VAÄT LIEÄU ÑIEÄN - ÑIEÄN TÖÛ

KHAÙI QUAÙT
VAÄT LIEÄU ÑIEÄN ÑIEÄN TÖÛ
(ELECTRONIC & ELECTRICAL MATERIALS)

THÖÏC HIEÄN: GVC THAÏC SYÕ PHAÏM XUAÂN HOÅ

 CAÁU TAÏO NGUYEÂN TÖÛ

NGUYEÂN TÖÛ LAØ PHAÀN NHOÛ NHAÁT KHOÂNG THEÅ PHAÂN CHIA CUÛA VAÄT
CHAÁT MAØ VAÃN COØN GIÖÕ NGUYEÂN CAÙC TÍNH CHAÁT CÔ BAÛN CÔ, LYÙ,
HOAÙ CUÛA VAÄT LIEÄU

Z .e 2
v Ftd = (N )
4.π .ε 0 .r 2

m.v 2
Flt = (N )
r
1 Z.e2
We =− × (J)
2 4.π.ε0.r
 Tieân ñeà bohr

Chæ nhöõng quyõ ñaïo thoûa maõn heä thöùc sau môùi laø quyõ ñaïo cho pheùp:

h
m.v.r = n Vôùi n= 1,2,3,……
2.π
h 2ε 0
Coâng thöùc tính vôùi rn = × n 2
quyõ ñaïo thöù n: π . Z . m .e 2
1 Z 2 m .e 4 1
W en = − × × 2
2 4 .ε 0 . h
2 2
n
Z .e 3 1
vn = ×
2 .h .ε 0 n
 Tieân ñeà bohr
Tiªn ®Ò vÒ tr¹ng th¸i dõng: ®iÖn tö e- chØ tån t¹i trong nh÷ng
tr¹ng th¸i cã n¨ng l−îng x¸c ®Þnh gäi lμ tr¹ng th¸i dõng.
Trong c¸c tr¹ng th¸i dõng ®iÖn tö e- kh«ng bøc x¹.)

Tiªn ®Ò vÒ sù bøc x¹ vμ hÊp thô n¨ng l−îng cña ®iªn tö e-:

tr¹ng th¸i dõng cã n¨ng l−îng cμng thÊp th× cμng bÒn v÷ng.
Khi ®iÖn tö ë tr¹ng th¸i dõng cã n¨ng l−îng lín bao giê còng
cã xu h−íng chuyÓn sang tr¹ng th¸i dõng cã n¨ng l−îng nhá.
Khi nμy nã bøc x¹ ra 1 photon cã n¨ng l−îng ®óng b»ng hiÖu
2 møc n¨ng l−îng ®ã.

W1 – W2 = h.f
Tieân ñeà bohr
 4 soá löôïng töû
Soá löôïng töû chæ traïng thaùi naêng löôïng cuûa e- :

n: Soá löôïng töû chính (K,L,M,N,O,P,Q)

l: Soá löôïng töû phuï ocbital (sp,d,f);

a l +1
=
b n
m: Soá löôïng töø -1<m<+1 ; cosθ = m

s: Soá löôïng töû Spin +1/2 vaø -1/2

Trong 1 heä löôïng töû 2 e- khoâng theå chieám cuøng traïng thaùi naêng
löôïng, khoâng cuøng 4 soá n,l,m,s
VECTOR TÖØ NGUYEÂN TÖÛ
 VUØNG NAÊNG LÖÔÏNG

Caùc nguyeân töû saép xeáp thaønh caùc maïng tinh theå vaät raén neân caùc möùc
naêng löôïng cuûa e- cuõng bò chi phoái bôûi caùc nguyeân töû khaùc trong maïng
taïo thaønh caùc vuøng naêng löôïng

Vuøng xen phuû W=0 Taàng daãn

4p

Vuøng naêng
löôïng 4s W
W
g Vuøng caám g

Vuøng caám 3d

3p Taàng hoùa trò

a Khoaûng caùch giöõa caùc
nguyeân töû VLcaùch ñieän VL baùn daãn VL daãn ñieän
VAÄT LIEÄU ÑIEÄN - ÑIEÄN TÖÛ

VAÄT LIEÄU DAÃN ÑIEÄN

(CONDUCTOR MATERIALS)

