၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ အႀကိဳကာလ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအေျခအေန

United States Institute of Peace www.usip.
org
SPECIAL REPORT 1200 17th Street NW • Washington, DC 20036 • 202.457.1700 • fax 202.429.6063
ဤအစီရင္ခံစာႏွင့္ ပတ္သက္၍ Lex Rieffel

ဤအစီရင္ခံစာသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသ၏ ျပႆနာအ
မ်ားဆံုး ၾကံဳေနရသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အေရးႀကီးလွသည့္အခ်ိန္
အခါ၌ ၎၏စီးပြားေရးအေျခအေနကို ဆန္းစစ္တင္ျပထားျခင္း
ျဖစ္သည္။ တိုင္းရင္းသားႏွင့္ ဘာသာကိုးကြယ္မႈ ကြဲျပားမႈအေပၚ
အေျခခံ၍ ျဖစ္ေပၚခဲ့ရေသာ အနိမ့္စား ျပင္းအားရွိသည့္ စစ္မီး ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ အႀကိဳကာလ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏
ပဋိပကၡမ်ားက တိုင္းျပည္လြတ္လပ္ေရးရရွိၿပီးခ်ိန္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္မွ
စတင္၍ တေငြ႔ေငြ႔ေလာင္ကၽြမ္းေနခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနသူ
စစ္အစိုးရက ႏိုဘဲၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ စီးပြားေရးအေျခအေန
ဦးေဆာင္သည့္ ဒီမိုကေရစီလႈပ္ရွားမႈႏွင့္၊ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ သူ၏ပါတီ
အႏိုင္ရရွိသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ျငင္းဆန္ ပစ္ပယ္ခဲ့သည့္
အခ်ိန္မွစ၍ အျပင္းအထန္ လံုးပမ္းရင္ဆိုင္ေနရသည္။ ၂၀၁၀
ခုႏွစ္မကုန္မီတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲတစ္ခု က်င္းပရန္ရွိေနၿပီး၊ ၎မွာ အက်ဥ္းခ်ဳပ္
အရပ္သားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးထက္စာလွ်င္
ေနာက္မ်ဳိးဆက္ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားထံ အာဏာ လႊဲေျပာင္းေပး • ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရသည္ အေရးပါသည့္ အကူးအေျပာင္းတစ္ခုကို ေဆာင္ရြက္
ရန္ ျဖစ္ေနသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္
ႏိုင္ေရးအတြက္ စီးပြားေရး႐ႈေထာင့္ကို အေလးေပး အာ႐ံုထားႏိုင္ရန္ ေနလ်က္ရွိေနသည္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္၊ မကုန္မီတြင္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ အဓမၼစစ္အာဏာ
ယခုအစီရင္ခံစာတြင္ USIP ၏ ေရရွည္တည္တံ့ ခိုင္ျမဲမည့္
စီးပြားေရး စနစ္မ်ားဆိုင္ရာ ဗဟိုဌာန (Center for Sustain-
သိမ္းခ်ိန္မွစ၍ ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္လာခဲ့ေသာ စစ္အစိုးရသည္ ဒီမိုကေရစီနည္းမက်
able Economies) က ကမကထျပဳ၍ တစ္ေန႔တာ က်င္းပခဲ့ သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားျဖင့္ ေရးဆြဲလာခဲ့ၿပီး၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္သူ႔ဆႏၵခံယူပြဲျဖင့္
သည့္ အစည္းအေ၀းမွ ေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားကို ထုတ္ႏႈတ္ တင္ျပ
ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤအစည္းအေ၀းတြင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးႏွင့္ အတည္ျပဳထားခဲ့သည့္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအတိုင္း ေရြးေကာက္ပြဲတစ္ခုကို
ပတ္သက္သူ ကၽြမ္းက်င္သူ ပညာရွင္မ်ား၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု
ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္၀န္ထမ္းမ်ား၊ အေမရိကန္-ျမန္မာဆက္ဆံ က်င္းပေပးလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။ ၎ဆႏၵခံယူပြဲသည္လည္း ကမၻာႀကီးမွ ယံုၾကည္
ေရးတြင္ တိုက္႐ိုက္ပတ္သက္ေနၾကသည့္ အေမရိကန္အစိုးရ
ဌာနမ်ား၊ ေအဂ်င္စီမ်ားမွ ၀န္ထမ္းမ်ားကို အတူတကြတက္ေရာက္ လက္ခံႏိုင္သည့္ စံႏႈန္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားထက္ နိမ့္က်ေနကာ၊ ယခုေရြးေကာက္ပြဲမွ
ေဆြးေႏြးေစခဲ့ပါသည္။ ေဆြးေႏြးပြဲ၏ က႑မ်ားတြင္ ျမန္မာ
ေန၍ အစိုးရတစ္ရပ္ထြက္ေပၚလာမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း စစ္တပ္လႊမ္းမိုးမႈကို
ႏိုင္ငံ၏ တစ္ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ (မကၠ႐ို) စီးပြားေရးမူ၀ါဒ၊ သဘာ၀
ရင္းျမစ္ထုတ္ယူမႈက႑၊ စိုက္ပ်ဳိးေရး၊ ပုဂၢလိကက႑၊ ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ ဆန္႔က်င္မည့္အစိုးရ တစ္ရပ္၊ သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံတကာမွ တရား၀င္သည္ဟု
ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ၊ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္ စပ္ဆိုင္ေနေသာ စီးပြားေရး
စသျဖင့္ အေလးေပး ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါသည္။ ပါေမာကၡ ဂ်ဳိးဆက္ဖ္ အသိအမွတ္ျပဳလက္ခံႏိုင္သည့္ အစိုးရတစ္ရပ္ ထြက္ေပၚလာမည့္ အသြင္မရွိေပ။
စတစ္ဂလစ္ဇ္က ပို၍ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္းရွိသည့္ စိုက္ပ်ဳိးေရး အေျခခံ
စီးပြားေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ နိဂံုးခ်ဳပ္ေဆြးေႏြးသည့္ က႑ကို ဦးေဆာင္ သို႔ေသာ္လည္း ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာ
ေပးခဲ့သည္။
လက္စ္႐ိုင္ဖယ္ (Lex Rieffel) သည္ ဘ႐ုကင္းစ္ အင္စတီက်ဳရွင္း
အေနႏွင့္ ေနာက္ထပ္ပါ၀င္ပတ္သက္ႏိုင္ရန္ အခြင့္အေရး ပိုမိုရရွိလာမည္ျဖစ္ၿပီး၊
(Brookings Institution) တြင္ ပံုမွန္အေျခမျပဳသည့္ အဆင့္ျမင့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ နာဂစ္ဆိုက္ကလုန္း ကပ္ေဘးသင့္ခဲ့ရခ်ိန္မွစ၍ အစပ်ဳိးခဲ့ေသာ
ပညာရွင္တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ သူက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု
ႏိုင္ငံတကာဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ေအဂ်င္စီ (U.S. Aid)၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ႏိုင္ငံတကာ၏အခန္းက႑ကို ခ်ဲ႕ထြင္ႏိုင္ေစမည္ ျဖစ္သည္။
ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီးဌာနႏွင့္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ေငြေၾကးလုပ္ငန္းတို႔တြင္
ႏွစ္ေပါင္း (၃၀) ေက်ာ္ တာ၀န္ယူလုပ္ကိုင္သည့္ အေတြ႔အၾကံဳ • ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ စီးပြားေရးစြမ္းေဆာင္ရည္အရ ေနာက္က်က်န္ေနခဲ့ၿပီး၊ ၂၀၀၀
ရွိခဲ့သည္။ မၾကာေသးမီက သူ၏ သုေတသနျပဳေလ့လာခ်က္မ်ားတြင္
အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသကို အာ႐ံုထားခဲ့ၿပီး၊ အထူးသျဖင့္ အင္ဒိုနီးရွား ခုႏွစ္ လူမႈ-စီးပြားျပ ညႊန္းကိန္းမ်ားစြာတြင္ ကမၻာ့အဆင္းရဲဆံုး ႏိုင္ငံမ်ားအၾကား
ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔ရွိ အရပ္ဖက္-စစ္ဖက္ဆက္ဆံေရး ကိစၥမ်ားကို
က်ေရာက္ေနခဲ့သည္။ တိုင္းရင္းသားအေရးႏွင့္ ဘာသာေရးမတူ ကြဲျပားမႈကို
ေလ့လာခဲ့သည္။ စာေရးသူက Raymond Gilpin, Steven Heyde-
mann, Eugene Martin, John Park, David Steinberg ႏွင့္ Daniel အေျချပဳ၍ ေရရွည္ျဖစ္ေပၚေနခဲ့သည့္ ျပည္တြင္းပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ ဤသို႔
Serwer တို႔၏ မွတ္ခ်က္မ်ားအတြက္ အထူးေက်းဇူးတင္ရွိပါသည္။
ျဖစ္ေနရျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ ပါလီမာန္အစိုးရ က်ရႈံးရခ်ိန္မွ
© 2010 by the United States Institute of Peace. စ၍ အာဏာရလာယူလာခဲ့ေသာ စစ္အစိုးရမ်ား အဆက္ဆက္က ျမန္မာလူထု
All rights reserved.
