Chương 5:

a
a  
 a

ThS. NguyӉn Bá Vương

 = 

¢ Transistor có cҩu tҥo gӗm các miӅn bán dүn p và

n xen kӁ nhau
 = 
¢ iӅn bán dүn thӭ nhҩt cӫa Transistor là
miӅn Emitter (miӅn phát) vӟi đһc điӇm là có
nӗng đӝ tҥp chҩt lӟn nhҩt, điӋn cӵc nӕi vӟi
miӅn này gӑi là cӵc Emitter (cӵc phát).
¢ iӅn thӭ hai là miӅn Base (miӅn gӕc) vӟi
nӗng đӝ tҥp chҩt nhӓ và đӝ dày cӫa nó nhӓ
cӥ öm, điӋn cӵc nӟi vӟi miӅn này gӑi là cӵc
Base (cӵc gӕc).
¢ iӅn còn lҥi là miӅn Collector (miӅn thu) vӟi
nӗng đӝ tҥp chҩt trung bình và điӋn cӵc
tương ӭng là Collector (cӵc thu).
 = 
¢ TiӃp giáp p-n giӳa miӅn Emitter và Base gӑi là
tiӃp giáp Emitter (JE).
¢ TiӃp giáp p-n giӳa miӅn Base và miӅn Collector
là tiӃp giáp Collector (JC).
¢ VӅ kí hiӋu Transistor cҫn chú ý là mũi tên đһt ӣ
giӳa cӵc Emitter và Base có chiӅu tӯ bán dүn p
sang bán dүn n.

PNP NPN
 = 
¢ V͙ m͏t c̽u trúc, có th͛ coi Transistor như 2
diode m͇c đͩi nhau
 = 
¢ Cҩu tҥo mҥch thӵc tӃ cӫa mӝt Transistor n-p-n
 Â 

Ӈ Transistor làm viӋc, ngưӡi ta phҧi đưa điӋn áp 1 chiӅu tӟi

các điӋn cӵc cӫa nó, gӑi là phân cӵc cho Transistor
Â 
sơ đӗ phân cӵc trong BJT
! !

sơ đӗ phân cӵc trong BJT
! !

 a !"
¢
Ӌ thӭc cơ bҧn vӅ các dòng điӋn trong
Transistor  ´ w  

¢
Ӌ sӕ truyӅn đҥt dòng điӋn Į cӫa
Transistor
w


´

¢
Ӌ sӕ khuӃch đҥi dòng điӋn ȕ cӫa

Transistor w




¢ Ta có hӋ thӭc:  ´ w  —

w

—


Ú #$% &$a
Ú.1 ҥch chung Emitter (EC)

|
m





 '( )*+,)* '$!















m





 '( )* +,'$!
m






 
 '( *+,)* '$!
 m




Theo đӏnh luұt KiӃchôp ta có  w  

´


w ´  ´ 
¢ w ´ 
  
¢

Riҧi phương trình vӟi IC, chúng ta có mӕi quan hӋ giӳa IC và IB

´
| w  | ¢ w    | ¢ w  | ¢
´ ´
Trong đó ȕ = (1-) là hӋ sӕ khuӃch đҥi CE
( thông thưӡng  = 0,99; ȕ = 99)
X











 





 










Ú.2 ҥch chung Base (BC)
m





*'( )*+,,-#./) '$!
m












!"
#$%&'

(
)*

!"





 
!"#$!'

+,) '$!
Ú.Ú ҥch chung Collector (CC)
m





 $0/$1!23
 
4,- %,5

¢ Phương trình đưӡng thҷng lҩy điӋn : VCC=ICRC+VCE

viӃt lҥi: IC = ( VCC ± VCE)/ RC = -VCE / RC + VCC /RC
ưӡng lҩy điӋn đӵӧc vӁ trên đһc tuyӃn ra qua 2 điӇm
xác đӏnh sau:
¢ iӇm ngưng, IC = 0 ˆ VCE= VCC (iӇm )
¢ iӇm bão hòa: VCE = 0 ˆ IC = VCC/ RC (iӇm N)
nӕi 2 điӇm và N lҥi ta có đưӧc đưӡng lҩy điӋn
¢ Riao điӇm đưӡng lҩy điӋn và đưӡng phân cӵc IB chӑn
trưӟc cho ta trӏ sӕ điӇm tĩnh Q.

