Professional Documents
Culture Documents
BDNA04 Direktmetodlar
BDNA04 Direktmetodlar
Bilgisayar Destekli
Nümerik Analiz
Ders notları 2010
Ahmet TOPÇU
Katsayılar matrisi alt veya üst üçgen olan denklem sistemi ile uygulamada karşılaşılmaz.
Ancak, çarpanlara ayırma yöntemlerinde ortaya çıkar. Bu yöntemlerin anlaşılabilmesi
açısından üçgen katsayılı sistem çözümü iyi kavranmalıdır.
Gözlem:
• Diyagonal elemanlar lii ≠ 0 dır.
• Katsayılar matrisinin determinantı det L = l11 ⋅ l 22 ⋅ ... ⋅ l nn = 6 ⋅ 3 ⋅ 7 ⋅ 4 = 504 ≠ 0 dır.
• L düzenli(regüler) bir matristir, satır ve kolonları doğrusal bağımlı değildir, rank=n=4 tür.
• Tek çözüm vardır ve bulunmuştur.
Ahmet TOPÇU, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Bilgisayar Destekli Nümerik Analiz, 2010, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu/ 41
4. KATSAYILAR MATRİSİ ÜÇGEN OLAN DENKLEM SİSTEMİNİN ÇÖZÜMÜ 42
u11 u12 u13 ... u1( n −1) u1n x1 b1 n. Adım: x1 = (b1 − u12 x2 − u13 x3 − ... − u1( n −1) xn −1 − u1n xn ) / u11
H
e
x2 = (b2 − u23 x3 − ... − u2( n −1) xn −1 − u2n xn ) / u22
u22 u23 ... u2( n −1) u2 n x2 b2 s n-1. Adım:
. ... . . . = .
a
p ...
u( n −1)( n −1) u( n −1) n xn −1 bn −1 y 2. Adım: xn −1 = (bn −1 − u( n −1) n xn ) / u( n −1)( n −1)
unn xn bn
ö
xn = bn / unn
n 1. Adım:
ü
. . . . . . . .
uii ui (i +1) ui (i + 2) . uin x i = (bi − u i (i +1) x i +1 − u i (i + 2) x i + 2 − ... − u in x n ) / u ii
xi bi i. Adım:
. . . . . xi +1 .
= xi bilinmeyenini hesaplamak için: U nun i diyagonalinin sağındaki
. . . xi + 2 . sayılar x in i. satırının altındaki sayılar ile çarpılır, bi den çıkartılır,
bulunan değer U nun diyagonal elemanı uii ye bölünür.
. . . .
unn .xn bn 1. Adım: x n = b n / u nn
Örnek:
6 − 1 2 − 3 x1 3 H
e
4. Adım: x1 = (3 − (−1)(−4.131 − 2 ⋅ 0.214 − (−3) ⋅ 1.250) / 6 = 2.191 2.191
− 4.131
3 − 4 5 x2 − 7 s x2 = (−7 − (−4) ⋅ 0.214 − 5 ⋅ 1.250) / 3 = −4.131
x=
3. Adım:
= a
7 2 x3 4 p 2. Adım: x3 = (4 − 2 ⋅ 1.250) / 7 = 0.214 0.214
4 x4 5 y
ö
1. Adım: x4 = 5 / 4 = 1.250 1.250
n
ü
Gözlem:
• Diyagonal elemanlar uii≠0 dır.
• Katsayılar matrisinin determinantı det U = u11 ⋅ u 22 ⋅ ... ⋅ u nn = 6 ⋅ 3 ⋅ 7 ⋅ 4 = 504 ≠ 0 dır.
• U düzenli(regüler) bir matristir, satır ve kolonları doğrusal bağımlı değildir, rank=n=4 tür.
• Tek çözüm vardır ve bulunmuştur.
Ahmet TOPÇU, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Bilgisayar Destekli Nümerik Analiz, 2010, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu/ 42