Hұu quҧ chҩt đӝc da cam tҥi ViӋt Nam

Bách khoa toàn thư mӣ Wikipedia

Trong 10 năm, tӯ 1961 đӃn 1971, cӫa ChiӃn tranh ViӋt Nam, quân đӝi Mӻ đã rҧi hơn 18,2 triӋu gallon chҩt đӝc da cam vӟi thành phҫn

chӭa dioxin xuӕng hơn 10% diӋn tích đҩt ӣ miӅn Nam ViӋt Nam, làm nhiӉm đӝc và tàn phá hàng triӋu hécta rӯng và đҩt nông nghiӋp. NhiӅu

ngưӡi cho rҵng ngoài tác hҥi cho môi trưӡng, hóa chҩt này còn gây hұu quҧ trҫm trӑng cho tính mҥng, sӭc khӓe cӫa nhiӅu ngưӡi ViӋt, thұm

chí tӟi các thӃ hӋ sinh ra sau chiӃn tranh.

HiӋn nay, ưӟc tính có khoҧng 4,8 triӋu ngưӡi ViӋt Nam bӏ nhiӉm chҩt đӝc da cam/dioxin, sӕng tұp trung tҥi các tӍnh dӑc đưӡng Trưӡng

Sơn và biên giӟi vӟi Campuchia. Hàng trăm nghìn ngưӡi trong sӕ đó đã qua đӡi. Hàng triӋu ngưӡi và cҧ con cháu cӫa hӑ đang phҧi sӕng

trong bӋnh tұt, nghèo khó do di chӭng cӫa chҩt đӝc da cam [1].

ViӋn sĩ ViӋn Hàn lâm Y hӑc Nga Xofronov Ghenrik Alexandrovich và Giáo sư Rumax Vladimia Xtepanovich, đӗng Tәng Giám đӕc Trung tâm

NhiӋt đӟi ViӋt-Nga đã khҷng đӏnh rҵng hұu quҧ vӅ mһt y sinh hӑc cӫa chҩt đӝc da cam đӕi vӟi con ngưӡi và môi trưӡng sinh thái là rҩt

nghiêm trӑng, vì điôxin là chҩt đӝc nhҩt mà loài ngưӡi đã tәng hӧp đưӧc. Qua kӃt quҧ nghiên cӭu trong 18 năm cӫa Trung tâm nhiӋt đӟi

ViӋt-Nga, các nhà khoa hӑc kӃt luұn rҵng chҩt đӝc da cam đã gây ra hұu quҧ y hӑc và sinh hӑc lâu dài đӕi vӟi sӭc khoҿ con ngưӡi, không

nhӳng đӕi vӟi các cӵu chiӃn binh ViӋt Nam đã tӯng tham gia chiӃn tranh, mà còn cҧ thӃ hӋ thӭ 2, thӭ 3 là con em cӫa nhӳng ngưӡi đã bӏ

phơi nhiӉm. Thұm chí, cҧ nhӳng trҿ em sӕng trong vùng bӏ nhiӉm chҩt đӝc hoá hӑc cũng có biӇu hiӋn bӋnh lý. Chҩt da cam/điôxin đã có

ҧnh hưӣng vӅ di truyӅn sinh thái, đһc biӋt gây ra tình trҥng sҧy thai, lưu thai hoһc có con bӏ dӏ tұt bҭm sinh ӣ phө nӳ bӏ nhiӉm đioxin. Cũng

theo hai nhà khoa hӑc Nga này, tác đӝng lâu dài cӫa chҩt đӝc da cam/điôxin không chӍ có 20 năm, mà có thӇ lên tӟi trên 100 năm. Sӕ ngưӡi

bӏ ҧnh hưӣng cӫa chҩt đӝc này cũng không chӍ dӯng ӣ 4,8 triӋu ngưӡi mà có thӇ là hàng chөc triӋu ngưӡi[2].

Theo Beatrice Eisman và Vivian Raineri[3], trong thұp niên 1980, chӍ riêng tҥi bӋnh viӋn Tӯ Dũ ӣ Thành phӕ Hӗ Chí Minh trung bình mӛi ngày

có mӝt trҿ sơ sinh ra đӡi vӟi dӏ tұt bҭm sinh. Trong thұp niên 1990, tӹ lӋ này giҧm xuӕng còn mӝt ngày rưӥi có mӝt trҿ. Cũng theo nguӗn

trên, mӝt báo cáo cӫa tҥp chí American Journal of Public Health nói rҵng mӭc đӝ đioxin trong sӳa mҽ tҥi miӅn Nam ViӋt Nam cao gҩp 50 lҫn

ӣ miӅn Bҳc, nơi không bӏ rҧi chҩt đӝc trong chiӃn tranh.

Ê
h
 
 
Ê

Ê

 - Hұu quҧ vӅ mһt y sinh hӑc cӫa chҩt đӝc hoá hӑc mà quân đӝi Mӻ sӱ dөng trong chiӃn tranh
ViӋt Nam đӕi vӟi con ngưӡi và môi trưӡng sinh thái là rҩt nghiêm trӑng, vì chҩt đӝc ӣ đây là điôxin, chҩt
đӝc nhҩt mà loài ngưӡi đã tәng hӧp đưӧc.

ViӋn sĩ ViӋn Hàn lâm Y hӑc Nga Xofronov Ghenrik Alexandrovich và Giáo sư, TiӃn sĩ khoa hӑc Rumax
Vladimia Xtepanovich, đӗng Tәng Giám đӕc Trung tâm NhiӋt đӟi ViӋt-Nga đã khҷng đӏnh như vұy tҥi buәi
gһp gӥ báo chí ngày 28/10, tҥi Hà Nӝi.

Qua kӃt quҧ nghiên cӭu thu nhұn đưӧc suӕt 18 năm qua cӫa Trung tâm nhiӋt đӟi ViӋt-Nga, các nhà
khoa hӑc đã đưa ra kӃt luұn: chҩt đӝc da cam/điôxin đã gây ra hұu quҧ y sinh hӑc lâu dài đӕi vӟi sӭc
khoҿ con ngưӡi, không nhӳng đӕi vӟi các cӵu chiӃn binh ViӋt Nam đã tӯng tham gia chiӃn tranh, mà còn
cҧ thӃ hӋ thӭ 2, thӭ 3 là con em các cӵu chiӃn binh. Thұm chí, cҧ nhӳng trҿ em sӕng trong vùng bӏ
nhiӉm chҩt đӝc hoá hӑc cũng có biӇu hiӋn bӋnh lý.

Chҩt da cam/điôxin đã có ҧnh hưӣng vӅ di truyӅn sinh thái, đһc biӋt gây ra tình trҥng sҧy thai, lưu thai
hoһc có con bӏ dӏ tұt bҭm sinh ӣ phө nӳ bӏ nhiӉm dioxin. Chҩt đӝc da cam/dioxin cũng đã làm 10% diӋn
tích rӯng ViӋt Nam bӏ huӹ hoҥi, ҧnh hưӣng lӟn đӃn môi trưӡng sinh thái.

Theo hai nhà khoa hӑc Nga này, tác đӝng lâu dài cӫa chҩt đӝc da cam/điôxin không chӍ có 20 năm, mà
có thӇ lên tӟi trên 100 năm. Sӕ ngưӡi bӏ ҧnh hưӣng cӫa chҩt đӝc này cũng không chӍ dӯng ӣ 4,8 triӋu
ngưӡi mà có thӇ là hàng chөc triӋu ngưӡi. Chҩt đӝc hoá hӑc quân đӝi Mӻ sӱ dөng ӣ miӅn Nam ViӋt Nam
không chӍ có chҩt da cam/điôxin mà là sӵ tәng hӧp cӫa nhiӅu chҩt đӝc khác.

ViӋn sĩ Xofronov Ghenrik Alexandrovich ӫng hӝ viӋc các nҥn nhân chҩt đӝc da cam ViӋt Nam kiӋn các
công ty hoá chҩt Mӻ. Ông cho rҵng, viӋc nhân dân ViӋt Nam và Hӝi Nҥn nhân chҩt đӝc da cam ViӋt Nam
đưa ra vө kiӋn này là hoàn toàn đúng đҳn. Nhân dân Nga biӃt rҩt rõ vө kiӋn này và hoàn toàn ӫng hӝ
nhân dân ViӋt Nam. ĐӇ có thӇ thҳng trong vө kiӋn này, viӋc quan trӑng đҫu tiên là ViӋt Nam phҧi có đҫy
đӫ bҵng chӭng khoa hӑc xác đáng. Bên cҥnh đó, cҫn có sӵ ӫng hӝ rӝng rãi cӫa thӃ giӟi.

Giáo sư, TiӃn sĩ khoa hӑc Rumax Vladimia Xtepanovich cho biӃt, Trung tâm nhiӋt đӟi ViӋt-Nga thành lұp
năm 1988 trên cơ sӣ HiӋp đӏnh Liên Chính phӫ giӳa Liên bang Nga và ViӋt Nam. Trung tâm (có hai cơ
sӣ đóng tҥi Hà Nӝi và thành phӕ Hӗ Chí Minh) đưӧc giao nhiӋm vө nghiên cӭu y sinh hӑc, nghiên cӭu
khҳc phөc hұu quҧ cӫa chiӃn tranh hoá hӑc ӣ ViӋt Nam trong đó có ҧnh hưӣng cӫa chҩt đӝc da
cam/điôxin đӕi vӟi con ngưӡi và môi trưӡng sinh thái.

Suӕt 18 năm qua, Trung tâm đã cӱ nhiӅu cán bӝ nghiên cӭu vӅ ҧnh hưӣng cӫa chҩt đӝc da cam đӃn các
tӍnh Bình Dương, Quҧng Trӏ, Đӗng Nai và mӝt sӕ tӍnh khác cӫa ViӋt Nam. Trong quá trình nghiên cӭu,
nhiӅu cơ quan khoa hӑc cӫa Nga đã tham gia như ViӋn Hàn lâm Y hӑc Nga, ViӋn Hàn lâm Khoa hӑc Nga
và mӝt sӕ viӋn nghiên cӭu khác cӫa Liên bang Nga.

