11.10.

2010

HEMŞİRELİĞİN SOSYOLOJİK ÖZELLİKLERİ

HEMŞİRELİĞİN
SOSYOLOJİK Cinsiyet
Nicelik
ÖZELLİKLERİ Eğitim farklılığı
İş alanı
HEM 103- HEMŞİRELİK VE SAĞLIK BİLİMLERİNE GİRİŞ Meslekleşme
MALTEPE ÜNİVERSİTESİ

1 2

CİNSİYET
1.CİNSİYET
n Erkek hemşire sayısı az, bu yüzden kadın
mesleği olarak algılanıyor.
Erkek hemşire sayısı az olduğu için
n Hastalara fiziksel ve psikolojik yakınlık, ev
kadın mesleği olarak algılanması işleriyle benzer bazı görevler geleneksel ev
hanımlığına yakın,
n Oysa ki hemşirelik, kadınlara ev dışında
çalışma olanağı sağlayan ilk uğraş,
n Batıda erkek hemşireler, kadın işi olarak
kabul edilen işlevlerden kaçınarak hızla
yönetim ve eğitim kadrolarına kaymaktadır.

3 4

Hastalara gösterilen Hemşireliğin, kadınlara ev dışında çalışma

fiziksel ve psikolojik olanağı sağlayan ilk uğraş olduğunun göz
yakınlık ve ev işlerine ardı edilmesi
benzer bazı görevlerin
geleneksel ev kadınlığına
benzer şekilde
algılanması

5 6

1
 11.10.2010

2.NİCELİK 3.EĞİTİM

Diğer sağlık mesleklerine göre daha heterojen bir

Diğer sağlık meslek gruplarıyla karşılaştırıldığında eğitime sahiptir
sahiptir..
hemşire sayısı az değildir
değildir..
Değişik düzeylerde eğitim almış gruplar mesleği
2001 verilerine göre Türkiye’de 75879 hemşire görev algılama, mesleksel çabaları benimseme, gelir ve diğer
yapmaktadır..
yapmaktadır özellikler bakımından farklıdır
farklıdır..

2001 yılı verilerine göre Türkiye’de yataklı sağlık

kurumlarındaki toplam yatak kapasitesi
kapasitesi;; 175000

7 8

Mesleki eğitimin dört boyutu vardır:

EĞİTİM FARKLILIĞI
Eğitimin süresi

Eğitimin içeriği o Diğer sağlık mesleklerine göre daha heterojen

bir eğitim
Sembollerin kullanılması ve idealizasyon süreci o Değişik düzeylerde eğitim almış gruplar mesleği
algılama, mesleksel çabaları benimseme, gelir
Uzmanlaşma aşaması ve diğer özellikler bakımından farklı.

İŞ ALANI
Meslek için gerekli bilgi beceriye ilave olarak her
o Çalışma alanı çok geniş,
meslek üyesi değerlerini, kurallarını ve rollerini
geliştirmek zorunda olduğu için eğitim bu konuları o Büyük bir kısmı hastanelerde çalışıyor.
mutlaka içermelidir.

9 10

4.UYGULAMA ALANI
Büyük bir çoğunluğun hastanelerde
Çalışma alanının çok geniş olması çalışıyor olması

11 12

2
 11.10.2010

MESLEKLEŞME

o Meslekleşme, bir işin meslek olma yolunda güç elde

5.MESLEKLEŞME
Meslek; genelde uzun ve yüksek
dereceli eğitim öğrenim gerektiren
kendine özgü yasal ve ahlaki kuralları
bulunan ve bir insanın geçimini
sağlayan yani para karşılığı yapılan
uğraştır.
edilen, belirli nitelikler kazandığı, dinamik bir süreçtir.
o Meslek; genelde uzun ve yüksek dereceli eğitim öğrenim
gerektiren kendine özgü yasal ve ahlaki kuralları bulunan
ve bir insanın geçimini sağlayan yani para karşılığı
yapılan uğraş
o İş; bir sonuç elde etmek, herhangi birşey ortaya koymak
için güç harcayarak yapılan etkinlik; değer yaratan emek.
İlk olarak 1915’de Flexner meslek ölçütlerini belirlemiş.İdeal
olan bu ölçütlere mesleğin tüm üyelerinin tam olarak
uyması beklenemeyeceğinden, hiçbir mesleğe tam
meslek denilemez

13 14

Caplow’a göre meslek olma sürecinde

geçirilen aşamalar:

o Belli üyelik koşullarıyla bir örgüt kurma,

İş; Bir sonuç elde etmek, herhangi bir o Yeni mesleğin eski uğraştan ayırt edilebilmesi
şey ortaya koymak için güç harcayarak için ünvan değiştirme
yapılan etkinlik
etkinlik;; değer yaratan emek
emek.. o Ahlak kurallarını belirleme
o Meslek üyelerine yasal lisans derecesi
kazandırmak için girişimde bulunma

Meslekleşme sürecinin bir ucunda iş, diğer

ucunda meslek yer alır. Meslekleşme ölçütleri,
iş ucunda zayıf, meslek ucunda kapsamlıdır.

