APSTRAKCIJA

Apstraktnu umetnost delimo na: 1. Lirsku (glavni predstavnik Vasilij KANDINSKI –

osnivač grupe Plavi Jahač) i 2. Geometrijsku (glavni predstavnik je Pit MONDRIJAN)
-Pravac koji se isklučivo zove APSTRAKTNI je „Apstraktni ekspresionizam“ koji je vezan za
SAD od 1045-1955. i Viljema Degunija, Džeksona Polok, Hofmana... Apstraktna slika
zahteva obrazovanog, pripremljenog posmatrača.
-a ovo su bili drugi vidovi apstrakcije (Supermatizam Maljevića) (figurativna apstrakcija)
(apstrakcija forme), (geometrizovane apstrakcije) ...

PLAVI JAHAČ (općenito)

-Oni će biti revolucionarniji od ostalih eksprenionističkih grupa, bili su više misaono
orjentisani, pa će reći: „Ko želi biti kreativan mora uništiti (odbaciti) sve prihvaćene
vrijednosti, tradiciju- to im je moto koji preuzimaju od Ničea.

-Predstavnici su: KANDINSKI, GABRIJELA MUNTER, MARIANE FON WEREFKIN,

ALEKSEJ FON JAVLJENSKI, FRANC MARK, AUGUST MAKE, POL KLE.
-Vezani su za Minhen.

-Kandinski nakon što iz rusije dolazi u Minhen stupa u vezu sa Gabrijelom Munter, te se
upoznaju sa drugim parom Aleksej fon Javljenskim i Mariane fon Werefkin, te nakon
zajedničkog ljetovanja na Mornau 1909 i 1911.god. sa Franc Markom osnivaju grupu „Plavi
jahač“. Pošto su obojica volili plavu boju i konje.
-Naziv dobijaju po Almanahu „Plavi jahač“ iz 1903. koji je uradio Kandinski.
-Umjetnici i pored grupe zadržavaju svoju individualnost..
-Nemaju manifest.

##PRISTUP SLIKARSTVU:
-Kao i kod grupe „Most“ , i ovdje se radi o još izražajnijem spontanom, intuitivnom prikazu i
pristupu slikarstvu, destikulativno, ekspresivno. Uvažavaju radove djece i naivaca.
- Radikalno se ide u simplifikaciju forme i stavlja akcenat na boju.
-Teže da iskažu duhovno, unutrašnje, kroz lik.umjetnost (Teozofija).
-Teže u lik.izrazu, putem kojeg čovjek uspostavlja susret sa samim sobom „onako kako
unutarnje oko umjetnika vidi“(Franc Make).
-Vjerovali su u simboličku i asocijativnu moć boje (teorijska misao kroz boju), te fiziološki
uticaj boje, „boja je moć koja izravno utiče na dušu, duša je klavir sa mnogo tipaka, a
umjetnik je muzičar koji svira“(Kandinski).
-Likovna umjetnost se počinje aktivno povezivati sa drugim umjetnostima: teatar, muzika, i sa
filozofijom.
-To je ona veza kod Kandinskog, duhovnog u umjetnosti i muzici, tj. različita osjetila stopiti
u jedno (SINESTEZIJA), što vodi umjetnosti potpuno lišene sadržaja koji sada čine boje,
linije i njihovi odnosi (dematerijalizacija predmeta).
-Spajanje različitosti čula (SINESTEZIJA)npr.“okom čuti muziku“; u književnosti Brunine
„Cimetarske prodavnice“ i slično.
-Izlet ka apstrakciji dolazi kao rezultat njihovog susreta sa Rajonistima i kubistima. Njihova
poetika se kreće od čiste apstrakcije do romantične vizije

-Svi su oni pisali teorijske traktate da bi približili o onome čime su se bavili.