4,-$*
 Vai trò cӫa đưӡng thҷng lҩy điӋn

¢ Phân giҧi mҥch Transistor.

¢ ác đӏnh điӇm tĩnh điӅu hành Q.
¢ Cho biӃt trҥng thái hoҥt đӝng cӫa
transistor ( tác đӝng, bão hoà, ngưng).
¢ ҥch khuӃch đҥi có tuyӃn tính hay không.
¢ ThiӃt kӃ mҥch khuӃch theo ý đӏnh ( chӑn
trưӟc điӇm tĩnh Q , tính các trӏ sӕ linh kiӋn)
Chú ý:
¢ ӝ lӧi dòng điӋn thay đәi theo vӏ trí điӇm
tĩnh điӅu hành Q.
¢ iӇm tĩnh điӅu hành Q thay đәi vӏ trí theo
điӋn thӃ phân cӵc transistor và còn thay
đәi theo tín hiӋu xoay chiӅu ( AC) tác đӝng
vào mҥch .
86,7,893:
V 86$;$$1a
 Vùng hoҥt đӝng cӫa BJT:

¢Vùng tác đӝng: (Vùng khuӃch đҥi hay tuyӃn tính)

ӕi ghép B-E phân cӵc thuұn
ӕi ghép B-C phân cӵc nghӏch
¢Vùng bҧo hòa:
ӕi ghép B-E phân cӵc thuұn
ӕi ghép B-C phân cӵc thuұn
¢Vùng ngưng: ӕi ghép B-E phân cӵc nghӏch
 Phương pháp chung đӇ phân giҧi mҥch
phân cӵc gӗm ba bưӟc:
¢ Bưӟc 1: Dùng mҥch điӋn ngõ vào đӇ xác đӏnh
dòng điӋn ngõ vào (IB hoһc IE).
¢ Bưӟc 2: Suy ra dòng điӋn ngõ ra tӯ các liên hӋ
IC=ȕIB hay IC=ĮIE
¢ Bưӟc Ú: Dùng mҥch điӋn ngõ ra đӇ tìm các
thông sӕ còn lҥi (điӋn thӃ tҥi các chân, giӳa các
chân cӫa BJT...)
V =86$;$$":$1a <,=5%>
,!
86$;$$":$1a <,=5%> ,!
¢ ҥch ngõ nӅn-phát (Base-Emitter):


Ð   Ð  ´ w¢


Ð  ´
 w

Vӟi VBE = 0.7V nӃu BJT là Si và VBE = 0.ÚV nӃu là Re.
Suy ra : IC=ȕIB
ҥch ngõ ra thu-nӅn (Collector-Base):


w 


´ hay 
´ w 

Ð 


ây là phương trình đưӡng thҷng lҩy điӋn.
 ;87?$1a
¢ Sӵ liên hӋ giӳa IC và IB sӁ quyӃt đӏnh BJT có hoҥt đӝng
trong vùng tuyӃn tính hay không. ÐӇ BJT hoҥt đӝng trong
vùng tuyӃn tính thì nӕi thu - nӅn (CE) phҧi phân cӵc nghӏch.
Ӣ BJT NPN và cө thӇ ӣ mҥch vӯa xét ta phҧi có:
|   |   w 

w 

Ð 

w 
´   ´ w ¢



Ð ¢






||  ¢

NӃu  | 
|
thì BJT sӁ đi dҫn vào hoҥt đӝng trong vùng bão hòa. Tӯ điӅu
kiӋn này và liên hӋ IC=ȕIB ta tìm đưӧc trӏ sӕ tӕi đa cӫa IB, tӯ đó
chӑn RB sao cho thích hӧp.
 