ကို ပို၍အထီးက်န္ေအာင္ အဆက္ျဖတ္ တံခါးပိတ္ထားကာ၊ ႏိုင္ငံ၏
အထူးအစီရင္ခံစာ ၂၄၁ ေမလ၊ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္
ေပါႂကြယ္၀ေသာ သယံဇာတမ်ားကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္ ခ်ဳပ္ကိုင္ခဲ့ၾကသည္။
ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္သည့္ စီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွစ၍
မာတိကာ
ဆႏၵကြဲ သေဘာထားမတူသူမ်ားကို ရက္စက္စြာ ႏွိပ္ကြပ္ေခ်မႈန္းေနမႈမ်ား
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရး ၃
ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးအရ ဒုကၡသည္မ်ားလည္း တိုင္းျပည္ျပင္ပသို႔
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရး ၅
ႏိုင္ငံတကာ အသိုက္အ၀န္းအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား ၂၂ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရၿပီး၊ အေရအတြက္ (၃) သန္းေက်ာ္ရွိမည္ဟု ခန္႔မွန္းၾကသည္။
USIP အဖြဲ႕ႏွင့္ ပတ္သက္၍
• သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုင္ရာ အဖြဲ႔ (USIP)
သည္ သီးျခားလြတ္လပ္သည့္၊ ပါတီစြဲကင္းရွင္းသည့္ အဖြဲ႔ ေနရာတြင္ တည္ရွိေနသည္။ ၎သည္ ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ အဓိက
အစည္း တစ္ခုျဖစ္ၿပီး၊ အေမရိကန္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္က
ရန္ပံုေငြေထာက္ပံ့ တည္ေထာင္ေပးထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၎၏
တင္ပို႔ေနသည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး၊ ဒုတိယကမာၻစစ္မတိုင္မီ ကာလမ်ားကဲ့သို႔ စိုက္ပ်ဳိး
ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ အၾကမ္းဖက္ပဋိပကၡမ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ႏွင့္ ေရးထြက္ကုန္သီးႏွံ အဓိကတင္ပို႔ႏိုင္သည့္ အလားအလာေကာင္းေသာ ႏိုင္ငံ
ေျဖရွင္းရာ၌ ကူညီေပးရန္၊ ပဋိပကၡလြန္ကာလ၌ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး
တည္ေဆာက္မႈ လုပ္ငန္းမ်ားကို ျမႇင့္တင္ေပးရန္၊ တစ္ခုလည္း ျဖစ္ေနသည္။ ထိုမွ်မက ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္၊ အေရွ႕ေတာင္
ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးတြင္ ပဋိပကၡမ်ားကို ကိုင္တြယ္ထိန္းသိမ္း
ႏိုင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ား၊ အရည္အခ်င္းမ်ား၊ အသိဉာဏ္ဆိုင္ရာ အာရွအဖြဲ႕(အာဆီယံ) ၀င္ ႏိုင္ငံမ်ား ေပါင္းစည္းေရး ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားအတြက္လည္း
ရင္းျမစ္မ်ား တိုးပြားလာေစရန္ ျဖစ္ပါသည္။ USIP အဖြဲ႔က
အျခားသူမ်ားကို အသိပညာေပးျခင္း၊ ကၽြမ္းက်င္မႈမ်ား၊
အႀကီးမားဆံုး အဟန္႔အတားျဖစ္ေနျပန္ကာ၊ ၎၏ ျပည္တြင္းပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္
အရင္းအျမစ္မ်ား ပံ့ပိုးေပးျခင္းအျပင္၊ ကမၻာေပၚရွိ ပဋိပကၡျဖစ္ပြား တရုတ္ႏွင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံအၾကားလည္း တင္းမာမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနေစသည္။
ရာ ဇုန္ေဒသမ်ားတြင္ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ ပတ္သက္ျခင္းျဖင့္
ေဆာင္ရြက္ေနပါသည္။ • ေနာက္ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အစိုးရအဖို႔ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲမည့္ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ
B oard of D irectors ျဖစ္ေပၚေစရန္ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္လိမ့္မည္ဟု အနည္းငယ္ ေမွ်ာ္လင့္ဖြယ္
J. Robinson West (Chair), Chairman, PFC Energy, Washington, ရွိေနေသးၿပီး၊ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ ျပန္လည္သင့္ျမတ္မႈအတြက္
D.C. • George E. Moose (Vice Chairman), Adjunct Professor ၀န္းက်င္အေျခအေနမ်ား တိုးတက္လာႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္ပါက စီးပြားေရး
of Practice, The George Washington University, Washington,
မူ၀ါဒ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားအတြက္ မည္သို႔ပံ့ပိုးမည္ဆိုသည္မွာ ႏိုင္ငံတကာမိသားစု
D.C. • Anne H. Cahn, Former Scholar in Residence, American
University, Washington, D.C. • Chester A. Crocker, James R. အေနႏွင့္ နည္းလမ္းရွာရန္ ျပႆနာၾကံဳရဖြယ္ရွိၿပီး၊ ဤသို႔ ဦးတည္ေဆာင္ရြက္
Schlesinger Professor of Strategic Studies, School of Foreign ရာတြင္ ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနသူ စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္မ်ားထံမွ ကန္႔ကြက္
Service, Georgetown University, Washington, D.C. • Ikram U.
ေႏွာက္ယွက္မႈမ်ား မျဖစ္ေပၚလာေစရန္လည္း လိုအပ္သည္။ ခက္ခဲေသာ္လည္း
Khan, President, Quality Care Consultants, LLC., Las Vegas,
Nev. • Kerry Kennedy, Human Rights Activist • Stephen D. သည္းညည္းခံ ေဆာင္ရြက္သည့္ စီးပြားေရးမဟာဗ်ဴဟာျဖင့္ ေအာင္ျမင္ေအာင္
Krasner, Graham H. Stuart Professor of International Relations ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖြယ္ရွိၿပီး၊ ဤသို႔ ခ်ည္းကပ္ရာတြင္ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈမ်ား
at Stanford University • Jeremy A. Rabkin, Professor
ကို ကၽြမ္းက်င္ပါးနပ္စြာ အသံုးျပဳ၍ အာဆီယံအဖြဲ႕ကဲ့သို႔ေသာ ေဒသအတြင္းရွိ
of Law, George Mason University, Arlington, Va. • Judy Van
Rest, Executive Vice President, International Republican အေရးပါသည့္ အင္အားစုမ်ားႏွင့္ ထိေရာက္စြာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္
Institute, Washington, D.C. • Nancy Zirkin, Executive Vice ေပသည္။
President, Leadership Conference on Civil Rights
အျခားအာရွႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္သည့္ ကိုရီးယား၊ ထိုင္၀မ္၊ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံမ်ား၏ အေတြ႔
အၾကံဳအရ အာဏာရွင္ဆန္သည့္ အစိုးရမ်ား လက္ေအာက္မွာပင္ စီးပြားေရး
အလ်င္အျမန္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာခဲ့ၿပီး၊ ျပည္တြင္း၌ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲမ်ား
Members Ex Officio
Michael H. Posner, Assistant Secretary of State for ျဖစ္ေပၚလာေစသည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ စီးပြားေရးအရ ႂကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈကို
Democracy, Human Rights, and Labor • James N. Miller, စြန္႔လႊတ္ထိခိုက္ခံစရာ မလိုအပ္ဘဲ ႏိုင္ငံေရးတည္ၿငိမ္မႈ ရရွိလာေစရန္ တြန္းေဆာ္
Principal Deputy Under Secretary of Defense for Policy • ႏိုင္သည္ကို ေတြ႔ခဲ့ၾကရသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံအေျခအေနမွာမူ ၎တို႔
Ann E. Rondeau, Vice Admiral, U.S. Navy; President,
National Defense University • Richard H. Solomon, ႏွင့္ ေသြလြဲေနခဲ့သည္။ ျပည္ပရွိ အစိုးရ၊ ျပည္တြင္းရွိ အတိုက္အခံအင္အားစုမ်ား
President, United States Institute of Peace (nonvoting) ႏွင့္ ကမာၻတစ္၀ွမ္းရွိ ဒီမိုကေရစီေရး ေတာင္းဆိုေနၾကသူမ်ားက ကမာၻ႔စံႏႈန္း