##UTICAJI:
-Zainteresirani su za srednjevjekovnu primitivnu, naivnu, te modernu nefigurativnu
umjetnost.
-U filozofskom smislu kod autora najviše utiče TEOZOFIJA (Štajner) (jedna vrsta religijsko-
filizofskog promišljanja koja počiva na PANTEIZMU (romantizam) tj.vratiti boga u prirodu,
bog je sve i svuda oko nas ali izjednačen sa prirodom. Panteizam sve crpi iz prirode i
određenog prirodnog iskustva povezano sa dogmom boga i božanskog i ima velike dodirne
tačke sa Hinduizmom i Budizmom (mesije-ljudi duhovno pročišćeni).

1. VASILIJ KANDINSKI
-Ruski slikar i grafičar, a prije svega teoretičar, začetnik apstrakcije prve polovine
20.st.
U 30-oj god. života, on napušta titulu doktora prava. Bio je i odličan muzičar,
porjeklom je iz imućne porodice. Muzika mu pomaže da postane slikar. Muzika je
najapstraktnija umjetnost.
-1911.nakon što je prvo upoznao Gabrijelu Munter, a zatim Alekseja fon Javljenskog,
Mariane fon Werefkin na ljetovanju u Mornauu, te Franc Marka. Kasnije im se
pridružuje Augus Make. Oformio je grupu, čije je ime „Plavi jahač“ dobila po
njegovoj slici za naslovnicu istoimenog almanaha, a izradio ju je 1903.godine. Grupa
traje do Prvog svjetskog rata.

-Već od 1910. u njemu su se javljale ideje o nepredmetnom slikarstvu (bez literarnog

sadržaja. Tada je već bio radio na svom djelu „O duhovnom u umjetnosti“.
-Njegova 3 temeljna principa iz djela „O duhovnom u umjenosti (teozofija i Niče):
a) „svaki pokušaj oživljavanja prošlih principa u umjetnosti je poput mrtvorođenčeta“;
b) „smatra da su umjetnici predhodnih perioda za njega primitivni“;
c) „želi ići u pravcu nenaturalističkog i apstrakcije s ciljem da se oslobodi unutrašnja
priroda“.

-Vjerovao je u asocijativnu i simboličku moć boje, te istraživao njen fiziološki uticaj.

-Boja je moć koja direktno utiče na dušu, a duša je klavir sa mnogo tipaka, a umjetnik
je muzičar koji svira.
-Paralela između muzike i slikarstva će okupirati Kandinskog u čitavom njegovom
stvaralaštvu, pa slikama daje imena u vidu muzičkih formi kao što su: FUGA,
KOMPOZICIJA, KONTRAKOMPOZICIJA, IMPROVIZACIJA i slično.
To su spontane ekspresije unutarnjih impulsa.

-Bio je fasciniran bojom i korišćenju svijetlih boja na tamnoj podlozi.

-Izraz mu se sastoji u spontanom, intuitivnom prikazu i pristupu, ekspresivno,
destikulativno.
-Teži da iskaže duhovno, unutrašnje, kroz likovnu umjetnost (teozofija i panteizam), te
uspostaviti vezu između slikarstva i muzike (SINESTEZIJA)- okom čuti muziku.

-Svojim ranim djelima pravi iskorak u ekspresionizam, simplifikaciju forme, stavlja

akcenat na boju.
- Faza od 1911-1914 gotovo sva njegova djela vezana su za muziku!!!
-Faza pod okriljem Bauhausa 1920-te, povremeno je tamo bio profesor kao i Pol Kle,
slike će postati manje slobodne u improvizaciji i nazivi vezani za muzičke forme više
neće stajati. Boja će postati plošnija, forme oštrije (geometrizovane) tj.bavi se nekom
vrstom geometrizovane apstrakcije, čak ide do neke vrste dekora (dekorativne
apstrakcije), 1942. godine- matematički formalno proračunate, tačne
neimprovizacionalne apstrakcije (pod uticajem industrijalizma i sa druge strane
MALJEVIĆA.!!!!!!!!!!!!!!!