NӃu 
w tӭc VCE = 0V (thӵc ra khoҧng 0.2V)


Thì V
VB, nӕi
B —hu-nӅn
phân cӵc huұn, B!T hoàn oàn nҵm
ong vùng bão hòa và dòng điӋn

|| đưӧc gӑi là dòng cӵc hu bão hòa I

| w
a
|

||
 | w
|
 V Â86$;$@:$;$.#

ҥch cơ bҧn giӕng mҥch

phân cӵc cӕ đӏnh, nhưng ӣ
cӵc emitter đưӧc mҳc thêm
mӝt điӋn trӣ RE xuӕng mass.
Cách tính phân cӵc cũng có
các bưӟc giӕng như ӣ mҥch
phân cӵc cӕ đӏnh.
 Ta có: || w   





Ð  ´
Thay  ´ w  Õ   w
  Õ  ´

(suy ra IC tӯ liên hӋ: IC=ȕIB)

á

´ 

w 


´ ´  ´

Tong đó:  ´ w  
w 


´ w 

Ð 
´  

 ;87?$1a
¢ Tương tӵ như trong mҥch phân cӵc cӕ
đӏnh, bҵng cách cho nӕi tҳt giӳa cӵc thu
và cӵc phát ta tìm đưӧc dòng điӋn cӵc thu
bҧo hòa ICsat
||
 | w
| 

Ta thҩy khi thêm RE vào, ICsat nhӓ hơn trong
trưӡng hӧp phân cӵc cӕ đӏnh, tӭc BJT dӉ bão
hòa hơn.
V Ú86$;$89$A$,,-0
Dùng đӏnh lý Thevenin biӃn đәi thành mҥch tương đương
   
Tong đó:  w  w 


   

X$* B.#C  w  



 
Thay: I — 
IB Suy a:  w

  

Tӯ liên hӋ  | w 

X
´   |
w ||  |  |  


Vì  | w 
|
w ||  | 
  |
Ngoài ra:
| w ||  |  |
 w   

w 

w 
 
 ;87?$1a

Tương ӵ như phҫn ưӟc:

||
 | w
| 

 V V86$;$DE,3,,0.,-0
Ðây cũng là cách phân cӵc cҧi thiӋn đӝ әn đӏnh cho hoҥt
đӝng cӫa BJT
 X
 

w 

k   ´  ´  ´

k
Vӟi  w 


 w  ´ w 
w Õ 


  ´
 w
 Õ 
´ 


w Õ 


´ w 

 
´  

 V
X!"% $.6$;$+#$

Õ w= u
w›
u Õ w=
u

a,0+0 $.6$;$
Khi thiӃt kӃ mҥch phân cӵc, ngưӡi ta
thưӡng dùng các đӏnh luұt căn bҧn vӅ
mҥch điӋn như đӏnh luұt Ohm, đӏnh luұt
Kirchoff, đӏnh lý Thevenin..., đӇ tӯ các
thông sӕ đã biӃt tìm ra các thông sӕ chưa
biӃt cӫa mҥch điӋn.
 aF%G=
¢ Cho mҥch phân cӵc vӟi đһc tuyӃn ngõ ra cӫa BJT như
hình dưӟi. ác đӏnh VCC, RC, RB.
 Tӯ đưӡng hҷng lҩy điӋn: V
V

-R
I

Tҥi c c ӑa đӝ U
, khi IB¢ a uy a I
¢ và V
¢V hay
vào phương ình đưӡng hҷng lҩy điӋn a có V

¢V


 w w Ó   
w     

Ngoài a: Tanio làm ӯ vұ liӋu huҫn bán dүn Si do đó
VB ¢
V và  w 

Ð  ´ w ¢ Ð ¢
 w ¢ ö  
 

 w Ó    
ĐӇ có các điӋn  iêu chuҭn a chӑn: RB
¢ K , R
  K
 aF%GÂ
¢ ThiӃt kӃ mҥch phân cӵc như hình dưӟi. IC=2mA, VCE=10V

w=
 u
iӋn trӣ RC và RE không thӇ tính trӵc tiӃp tӯ các thông
sӕ đã biӃt. ViӋc đưa điӋn trӣ RE vào mҥch là đӇ әn đӏnh
điӅu kiӋn phân cӵc. RE không thӇ có trӏ sӕ quá lӟn vì
như thӃ làm giҧm VCE (sӁ làm giҧm đӝ khuӃch đҥi).
Nhưng nӃu RE quá nhӓ thì đӝ әn đӏnh kém. a;$
,- 
,  
 $H I* +7 ==I