မ်ားအရ လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွ ေပၚေပါက္လာသည့္
Lex Rieffel ေရးသားၿပီး United Institute of Peace မွ
အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ထုတ္ေ၀ျဖန္႔ခ်ိသည့္ "The Economy of
အရပ္သားအစိုးရ ရွိလာမွသာလွ်င္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ျဖစ္ေပၚလာေစမည္
Burma/ Myanmar on the Eve of the 2010 Elections" ဟူေသာ အျမင္ကို တညီတညြတ္တည္း ရပ္တည္ေျပာဆိုေနခဲ့ၾကသည္။ ျဖစ္လာ
အထူးအစီရင္ခံစာကို ေအာင္သူၿငိမ္းက ျမန္မာဘာသာျပန္ဆို
ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ မူရင္းအစီရင္ခံစာကို ဖတ္ရႈလိုပါက - http:// ႏိုင္ေသာ အေျခအေနမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အစိုးရအသစ္တြင္လည္း စစ္တပ္က
www.usip.org/resources/the-economy-burmamyanmar-the- တင္းက်ပ္စြာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားဦးမည္ျဖစ္ၿပီး၊ ႏိုင္ငံတကာမိသားစုက ၿပီးခဲ့သည့္
eve-the-2010-elections သို႔ သြားေရာက္ ဖတ္ရႈပါရန္။
ႏွစ္(၂၀) အတြင္း က်င့္သံုးခဲ့သည့္ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈႏွင့္ ခ်ည္းကပ္ဆက္ဆံမႈ
ထက္စာလွ်င္ ပို၍ေကာင္းမြန္ေသာ အစိုးရစနစ္ ျဖစ္ေပၚလာေစေရးအတြက္
ပို၍ထိေရာက္ေသာနည္းလမ္းမ်ားကို ရွာေဖြသင့္သည္။ ဤျပႆနာသည္ ျမန္မာ
ဤအစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ အျမင္မ်ားသည္ အေမရိကန္
ျပည္ေထာင္စု ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆိုင္ရာအဖြဲ႕ (USIP) ၏ သေဘာထား ႏိုင္ငံအေရးကိစၥတစ္ခုအတြက္ ကြက္ကြက္မွ်သာမဟုတ္ဘဲ၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္း
အျမင္ကို ထင္ဟပ္ေဖာ္ျပသည္ဟု မဆိလ
ု ပ
ို ါ။ မည္သည္မ
့ ၀
ူ ါဒတစ္ခခ
ု က
ု ို မ်ား၏ လံုျခံဳေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ ခ်ည္းကပ္မႈ႐ႈေထာင့္မ်ားတြင္ ၿပီးခဲ့သည့္
လိုက္နာက်င့္သံုးရန္ တိုက္တြန္းေနျခင္းလည္း မဟုတ္ပါ။
ဆယ္စုႏွစ္အတြင္း ပို၍အေရးထားလာခဲ့ၾကသည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတည္ေဆာက္မႈ
မိတၱဴကူးရန္ႏွင့္ ယခုစာတန္းကို ထပ္မံျဖန္႔ခ်ိရန္အတြက္ ခြင့္ျပဳခ်က္
ရယူရန္။
၀ိဇၨာပညာရပ္ နယ္ပယ္တစ္စံုလံုးအထိပါ ခ်ဲ႕ထြင္ၾကည့္သင့္သည္။ ဤၿငိမ္းခ်မ္းေရး
e-mail: permissions@usip.org
တည္ေဆာက္မႈနယ္ပယ္တြင္ တိုးတက္မႈမ်ား ရရွိလာေသာ္လည္း စီးပြားေရးက႑တြင္
၂
ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းမႈႏွင့္ ၾကံဳေတြ႔ရသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားကို ေရရွည္
တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္မည့္အေရးမွာ မေရရာျဖစ္ေနရေသးသည္။ ဤသုိ႔
ေသာ စီးပြားေရးက႑ရွိ ျပႆနာမ်ားတြင္ ပုဂၢလိကက႑မွ အလုပ္ဖန္တီးေပးႏိုင္မႈ
မေလာက္မငွ ရွိေနျခင္း၊ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ားျပဳရန္ လိုအပ္သည့္ စုေဆာင္းမႈျဖစ္ေပၚေစရန္
အိမ္ေထာင္စု၀င္ေငြမ်ား နိမ့္က်ေလ်ာ့နည္းေနေသးျခင္း၊ ဘ႑ာေငြေၾကးစနစ္
ေကာင္းစြာ လုပ္ငန္းမလည္ပတ္ႏိုင္ေသးျခင္း၊ အစိုးရဘ႑ာရင္းျမစ္မ်ားေနရာလြဲမွားစြာ
အသံုးခ်ေနျခင္းမ်ား အပါအ၀င္၊ သည့္ထက္မကသည့္ ျပႆနာမ်ား ရွိေနေသးသည္။
ႏိုင္ငံတကာမိသားစုက ခ်ည္းကပ္ပံုနည္းလမ္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္၍
ေအာင္ျမင္မႈမ်ား ပို၍ ျဖစ္ေပၚရရွိေစရန္ ဘ႑ာေငြေၾကး အကူအညီမ်ား မလာခင္
ႀကိဳတင္၍ အရည္အေသြးျမႇင့္သင္တန္းမ်ား ေပးရန္လိုအပ္သလုိ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ
လူထုမ်ားက အစပ်ဳိးေဆာင္ရြက္သည့္ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ အစီအစဥ္မ်ားအေပၚတြင္လည္း
ေကာင္းစြာ ဆုလဒ္ျပန္ေပးသင့္ပါသည္။ ထိုမွ်မက ေဒသဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား
ျဖစ္သည့္ ကုလသမဂၢ၏ အာရွ-ပစိဖိတ္ဆိုင္ရာ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရးေကာ္မရွင္
(ESCAP)၊ အာဆီယံအဖြဲ႔ႏွင့္ အာရွဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္ (ADB) တို႔ကို အဓိကထားအားကိုး
ေဆာင္ရြက္သင့္ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရး
၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္သည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ အမ်ဳိးသား

ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD) ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အျပတ္အသတ္ အႏိုင္ရခဲ့ေသာ္လည္း၊
ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနသည့္ စစ္အစိုးရက ရလဒ္ကို လက္ခံရန္ ျငင္းပယ္ခဲ့သည္။
၎ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးျမင္ကြင္းက ၁၈-ႏွစ္ၾကာ ေရွ႕မတိုး
ေနာက္မဆုတ္သာ တန္႔ေနခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း မၾကာေသးမီ ျဖစ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္
အေျခအေန ပြင့္လင္းလာရန္ရွိၿပီး၊ ကာလၾကာရွည္ နစ္နာခံစားခဲ့ရသည့္ သန္း (၅၀)
ျပည္သူလူထုအတြက္လည္း ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေရာင္ျခည္ အနည္းငယ္မွ် ရွိလာခဲ့သည္။
ပထမျဖစ္ရပ္မွာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ေမလတြင္ တိုက္ခတ္ဖ်က္ဆီးခဲ့သည့္ နာဂစ္

ဆိုက္ကလုန္း မုန္တိုင္းျဖစ္ၿပီး၊ မွတ္တမ္းတင္ႏိုင္သည့္ သမိုင္းကာလတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏
အဆိုးရြားဆံုး သဘာ၀ကပ္ေဘးဒုကၡႀကီးပင္ ျဖစ္သည္။ ၎မုန္တိုင္းႀကီးက
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဆန္စပါးထြက္ရွိရာ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသကို အႀကီးအက်ယ္ ထိခိုက္
ပ်က္စီးေစခဲ့သည္။ ေပ်ာက္ဆံုး ေသေၾကရသူေပါင္း (၁၃၀,၀၀၀) ေက်ာ္ ရွိခဲ့သည္။
ႏိုင္ငံတကာက ကမ္းလွမ္းလာသည့္ အကူအညီမ်ားကို ကနဦးပိုင္းတြင္ စစ္အစိုးရ
က ျငင္းဆန္ခဲ့ေသာ္လည္း၊ ေနာက္ပိုင္းတြင္ (အာဆီယံအဖြဲ႔) ႏွင့္ ကုလသမဂၢက
ဦးေဆာင္ေသာ ကယ္ဆယ္ေရး၊ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး အကူအညီမ်ားကို
အကန္႔ အသတ္ျဖင့္ လက္ခံခဲ့သည္။ ဤတံခါးက တစ္၀က္တစ္ပ်က္
ဆက္လက္ပြင့္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး၊ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီေပးေရးအဖြဲ႕မ်ားကလည္း
လာမည့္အစိုးရသစ္အေနျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအေရး စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို
ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းျခင္း ျပဳလာပါက သူတို႔၏လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ဆက္၍
အရွိန္အဟုန္ျမႇင့္ႏိုင္ရန္လည္း အားယူျပင္ဆင္ေနၾကသည္။ ဤသို႔ေသာ
လူ႔အခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီေရးကိစၥမ်ားမွာ ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရးေကာင္စီတြင္
ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ပတ္သက္၍ ထည့္သြင္းေဆြးေႏြး ခဲ့ၾကရသည့္ ကိစၥမ်ားလည္းျဖစ္သည္။
ဒုတိယျဖစ္ရပ္မွာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ေမလတြင္ပင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည့္ ဆႏၵခံယူပြဲႏွင့္
ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအသစ္ ျဖစ္သည္။ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား၏ စံသတ္မွတ္မႈျဖင့္