DJELA

1. ## „Plavim jahačem“(1903),

2. ## „Crkva sv. Ludviga u Minhenu“ (1908)

-vidi se uticaj simbolizma, sa figurativnom apstrakcijom;
-bavi se propitivanjem boje na fovistički i impresionistički način;
-još se nije razvio prema onome o lemu će teoretisati,

3. ## „Plava planina“ (1908.), koja vodi ka

4. ## “Kompoziciji br.2“(1910), na kojoj jahači i ostale figure postaju mrlje boje ili
linearne šare, a prostor apstraktna šara, a kasnije i

5. ## „Prvim apstraktnim akvarelom“ (1910)

-Njegova prva apstraktna djela zasnivaju se na njegovom ličnom umjetničkom
iskustvu.
-Iskorak ka apstrakciji rezultat je susreta sa rajonistima i kubistima.

## MUZIČKA FAZA:
Od 1911-1914 gotovo sva njegova djela vezana su za muziku!!!
-Paralela između muzike i slikarstva će okupirati Kandinskog u čitavom njegovom
stvaralaštvu, pa slikama daje imena u vidu muzičkih formi kao što su: FUGA,
KOMPOZICIJA, KONTRAKOMPOZICIJA, IMPROVIZACIJA i slično.
To su spontane ekspresije unutarnjih impulsa.
-Improvizacija je bilo preko 35.
-Slike su mu kao eksplozije boja u kosmosu, sve je samo boja i uzaludno je tražiti
predmet.

6. ## „Improvizacija br.9“ (1912)

- Ono što karakteriše njegov rad generalno je upotreba živih boja koje nisu striktno
uokvirene određenom formom, zatim čudne linearne i skoro figuralne forme kakve
možemo razaznati npr.na slici „Improvizacija br.9) iz 1912.
–Jako joj je slična „Improvizacija br.19“ iz 1911.
-Ovdje bez obzira na rastočene forme , na boje koje nisu formalno razgraničene i
uokvirene još uvijek postoji nešto od figurativne apstrakcije (nije je još u potpunosti
napustio).
-Suočeni smo sa hromatskim bogatstvom.
-Asocijativnost boje je vezana za njegovo slikarstvo.

7. ## „Improvizacija, Fuga“ (1914),

-u potpunosti je izbacio figuraciju;
-slika je nastala kao reakcija na 1. sv.rat (fuga je stroga muzička forma);
-boje i oblici oslobođeni su zemaljske forme;
- on omogućava publici da učestvuju u stvaranju umjetničkog djela, što će kasnije
postati široko korištenom metodom.
-stalno pokušava odpkrinuti vrata ka transidentalnom svijetu;
-smatra da se umjetnost ne treba sagledavati kroz um i kroz racionalno razumjevanje,
već kroz dušu i kroz iskustvo.!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
8. ## „Kompozicija“ je bilo 10“

2. POL KLE
U svojim prikazivanjima oslanja se na komplementarne i simultane kontraste.
-Izrazito je apstraktno to što radi.
-Na njega su uticali: ekspresionizam, kubizam, kasnije i nadrealizam, ali on je taj koji
će uticati na druge.
-Predavao je u Bauhausu škola koja želi ujediniti umjetnost i zanati, geometrizacija i
matematička proračunatost.
-Bio je član „Četvorke“.
-Slike mu imaju dječiju zaigranost i kvalitetu dječijih naivnih crteža i slika izrazito
malog formata.
-Ono što te slike aludiraju jeste: poezija, muzika, snovi, a negdje se u te radove
uključuju i muzičke note. (SINESTEZIJA).

DJELA:
1. ## „Fen u markovom vrtu“
2. ## „Tuniške bašte“
3. ## „Zagrljaj“
-1933. proglašen degeneričnim umjetnikom.!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

3. Franc MARK:

Njemački slikar. Uz KANDINSKOG, jedan od osnivača grupe PLAVI JAHAČ.

-Omiljeni motiv su mu bile životinje.
-Vrlo rano se interesuje za onostrano i mistično (Teozofija).
–Mnogo je volio životinje, smatrao je da ako slika konje mora da uđe u njihovu psihologiju i
živi njihovim svetom („žuti konji“).
-MARK želi slikati onako kako njegovo unutrašnje oko vidi!!
-Radovi su mu izrazito simboličkog karaktera i naivnog!!!!!

