¾Ö å¶ Çìé» ÇÕö åð·» ì¯ñ¶ ÔÆ éÔƺ Ü»ç¶ ÂÆôòð é¶ ÁÅÖ¶
ö?
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - CB
ÇÂà òÅÃå¶ ÁÅê çÅ Õæé áÆÕ éÔƺ ÔË, Áð ܯ î˺ ÁÅÖçÅ Ô»
ÇÕ ò¶ ç ìË Ö ðÆ ìÅäÆ Ôé ܯ áÆÕ ÔË , êz § å ± À¹ Ô Õç¶ íÆ éÔƺ ÁŪç¶
ÇܧéÅ ÇÚð ÇÂé·» çÅ À¹ÚÅðé Ãæ±ñ èÅðÆ îé¹¾Ö ç¶ î±Ô¯º éÅ Ô¯ò¶, ÇÂÃ
òÅÃå¶ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ é±§ ÚÅÔÆçÅ þ ÇÕ ÇÂà çÅ À¹åð Á¾ÛÆ åð·» ÇòÚÅð
Õ¶ ç¶ä, ÇÂà êð ÚÅð¶ êÅÇÃÁ» å¶ åÅñÆÁ» ò¾ÜÆÁ», Áð Ãí ÁÅé§ç Ô¯
׶Í
ç¯ÇÔðÅ-ùä Õ¶ ¶à êzÃ§× é±§ ×ÂÆ Ú½ÕóÆ í¹¾ñÍ
îé ÇòÚ ÃîÇÞÁÅ ÃÅè é¶ ×ÇÂÁÅ í¶ç Ãí Ö¹¾ñ·¨35¨
ÇÜà êð éÅñ ÖïÅñ ç¶ ñ¾×¶ À¹åð çËéÍ
Ãí ñ¯Õ» çÆ ò¾ñ ÇêÖ Çª ì¯ñ¶ î¹Ö ìËé¨36¨
ÁÔ¯ ÔîÅð¶ Õæé Õ¶ éÔƺ ÇòÚÅÇðÁŠ¶Í
17 ܯ ÚÔ¹ ÇðÖÆÁ» Õ¯ ÕðÅ ÂÆôòð é¶ À¹êç¶ô¨37¨
íÅò - Üç ùÁÅîÆ ÜÆ ç¶ÖïÅ ÇÕ Ô¹ä àÅñòÅñ éÅñ Õ§î éÔƺ
ÚñäÅ åç ñ¯Õ» ò¾ñ ç¶ÖÕ¶ ÇÂà åð·» À¹åð ç¶ä ñ¾×¶, ÇÕ ÁÃƺ ÁÅêä¶
êÔÇñ¶ ò¾ÖïÅé» ÇòÚ Çþè Õð ÁŶ Ô» ÇÕ ò¶ç ÂÆôòð çÅ ×ÃÅé þ,
Áð ×ïÅé Á×éÆ, òÅï± , ÁÅÇçå Áå¶ Á§ × ðÅ ÚÅð ÇðÖÆÁ» ç¶ Çðç¶
ÇòÚ êzÕÅôå Ô¯ÇÂÁÅ ÃÅÍ ÇÜà 鱧 À¹é·» é¶ ÁÅêä¶ î¹ÖÅðÇì§ç å¶ î§åz ð±ê
ÕðÕ¶ À¹ÚÅðé ÕÆåÅ, ÇÂà ï¹ÕåÆ éÅñ Çþè Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ ÂÆôòð çÅ
×ïÅé ÚÅð¶ ÇðÖÆÁ» 鱧 Ô¯ÇÂÁÅ Çëð ÚÅð¶ ÇðÖÆÁ» 鱧 Üç êz×à ÕÆåÅ
åç ôìç ð±ê Ô¯ Õ¶ î§åð ìä ×Â¶Í ÇÂà òÅÃå¶ ÇÂà çÆ ô§ÕÅ çÅ À¹åð
ÁÃƺ ÁÅêä¶ òÖïÅé» ÇòÚ êÇÔñ¶ ÔÆ Õð ÁŶ ö êz§å± êzåÆå Ô¹§çÅ þ
ÇÕ ÇÂÃ ç¶ ïÅç éÔƺ ÇðÔÅÍ
ç¯ÇÔðÅ - ÇÂà ÁÅÖé å¶ å¹ðå î˺ ÕÔÆ Ã§å 鱧 ìÅåÍ
Ô¹ä À¹µåðÕ¹Þ Çîñ¶×Å î˺ ÜÅÇéÁ» ò¾ÖïÅå¨38¨
êð ÇÂà îÇÔ ÇÂÕ ô§Õ þ À¹êÜÆ îé ç¶ îÅÇÔÍ
ܯ ò¶ç» 鱧 ÂÆà Ǵå ÃÅìå ÕðçÆ é»ÇÔ¨39¨
íÅò - ÇÂà À¹åð 鱧 ùäç¶ ÃÅð î˺ ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ é¶
Ô¹ ä ÁÅêäÅ ÁÃñÆ ðÃåÅ êÕó ñÆåÅ þ, ÇÜÃ å¶ ÁÅôÅ êË º çÆ þ ÇÕ
Ô¹ä î¶ðÅ À¹µåð ê±ðÅ ê±ðÅ ç¶ä׶ êz§ å± ÇÂà Õæé êð íÆ î¶ð¶ ÇÚå ÇòÚ
ô§ÕÔ À¹åê¿é Ô¯ ×ÂÆ þ ÇÕ êÇÔñ¶ ùÁÅîÆ ÜÆ çÆ êzå¾×ïÅ ÇÂÔ ÃÆ ÇÕ
ò¶ç ÂÆôòð çÆ ìÅäÆ Ôé êz§å± Ô¹ä ÇÂé·» é¶ ÁÅêä¶ î±Ôƺ ÇÂÔ ÁÅÖ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - CC
Çç¾åÅ ÇÕ ò¶ç ÂÆôòð çÆ ìÅäÆ éÔƺ Ôé ÇÕ§å± ÂÆôòð çÅ ×ïÅé Ôé,
Áð ìÅäÆ Á×éÆ, òÅï± ÁÅÇçå Áå¶ Á§×zÅ ÁÅÇçÕ ÇÂé·» ÚÅð ÇðÖÆÁ»
çÆ þÍ Ã¯ ò¶ç ê½ðÖï ÁðæÅå îé¹¾Ö ðÚå å» Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ ç¶ Õæé 寺
ÔÆ Çþ è Ô¯ ׶ ÇÕªÇÕ ÇÂñ· » é¶ ÇÂÔ ÃÅð¶ ê¹ Ã åÕ ÚÅð¶ ÇðÖÆÁ» é¶
ìäŶ Õæé ÕÆå¶ ÔéÍ
ç¯ÇÔðÅ-Ô¹ä ÂÆôòð ç¶ ×ïÅé çÅ ê¹ÛçÅ Ô» Çìðå»åÍ
ÇÜÃ å¶ êz×à Ô¯ÇÂÁŠùÁÅîÆ çÅ ÇÃè»å¨40¨
ÕÔ¯ ×ïÅé À¹Ô Çé¾å þ ïÅ þ ïÇ ÁÇé¾åÍ
ê¹é ÂÆôòð þ ÃçÅ ÔÆ Ôå ×ïÅé ÇÜÔ ÇÚ¾å¨41¨
íÅò - ç±ÃðÅ ê¾Ö ܯ ùÁÅîÆ ÜÆ çÅ ÇÂÔ þ ÇÕ ò¶ç ÂÆôòð çÅ
×ïÅé þ ܯ ÚÅð» ÇðÖÆÁ» 鱧 Ô¯ÇÂÁÅ ÃÅ ÇÂà êð î˺ ÇÂÔ êzôé ÕðçÅ
Ô» ÇÕ À¹ Ô ×ïÅé Üç ÚÅð¶ ÇðÖÆÁ» êð Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÅ åç Õ¯ Â Æ Ô¯ ð
ÁÅçîÆ íÆ À¹ à ò¶ ñ ¶ Ãé ïÅ úÔ ÃÅð¶ ÔÆ ÁÅçîÆ Ã¶ ÇÂà çÅ À¹ å ð
êzôé ÇÂà åð·» Ô¯ÇÂÁÅÍ
À¹åð- Ô» Á½ð ÁÅçîÆ íÆ ìÔ¹å öÍ
êzôé - Çëð ÇÂÔ ÕïÅ ÕÅðé þ ܯ À¹é·» ÚÅðÅ êð ÂÆ ÂÆôòð çÅ
×ïÅé À¹åÇðÁÅ Áå¶ ìÅÕÆ ÇçÁ» êð éÅ êz×à Ô¯ÇÂÁÅ?
À¹ å ð - ÂÆôòð Õ¶ ×ïÅé ÕÅ êz Ç å Çì§ ì ô¹ ¾ è Á§ å ÇÔ Õðé î¶ º
íÅÃåÅ þ ÜË Ã Å ÇÕ ô¹ ¾ è Üñ î¶ º ñ ð Ü çÅ êz Ç å Çì§ ì íÅÃåÅ þ ÇÜÃ
êzÕÅô îñé Üñ  ñðÜ ÕÅ êzÇåÇì§ì éÔƺ íÅÃåÅ ÇÂà êzÕÅð îñé
Á§ å ÇÔ Õðé î¶ º ÂÆôòð ÕÅ ×ïÅé êz Õ Åôå éÔƺ Ô¯ å Å þÍ ÇÂà ñƶ
À¹é ÚÅ𯺠ÇðÖÆúÕ¶ Çðç¶ Ã¹¾è æ¶ ÇÜé Õ¯ ÂÆôòð Õ¶ ×ïÅé ÕÅ êzÇåÇì§ì
êó· Ç×ÁÅ êz§å± Á½ð ñ¯Õ¯º Õ¶ Çðç¶ ô¹¾è éÔƺ æ¶ ÇÜà ö éÅ êóŨ
êz ô é - ù Á ÅîÆ ÜÆ ÇòÚÅð Õ¶ ç¾ Ã é ÇÕ ÂÆôòð Áå¶ À¹ à çÅ
×ïÅé Áñê¾×ï þ ïÅ Ãðì¾×ï? ÇÂÃÆ êzÕÅð ÇÂÔ íÆ Õæé Õðé ÇÕ
À¹Ô ×ïÅé Áå¶ ÂÆôòð Çé¾å Ôé ïÅ ÁÇé¾å¨
À¹åð - ÂÆôòð Á½ð ÂÆôòð ÕÅ ×ïÅé Çé¾å þ, ÁÇé¾å éÔƺ þ
ÇÂÃÆ êzÕÅð À¹Ô ÂÆôòð íÆ Çé¾å þÍ
êz ô é - Çëð ܶ À¹ à ÂÆôòð ç¶ ×ïÅé çŠñ ð Ü êz Õ Åô ò»×
ì¹Çè ÇòÚ êzÇåÇì§ì çÆ éïÅÂƺ êðÕÅôå Ô¯ä çŠùíÅòÕ èðîþ å»
À¹ à ò¶ ñ ¶ À¹ Ô Ô¯ ð é» ê¹ ð Ö» ç¶ Á§ å ÇÔ Õðé ÇòÚ êz Õ Åôå Õï¯ º éÅ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - CD
Ô¯ÇÂÁÅ Áð À¹é·» ÔÆ ÚÅð» ç¶ Á§åÔ Õðé ÇòÚ Õﯺ Ô¯ÇÂÁÅ? Çëð úÔ
ÂÆôòð Áå¶ À¹ à çÅ ×ïÅé ÇÂà ò¶ ñ ¶ íÆ þÍ ÇÂà òÅÃå¶ Á¾ Ü Õ¾ ñ ·
Çìé» êó·Å¶ å¶ ÇÂÔ ò¶ç ç¶ î§åð Ôð ÇÂÕ ÁÅçîÆ é±§ ÇÕª éÔƺ ÁÅ
Ü»ç¶ ÇÕªÇÕ ÇÂÔ Çéïî þ ÇÕ ÇÜæ¶ Üñ Ô¯ò¶×Å À¹æ¶ ñðÜ çÅ
êzÇåÇì§ì ÷ð±ð ê¶×Å ÇÂö åð·» ÇÜà Ü×·Å Á§åÔ Õðä þ À¹Ã Ü×·Å
ÂÆôòð çÅ ×ïÅé íÆ Áò¾ ô Ô¯ ä Šܯ × þ ÇÜÃ å¶ Ôð ÇÂÕ ê¹ ð Ö é± §
Çìé» ÔÆ êó·Å¶ å¶ ò¶ç ÁÅÇ ÜÅä¶ ÚÅÔÆç¶ Ôé Çëð ÇÂÔ ÇÕﯺ éÔƺ
ÁŪç¶?
