GÜNCEL

Suriye pazar›
Avrupa’ya aç›lmakta
kararl›
Suriye’de, ekonomik faaliyetlerin
yo¤unlaflt›¤› fiam ve Halep, yeni
yeni güçlenmeye bafllayan imalat
sanayinin kalbi durumunda.
Tekstil, g›da, deri, ka¤›t ve
kimyasal sanayi, genellikle özel
sektörün elinde.
zun y›llardan beri devlet a¤›rl›kl› bir yap› sergileyen

U
rupa Birli¤i Serbest Ticaret Anlaflmas› çerçevesinde Suriye'ye ayr› bir önem ve önce-
Suriye'de 1990'l› y›llar›n bafl›ndan itibaren d›fla lik veriyor. Bundan dolay› Suriye'nin serbest ticaret ekonomisine geçme gayretlerine
aç›lma gayretlerine paralel olarak, ekonomi ve d›fl Birlik taraf›ndan yard›m ve destek sa¤lan›yor.
ticaretinde önemli geliflmeler yaflan›yor; Özel sek-
tör düzenli bir biçimde büyüme gösteriyor, AB ülkeleri TÜRK‹YE ‹LE OLAN T‹CAR‹ ‹L‹fiK‹LER
baflta olmak üzere geliflmifl ülkelerden Suriye'ye gelen tica- Suriye, geleneksel olarak gerek ticari, gerek ekonomik, gerekse siyasi anlamda
ri heyetlerin ziyaretleri h›zlanm›fl bulunmakta ve Yat›r›m Türkiye için büyük önem arz ediyor. Bulundu¤u co¤rafya itibar›yla, Arap dünyas› ve
Teflvik Kanunu ile yabanc›lar özendirilmekte. Suriye-Avru- Ortado¤u pazarlar›na aç›l›m› sa¤layacak bir avantaj› beraberinde getiren Suriye, bu
pa Birli¤i iliflkilerinde de önemli geliflmeler gözleniyor. Av- özellikleri ile hem ihracatç›lar hem de yat›r›mc›lar aç›s›ndan k›sa, orta ve uzun vade-
de cazip f›rsatlar sunuyor.
Ekim 1998 tarihinde Adana Protokolü'nün imzalanmas› ile Türkiye-Suriye ilifl-
2005 y›l› itibariyle Türkiye’nin Suriye’ye
kilerinin daha fazla geliflmesinin önündeki önemli bir engel kald›r›ld›. Karfl›l›kl› ziya-
ihracat›nda bafll›ca maddeler Kaynak D‹E retler bakanl›k ve teknik düzeyde yo¤unlaflarak devam ediyor. Yine Suriye ile Türki-
Mineral yak›tlar 118,724,969 ye aras›nda birçok alan› kapsayan iflbirli¤i anlaflmalar› mevcut. 2005 y›l› itibariyle Tür-
Kazanlar Makinalar 50,416,280 kiye'nin Suriye'ye ihracat› bir önceki y›la göre yüzde 38 oran›nda artarak 391,8 mil-
Otomotiv ve Yan Sanayi 42,631,760 yon dolardan 547,2 milyon dolara ulaflt›. Türkiye'nin Suriye'den ithalat› ise 2005 y›-
Hububat 38,077,508 l› itibariyle yüzde 24 oran›nda azalarak 270 milyon dolar olarak gerçekleflti.
Sentetik Suni Devams›z Lifler 35,146,562 HANG‹ ALANLARDA YATIRIM CAZ‹P
Demir Çelik 31,444,718
Suriye özel sektörünün küçük ölçekli yat›r›mlara yönelmesi Türkiye'de üretilen
Tuz, kükürt, çimento 30,824,053
Demir Çelik Eflya 27,531,971
makina, ekipman ve elektrikli cihazlar gibi yat›r›m mallar›na olan talepleri art›rd›. Su-
riye, 2004 y›l› bafl› itibariyle ikinci el makine ithalat›na izin vermiflti. Suriye makine
Hayvansal ve Bitkisel Ya¤lar 26,303,115
Plastikler 26,032,693 ithalat›n›n yüzde ellisi Türkiye aç›s›ndan ihracat potansiyelleri yüksek tar›m makina-
Di¤er 120,159,844 lar›, g›da iflleme ve paketleme makinalar›, tekstil makinalar›, pompa ve kompresörler,
Toplam 547,293,473 ifl makinalar› ve tak›m tezgahlar›ndan olufluyor.
Suriye g›da iflleme sanayide makine-ekipman ve üretim teknolojilerini genel ola-

40 EKONOM‹K FORUM k Nisan 2007

 GÜNCEL <

Temel Ekonomik Göstergeler Kaynak EIU

2001 2002 2003 2004 2005

GSYH (milyar dolar) 20,6 21,6 22,9 21,5 23,0
Reel Büyüme H›z› (yüzde) 3,6 4,1 1,3 1,1 2,0
Enflasyon Oran› (yüzde ortalama) 5,6 -2,3 5,9 4,6 4,0
Nüfus (milyon) 17,2 17,7 18,1 18,6 19,0
Fob ‹hracat (milyon dolar) 5,706 6,668 5,762 5,561 6,462
Fob ‹thalat (milyon dolar) 4,282 4,458 4,430 5,935 5,973
Toplam D›fl Borç (milyar dolar) 21,3 21,4 21,6 21,8 8,4