၃
ၾကည့္လွ်င္ ယံုၾကည္လက္ခံႏိုင္စရာမရွိဘဲ မ်ားစြာနိမ့္က်ေနၿပီး၊ စစ္အစိုးရက
၎ဖြဲ႕စည္းပံုဥပေဒကို ျပည္သူအမ်ားအၾကား ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္ခြင့္မရွိဘဲ ေရးဆြဲခဲ့ၿပီး၊
လြတ္လပ္၍ တရားမွ်တသည္ဟု မဆိုႏိုင္ေသာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားျဖင့္ ဤမူၾကမ္းကို
ျပည္သူ ၉၀% ၏ အတည္ျပဳမႈ ရယူခဲ့သည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒတြင္
ပါတီစံုစနစ္ႏွင့္ အျပန္အလွန္ ထိန္းညိႇမႈစနစ္ကို ျပဌာန္းထားၿပီး၊ အေျခခံအခြင့္အေရး
မ်ားကို ေမွ်ာ္လင့္မထားသည့္ အေျခအေနတိုင္ ကာကြယ္မႈေပးထားသည္ကို ေတြ႕ရ
ျပန္သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ၎ဖြဲ႕စည္းပံုဥပေဒ၌ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္က ထြက္ေပၚ
လာသည့္ ႏိုင္ငံေရးရလဒ္မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ခြင့္ကိုလည္း ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္းပင္
ျပဌာန္းထားျပန္သည္။
တတိယအခ်က္မွာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလတြင္ က်င္းပခဲ့သည့္ အေမရိကန္
သမၼတ ေရြးေကာက္ပြဲပင္ ျဖစ္သည္။ သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမားက “အေျပာင္း
အလဲ” ဟူေသာ စည္း႐ံုးမႈ ေႂကြးေၾကာ္သံျဖင့္ အႏိုင္ရရွိလာခဲ့ၿပီး၊ ႏိုင္ငံမ်ားဖက္စံု ပါ၀င္
ေဆာင္ရြက္မႈ၊ ေပ်ာ့ေျပာင္းေသာ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒမ်ား ပို၍ က်င့္သံုးမည္ဟူေသာ
အခ်က္မ်ားလည္း အပါအ၀င္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလတြင္ သမၼတ
အိုဘားမား က်မ္းသစၥာက်ိမ္ဆိုၿပီးေနာက္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဟယ္လာရီ
ကလင္တန္၏ ပထမဦးဆံုးေသာ ႏိုင္ငံျခားခရီးစဥ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္၍
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ မူ၀ါဒကို ျပန္လည္သံုးသပ္မည္ဟု ေၾကညာခဲ့သည္။
အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားက ခ်မွတ္သည့္ ဒဏ္ခတ္အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈ မူ၀ါဒသည္
လည္းေကာင္း၊ အာရွႏိုင္ငံမ်ားမွ က်င့္သံုးေနသည့္ ခ်ည္းကပ္ ဆက္ဆံေရး မူ၀ါဒသည္
လည္း ေကာင္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပဋိပကၡမ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာ အဆံုးသတ္ေစရန္၊
သို႔မဟုတ္ ျပည္သူမ်ားခံစားေနရသည့္ ဆင္းရဲမြဲေတမႈကို နိဂံုးခ်ဳပ္ေစရန္
အလုပ္မျဖစ္ဟု မွတ္ခ်က္ခ်ေျပာဆိုခဲ့သည္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လတြင္ ဆီးနိတ္
အထက္လႊတ္ေတာ္ ႏိုင္ငံျခားေရးရာေကာ္မီတီ၊ အေရွ႕အာရွႏွင့္ ပစိဖိတ္ေရးရာ
ဆပ္ေကာ္မီတီ၏ ဥကၠ႒ အထက္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ဂ်င္မ္၀က္ဘ္ (Jim Webb) က
ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္ခဲ့သည္။ ၎က ၁၅-ႏွစ္တာ ကာလအတြင္း ျမန္မာစစ္အစိုးရ
ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုႏိုင္ခဲ့သည့္ အျမင့္ဆံုးေသာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု
မွ အရာရွိျဖစ္သည္။ ‘လက္ေတြ႔က်ေသာ ခ်ည္းကပ္မႈ’ ဟူသည့္ မူ၀ါဒအသစ္ကို
၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလတြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။1 ထို႔ေနာက္ ရက္သတၱပတ္
အနည္းငယ္အၾကာတြင္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ အေရွ႕အာရွႏွင့္ ပစိဖိတ္ေရးရာ
လက္ေထာက္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ကာ့တ္ကင္းဘဲ (Kurt Campbell)သည္လည္း
ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ မူ၀ါဒ ေျပာင္းလဲသြား
သည္ႏွင့္အမွ် အျခားေသာႏိုင္ငံမ်ား၊ ႏိုင္ငံစံု အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ကမာၻ႔စီးပြားေရး
လုပ္ငန္းမ်ား၊ ႏိုင္ငံတကာမွ အစိုးရမဟုတ္သည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား (NGOs) မ်ားကလည္း
သူတို႔၏ မူ၀ါဒမ်ားကို ျပန္လည္သံုးသပ္လာၾကၿပီး၊ အက်ဳိးရလဒ္ေကာင္း ထြက္ႏိုင္မည့္
ခ်ည္းကပ္ဆက္ဆံမႈကို ရွာေဖြၾကံဆလာခဲ့ၾကသည္။
စတုတၳအခ်က္မွာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ေနျပည္ေတာ္၌ ESCAP
အဖြဲ႕က စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာ တစ္ေန႔တာ ေဆြးေႏြးပြဲပင္ ျဖစ္ၿပီး၊ ႏိုဘဲဆုရွင္
စီးပြားေရးပညာရွင္ ဂ်ဳိးဆက္ဖ္ စတစ္ဂလစ္က ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးခဲ့သည္။ ၎ေဆြးေႏြး
ပြဲသည္ အတိတ္ကာလႏွင့္ သိသိသာသာ လမ္းခြဲခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ စစ္အစိုးရ၏ အဓိက
က်သည့္ ၀န္ႀကီးမ်ားက တက္ႂကြစြာ ၀င္ေရာက္နားေထာင္ခဲ့ၿပီး၊ ပြင့္လင္းစြာ ေဆြးေႏြး
အျမင္ဖလွယ္ခဲ့ၾကသည္။
စတုတၳျဖစ္ရပ္၏ အက်ဳိးဆက္ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအနာဂတ္
၄
အလားအလာအတြက္ အျမင္ေကာင္းမ်ားထြက္ ေပၚလာခဲ့ၾကေသာ္လည္း၊ ၎ျဖစ္ရပ္
ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ဖြယ္ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈကို မျမင္ၾကရေသးပါ။ စစ္အစိုးရအတြင္း၊
ဒီမိုကေရစီအတိုက္အခံမ်ား၊ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစုမ်ားအၾကားရွိ ေရွ႕မတိုးသာ
ေနာက္မဆုတ္သာ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမွာ ေရတိုကာလအတြင္း၌ ေျပလည္ႏိုင္ဖြယ္
မျမင္ၾကရေသးပါ။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္၊ မတ္လလယ္တြင္ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့သည့္
ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒမ်ားက မွားယြင္းသည့္လမ္းေပၚသို႔ ျပန္ေလွ်ာက္သြားၿပီဟု ယူဆ
စရာ ရွိေနျပန္သည္။ ႏိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမ်ားႏွင့္ ရင္ၾကားေစ့ေက်လည္ႏိုင္မႈ မရွိသ၍၊
အစိုးရသစ္အေနႏွင့္ ေရရွည္တည္တံ့မည့္ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအတြက္ မရွိမျဖစ္
လိုအပ္သည့္ အေျခခံအုတ္ျမစ္တစ္ခု လစ္ဟာေနဦးမည္ ျဖစ္သည္။ တဖန္ ေရြးေကာက္
ပြဲမွ မည္သို႔ ရလဒ္ထြက္ေပၚလာမည္ ဆိုသည္မွာလည္း ေသခ်ာေရရာမႈ မရွိေသးပါ။
စစ္အစိုးရမွေသာ္လည္းေကာင္း၊ အတိုက္အခံအင္အားစုမ်ားမွ ေသာ္လည္းေကာင္း
လံုျခံဳေရး၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ အလားတူ စီးပြားေရးက႑မ်ား လႊမ္းျခံဳပါ၀င္သည့္ ပို၍ေကာင္း
မြန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္တစ္ရပ္ ျဖစ္ေပၚေစရန္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာကို မေျပာင္းႏိုင္သ၍၊
ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈမ်ားကို ေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ဖြယ္ မရွိေသးပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရး
ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးကို လကၡဏာ ၃-ရပ္က လႊမ္းမိုးေနသည္။ အထူး

တလွယ္ စြမ္းေဆာင္ရည္က်ဆင္းေနသည့္ မိ႐ိုးဖလာ ဆန္စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္း၊
ကမ္းလြန္ပင္လယ္ျပင္မွ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔မ်ားကို ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ ျဖတ္သန္းတင္ပို႔