Các kӃt quҧ nghiên cӭu cӫa các nhà khoa hӑc Nga và Trung tâm nhiӋt đӟi ViӋt-Nga đã đưӧc đăng trên
các tҥp chí khoa hӑc, tҥp chí chuyên khҧo cӫa Nga và đưӧc báo cáo tҥi Hӝi nghӏ khoa hӑc quӕc tӃ
chuyên ngành sinh thái tҥi Saint Petecbourg, năm 2003, vӟi sӵ tham gia cӫa nhiӅu nhà khoa hӑc đӃn tӯ
33 nưӟc, trong đó có các nhà khoa hӑc Mӻ, Đӭc, Nhұt, Na Uy, Canada, Thuӷ ĐiӇn. Báo cáo cӫa các nhà
khoa hӑc Nga đưӧc tҩt cҧ các nhà khoa hӑc tham dӵ hӝi nghӏ tán thành, kӇ cҧ nhà khoa hӑc cӫa Mӻ.

Không chӍ tiӃn hành nghiên cӭu khoa hӑc, Trung tâm NhiӋt đӟi ViӋt-Nga còn tә chӭc khám chӳa bӋnh
cho các nҥn nhân chҩt đӝc da cam ViӋt Nam. Phân viӋn Y sinh tҥi Trung tâm NhiӋt đӟi ViӋt-Nga đã sӱ
dөng chӃ phҭm điӅu hoà sinh hӑc do Liên bang Nga sҧn xuҩt đӇ điӅu trӏ miӉn phí cho 50 cӵu chiӃn binh
nhiӉm chҩt đӝc da cam/điôxin ӣ Hà Nӝi. Nhӳng cӵu chiӃn binh này bӏ mҳc các bӋnh tim mҥch, dҥ dày,
hành tá tràng, u xơ tiӅn liӋt tuyӃn. Sau khi điӅu trӏ, tình trҥng sӭc khoҿ cӵu chiӃn binh đưӧc cҧi thiӋn rõ
rӋt. Phân viӋn Y sinh đang có kӃ hoҥch sҧn xuҩt chӃ phҭm điӅu hoà sinh hӑc này ngay tҥi ViӋt Nam đӇ
mӣ rӝng điӅu trӏ cho các nҥn nhân khác./.Ê
Ê

Ê
h
 
 là chҩt đӝc diӋt cây có đӝc tính cao, và đưӧc sӱ dөng nhiӅu nhҩt ӣ ViӋt Nam, ӣ dҥng lӓng sánh như dҫu,
màu nâu thүm, không tan trog nưӟc, tan trong diesel và mӥ, dӉ xâm nhұp vào màng tӃ bào cӫa lá, đһc biӋt là loài cây lá kép. Chҩt
da cam tương tác vӟi hӋ men cӫa cây, ӭc ché quá trình quang hӧp, làm ngӯng trӋ hình thành chҩt diӋp lөc làm rӕi loҥn điӅu tiӃt
sinh trưӣng, gây xoҳn lá, xoҳn cành rӉ, nӭt vӓ thân cành. Úa đӓ, khô cành lá, quҧ cây ngӯng lӟn và chӃt. Chҩt da cam chia làm ba
loҥi như sau: da cam I, da cam II, và siêu da cam( hӛn hӧp cӫa hai chҩt da cam II và chҩt trҳng).

Chҩt da cam có thӇ diӋt cây không bҵng chҩt trҳng nhưng rҩt nguy hiӇm vӟi ngưӡi là do nó chӭa tҥp chҩt Dioxin. Đây là chҩt đӝc
có đӝc tính cao nhҩt trong sӕ các chҩt đӝc tәng hӧp đưӧc biӃt tӯ trưӟc đӃn nay( chӍ cҫn 1g đioxin cũng đӫ giӃt 8 triӋu ngưӡi), sҧn
phҭm phө hình thành trong quá trình điӅu chӃ chҩt da cam, là nguyên nhân gây ra các bӋnh hiӇm nghèo. Theo tính toán cӫa các
nhà khoa hӑc Liên Xô cũ chӍ cҫn 1g đioxin cũng đӫ giӃt 8 triӋu ngưӡi. ThӃ nhưng chҩt da cam trҧi xuӕng đӗng ruӝng, làng mҥc ViӋt
Nam chiӃm tӟi 60% (trên 40 triӋu lít) tәng khӕi lưӧng chҩt đӝc diӋt cây mà quân đӝi Mӻ sӱ dөng, trung bình 163mg/ ha cao gҩp 28-
30 lҫn quy đӏnh dùng trong nông nghiӋp làm chҩt diӋt cӓ. Dioxin gây nhiӉm đӝc qua đưӡng hô hҩp, tiêu hóa vӟi các triӋu chӭng: da
và niêm mҥc mҳt bӏ kích thích, nhӭc đҫu, nôn mӱa, tәn thương gan, phәi, hӋ tim mҥch, cơ thӇ suy nhưӧc; biӃn loҥn thӇ nhiӉm sҳc,
tăng ung thư gan, nguyên phát và dӏ tұt ӣ con cái, sҭy thai «HiӋn nay, chính phӫ Mӻ, Hàn Quӕc đã xác đӏnh hơn 10 loҥi bӋnh cө
thӇ liên quan đӃn Dioxin.

Vào đҫu thұp niên 1960, Mӻ tiӃn hành chiӃn lưӧc ³ChiӃn tranh đһc biӋt´ và bӏ tәn thҩt nһng nӅ vào năm 1961. Cӕ vҩn quân sӵ Mӻ
đã đӅ xuҩt sáng kiӃn dùng chҩt đӝc hóa hӑc diӋt cây khai quang quanh nhӳng nơi có du kích . Bҩt chҩp phҧn đӕi cӫa mӝt sӕ nghӏ
sĩ, tháng 11- 1961, Tәng thӕng John F. Kennedy ra quyӃt đӏnh sӱ dөng chҩt đӝc diӋt cây đӇ phá dҧi thӵc vұt ngăn chһn sӵ chi viӋn
cӫa miӅn Bҳc. ĐӃn năm 1962, chương trình rҧi chҩt đӝc diӋt cây đưӧc triӇn khai trên quy mô lӟn, ӣ nhiӅu vùng thuӝc các tӍnh tӯ vĩ
tuyӃn 17 trӣ vào và mӣ rӝng sang cҧ Đông Dương.

Thӵc hiӋn ³ChiӃn tranh cөc bӝ´, tӯ sau năm 1965, cuӝc chiӃn tranh hóa hӑc cũng leo thang. Chҩt đӝc hóa hӑc mӟi, phҥm vi ngày
càng rӝng, cưӡng đӝ ngày mӝt tăng. Các cӵu chiӃn binh Mӻ kӇ lҥi, mӝt sӕ máy bay C-123 hai đӝng cơ đӇ rҧi chҩt đӝc hóa hӑc
chiӃm mӝt khoҧng diӋn tích lӟn trong sân bay Tân Sơn Nhҩt. Thông thưӡng mӛi tӕp máy bay đi dҧi có hai chiӃc khi cҫn thiӃt có
thêm chiӃc F-4 đi yӇm trӧ. Máy bay trӣ chҩt đӝc trong các thùng trên 4000 lít phun dҧi ӣ đӝ cao 40 m. Mӝt thiӋt bӏ bơm có áp lӵc
lӟn sӁ đҭy chҩt đӝc xuӕng qua nhӳng chiӃc vòi hai bên cánh vӟi lưu lưӧng 1.050 lit/giӡ. Thӡi gian phun chҩt đӝc hӃt khoҧng 3,5
phút diӋn tích khoҧng 140 ha/ vө.

Theo công bӕ cӫa ViӋn khoa hӑc quӕc gia và cөc quân sӵ Mӻ, tәng sӕ vө rҧi chҩt đӝc cӫa Mӻ là 8.532 vө. có 10 vùng bӏ ҧnh hưӣng
nһng nhҩt là: Phưӟc Long (704 vө ), Thӯa Thiên (606 vө), Bình Đӏnh (558 vө), Long Khánh (502 vө), Tây Ninh (473 vө), Quҧng
Nam (373 vө), Biên Hòa (366 vө), Bình Dương(357 vө),Kon Tum (311 vө), 10 vùng này chiӃm tӟi 47% lưӧng chҩt đӝc mà quân Mӻ
đã phun trên toàn miӅn Nam. Mӝt sӕ lưu vӵc sông vùng Đông Nam bӝ, sông Hương, sông Thҥch Hãn«Vì thӃ, ngưӡi dân ăn phҧi
các loài cá trên sông bӏ nhiӉm Dioxin đã gián tiӃp bӏ nhiӉm đӝc.

Theo sӕ liӋu ban đҫu, quân đӝi Mӻ đã sӱ dөng 72 triӋu lít chҩt đӝc diӋt cây nhưng mӟi đây có tài liӋu công bӕ là 100 triӋu lít, trong
đó đáng chú ý là trên 40 triӋu lít chҩt đӝc da cam có chӭa dioxin. KӃt quҧ, hơn 2 triӋu ngưӡi ViӋt Nam bӏ nhiӉm chҩt đӝc, 3.340.000
ha đҩt bӏ hӫy diӋt, 44% đҩt canh tác hoang hóa. Nhӳng khҧo sát cӫa các nhà khoa hӑc 20 năm sau chiӃn tranh cho thҩy vүn còn
22% rӯng tӵ nhiên và 31% đҩt trӗng thuӝc vùng bӏ nhiӉm chҩt đӝc hóa hӑc.