15 16

Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz Povalko’nun Meslek Ölçütleri
ölçütler:
Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz
o Bilgi yükü
ölçütler:
o Toplumun temel sosyal değerleriyle bağlantı
o Eğitim
o Topluma hizmet sunma BİLGİ YÜKÜ
o Otonomi/ bağımsızlık
o Mesleğe bağlılık
o Meslek ahlakı

17 18

3
 11.10.2010

Bilgi Yükü Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz

o Meslek bir teoriye (bilgi birikimine) sahip ölçütler:
o Bilimsel yapıya sahip olan bir meslek,
sürekli araştırmalarla bilgi yükünü genişletir.
o Meslek bir teoriye (bilgi birikimine) ve
bilimsel yapıya sahip olan bir meslek, TOPLUMUN TEMEL SOSYAL
sürekli araştırmalarla bilgi yükünü genişletir
o Hemşirelikte araştırmalar yeni olduğu için
DEĞERLERİYLE BAĞLANTI
hemşireliğin teorik tabanı henüz zayıftır.

19 20

Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Toplumun temel sosyal değerleriyle bağlantı
Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa
olmaz ölçütler:
o Meslekler kendi varlıklarını yaşam, özgürlük, mutluluk
gibi soyut değerlerle özdeşleştirirler.Toplumun temel
sosyal değerleriyle iç içedirler. Meslekler kendi varlıklarını yaşam,
o Hemşirelik, sağlık kavramı ile özdeşleşmiş bir meslektir. özgürlük, mutluluk gibi soyut değerlerle
o Hemşireliğin temel görevi bakım, çok eski ve özdeşleştirirler..
özdeşleştirirler
vazgeçilmez bir insan gereksinimidir.

Böyle mesleklere “çok önemli önemli” ” ve

“gerekli
gerekli”” meslekler olarak bakılır
bakılır..

21 22

Povalko’nun Meslek Ölçütleri Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz
ölçütler: ölçütler:

Hemşireliğin temel işlevi olan “bakım

bakım”” hemşirelik
mesleğinin doğuşunu sağlamış olup, çok eski ve
vazgeçilemez bir insan gereksinimidir
gereksinimidir.. EĞİTİM

Günümüzde genişleyen rolleriyle de sağlık bakım

sunum sisteminin hayati ve vazgeçilmez bir
unsuru olmuştur
olmuştur..

23 24

4
 11.10.2010

Eğitim Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz

o Mesleki eğitimin dört boyutu vardır. ölçütler:
***eğitimin süresi
***uzmanlaşma aşaması
Eğitimin standart hale getirilmesi ve her
***sembollerin kullanılması ve idealizasyon süreci
hemşirenin en azından lisans diplomasına
***eğitimin içeriği
sahip olması meslekleşme sürecinin
Meslek için gerekli bilgi beceriye ilave olarak her
aşamalarından biridir
biridir..
meslek üyesi değerlerini, kurallarını ve rollerini
geliştirmek zorundadır bu nedenle de eğitim bu
konuları mutlaka içermelidir. Hemşirelikte uzmanlaşmanın ve buna talebin
artmış olması ise olumlu bir gelişmedir
gelişmedir..

25 26

Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Topluma hizmet sunma

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz

ölçütler:

o Bir meslek topluma hizmet ediyor ve amacının topluma

hizmet olduğunu topluma benimsetebiliyorsa meslektir.
TOPLUMA HİZMET SUNMA Hemşireler bakımın niteliğini yükselttikçe, hemşirelik
daha çok aranan bir meslek haline gelecektir.

27 28

Povalko’nun Meslek Ölçütleri Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz
ölçütler: ölçütler:

Bir meslek topluma hizmet sunuyor ve amacının OTONOMİ/ BAĞIMSIZLIK

bu olduğunu topluma benimsetiyorsa meslektir
meslektir..

Üyelerin mesleklerini topluma kabul ettirdiği

ölçüde toplum bu hizmeti daha çok talep ederek
meslek üyelerini motive eder
eder..

29 30

5
 11.10.2010

Otonomi/Bağımsızlık Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz

o Bağımsızlık, meslek üyelerinin işlevlerini ölçütler:
özgürce kendilerinin düzenlemesi ve kontrol
etmesidir.