´ w 

w ¢ w   
¢ ¢
´ ´ 
´ w w w w   
 ´ 


|  |
 
¢  ¢  
 w w w    
| 
  w | w  w ö 
¢
 w 

Ð  ´ Ð ´ w ¢ Ð ¢
Ð  w
 


 w w w   
 ö

  
X
 aF%GÚ
¢ ThiӃt kӃ mҥch phân cӵc có dҥng như hình dưӟi

ã
w   u
 Ta có: ´ w 

w ¢ w   
¢ ¢
´ ´ 
´ w w w w   
 ´ 

|  |
 
¢  ¢  
 w w w    
| 
 w ´ ´ w ¢
 w 
 
ÐiӋn trӣ R1, R2 không thӇ tính trӵc tiӃp tӯ điӋn thӃ chân B và
điӋn thӃ nguӗn. ÐӇ mҥch hoҥt đӝng tӕt, ta phҧi chӑn R1, R2
sao cho có VB mong muӕn và sao cho dòng qua R1, R2 gҫn
như bҵng nhau và rҩt lӟn đӕi vӟi IB.
Lúc đó:
 ] 
w Ó   
¢
Ta có hӇ chӑn:  w
,Ó   

 w 

w 
 
 

 w  
  

a       
` a
 
$J $
³
 Thí dө: ác đӏnh RC và RB cӫa mҥch điӋn nӃu ICsat=10mA





 |


 w w ¢   
w w     w w ¢ ö 


 |
Ta chӑn IB=60ȝA đӇ đҧm bҧo BJT hoҥt đӝng trong vùng bҧo hòa
 Ð   Ð ¢

 w ´
 w w    
 

Do đó ta thiӃt kӃ: RC=1kŸ

RB=150kŸ
Thí dө ӣ 1 BJT bình thưӡng:
ts=120ns ; tr=1Úns
tf=1Ú2ns ; td=25ns
Vұy: ton=Úns ; toff=1Ú2ns
ӝt sӕ ӭng dөng cӫa BJT hoҥt
đӝng như mӝt chuyӇn mҥch
)!,/!,!/!!K,$

PNP

NPN
)!,/!,!/!K,$K,!5!/!
&L
M aF+0$,$1a
¢ Riҧ sӱ ta đưa mӝt tín hiӋu xoay chiӅu Vin(t) có dҥng sin,
biên đӝ nhӓ vào chân B cӫa BJT khi đó ta có:
VB(t)=VB+Vin(t)
¢ Các tө liên lҥc C1 và C2 đưӧc chӑn như thӃ nào đӇ có
thӇ xem như nӕi tҳt -dung kháng rҩt nhӓ - ӣ tҫn sӕ cӫa
tín hiӋu.
¢ Như vұy tác dөng cӫa các tө liên lҥc C1, C2 làm cho
thành phҫn xoay chiӅu cӫa tín hiӋu đi qua và ngăn thành
phҫn phân cӵc mӝt chiӅu.
¢ VB(t) >VBĺIBĹ ĺ IC Ĺ
ĺVC(t)=VCC-RCiC(t) Ļ
¢ VB(t) <VBĺIBĻ ĺ ICĻ
ĺVC(t)=VCC-RCiC(t) Ĺ
¢ VOut(t) ngưӧc pha vӟi VIn(t).
2  —


 w
 —

là đӝ khuӃch đҥi hay đӝ lӧi điӋn
thӃ cӫa mҥch
¢ Chìa khóa đӇ phân giҧi và xác đӏnh các thông sӕ cӫa
mҥch là mҥch tương đương xoay chiӅu.
vo
¢ ӝ lӧi điӋn thӃ: A w
vi
io
¢ ӝ lӧi dòng điӋn: w
V
ii
vi
¢ Tәng trӣ vào: Zi w
ii
¢ Tәng trӣ ra:
vo
Zo w
io
Dҥng mҥch tương đương
 X
+
  ,

--, 



+,J M/5 N!"

@2,7 @2,7

Õ ] Õib
4
 4 

@A1 @A1

4
 4 
Õ] Õ V
    w

 X
+




+,J M/5 N!"