ေနသည့္ ဓာတ္ေငြ႔ပိုက္လိုင္း၊ ကြၽန္းသစ္ႏွင့္ အျခားသယံဇာတပစၥည္းမ်ား၊ ထို႔အျပင္
မူးယစ္ေဆး၀ါး (အထူးသျဖင့္ မီသာ အမ္ဖီတမင္းေဆးျပားမ်ား) ကို တရားမ၀င္
တင္ပို႔ေရာင္းခ်ေနျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ထြန္းေနေသာ တရားမ၀င္ ေမွာင္ခိုစီးပြားေရး တို႔ပင္
ျဖစ္သည္။ (တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးအရ ဗမာ-ဗုဒၶဘာသာျဖစ္ေသာ) ဗဟိုအစိုးရႏွင့္
ႏိုင္ငံ၏ ေတာေတာင္ထူထပ္ရာ တရုတ္၊ အိႏၵိယ၊ ထိုင္းႏိုင္ငံ နယ္စပ္ေဒသတြင္
အေျခခ်ေနထိုင္ၾကသည့္ အခ်ဳိ႕ေသာ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုအဖြဲ႕မ်ား (မ်ားေသာအား
ျဖင့္ ခရစ္ယာန္ဘာသာ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္သူမ်ား) အၾကား ျဖစ္ပြားေနခဲ့ေသာ
ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာၾကာ ျပည္တြင္းစစ္တြင္ တိုင္းျပည္၏ စီးပြားေရးစနစ္မွာ ၿပိဳလဲခဲ့ရသည္။
ထိုမွ်မက စစ္အစိုးရက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအမ်ားအျပားကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္ ခ်ဳပ္ကိုင္
ထားသည့္ ႏိုင္ငံပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ားႏွင့္ နီးစပ္ရာ လူနည္းစု
မိသားစု၀င္မ်ား ပိုင္ဆိုင္သည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွတဆင့္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားၾကသည္။
သို႔အတြက္ေၾကာင့္လည္း ေပၚထြန္းလာသည့္ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ လုပ္ပိုင္ခြင့္
နယ္ပယ္မွာ အထူးအကန္႔အသတ္ ရွိေနေလသည္။
သမိုင္းေၾကာင္းအျမင္အရ ေျပာရမည္ဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးစနစ္သည္
ႏွစ္ (၆၀) ေက်ာ္ၾကာ ေၾကကြဲ၀မ္းနည္းဖြယ္ အေဟာသိကံကိစၥ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ
ကမာၻစစ္ အစပိုင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ကမာၻသို႔ ဆန္တင္ပို႔မႈအမ်ားဆံုးေသာ ႏိုင္ငံ
တစ္ခု ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္လည္း လူမ်ားစု ေကာင္းစြာ
ပညာတတ္ေျမာက္ၾကသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ႏွင့္ သဘာ၀သယံဇာတေပါႂကြယ္၀
မႈေၾကာင့္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ရန္ အလားအလာေကာင္းမ်ား ရွိေနသည္ဟု
လည္း ယူဆထားခဲ့ၾကသည္။ မည္သို႔ျဖစ္ေစ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီထံမွ
လြတ္လပ္ေရးရရွိခဲ့ၿပီး ဆယ္ႏွစ္ကာလအၾကာတြင္ တသမတ္တည္း၊ ညီညြတ္ေသာ
စီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ား မက်င့္သံုးႏိုင္ခဲ့သလို၊ အဆက္ဆက္ေသာ ပါလီမန္အစိုးရမ်ား
လည္း က်႐ႈံးခဲ့ရသည့္အေလ်ာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးစနစ္လည္း ေႏွးေကြးစြာ
၅
ေရွ႔ဆက္ခဲ့ရသည္။ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ကာလအၾကား ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္း
ဦးေဆာင္သည့္ ဆိုရွယ္လစ္၀ါဒႏွင့္ အလြန္အက်ဴး အထီးက်န္၀ါဒ က်င့္သံုးမႈေအာက္
တြင္ ပုဂၢလိကက႑ အားလံုးနီးပါး ဖယ္ရွားခံခဲ့ရသည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ဦးေန၀င္းကို
ေဘးဖယ္ခဲ့သည့္ စစ္အစိုးရက ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္ကို က်င့္သံုးမည္ဟု တရား၀င္
ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ္လည္း၊ ဖိႏွိပ္ထားသည့္ မူ၀ါဒမ်ားကိုသာ က်င့္သံုးခဲ့သည္။ သို႔အတြက္
ေၾကာင့္ ေစ်းကြက္က ထိေရာက္စြာ မလည္ပတ္ႏိုင္ဘဲျဖစ္ရၿပီး၊ ႏိုင္ငံလည္း က်န္အာရွ
ႏိုင္ငံမ်ားေနာက္တြင္ ေနာက္က်က်န္ေနခဲ့ရေတာ့သည္။2
မကၠ႐ိုစီးပြားေရး (တစ္ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ အမ်ဳိးသားစီးပြားေရး အေျခအေန)
ယံုၾကည္ကိုးစားရေလာက္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရွိမေနျခင္းသည္ သံုးသပ္

ေလ့လာသူမ်ားႏွင့္ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူမ်ားအတြက္ အႀကီးမားဆံုး အခက္အခဲပင္ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ လူဦးေရအေပၚ ခန္႔မွန္းခ်က္သည္ပင္ (၄၈) သန္းမွ (၅၈) သန္းအၾကား
ျဖစ္ေနရာ၊ ပံုမွန္မဟုတ္ေလာက္ေအာင္ ကြာဟေနသည္။ အေၾကာင္းမွာ ႏိုင္ငံတကာ
စံႏႈန္းသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို ျပည့္မီသည့္ သန္းေခါင္စာရင္းေကာက္ယူမႈကို ေဆာင္ရြက္
ခဲ့သည္မွာ ၁၉၃၀ ခုႏွစ္မ်ား ကတည္းက ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဤအခ်ိန္တြင္
ျမန္မာအစိုးရ၏ တရား၀င္ ျပည္တြင္းထုတ္ကုန္တန္ဖိုးစုစုေပါင္း (GDP) တိုးတက္မႈႏႈန္း
ပ်မ္းမွ် ေဖာ္ျပမႈမ်ားမွာလည္း ၿပီးခဲ့သည့္ဆယ္ႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံထက္ပင္ ေက်ာ္လြန္
လမ္းလြဲေခ်ာ္ေနေသာ စီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ပို၍ထပ္ဆင့္
ျမင့္မားေနခဲ့ၿပီး၊ မွန္ကန္ဖြယ္အေၾကာင္း မရွိပါ။
ဆိုးရြားေစသည့္ အေၾကာင္းျဖစ္ေသာ ပညာေရးႏွင့္
က်န္းမာေရးက႑ကို အထူးလ်စ္လ်ဴရႈထားမႈတို႔ေၾကာင့္
လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိန္မွစ၍ ျမန္မာ့စီးပြားေရး၏ တစ္ႏိုင္ငံလံုးအဆင့္ မကၠ႐ို
တိုင္းျပည္စီးပြားေရးအတြက္ အေျခခံအုတ္ျမစ္မ်ားကို စီးပြားေရးစြမ္းေဆာင္မႈႏွင့္ ႏိုင္ငံကို ႏွစ္ေပါင္း (၆၀) ကာလတာ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည့္
လစ္ဟင္းေစၿပီး၊ ေရရွည္လူေနမႈအဆင့္အတန္း တိုးတက္ ထင္ရွားသည့္အစိုးရ ၃-ဆက္၏ မကၠ႐ိုစီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ား ႏွစ္ခုစလံုးမွာ ေဖာ္ျပရမည္
လာေစမႈမ်ားကိုလည္း ပ်က္ယြင္းကင္းမဲ့ေစသည္။ ဆိုလွ်င္ အေဟာသိကံပင္ျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္းထုတ္ကုန္တန္ဖိုး (GDP) ဖြံ႔ၿဖိဳး
တိုးတက္မႈႏႈန္းမွာ အျခားေသာ အာရွႏိုင္ငံမ်ား အားလံုးနီးပါးေနာက္တြင္ က်န္ေန
ရစ္ၿပီး၊ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈႏႈန္းမွာလည္း ဂဏန္း (၂) လံုးေက်ာ္ ျဖစ္ေနသည္။
ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔က႑ အျပင္တြင္ ႏိုင္ငံျခားမွ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားႏွင့္
အကူအညီရရွိမႈမွာလည္း အနည္းအက်ဥ္းမွ်သာ ရွိေနသည္။ တရားမ၀င္ ကၽြန္း
သစ္၊ ေက်ာက္စိမ္းႏွင့္ အျခားေက်ာက္မ်က္မ်ား တင္ပို႔ေရာင္းခ်မႈေအာက္တြင္
တန္ဖိုးအမ်ားအျပား ဆံုးရႈံးေနၾကရသည္။ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိန္မွစ၍ တိုင္းရင္း
သား လူနည္းစုမ်ား ဆင္ႏႊဲေနေသာ ျပည္တြင္းသူပုန္ထမႈႏွင့္ ၁၉၉၀ ခုမွစ၍
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ အျခားအေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားမွ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔ထားမႈမွာ
စီးပြားေရး စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ရန္ ညံ့ဖ်င္းရျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္း မဟုတ္ပါ။
၎အေၾကာင္းမ်ားအစား လမ္းလြဲေခ်ာ္ေနေသာ စီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ပို၍ထပ္ဆင့္
ဆိုးရြားေစသည့္အေၾကာင္းျဖစ္ေသာ ပညာေရးႏွင့္ က်န္းမာေရးက႑ကို အထူး
လ်စ္လ်ဴရႈထားမႈတို႔ေၾကာင့္ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးအတြက္ အေျခခံအုတ္ျမစ္မ်ားကို