Mesleğe bağlılık Meslek üyelerinin işlevlerini kendilerinin

o Bir meslek, üyeleri tarafından, yaşam boyu özgürce düzenlemesi ve kontrol etmesidir
etmesidir..
yapılacak bir uğraş olarak kabulu edilir. İş
düzeyindeki uğraşlar ise kolayca bırakılabilir ya Sağlık ekibi birbiriyle karşılıklı bağımlılık
da değiştirilebilir.
içindedir ve hemşire bu ekibin içinde gün
geçtikçe güçlenmektedir
güçlenmektedir..
31 32

Povalko’nun Meslek Ölçütleri Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz
ölçütler: ölçütler:

Üyeleri tarafından yaşam boyu

Meslek yapılacak uğraş olarak kabul edilir
edilir..
MESLEĞE BAĞLILIK

İş Kolayca bırakılabilir ya da değiştirilebilir

değiştirilebilir..

33 34

Povalko’nun Meslek Ölçütleri Sosyallik

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz

o Sosyallik, meslek üyelerinin genel
ölçütler:
özdeşliklerinin olması kader birliği yapmaları
ve ayırıcı alt kültüre sahip olmaları demektir.
Ortak alt kültür, meslek üyelerinin mesleksel ve
BİRLİK BİLİNCİ(SOSYALLEŞME) meslek dışı davranışlarını etkiler.
o Meslek üyeleri aralarında örgütlenirler. Örgüt
çalışmalarıyla mesleksel roller tanımlanır, ahlak
kuralları geliştirilir, politikalar saptanır, mesleki
hakları elde edebilmek için güçler birleştirilir,
üyeler grup bilincine ulaşır

35 36

6
 11.10.2010

Povalko’nun Meslek Ölçütleri Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz
ölçütler: ölçütler:

Meslek üyelerinin genel özdeşliklerinin olması, MESLEK AHLAKI

kader birliği yapmaları ve aynı alt kültürü
paylaşmalarıdır.

Hemşirelerin örgütlenmenin önemini

kavradıkları görülmektedir.

37 38

Povalko’nun Meslek Ölçütleri Povalko’nun Meslek Ölçütleri

Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz ölçütler: Bir işin meslek sayılabilmesi için, olmazsa olmaz
ölçütler:

Meslek üyeleri mesleklerine ilişkin ahlak kuralları

geliştirirler..
geliştirirler
Ülkemizde hemşireler tarafından geliştirilmiş
Bu kurallar önceleri sözel olup, zamanla yazılı meslek ahlak yasası yoktur.
hale gelir
gelir..
Uluslararası hemşirelik ahlak yasası THD
Meslek güçlendikçe de bu kuralların yaptırım tarafından benimsenmiştir, ancak tüm
gücü artar
artar.. hemşireler tarafından bilinmemektedir.

39 40

Meslek ahlakı

o Meslek üyeleri, mesleklerine ilişkin ahlak

kuralları geliştirirler. Bu kurallar önceleri sözel
olup, zamanla yazılı hale gelir.
Hemşirelik Bir Meslek
midir?

41 42

7
 11.10.2010

Meslek Olma Koşulları Meslek Olma Koşulları

o Entelektüel Özellikler o Uygulama Bileşenleri

n Eşsiz bir mesleki rolü yerine getirmek için gerekli,
n Mesleki uygulamaya temel olacak bilgi elzem, özelleşmiş becerilere sahip olmak.
birikimi o Uygulama Standartlarının Kontrolü
n Bilgi birikiminin aktarılabileceği özel bir o Topluma Hizmet Etme
eğitim o Üyelerinin yaptıkları mesleki eylemlerden dolayı
n Eleştirel ve Yaratıcı düşünmede bu bilginin sorgulanabilmesi ve sorumlu olması
kullanımı o Üyelerine kariyer taahhüdünde bulunabilmesi
o Etik kodlarına sahip olması
o Otonomi

43 44

o Hemşirelik mesleğinin, toplumda kendini meslek olarak

Sonuç Olarak;
kabul ettirmiş diğer mesleklerle eş bir statüye
erişmesi, kendi alanı içine giren işlevleri entellektüel
Kaynaklarda, hemşirelik meslektir, yarı-
meslektir ve meslek değildir-disiplindir beceriler açısından tanımlanması, onları bağımsızca
şeklinde ifadeler yer almakla birlikte, yönetmesi ve eğitim standardını yükseltmesi ile
hemşirelik için genç ve gelişmekte olan mümkündür. Hemşirelik ancak, mesleğinin erdemlerine
bir meslektir demek uygun olabilir.
inanmış, bilgili, becerili, kendini devamlı yenilemek ve
geliştirmek çabası içinde olan hemşireler yerleştirerek
gerçek meslek statüsüne kavuşacaktır.

46
45

Hemşirelik bilimi; hemşireliğin zihinsel alanını

yani beynini, düşünsel yanını, hemşirelik sanatı;
hemşireliğin estetiğini, yaratıcılığını, elini,
hemşirelik ruhu ise; hemşireliğin sevgisini
oluşturarak bu mesleğin “bütüncülüğünü” sağlar.

47