LẬP MÔ HÌNH TÀI CHÍNH

Chương 1

1.1 LẬP MÔ HÌNH TÀI CHÍNH

Các tình ðưa ra Thực hiện ðo lường

huống quyết quyết kết quả
thực tiễn ñịnh ñịnh thực hiện

Việc lập mô hình hỗ trợ 2 bước ñầu của tiến trình trên:
phân tích tình huống và ñưa ra các kết quả dự kiến của
những tình huống ñó

1
 1.1.1 Tiến trình lập mô hình

Mô hình Kết quả

Phân tích

Thế giới lượng hóa

Tóm tắt ðánh giá Giải thích
quản trị
Thế giới thực
Tình Các
huống quyết
quản lý Trực giác ñịnh

1.1.1 Tiến trình lập mô hình

• Vai trò của nhà quản lý khi lập mô hình bao gồm
các bước: tóm tắt tình huống, hệ thống hóa mô
hình, giải thích và cuối cùng là thực hiện các
quyết định
• Sắp xếp các tình huống của bài toán sao cho phù
hợp với việc lập mô hình.
• Bố cục toàn cảnh mô hình sao cho việc thu thập,
truy xuất dữ liệu và phân tích mô hình một cách
thuận lợi để có thể giải quyết
• Truyền đạt những kết quả khả thi tốt nhất của
mô hình trong việc đưa ra quyết định.

2
 1.1.3 Yêu cầu khi lập mô hình
• Các mô hình buộc bạn phải dứt khoát rõ ràng về
mục tiêu của mình.
• Các mô hình buộc bạn phải nhận dạng và lưu lại
các quyết định mà những quyết định này sẽ ảnh
hưởng và tác động đến các mục tiêu của bạn.
• Các mô hình buộc bạn nhận dạng và lưu lại
những tương tác và những đánh đổi bù trừ giữa
các quyết định.
• Các mô hình sẽ buộc bạn suy nghĩ cẩn trọng về
các biến số và lượng hóa rõ ràng những biến số
này trong điều kiện chúng có thể định lượng.

1.1.3 Yêu cầu khi lập mô hình

• Các mô hình buộc bạn cân nhắc dữ liệu nào là
thích hợp để định lượng những biến số đã nêu
trên và xác định những tương tác giữa chúng.
• Mô hình buộc bạn phải ghi nhận những ràng
buộc (các giới hạn) đối với các giá trị biến số của
mô hình.
• Các mô hình cho phép bạn dễ dàng thông đạt ý
tưởng và sự hiểu biết của mình về vấn đề cần
giải quyết đến các thành viên khác trong nhóm
làm việc.

3
 1.1.4 Các loại mô hình
Loại mô hình ðặc ñiểm Ví dụ

Mô hình thực thể Hữu hình Mô hình máy bay

Lĩnh hội: dễ dàng Mô hình nhà
Nhân bản và chia sẻ: Khó khăn Mô hình thành phố
Sửa ñổi và thao tác: Khó khăn
Phạm vi sử dụng: Thấp nhất
Mô hình mô phỏng Vô hình Bản ñồ ñường phố
Lĩnh hội: Khó khăn hơn ðồng hồ ño tốc ñộ
Nhân bản và chia sẻ: Dễ dàng hơn Biểu ñồ, ñồ thị
Sửa ñổi và thao tác: Dễ dàng hơn
Phạm vi sử dụng: Rộng hơn
Mô hình lượng hóa Vô hình Mô hình mô phỏng
Lĩnh hội: Khó khăn nhất Mô hình ñại số
Nhân bản và chia sẻ: Dễ dàng nhất Mô hình bảng tính
Sửa ñổi và thao tác: Dễ dàng nhất
Phạm vi sử dụng: Rộng nhất

1.1.5 Xây dựng mô hình

Các bước tổng quát khi lập mô hình:
• Nghiên cứu môi trường để cấu trúc lại tình
huống quản lý phát sinh.
• Thiết lập công thức trình bày quan hệ giữa
các biến số, và các thông số chọn lọc.
• Xây dựng mô hình lượng hóa (định lượng).