လစ္ဟင္းေစၿပီး၊ ေရရွည္လူေနမႈအဆင့္အတန္း တိုးတက္လာေစမႈမ်ားကိုလည္း
3
ပ်က္ယြင္းကင္းမဲ့ေစသည္။
စီးပြားေရးစနစ္တြင္ အလားအလာေကာင္းေသာ အကြင္းအကြက္တစ္ခုမွာ
အက္ဒမန္ ကမ္းလြန္ပင္လယ္ျပင္မွ ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔တင္ပို႔မႈေၾကာင့္
တိုက႐
္ ိုက္အက်ဳိးဆက္ျဖစ္သည့္ ႏိုင္ငံျခားအရန္ေငြေၾကး တျဖည္းျဖည္း တိုးတက္
စုေဆာင္းလာေနမႈပင္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း အက်ဥ္းဆံုးကမ္းေျမာင္
တစ္ခုကို ျဖတ္၍ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွ စတင္ၿပီး ပိုက္လိုင္းျဖင့္ ဓာတ္ေငြ႔တင္ပို႔ႏိုင္ခဲ့ၿပီး၊
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခားအရန္ေငြေၾကးသည္ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္အကုန္တြင္ ေဒၚလာသန္း
၆
(၂၀၀) သာရွိရာမွ၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ အကုန္တြင္ ေဒၚလာသန္း (၅,၀၀၀) ခန္႔ ရွိလာခဲ့သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသြင္းကုန္အားလံုး စုစုေပါင္း ၈-လစာ တင္ပို႔ႏိုင္သည့္ အေျခအေနႏွင့္
ညီမွ်ေနသည္။
၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ ႏွစ္လယ္မွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံကို အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံတစ္ခုအေနႏွင့္
ဆက္ဆံေနၾကသည့္ ႏိုင္ငံတကာ ေငြေၾကးအဖြဲ႔အစည္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည့္ ႏိုင္ငံတကာ
ေငြေၾကးရန္ပံုေငြအဖြဲ႔ (IMF)၊ ကမာၻ႔ဘဏ္၊ အာရွဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဘဏ္ (ADB) တို႔က
ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ၀န္ႀကီးအဆင့္ႏွင့္ ေအာက္အဆင့္ မူ၀ါဒေရးရာ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားတြင္
အရည္အေသြးအရ သိသာထင္ရွားေသာ တိုးတက္မႈမ်ား ေတြ႕လာခဲ့ၾကရသည္။
ဤေဆြးေႏြးပြဲမ်ားမွေန၍ စစ္အစိုးရက သိသာထင္ရွားေသာ လုပ္ငန္းအဆင့္အခ်ဳိ႕
ကိုလည္း တိုးတက္ျပသခဲ့ၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ - အစိုးရက အာဆီယံ စီးပြား
ေရး အသိုက္အ၀န္း (ASEAN Economic Community) စာတန္းအတြက္ အဓိက
ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားကို အေလးထားေဆာင္ရြက္မည့္ လုပ္ငန္းအဖြဲ႔ကို ထူေထာင္ခဲ့သည္။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္ အကုန္မွစ၍ ေငြသားစာရင္းရွင္ လႊဲေျပာင္းမႈမွန္သမွ်တြင္ ႏိုင္ငံျခား
ေငြလဲလွယ္မႈ ကန္႔သတ္မႈ မွန္သမွ်ကို ပယ္ဖ်က္လိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။ ဤရည္ရြယ္ခ်က္
မ်ား ျပည့္မီေစေရးအတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ေငြလဲလွယ္မႈႏႈန္းထားကို တသမတ္တည္း
သတ္မွတ္ရမည္ျဖစ္ၿပီး၊ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ မကၠရိုစီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ားတြင္ သိသိသာသာ
ခုန္ ေက်ာ္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာေစမည္ ျဖစ္သည္။
ဘ႑ာေရးဆိုင္ရာမူ၀ါဒတြင္ ၂၀၀၉-၁၀ ဘ႑ာေရးႏွစ္တြင္ ဘတ္ဂ်က္လိုေငြ
ျပမႈ၏ (သံုးပံုတစ္ပံုမွ်) ကို ျဖည့္တင္းႏိုင္ရန္ စစ္အစိုးရက ေငြတိုက္စာခ်ဳပ္ (bonds)
မ်ား ေရာင္းခ်ေငြျဖည့္တင္းသည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ကို ေဆာင္ရြက္ေနရာ၊ ယခင္က ကာလ
ၾကာရွည္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈကို ျဖစ္ေစသည့္ ဘတ္ဂ်က္လိုေငြကို
ဗဟိုဘဏ္က ေငြေၾကးပံုႏွိပ္ၿပီး၊ ျဖည့္တင္းသည့္ နည္းလမ္းမွ သိသိသာသာ ေျပာင္းလဲ
က်င့္သံုးလာျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ ကုလသမဂၢဖြံ႕ၿဖိဳးေရးရန္ပံုေငြအဖြဲ႕ (UNDP)
၏ အကူအညီျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဗဟိုစာရင္းအင္းဌာနက အိမ္ေထာင္စုစစ္တမ္း
ေကာက္ယူျခင္းကိုလည္း ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအၾကာမွ ပထမဦးဆံုးအႀကိမ္အျဖစ္
ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ ၎သည္ ေနာင္အနာဂတ္ တိုးတက္မႈမ်ားအတြက္ အေျခခံ၏
မ်ဥ္းသဖြယ္၊ သက္ေသအေထာက္အထားရွိသည့္ မူ၀ါဒေရြးခ်ယ္စရာလမ္းမ်ားအတြက္
အမာခံ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားသဖြယ္ ပံ့ပိုးေပးႏိုင္ပါလိမ့္မည္။
ဤအခ်ိန္တြင္ ႏိုင္ငံ၏ ေငြေၾကးက႑မွာ စနစ္တက် လည္ပတ္မႈ ပ်က္ယြင္းေန
ပါသည္။ ပုဂၢလိကက႑ ႀကီးထြားရန္ ေခ်းေငြရယူႏိုင္မႈ မလံုေလာက္ဘဲ ရွိေနသည္။
အေၾကာင္းမွာ ဗဟိုဘဏ္က ဗဟိုအစိုးရထံသို႔ ေခ်းေငြမ်ားစြာ ထုတ္ေခ်းပံ့ပိုးထား
ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဘဏ္လုပ္ငန္းစနစ္တြင္ အစိုးရပိုင္ဘဏ္မ်ားက လႊမ္းမိုး
ခ်ဳပ္ကိုင္ထားၿပီး၊ ၎တို႔က စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းမ်ားႏွင့္
နီးစပ္သူမ်ား၊ အစိုးရပိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကိုသာ ေငြထုတ္ေခ်းျခင္းျပဳေန
သည္။ ပုဂၢလိကဘဏ္မ်ားကိုမူ ၂၀၀၂-၀၃ ခုႏွစ္၊ ဘဏ္မ်ားအက်ပ္အတည္း
ဆုိက္ရၿပီးေနာက္ပိုင္း ခ်မွတ္ထားသည့္ စည္းမ်ဥ္းမ်ားျဖင့္ တင္းက်ပ္စြာ တုပ္ေႏွာင္
ထားပါသည္။ ဤအေျခအေနမွာ လြန္ခဲ့သည့္ ရာစုႏွစ္ကာလက ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ
ဘဏ္မ်ား၏ အေျခအေနႏွင့္ သိသိသာသာ ကြာျခားေနပါသည္။ ထိုအခ်ိန္က
ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ဘဏ္မ်ားသည္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး၏ အမ်ဳိးသားစီးပြားေရးစနစ္ကို
အသြင္ေျပာင္းႏိုင္ရန္ အေကာင္းမြန္ဆံုး ေငြေၾကးစနစ္ က်င့္သံုးမႈအတြက္
ကမာၻေပၚတြင္ပင္ စံျပဳစရာျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ဆူးအက္စ္တူးေျမာင္း ဖြင့္လွစ္လိုက္မႈႏွင့္
အတူ ကိုလိုနီအစိုးရက ေျမယာပိုင္ဆိုင္ခြင့္စာခ်ဳပ္မ်ားကို ခြင့္ျပဳလိုက္ျခင္း၊
၇
(အိႏၵိယႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း မဒရပ္စ္ေဒသမွ ခ်စ္တီးတိုင္းရင္းသား အမ်ားစုျဖစ္သည့္)
ေငြေခ်းငွားစားသူ ကြန္ရက္မ်ား ေရာက္ရွိလာျခင္းေၾကာင့္ ဧရာ၀တီ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚ
ေဒသကို ႏွစ္ (၄၀) မွ် မၾကာေသာကာလတြင္ ကမာၻ႔တန္း၀င္ စပါးက်ီေဒသအျဖစ္
ခန္႔မွန္းလူအင္အား (၄၀၀,၀၀၀) ကို ပံ့ပိုးထားေပးရန္
အသြင္ေျပာင္းႏိုင္ခဲ့ပါသည္။4
ႏိုင္ငံ၏ အမ်ဳိးသားဘတ္ဂ်က္ (၃၀) ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ကို
ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရးစနစ္၏ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မႈ နိမ့္က်ေနရေသာ အျခားအေၾကာင္း
စစ္တပ္အတြက္ ခြဲေ၀ခ်ထား သံုးစြဲေနရပါသည္။
၂-ခ်က္မွာ တိုင္းျပည္၏ ဘ႑ာဘတ္ဂ်က္တြင္ စစ္တပ္ႏွင့္ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားက
ဤကိန္းဂဏန္းသည္ပင္ စစ္တပ္အတြက္ သံုးစြဲေနရ
ရယူသံုးစြဲေနမႈအခ်ဳိးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ခန္႔မွန္း လူအင္အား (၄၀၀,၀၀၀) ကို ပံ့ပိုး
သည့္ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ေလွ်ာ့ေပါ့တြက္၍ ေဖာ္ျပ
ထားေပးရန္ ႏိုင္ငံ၏အမ်ဳိးသားဘတ္ဂ်က္ (၃၀) ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ကို စစ္တပ္အတြက္
ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ အေၾကာင္းမွာ တရား၀င္ႏွင့္
တရားမ၀င္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အမ်ားအျပားမွ ရရွိ