Vӟi trên 40 triӋu lít chҩt da cam mà Mӻ đã sӱ dөng, trên tàn bӝ lãnh thә miӅn Nam ViӋt Nam đү tӗn lưu mӝt lưӧng chҩt đӝc đioxin
kӹ lөc trong lӏch sӱ chiӃn tranh hóa hӑc thӃ giӟi: 170- 600 kg dioxin. Trong quá trình tӗn dư trong đҩt dưӟi tác dөng cӫa điӅu kiӋn
thӡi tiӃt dioxin dӏch chuyӇn đӃn các khu vӵc xa hơn- vùng thҩp trũng tiӃp tөc tӗn tҥi ӣ đó.

Hұu quҧ cӫa chҩt đӝc hóa hӑc ± mà chӫ yӃu do chҩt do cam có chӭa dioxin ± do Mӻ tiӃn hành cuӝc chiӃn tranh hóa hӑc ӣ ViӋt
Nam không chӍ cho tác đӝng trӵc tiӃp, phҧi tính đӃn ҧnh hưӣng lâu dài đӃn môi trưӡng sinh thái và nhӳng di chӭng cho các thӃ hӋ
nҥn nhân chҩt đӝc da cam, sӕ nҥn nhân ngày mӝt tăng theo thӡi gian.

Báo cáo cӫa hӝi thҧo quӕc tӃ lҫn thӭ 2 ( 11- 1993) vӅ tác hҥi cӫa chҩt diӋt cӓ Mӻ dùng trong chiӃn tranh ViӋt Nam cho thҩy: rӯng
nӝi đӏa bӏ phá vӥ cҩu trúc, chӭc năng bӏ đҧo lӝn. ChӍ tính riêng rӯng ngұp mһn và ӭng phèn, có đӃn 240.000 ha bӏ phá hӫy. Đһc
biӋt là rӯng Sác (Cҫn Giӡ , thành phӕ Hӗ Chí Minh) gҫn như bӏ phá trөi không còn cҧ giӕng trӗng. Phҧi cҫn 100 năm mӟi khôi phөc
lҥi hӋ sinh thái ӣ đây. ChiӃn tranh hóa hӑc làm cho tài nguyên lâm sҧn bӏ cҥn kiӋt, tính ra có tӟi 75 triӋu m3 gӛ bӏ đӕt cháy thành
than. Sau chiӃn tranh, ӣ miӅn Nam chӍ còn 29,2% rӯng dưӟi mӭc an toàn sinh thái, không đӫ chӭc năng bҧo vӋ môi trưӡng, hҥn
chӃ tác hҥi cӫa thiên tai, như chӕng xói mòn, hҥn hán, lũ lөt «

Đӕi vӟi dân thưӡng, qua phân tích mô mӥ nhӳng ngưӡi sӕng trong vùng bӏ nhiӉm đӝc ӣ miӅn Nam ViӋt Nam, nӗng đӝ dioxin cao
hơn so vӟi ngưӡi thưӡng là 3-4 lҫn. Do đó, nó là nguây yên nhân lên xáo trӝn vӅ di truyӅn quái thai, ung thư, chӃt yӇu «Thӵc tӃ
sau chiӃn tranh, tҥi nhӳng vùng bӏ nhiӉm chҩt đӝc dioxin, tӍ lӋ sinh con quái thai cao gҩp 10 lҫn, sinh con chӃt hay sҭy thai cao gҩp
6 lҫn«

Cuӝc chiӃn tranh khӕc liӋt đã đi qua, nhưng hơn 15 triӋu tҩn bom đҥn cùng vӟi gҫn 100 nghìn tҩn chҩt đӝc hóa hӑc đang đӇ lҥi
nhiӅu vӃt tích trên mӛi mét đҩt và di chӭng cho nhân dân ViӋt Nam. Nhӳng hӕ bom và tiӅm ҭn chҩt đӝc hóa hӑc vүn còn đó ӣ
nhӳng làng quê ViӋt Nam, nhӳng con ngưӡi hҵng ngày chӏu nhӳng nӛi đau ra cam,cҫn mӝt lӡi nói trách nhiӋm cӫa các công ty hóa
chҩt Mӻ và nhӳng trái tim yêu thương đӗng loҥi!
Ê

Ê
 CR Ê ưӣR
ÊӫÊ ҩÊӝÊÊÊ

RÊ RÊӭÊ ӓÊRÊR
ưӡ
Ê
O
ŸR
 
 R
ý
)  

 
) 

h
ÊÊÊ
Ê Ê 
Ê
Ê
Ê  ÊÊÊÊ ÊÊÊÊ Ê !
Ê"#Ê
$Ê%&Ê'(Ê
)Ê
*
Ê'(Ê Ê
+Ê"Ê Ê$Ê,Ê-ÊÊ./Ê012Ê34Ê.#Ê567Ê 8Ê5*Ê
$Ê 8Ê4Ê 9Ê (Ê )Ê:Ê
;Ê55.Ê<Ê
;Ê5=>Ê Ê9Ê?Ê5@Ê 8Ê4Ê'Ê3Ê%*
Ê AÊ
BÊC
"
Ê<D:ÊEhCC>ÊÊ34Ê5F
Ê 8Ê 9Ê (Ê9Ê4Ê= ÊÊ 8Ê#
Ê %*
ÊÊ 6
Ê

;ÊGÊÊ HÊIÊ%@
ÊJJÊ<J
  3ÊJ IÊKÊLÊ3>Ê5@Ê Ê9Ê +ÊGÊ$Ê F
Ê )Ê.-Ê MNÊÊ
6
OÊ
ÊÊ

Ê
ÊÊ
OÊÊÊÊÊÊP,3Ê:BÊÊÊGÊ 9Ê 8ÊÊÊ ÊJ !
Ê Ê"JÊ.Ê
Ê QÊ
;Ê R
Ê 6Ê@
Ê
SÊ$ÊBÊ
;ÊTUCÊ Ê.#Ê/Ê
Ê
 ÊÊÊ 6*ÊGÊ9Ê 3Ê
Ê%@Ê
Ê'Q Ê
!
Ê 8Ê4Ê 9Ê (ÊF
ÊV
;ÊP3Ê<
Ê'Q ÊW Ê'>OÊ
OÊÊÊÊÊÊ
;ÊGÊ = ÊJ LÊÊÊ ÊÊ XÊ 8Ê4Ê'Ê3YC
"
ÊGÊ ÊDÊ5F
Ê ; ZÊXÊ
%@Ê  XÊ 
Ê  QÊ 3
[Ê J =Ê  Ê /Ê 
Ê
 Ê Ê Ê %@Ê Ê $
Ê LÊ (Ê < Ê $Ê
,3ÊÊÊ3\
Ê,3Ê' Ê.$ Ê$Ê5F
Ê ; ZÊXÊ@GÊÊ67Ê ]Ê.Ê'@
Ê )3>Ê 6Ê
ZÊÊÊÊÊh 5 NÊ<3^Ê (Ê3_Ê'Ê5 >Ê
ZÊÊÊÊÊ` J G
ÊNÊ 'Ê<.F3Ê'>Ê
ZÊÊÊÊÊh$Ê5F
ÊÊ 6ÊJ IÊ33Ê
áÊÊÊÊÊa; Ê'
Ê
áÊÊÊÊÊbG3J 3Ê ÊJ !
Ê'
Ê
áÊÊÊÊÊU 3ÊAÊ AÊ
áÊÊÊÊÊ%O%OÊOÊOÊ
ZÊÊÊÊÊcÊÊÊLGÊ
ZÊÊÊÊÊh$Ê5F
ÊÊ 6Ê6Ê Ê 8JÊ )Ê%@ÊÊ 6ÊJ ]
Ê
ZÊÊÊÊÊTÊ 6Ê
Ê5
;ÊGÊ
ZÊÊÊÊÊE
+Ê6Ê
ZÊÊÊÊÊCQÊXÊ d3Ê.
 ÊUJ
Ê
e
'Ê<-Ê
Ê#Ê.#ÊGÊ $Ê%QÊ ÊLG>Ê
ÊÊ
 
Ê
ÊÊ
  !" #$%&'(")*&+Ê
Ê
A. Môi trưͥng: qua kh̫o sát nhi͉u năm t
sau 1975, chúng ta kh̻ng đ͓nh:Ê
OÊÊc8Ê6*ÊOÊOÊOÊ ÊSÊ -ÊC
"
Ê%fÊ
ZÊÊÊÊÊE 
Ê
ÊÊ $Ê LGÊC
"
Ê Ê3
Ê 6Ê HÊ !ÊDÊ,3Ê
ZÊÊÊÊÊgÊV
;ÊP3Ê5F
Ê9Ê
ÊiÊ36Ê.ÊS
Ê) Ê F Ê< jÊ34Ê%@
Ê
+3Ê9Ê
 6*ÊGÊ5@Ê Ê -Ê 8Ê4Ê'Ê3ÊLÊ ÊÊÊ>O Ê
OÊÊE /Ê J d3Ê kÊ @GÊ lÊ  -Ê 8Ê =Ê 9Ê  8Ê @GÊ .Ê %*
Ê F
Ê $Ê 6*Ê Ê 
;JÊ
J $Ê
+Ê<'Ê 9Ê 8Ê.mÊ'^Ê ÊÊ
;J>OÊ
Ê
Ê
 Ê
B. Trong con ngưͥi: Dioxin đưͫc chͱa trong mͩ và các cơ quan có mô mͩÊ
1.ÊÊ,!-./%&'0&!&!,1&
231&4!
105126.3#75 !,- 0809:;<=<200;;%&'6
1970:Ê
áÊÊÊÊÊÊÊÊÊ:ÊSÊÊJJÊ
áÊÊÊÊÊÊÊÊÊnÊSÊBÊJJÊ
áÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊSÊBÊJJÊ
áÊÊÊÊÊÊÊÊÊ:ÊSÊBÊJJÊ
0@Ê6oÊGÊ$Ê F
ÊLÊC
"
Ê<DÊ:ÊEhCC>Ê5)Ê.-Ê MNÊÊ6
Ê67Ê6*Ê= Ê
8Ê 8JÊ HÊ%@
ÊJJOÊ
Ê
Ê
2.ÊÊͦ;7>?!%&'<=!4@):0A*>BÊ
ZÊÊpOh. 5NÊÊ0N.N5.ÊÊa 3Ê<a.ÊZÊ0.. .N.>Ê ÊJ Ê= Ê
.qÊ3rÊ58GÊjÊEÊTG)Ê<
Ê ÊC6AÊ0
 Êh >Ê%@Ê 8GÊ9ÊnBÊJJÊ
C
"
OÊ
ZÊDÊ` Ê= Ê5F
Ê3sÊ.qÊ3rÊF
ÊGÊ 8GÊSÊDÊÊnÊJJÊC
"
OÊ
P 6Ê Ê@
Ê  qÊ6
Ê'Ê QÊ !
Ê /Ê
JÊ Ê 
Ê
Ê
Ê  ÊSÊ
Ê