Türkiye - Suriye ‹kili Ticareti (1000 dolar) Kaynak TU‹K

YILLAR ‹HARACAT ‹THALAT HAC‹M DENGE

2000 184,267 544,322 726,258 -360,055
2001 281,141 463,476 744,617 -182,335
2002 256,515 506,184 762,700 -249,668
2003 410,754 413,349 824,103 -2,595
2004 391,825 357,597 749,422 34,228
2005 547,293 270,211 817,504 277,082
2006 605,997 187,006 793,003 418,991

rak yenilemeye ve yüksek teknolojiye ihtiyaç duyu-
yor. Suriye'nin güçlü tar›m potansiyeli, konservesi
yap›labilecek genifl sebze ve meyve tar›m›n› da bera-
berinde getiriyor. Tüm bu geliflmelere paralel olarak
g›da iflleme ve paketleme sanayisinin de geliflmesi
bekleniyor.
Di¤er yandan, endüstriyel büyüme, arazi ›slah›-
na yönelik çal›flmalar, su ve at›k su projeleri ve inflaat
sektöründeki büyümeden dolay› pompa ve kompre-
sör pazar›nda önemli bir potansiyel görülüyor.
OTOMOT‹V SEKTÖRÜ ÖNEML‹
Otomotiv ana ve yan sanayi ithalat› Suriye'de
makine ithalat›ndan sonra üçüncü s›rada. 2003 y›l›
sonlar›nda otomobillere uygulanan gümrük vergile-
rinde yüzde ellilere varan indirimler, otomobillere ve
oto yedek parçalar›na olan ithalat› art›rd›. Co¤rafi ya-
k›nl›¤› iyi bir flekilde de¤erlendirmek isteyen Suriyeli
firmalar, Türk mallar›n› daha çok fiyat ve kalite aç›-
s›ndan tercih ediyor. Türk firmalar›n›n Suriye paza-
r›na yönlendirilmesi ve teflvik edilmesi halinde bu ül-
keye olan ihracatta önemli olaca¤›na inan›l›yor. Türk
firmalar› giriflecekleri ortak yat›r›mlarla Ortado¤u
pazar›nda genifl kapsaml› ve kal›c› bir flekilde yer edi-
nebilmeleri mümkün görülüyor. Suriye'de faaliyet
gösteren firmalar›n büyük k›sm›n›n KOB‹ ya da
mikro iflletme biçiminde örgütlendi¤i ve nakit ödemelerde büyük s›k›nt›lar yafland›¤› göz
önüne al›narak, bu ülke ile ifl yapmak isteyen ve ürünlerinin bu piyasada talep görece¤ine
inanan firmalar için en elveriflli pazara girifl yöntemi, ülkede do¤rudan bir firma kurmak ya
da temsilcilik açmak. Giderek daha yo¤un bir rekabet ortam›na sahip olmakla beraber son
derece cazip olan Suriye pazar›na giriflte Türk ifladamlar›n› zorlayan baz› hususlar da bulu-
nuyor. Bunlar›n en önde geleni, Suriye'nin halen serbest piyasa ekonomisine geçifl süresi-
ni yafl›yor olmas›.
ENERJ‹ ALANINDA GEL‹fiMELER
Suriye'nin bilinen do¤al gaz rezervleri 240,5 milyar m3 ve y›ll›k do¤al gaz üretimi ise,
4,1 milyar m3 civar›ndad›r. Enerji alan›nda iflbirli¤i, ikili planda Suriye'nin petrol ve do¤al
gaz sahalar›nda keflif, üretim ve iflletme faaliyetlerini, çok tarafl› planda ise M›s›r'›n El Arifl
Liman›'ndan Ürdün-Suriye-Türkiye ba¤lant›s›yla Avrupa'ya ulaflt›r›lmas› planlanan do¤al
gaz boru hatt›n› kapsamaktad›r. Bu hat sayesinde M›s›r'›n yan›s›ra Suriye'den de do¤al gaz
al›nabilecektir. Ayr›ca, Ürdün, Suriye, Lübnan, M›s›r'›n dahil oldu¤u Mashrek Anlaflma-
s›'na Irak'›n da kat›lm›fl olmas› ile Irak do¤al gaz›n›n Suriye'nin Homs flehrine daha sonra
Halep üzerinden Türkiye'ye tafl›nmas› söz konusu. Di¤er yandan Suriye ile Türkiye aras›n-
da enerji alan›nda en önemli konuyu Atatürk Baraj›'n›n yap›m›yla kontrol alt›na al›nan F›-
rat sular› ve Asi Nehri oluflturmakta. ‹ki ülke aras›nda Asi Nehri üzerine yap›lacak baraj›n
inflas› için prensip karar› al›narak, çal›flmalar›n bafllamas› için görüfl birli¤ine var›lm›fl bulu-
nuyor.
SONUÇ OLARAK
Suriye pazar›na girmede do¤ru pazarlama ve da¤›t›m stratejisinin seçilmesi halinde
Türk firmalar›n›n büyük baflar›lar sa¤layaca¤› düflünülüyor. Di¤er taraftan otelcilik, turizm,
bankac›l›k, sigortac›l›k, reklamc›l›k gibi hizmetler sektöründe de önemli geliflmelerin ola-
ca¤› ve büyük ifl f›rsatlar›n›n do¤aca¤› tahmin ediliyor.
Suriyeli firmalar taraf›ndan Türk firmalar›na ortak yat›r›ma yönelik önerilen alanlar ise;
g›da, ambalaj, makine, çimento, GRP boru üretimi, kumafl, madencilik, inflaat malzeme-
leri, gübre, deterjan, cam, deri, boya, konteyner üretimi, kumafl üretimi ve boyamas›, iç gi-
yim, otel iflletmecili¤i, e¤lence merkezleri,enerji projeleri, sa¤l›k turizmi, tuz ve zeytinya¤›
üretimi ve da¤›t›m›.

Nisan 2007 l EKONOM‹K FORUM 41