Professional Documents
Culture Documents
ต้านทานโรค51
ต้านทานโรค51
(Fristensky, online)
Breeding for Pest Resistance
การปรับปรุงพันธุพ์ ชื เพือ่ ต้านทานโรคและแมลง
Whitefly susceptible
Breeding for Pest Resistance
การปรับปรุงพันธุพ์ ชื เพือ่ ต้านทานโรคและแมลง
Host Resistance
ความต้านทานของพืขอาศัย หมายถึงลักษณะทางพันธุกรรมของพืช
อาศัยที่ลดผลกระทบจากการเข้าทำลายของศัตรูพชื
หลักการ
* การปรับปรุงพันธุพ์ ชื เพือ่ ต้านทานโรคและแมลงเป็ นกระบวนการ
ที่ต่อเนื่ อง มีการนำยีนต้านทานโรค/แมลงใหม่ ๆ มาใช้อย่าง
สม่ำเสมอ
ชนิ ดของการต้านทาน
1. การต้านทานแบบแนวตัง้ (Vertical
resistance) มีลกั ษณะต้านทานหรือไม่
ต้านทานที่ชดั เจน
เป็ นลักษณะคุณภาพ
* การต้านทานที่ควบคุมโดยยีนหลัก
(Major gene resistance) ควบคุมโดยยีนคู่เดียวหรือ
น้อยคู่ ส่วนมาก เป็ นลักษณะข่ม (dominance)
ชนิ ดของการต้านทาน
ข้อดีและข้อเสีย
ข้อดี
1. คัดเลือกง่าย
2. นำมาใช้ปรับปรุงพันธุพ์ ชื ได้สะดวก
ชนิ ดของการต้านทาน
1. การต้านทานแบบแนวตัง้ (Vertical resistance)
ข้อดีและข้อเสีย
ข้อเสีย
1. มักมีอายุจำกัด ต้องค้นหายีนต้านทาน
ใหม่ ๆ จากแหล่งรวบรวมพันธุพ์ ชื
แหล่งกำเนิ ดของพืช หรือใช้การกลายพันธุ ์
ชนิ ดของการต้านทาน
2. การต้านทานแบบแนวนอน (Horizontal resistance)
สามารถต้านทานศัตรูได้หลายสายพันธุ ์ แต่อตั ราการต้านทานอาจไม่
สูงเหมือนแบบแนวตัง้
web.ku.ac.th/agri
พันธุศาสตร์ของปฏิกริ ยิ าระหว่างพืชและโรค
Gene-for-Gene Interaction
ยีนในพืช
Elicitor ยีนในโรคพืช R r
Receptor
A A-R A-r
(ต้านทาน) (อ่อนแอ)
a a-R a-r
(อ่อนแอ) (อ่อนแอ)
A = produce molecule
กลไกการต้านทาน a = not produce molecule
พันธุศาสตร์ของปฏิกริ ยิ าระหว่างพืชและโรค
(Fristensky, online)
พันธุศาสตร์ของปฏิกริ ยิ าระหว่างพืชและโรค
2. ยีนแสดงผลอย่างอิสระ มักเกิดจากการต้านทานโรคที่มียนี
ควบคุมหลายคู่ เช่นการผลิตสารเคมีเพือ่ ต่อสูก้ บั เชื้อโรค
พันธุศาสตร์ของการต้านทานโรค
ผสมพันธุร์ ะหว่างป่ านพันธุ ์ Ottawa 770B (ต้านทาน) และ Bombay
(อ่อนแอ) และปลูกเชื้อโรคราสนิ ม race 24
(Fristensky, online)
วิธกี ารที่พชื ต้านทานโรค
4. ความทนทานต่อโรค (Tolerance)
การที่พชื สามารถเจริญเติบโต ให้ผลผลิต
ได้ แม้ว่าพืชจะได้รบั เชื้อในระดับที่
ก่อผล รุนแรงในพันธุท์ ่ไี ม่ทนทาน
การปรับปรุงพันธุพ์ ชื เพือ่ ให้ตา้ นทานโรค
1. แหล่งของความต้านทาน ศูนย์หรือสถาบันวิจยั นานาชาติท่เี ก็บ
รวบรวมพันธุ ์ นักปรับปรุงพันธุ ์ ปลูกตรวจสอบการต้านทานโรคของ
พันธุท์ ่รี วบรวมไว้
.2. การประเมินโรค ใช้อตั ราการประเมิน เช่น
0 = ไม่มีอาการ, 1 = มีอาการเล็กน้อย, 2 = มีอาการปานกลาง,