;Ê N3Ê tÊ .
 Ê Ê  Ê _Ê .Ê  !Ê  
Ê 
Ê !
Ê  8Ê 4Ê 'Ê 3Ê  Ê QÊ  GÊ
C
"
ÊjÊ3rÊÊ.qÊ3NOÊ
DOÊÊC-@D%E:&C# -F*8"/6!GD>!6H0:
/.I&:62003?@JK(# -F*;L!!/Ê 6Ê
'QÊXÊ ;Ê IÊ
 Ê Ê6AÊ9ÊDÊ 6Ê 7JÊ Ê9Ê
ZÊÊÊÊÊÊÊÊÊ:Ê Ê
Ê LGÊ
ZÊÊÊÊÊÊÊÊÊnÊ%Ê.(Ê
ZÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ $Ê%QÊ ÊÊ3@Ê Ê
ZÊÊÊÊÊÊÊÊÊBÊ $Ê%QÊLGÊÊ3@ÊLGÊ
ZÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊIÊ MÊ
ZÊÊÊÊÊÊÊÊÊnÊÊ OÊ
ÊÊ

Ê Ê

j
Ö


Ê

Ê
 Ê Ê

hh̓ đôi c͡t s)ngÊ

Ê
 Ê
Ê

Ê Ê

CÊÊ.$Ê 8GÊ 6Ê )Ê
Ê

Ê Ê9Ê34Ê.#Ê
)Ê-Ê 6Ê.Ê
Ê ÊÊÊP
)Ê-Ê R
Ê-Ê
O
a!ÊÊThai trͱng và ung thư nguyên bào nuôiÊ
Ê

ÊÊ

ÊÊ
ÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊa!ÊÊThai
Ê ch͇t trong t͵ cung ÊÊÊÊÊÊ
ÊÊ
Ê
 Ê

ÊÊ
a!ÊDÊD͓ t̵t ḇm sinhÊ
ÊÊ

ÊÊÊ
OÊÊc
Ê ÊAÊ !Ê<:D>Ê
„ÊÊÊÊE F Ê` ÊZÊE F Ê`
ÊÊaÊE NÊ
„ÊÊÊÊ` 6ÊÊZÊÊuXÊÊÊE @ ÊJ #ÊRÊh =Ê0
 ÊÊ
ÊÊÊÊÊÊUÊ.$ Ê3rÊ9Ê QÊ !
Ê 8Ê4Ê 9Ê (Ê'QÊXÊ d3Ê.
 Ê8JÊDÊ5IÊ
PÊ qÊ 8Ê 6Ê@GÊ9ÊHÊ5;Ê XÊ%*
Ê3-Ê4Ê QÊ !
Ê_ÊÊ Ê f ÊÊ rOÊ
ÊÊ
Ê

B̫ng 4: T͑ l thai nghén b̭t thưͥng trên t͝ng s) l̯n có thaiÊ

Ê
ÊÊ ë Ê Ì ұRÊÊÊ
R Ê ӕÊ

ҥR Ê R
Ê Ê Ê
cӗÊ Ê
R

ӕÊR
ӉÊccÊ ÊR
ӉÊ ê R
ÊR
ӉÊ
 ӏÊұÊҭÊ
R Ê ã !Ê "!#$Ê !#""#%Ê
&%'%(Ê
ÊÊ ÊÊ ÊÊ ÊÊ
)Ê
Ê 1,1%Ê ÊÊ 0.4%Ê ÊÊ


Ê ӃÊ*ư Ê 0.8%Ê %' $)Ê 0.02%Ê &Ê%'%Ê

ҭ„Ê 
Ê ã'%)Ê "')Ê '" )Ê &Ê%'%(Ê


Ê ӭR
Ê
Ê Ê Ê Ê Ê Ê
&Ê%'%(Ê
%' )Ê '$)Ê %' ã)Ê


Ê ӃÊҩÊ
Ê Ê Ê Ê Ê Ê
 ưӡR
Ê &Ê%'%Ê
!'$)Ê !'!)Ê $'"$)Ê

ÊÊ
B̫ng 5: T͑ l d͓ t̵t ḇm sinh ͧ các mͱc đ͡ nhi͍m h

t̩i xã Th̩nh PhongÊ
Ê Ê
ÊÊ
әR
ÊӕÊ u
ӉÊRһR
Ê u
ӉÊ u
ӉÊR ҽÊ

Ê R
Ê+R Ê
Ê)ÊÊ
Ê ã !Ê "(( ãÊ ãã"ãÊ # !Ê

ÊÊ ÊÊ ÊÊ ÊÊ ÊÊ

ÊÊ ÊÊ ÊÊ ÊÊ ÊÊ

ÊÊÊÊÊ ')Ê '!)Ê %'#!)Ê %'"ã)Ê

ÊÊ
Ê
Ê

B̫ng 6: T͑ l thai trͱng ͧ các đ͓a phươngÊ

Ê
ÊÊ ë Ê
ҥR Ê R
ÊR ÊÊR
ӉÊccÊ  ưӡR
Ê%ÊÊ

'ÊcӗÊ Ê

R Ê

ÊÊ
әR
ÊӕÊ u
ӉÊRһR
Ê u
ӉÊ u
ӉÊR ҽÊ ê R
ÊR
ӉÊ

Ê R
Ê+R Ê
 )Ê
c
Ê
òuÊ ( !Ê ã( ãÊ ã"ãÊ !"""#%Ê # !Ê

ÊÊ ÊÊ ÊÊ ÊÊ ÊÊ

ÊÊ ÊÊ ÊÊ ÊÊ ÊÊ

%' )Ê %'$)Ê %'ã%)Ê %'"ã)Ê %' ã)Ê

ÊÊ
Ê Ê

ÊÊ

ÊÊ

ÊÊÊÊ 
Ê  ÊÊ 
ÊÊ ÊÊ
Ê Ê
ÊÊ 
ӅRÊuÊÊ 
ӅRÊҳÊ

ë Ê
ҥR Ê Ì ұRÊÊ ӻÊ,-RÊ cҧ
Êcұ Ê 
Ê - Ê
 R
Ê

'ÊcӗÊ Ê ӗR
ÊҵR
.Ê  RÊ
ӇR.Ê 
ӅRÊR/
.Ê

R Ê

)Ê
Ê 0)Ê %0$)Ê %0$()Ê %0 #)Ê %0"ã)Ê

)Ê
c
Ê
%0 )Ê %0 ã)Ê %0%#)Ê %0% )Ê %)Ê

òuÊ

ÊÊ
OÊÊP
)Ê-Ê ; Ê -ÊF
Ê ; Ê%
;Ê<:D>Ê )ÊJ ^ÊqÊ Ê 8GÊ Ê.#ÊJ ^Ê
qÊ9Ê 8Ê 6Ê 
Ê  tÊ9ÊÊn?Ê Ê QÊ !
Ê  8Ê4Ê 9Ê (Ê.Ê%*
Ê?Ê
J ^ÊqÊ 
Ê tÊ f Ê 6OÊ
ÊÊ
!GM-M!N1983)Ê
ÊÊa!Ê:ÊE 
ÊE -ÊZÊE NÊU#ÊE]
ÊÊ
ÊÊ
ÊÊ

Ê ӭR
Ê ӕ
Ê ӭR
Ê

ӕÊ ưӡR
Ê ӧÊ (%Ê  $Ê

ӕÊ ә
Ê R
Ê+R Ê !#'(Ê '(Ê

ÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ1%0%(Ê
Ê
!GM-M!N1983)Ê
B̫ng 9: Thai Trͱng - Theo S) L̯n SanhÊ
 Ê Ê
ÊÊ

Ê ӭR
Ê ӕ
Ê ӭR
Ê

ӕÊ ưӡR
Ê ӧÊ (%Ê  $Ê

ӕÊRÊ R
Ê+R ÊÊ Ê '(Ê

ÊÊÊÊÊÊÊ1%0%(Ê
Ê
!GM-M!N1983)Ê
B̫ng 10: Thai Trͱng ± T̯n Sṷt Ti͇p XúcÊ
Ê Ê
ÊÊ

Ê ӭR
Ê ӕ
Ê ӭR
Ê

!(%Ê " $Ê
Ê
ӃÊ/Ê
"$)Ê !'")Ê

ê R
Ê
ӃÊ/Ê ãÊ ãÊ

ÊÊÊÊÊýÊvÊBÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊý ÊvÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ`ÊwÊÊ

ÊÊ

Ê 93ÊJ ^ÊqÊ9Ê GÊ Ê9Ê 8Ê 6Ê 
Ê.!Ê
#Ê Ê%Ê ; ÊXÊ GÊ
f Ê FÊ'
 Ê'6oÊ _Ê9Ê
Ê #Ê GÊ#Ê 67OÊ
ÊÊ
EGÊ
)Ê qÊJ ^ÊqÊ9ÊÊ'QÊXÊ d3Ê.
 Ê _Ê9Ê 
Ê -Ê fÊ9ÊIÊ.8Ê

