สั ณฐานวิทยาของดิน การสำรวจและการจำแนกดิน

สัณฐานวิทยาของดิน (Soil morphology)

การศึกษาทางปฐพีวทิ ยา ในเรื่ องลักษณะภายในต่างๆ ของดิน
ที่สามารถมองเห็นได้ และตรวจสอบได้ ซึ่ งเป็ นลักษณะที่ได้รับ
อิทธิพลมาจากปั จจัยที่ควบคุมการสร้างตัวของดิน
ลักษณะทางสั ณฐานวิทยาของดิน
สี ของดิน
เนือ้ ดิน
โครงสร้ างของดิน
การยึดตัวของดิน
- แรงยึดระหว่ างอนุภาคของดิน
ปฏิกริ ิยาของดินหรือการเป็ นกรดด่ าง
หน้ าตัดดิน (Soil profile)
คือ ผิวด้านหน้าของดินที่ตดั ลงไปจากผิวดินในแนวดิ่ง
ชั้นดิน (Soil horizons)
คือ ชั้นหนึ่งๆ ในหน้าตัดของดิน ที่วางตัวขนานหรื อเกือบ
ขนานกับผิวดิน
ชั้นดินหลัก
O – ชั้นดินอินทรี ย ์
A – ชั้นดินบน มีอินทรี ยว์ ตั ถุมาก
E – ชั้นดินตอนล่าง มีการชะล้าง
B – ชั้นใต้ดินบน มีการสะสม
C – ชั้นของวัตถุดินต้อนกำเนิด
R – ชั้นหิ น
 การวัดสี ของดิน

ใช้รหัสมันเซลล์ – มีสีมาตรฐานและบอกรหัสไว้ เอามา

เปรี ยบเทียบกับสี ของดินแล้วบันทึกรหัสและสี
ในรหัสมันเซลล์จะประกอบด้วยสัญลักษณ์ที่แสดงค่า
Hue
Value
Chroma
 Hue หมายถึง ชนิดของสี
Y = Yellow
R = Red

สี ของดิน 10R (100% Red) - 5Y (75% Yellow)

 Value แสดงถึงความจางหรือการสะท้ อนแสง
0 – 10
10 = จางมากสะท้ อนแสงได้ มาก

Chroma แสดงถึงความอิม่ ตัวของสี หรือความบริสุทธิ์ของสี เดิม

0–8
ตัวเลขมากแสดงถึงความบริสุทธิ์มาก
การสำรวจดิน (Soil survey)
การศึกษาดินภาคสนาม
วัตถุประสงค์
1. ศึกษาลักษณะที่สำคัญของดิน
2. เพื่อการจำแนกดิน
3. ทำแผนที่ดิน
4. เพื่อใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ
วางแผนการใช้ที่ดิน
การจัดการดิน
การประเมินราคาที่ดิน
เครื่องมือและอุปกรณ์ การสำรวจดิน
1. แผนที่

- แผนที่จากรังวัด (ละเอียดมาก)

- แผนที่สภาพภูมิประเทศ
1:250,000 1:500,000
เครื่องมือและอุปกรณ์ การสำรวจดิน
1. แผนที่
- ภาพถ่ายทางอากาศ
1: 15,000

- ภาพถ่ายดาวเทียม (ละเอียดน้อย)
185 x 185 Km2
เครื่องมือและอุปกรณ์ การสำรวจดิน
2. ชุดการสำรวจดิน
- สมุดเทียบสี ดิน - เทปวัดระยะ
- ชุดวัด pH - มีดสนาม
- สว่านเจาะดิน - พลัว่ สนาม
- เครื่ องมือวัดความลาดเท - แว่นขยาย
- เข็มทิศ - GPS
เครื่องมือและอุปกรณ์ การสำรวจดิน

3. เครื่ องมือวิเคราะห์ดินในห้องปฏิบตั ิการ

4. เครื่ องมือในการทำแผนที่
การจำแนกดิน (Soil classification)
การแบ่งดินออกเป็ นหมวดหมู่

ระบบการจำแนกดิน
มีอยูห่ ลายระบบ
ที่ยอมรับมากที่สุดคือ ระบบ USA และของ FAO
ระบบอนุกรมวิธานของดิน ของ USA
แยกดินออกเป็ น 6 ชั้น
อันดับ (order)
อันดับย่อย (suborder)
กลุ่มดิน (great group)
กลุ่มดินย่อย (subgroup)
วงศ์ดิน (family)
ชุดดิน (series)
อันดับ (order)