ခြဲေ၀ခ်ထားသံုးစြဲေနရပါသည္။ ဤကိန္းဂဏန္းသည္ပင္ စစ္တပ္အတြက္ သံုးစြဲေန
ေနသည့္ ေငြေၾကးပမာဏကို ထည့္သြင္းမတြက္ခ်က္ ရသည့္ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ေလွ်ာ့ေပါ့တြက္၍ ေဖာ္ျပထားျခင္းျဖစ္သည္။ အေၾကာင္း
ထားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ မွာ တရား၀င္ႏွင့္ တရားမ၀င္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အမ်ားအျပားမွ ရရွိေနသည့္
5
ေငြေၾကးပမာဏကို ထည့္သြင္း မတြက္ခ်က္ထားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ အလားတူပင္
အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားေၾကာင့္လည္း အစိုးရဘ႑ာေငြ
ကို ျပဳန္းတီးေစၿပီး၊ ၎လုပ္ငန္းမ်ားက လက္၀ါးႀကီးအုပ္ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားသည့္ သေဘာ
သဘာ၀ေၾကာင့္ ပုဂၢလိကက႑ကိုလည္း ခ်ဳိးႏွိမ္ထားသည့္ႏွယ္ ေရာက္ေစသည္။
စစ္တပ္ပိုင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း ကြန္ဂလိုမာရိတ္ႀကီး ၂-ခုက ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးကို
လႊမ္းမိုးခ်ယ္လွယ္ေနၾကသည္။ ၎တို႔မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံစီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမိတက္
(UMEH) ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရး ေကာ္ပိုေရးရွင္း (MEC) တို႔ ျဖစ္သည္။6
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒက လာမည့္အစိုးရသစ္၏ စီးပြားေရး
မူ၀ါဒမ်ားအေပၚ မည္သို႔အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိေစမည္နည္း။ ေဖာ္ျပထားသည့္
စာသားမ်ားအေပၚ အကဲျဖတ္ခ်က္အရ ဖြဲ႕စည္းပံုက ပုဂၢလိကက႑မွ ဦးေဆာင္သည့္
စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအတြက္ အေျခခံခိုင္မာစြာ ေပးထားၿပီး၊ ၎က အေျခခံ
စီးပြားေရးရပိုင္ခြင့္မ်ားကိုလည္း အသိအမွတ္ျပဳထားပါသည္။ (ဥပမာ- ပုဂၢလိက
ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ႏွင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး စသည့္ ကိစၥမ်ားျဖစ္သည္။) ထို႔အျပင္
ကာကြယ္ေပးထားမႈမ်ားလည္း ရွိေနသည္။ (ဥပမာ- လက္၀ါးႀကီးအုပ္ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈႏွင့္
ျပည္သူပိုင္သိမ္းပိုက္ျခင္း) ၁၉၆၄၊ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း (၃) ႀကိမ္တိုင္တိုင္
ျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီး မ်ားစြာဆိုးက်ဳိးရလဒ္ရွိခဲ့သည့္ ေငြေၾကးတရားမ၀င္ ဖ်က္သိမ္းမႈကို
လည္း လုပ္ေဆာင္ေတာ့မည္မဟုတ္ဟု ပြင့္လင္းစြာ ေဖာ္ျပထားသည္။ ပို၍ထင္ရွား
သည့္အခ်က္မွာ ဖြ႕စ
ဲ ည္းပံုဥပေဒအရ ျပည္နယ္/တိုင္းအဆင့္ အစိုးရမ်ားအတြက္
အခြန္ေကာက္ခံမႈႏွင့္ အာဏာပိုင္မ်ား၏ အသံုးစရိတ္မ်ားကို တိတိက်က် ျပဌာန္းထား
ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ အမွန္လက္ေတြ႕တြင္မူ ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အစိုးရသစ္သည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္
ဖြ႕ဲ စည္းပံုဥပေဒေၾကာင့္ သူတို႔ကို တုပ္ေႏွာင္စည္းၾကပ္ထားသည္ဟု ခံစားရမည့္ပံု
အလ်ဥ္းမရွိပါေခ်။ ၎ဆက္ခံသည့္ ယခင္အစိုးရမ်ားကပင္ ယခင္ ဖြ႕ဲ စည္းပံုအေျခခံ
ဥပေဒမ်ားက စည္းၾကပ္ထားမႈမ်ဳိးကုိ လိုက္နာမႈ ပို၍ရွိႏိုင္ပါေသးသည္။ ျဖစ္ႏိုင္သည္မွာ
စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက စီးပြားေရးစနစ္၏ အဓိက က်သည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို ဆက္လက္၍
ခ်ဳပ္ကိုင္ထားရန္ အေၾကာင္းရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျဖစ္ေပၚလာသည့္ အစိုးရက
အက်ယ္အျပန္႔ စီးပြားတိုးတက္မႈကို ျဖစ္ေစမည့္ မူ၀ါဒ မ်ားခ်မွတ္၍ ႏိုင္ငံအေပၚ ၎တို႔
ပိုမိုခ်ဳပ္ကိုင္အာဏာခိုင္ျမဲေအာင္ လုပ္ႏိုင္မည့္ အခြင့္အလမ္းမ်ားကို ရွာေဖြလာမည့္
ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ပစ္ပယ္စဥ္းစားျပန္လွ်င္လည္း ဉာဏ္နည္းရာ ေရာက္ႏိုင္ပါေသးသည္။
ဤအေနအထားတြင္ ဤသို႔ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ရရွိေစရန္အတြက္ ၾကံဳေတြ႔ရမည့္ အဓိက
အဟန္႔အတားမွာ လူသားအရင္းအျမစ္ႏွင့္ အဖြဲ႔အစည္းဆိုင္ရာ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈတြင္ အားနည္းခ်ိနဲ႔
၈
ေနမႈပင္ ျဖစ္သည္။ လာမည့္ႏွစ္မ်ားတြင္ ႏိုင္ငံရပ္ျခား အလွူရွင္မ်ားအတြက္
အထူးဦးစားေပး ေဆာင္ရြက္သင့္သည့္ ကိစၥမွာ အရည္အေသြးျမႇင့္တင္ေရးလု
ပ္ငန္းမ်ားကို ဦးစားေပး ပံ့ပိုးေပးေရးပင္ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ေသာ အခန္းက႑ကို
၀င္ေရာက္ေဆာင္ရြက္ရန္ အာဆီယံ အဖြဲ႔က ေနရာေကာင္းတြင္ ရွိေနသည္။
အေၾကာင္းမွာ ရန္ကုန္တြင္ ဖြင့္လွစ္ထားသည့္ ၎၏႐ံုးက အထင္ႀကီးေလာက္ေအာင္
စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး၊ နာဂစ္ဆိုက္ကလုန္း ကပ္ေဘးေနာက္ပိုင္း ျပန္လည္ကယ္ဆယ္ေရး
လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ေကာင္းမြန္စြာ ဦးေဆာင္မႈ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္။
သဘာ၀ရင္းျမစ္ ထုတ္လုပ္ေရးက႑
အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သဘာ၀

သယံဇာတထုတ္ယူေရး လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အက္ဒမန္ပင္လယ္အတြင္းရွိ ရတနာႏွင့္
ရဲတံခြန္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔သိုက္မ်ားမွ ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ တိုက္ရိုက္တင္ပို႔ ေရာင္းခ်
သည့္ လုပ္ငန္းက ေနရာယူထားပါသည္။ ဤသဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔မ်ားက ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ
ဓာတ္အားေပးစက္ရံုသို႔ ေရာက္ရွိၿပီး၊ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား အသံုးျပဳမႈ၏
(၄၀) ရာခိုင္ႏႈန္းကို ေထာက္ပံ့ေပးလ်က္ ရွိသည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္လည္း ထိုင္းႏိုင္ငံ၏
စြမ္းအင္လံုျခံဳေရးအတြက္ အထူးအေရးပါသည့္ အေနအထား ျဖစ္ေနေစသည္။
ထိုင္းႏိုင္ငံမွ စရင္းဇယားမ်ားအရ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕
အေမရိကန္ေဒၚလာ (၃,၀၀၀) သန္းဖိုး တင္ပို႔ခဲ့ၿပီး၊ ကမာၻ႕ေလာင္စာေစ်းကြက္တြင္
ေစ်းအျမင့္ဆံုးအခ်ိန္ အျမင့္ဆံုး၀င္ေငြကို ထင္ဟပ္ေဖာ္ျပေနပါသည္။7 ၿပီးခဲ့သည့္ ၁၀-
ႏွစ္တာ ကာလတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ ၀ယ္ယူတင္သြင္းမႈသည္ တစ္ႏွစ္
လွ်င္ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း (၁,၀၀၀) မွ (၁,၅၀၀)အၾကား ရွိေနခဲ့သည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏
စုစုေပါင္းေပးေခ်ေငြမ်ားအနက္မွ တစ္၀က္သည္ ထုတ္လုပ္သည့္ ကုမၸဏီမ်ားအတြက္
ကုန္က်စရိတ္ ျပန္လည္ေပးေခ်ရန္ ျဖစ္ၿပီး၊ က်န္ေသာေငြမ်ားမွာ ျမန္မာအစိုးရထံသို႔
တူးေဖာ္ခြင့္အတြက္ အခေၾကးေငြ၊ အခြန္မ်ား၊ အျခားကုန္က်စရိတ္မ်ားအျဖစ္ ေရာက္ရွိ
သြားၾကပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံက ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္ပပို႔ကုန္တင္ပို႔မႈမွ ၀င္ေငြအျဖစ္ အေမရိကန္
ေဒၚလာ သန္း (၆,၆၀၀) ရရွိသည္ဟု အစီရင္ခံေဖာ္ျပထားရာ၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔
တင္ပို႔မႈမွ ရရွိေငြသည္ပင္ ၎စုစုေပါင္း၏ (၄၅) ရာခိုင္ႏႈန္းမွ် ရွိေနပါသည္။ ဤက႑မွ