JÊ"
Ê 8Ê4Ê 9Ê (ÊÊ AOÊÊ
ÊÊ
'OÊP
)Ê-ÊF
ÊTÊ0
 ÊH Êh@Ê0Ê )Ê Ê ;Ê -Ê 
Ê9Ê
[3Ê$Ê 8Ê4Ê
9Ê (ÊlÊ Ê 8GÊHÊ5;Ê 8Ê 6Ê 
Ê.!Ê
Ê AOÊ
ÊÊ
B̫ng 11: T͑ l d͓ t̵t ḇm sinh (DTBS)Ê
Ê Ê
ÊÊ ÊÊ
Ê
Ê ê R
Ê
Ê )Ê
Ê

 R
ÊR Ê

u Ê Ê
#Ê ã(Ê !0!ãÊ
 #$.Ê#"$2#%Ê
 u ÊÊ
(Ê !!"Ê %0!!Ê
!!ã.Ê# ã2#" Ê
ÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊ&%0%Ê

  ÊÊÊ!ÊÊ
*ÊÊÊ * Ê3Ê%0%%%% .Ê

ÊÊ

ÊÊ

B̫ng 12: T͑ l ch̵m phát tri͋n tâm th̯n (hPTTT)Ê

Ê Ê
ÊÊ ÊÊ
Ê


Ê ê R
Ê


Ê )Ê


Ê

 R
ÊR Ê

u Ê Ê
ãÊ ã"Ê !0% Ê
 #$.Ê#"$2#%Ê

u ÊÊ
Ê !!ãÊ %0 Ê
!!ã.Ê# ã2#" Ê
&%0%Ê

  ÊÊÊ!ÊÊ
*ÊÊÊ * Ê3Ê%0%%%!!ã.Ê

ÊÊ
ÊÊ

ÊÊ
Ê
Ê

B̫ng 13: Thai trͱng và ung thư nguyên bào nuôi (TT-KNBN)Ê
Ê Ê
ÊÊ ÊÊ
Ê

2êuuÊ ê R
Ê

2êuuÊ )Ê

2êuuÊ

 R
ÊR Ê

u Ê ÊÊ
$Ê #%Ê 0%!Ê
 #$.Ê#"$2#%Ê
 u ÊÊ
Ê !!ã%Ê %0%$Ê
!!ã.Ê# ã2#" Ê
&%0%Ê

  ÊÊÊ!ÊÊ
*ÊÊÊ * Ê3Ê%0%%!%($.Ê

ÊÊ
Ê
B̫ng 14: Thai ch͇t lưu (ThL)Ê
Ê Ê
ÊÊ ÊÊ
Ê
4Ê ê R
Ê
4Ê )Ê
4Ê

 R
ÊR Ê

u Ê ÊÊ
!Ê ã!Ê 0%$Ê
 #$.Ê#"$2#%Ê

u ÊÊ
Ê !!ã%Ê %0 (Ê
!!ã.Ê# ã2#" Ê
&%0%Ê

  ÊÊÊ!ÊÊ
*ÊÊÊ * Ê3Ê%0%%%%% .Ê
Ê Ê
Ê
B̫ng 15: Thai ch͇t ch͇t chưa rõ nguyên nhân (ThhNN)Ê
Ê
ÊÊ ÊÊ
ÊÊ
uuÊ ê R
Ê
uuÊ )Ê
uuÊ

 R
ÊR Ê

u Ê ÊÊ
!Ê  Ê (0 Ê
 #$.Ê#"$2#%Ê

u ÊÊ
Ê !!$Ê %0 %Ê
!!ã.Ê# ã2#" Ê
&%0%Ê

  ÊÊÊ!ÊÊ
*ÊÊÊ * Ê3Ê%0%%%%.Ê
Ê
Ê
Ê

Ê
 Ê S̱y thai t͹ nhiên (STTN)Ê
B̫ng 16: Ê
Ê Ê
ÊÊ ÊÊ
Ê

uÊ ê R
Ê

uÊ )Ê

uÊ

 R
ÊR Ê

u Ê ÊÊ
$Ê #%Ê 0%!Ê
 #$.Ê#"$2#%Ê

u ÊÊ
Ê !!ã%Ê %0%$Ê
!!ã.Ê# ã2#" Ê
ÊÊ
ÊÊ5  ÊÊ .Ê3Ê%0%%ÊÊÊÊ * Ê3Ê%0#"Ê1Ê%0%%(Ê

ÊÊ
ÊÊ nOÊ P
)Ê -Ê  $Ê xÊ 3
Ê aiÊ  )Ê /Ê 
Ê
 Ê V
;Ê P3Ê 9Ê %7Ê .
 Ê .#Ê F
Ê $Ê
H O)?O)? ?P/@.@...E!&"/:Ê
Ê
Ê
B̫ng 17: Th)ng kê thai nghén b̭t thưͥng ͧ các phͭ nͷ nhóm A có chng b͓ nhi͍m và
nhóm B thu͡c 3 huy n phía B̷c Vi t NamÊ
Ê
ӕÊҭ„Ê 
Ê ӕÊ ӱÊ ӭR
Ê ӕÊRÊ ӃÊ ưӟÊ Ê ӕÊRÊ
ӕ
ÊưӧR
Ê  R
ÊR Ê
ӏÊӏÊұÊ

'$ãÊÊÊÊ'Ê %ÊÊÊÊÊ' Ê !'(!ÊÊÊÊ'Ê (!ÊÊÊÊ' Ê

u Ê Ê R
Ê
!'## Ê !'## Ê $'%!(Ê $'%!(Ê
R
ӉÊ
(0ã"ʕÊ%' Ê %0%"ʕÊ%'%Ê !0!%ʕÊ%'%#Ê 0,46ʕÊ%'%$Ê

!'!ÊÊÊ'Ê !ãÊÊÊÊÊ' Ê ("ÊÊÊÊÊ' Ê ã#ÊÊÊÊÊ' Ê

u ÊÊR
ӉÊ !'%"#Ê !'%"#Ê !#'("%Ê !#'("%Ê

0%ãʕÊ%'!ãÊ %0%#ʕÊ%'%$Ê 0#(ʕÊ%'"Ê 0,64ʕÊ%'%#Ê

#'$#ÊÊÊ'Ê #ãÊÊÊÊÊÊ'Ê '%ããÊÊÊÊ'Ê %ÊÊÊÊ' Ê

 R
Ê Ê
($'%"!Ê ($'%"!Ê $ '(ã(Ê $ '(ã(Ê
!ÊR Ê
"0ʕÊ%'!Ê %0%"ʕÊ%'%Ê !0(ʕÊ%'%Ê %0$#ʕÊ%'% Ê
Ê Ê (Nguy͍n h̵n và c͡ng s͹ 1983)Ê
 ÊÊ !
ÊÊÊ !Ê
 Ê ÊÊ#Ê67
ÊQÊXÊdÊ
ÊxÊÊAÊxÊ!
Ê 8ÊL ÊÊ4Ê
4Ê^Ê


Ê Ê
ÊÊ ÊÊ ÊÊ

ӏÊR
ӉÊ ê R
ÊӏÊR
ӉÊ

ӕÊӝÊӝ
ÊưӧÊ 6Ê R
ÊR ÊӕÊ '$!Ê " Ê
 ưÊÊ ӧÊ һÊӟ
Êưӟ
Ê ưÊÊ
RÊ

әR
ÊӕÊRÊ '$Ê !'!Ê

әR
ÊӕÊRÊӏÊӏÊұÊ ã!Ê %Ê

ӍÊ*ӋÊ)Ê 2,6Ê 0,46Ê

ÊÊ Ê3ÊÊÊ%ÊÊ

(Tôn ͱc Lang và c͡ng s͹ 1983)Ê

ÊÊ
Ê Ê
EHÊ5;Ê$Ê'QÊXÊ d3Ê.
 Ê,Ê5)Ê
ÊxÊ 93Ê
JÊ"
Ê%@ÊHÊ5;Ê@GÊ
!3Ê'IÊ NÊ.#Ê
5IÊ.
 OÊ
Ê
Ê

Ê
ê
Ê
Ê ÊÊÊ ÊÊÊ
Ê
ÊÊÊÊÊ
Ê Ê 6ÊÊÊ
` $JÊc-Ê@ÊbÊP XÊb
)ÊyÊE
;JÊ iÊ GÊzÊ%O%2Ê%Ê XÊ!Ê5Ê'@
Ê
LÊ$Ê 8Ê'
;ÊMÊ%@Ê ^
Ê5$Ê Ê67Ê.mÊ'^ÊF
ÊV
;ÊP3Ê Ê 
Ê
Ê
Ê  Ê
 Ê {ÊQ Ê9ÊBÊ GÊXÊ d3Ê.
 Ê 6Ê 8GÊxÊV
;ÊP3Ê 6Ê
3Ê_JÊ _Ê
 Ê9ÊF
Ê$Ê6*Ê $
2ÊÊÊÊÊÊÊÊÊê „ӃÊұÊӕR
Ê ҫRÊ
R Ê
2ÊÊÊÊÊÊÊÊÊê „ӃÊұÊ„Ê -RÊÊÊ