À¹åð - ÇÜà êzÕÅð ô¹¾è Üñ ÇòÚ Ã±ðÜ çÅ êzÇåÇì§ì íÅÃçÅ þ
Áå¶ îñé ÇòÚ éÔƺ Çç¾ÃçÅ ÇÂö êzÕÅð ÇÜé·» ê¹ðÖ» çÆ ì¹Çè ð±ê Üñ
Ãå¯ ×¹ä ÁÅÇçÕ Ãç ×¹ä» ÕðÕ¶ ô¹¾è Ô¯ò¶ À¹Ã ÇòÚ ÂÆôòð ç¶ ×ïÅé
çÅ êzÕÅô Ô¹§çÅ þ êz§å± ÇÜà êzÕÅð îñé Üñ ÇòÚ Ã±ðÜ çÅ ÁÅíÅÃ
18 éÔƺ ê˺çÅ ÇÂö êzÕÅð ðܯ åî¯ ÕðÕ¶ îñé Á§åÔ Õðé ÇòÚ ÂÆôòð
çÅ ×ïÅé éÔƺ íÅÃçÅ ÇÜÃ å¶ Ô¯ðé» îé¹¾Ö» ç¶ Çðç¶ À¹Ã Ãîï ô¹¾è
éÔƺ ö å»å¶ ÂÆôð ç¶ ×ïÅé çÅ ÁÅíÅà éÅ ÇêÁÅ êz § å ± À¹ é · » ÚÅð¶
ÇðÖÆÁ» ç¶ ÇÔðç¶ ô¹ ¾ è Ãé ÇÂÃÆ òÅÃå¶ À¹ é · » ÇòÚ ÔÆ ÂÆôòð çÅ
×ïÅé ܯ ò¶ç þ ï êzÕÅôå Ô¯ÇÂÁÅÍ
êz ô é - íñŠùÁÅîÆ ÜÆ ÁÅê ÇÂÔ ÕÇÔ ÃÕç¶ Ô¯ ÇÕ À¹Ã ò¶ñ¶
å¯ º ñË Õ¶ Á¾ Ü å¾ Õ Õ¯ Â Æ ÇðÖÆ î¹ é Æ Ã§ å îÔÅåîÅ Áå¶ ê¿ Ç âå éÔƺ
Ô¯ÇÂÁÅ ÇÜ çÅ ÇÔðçÅ ô¹¾è Ô¯ò¶Í Ãí ê¹ðÖ Çízôà ì¹Çè ÔÆ Úñ¶ ÁŶ ÔéÍ
À¹åð - ÁÃƺ Õç ÇÕÔÅ þ ÇÕ ÃÅð¶ ñ¯Õ î§ç ì¹Çè Úñ¶ ÁŶ ÔéÍ
ÇÕ§å± ìÔ¹å ÃÅð¶ îÔÅåîŠçÃÅð ÇòÚ Ô¯Â¶ Áð Ôé Áå¶ Ô¯ä׶ ÇÜé·» ç¶
Çðç¶ ÃòÛ Ôé ÇÂà ñÂÆ ÃÅð¶ Õç¶ íÆ î§ç ì¹Çè éÔƺ Ô¯ ÃÕç¶Í
êz ô é - ÁÅê ç¶ Õæé å¶ å» Ô¹ä ÇÂÔ Çþè Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ ÇÜÃ
åð·» À¹Ã Ãîï ÇòÚ ô¹¾è Á§åÔ Õðé òÅñ¶ ê¹ðÖ Ã¶ ÇÂà êzÕÅð Á¾Ü
Õ¾ñ· íÆ Ôé Áð Á¾×¶ 鱧 íÆ Ô¯ä×¶Í å» ÇÂà êð î˺ ¶ԯ ê¹¾ÛçÅ Ô» ÇÕ
ܶ À¹Ã ò¶ñ¶ Ô¯ð ê¹ðÖ íÆ îñé ì¹Çè éÔƺ ö å» À¹é·» ç¶ Çðç¶ ÇòÚ
À¹Ã ìïÅêÕ Çé¾å Ãð±ê ÂÆôòð çÅ ÁÅíÅà À¹ç¯º ÇÕª éÅ ÇêÁÅ Áð
À¹é·» ê¹ðÖ» 鱧 íÆ ÚÅð¶ ÇðÖÆÁ» ò»×±§ ô¹¾è ÇÔðç¶ Ô¯ä ç¶ ÕÅðé Çìé»
êó· Š¶ å¶ ÚÅð¶ ò¶ ç ÇÕª éÅ ÁŠ׶ Áð Á¾ Ü Õ¾ ñ · íÆ À¹ Ô ¯ Çé¾ å
ÂÆôòð çÅ ÁÅíÅà ê¹ðÖ» ç¶ ô¹¾è Çðç¶ ð±êÆ Üñ ÇòÚ ÇÕª éÔƺ ê˺çÅ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - CE
ÇÜà êz Õ Åð À¹ Ô ÁÅê¶ î§ å ð ì¯ ñ ä ñ¾ × ÜÅä? ÇÜà åð· » îñÆé Üñ
ÇòÚ òÆ íÅò¶ º ñ ð Ü çÅ Çéðîñ ÁÅíÅÃ å» éÔƺ êË º çÅ êz § å ± Çëð íÆ
ìÔ¹å ÷ð±ð ÇçÃçÅ þ Áð Çéðîñ Üñ ÇòÚ ê±ðé å½ð êð íÅÃçÅ þ,
ï ÇÂö åð·» ñ¯Õ Á¾Ü Õ¾ñ· îñä ì¹Çè òÅñ¶ íÆ Ôé À¹é·» ç¶ Çðçï»
ÇòÚ ÂÆôòð ç¶ ×ïÅé çÅ ÁÅíÅà ÷ð± ð Ô¯ ò ¶ , êz § å ± íÅò¶ º À¹ Ô Áô¹ ¾ è
ܶԶ ÔÆ î§åð ì¯ñä å¶ Á¾ÛÆ åð·» éÅ ì¯ñ ÃÕä êz§å± ì¯ñ ÃÕä êz§å±
ÇÂåéÅ ÷ð±ð Ô¯ò¶ ÇÕ Çìé» êó·Å¶ å¶ ÔÆ ÁÅ ÜÅä, Áð ܯ ñ¯Õ Çéðîñ
ì¹¾Çè òÅñ¶ Ôé ÜËö ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ Ôé ÇÂé·» ù Çìé» êó·Å¶ å¶ ÚÅð¶
ò¶ç ÁÅê¶ ÁÅÀ¹ä¶ Ü¯× Ôé ÇÕªÇÕ ÇÂÔ Çéïî þ ÇÕ ÇÜæ¶ ô¹¾è Á§åÔ
Õðé þ, À¹æ¶ ÂÆôòð ç¶ ×ïÅé í¶ç çÅ êzÇåÇì§ì ÷ð±ð ê˺çÅ þ êz§å±
ÇÂÔ Ü¯ ç¶Öä ÇòÚ éÔƺ ÁÅªç¶ ÇÂÃ å¶ Çþè Ô¹§çÅ þ ÇÕ ò¶ç ÂÆôòð
ðÇÚå éÔƺ ÇÕ§å± ÇÂÔ ÚÅð» ê¹ðÖ» çÆ ìÅäÆ þÍ
å»å¶ î˺ ÇÂé·» ò¶ç» 鱧 ÚÅð ê¹ÃåÕ» î§éçÅ Ô» ܯ îé¹¾Ö» é¶ ðÚ¶
Ôé ÇÜà åð·» Á¾Ü Õ¾ñ· ç¶ ÁÅçîÆÁ» çÆÁ» ðÚÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» ê¯æÆÁ» ñ¯Õ
êó· ç ¶ Ôé ÇÂà åð· » À¹ é · » ÚÅð¶ îé¹ ¾ Ö » ç¶ ðÚ¶ Ô¯  ¶ ÚÅð¶ ò¶ ç » çÆÁ»
ê¹ÃåÕ» 鱧 íÆ ñ¯Õ êó·ç¶ Ôé ÇÜÃ å¶ éÅ À¹Ô ÂÆôòð é¶ ìäŶ Áå¶
éÅ ÇÂÔ ×¾ñ Áé¹íò Çþè Ô¯ ÃÕçÆ þ ÇÕªÇÕ ò¶ç ç¶ î§åð Û§ç» ç¶
ã§× êð Ôé ï ÂÆôòð ÁÇÜÔ¶ Û§çÅ ì§çÆ ÕðçÅ Õç¶ íÆ Áé¹íò éÔƺ
î§éçÅ å»å¶ ÇÂÔ Ãí îé¹¾Ö» çÆ ÔÆ ÚåðÅÂÆ þÍ
ç¯ÇÔðÅ- î¶ð¶ ÇÂåé¶ ÕÇÔé å¶ ×¶ çå ØìðÅÇÂÍ
¶èð úèð ÞÅÕç¶ À¹µåð ìä¶ éÅ ÕÅǨ42¨
úóÕ é±§ ÇÂÕ Ô¯ð ÔÆ å¯ÇðÁÅ ÃÅ êzç×Í
ÇÜÃ å¶ î˺ îé ÃîÇÞÁŠԯǠ׶ Ôé å§×¨43¨
íÅò - ù Á ÅîÆ ÜÆ çÅ ÇÚ¾ å ÇÂà Ãîï ìÔ¹ å ÔÆ ØìðÅÇÂÁÅ
Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÅ Áð Õ¯ Â Æ Á¾ Û Å À¹ µ åð éÔƺ ìäçÅ ÃÅ ÇÜà êð ÇÂà ìÅå
鱧 Û¾â Õ¶ Ô¯ð ÔÆ ðÃå¶ êË ×Â¶Í Ü¯ À¹ñà Õ¶ î¶ð¶ êð êzôé ü¾Õ ÕÆåÅ
Áå¶ ÇÂà åð·» ì¯ñ¶ ÇÕ ÇÜà åð·» å¹Ãƺ ò¶ç» 鱧 ÂÆôòð ðÚå Ô¯ä¶ êð
åðÕ Õðç¶ Ô¯ Áð ÁÅÖç¶ Ô¯ ÇÕ ÇÂÔ ÂÆôòð ÇÂé·» 鱧 éÔƺ ìäÅ ÃÕçÅ
å» å¹Ãƺ ¶ö åð·» Ü×å çÅ ÕðåÅ íÆ ÂÆôòð 鱧 éÔƺ ÁÅ֯׶ ÇÕªÇÕ
ÇÂÔ Ãæ±ñ êðê¿Ú íÆ ÇéðÅÕÅð ÂÆôòð éÔƺ ìäÅ ÃÕ¶×ÅÍ
ÇÂà çÅ À¹åð î˺ ÇÂåéÅ ÔÆ Çç¾åÅ ÇÕ êÇÔñ¶ Üç ÇÂà çÅ ëËÃñÅ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - CF
Ô¯ ÜŶ×Å åç å¹Ãƺ Ü×å À¹åêåÆ êð íÆ À¹åð êzôé Õð ñËäÅ, ÇÂÃ
é± § ù ä Õ¶ ì¯ ñ ¶ ÇÕ ÃÅé± § å» ÇÂåéÅ ÔÆ ÁŪçÅ þ ܯ å¹ Ô Åé± § ù ä Å
Çç¾ å Å þ ÇÜà êð îË º ÇÕÔÅ ÇÕ Ü¯ ÁÅê é¶ ÁÅÖïÅ þ ï áÆÕ áÆÕ
À¹ µ åð éÔƺ þ ÇÜà êð ÕÇÔä ñ¾ × ¶ ÇÕ ìà ܯ ÃÅé± § ÁŪçÅ þ ï
À¹µåð ç¶ Çç¾åÅ þÍ
ÇÂåéÆ ×¾ñ ùä Õ¶ ê¿âå Á×éÆ Ô¯åðÆ ÇÜà çÅ éŪ À¹Ã