THÖÏC HIEÄN: GVC THAÏC SYÕ PHAÏM XUAÂN HOÅ

 VAÄT LIEÄU DAÃN ÑIEÄN
Silver 1.59×10−8 .0038
Copper 1.72×10−8 .0039
Gold 2.44×10−8 .0034
Aluminium 2.82×10−8 .0039
Tungsten 5.60×10−8 .0045
Nickel 6.99×10−8 ?
Brass 0.8×10−7 .0015
Iron 1.0×10−7 .005
Tin 1.09×10−7 .0045
Platinum 1.1×10−7 .00392
Lead 2.2×10−7 .0039
Manganin 4.82×10−7 .000002
Constantan 4.9×10−7 0.00001
Mercury 9.8×10−7 .0009
MAÏNG TINH THEÅ

NGUÎEÂN TUÛ
MAÏNG TINH THEÅ
OÂ CÔ SÔÛ CUÛA MAÏNG
TINH THEÅ

OÂ CÔ SÔÛ LAØ ÑÔN VÒ

TUAÀN HOAØN NHOÛ
NHAÁT ÑAÏI DIEÄN
ÑAËC TRÖNG CHO
CAÁU TRUÙC CUÛA
MAÏNG TINH THEÅ
 OÂ CÔ SÔÛ
HEÄ TRUÏC KHOÂNG GIAN: Ox, Oy, Oz
z
GOÙC MAËT : α, β, γ
HAÈNG SOÁ MAÏNG: a, b, c :

NUÙT MAÏNG :
c
β
OÂOÂCÔ
CÔ SÔÛ
SÔÛ PHAÛ
LAØ TOAØ N: BOÄ
I COÙ
γ PHAÀN THEÅ TÍCH KHOÂNG
a x SOÁ
GIAN CAÏCHUÙ
NH ABEÂ N, SOÁOÂ GOÙC MAËT
TRONG
BAÈ
VÔÙNIGCAÙ
NHAU
C CAÏNNHIEÀ U NHAÁT.
H LAØ
b α HAÈUNCOÙ
NEÁ G SOÁGOÙMAÏ NG NG THÌ SOÁ GOÙC
C VUOÂ
VUOÂNG NHIEÀU NHAÂT.
COÙ THEÅ TÍCH BEÙ NHAÁT

y
 OÂ CÔ SÔÛ- CAÙC CHÆ SOÁ

z [101] CHÆ SOÁ NUÙT NOÙI LEÂN VÒ TRÍ NUÙT

MAÏNG TRONG OÂ COÂ SÔÛ

(001) [[101]]
CHÆ SOÁ PHÖÔNG NOÙI LEÂN
VECTOR TÖØ GOÁC ÑEÁN NUÙT MAÏNG
TRONG OÂ COÂ SÔÛ
[[100]]

x
(111)
CHÆ SOÁ MAËT NOÙI LEÂN VÒ TRÍ MAËT
PHAÚNG XAÙC ÑÒNH NAØO ÑOÙ
(110) TRONG OÂ COÂ SÔÛ

[110]
y
 HEÄ VAØ KIEÅU MAÏNG CÔ BAÛN

HEÄ 3 NGHIEÂNG:
a ≠b≠c
α ≠ β ≠ γ ≠ 900

HEÄ 1 NGHIEÂNG:
a≠b≠c

α = γ = 900 ≠β

HEÄ TRÖÏC THOI:

a≠b≠c
α = β = γ = 900
 HEÄ VAØ KIEÅU MAÏNG CÔ BAÛN

HEÄ 3 PHÖÔNG THOI:

a=b=c
α ≠ β ≠ γ ≠ 900

HEÄ SAÙU PHÖÔNG:

a=b≠c
α = γ = 900 ≠ β = 1200
 HEÄ VAØ KIEÅU MAÏNG CÔ BAÛN

HEÄ BOÁN PHÖÔNG:

a=b≠c
α = β = γ = 900

HEÄ LAÄP PHÖÔNG:

a=b=c

α= β = γ = 900
 HEÄ VAØ KIEÅU MAÏNG CÔ BAÛN
KIEÅU MAÏNG GRAPHIT
 HEÄ VAØ KIEÅU MAÏNG CÔ BAÛN
KIEÅU MAÏNG GRAPHIT :
3 LIEÂN KEÁT ÑOÀNG HOAÙ TRÒ VAØ 1
LIEÂN KEÁT VANDERWAALS
a = 0,24nm ; c = 0,68nm
DEÃ TAÙCH THAØNH LÔÙP MOÛNG

KIEÅU MAÏNG SÔÏI CARBON :

LIEÂN KEÁT ÑOÀNG HOAÙ TRÒ MAÏNH CUOÁN QUANH TRUÏC SÔÏI CHO LIEÂN
KEÁT BEÀN HÔN THEÙP 3 LAÀN NHÖNG NHEÏ HÔN THEÙP GAÀN 4 LAÀN