2ÊÊÊÊÊÊÊÊÊê „ӃÊұÊ6Ê

6Ê5 RÊR ưÊҳ0Ê7
8Ê

2ÊÊÊÊÊÊÊÊÊR
Ê
R ÊR Ê
ZÊÊÊÊU-Ê3
Ê |Ê%S3Ê IOÊ
ÊÊ
E93Ê5F
Êh!Ê = ÊJ LÊÊÊ$Ê @Ê Ê (ÊÊÊ%@Ê$ÊÊGÊ.!Ê"8Ê 9Ê
 8ÊÊÊlÊ jÊ  XÊ 8Ê4Ê'Ê3YÊC
"
Ê9ÊGÊ
Ê$Ê F
Ê Ê.-Ê
 MNÊÊ6
OÊCÊ9Ê
Ê
Ê
 áÊÊÊÊÊÊÊÊÊh$ÊÊGÊ Ê R
Ê 6Ê Ê/Ê
Ê
 ÊÊÊBÊ
;ÊTUCÊ,3Ê
:BOÊ
áÊÊÊÊÊÊÊÊÊh/Ê
Ê
 ÊÊÊ%@ÊÊ$
Ê (Ê67Ê
Ê QÊ3
[ÊJ =Ê%Ê34Ê.#Ê ; Ê
XÊ Ê67Ê {ÊQ Ê5@Ê'Ê 8Ê4Ê'Ê3YC
"
ÊGÊ OÊ
áÊÊÊÊÊÊÊÊÊVXGÊ  Ê 5}Ê 'Ê fÊ AÊ nÊ 
;Ê /Ê 
Ê
 Ê V
;Ê P3Ê %@Ê 6
Ê 'Ê
 6ÊV
;ÊP3Ê ÊjÊ QÊ
Ê 8Ê4Ê'Ê3Ê&ÊÊ$
Ê (ÊÊ Ê%@ÊÊ
QÊ Ê  6Ê 'QÊ XÊ d3Ê .
 Ê SÊ 
Ê  9Ê  ,Ê  Ê 
Ê .#Ê Ê 5F
Ê  Ê
67Ê$ÊÊGÊ 9Ê 8Ê +Ê
;Ê $ Ê
;3ÊLÊ3f Ê 6*Ê qÊ\
ÊÊ
 ]ÊLÊ (Ê GÊ.~ÊÊ
Ê

!Ê "aÊ#Ê

Ê $Ê

Ê%!Ê

Ê%Ê&'(Ê
)*+Ê
Ê,Ê&-Ê(.Ê%Ê%Ê
/Ê 0Ê1Ê+Ê
Ê%ÊÊ2Ê&'(Ê
3"Ê4$
Ê

Ê Ê5Ê6 7Ê
8Ê%9Ê:"Ê2Ê%;Ê
<Ê%Ê%ÊÊÊ=Ê#7Ê

7ÊÊ17ÊÊ

Ê%-Ê(.Ê%Ê%Ê
/Ê
#Ê ÊÊ#Ê
Ê%ÊÊ2Ê&'(Ê
P@GÊDYDÊE -Ê 6xÊa4ÊÊÊPG[ÊE QÊ
3ÊE
Ê Ê}ÊuGÊQ Ê Ê @ ÊC Ê3^Ê
; ÊXÊ'QÊ'FÊ'QÊXÊ9Ê5
)ÊÊÊJ A
Ê
[3Ê%*
Ê 8Ê4Ê 9Ê (Êc
"
OÊ
E NÊ9Ê%*
ÊÊ5F
Ê5
)ÊÊÊ 8Ê4Êc
"
Ê ÊR3ÊTÊ 6ÊJ IÊ33€ÊTÊ5G3J Ê
 Ê'
€ÊTÊ5G3J Ê'
€ÊTÊ 6ÊJ Ê!ÊZÊJ ]
€ÊTÊ 6Ê =Ê!€ÊTÊ 6Ê  Ê
!€ÊTÊ 6Ê
Ê5
;ÊG€ÊTÊ 6ÊÊG)ÊJ $€Êa; ÊÊÊLGÊ"6AÊ$Ê= €Êa; Ê IÊ

 ÊF
Ê
)Ê8JÊ= Ê%@Ê $Ê8JÊ= €ÊEXÊ
Ê.#Ê |Ê
€Êa; Ê -Ê$Ê'Ê5€Êa; Ê$
Ê
 $Ê6ÊGJNÊ€Êa; Ê` J G
Ê"8Ê
;Ê X3€Êh$Ê 8Ê 6Ê.
 Ê.!€Êh$Ê'QÊ'FÊ'QÊXÊ
d3Ê.
 Ê#
Ê%*
ÊÊLÊ6
Ê QÊ
[3Ê 8Ê4Ê 9Ê (Êc
"
Ê%@ÊW#
Ê5FÊ3Ê IOÊ
Ê

h
 "#$% &

#'(  #


)*+%h ! 
 "#$#,- . /  !  0 1
#
2 '3 
#a4* #5( 5  5 !2 6 789 ,-:$
 ;  
( #
<=>
? #
0 @!
 0 A#$4
õ Tәng lưӧng dioxin có trong sӕ chҩt diӋt cӓ nói trên ít nhҩt là 366 kg. Theo các nhà khoa hӑc, do công nghӋ sҧn xuҩt 2,4,5 T trong nhӳng
năm 60 còn lҥc hұu, mһt khác đӇ tăng sҧn lưӧng chҩt diӋt cӓ, mӝt sӕ công ty hóa chҩt Mӻ đã nâng nhiӋt đӝ cӫa công nghӋ sҧn xuҩt, nên
lưӧng dioxin có thӇ là 600-680 kg. Trong khi đó, chӍ cҫn mӝt vài phҫn tӹ gam dioxin đã có thӇ gây ung thư, tai biӃn sinh sҧn và dӏ tұt bҭm
sinh ӣ đӝng vұt thӵc nghiӋm.

õ Các nhà khoa hӑc trên thӃ giӟi đã nghiên cӭu và khҷng đӏnh dioxin là chҩt đӝc nhҩt do con ngưӡi tìm ra và tҥo ra, gây tai biӃn sinh sҧn, dӏ
tұt bҭm sinh, ung thư và mӝt sӕ bӋnh khác.

Ê Ê

Oa ngư͵i con trai bÖ dÖ tͅt b́m sinh cͿa ông Mai

Oà m͑ và 2 ngư͵i con dÖ tͅt ͷ H̻i Phòng. O là cΉu
Gi̻ng Vũ, cΉu sĩ quan ngͽy quy͙n Sài Gòn đã tham
chi͗n binh bÖ phơi nhi͝m ch̽t da cam/dioxin (̺nh:
gia các vͽ phun r̻i ch̽t da cam/dioxin (Nguͫn: Hͱi
Lê K͗ Sơn)
n̹n nhân ch̽t đͱc da cam)

õ Tӯ năm 1962 đӃn 1971, quân đӝi Mӻ đã tiӃn hành 19.905 phi vө rҧi chҩt da cam/dioxin trên diӋn tích 2.631.297 ha (trong đó, có 86% diӋn
tích bӏ phun rҧi hơn 2 lҫn; 11% diӋn tích bӏ phun rҧi hơn 10 lҫn; có 25.585 thôn bҧn bӏ rҧi chҩt da cam/dioxin.

õ Do gió, mưa, lũ nên diӋn tích đҩt, rӯng bӏ ҧnh hưӣng bӣi chҩt da cam/dioxin rӝng hơn diӋn tích bӏ rҧi.

Các nhà khoa hӑc ViӋt Nam đã nghiên cӭu và phát hiӋn nhӳng biӃn đәi sinh hӑc ӣ nhӳng ngưӡi phơi nhiӉm chҩt da cam/dioxin, đһc biӋt là
nhӳng biӇu hiӋn suy giҧm miӉn dӏch, biӃn đәi nhiӉm sҳc thӇ, gene, trong đó có nhӳng gene gây ung thư.

h0C D E  H I
C D E 
** 

BA

FG 
FG)
Tәng sӕ gia đình cӵu chiӃn binh
J 28.817 19.076
nghiên cӭu
Sӕ (tӹ lӋ) gia đình có con bӏ dӏ tұt
K 1.604 (5,69%) 356 (1,87%)
bҭm sinh
L Tәng sӕ con đҿ 77.816 61.043
M Sӕ (tӹ lӋ) con bӏ dӏ tұt bҭm sinh 2.296 (2,95%) 452 (0,74%)

õ Cuӝc chiӃn tranh chҩt da cam/dioxin do Mӻ thӵc hiӋn ӣ ViӋt Nam là cuӝc chiӃn tranh hóa hӑc lӟn nhҩt trong lӏch sӱ nhân loҥi. NhiӅu nhà
khoa hӑc ViӋt Nam và nưӟc ngoài, trong đó có mӝt sӕ nhà khoa hӑc Mӻ, đã nghiên cӭu và khҷng đӏnh hұu quҧ nһng nӅ cӫa chҩt da
cam/dioxin đӕi vӟi môi trưӡng và nhiӅu thӃ hӋ con ngưӡi ӣ ViӋt Nam.

Là nhӳng ngưӡi bình thưӡng, chúng ta không thӇ hiӇu hӃt nӛi đau mà nhӳng nҥn nhân da cam/dioxin phҧi gánh chӏu. ĐiӅu này đã và đang
là sӵ day dӭt cӫa nhӳng ngưӡi có lương tâm và trách nhiӋm.

õ Mһc dù còn có nhiӅu khó khăn sau chiӃn tranh, Chính phӫ và nhân dân ViӋt Nam đã cӕ gҳng tә chӭc nhiӅu hoҥt đӝng nghiên cӭu và khҳc
phөc hұu quҧ chҩt da cam/dioxin nhưng chӍ mӟi đáp ӭng đưӧc mӝt phҫn nhӓ so vӟi yêu cҫu rҩt lӟn và phӭc tҥp cӫa hұu quҧ chҩt da
cam/dioxin. Các khu ô nhiӉm dioxin cҫn sӟm đưӧc xӱ lý triӋt đӇ; các nҥn nhân da cam/dioxin cҫn đưӧc chăm sóc và chӳa bӋnh; cuӝc sӕng
vұt chҩt và tinh thҫn cӫa hӑ cҫn đưӧc cҧi thiӋn.

õ Chính phӫ Mӻ cҫn có trách nhiӋm giúp ViӋt Nam khҳc phөc hұu quҧ chҩt da cam/dioxin vӟi quy mô và thiӃt thӵc hơn. Chӯng nào chúng ta
chưa giҧi quyӃt đưӧc vҩn đӅ này, quan hӋ ViӋt Nam và Mӻ chưa thұt sӵ bình thưӡng hóa và chưa thӇ khép lҥi quá khӭ chiӃn tranh đau
thương.