Ãîï ÇÃòðéÅÇÂä ÃÆ Áð Á¾ Ü Õ¾ ñ · ÇÜÃ é± § ñ¯ × Ã¾ å ïÅé§ ç Á×éÆ
Ô¯åðÆ Ã¾çç¶ Ôé, Öó·¶ Ô¯ Õ¶ ì¯ñ¶ ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ é¶ ÇÂé·» ç¶ Õæé çÅ
À¹µåð éÔƺ Çç¾åÅ Õ¶òñ àÅñ òÅñ Õð ðÔ¶ Ôé ÇÜÃ å¶ î¶ð¶ òñ¯º Ôà
Õ¶ À¹Ã éÅñ Þ×ó ê¶ Áð ×¹¾Ã¶ Ô¯ Õ¶ ÕÇÔä ñ¾×¶ ÇÕ åË鱧 ÕïÅ Öìð
þ ܯ ÇÂÃé¶ ÇÕÁÅ ÁÅÖïÅ þ? ÇÜà êð À¹Ã é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ î˺ ÜÅççÅ Ô»
19 ܯ ÇÂé·» é¶ ÇÕÔÅ þ Áð ܯ À¹Ã çÅ ÁÅêé¶ À¹µåð Çç¾åÅ þ ÇÕ§å± À¹åð
ÁÅê çÅ áÆÕ éÔƺ þ, ÇÂà êð ìÔ¹å ×¹¾Ã¶ Ô¯ ׶ Áð À¹é·» 鱧 ÁÅÖé
ñ¾×¶ ÇÕ å¹Ãƺ ÔÆ ç¾Ã¯ ܯ ÇÂÃ é¶ ÕïÅ ÇÕÔÅ þ Áð î˺ À¹Ã çÅ À¹åð
ÇÕÁÅ Çç¾åÅ þÍ Üç ÇÂÔ Þ×óÅ Ô¯ð ÔÆ ÇÛó ÇêÁÅ åç î˺ ÇÕÔÅ ÇÕ
ùÁÅîÆ ÜÆ ÁÅê ÇÂé·» éÅñ éÅ Þ×ó¯ ÇÕªÇÕ À¹åð êzôé å» î¶ðÅ Áð
ÁÅê çÅ þÍ Ã¯ ܯ ÁÅê çÅ ÇÃè»å þ ï îË鱧 ÁÅÖ¯, ÇÜà êð À¹Ô ì¯ñ¶
ÇÕ ÁÃƺ å» Ü¯ ÁÅÖäÅ ÃÅ ÁÅÖ Çç¾åÅ ÇÜà êð î˺ ÇÕÔÅ ÇÕ ÁÅê Õ¹Þ
ÃÅìå éÔƺ Õð þ Õ ¶ Áð îË º ÁÅê ù ÃÅìå ÕðÕ¶ ÇçÖÅ Çç¾ å Å þ ÇÕ
ò¶ç îé¹¾Ö» ç¶ ðÚ¶ ԯ¶ ÔéÍ
ÇÂåé¶ Þ×ó¶ êð ÚÅð¶ êÅÇÃÁ» å¶ åÅñÆÁ» òÜ êÂÆÁ» Áð Ãí
ì¯ñ À¹á¶ ÇÕ ÃÅè± é±§ À¹åð ç¶äÅ éÔƺ ÁÅÇÂÁÅ ÇÜà êð çèïÅ êË ×ÂÆ
Áð Ãí ÖñÕå ÁÅê¯ ÁÅêä¶ Øð» é± § ÚñÆ ×ÂÆ Áå¶ ÁÃƺ íÆ ò¾ â ¶
ÁÅé§ç ê±ðìÕ ÁÅêä¶ îÕÅé êð ÁŶÍ
ç¯ÇÔðÅ - ÇÂÔ ç±ÜÅ þ î¹¾ÞçŠܯ Ô¯ÇÂÁÅ êzç×Í
ùäé¶ ÔÅð¶ ñ¯Õ ö ԯ¶ îé ÇòÚ ç§×¨44¨
À±ÁÅ ìÅÂÆ Õð ׶ å篺 çå ÜÆ ÁÅêÍ
þå ÁÅÖÇçÁ» î¹¾Þ é±§ ñ¾×¶ éÅ Õ¯ÂÆ êÅê¨45¨
ܯ ÇÂà ÇòÚ Õ¹Þ ô¾Õ þ å» Úñ À¹Ã Õ¶ð;
À¹µåð î¶ð¶ Õæé çÅ ç¶òé ԯǠçñ¶ð¨46¨
ÇÜÃ å¶ Ã¾ÚÆ Ô¯Ç Ü× ÇÂÔ ñ¯Õ» çÆ ×¾êÍ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - CG
 ×¹ð± ÇÜé·» ç¶ à¾êé¶ Ú¶ñ¶ ÜÅé Ûó¾ê¨47¨
êð î˺ ÜÅäÅ Ãí ù ÇÂé îÇÔ éÅÔƺ Õ¯ÇÂÍ
î¶ð¶ ÇÂà êzÃ§× çÅ Ö¿âé Õð ÔË Ü¯Ç¨48¨
åÆÜÆ ò¶ð çÅ êzôé¯åz :
ç¯ÇÔðÅ-Ô¹ä åÆÜÅ íÆ Ã¹ä ñò¯ ܯ Ô¯ÇÂÁÅ Çòðå»åÍ
î¹Õå ê¾Ö êð ê¹¾ÛéÅ ÕÆåÆ Ô¯Ç ÇÂÕ»å¨1¨
åÆÃðÆ ò¶ð ùÁÅîÆ ÜÆ ðÅÇ î¶ñÅ ðÅî ÃÅÇÔì ç¶ åÅñÅì À¹êð
À¹åð¶ Üç îË鱧 Öìð Ô¯ÂÆ ÇÕ Ô¹ä À¹ÔÆ îÔÅåîÅ ë¶ð ÁŶ Ôé î˺ úæ¶ ÔÆ
ê¹¾ÜÅ êz§å± À¹Ã ò¶ñ¶ î˺ ÇÂÕ¾ñÅ ÔÆ Ã»Í
Üç î˺ êÀ¹óÆÁ» Úó· Õ¶ Ç×ÁÅ å» ÇÕÁÅ ç¶ÇÖÁÅ ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ
×ñÆÚ¶ êð åÕÆÁÅ ñ×ÅÂÆ ìË á ¶ Ôé Áð À¹ é · » ç¶ êÅà ÇÂÕ ì§ × ÅñÆ
ìÅì± ìËáÅ þ Áð ç¯ Çå§é ð¶ñ ç¶ Ô¯ð ê¿ÜÅìÆ ìÅì± Ôé ÇÜé·» éÅñ Õ¹Û
À¹µåð êzôé Õð ðÔ¶ Ôé êð úÔ Ãí Ãå ìÚé ÔÆ À¹ÚÅðç¶ Ôé Áå¶
Á¾×¯º Õ¹Þ À¹åð éÔƺ Çç§ç¶Í
î¶ ð Å Á¾ × ¶ çÅ ÔÆ âð ñ¾ æ Å Ô¯ Ç ÂÁÅ ÃÆ ÇÜÃ å¶ ÇéðíË Ô¯ Õ¶ ÜÅ
ìËáÅ Áð Õ¶òñ ÇÂåéÅ ÔÆ ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ Ã§å ÜÆ ÁÅê Á¾Û¶ þº ÇÜà çÅ
À¹µåð À¹é·» é¶ ÇÂÔ Çç¾åÅ ÇÕ ÒÒÁÅê íÆ ÁÅé§ç þºÓÓÍ
çà չ Çî§à î×𯺠î˺ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ Ã§å ÜÆ ÕÅðé òÅç Áð ò¶ç
ÇòÖï êð å» î¶ ð Å ÁÅê éÅñ À¹ µ åð êz ô é Ô¯ ü¾ Ç ÕÁÅ þ êz § å ± Ô¹ ä
î¹ÕåÆ ç¶ ìÅð¶ ÇòÚ ê¹¾ÛéÅ ÚÅÔ¹§çÅ Ô» ÇÕ ÁÅê çÅ ÇÕÁÅ ÇÖÁÅñ þ?
ç¯ÇÔðÅ - ùäç¶ ÔÆ ÇÂà ׾ñ 鱧 ì¯ñ¶ îé ØìðÅÇÂÍ
ÜÅåÅ ÃÅ鱧 ÁÅêäÆ úÔ¯ ò¾âÆ ìñÅǨ2¨
ÒÒê¹¾Û ñò¯ úÔ íÆ å¹Ãƺ êð î˺ Þ×ó±§ éÅÇÔÍ
ÁÅêä¶ ÇéÃÚ¶ 鱧 Õ𱧠ÒÒêz×à Ãí Õ¶ î»ÇÔÓÓ¨3¨
ÇÜà êð î˺ Çëð ÇÂÔ ÕÔÆ ÇÕÁÅ Þ×ó¶ ÕÆ ìÅåÍ
À¹µåð êzôé ÃçÅ å¶ Çìé ìÅåé êð ÁÅå¨4¨
íÅò - Üç îË º î¹ Õ åÆ ç¶ êz à § × êð ê¹ ¾ Û äÅ ÚÅÇÔÁÅ åç ÇÜÃ
åð·» Á¾× çÆ âðÆ àÇàÁÅé¶ å¶ âðçÆ þ ÇÂö åð·» âÅÕàð ðÔÆî Ö» çÆ
Õ¯áÆ å¶ âð¶ ԯ¶ ùÁÅîÆ ÜÆ ÁÅÖé ñ¾×¶ ÇÕ î˺ å¹ÔÅⶠéÅñ Þ×óÅ éÔƺ
Õð»×Å êð ÁÅêäÅ ÇéôÚÅ ç¾Ã»×Å ÇÕ î¹ÕåÆ ç¶ ÇòÖï ÇòÚ ÇÕÁÅ þ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - CH
ÇÜà çÅ À¹ å ð îË º ÇÂåé» ÔÆ Çç¾ å Å ÇÕ Þ×ó¶ çÆ Õ¯ Â Æ ìÅå éÔƺ þ
ÇÕ§å± ÇÂé·» êzç׻ êð ÃçÅ å¶ À¹åð êzôé Ô¹§ç¶ Úñ¶ ÁŶ ÔéÍ Ã¯ î˺
Õ¯ÂÆ éòƺ ìÅå éÔƺ ê¹¾ÛçÅ êz§å± î˺ ÁÅê ç¶ ÇéôÚ¶ ÇòÚ ÇÜæ¶ ÁÅêäÆ
ì¹Çè Áé¹ÃÅð çÃÅ êÅò»×Å À¹æ¶ ÷ð±ð ê¹¾Û»×Å ÇÕ ÇÂÔ ÇÕà åð·» þÍ
ç¯ÇÔðÅ - ÇÂåéÆ Ã¹ä Õ¶ ìÅå 鱧 î§é ׶ î¹ðÞÅÇÂÍ
ÁÅÖé ܯ Õ¹Þ î¹¾Þ é±§ ÁÅò¶ çÀ±º ùäÅǨ5¨
ÇÂÃ å¶ Á¾×¶ î˺ ÇÕÔÅ ÒÒå¹îð¶ îå îÇÔ î¯ÖÍ
ÕÔ¯ ÇÕä Çòè þ ÇñÖÆ Ü¯ ÃîÞ¯ Çéðç¯ÖÓÍ
íÅò - Üç À¹é·» é¶ ÁÅÇ×ÁÅ ç¶ Çç¾åÆ åç î˺ ê¹¾ÇÛÁÅ ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ
ÜÆ ÁÅê ç¶ îå ÇòÚ î¹ Õ åÆ çÅ ÇÕÁÅ Ãð± ê þ Áå¶ À¹ à çÅ ñ¾ Ö ä
ÇÕÁÅ þ?