3 = มีอาการรุนแรง, 4 = มีอาการรุนแรงมาก
ต้นที่ตา้ นทานโรค
ต้นที่ออ่ นแอ
ต่อโรค
การปรับปรุงพันธุพ์ ชื เพือ่ ให้ตา้ นทานโรค
วิธกี ารปรับปรุงพันธุเ์ พือ่ ให้ตา้ นทานโรค
1. การปรับปรุงพันธุเ์ พือ่ VR
1. พันธุพ์ ชื ที่มียนี ต้านทานหลัก
นิ ยมใช้มากที่สดุ ใช้ยนี ต้านทานหลัก
สายพันธุท์ ่มี ีสดั ส่วนสูง แต่ละยีนในการควบคุมศัตรูสายพันธุ ์
(prevalent races)
ที่ มีสดั ส่วนสูง อาจพัฒนามาจากการ
คัดเลือกภายหลังการถ่ายยีนต้านทาน
สายพันธุท์ ่มี ีสดั ส่วนต่ำ
(minor races)
โดยวิธีผสมกลับ
ประชากรโรคพืช
ข้อดีและข้อเสียของพันธุพ์ ชื ที่มียนี ต้านทานหลัก
ข้อดี
1. การปรับปรุงพันธุแ์ ละการคัดเลือกทำได้งา่ ยและสะดวก
ข้อเสีย
1. อาจอ่อนแอต่อสายพันธุท์ ่มี ีสดั ส่วนต่ำ ซึ่งอาจเพิม่
จำนวนมากขึ้นจนกลายเป็ น prevalent races
วิธกี ารปรับปรุงพันธุเ์ พือ่ ให้ตา้ นทานโรค
A B C D
ข้อดี
1. สามารถต้านทานศัตรูพชื ได้หลายสายพันธุ ์ ถึงแม้ว่ามีการเปลี่ยนแปลง
สัดส่วนของสายพันธุภ์ ายในประชากรศัตรูพชื บาง genotype ของ
multiline ก็น่าจะยังคงความต้านทานไว้ได้
2. มีอายุการต้านทานที่ยน
ื ยาว
ข้อดีและข้อเสียของพันธุพ์ ชื Multilines
ข้อเสีย
1. ต้องใช้ความพยายาม เวลา และ ค่าใช้จา่ ยสูงในการถ่ายยีนต้านทานหลัก
หลาย ๆ ยีนเข้าไปยังพันธุพ์ ชื ที่มีลกั ษณะอืน่ ๆ เช่น ผลผลิต ตามที่ตอ้ งการ
2. ถ้าใช้การผสมกลับในการถ่ายยีน กว่าจะได้พน ั ธุต์ า้ นทาน อาจมีพนั ธุ ์
ใหม่ ๆ ที่มีลกั ษณะอืน่ ๆ ที่ดีกว่า และเป็ นที่ยอมรับของเกษตรกรมากกว่า
พันธุท์ ่เี ราใช้เป็ น recurrent parent
3. พันธุท์ ่ไี ด้อาจมีลกั ษณะต่าง ๆ ไม่สม่ำเสมอ
วิธกี ารปรับปรุงพันธุเ์ พือ่ ให้ตา้ นทานโรค
3. Pyramiding เป็ นการถ่ายยีนต้านทานหลักหลาย ๆ ยีนเข้าไปในพันธุเ์ ดียว
ข้อดี
1. ศัตรูสายพันธุใ์ หม่ท่จี ะทำลายพืชได้จะต้องมีกลไกต้านทานยีนต้านทานทุก ๆ ยีน
ข้อเสีย
1. ต้องใช้ความพยายามอย่างสูงในการถ่ายยีนต้านทานหลักหลาย ๆ ยีนเข้าไปใน
พันธุเ์ ดียว
2. ถ้าใช้การผสมกลับในการถ่ายยีน จะมีขอ้ จำกัดที่ recurrent parent ที่ใช้
3. ความต้านทานของพันธุพ์ ชื นี้ อาจส่งเสริมให้เกิดวิวฒั นาการของศัตรูสายพันธุใ์ หม่ ๆ
โดยเฉพาะถ้ามีการใช้ยนี ต้านทานหลักเหล่านี้ ในพืชพันธุอ์ น่ื ๆ ด้วย
วิธกี ารปรับปรุงพันธุเ์ พือ่ ให้ตา้ นทานโรค
2. การปรับปรุงพันธุเ์ พือ่ HR
์ หรับ HR นั้นจะคล้ายคลึงกับการปรับปรุงพันธุ ์
การปรับปรุงพันธุสำ
เพือ่
เพิม่ ผลผลิต หรือลักษณะปริมาณอืน่ ๆ วิธีการปรับปรุงคือ การเพิม่ ยีนต้านทาน
หลาย ๆ ยีนไว้ในพันธุเ์ ดียวกัน เช่น มีการใช้วธิ ี recurrent phenotypic
selection สำหรับปรับปรุงพันธุ ์ alfafa ให้ตา้ นทานโรคและแมลง เป็ นวิธีท่ี
เหมาะสำหรับใช้กบั พืชผสมข้าม