õ Giҧi quyӃt vҩn đӅ chҩt da cam/dioxin không chӍ đӕi vӟi nҥn nhân da cam/dioxin ӣ ViӋt Nam mà còn nҥn nhân da cam/dioxin là nhӳng cӵu
chiӃn binh Mӻ và đӗng minh cӫa Mӻ trong chiӃn tranh ViӋt Nam và cҧ nhӳng nҥn nhân da cam/dioxin ViӋt Nam đang sӕng trên đҩt Mӻ.


NOP Qa#R
( SC T 
 0 1#,-'3T
#
 !
 / 
Ê

h
 
    
Thʠ tư, 08 Tháng 9 2010 16:09 Lương Nhung 314

h
 
hhɜt đʐc (màu) da cam (h
h), (tiɶng Anh: Agent Orange - Tác nhân da cam), là tên gʄi cʞa mʐt loɘi chɜt thuʈc diɾt cʆ và làm
rʜng lá cây đưʚc quân đʐi Hoa KƓ sʤ dʜng tɘi Viɾt Nam trong thʔi kƓ hhiɶn tranh Viɾt Nam. hhɜt này đã đưʚc dùng giʦa nhʦng
năm 1961 và 1970 và nhiɸu ngưʔi cho rɨng đã làm tʌn thương sʠc khʆe cʞa nhʦng ngưʔi Viɾt Nam và lính
 có tiɶp xúc vʒi chɜt
này, cũng như con cháu hʄ.

h
h là mʐt chɜt hʎn hʚp đʊng đɸu cʞa hai chɜt diɾt cʆ 2,4- (2,4-dichlorophenoxyacetic acid) và 2,4,5-T (2,4,5-
trichlorophenoxyacetic acid). hác chɜt này đã đưʚc chɶ ra vào thɤp niên 1940 đɺ khʈng chɶ các loɘi cây có lá to. ưʚc ra mɦt vào
năm 1947, cɚ hai chɜt diɾt cʆ này đã đưʚc thʂnh hành trong nɸn nông nghiɾp vào giʦa thɤp niên 1950.

Trong thʔi kƓ chiɶn tranh Viɾt Nam, mʜc đích quân sʨ chính thʠc cʞa h
h là làm rʜng lá cây rʢng đɺ quân đʐi du kích
t trɤn
dân tʐc giɚi phóng không còn nơi trʈn tránh. h
h là mʐt chɜt lʆng trong; tên cʞa nó đưʚc lɜy tʢ màu cʞa nhʦng sʄc đưʚc vɴ
trên các thùng phi dùng đɺ vɤn chuyɺn nó. Quân đʐi Hoa KƓ còn có mʐt sʈ mã danh khác đɺ chʀ đɶn các chɜt đưʚc dùng trong thʔi
kƓ này: chɜt màu xanh (Agent Blue, cacodylic acid), chɜt màu trɦng (Agent White, hʎn hʚp 4:1 cʞa 2,4- và picloram), chɜt màu tím
(Agent Purple), và chɜt màu hʊng (Agent Pink).

ɶn năm 1971, h
h không còn đưʚc dùng đɺ làm rʜng lá nʦa; 2,4- vɢn còn đưʚc sʤ dʜng đɺ làm diɾt cʆ. 2,4,5-T đã bʂ cɜm
dùng tɘi Hoa KƓ và nhiɸu quʈc gia khác.

j     !"

hhính các báo cáo cʞa EPA đã công nhɤn dioxin là mʐt chɜt gây ung thư cho con ngưʔi. Năm 1997, Tʌ chʠc quʈc tɶ vɸ nghiên cʠu
ung thư (IARh) thuʐc WHO đã công bʈ 2,3,7,8-Th  là chɜt gây ung thư nhóm 1 ( nghĩa là nhóm đã đưʚc công nhɤn là gây ung
thư ). ʊng thʔi, tháng 1 năm 2001, chương trình ʐc hʄc Quʈc gia Hoa KƓ đã chuyɺn dioxin vào nhóm "các chɜt gây ung thư cho
ngưʔi". huʈi cùng, trong mʐt nghiên cʠu kiɺm đʂnh năm 2003, các nhà khoa hʄc cũng khɪng đʂnh không có mʐt liɸu lưʚng nào là
an toàn hoc ngưʘng dioxin mà dưʒi nó thì không gây ung thư [1]. iɸu này có thɺ hiɺu là nɶu mʐt ngưʔi phơi nhiɼm dioxin dù
lưʚng nhʆ nhɜt thì đã mang trong mình hiɺm hʄa ung thư!

Ngoài ung thư, dioxin còn có thɺ liên quan đɶn mʐt sʈ bɾnh nguy hiɺm khác như bɾnh rám da, bɾnh đái tháo đưʔng, bɾnh ung thư
trʨc tràng không Hodgkin, thiɺu năng sinh dʜc cho cɚ nam và nʦ, sinh con quái thai hoc thiɺu năng trí tuɾ, đɲ trʠng ( ʖ nʦ ) ..v.v

hơ chɶ phân tʤ cʞa dioxin tác đʐng lên các tɶ bào và cơ thɺ ngưʔi, đʐng vɤt vɢn đang còn nhiɸu tranh cãi vɸ chi tiɶt. Thʔi gian bán
phân huʬ cʞa dioxin trong cơ thɺ đʐng vɤt là 7 năm hoc có thɺ lâu hơn. Thông thưʔng, dioxin gây đʐc tɶ bào thông qua mʐt thʜ
thɺ chuyên biɾt cho các hydratcarbon thơm có tên là AhR (Aryl hydrocarbon Receptor). Phʠc hʚp dioxin - thʜ thɺ sɴ kɶ hʚp vʒi
protein vɤn chuyɺn ArnT (AhR nuclear Translocator) đɺ xâm nhɤp vào trong nhân tɶ bào. Tɘi đây dioxin sɴ gây đóng mʖ mʐt sʈ
gene giɚi đʐc quan trʄng cʞa tɶ bào như hyp1A, hyp1B,... ʊng thʔi, mʐt sʈ thí nghiɾm trên chuʐt cho thɜy dioxin làm tăng nʊng
đʐ các gʈc ion tʨ do trong tɶ bào. iɸu này, có thɺ là làm phá huʬ các cɜu trúc tɶ bào, các protein quan trʄng và, quan trʄng hơn cɚ,
nó có thɺ gây đʐt biɶn trên phân tʤ NA.

Trong mʐt đánh giá vɸ rʞi ro và nghiên cʠu các vɜn đɸ chính sách đưʚc đưa ra trong Hʐi nghʂ Quʈc tɶ vɸ ioxin tʌ chʠc tɘi Berlin,
2004, nhóm tác giɚ đɶn tʢ hʜc
ôi trưʔng Liên bang ʠc (Federal environmental agency) đã đưa ra kiɶn nghʂ không có mʠc phơi
nhiɼm dioxin tʈi thiɺu nào có đʐ an toàn cho phép [2] (theo WHO 2002 thì mʠc phơi nhiɼm dioxin cho phép qua thʠc ăn cʞa mʎi
ngưʔi là 1-10pg đương lưʚng đʐc (TEQ)/ngày).

# $  %  &

ʕ miɸn Nam Viɾt Nam, chɜt đʐc màu da cam và các loɘi thuʈc diɾt cʆ khác bɦt đɞu đưʚc thʤ nghiɾm bʖi quân đʐi Hoa KƓ vào năm
1961 và đưʚc sʤ dʜng rʐng rãi vʒi hàm lưʚng cao trong chiɶn tranh vào các năm 1967 ² 1968, rʊi giɚm xuʈng và ngʢng sʤ dʜng
năm 1971. hác loɘi hʚp chɜt này đưʚc trʐn vào dɞu hʆa hoc nhiên liɾu diesel rʊi rɚi bɨng máy bay hoc các phương tiɾn khác.

Theo công bʈ cʞa mʐt nhóm tác giɚ trên tɘp chí Nature thì có thɺ nói chiɶn dʂch dùng hóa chɜt ʖ Viɾt Nam là mʐt cuʐc chiɶn tranh
hóa hʄc lʒn nhɜt thɶ giʒi [3]. Trong thʔi gian 10 năm đó, quân đʐi
 và quân đʐi Nam Viɾt Nam đã rɚi 76,9 triɾu lít hóa chɜt
xuʈng rʢng núi và đʊng ruʐng Viɾt Nam. Trong sʈ này có 64% là chɜt đʐc màu da cam, 27% là chɜt màu trɦng, 8,7% chɜt màu xanh,
và 0,6% chɜt màu tím.