ùÁÅîÆ ÜÆ é¶ À¹åz Çç¾åÅ ÇÕ î¹ÕåÆ çÅ Áðæ Û¹¾à ÜÅäÅ þÍ
20 ÇÂà êð î˺ ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÔ å» î¹ÕåÆ êç çÅ Áðæ þ êz§å± î¶ðÅ
åÅå êðÜ ê¹ ¾ Û ä çÅ ÇÂÔ þ ÇÕ Û¹ ¾ à äÅ ÇÕÁÅ òÃå± þ Áå¶ ÇÕé· »
ìÅå» å¶ Û¹¾àäÅ þÍ
ÇÂà çÅ À¹åð ùÁÅîÆ ÜÆ é¶ ÇÂÔ Çç¾åÅ ÇÕ Û¹¾àä òÅñÆ òÃå±
ÜÆòÅåîÅ þ Áð Û¹¾àäÅ ç¶Ô ÇòÚ¯º þ ÇÜÃ å¶ ÜÆò ç¶ ç¹¾Ö» çÆ
éÇòðåÆ Ô¹§çÆ þÍ
ÇÂà êð î˺ ÇÂÔ ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ ÜÆò ÇÕà 鱧 ÁÅÖç¶ Ôé Áå¶ ÇÕÁÅ
ÃðÆð ç¶ ÇåÁÅ× çÅ éÅî ÔÆ î¹ÕåÆ þ? ÇÕ§å± Ü¶ ÇÂÔ¯ ÁÅê çÅ îå þ
å» ÇÂÔ ÚÅð òÅÕ îå òÅñ¶ íÆ î§éç¶ Ôé ÇÕ îð Ç×ÁÅ å» î¹ÕåÆ êÅ
ñÂÆ Çëð ÁÅê Áå¶ ÚÅð òÅÕ îå ÇòÚ ÇÕÔÅ í¶ç þ?
ÇÂà Õæé êð ïÚä ñ¾×¶ Áð ÚÅð ê¿Ü Çî§à î×𯺠ì¯ñ¶ ÇÕ ÜÆò
À¹ à ñ Ö î å¶ Ú¶ å é òÃå± çÅ éÅî þ ܯ ÇÂÃ ç¶ Ô Æ çÆ ÁÇíîÅéÆ þ,
Áð ÚÅð òÅÕ îå òÅñ¶ éÅÃåÕ Ôé ÇÕªÇÕ À¹Ô ò¶ç 鱧 éÔƺ î§éç¶Í
Çëð î˺ ê¹¾ÇÛÁÅ ÇÕ Üç ÜÆò ÇÂà ç¶Ô 鱧 ÇåÁÅ× ç¶ºçÅ þ åç
ÇÂÃ ç¶ ÁÇíîÅé å¶ ðÇÔå Ô¯ Õ¶ Çëð ÇÕÁÅ ð± ê ð¾ Ö çÅ þ Áð ÇÕæ¶
ðÇÔ§çÅ þ?
ÇÂö å𷻠ܯ ÚÅð òÅÕ éÅÃåÕ Ô¯ Õ¶ îðé 鱧 î¹ÕåÆ ÁÅÖç¶ Ôé
ïÂÆ ÁÅê ò¶ç ç¶ î§éä¶ òÅñ¶ ÁÅÃåÕ î§éç¶ Ô¯ Çëð ÁÅê Áð À¹é·»
ÇòÚ ÇÕÔÅ í¶ç þ, ÇÕªÇÕ î¹ÕåÆ ê¾Ö å» ç¯é» çÅ Õ¾áÅ ÔÆ þÍ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - CI
 ÇÂà çÅ À¹ å ð ÇÂÔ Çç¾ å Å ÇÕ ÜÆò çÅ Ãð± ê úÔ¯ ðÇÔ§ ç Å þ ܯ
ç¶Ô ÇòÚ ÃÅ êz§å± ùå§åz Ô¹§çÅ þ ÇÂà òÅÃå¶ ÇÜà Ü׷ŠǾÛÅ Ô¹§çÆ þ
úæ¶ ðÇÔ§çÅ þÍ
ÚÅð òÅÕ ÜÆò çÅ éÅÃ î§ é ç¶ Ôé êz § å ± ÁÃƺ éÔƺ î§ é ç¶ ÇÂÔ¯
ÃÅⶠÇòÚ Áð À¹é·» ÇòÚ í¶ç þÍ
ÇÂà êð î˺ ÇÕÔÅ ÇÕ Ü¶ úÔ¯ ÜÆò ç¶Ô ÇåÁÅ× Õ¶ íÆ úö åð·»
ðÇÔ§çÅ þ å» À¹Ã 鱧 ÁÅêäÅ ×ïÅé Ô¹§çÅ þ ÇÕ éÔƺ Áð ÇÂÔ ÜÅé
ÃÕçÅ þ ÇÕ éÔƺ ܯ î˺ ëñÅéÅ ÜÆò Ô»?
ÇÂö êz Õ Åð ÚÅð òÅÕ íÆ ÜÆò çÅ éÅà éÔƺ î§ é ç¶ ÇÕ§ å ± À¹ Ô
ÜÆò çÅ êðÅç¹ ð íÅò å¾ å » ÇòÚ î§ é ç¶ Ôé Áð úÔ ÇÂÔ ÁÅÖç¶ Ôé
ÇÕ ÜÆò ÇÂÕ êzÕÅð çÆ Ú¶åéŠþåÅ þ ܯ å¾å» ç¶ ÇîñÅê éÅñ
À¹åê¾å Ô¯ Ü»çÆ þÍ ÇÜà åð·» Ú±éÅ Õ¾æÅ êÅé ÇîñÅªç¶ å¶ ñÅñ ð§×
À¹ å ê¾ å Ô¯ Ü»çÅ þÍ Ã¯ ÇÂÃ å¶ ÇÂÔ êÅÇÂÁÅ Ü»çÅ þ ÇÕ À¹ Ô ¯ ÜÆò
çÅ êðÅç¹ ð íÅò å¾ å » ÇòÚ î§ é ç¶ Ôé, Áð ÇÂé· » ç¶ Çòï¯ × å¶ À¹ Ã
çÅ ñï î§éç¶ Ôé êz§å± éÅà ÇÂÕ Ô¯ð êçÅðæ þ ܯ òÃå± çÆ
ÁÃñÆÁå 鱧 ÔÆ ç±ð Õð 綺çÅ þ ï ÇÂÔ ÚÅð òÅÕ çÅ åÅåêðÜ éÔƺ
þÍ
ùÁÅîÆ ÜÆ ÁÅÖïÅ ÇÕ å¹ÔÅⶠêÇÔñ¶ êzôé çÅ À¹åð å» ÇÂåé»
ÔÆ þ ÇÕ À¹Ã ÜÆò ÁÅåîŠ鱧 ×ïÅé ðÇÔ§çÅ þ; ÇÕªÇÕ ×ïÅé Ú¶åé
ÜÆòÅåî» çÅ èðî þ ÇÂà òÅÃå¶ Üó· ç¶Ô ç¶ åïÅ× î×𯺠À¹Ô¯ Ú¶åé
×ïÅé Ãð±ê þÍ ç±Ãð¶ êzôé çÅ ÇÂÔ À¹åð þ ÇÕ ÃÅâÅ åÅåêðÜ ÚÅð
òÅÕ îå ÇòÚ ÜÆò çÅ éÅà î§éä å¶ À¹Ã çÅ ÁíÅò Á§×ÆÕð þ, ï
ÁíÅò ÚÅð êzÕÅð çÅ Ô¹§çÅ þ, êzÅ×Å íÅò, êz豧ÃÅ íÅò, Á§éï¯ Á§äïÅ
íÅò Áå¶ Áåï§å íÅò ï ÚÅð òÅÕ íÆ ÇÂé·» ÇòÚ¯º ÔÆ ÜÆò çÅ
ÁíÅò î§éç¶ Ôé ï ÁíÅò íÆ ÇÂÕ êzÕÅð çÅ éÅî ÃîÇÞÁÅ Ü»çÅ þ
ÇÜà 鱧 ùä Õ¶ î˺ ÇÂÔ ÁÅÖïÅ :
ç¯ÇÔðÅ - Ú¶åé Ô¶å± ×ïÅé çÅ éÔƺ Ãðì çŠþåÍ
ùÖêå îÇÔ éÇÔ ÜÅäçÅ ÁÅêä¶ Øð çÆ ×¾å¨7¨
íÅò - ì¶ô¾Õ ùÁÅîÆ ÜÆ é¶ ÜÆòÅåîŠ鱧 ×ïÅé Ãð±ê ÁÅÖ Õ¶
ÇÂÔ Çþ è ÕÆåÅ þ ÇÕ ÒÒî¹ Õ å Ô¯ Õ¶ Ó Ó Áðæ ç¶ Ô é± § ÇåÁÅ× Õ¶ íÆ
ÇÂà 鱧 ×ïÅé ðÇÔ§çÅ þ êz§å± ÇÜà êð Ô¶å± Õ¶òñ ÒÒÚ¶åé Ãð±êÓÓ Ô¯ä
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - D@
çÅ ÔÆ Çç¾åÅ þ êz§å± Üç ÇòÚÅð Õ¶ ç¶ÇÖÁÅ Ü»çÅ þ å» ÇÂà ç¶Ô ç¶
ÇòÚ ðÇÔ Õ¶ íÆ Ú¶ å é Ãð± ê ÁÅåîÅ þ ×ïÅé ç¶ ÃÅèé Á§ å ÔÕðä
Áå¶ ×ïÅé ǧ ç z Æ Á» å¶ Çìé» Õ¯ Â Æ ×ïÅé éÔƺ êÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÇÜÃ
çÅ Ççzôà»å دð éƺç Áå¶ î±ðÛÅ þ ÇÕªÇÕ ÇÂé·» ç¯é» ÔÅñå» ÇòÚ
ÜÆò Áܶ ç¶ Ô é± § íÆ éÔƺ ÇåÁÅ×çÅ å» íÆ ÁÅêä¶ ×ïÅé é± § Û¾ â
ìË á çÅ þ Çëð Üç ÇÂÃé¶ îð Õ¶ ÇÂÃ ç¶ Ô Æ éÅñ¯ º ÃÅðÅ ÔÆ Ãì§ è å¯ ó
ñÆåÅ êð ÇÂÔ ç¶Ô íÆ ÃÅó Õ¶ ùÁÅÔ Õð Çç¾åÆ Çëð ÇÂà 鱧 Ç×ÁÅé
Õç ðÇÔ ÃÕçÅ þ? ç¹ðÜé å¯Ö éïÅÇ ÕðÕ¶ ܯ ÇÂà ìÅå 鱧 î§é íÆ
ñÂƶ å» î˺ ÇÂÔ ê¹¾ÛçÅ Ô» ÇÕ ë¶ð À¹Ô ×ïÅé òÅñÆ ÁÅåîÅ ÇÕæ¶
ðÇÔ§çÆ þ?