KIEÅU MAÏNG FULLEREN :

LAØ PHAÂN TÖÛ CARBON C60 GOÀM 60 NGUYEÂN TÖÛ CARBON
SAÉP XEÁP TREÂN 1 MAËT CAÀU THEO ÑÆNH CUÛA 12 NGUÕ GIAÙC
ÑEÀU VAØ 20 LUÏC GIAÙC ÑEÀU
 HEÄ VAØ KIEÅU MAÏNG CÔ BAÛN
KIEÅU MAÏNG KIM LOAÏI:

A1 lptm a(nm) A2 lptk a(nm) A3 spxc a(nm) c(nm)

γ-Fe 0,3656 Mo 0,3147 α-Ti 0,2951 0,4679

Ni 0,3524 Cr 0,2884 Mg 0,3209 0,5210

Cu 0,3615 α-Fe 0,3165 Zn 0,2664 0,4945

β-Ti
Al 0,4049 0,3306 α-Fe lptk t0 < 9110C
(>880C)
γ-Fe lptm t0 = (911 ÷1392)0C
Ag 0,4082 W 0,2866 δ-Fe lptk t0 > 13920C
 MAÄT ÑOÄ XEÁP CHAËT
l s v TRONG OÂ CÔ SÔÛ MAÄT ÑOÄ XEÙP
M L = ; M S = ; MV = CHAËT THEO PHÖÔNG LÔÙN
L S V NHAÁT COÙ GIAÙ TRÒ LAØ 1, NOÙ
CHO TA BIEÁT QUAN HEÄ GIÖÕA
l;s;v : PHAÀN CHIEÀU DAØI, DIEÄN TÍCH, THEÅ TÍCH
NGUYEÂN TÖÛ CHIEÁM CHOÃ TRONG OÂ CÔ SÔÛ BAÙN KÍNH NGUYEÂN TÖÛ VAØ
HAÈNG SOÁ MAÏNG CUÛA OÂ
L,S,V: PHAÀN CHIEÀU DAØI, DIEÄN TÍCH, THEÅ TÍCH ÑANG
XEM XEÙT TRONG OÂ CÔ SÔÛ

a
LAÄP PHÖÔNG ÑÔN GIAÛN: r=
2
a 2
LAÄP PHÖÔNG TAÂM MAËT: r=
4
a 3
LAÄP PHÖÔNG TAÂM KHOÁI: r=
4
OÂ CÔ SÔÛ LPÑG OÂ CÔ SÔÛ LPTM
 MAÄT ÑOÄ NGUYEÂN TÖÛ
MAÄT ÑOÄ NGUYEÂN TÖÛ BAÈNG SOÁ NGUYEÂN TÖÛ TRONG 1 OÂ CÔ SÔÛ
NHAÂN VÔÙI SOÁ OÂ COÙ TRONG 1 ÑÔN VÒ THEÅ TÍCH:

1 LPÑG: 1 OÂ 1 NGUYEÂN TÖÛ LPTK:

N N = 3 × Songuyentu /1o 1 OÂ 2 NGUYEÂN TÖÛ LPTM: 1 OÂ 4
a NGUYEÂN TÖÛ

MAÄT ÑOÄ e- BAÈNG SOÁ e- TRONG 1 NGUYEÂN TÖÛ NHAÂN VÔÙI SOÁ
NGUYEÂN TÖÛ COÙ TRONG 1 ÑÔN VÒ THEÅ TÍCH:

−
N e = N N × Soe / nguyentu Cu, Ag, Au : 1 e-/ NGUYEÂN TÖÛ
Al : 3 e-/ NGUYEÂN TÖÛ
Baûng phaân loaïi tuaàn hoaøn
 VAÄT LIEÄU DAÃN ÑIEÄN
F eE
F = e.E ; F = a.m ⇒ a = =
m m

Trong ñoù e = -1,6.10 -19 (C) ; m = 9,1.10-31 (kg)

Ve
eE
Ve = a.t = t eE
m Ve (tb) = a.t = τ
m Ve(t)
VT
Ve(tb)

t
A Ve B τ
e.E.τ ⎛ − ⎞
t

F=
. e
mV
+
m.dVe dV 1
= −e.E ⇒ e + Ve +
e.E
=0 ⇒ Ve (t ) = ⎜1 − e τ ⎟
τ dτ dτ τ m m ⎝ ⎠
 VAÄT LIEÄU DAÃN ÑIEÄN