Tʌng sʈ lưʚng dioxin Viɾt Nam hʠng chʂu là vào khoɚng 370kg. (Trong khi đó vʜ nhiɼm dioxin ʖ Serveso, Ý, 1971 chʀ vʒi 20kg dioxin
thɚi ra môi trưʔng mà tác hɘi cʞa nó kéo dài hơn 20 năm). Tʌng sʈ diɾn tích đɜt đai bʂ ɚnh hưʖng hóa chɜt là 2,63 triɾu hécta. hó
gɞn 5 triɾu ngưʔi Viɾt Nam sʈng trong 25.585 thôn ɜp chʂu ɚnh hưʖng đʐc chɜt màu da cam.

h'(h ) 

ʐt bɚn báo cáo cʞa Hàn lâm viɾn khoa hʄc quʈc gia ( cʞa Hoa KƓ ) vào tháng 4 năm 2003 đã kɶt luɤn rɨng trong hhiɶn tranh Viɾt
Nam, 3.181 làng đã bʂ phun vʒi các chɜt diɾt cʆ. Khoɚng 2,1 đɶn 4,8 triɾu ngưʔi "hiɾn diɾn vào lúc phun." Thêm vào đó, nhiɸu quân
nhân
 cũng bʂ phun hoc có tiɶp xúc vʒi các chɜt này trong các khu vʨc vʢa phun. Bɚn báo cáo này đɞu tiên đưʚc thʨc hiɾn bʖi
quân đʐi Hoa KƓ đɺ tìm hiɺu bao nhiêu cʨu quân nhân đã phʜc vʜ trong các khu vʨc bʂ phun. Nhʦng nhà nghiên cʠu đưʚc phép
truy cɤp các hʊ sơ quân sʨ và tài liɾu hoɘt đʐng cʞa không quân chưa đưʚc nghiên cʠu trưʒc đây. Ưʒc tính này đʌi sʈ thɺ tích

h
h đưʚc phun giʦa 1961 và 1971 thành 7.131.907 lít, hơn sʈ đã đưʚc phʆng đoán vào năm 1974.
Vào ngày 31 tháng 1 năm 2004, mʐt nhóm bɚo vɾ quyɸn nɘn nhân, hʐi Vietnam Association for Victims of Agent Orange/ioxin
(VAVA) đã kiɾn mʐt sʈ công ty
 vʒi trách nhiɾm gây ra thương tích tɘi vì hʄ đã sɚn xuɜt chɜt hóa hʄc này. ow hhemical và

onsanto là hai công ty sɚn xuɜt chɜt này cho quân đʐi Hoa KƓ lʒn nhɜt, và đã bʂ kiɾn cùng vʒi 8 công ty khác. Trưʒc đây nhiɸu cʨu
quân nhân Hoa KƓ đã thɦng kiɾn tương tʨ.

Vào ngày 10 tháng 3 năm 2005, mʐt quan tòa đʂa hɘt (Jack Weinstein) đã bác đơn kiɾn, quyɶt đʂnh rɨng nhʦng đòi hʆi cʞa đơn kiɾn
không có cơ sʖ pháp luɤt. Quan tòa kɶt luɤn rɨng h
h không đưʚc xem là mʐt chɜt đʐc dưʒi luɤt quʈc tɶ vào lúc Hoa KƓ dùng
nó; rɨng Hoa KƓ không bʂ cɜm dùng nó đɺ diɾt cʆ; và nhʦng công ty sɚn xuɜt chɜt này không có trách nhiɾm vɸ cách sʤ dʜng cʞa
chính quyɸn. hhính phʞ Hoa KƓ, vʈn có quyɸn miɼn tʈ (sovereign immunity), không phɚi là mʐt bʂ cáo trong đơn kiɾn. Tuy nhiên,
vào năm 1984 cũng tʢ phiên tòa cʞa vʂ quan tòa này, chính các công ty trên đã chi khoɚng 180 triɾu $ cho các gia đình ngưʔi
 là
cʨu chiɶn binh Viɾt Nam mc dù không thʢa nhɤn có hành đʐng sai trái.

*"+), -   ., +/)0 (12

3  4*      -+/) "+- ) 

Ngay sau khi thɠm phán J.Weinstein ra phán quyɶt bác đơn kiɾn cʞa các nɘn nhân da cam Viɾt Nam, dư luɤn quʈc tɶ đã lên tiɶng
phɚn đʈi mɘnh mɴ. hác tʌ chʠc phi chính phʞ quʈc tɶ khɪng đʂnh: bɜt chɜp phán quyɶt này, chiɶn dʂch vì công lý cho nɘn nhân da
cam Viɾt Nam vɢn tiɶp tʜc.

O

   
 đã đưa tin sʒm và đɤm nét vɸ viɾc tòa án liên bang
 ra phán quyɶt bãi bʆ vʜ kiɾn cʞa các nɘn
nhân chɜt đʐc da cam Viɾt Nam đòi các công ty hóa chɜt
 bʊi thưʔng thiɾt hɘi.

Trong bɚn tin đɞu tiên ngày 11-3, ài truyɸn hình quʈc gia Hàn Quʈc KBS đã đưa tin chi tiɶt vɸ nhʦng lý do mà tòa án liên bang

viɾn ra đɺ bác bʆ vʜ kiɾn, đʊng thʔi nhɦc lɘi chi tiɶt trưʒc đây tòa án
 đã tʢng phán quyɶt các công ty hóa chɜt
 phɚi bʊi
thưʔng cho các cʨu binh
 tʢng tham gia chiɶn tranh Viɾt Nam bʂ ɚnh hưʖng cʞa chɜt đʐc màu da cam/dioxin 180 triɾu US.

Theo 
     !" # "
, các công ty hóa chɜt
 đã trʈn tránh trách nhiɾm và che giɜu sʨ thɤt
trưʒc dư luɤn thɶ giʒi. Vʜ kiɾn không đơn thuɞn đòi bʊi thưʔng vɤt chɜt, điɸu quan trʄng là yêu cɞu nhʦng kɲ gieo rɦc cái chɶt có
trách nhiɾm đʈi vʒi nhʦng hɤu quɚ do hʄ gây ra và đòi công bɨng cho nɘn nhân chɜt đʐc da cam/dioxin Viɾt Nam nói riêng và thɶ
giʒi nói chung.

´Tɘi sao nhʦng ngưʔi Viɾt Nam là nɘn nhân trʨc tiɶp cʞa chɜt đʐc da cam/dioxin bʂ bʆ quên, trong khi các cʨu chiɶn binh
,
Australia, New Zealand tham gia chiɶn tranh chʈng nhân dân Viɾt Nam lɘi đưʚc bʊi thưʔng thoɚ đáng. ó liɾu có phɚi là nɸn dân
chʞ và công bɨng mà chính quyɸn
 luôn tuyên bʈ?µ.

$ %
 &'
())*! +,
-./  0 1&-2 cho rɨng: ´Thɠm phán Weinstein đã dʄn đưʔng cho đɜt nưʒc
chúng ta tiɶp tʜc lɠn tránh các nghĩa vʜ đɘo đʠc đʈi vʒi nhʦng hɤu quɚ đã gây ra. Bɜt chɜp viɾc các công ty hóa chɜt và hhính phʞ

 biɶt đưʚc bao nhiêu vɸ khɚ năng tàn phá cʞa chɜt đʐc da cam/dioxin trong các hóa chɜt mà hʄ sʤ dʜng làm vũ khí chiɶn tranh,
hʄ cũng không nên vin vào nhʦng chi tiɶt chuyên môn vɸ pháp lý và k thuɤt đɺ trʈn tránh trách nhiɾm giɚi quyɶt tɜn bi kʂch con

ngưʔi mà ai cũng thɜy rõ là do hành đʐng cʞa hʄ gây raµ.

Tʌ chʠc hhiɶn dʂch trách nhiɾm và cʠu trʚ nɘn nhân chɜt đʐc da cam/dioxin Viɾt Nam (VAORRh) đã kêu gʄi các tʌ chʠc, nhân dân

 ʞng hʐ mɘnh mɴ hơn nʦa các nɘn nhân Viɾt Nam tiɶp tʜc vʜ kiɾn, đòi hhính phʞ
 thʨc hiɾn trách nhiɾm luɤt pháp và đɘo
đʠc trong viɾc bʊi thưʔng thiɾt hɘi vɤt chɜt và tinh thɞn cho các nɘn nhân chɜt đʐc da cam/dioxin Viɾt Nam. VAORRh khɪng đʂnh
viɾc các nɘn nhân chɜt đʐc da cam/dioxin Viɾt Nam kiɾn các công ty hóa chɜt
 hoàn toàn phù hʚp vʒi luɤt pháp
 và luɤt quʈc
tɶ.

Trong khi đó, Hʐi nghʂ quʈc tɶ vɸ chɜt đʐc da cam ʖ VN vɢn đang tiɶp diɼn tɘi Paris, Pháp. hác giáo sư y khoa ɘi hʄc Harvard John
. honstable, nhʦng ngưʔi đã biɶt đɶn các thương tʌn chiɶn tranh VN tʢ năm 1967 qua các nghiên cʠu vɸ các nɘn nhân bom
napalm; giáo sư Arnold Schecter, ɘi hʄc Texas - Houston, chuyên gia hàng đɞu thɶ giʒi vɸ chɜt đʐc dioxin... đang chia sɲ nhʦng
hiɺu biɶt cʞa mình vɸ tác hɘi cʞa chɜt đʐc da cam, như là nhʦng đóng góp vɸ mt chʠng lý khoa hʄc cho viɾc nêu đích danh chɜt
dioxin là nguyên nhân cʞa nhʦng di chʠng thương tɤt nay đã sang thɶ hɾ thʠ ba, thʠ tư.

Ó
3 4%5&

"*,6# 7
 (
3 489  
9 nhɜn mɘnh cuʐc chiɶn tranh Viɾt Nam đã kɶt thúc 30 năm, nhưng cho đɶn
nay các nɘn nhân Viɾt Nam bʂ ɚnh hưʖng chɜt đʐc da cam/dioxin vɢn chưa đưʚc hưʖng công lý. Ông cam kɶt cùng vʒi các luɤt sư

 theo đuʌi vʜ kiɾn này đɶn cùng đɺ giành lɘi công lý cho các nɘn nhân chɜt đʐc da cam/dioxin Viɾt Nam. Luɤt sư W.Goodmain
trong oàn luɤt sư đɘi diɾn cho các nɘn nhân chɜt đʐc da cam Viɾt Nam khɪng đʂnh thɠm phán J.Weinstein đã ´sai lɞm cơ bɚn và rõ
ràngµ khi phán quyɶt rɨng tác nhân da cam không phɚi là chɜt đʐc. ´Viɾc quân đʐi
 sʤ dʜng hóa chɜt này trong chiɶn tranh Viɾt
Nam ngay tʢ đɞu đã là mʐt sʨ nhʜc nhã, và nay, thɜt bɘi cʞa tòa án
 trong viɾc sʤa chʦa sai lɞm này là sʨ tiɶp tʜc cʞa nʎi nhʜc
đóµ.
Ê