Çëð À¹Ã ò¶ñ¶ î˺ ÇÂÔ íÆ ÇÕÔÅ ÇÕ Ã§å ÜÆ ÁÅê é¶ ÁíÅò» ç¶
21 éŪ Ç×ä Õ¶ ç¾Ã Çç¾å¶ êz§å± ÁÅê ÇÂÔ å» ç¾Ã¯ ܯ ÇÂé·» ÇòÚ¯º ÜÆò çÅ
ÇÕÔóÅ ÁíÅò ÚÅð òÅÕ êð ñ×Åú׶ ÇÕªÇÕ êzÅ×Å íÅò å» ÜÆò 鱧
ÁéÅçÆ Çþè Õð¶×Å ÜËÃÅ ÇÕ Çåñ» ÇòÚ å¶ñÔ¹§çÅ þ, ï Õ¶òñ À¹Ã ç¶
êðÅç±ð ÔÆ éÔƺ Ô¹§çÅ ÇÕ§å± ÁÃñ ÇòÚ À¹Ô À¹åêå éÔƺ ÇÕÔÅ Ü»çÅ
Áå¶ Çåñ» ÇòÚ ÁéÅçÆ ÚñïÅ ÁŪçÅ þ, ÇÂö åð·» ÜÆò íÆ ÇÂé·»
å¾å» ÇòÚ ÁéÅçÆ ÁÅê ù î§ééÅ ê¶×ÅÍ
Çëð ܯ êz豧ÃÅ íÅò î§é¯×¶ å» Çî¾àÆ ç¶ ÇòÚ¯º ØóÅ À¹åê¾å Ô¯ Õ¶
íÜé çÆ éïÅÂƺ ÃÅçÆ ô»å î§ééÅ êò¶×Å êz§å± ÇÂÔ íÆ ÕÅðé ÇòÚ
ÕÅðÜ çÅ ñË Ãð±ê þÍ ÇÕ§å± òÃå± çÅ éÅî éÔƺ þ ÇÕªÇÕ ÇÕö òÃå±
çÆ ôÕñ ìçñé éÅñ À¹ Ã ç¶ Ãð± ê çÅ éÅà éÔƺ Ô¹ § ç Å ÇÂÃ å¶ íÆ
ÜÆò çŠܯ ÁÃñÆ îÅçÅ þ À¹Ã ÚÅð òÅÕ îå ÇòÚ ÁÅêç¶
ÕæÅé¹ÃÅð éôà éÔƺ î¾éïÅ Ü»çÅÍ
Á§éï¯ Á§éïÅ íÅò å» Øó¶ Áð Õ¾êó¶ ò»× ÁÅê ÚÅð òÅÕ îå
ÇòÚ î§ é ÔÆ éÔƺ ÃÕç¶ ÇÕªÇÕ ÇÜà åð· » Øó¶ ÇòÚ Õ¾ ê ó¶ çÅ Áð
Õ¾ ê ó¶ ÇòÚ Øó¶ çÅ ÁíÅò þ ÇÂö åð· » å¾ å » ÇòÚ ÜÆò çÅ Áå¶
ÜÆò ÇòÚ å¾ å » çÅ ÁíÅò î§ é é¶ å¶ ç¯ Çí§ é êçÅðæ» ÃîÞ¶ ÜÅä׶ ,
ÇÂà òÅÃå¶ ÚÅð òÅÕ îå òÅñ¶ ÜÆò çÅ éÅô î§ é ç¶ Ôé ÇÂÔ Õæé
Áé×å Ô¯ ÜŶ × Å, ÇÕªÇÕ ÁÅêç¶ Õæé Áé¹ Ã Åð ÜÆò ÇòÚ Çí§ é
êçÅðæ þÍ
ÇÂÃ å¶ Á¾×¶ Áåï§åÅ íÅò ܯ ÃÔ¶ ç¶ Çç׻ ò»× ÃçÅ ÔÆ Áþå
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - DA
þ À¹Ô å» ÚÅð òÅÕ îå ÇòÚ ÁÅê î§é ÔÆ éÔƺ ÃÕç¶ ÇÕªÇÕ ÚÅð
òÅÕ ÜÆò å¶ ÁËÃÅ ÇÂéÕÅðÆ éÔƺ þ, ÇÂà òÅÃå¶ ÁÅêçÅ ÁíÅò» ç¶
ÁÅÖé êð ïåé ÕðéÅ Ãí ÁËò¶º Ç×ÁÅÍ
êz § å ± ù Á ÅîÆ ÜÆ åÅÂƺ ïÅç ðÔ¶ ܯ î¶ ð Å êz ô é ÚÅð òÅÕ Áå¶
ÁÅê ç¶ î¾ å ÇòÚ Â¶ Õ åÅ Õðé å¶ ò¶ ç » ç¶ î§ é é¶ Áð éÅ î§ é é¶ êð
éÔƺ ÃÅ ÇÕ§ å ± î¶ ð Å å» ÇÂÃ ê¾ Ö ÇòÚ ÃÅ ÇÕ îð¶ å¶ î¹ Õ åÆ å» ÚÅð
òÅÕ íÆ î§éç¶ Ôé Çëð ÁÅê çÅ À¹é·» ç¶ îå 寺 ÕïÅ í¶ç þ? À¹µåð
ÇÂà çÅ ç¶äÅ Ü¯× ÃÅ Ô¯ð ÁíÅò» çÆ ÁËæ¶ Õ¯ÂÆ ÇÂåéÆ ñ¯ó éÔƺ ÃÆ
ÇÂà òÅÃå¶ ÁÅê Õ¯ÂÆ ÇÂé·» ìÅå» çÅ À¹µåð ç¶ò¶Í
ç¯ÇÔðÅ - ùäç¶ ÇÂåéÆ ìÅå 鱧 ԯ¶ ÃÅè ÔðÅéÍ
ÁÅÖé ÇÂÔ ÕÆ îÅÇðÁÅ ÇÂÃ é¶ ü¾Õ å¹ëÅé¨8¨
îé ÇòÚ Á¾ÛŠïÚÕ¶Çëð ì¯ñ¶ Ôá éÅñ
ÇÂà çÅ À¹åð íÆ Ã¹ä¯ Áì å¹î éÅñ ÖïÅñ¨9¨
íÅò - ÇÂà êð Õ¹ÛÕ ×¹¾Ã¶ Ô¯ Õ¶ Áð î¾æ¶ ò¾à êÅ Õ¶ ì¯ñ¶ ÇÕ Ü¶
À¹Ã î¹Õå ÁÅåîŠ鱧 ×ïÅé éÅ Ô¯ò¶ å» î¹ÕåÆ ç¶ Ã¹Ö é±§ ÇÕà åð·»
í¯×¶, ÇÂà òÅÃå¶ À¹Ã ù ×ïÅé î§éäÅ ê¶×ÅÍ
ç±ÃðÅ À¹Ô ǾÛÅ èÅðÆ Ô¹§çÅ þ ÇÜà Ü×·Å ÚÅÔ¶ úæ¶ ðÇÔ ÃÕçÅ
þ, Áð ÇÂÔ ÃÅðÅ ìzÔî§â À¹Ã ç¶ ÃËð Õðé ñÂÆ Ö¹¾ñ·Å þÍ
ç±Ãð¶ êzôé çÅ À¹åð ÇÂÔ þ ÇÕ ÚÅð òÅÕ îå ÇòÚ î¹Õå ÜÆò
çÅ ê¹ é ð Üéî éÔƺ î§ Ç éÁÅ êz § å ± ÃÅⶠîå ÇòÚ î¹ Õ å ÜÆò î¹ ó Õ¶
Üéî ñ˺çÅ þ, Üç À¹ÃçÅ î¹ÕåÆ çÅ ÁÅé§ç í¯×éÅ ê±ðÅ Ô¯ Ü»çÅ ÔËÍ
ç¯ÇÔðÅ - ÇÂà 鱧 ùäÕ¶ Ô¯ÇÂÁÅ î˺ ÁÇå îÇéÔ ÔðÅéÍ
ÇÂÔ ÕÆ Ã¹ÁÅîÆ ÁÅÖïÅ ÁêéÅ íÅðÅ ×ïÅé¨10¨
¶ԯ ܶÔÆ ìÅå å» Õðç¶ éÔƺ ÁÜÅéÍ
ÁÜ åÆÕ éÅ ò¶ç ÇòÚ éÅ çðôé ê¯ðÅé¨11¨
î˺ ÇÂà À¹åð 鱧 ùäÕ¶ ò¾âÅ ÔÆ þðÅé Ô¯ÇÂÁÅ Áð ïÚé ñ¾×Å ÇÕ
ÇÂé·» é¶ ÇÂÔ Øð çŠקã å¹¾ê ÇÕ毺 ܯó ñÆåÅ þ ÇÕªÇÕ ÇÂà åð·»
çÅ ÜÆò çÅ íàÕéÅ Áð î¹ Õ å Ô¯ Õ¶ ë¶ ð úö ç¹ ¾ Ö Ã¹ ¾ Ö ç¶ Øð ç¶ Ô
ÇòÚ ÁÅÀ¹éÅ ÇÂé·» ò¶ç ôÅÃåz ê¹ðÅé Áå¶ ô§ÕðÅÚÅðï ÜËö îÔÅåîÅ é¶
ÇÕå¶ òÆ éÔƺ î§éïÅ Áð ÁܶÔÅ ï¹ÕåÆ À¹ÕåÆ Çòð¹¾è îå Á¾Ü å§Õ
ÇÕö íÆ ÁÅÚðï òñ¯ º éÔƺ ù Ç äÁÅ, ï ÇÂé· » é¶ ÕïÅ Õ¹ ¾ Û ó ÇòÚ¯ º
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - DB
×¹ñ¶ñÅ îÅÇðÁÅ ÇÜà çÅ Õ¯ÂÆ Ã¹ð êåÅ éÔƺ þÍ
êz§å¹ Çëð íÆ î˺ ÇÂÔ ÁÅÖïÅ ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ ÁÅê çÅ ÇÃè»å ÃÅð¶
ê¹ðÅä¶ ò¶ç î§éé òÅñ¶ ÇðÖÆÁ» î¹éÆÁ» ç¶ À¹ñà Áð ï¹ÕåÆ ÔÆé þ,
ÇÜà êð î˺ ÇÂåéÅ Çëð êzôé ÕðçÅ Ô» ÁÅê À¹µåð èÆðÜ éÅñ ç¶ò¯Í
êÇÔñ¶ î¹ÕåÆ çÅ Ã¹Ö ÕïÅ òÃå± þ ÁðæÅå ÇÂÔ ÇÂà åð·» þ ÇÕ
ÇÜà åð·» ÕËçÆ Ü¶ÔñÖÅéﯺ ÇéÕñ Õ¶ Çéðì§èåÅ çŠù¾Ö í¯×çÅ þ?