DJELA:
0. ## „Plavi konji“ (1911.),
-njegov rani krivolinijski stil;
-izrazito „gro-plan“
-konji izgledaju kao skulpturalni reljef spram ravne pozadine
01. ## „U konjušnjici“ (1913/14)
-kombinacija ranijeg krivolinijskog stila sa novom četverougaonom geometrijom;

1. ## „Mali žuti konj“ (1913.);

2. ## „Žuti konji“ – Prepoznatljivo ali halucinantno.

3. ## „Životinje u pejzažu“
– Fovizam, kubizam, futurizam. Manje je prepoznatljivo.
– boja, ritam, forma.

4. ## „Sukobljene forme“ (1914),

-Predstavlja njegov potpuni zaokret ka apstraktnom nefiguralnom
ekspresionizmu!!!!!!!!!!!!!!!!!!

4. August MAKE:

- Teži sintezi prvog vala ekspresionizma sa fovizmom , kubizmom i futurizmom.

-Već se kod njega počinje nazirati kubizam.
-Zanimao se za formalnu sintezu i konstruktivni potencijal boje.
-osjećajan je i pokušava prikazati tokove moderne civilizacije i društva u kojem živi.
-ne zanima ga iskorak u potpunu apstrakciju, ostaće figurativan ali će do krajnjih granica
apstrahovati.
-Sa Kleom putuje u Tunis, i upoznaju sunčane boje!!!

DJELA:
1. ## „Veliki zološki vrt“ (1912.)
-triptih,
-pod uticajem je Sezana, Renoara, Matisa, i Sera.
-djelo prožima naivna radost

2. ## „Pred izlogom“ (1913.)

-konstantno se ženska figura javlja u njegovim slikama,
-problem boje i forme ga zaokuplja.
3. ## „Predio sa kravama i kamilom“ (1914)
-posljednja djela nakon putovanja u Tunis. !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

5. Aleksej Van JAVLJENSKI:

Tematika mu je ljudska figura a najčešće portreti različitih likova svog doba.

Portreti mu nisu tačni, precizni, vide se uticaji postimpresionistički, neoimpresionistički,
fovistički.
- 1. ## „Mrtva priroda“ – Ostao je izraziti fovista. Unosi elemente Ruske folklorne
umetnosti i intenzivne boje.

- 2. ## „Portret plesača Aleksandra Saharova“ (1911.).

- 3. ## „Gđa. Turandot“(1912.),
- ima karakteristike ruskog seoskog slikarstva

- 4. ## „Portret dječaka“ (1912.) !!!!!!!!!!!!!!!!

6. GABRIJELA MUNTER

-Uticala na Kandinskog, čak prije njega će se baviti apstraktnim tendencijama u

umjetnosti.
-Završila je akademiju, ali je tada mogla biti samo učiteljica, jer je biti slikarka tada
bilo društveno neprihvatljivo. Međutim, nasljedila je veliku lovu pa se osamostalila.
-Dati će kandinskom poticaj ali će se ona povući iz umjetnosti na početku 1. sv.rata.
Teme: krajolici, ali rijetko i figure u krajoliku.

1. ## „Škola u Mornau“ (1908.)

2. ## „ Meditacija“ (1907.)
-kolorit je najvažniji kod nje, uticaj fovizma i Matisa kao i Sezanovska simplifikacija forme.
-glavna preokupacija joj je boja, a manje figuracija i simplifikacija forme!!!!!!!!!!!!!!!!

7. MARIANE fon WEREFKIN

1. ## „Autoportret“ (1919.)

-Potiče iz škole Ilije Retina (social-realizam).

-Tradicionalnija je od Muter, i ima ruski izvorni uticaj.
-Zvali su je Ruski Rembrant,
-Čvrsto je vezana za simbolizam!!!
Ono što je direktno povezuje sa ekspresionistima je upotreba jarkih i kontrastnih boja, a
odvaja je taj simbolizam i potenciranje važnosti linije i oblika koji moraju biti smješteni u
neku stalnu formu. Nakon što je u ratu upucana u ruku, onemogućena je da se bavi
slikanjem.!!!