ปัจจุบนั มี 11 Order
1) เอนติโซลส์ (Entisols)
- ดินที่การพัฒนาน้อยมาก (ไม่มีช้ นั B)
- มีความลึกของหน้าดินน้อย
-ให้ผลผลิตพืชต่ำ
- ในประเทศไทยมี 3.29 %
เช่น ดินชุดท่าม่วง
2) เวอร์ ตโิ ซลส์ (Vertisols)
- ดินที่การพัฒนาหน้าตัดน้อย (ไม่มีช้ นั B)
- มีการแตกระแหงถ้าดินแห้ง เพราะมีดินเหนียวที่มีการขยายตัวสู ง
- มีปัญหาในการจัดการดิน เพราะเมื่อแห้งจะแข็ง เมื่อเปี ยกจะเละ
ระบายน้ำยาก
- ในประเทศไทยมี 0.81% พบมากในภาคกลาง
เช่นชุดดิน ลพบุรี บ้านหมี่ โคกกระเทียม ฯลฯ
3) อินเซปติโซลส์ (Inseptisols)
- เป็ นดินมีการพัฒนามากกว่าเอนติโซลส์ แต่นอ้ ยกว่าดินชนิดอื่น
- ความอุดมสมบูรณ์สูง – ต่ำ
- ระบายน้ำไม่ดี ใช้ปลูกข้าว
- ในประเทศไทยมี 9.40 %
เช่น ชุดดินราชบุรี สิ งห์บุรี สระบุรี
4) แอริดโิ ซลส์ (Airidisols)
- เป็ นดินมีการพัฒนาหน้าตัดน้อย (มีช้ นั B ไม่ชดั เจน)
- อยูใ่ นสภาพแห้งแล้ง เช่น ทะเลทราย
- มี O.M. ต่ำ
- ไม่เหมาะต่อการปลูกพืช
- ไม่พบในประเทศไทย
5) มอลลิโซลส์ (Mollisols)
- เป็ นดินมีการพัฒนาหน้าตัดปานกลาง (มีช้ นั B)
- เกิดในสภาพพืชพรรณที่เป็ นทุ่งหญ้า
- มีความอุดมสมบูรณ์สูง โครงสร้างดินดี
- ในไทยมี 1.17%
เช่นดินชุด บางแสน ดำเนินสะดวก
6) อัลฟิ โซลส์ (Alfisols)
- เป็ นดินมีการพัฒนาหน้าตัดปานกลาง (ชั้น B มีการสะสมดินเหนียว)
- เกิดในสภาพพืชพรรณที่เป็ นป่ า
- พบตั้งแต่เขตร้อนชื้น – เย็น
- มีความเป็ นด่างและความอุดมสมบูรณ์สูง ปลูกพืชได้ดี
- ในประเทศไทยมี 9.16%
ตัวอย่างชุดดิน เช่น กำแพงแสน
นครปฐม หางดง แม่สาย ฯลฯ
7) อัลติโซลส์ (Ultisols)
- เป็ นดินที่มีการพัฒนาสูงกว่าอัลฟิ โซลส์ (ชั้น B มีการสะสมดินเหนียว)
- พบได้ในทั้งเขตป่ าไม้, ทุ่งหญ้า, ที่ลุ่มแฉะ
- มีความอุดมสมบูรณ์นอ้ ยกว่าอัลฟิ โซลส์และมอลลิโซลส์
- ถ้ามีการจัดการดี ถึงจะให้ผลผลิตพืชได้ดี
- ในประเทศไทยพบ 42.13%
เช่นดินชุด แม่ริม แม่แตง โคราช ร้อยเอ็ด
วาริ น ยโสธร ชุมพร ฯลฯ
8) สปอโดโซลส์ (Spodosols)
- เป็ นดินมีการพัฒนาหน้าตัดปานกลาง (ชั้น B มีกาสะสม Fe และ O.M.)
- เกิดจากวัตถุตน้ กำเนิดเนื้อหยาบที่เป็ นกรด
- พืชพรรณธรรมชาติเป็ นป่ าที่ชุ่มชื้น ในเขตหนาวอบอุ่น
- มีการชะล้างที่ดินบนมาก ทำให้ดินเป็ นกรด
- มีความอุดมสมบูรณ์ต ่ำ
-ในไทยพบ 0.12%ของพื้นที่
เช่นดินชุด บ้านดอน ท่าอุเทน
9) ออกซิโซลส์ (Oxisols)
- มีการพัฒนามากและผุพงั ของแร่ มาก
- มีหน้าดินลึกมาก
- พบมากในเขตร้อน เช่น แอฟริ กากลาง, อินโดนีเซีย
- เหมาะสำหรับปลูกไม้ยนื ต้น
- ในไทยพบ 0.03%
เช่นดินชุด ท่าใหม่ โชคชัย
10) แอนดิโซลส์ (Andisols)
- เป็ นดินที่เกิดจากเถ้าภูเขาไฟ
- มีอายุนอ้ ย ผุพงั อยูก่ บั ที่
- ไม่พบในประเทศไทย
11) ฮิสโตโซลส์ (Histosols)
- เป็ นดินอินทรี ย ์ มีวตั ถุอินทรี ยส์ ูงมาก (O.C. > 12%)
- พบในพื้นที่ที่มีดินอิ่มตัวด้วยน้ำ
- ไม่เหมาะต่อการปลูกพืช
- ในประเทศไทยพบ 0.14% ของพื้นที่ภาคใต้
เช่น ชุดดินนราธิวาส, กาบแดง
สรุป
- ไม่มีดินแอนดิโซลส์และแอริ ดิโซลส์
- ส่ วนใหญ่เป็ นดินอันดับ อัลติโซลส์ อัลฟิ โซลส์ และอินเซปติ
โซลส์