ç±Ãð¶ ÕïÅ ÇÂÔ ÇÂà êzÕÅð þ ÇÜà åð·» ÁÅçîÆ Øð 鱧 Û¾â Õ¶
ìÅ× ÁÅÇçÕ ç¶ ÁÅé§ç 鱧 í¯×çÅ þ, ï ÇÂö åð·» ÇÂÔ ÁÅåîÅ ç¶Ô ç¶
ܯÔñÖÅéﯺ Û¹¾à Õ¶ Ö¹¾ñ·Å ðÔé çŠù¾Ö ç¶ÖçÅ ÔË? ïÅ ÁÅêä¶ ÇÂà ÃðÆð
ç¶ Øð 鱧 åïÅ× Õ¶ ÇÕö î¹ÕåÆ ç¶ ÁÅé§ç 鱧 ñ˺çÅ ÔË Áð úÔ ÁÅé§ç
ÇÕö ÖÅà Ü×·Å êð þ ÇÜà åð·» Õ¯ÂÆ ÁÜÅÇÂì Øð Ô¹§çÅ þ?
ÇÕ§ å ± ÃÅⶠÖïÅñ ÇòÚ å» ÁÅé§ ç ç¶ í¯ × é ñÂÆ ÇÂà ÁÅåîÅ
22 òÅÃå¶ ôðÆð ÜË Ã Å Á¾ Û Å ÃÅèé Õ¯ Â Æ Ô¯ ð ÇîñéÅ ÔÆ ìÔ¹ å Õáé þ,
ÇÕªÇÕ ÇÂà ôðÆð ÇòÚ å» ÇÂÔ Á¾Öƺ éÅñ ç¶Ö ÃÕçÅ þ, Õ§é» éÅñ
ùä ÃÕçÅ þ ÇÂà åð·» ÁÅêä¶ ×ïÅé Áå¶ Õðî ǧçzï» éÅñ Ãí Õ¹Û
ù¾Ö êÅ ÃÕçÅ ÔË êz§å± Üç ÇÂé·» ÃÅèé» å¶ ÔÆé Ô¯ ×ïÅ åç å» Ã¹§é
é Ô¯ Õ¶ ÖðÅì ÔÆ Ô¹§çÅ Ô¯ò¶×ÅÍ Áð ÇÜà åð·» éƺç Áå¶ î±ðÛÅ ÇòÚ
ì¶õìð ÇÜÔÅ Ô¯ Õ¶ ÇêÁÅ ðÇÔ§çÅ þ ÇÂö åð·» î½å çÆ éƺç ÇòÚ ì¶õìð
Ô¯ Õ¶ ÇêÁÅ ðÔ¶×ÅÍ
ÇÂÃ å¶ Á¾×¶ ܯ ÁÅê ÁÅÖç¶ Ô¯ ÇÕ ÇÜà Ü×·Å À¹Ã çÆ Ç¾ÛÅ Ô¯ò¶
À¹æ¶ ðÇÔ§çÅ ÔË Ã¯ ÇÂÔ íÆ ï¹ÕåÆ Çþè éÔƺ ÇÕªÇÕ Üç À¹Ã ÁÅåîÅ
êÅà ǾÛÅ ç¶ ÃÅèé ǧçð¶ Áå¶ Á§åÔ Õðé ÔÆ éÔƺ Ôé åç À¹Ã鱧
ǾÛÅ ÇÕ毺 Ô¯äÆ þÍ
êð ܶ î§ é íÆ ñÂƶ å» ÇÂÕ æ»ÇÂ, îÇðÁ» ò»× âÅò» ⯠ñ
ÇêÁÅ ÇëðçÅ ðÔ¶×Å ÇÜà çÅ éÅ Õ¯ÂÆ æÔ¹ éÅ éÅ ÇàÕÅéÅ Çëð ÁÇÜÔÆ
î¹ÕåÆ å¶ ÇÕö é¶ àÕ¶ ñËä¶ Ôé Ãׯº ÇÂÔ å» ÇìÁÅèÆ ÃÔ¶óéÆ þÍ
ç±ÃðŠܯ ÁÅê é¶ ÚÅðòÅÕ éÅñ¯º ÁÅêä¶ îå ÇòÚ ÜÆò çÅ
î¹Õå Ô¯ Õ¶ ë¶ð Üéî êÅÀ¹éÅ ç¾ÇÃÁÅ þ ÇÕ Áð î¹ÕåÆ ç¶ Ã¹¾Ö çÅ Á§å
î§ÇéÁÅ þ, ï ÇÂÔ íÆ À¹Ã ÇòÚÅð¶ ÜÆò 鱧 ÇÂÕ êô±Á» çÆ êçòÆ Çç¾åÆ
þ ÇÜà åð·» Üç êô± çÅ ð¾ÃÅ ×ñ¯º ñÅÔÕ¶ À¹Ã鱧 î¹Õå Õð ç¶ÂÆÂÅ þ
åç À¹Ô ùå§åð ܧ×ñ ÇòÚ ÇÜæ¶ ÚÅÔ¹§çÅ þ ÇëðçÅ þ Çëð Üç À¹Ã
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - DC
ÁòÅðÅ×ðçÆ ç¶ Ã¹¾Ö 鱧 í¯×çÅ æ¾Õ Ü»çÅ þ åç Çëð î¹óÕ¶úö Ö¹ðñÆ
êð ÁÅ Õ¶ úö ð¾ à ¶ éÅñ ì§ Ç èÁÅ Ü»çÅ þ ÇÂö åð· » ÇÂÔ ÜÆò íÆ
ÃðÆð ç¶ ð¾ Ç Ãúº Û¹ ¾ à Õ¶ ÇêÁÅ íðîçÅ ÇëðçÅ þ Áð î¹ Õ åÆ çŠù ¾ Ö
í¯×çÅ þ êz§å± Üç À¹Ô ù¾Ö ê±ðÅ Ô¯ Ü»çÅ þ åç î¹óÕ¶ úö åð·» ôðÆð
çÅ ð¾ à Š×ñ ÇòÚ êÅ ìË á çÅ þÍ
À¹Ã êô± éÅñ¯º ÇÂà î¹Õå ÜÆò ÇòÚ ÇÂåéÅ ëðÕ Ô¹§çÅ þ ÇÕ À¹Ô
å» À¹Ã¶ ð¾Ã¶ éÅñ î¹óÕ¶ ì§Çé·ÁÅ Ü»çÅ þ Áð ÇÂÔ î¹Õå ÁÅåîÅ
ÁÇÜÔÅ êô± þ ÇÜà 鱧 í»å í»å ç¶ ð¾Ã¶ Çîñç¶ ðÇÔ§ç¶ Ôé ÇÜé·» ç¶
êz å Åê éÅñ Õç¶ Ø¯ ó Å ìä Ü»çÅ þ Õç¶ ×èÅ Ô¯ Ü»çÅ þ Çëð Õç¶
î¹ÕåÆ çŠù¾Ö í¯× Õ¶ Õì±åð ÁÅ Ô¹§çÅ þ ×¾ñ ÕÅÔçÆ ÇÕ ÁÅêä¶ éò¶º
éò¶º ð±ê òàŪçÅ ÇêÁÅ ÇëðçÅ þÍ
î˺ ÇÂåéÅ ÁÅÖÕ¶ Çëð åÅñÅì ç¶ À¹å¶ Ǿñ» À¹âçÆÁ» 鱧 ç¶ÖÕ¶
ÇÕÔÅ ÇÕ Ã¹ÁÅîÆ ÜÆ ç¶Ö¯ Ö» å¹Ãƺ å» êÇÔÚÅé ÃÕç¶ Ô¯ò¯×¶ ܯ ÇÕå¶
ÇÂÔ Ç¾ñ» úÔ¯ î¹Õå ê¹ðÖ å» éÔƺ Ôé ÇÜé·» çÅ å¹Ãƺ Õæé Õðç¶ Ô¯,
ÇÕ ÇÜæ¶ ÚÅÔ¹ä úæ¶ ðÇÔ ÃÕç¶ Ôé Áð éò¶º éò¶º ÃðÆð êÅ ñËºç¶ Ôé,
ï ôÅÇÂç ÁÅê 鱧 ò¶ç êÅáÆ ÜÅäÕ¶, çðôé ñÂÆ ÁÅÂÆÁ» Ô¯ä×ÆÁ»Í
ç¯ÇÔðÅ-ÇÂåé¶ ÁÅÖé êð í¶ ×¹¾Ã¶ ùÁÅîÆ ÃÅèÍ
æ¯ó·Å ÔÆ ìÅÕÆ ÇðÔÅ òèé¶ ÇòÚ ÇòÖÅè¨10¨
ÕÔé ñ׶ å¹î Õðå Ô¯ ¦ì¶ Þ×ó¶ ÇéåÍ
ùä Õð ÔîðÅ ç¹Öå þ ìÚé å¹îÅð¶ ÇÚ¾å¨11¨
íÅò - ÇÂÃçÅ À¹ µ åð å» Ô¯ ð Õ¹ Þ éÅ Çç¾ å Å Õ¶ ò ñ ÇÂåéÅ ÔÆ
ÁÅÖïÅ ÇÕ å¹ Ã Æº ¦ì¶ Þ×ó¶ Û¶ ó Çç§ ç ¶ Ô¯ ÇÂà òÅÃå¶ ÃÅⶠÇÚ¾ å é± §
å¹ÔÅⶠÕæé å¶ ÁÃÚðÜ Ô¹§çÅ ÔËÍ
ÇÂà êð îË º ÇÕÔÅ ÇÕ ìÅçôÅÔ» ç¶ ¦ì¶ ÔÆ ï¹ ¾ è Ô¹ § ç ¶ Ôé Ô¯ ð
ÒÒîÅóÅ îÅóÅ ñó¶ ÚÆÖ Ú§ × óÅ êó¶ Ó Ó òÅñÅ Õ§ î éÔƺ Ô¹ § ç Å ÇÜà å¶
ÁÅê 鱧 ØìðÅÀ¹äÅ éÔƺ ÚÅÔÆçÅÍ
ÇÂà êð ÁÅÖé ñ¾×¶ ÇÕ å¹Ãƺ ìÅçôÅÔ å» ìä ׶ êð å¹ÔÅâÆ
ë½Ü ÇÕæ¶ þ ÇÜà êð î˺ ÁÅÖïÅ ÇÕ î¶ðÆ ë½Ü îé ì¹Çè ÇÚ¾å ÁÔ§ÕÅð þ
Áð À¹ÕåÆ ï¹ÕåÆ ç¶ ×¯ñ¶ îÅð Õ¶ ÁÅê ÜËö îÔÅåîÅ ç¶ Õê¯ñ Õñêå
îå» ç¶ ÇÕñ¶ 鱧 À¹âŪçÆ þ ÕïÅ ÁÅê ç¶Öç¶ éÔƺ ܯ î¶ðÆ ë½Ü ÕïÅ
ÕðçÆ þ?