@2,7 @2,7

] i ]
i]
 i ]

@A1 @A1

i]
i ] w =
]  
 i ] w =
]



 Các liên hӋ cҫn chú ý: 
m 
m
] w w
I I

] w h i]  w h f] ] w h ib h fb w  w 

Ngoài ra:
v b] v b] i c

] w w w

i b w g m v b]
ib ic i b g m


Do đó nguӗn phө thuӝc ȕib có thӇ thay thӃ bҵng nguӗn gm.vbe
Ó X$+0$,$;$.# *
$
 Õ] Õi b

Trӏ sӕ ȕ do nhà sҧn xuҩt cho biӃt


mV
Trӏ sӕ re đưӧc tính tӯ mҥch phân cӵc: ] w
I

Tӯ mҥch tương đương ta tìm đưӧc các thông sӕ cӫa mҥch.
 vo
¢ÊO,,-0C V w
vi
Ta có: v o w Ð
i b  vi w
] i b
 ib

Suy ra:  w vo w Ð
i b 
wÐ


V
vi
] i b 
 i b
] 


Do


nên  V w Ð Õi b
]  Õ]

NӃu   ]

|
thì  wÐ

´
Dҩu - cho thҩy vo và vi ngưӧc pha
 vi
a@/PDQC z i w
ii
vi  ] i b   R i b
Ta đһt: z b w w w  ]   R w  ] R  w R
ib ib
Suy ra: z i w R // z b
io
ÊO,%?,-C i w
ii
vo vi    
io w  ii w   w 
ay  w Ð
R
zi  

|
 vo
a
    zo w Õi b
io Õe

ÊӇ  nh ng  a cӫa mҥch, đҫu iên a nӕi  ngõ vào —vi¢

áp mӝ nguӗn giҧ ưng có  ӕ vo vào ph a ngõ a như ên,
vo
xong lұp  ӕ w zo
io
Khi vi¢ ò ib  ¢ ò ib¢ —ương đương mҥch h
nên


 w w 


Trong trưӡng hӧp nӕi thêm CE hoһc nӕi chân E xuӕng mass

ҥch tương đương

Õ Õ4V
]
86,7, $!RS 
O$C

vo R

V w w
vi ]
vi
z i w w R //
]
ii
zo w R

zi
i w  V
R

 X$+0$,$;$.#$DE,+,J
.6$;$89$A$,,-0DQ@:
$;$.#

Õ] Õ4 V

A w Ð

wÐ
 z4 w  //   // z V
] 


z V w Õ ] 
 w Õ

z4 zo w 
A4 w ÐA 

Trong trưӡng hӧp nӕi thêm CE hoһc nӕi chân E xuӕng mass

ҥch tương đương

R

V w 

Õ] Õi b z i w R // R  // z b
z b w Õ
zo w R

zi
i w  V
R

 X$+0$,$;$.#$.6$;$
893,,0.,-0DQ@:$;$.#

Õ] i b

vo R
R



V w w w zi w
vi ] R R  

A
zi
Ai w A  z o w 
//  


ç 86,7,5N!"2,7
liên hӋ 2 mҥch tương đương

h i] w ]

h f] w 
h o] w
o
h ib w ]

h fb w Ð

X$+0$,$;$.#$

ҥch tương đương

 „]

4]
hân giҧi mҥch ương đương a ìm đưӧc
a
   ZiR //R//Zb
vӟi: Zbhi]— hf]
R hi]hf]R
Ê   : v o
V w
vi
Ta có: v o w  h f] i b R

vi w hi] ib  hf] R ib
vo hf] ib R
hf] R
hf] R

V w w w w
vi hi] ib  hf] R ib hi]  hf] R hi] hf] R



Thưӡng hi]  hf] R  w 
´
 a@/P/: Zo=RC
io
 ÊO,%?,-:  i w
ii
vo vi
io w  ii w 
R
zi

vo zi zi
i w 
ay  i w   V
vi R
R

= X aTU
@

VW)XWY
a
mҥch khuӃch đҥi micro dùng cho máy tăng âm
X ch t o dao đͱng sóng hình sin
X$Q,;%%Z/[,
$;$

w w
T ¢
  ¢
  

ình dҥng thӵc cӫa Transistor BJT