4
 1.1.5 Xây dựng mô hình

Các biến số quyết ñịnh

Kết quả thực hiện
(có khả năng kiểm soát)
Mô hình

Các thông số Các biến số hệ quả

(không có khả năng kiểm soát)

Các biến số ngoại sinh Các biến số nội sinh

Nhập lượng (Input) Xuất lượng (Output)

1.2.2 Ví dụ Công ty S.P

• Các nhập lượng của mô hình

Giá bán 8.00$

Số lượng bán (lượng cầu) 16

Chi phí chế biến (ñơn vị) 2.05$

Chi phí NVL1 (ñơn vị) 3.48$

Chi phí NVL2 (ñơn vị) 0.30$

Chi phí cố ñịnh (ñơn vị 1000$/tuần) 12$

5
 1.2.2 Ví dụ Công ty S.P

• Mối quan hệ trong mô hình

Lợi nhuận

Doanh thu Chi phí chế biến Tổng chi phí

Lượng cầu về Yêu cầu về Chi phí NVL

bánh lượng NVL

Giá bán Chi phí chế Chi phí NVL 1 Chi phí NVL 2 Chi phí
biến (ñơn vị) (ñơn vị) cố ñịnh
(ñơn vị)

1.2.2 Ví dụ Công ty S.P

Xây dựng mô hình
• Lợi nhuận = Doanh thu – Tổng chi phí
• Doanh thu = Giá bán x Lượng cầu sản phẩm
(số lượng tiêu thụ)
• Tổng chi phí = Chi phí chế biến + chi phí
nguyên nguyên vật liệu + chi phí cố định
• Chi phí nguyên vật liệu = Số lượng sản phẩm
x chi phí NVL 1 + Số lượng sản phẩm x chi
phí NVL 2

6
 1.2.2 Ví dụ Công ty S.P
Mô hình sơ khởi

1.2.2 Ví dụ Công ty S.P

Phân tích What if , đánh đổi (Trade Off) và Data Table

• Điều gì xảy ra nếu giá bán sản phẩm là 7$ (lượng cầu là 20)
và giá bán sản phẩm là 9$ (lượng cầu là 12).
• Tình huống thực tiễn lượng cầu phụ thuộc vào giá bán,
Giá bán Lượng cầu/tuần
≥12$ 0
11$ 4.000
10$ 8.000
9$ 12.000
Giải quyết: xây dựng kết quả theo quy luật tự nhiên.

7
 1.2.2 Ví dụ Công ty S.P
• Tình huống thực tiễn: chi phí chế biến trong
thực tiễn đúng như dự báo (cố định
2,05$/SP). Giải quyết: cải tiến việc dự báo chi
phí chế biến.

1.2.2 Ví dụ Công ty S.P

• Tình huống thực tiễn: Công ty sản xuất 4 SP có mối liên quan với
giá sản phẩm 1. Có yếu tố chi phí sản xuất chung.
Sp1 Sp2 Sp3 Sp4

Giá 9.32 -1$ +0.25$ 0

CPSX chung 33$

• Giải quyết: bổ sung các nhân tố mới vào mô hình.

8
 1.2.2 Ví dụ Công ty S.P
• Tình huống thực tiễn: khả năng sản xuất bình thường của
công ty là 25.000 SP/tuần. Số sản phẩm làm ngoài giờ sẽ
làm tăng chi phí chế biến thêm 0.8$/SP. Giải quyết: sử
dụng hàm IF để tính lại chi phí chế biến.
• Tình huống thực tiễn: công ty SP sẽ phải cân nhắc:
• Chi phí chế biến ngoài giờ có thể được giảm bớt bằng
cách tăng giá bán và từ đó làm giảm lượng cầu đối với sản
phẩm.
• Lợi nhuận đạt được sẽ là bao nhiêu nếu SP đầu tư thêm
máy móc thiết bị để tăng năng lực sản xuất trong giờ lên
trên mức 25.000.
• Giải quyết: Lập DataTable với Giá Bán và khả năng sx bình
thường

1.2.2 Ví dụ Công ty S.P

• Tình huống thực tiễn: Việc thay đổi giá bán sẽ tác
động đến 2 yếu tố: chi phí chế biến ngoài giờ và
lượng cầu tiêu thụ. Yêu cầu: phân tích đánh đổi giữa 2
yếu tố với các mức giá bán khác nhau. Giải quyết:
DataTable với 1 biến ngoại sinh.
• Kết quả: tăng giá bán để tối đa hóa lợi nhuận đến
mức 9,65$ và điều này sẽ làm giảm chi phí sản xuất
ngoài giờ từ mức gốc ban đầu là 6.400$/tuần xuống
còn duới 2.000$/tuần. Tuy nhiên để đạt được điều
này bạn phải giảm doanh số bán từ 33.000 sản phẩm
xuống còn 27.000 sản phẩm, hay tương ứng với mức
giảm khoảng 20% trong doanh số tiêu thụ.