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - DD
ÇÂåé¶ êð ÁÅÖä ñ¾×¶ ÇÕ å¹Ãƺ ìÅçôÅÔ ÔÆ ÃÔÆ êð ÁÃƺ å»
¶ԯ ÜÅäç¶ Ô» ܯ çà ü¾Õ¶ Ô», ÇÂà çÅ À¹µåð î˺ ÇÂåéÅ ç¶ Õ¶ ÁÅê
Õ¹Û éÔƺ ÜÅäç¶ À¹á Öó·¶ Ô¯ïÅ Áð À¹Ô ì§×ÅñÆ ìÅì± íÆ î¶ð¶ éÅñ ÔÆ
å¹ð ÁÅÇÂÁÅ Áð ÁÅÖé ñ¾×Å ÇÕ ÒÒîÅñ±î éÔƺ ܯ ùÁÅîÆ ÜÆ é¶ À¹åð
Õï¯ º éÅ çÆÁÅÓÓ îË º ÇÕÔÅ ÇÕ ìÅì± ÜÆ Ü¯ Ô¯ ï Å ÁÅê ç¶ ÃÅî· é ¶ ÔÆ
Ô¯ÇÂÁÅÍ
ÇÂÔ î¶ ð Å ÁÖÆð çÅ À¹ å ð êz ô é ÃÆ ÇÜà êð À¹ é · » çÅ î¹ Õ åÆ
òÅñÅ ÖïÅñ íÆ Áï¹Õå ç¶ÖïŨ
ê¿âå çïÅ é§ç ÜÆ çÆ ÇòÇçïÅ êð î¶ðÆ Ã§îåÆ
ç¯ÇÔðÅ - Ô¹ä î˺ ç¾Ã» Á§å 鱧 ܯ ÇòÇçïÅ çÅ ÔÅñÍ
À¹Ã ÃÅè± ÇòÚ ç¶ÖïÅ ÁêéÆ Á¾Ö» éÅñ¨1¨
23 ÇÜà 鱧 ùäÕ¶ Çò×ï Üé ÃîÞé׶ îé þåÍ
íÅò¶º î§éé éÅÇÔ À¹Ô ÇÜé Øà éÔÆ î¾å¨2¨
íÅò - ùÁÅîÆ çïÅé§ç ÃðÃòåÆ ÃÅÇÔì 鱧 î˺ ÁÅêäÆ Á¾Öƺ Á¾ÛÆ
åð·» ç¶ÇÖÁÅ Áå¶ Õ§éÆ À¹é·» ç¶ ò¾ÖïÅé Ã¹ä¶ Ãé ÇÜÃ å¶ À¹Ã ò¶ñ¶ 寺
ñË Õ¶ ܯ Á¾Ü å¾Õ îË鱧 À¹é·» çÆ ÇòÇçïÅ êð ÇÖÁÅñ Ú¾ÇñÁÅ ÁŪçÅ
þ ï ÃíéŠþÜé» Á¾×¶ êz×à ÕðéÅ íÆ î˺ ÷ð±ðÆ ÃîÞçÅ Ô»Í
êÇÔñ¶ À¹é·» 鱧 èðîÅåîÅ èðî è¹ÜÅ çÆ ô¶zäÆ ç¶ ÇòÚ å» Õç¶
íÆ éÔƺ Ç×ä ÃÕçÅ ÇÜé·» 鱧 ñ¯Õ ÂÆôòð Õ¯àÆ ÇòÚ Ç×äç¶ Ôé ïÅ
Õ¶ ÖÅà À¹êç¶ô ñË Õ¶ Ü×å ÇòÚ ÁŶ Ãé Áå¶ ÇÜé·» ç¶ éôÅé ò¾âÆ
íÅðÆÁ» Õ½î» êzÇþè ÔéÍ
ç±ÃðÅ î˺ À¹é·» 鱧 ÁËö ÇòçòÅé» çÆ À¹Ã ô¶zäÆ ÇòÚ íÆ ôÅîñ
ÕðçÅ ñ¾ Ü å Ô¹ § ç Å þ ÇÜÔóÆ ÇÔ§ ç ± ñ¯ Õ » ÇòÚ ÔÆ Çò¾ ç ïÅ çÆ í§ â Åð
ÃîÞÆ Ü»çÆ þÍ ÜË Ã Å ÇÕ Û¶ ôÅÃåz » ç¶ ò¾ â ¶ êz Ç Ã¾ è ÕðåÅ Û¶ ÇðÖÆ,
ׯåî, ÕêÅñ, ÜËîÇé, êå§ÇÜñ, ÕäÅÇç Áå¶ ÇìÁÅà î¹Çé ÜÆ ÕÔ¶ Ü»ç¶
ÔéÍ ÇÂÃÆ êz Õ Åð éÆåÆ ÕðåÅ îé± § ÜÆ, ìÇôôà ÜÆ Áå¶ ïÅ×òñÕ
ÁÅÇçÕ Ü¯ èðî ôÅÃåð ÕðåÅ Ô¯  ¶ ÔéÍ ÇÕªÇÕ À¹ é · » î¹ é ÆÁ» ç¶
ìäŶ ԯ¶ çðôé» é±§ Á¾Ü å¾Õ ÇÕö ÇòçòÅé é¶ íÆ ÁÅêäÆ ðÚéÅ
éÅñ ñ¾Üå éÔƺ ÕÆåÅ Áð ÇìÁÅà ÜÆ é¶ ÇÜåéÅ ÁÅêäÆ À¹îð ÇòÚ
Õ§î ÕÆåÅ ÔËÍ Ã¯ çÃçÅ þ ÇÕ ç¹éÆÁ» ç¶ ÇÕö ê¿âå é¶ íÆ éÔƺ
ÕÆåÅ, ÜËÃÅ ÇÕ ò¶ç çÅ ÚÅð ô¶zäÆÁ» ÇòÚ ò§âéÅ, ò¶ç»å ôÅÃåz» çÅ
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - DE
ðÚéÅ, Çëð îÔ»íÅðå Áå¶ 18 ê¹ðÅä Áð 19 À¹ê ê¹ðÅä» çÅ
ìäÅÀ¹äÅ ÃÅìå ÕðçÅ þ ÇÕ ÇÂà ç¹éÆÁ» êð À¹Ô ÇÂÕ ÁçåÆï
ê¿ â å ÃÅ, ÒÃîÅÜÓ íÅÂÆÁ» çÅ ×¹ ð ± , À¹ Ã ç¶ Çôô» ç¶ Çôô» ìðÅìð
ÁÅÖéÅ íÆ ÇÂÕ À¹êÔÅÃ Ü¯× ìÅå þÍ
Çëð ô§Õð ÜÆ ÜËö ê±ðä ÇòçòÅé ç¶ ÃÅî·é¶ íÆ Ü¶ Õç¶ çïÅé§ç
ÜÆ çÆ ÇòçïÅ çÅ î¹ Õ ÅìñÅ ÕÆåÅ ÜŶ å» íÆ ÇÂà åð· » ÃîÇÞÁÅ
ÜŶ×Å ÇÜÃ å¶ î˺ ÃzÆ ô§ÕðÅÚÅðï ç¶ éÅî éÅñ¯º íÆ ÇÂé·» ç¶ éÅî 鱧
ܹçÅ ðÖéÅ ÔÆ Á¾ÛÅ ÜÅäçÅ Ô»Í
ÇÂÃ å¶ À¹åðÕ¶ ܯ ÇÂé·» ÃîïŠ毺 Õ¹Û Ççé êÇÔñ¶ Áð ïÅ Õ¹Û
ÕÅñ ÇÂé·» ç¶ Ô¹§ÇçÁ» íÆ ÇòçòÅé ö À¹é·» ç¶ éÅñ íÆ Ü¶ ÇÂé·» çÅ
î¹ÕÅìñÅ ÕÆåÅ ÜŶ å» íÆ ÃÅè± ÜÆ ê±ð¶ éÔƺ À¹åðé׶ ÇÕªÇÕ ê¿âå
ܯåÆ Ãð±ê ç¶ ÃÅî·é¶ ÕéÖó ÇòÚ Ã¹ÁÅîÆ çïÅé§ç ÜÆ é¶ ü¾ê å¶ ÇìéÅ
Ô¯ð Õ¹Û íÆ éÔƺ ÕÆåÅ ÃÅ ÇÂö åð·» ê¿Çâå ÇéÃÚñ çÅà ðÚå ê¹ÃåÕ»
ç¶ ìðÅìð À¹é·» çÆ ÇÂÕ ê¹ÃåÕ íÆ éÔƺ þ ÇÕ î¹ÕÅìñÅ Õð ÃÕ¶ ÇÂÔ
ìÅå ÕÂÆ êz¯Ö éÔƺ þ ÇÂà ñÂÆ ÇÜà 鱧 ô§ÕÅ Ô¯ò¶ ï ÇÂÕ êÅö ÃÅè± çïÅé§ç
ÜÆ ç¶ ÃåïÅðæ êzÕÅô Áå¶ ç±ÜÆ ò¾ñ ê¿âå ÇéÃÚñ çÅà ÜÆ ðÚå ÇòÚÅð
ÃÅ×ð Áå¶ ÇìzåÆ êzíÅÕð 鱧 êó·Õ¶ ç¶Ö ÃÕçÅ þÍ
ç¯ÇÔðÅ - Çëð ÇÂÔ ÁêéÆ ìÅå êð ðÇÔ§ç¶ é ÃÆ êðê¾ÕÍ
Þ¾à ìçñç¶ å¹ðå¹ ÔÆ ÇÜæ¶ ê˺çÅ ô¾Õ¨3¨
íÅò - ÇÂÃ å¶ Çìé» ê¿âå çïÅé§ç ÜÆ ÇòÚ ÇÂÕ Ô¯ð Áçí¹å
ìÅå ÃÆ Ü¯ À¹ é · » é± § ÇÂÔ êåÅ éÔƺ ÃÆ ÇÕ ò¶ ç Õ îå ÕïÅ þ, Áð
ÃÅâÅ ÁÅêäÅ ÇéÃÚ ÕïÅ þ, ÇÜÃ å¶ úÔ ÁÅêä¶ ê¹ Ã åÕ Ã¾ å ïÅðæ
êz Õ Åô é± § Ôð ò¶ ñ ¶ ìçñç¶ ðÇÔ§ ç ¶ Ãé Áð ÁÅôÅ þ ÇÕ Ü¶ úÔ Á¾ Ü
å¾Õ Ç÷§ç¶ ðÇÔ§ç¶ å» Á¾Ü Õ¾ñ· ç¶ ÃåïÅðæ êzÕÅô 鱧 íÆ Áçñìçñ Õ¶
êÇÔñï» çÆ åð·» Õ¹Þ éÅ Õ¹Þ Õð Çç§ç¶, ÇÜà Óå¶ À¹é·» çÅ Áܶ å¾Õ
ÁÅêäÅ îå Õ¯ÂÆ ÇÂÕ éÔƺ ÃÆ, ÇÂÕ ò¶ð À¹é·» é¶ ìzÔî ÃîÅÜ ç¶ î§çð
ÇòÚ ÇòÖ¾ïÅé Çç¾åÅ ÇÜà ÇòÚ ÇÂÔ ÃÅìå ÕÆåÅ ÇÕ Ã±ðÜ ÇêzæòÆ ç¶
Ç×ðç¶ íðîé ÕðçÅ þ, ÇÂà ÇòÚ ò¶ç» ç¶ î§åð êó· Õ¶ ùäŶ, êz§å±