I = Ne.e.A.Ve ; J = Ne.e.Ve

Trong ñoù Ne : maät ñoä e- töï do

eE
Ve (tb) = a.t = τ J = σE
m

λ 1 3
VL λ (A0)

τ= m.VF = kT
2
σ = Ne .e.μe
VF 2 2

N e .e τ
2
N e .e λ
2
N e .e 2 .λ
σ= σ=
mV . F
σ=
m 3.m.k .T
 VAÄT LIEÄU DAÃN ÑIEÄN
G.L
Khoaûng caùch L M K = F .b MC =
8
G.L γ .L 2
⇒b= =
Ñoä Voõng
b
8.F 8.σ K
P = const ⇒ R = const
F=σK.s 2
ρ1 sdd 1 ⎛ d dd 1 ⎞
⇒ = =⎜ ⎟
G =γ.s.L ρ 2 sdd 2 ⎝ d dd 2 ⎠
b1 γ 1.σ K 2
=
b2 γ 2 .σ K 1
 CAÙC LOAÏI VAÄT LIEÄU DAÃN ÑIEÄN
VLDÑ

KIM LOAÏI HÔÏP KIM VAÄT DAÃN KHOÂNG KIM LOAÏI

VLDÑ KIM VLDÑ VAÄT THAN VAÄT DAÃN BOÄT

COÙ LOAÏI COÙ LIEÄU KYÕ DAÏNG CHÒU
TÍNH VAØ HÔÏP ÑIEÄN SIEÂU THUAÄT OXID NHIEÄT
DAÃN KIM COÙ TRÔÛ DAÂN ÑIEÄN
ÑIEÄN TAÙC CAO
CAO DUÏNG
KHAÙC
 NGAÃU NHIEÄT ÑIEÄN

θ1

θ2

NA
E0 = 2,87.10 θ .ln
−7

NB
NA
U AB −7
= E AB = 2,87.10 .ln (θ1 − θ 2 )
NB
 NGAÃU NHIEÄT ÑIEÄN

Loaïi phaân giaûi phaân giaûi

phạm vi ° C
Thermocouple 0,1 ° C 0,025 ° C

B 20-1820 150-1820 600-1820

E -270 Đến 910 -270 Đến 910 -260 Đến 910

J -210 Đến 1200 -210 Đến 1200 -210 Đến 1200

K -270 Đến 1370 -270 Đến 1370 -250 Đến 1370

N -270 Đến 1300 -260 Đến 1300 -230 Đến 1300

R -50 Đến 1760 -50 Đến 1760 20-1760

S -50 Đến 1760 -50 Đến 1760 20-1760

T -270 Đến 400 -270 Đến 400 -250 Đến 400

ÖÙNG DUÏNG NGAÃU NHIEÄT ÑIEÄN
CAÙC LOAÏI CAÛM BIEÁN NHIEÄT ÑIEÄN:
VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN

⎡ ⎛ ⎞
2
⎤
T
H 0 (T ) = H 0 ( 0 ) ⎢1 − ⎜⎜ ⎟ ⎥
⎟
⎢⎣ ⎝ TC ⎠ ⎥⎦
 VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN

TuyM nhiên,
NAÊ 1911 LA phÀNảiÑmãi đếnNnăm
AÀU TIEÂ NHA1986,
Ø KHOAvậHO t liÏCệuHAsiêu
Ø LAN dẫn
m ới khKAMERLING
HEIKE ẳng định đưONNES ợc vị trPHA í củÙTa HIE
nó ÄNtrong
RAÈNG công
1 SOnghi
Á KIMệp
khi ÏIhai
LOA KHI nhNHIE
à khoa ÄT ÑhOọ c ngư
Ä HA ờiÁPĐÑứEcÁMlàMÖÙ
Ï THA J.G.
C NHA Bednorz
ÁT ÑÒNHvà
K.A.
TH Mueller
Í CA ÙC ÑIEÄN tT ìm
ÖÛ ra
TRONGsự tồDAÂ
n tYạiDAÃcủNa cCOácÙ THE
chấÅt CHUYE
"siêu dÅNẫn
nóOng"
Ñ ở nhi
ÄNG MA ệt N
Ø KHOÂ độG trên
GAËP 30BAÁTđộCÖÙKL. ÖÏSCauCAđÛN
ó, NA
cácØO.nh
OÂNàGnghiên
GOÏI
KHA
cứu Û đã
NAÊlN
ầnG lư
NA ợØYt tìCU
m ÛAraVAcáÄTc LIE
loạÄiUsiêu
LAØ SIEÂ
dẫnUkh DAÃ ácN.như
CHAhÁTợp
SIEÂ
kimU cDAÃ
ủaNôxitÑAÀUđTIEÂ
ồngNvMA Ø KAMERLING
à barium (77 độONNES K), hợTÌM THAcÁYủa
p kim
ôxit
LA nhôm
Ø THUY (125
Û NGAÂN đ ộU
SIEÂ K)...
DAÃNCáÔcÛ loại0Kvậ(t-269,15
4,15 liệu nàyđộđềC).
u có
thể được sảnONNES
KAMERLING xuất dLA
ễ dØ NGUÔ
àng trong
ØI ÑAÀUmôi
TIEÂtrư ờng RA
N TÌM nitơ lỏUng
SIEÂ
DAÃ
và Náp suất cao.
VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN
 VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN

Ñeán nhieät ñoä Tc = 4,150K, ñieän trôû suaát cuûa thuûy ngaân
ñoät ngoät giaûm ñeán 0. Vôùi daây daãn baèng chì tieát dieän
1mm2 ôû nhieät ñoä Tc = 7,260K, doøng ñieän ñaït ñöôïc
I=1250A, J=109A/m2 lôùn hôn maät ñoä doøng ñieän cöïc ñaïi
ñaït ñöôïc trong kyõ thuaät haøng traêm laàn maø vaät daãn khoâng
bò noùng

Traïng thaùi sieâu daãn bò phaù huûy khi doøng ñieän I lôùn hôn
giaù trò I0= 2 r H0(T) vôùi r laø baùn kính daây daãn.

Traïng thaùi sieâu daãn coøn bò phaù huûy khi ôû trong töø tröôøng
maïnh. Giaù trò cöôøng ñoä töø tröôøng luùc naøy (kyù hieäu H0)
phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä
PHAÂN LOAÏI VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN
VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN LOAÏI 1

VLSD1 Tc (0K) Bc(T)

Al 1,14 ÷ 1,18 0,0105

Pb 7,19 ÷ 7,26 0,0803
Hg 4,15 ÷ 4,22 0,0411
Sn 3,69 ÷ 3,72 0,0305
Ti 0,4 ÷ 0,53 0,0056
W 0,02 0,0001
Nb 9,22 ÷ 9,26
CAÙC NGUYEÂN TOÁ SIEÂU DAÃN
VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN LOAÏI 2

VLSD2 Tc (0K) Bc(T)

Nb-Ti 10,2 12
Nb-Zn 10,8 11
Nb3-Sn 18,3 22
Nb3-Al 18,9 32
Nb3-Ge 23 30
V3Ga 16,5 22
Pb6Mo6S8 14 45
 VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN

1973, Phaùt hieän ra Nb3Ge coù Tc = 23,30K duøng hydro loûng reû hôn
1974,Vật liệu gốm sieâu dẫn được phaùt hiện với hợp chất BaPb1-xBixO3 (x=0,5).
Coù Tc cực đại cỡ 130K.
1986, Nhoùm TOKYO ñaõ xaùc định được (La0,85Ba0,15)2CuO4-8 coù cấu truùc
perouskite loại K2NiF4 vaø Tc cỡ 300K.
1988, Phaùt hieän ra VLSD döïa treân Thali Tl2Ca2Ba2Cu3010 vôùi Tc=1270K. Sau
ñoù khoâng laâu tìm thaáy moät oâxit hoãn hôïp cuûa ñoàng, bari, canxi vaø thuûy ngaân
coù tính sieâu daãn vôùi Tc =1500K.
1991, Một số nhaø khoa học ñaõtìm ra sieâu dẫn coøn coù trong hợp chất hữu cơ
KxC60
Đến năm 2007, ñaõ coù hợp chất sieâu dẫn treân neàn saét Fe được phaùt hiện.
VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN
VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN
Ngyeân lyù SIEÂU DAÃN
ÖÙNG DUÏNG VAÄT LIEÄU SIEÂU DAÃN

Chuyển tải điện năng

Đoàn tầu chạy trên đệm từ
Tạo ra Máy gia tốc mạnh
Máy đo điện trường chính xác
Cái ngắt mạch điện từ trong máy tính điện tử
siêu tốc
Máy quét MRI dùng trong y học
Khả năng giữ được trạng thái thứ tư cuûa vật
MAÙY GIA TOÁC HAÏliệu-trạng
T thái plasma
VOØNG XUYEÁN
Thiết bị SQUID 1 thiết bị nhận biết nhạy cảm nhất được biết đến hiện nay
trong khoa học được sử dụng để đo từ trường.
KEÁ HOAÏCH PHAÙT TRIEÅN ÖÙNG DUÏNG VLSD