9
 1.2.3 Nghệ thuật lập mô hình
Các yêu cầu của mô hình bảng tính
• Các biến số phải được phân định rõ ràng và
được đặt tên phù hợp.
• Các thông số, nhập liệu đầu vào của mô hình
phải được nhận diện rõ ràng.
• Các kết quả thực hiện, các biến số hệ quả,
xuất liệu đầu ra của mô hình cũng phải được
nhận diện rõ ràng.

1.2.3 Nghệ thuật lập mô hình

Các yêu cầu của mô hình bảng tính
• Không nên gom quá nhiều các thông số vào trong một
công thức mà nên tách chúng vào các ô khác nhau để
công thức trở nên đơn giản hơn .
• Nếu được, bạn hãy rút gọn đơn vị tính nếu mô hình
có sử dụng các con số tự nhiên quá lớn nhằm mục
đích phản ánh kết quả một cách thuận lợi.
• Sử dụng các tùy chọn định dạng của Excel để làm nổi
bật các tiêu đề, hay thụt lề, canh đầu dòng các nội
dung mô tả để tăng tính thẩm mỹ và dễ quan sát của
mô hình.

10
 1.2.7 Công ty C
• Khung tình huống
• Công ty C sản xuất ghế ngồi các loại chất lượng cao. Có 6
loại ghế của công ty được mã hóa như sau: G1, G2, G3; G4,
G5, G6. Những chiếc ghế này được thiết kế để có thể sử
dụng hoán đổi lẫn nhau 6 loại phụ tùng: g1, g2, g3, g4, g5,
g6 và chân ghế. Ngoài ra mỗi một ghế có tay vịn khác nhau.
• Lợi nhuận mỗi loại ghế, yêu cầu về phụ tùng, mức tồn kho
của mỗi loại phụ tùng lắp ráp đã được cố định từ trước và
hiện tại công ty đang đứng trước một kế hoạch sản xuất
sao cho tối đa hóa được lợi nhuận.Từ tất cả những đặc
điểm trên công ty đã phát triển mô hình bảng tính như
trong hình 1.42.

1.2.7 Công ty C

11
 1.2.7 Công ty C
• Tình huống thực tiễn: Loại ghế G3 là loại sản
phẩm tạo ra lợi nhuận cao nhất nhưng lại sử
dụng nhiều loại phụ tùng g1 nhất. Nếu chúng
ta từ bỏ sản xuất 2 sản phẩm G3, chấp nhận
mất lợi nhuận là 90$ nhưng chúng ta sẽ có
được 2 x 12 = 24 phụ tùng g1 để sản xuất 3
sản phẩm G1 và đạt được lợi nhuận là 108$
• Giải quyết: Xem bảng tính

1.2.7 Công ty C

12
 1.2.7 Công ty C
• Tình huống thực tiễn: Loại sản phẩm G5 đòi hỏi 8
phụ tùng g1 trong khi sản phẩm G6 chỉ cần 4 cái. Nên
chăng chúng ta từ bỏ sản phẩm G5 và chấp nhận mất
lợi nhuận 35$ nhưng chúng ta có thể sản xuất gấp đôi
sản phẩm G6 và lợi nhuận đạt được là 50$. Vậy bây
giờ chúng ta kiểm tra xem lợi nhuận tổng cộng tăng
thêm là bao nhiêu khi chúng ta ngừng sản xuất G5 và
chuyển sang gia tăng mức sản xuất sản phẩm G6
• Giải quyết: Xem bảng tính. Kết quả: Lợi nhuận tăng
360$ mà vẫn sử dụng đủ nguyên vật liệu => giải pháp
khả thi.

1.2.7 Công ty C

13
 1.2.7 Công ty C
• Lợi nhuận tăng 600 $ nhưng giải pháp trên là
giải pháp không khả thi vì sẽ thiếu hụt một
loạt vật liệu khác nhau.
• YÊU CẦU:
• Tìm kiếm các giải pháp khả thi khác sao cho
tối đa hóa lợi nhuận đạt được.

14