Üç â¶ ð ¶ ÁŶ åç ñÅñÅ ÃÅÂƺçÅà ÜÆ êðñ¯ Õ òÅÃÆ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ
ùÁÅîÆ ÜÆ Á¾Ü Õ¾ñ· çÆ ÇòçïÅ å» ÇêzæòÆ é±§ í½ºçÆ çÃçÆ þ ÇÜà å¶
ñ¯Õ ò¶ç» 鱧 Á¾ÛÅ éÔƺ ÜÅéä׶, ÇÂà êð ì¯ñ¶ ÇÕ å¹Ãƺ ÃÅ鱧 êÇÔñ¶
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - DF
ç¾ÃäÅ ÃÅ ÇÜÃ å¶ Ô¹ä Õ¾ñ· 鱧 ÇÂà çÅ Ö¿âé Õð¶º×¶Í
ç±Ü¶ Ççé ÁÅê é¶ ÇòÖïÅé ÇòÚ ÇÕÔÅ ÇÕ Ü¯ ÁÃƺ Õ¾ñ· ç¶
ÇòÖïÅé ç¶ ç¹ÁÅðÅ èðåÆ Öó·Æ Áð ñðÜ í½ºçÅ ç¾ÇÃÁÅ þ ï òÅçÆ çÅ
Õæé ÃÅ ÇÜÃ å¶ úÔ ò¶ç» î§åð» ç¶ ÇÂà åð·» Áðæ Õðç¶ ÔéÍ êz§å±
ÁÃñ ÇòÚ ÇÂé·» î§åð» å¶ Ã±ðÜ ÇëðçÅ éÔƺ Çþè Ô¹§çÅ ÇÕ§å± èðåÆ
í½ º çÆ þÍ ÁÃƺ À¹ é · » çÅ ÇéÃÚÅ ÇÂà åð· » éÅñ ç¶ Ç ÖÁÅ þ ܯ êz ê ¾ Õ
éÔƺ ÃÅÍ
ÇÂÃ å¶ Çìé» À¹é·» 鱧 ÇÜ毺 å¾Õ ç¶Öä ÇòÚ ÁÅÇÂÁÅ þ çðôé
Áå¶ À¹êÇéÖè» éÔƺ ÁŪçÆÁ» Ãé Áå¶ éÅ ÃÅðÆÁ» ÇçîzåÆÁ» å¶ ÔÆ
×ïÅå Ãé ÇÕ§å± À¹Ô ò¶ç» çÅ êÅá Ú§×Å Õðç¶ Ã¶ Áð Áôà èïÅÂÆ
Áå¶ çà ÇçîzåÆÁ» ìÔ¹å Ú§×ÆÁ» ÜÅäç¶ Ã¶ ÇÂÃçÅ Ãì±å ÇÂÔ¯ þ ÇÕ
ÇÜæ¶ À¹é·» é¶ çðôé» çÅ Ö¿âé ÕðéÅ ÚÅÇÔÁÅ þ ï À¹Ô Õ¹Þ íÆ éÔƺ
24 Õð ÃÕ¶Í
ç¯ÇÔðÅ - ܶ Õ¶ ê¹¾Û¶ î¹¾Þ é±§ ÇÂÔ Ãí ÁÅê¯ èÅêÍ
ÁÅÇç êÂÆ ÇÂà ç¶ô ÇòÚ þ ÇÕÃçÅ êzåÅê¨4¨
íÅò - ܶ Õ¯ÂÆ îË鱧 ÇÂÔ ê¹¾Û¶ ÇÕ Ü¯ À¹é·» çÆ Çò¾çïÅ ì¹¾Çè çÅ
ÇÂÔ ÔÅñ ÃÆ å» ÇÂà ç¶ô ÇòÚ ÇÂÔ ô¯ð Õﯺ êË ×ïÅ, ÇÂà çÅ À¹µåð
ÇÂåéÅ ÔÆ þ ÇÕ À¹Ã ò¶ñ¶ ç¶ ê¿âå ò¶ç Áå¶ ìïÅ´ä ؾà ÜÅäç¶ Ã¶
ÇÜÃ å¶ ê¿ÜÅì ÇòÚ À¹é·» é¶ ÕÅîïÅìÆ ÔÅÃñ Õð ñÂÆ ÇÜà çÅ Õ¶òñ
Ãì±å ÇÂÔ þ ÇÕ ç¾Öé Áå¶ ì§×Åñ ÇòÚ À¹é·» 鱧 Õ¯ÂÆ íÆ éÔƺ ÜÅäçÅÍ
ç¯ÇÔðÅ - ÇÂÔ î¶ðÆ þ çîåÆ À¹Ã çÆ Çò¾çïÅ Ô¶åÍ
ܶ ÁåìÅð é ÁÅò§çÅ Ö¯Ü ñò¯ Ãí í¶å¨5¨
îé ç¶ Çò¾çïŠ鱧 êó·¯ ò¶ç Á½ð Ãí íÅÃÍ
åç ÁÅê¶ ñÖ ñ¶Ô¹×¶ ܯ þ þå ìñÅè6¨
éÅñ çïÅé§ç ÃÅè ç¶ ÇÂÔ Ô¯Â¶ êzç×Í
ÇÜà 鱧 êó· Õ¶ ùÜÅé Üé îé îÇÔ Ô¯òé ç§×¨7¨
ܶ Õð Õ¯ÂÆ À¹é·» çÅ Ú¶ñÅ Õð¶ Øî§âÍ
å» î˺ Ãç ÔÆ åïÅð Ô» Ö¯ñé Ô¶å êÖ¿â¨8¨
¨ÇÂåƨ
íÅÂÆ Çç¾å ÇÃ§Ø Ç×ÁÅéÆ
êz¯. úðÆÁ˺àñ ÕÅñÜ ñÅÔ½ð
ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - DG
 îÅâðé ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜÆ
ùÁÅîÆ çïÅ é§ç çÆ ÇñÖå çÆ ÃîÆÇÖÁÅ ÕðÕ¶ Üç ÁÃƺ ܹÇקçð
ÇÃ§Ø ÁËâÆàð ç¶ î¹ÔÅñÆ å¯º Ûêç¶ ÁõìÅð Ãê¯ÕÃîËé çÆÁ» ÇþÖÆ éÅñ
Ãì§èå ÇñÖå» çÅ å¹ñéÅåîÕ ÁÇèÁËé Õðç¶ Ô» å» ç¯é» ÇòÚ ÁÇèÕåð
ÃÅîÅéÁ§åð Á§ô ÔÆ Çîñç¶ ÔéÍ Õ¹Þ Õ¹ ò§é×ÆÁ» ç×å» ç¶ Ç×ÁÅå ñÂÆ
ÔÅ÷ð Ôé :
A. ×¹ðìÅäÆ ç¶ ×z§æ 鱧 ×¹ð± çÅ ÃæÅé ç¶äÅ Áå¶ À¹Ã çÆ ÇòÁÇÅÖÁÅ
ñÂÆ ×z§æÆ Çéï¹Õå ÕðéÅ å» ÃçÆÁ» 寺 ÚÇñÁÅ ÁÅ ÇðÔÅ ìzÅÔîäÆ
Õðî ÔÆ Ô¯ ÃÕçÅ þÍ (ð¯÷ÅéÅ Ãê¯ÕÃîËé B îÂÆ B@@G)
B. ÇÃ¾Ö é¶ òÆ ÁÅê ÔÆ ÇÂÕ ÁÅÕÅð ÇåÁÅð ÕÆåÅ Ô¹§çÅ þ Áå¶ À¹Ã
çÅ éÅî ×¹ð± ×z§æ ÃÅÇÔì æÅêçÅ þÍ ×¹ðìÖô ÇÃ§Ø ÕÅñÅ Áø×ÅéÅ
çÆ Çìêzé ÕÆ ðÆå 寺 Ã¾Ú çÅ îÅð×ÓÓ íÅ× 1 ê¿éÅ 138 25
C. ç×å» ç¶ é¶åÅ (ÇÂæ¶ é¶åÅ ×¹ð± ÃÅÇÔìÅé ñÂÆ òðÇåÁÅ þ) ÇÕò¶º
êzíÅòÕÅðÆ Ô¯ Õ¶ ×¹ð± êç ç¶ ÁÇèÕÅðÆ Ô¯ä ç¶ çÅÁò¶çÅð ìä¶,
ÇÂà Ãì§èÆ Áܶ òè¶ð¶ Ö¯Ü çÆ ñ¯ó þÍ (ð¯÷ÅéÅ Ãê¯ÕÃîËé B îÂÆ
B@@G)
D. ×¹ð± ÔÇðׯÇì§ç ÃÅÇÔì Õ¯ñ G@@ دó ÃòÅð Áå¶ Ã¾á ì§ç±ÕÚÆ ÃéÍ
ÇÂÔ Ç×äåÆ å» ÇÕö ۯචôÇÔð ç¶ êzì§èÕ Õ¯ñ òÆ Ô¯ ÃÕçÆ þÍ
ÇÂà éÅñ ÇòôÅñ ÔÕ±îå çÅ Õ¹Þ òÆ éÔƺ Çò×ó ÃÕçÅ ÃÆÍ
ÁÅð. ÁËÃ. ÁËÃ. çÅ ê±ðÅ ÷¯ð ÇÂÔ ÃÅìå Õðé å¶ ñ¾× ÇðÔÅ þ ÇÕ
ÇþÖ, նû èÅðÆ ÇÔ§ç± Ôé Áå¶ ÇÔ§ç± èðî çÅ Á§× ÔéÍ ç±Ãð¶ êÅö ×¹ðìÖô
ÇÃ§Ø ÕÅñÅ Áë×ÅéÅ Áå¶ Ç§çð ÇÃ§Ø Ø¾×Å ÃÅð¶ ÇÃ¾Ö Ü×å 鱧 ìzÅÔîäòÅçÆ
ÕÇÔ ðÔ¶ ÔéÍ ÃðÃðÆ é÷ð îÅÇðÁ» å¾æ ÇÂÔ ÇéÕñçÅ þ ÇÕ ÁÅêä¶-
ÁÅêä¶ åðÆÕ¶ éÅñ ç¯é¯º ÇÂÕ¯ ×¾ñ ÕÇÔ ðÔ¶ ÔéÍ
ÁÅð. ÁËÃ. ÁËÃ. çÅ ×¹êå ¶ܧâŠܯ âÅÕàð ×¹ðêzÆå ÇÃ§Ø À¹ç¯Õ¶
é¶, ÁÅêäÆ ÇÕåÅì ÒÒåì ð¯Ã ÜÅÇ×úÓÓ ç¶ ÁÅÖÆð ÇòÚ Çç¾åÅ þ, À¹Ã
Áé¹ÃÅð ؾà Ç×äåÆ ç¶ ÇòçòÅé» ðÅÔƺ À¹é·» ç¶ èðî Çòð¯èÆ ÃÅÇÔå
ÇñÖòÅÀ¹äÅ, ÇÂà ¶ܧⶠçÆ ÇÂÕ îç þÍ ÃÅⶠÇÖÁÅñ Áé¹ÃÅð ÇòÕÆÁ»
Ô¯ÂÆÁ» Õñî» é¶ ÔÆ ê¿æ ÇòÚ ê¹ÁÅó¶ êÅÀ¹ä òÅñ¶ îÃñ¶ À¹ÛÅñ ð¾Ö¶ ÔéÍ
ÇÂÔ ÇÕ毺 å¾Õ Ãøñ Ô¹§ç¶ Ôé ÇÂÔ êðî¶ôð ÔÆ ÜÅäçÅ þÍ

ÃÅè± çïÅ é§ç éÅñ î¶ðŠçìÅç - DH

26
27
28
29
30
31