ေန၍ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံျခားတင္ပို႔ေငြသည္ လာမည့္ ၅-ႏွစ္အတြင္းတြင္ အနည္းဆံုး
၂-ဆ တိုးလာဖြယ္ ရွိေနပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နယ္စပ္မွ ၁၀၀-
ကီလိုမီတာမွ်ပင္ မေ၀းသည့္ေနရာ၊ ရခိုင္ဆိပ္ကမ္းတစ္ခုမွေန၍ တြန္းပို႔စက္မ်ားျဖင့္
ျမန္မာႏိုင္ငံကိုျဖတ္သန္းကာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ယူနန္ျပည္နယ္သို႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔-
ေရနံပိုက္လိုင္းအၿပိဳင္ကို ေဆာက္လုပ္ဦးမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ပိုက္လိုင္း
တစ္ခုမွာ ေဆာက္လုပ္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး၊ ၎က ရတနာႏွင့္ ရဲတံခြန္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕
သိုက္မ်ားထက္ ႀကီးမားမည္ဟု ခန္႔မွန္းထားသည့္ ေရႊသဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕သိုက္မွ ေန၍
ဓာတ္ေငြ႔မ်ားတင္ပို႔ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ အျခားပိုက္လိုင္းတစ္ခုမွာမူ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း
ႏွင့္ အာဖရိကတိုက္တို႔မွ တင္ေဆာင္လာသည့္ ေရနံစိမ္းမ်ားကို ျဖတ္သန္းတင္ပို႔ရန္
ျဖစ္သည္။
ဤပိုက္လိုင္းမ်ားမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအတြက္ မဟာဗ်ဴဟာအရ အေရးပါသည့္အခ်က္
မွာ ထင္ရွားပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ စြမ္းအင္ဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ားသည္
လာမည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ မည္သို႔သက္ေရာက္မႈရွိေစမည္ ဟူသည့္
၉
အခ်က္မွာမူ မသဲကြဲရွိေနပါေသးသည္။ တက္ေရာက္သူမ်ားက “ကာကြယ္ထိန္းသိမ္း
ထားမည့္ ေလာင္စာစြမ္းအင္မဟာဗ်ဴဟာ” ဟု ေခၚဆိုေနၾကသည့္ မၾကာေသးမီက
က်င္းပခဲ့ေသာ ေဆြးေႏြးပြဲတစ္ခုတြင္ မူ၀ါဒေျပာင္းလဲမႈရွိလာေၾကာင္း ေတြ႕ရၿပီး၊
ျပည္တြင္းေလာင္စာစြမ္းအင္မ်ား ထုတ္ယူအသံုးခ်မႈ အရွိန္ေလွ်ာ့ေရး၊ အထူးသျဖင့္
ေက်ာက္မီးေသြးထုတ္လုပ္မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ေရးႏွင့္ ျပည္ပမွ အရင္းအျမစ္မ်ား ပိုသံုးေရး
ကိစၥကို ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါသည္။ ဤသို႔ မူ၀ါဒတိမ္းညႊတ္မႈအတိုင္း ကာလတစ္စံုတရာ
တိုင္ ဆက္လက္သြားေနဖြယ္ရွိၿပီး၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျဖတ္၍
စြမ္းအင္သယ္ယူပို႔ ေဆာင္ေရး လမ္းေၾကာင္းအျပင္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕
ရင္းျမစ္မ်ားကို ရယူအသံုးခ်ေစရန္ ဖိအားမ်ားလည္း တိုးတက္ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည္။
ရတနာလုပ္ကြက္တြင္ အဓိကေဆာင္ရြက္ေနၾကေသာ ေရနံကုမၸဏီမ်ားမွာ
တိုတယ္ (ျပင္သစ္) ႏွင့္ ရွယ္ဗရြန္ ကုမၸဏီ (အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု) တို႔ ျဖစ္ၿပီး၊
၎တို႔က သူတို႔ႏိုင္ငံအသီးသီးမွ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈမ်ားကို ကင္းလြတ္ခြင့္
အပိုင္ ရယူထားႏိုင္ၾကသည္။ ဤကုမၸဏီႏွစ္ခုစလံုးက ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးမ်ား၏
လူမႈေရးအရ တာ၀န္ရွိမႈကို စံႏႈန္းအျမင့္မားဆံုး က်င့္သံုးရန္ ႀကိဳးပမ္းေနၾကၿပီး၊
ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ သြယ္တန္းထားသည့္ ပိုက္လိုင္း၏ အနီး၀န္းက်င္တ၀ိုက္ရွိ ရပ္ရြာမ်ား
အတြက္သာမက၊ ႏိုင္ငံ၏ က်န္ေဒသမ်ားအတြင္း ပစ္ပယ္ခံထားရသည့္ လူအုပ္စုမ်ား
ျဖစ္သည့္ မိဘမဲ့ကေလးမ်ားႏွင့္ မ်က္မျမင္မ်ားအတြက္ ၅-ႏွစ္တာကာလအတြင္း
ေဒၚလာ (၂၅) သန္းတန္ လူမႈ-စီးပြားေရး အစီအစဥ္မ်ားအတြက္ သံုးစြဲရန္ ကတိျပဳ
ထားၾကသည္။ ၎ကုမၸဏီ ၂-ခုစလံုးက ၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွ စတင္ခဲ့ေသာ ‘ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ
သဘာ၀ရင္းျမစ္ထုတ္ယူမႈ လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိေစေရး
ႀကိဳးပမ္းခ်က္’ (Global Extractive Industries Transparency Initiative) ကို
ေထာက္ခံထားၾကၿပီး၊ ၎အလိုအရ သဘာ၀ရင္းျမစ္ထုတ္လုပ္ေနေသာ ကုမၸဏီက
အိမ္ရွင္အစိုးရထံ အျပည့္အ၀ ေဖာ္ထုတ္အသိေပးရန္ႏွင့္ ၎ရန္ပံုေငြမ်ားကို
လူမႈေရး ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားအတြက္သာ အသံုးခ်ေစရန္၊ ပုဂၢလိကအက်ဳိးစီးပြား
အတြက္ လႊဲေျပာင္းရယူျခင္း မရွိေစရန္ ေတာင္းဆိုထားသည္။ ျမန္မာအစိုးရကိုလည္း
ဤရန္ပံုေငြမ်ားကို လူမႈေရးရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားအတြက္ အသံုးခ်မႈ ေသခ်ာေစရန္၊
ပုဂၢလိကအက်ဳိးအျမတ္အတြက္ လႊဲေျပာင္းရယူျခင္း မျပဳႏိုင္ေစရန္ ကူညီေဆာင္ရြက္
ေပးေနၾကသည္။ ၎ကုမၸဏီမ်ားက ပီထ႐ိုနာ့စ္ (မေလးရွား) ကုမၸဏီႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ
တြင္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကသည့္ အျခားအာရွလုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္
အေရးပါေသာ လူမႈ-စီးပြားေရး အစီအစဥ္မ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ အၾကံျပဳလွ်က္ ရွိေန
ၾကသည္။ ဤဆက္စပ္မႈအရ ယူနန္ျပည္နယ္သို႔ ပိုက္လိုင္းသြယ္တန္း ေဆာက္လုပ္ေန
ၾကသည့္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားက မၾကာေသးမီက ပိုက္လိုင္းျဖတ္သန္းမည့္ လမ္းေၾကာင္း
တစ္ေလွ်ာက္ လူမႈအသိုက္အ၀န္းမ်ားထံသို႔ အေျခခံေလ့လာဆန္းစစ္မႈမ်ားျပဳရန္
တာ၀န္ေပးခဲ့သည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ား၏ စိုးရိမ္ပူပန္ခ်က္
ႏွင့္ ပတ္သက္ေနသည့္ ႏိုင္ငံေရးဖိအားမ်ားေၾကာင့္ ၾသစေၾတလ်ကုမၸဏီ တစ္ခုက
ရဲတံခြန္လုပ္ကြက္ရွိ ၎၏အစုရွယ္ယာအမ်ားစုကို ပီထ႐ိုနာ့စ္ကုမၸဏီထံ ေရာင္းခ်ခဲ့
သည္။ မၾကာေသးမီက ေဆာင္ရြက္ေနေသာ တူးေဖာ္မႈႏွင့္ ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္း
လိုင္စင္အားလံုးမွာ အာရွကုမၸဏီမ်ားလက္တြင္းတြင္ ရွိေနၾကၿပီး၊ ၎တို႔ႏိုင္ငံမ်ားက
ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈမ်ား ခ်မွတ္ထားျခင္း မရွိၾကပါ။
ထင္ရွားသည္အခ်က္မွာ ႏိုင္ငံတ၀ွမ္းတြင္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အား အလြန္အမင္း
လိုအပ္မႈ ျဖစ္ေပၚေနေသာ္လည္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ထုတ္လုပ္ေနသည့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕
အနည္းငယ္ကိုသာ ျပည္တြင္းတြင္ အသံုးခ်ေနသည္။ အစိုးရက ယခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲ
၁၀
မ်ား မတိုင္မီတြင္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားထုတ္ စက္႐ံုအတြက္ ရတနာပိုက္လိုင္း
တည္ေဆာက္ၿပီးစီးမည္ဟု ေၾကညာထားၿပီး၊ ရန္ကုန္ကို အခ်ိန္ျပည့္လွ်ပ္စစ္ေပးႏိုင္ရန္
ရည္ရြယ္ထားသည္။ ဤသို႔ ခပ္နိမ့္နိမ့္ထားေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္သည္ပင္ လက္လွမ္း
မမွီစရာအေၾကာင္း ရွိေနျပန္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္မႈကိုလည္း အေလာတႀကီးႏွင့္
ျပႆနာျဖစ္ေစႏိုင္သည့္ ႏႈန္းထားတိုင္ အသံုးခ်ထုတ္လုပ္ေနျပန္သည္။ အစီရင္ခံစာ
မ်ားအရ ေရအားလွ်ပ္စစ္စီမံကိန္း (၆၀) ေက်ာ္ ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး၊ အခ်ဳိ႕မွာ
တည္ေဆာက္ဆဲ၊ အခ်ဳိ႕မွာ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ရန္ စာခ်ဳပ္ဆိုထား
ထင္ရွားသည့္အခ်က္မွာ ႏိုင္ငံတ၀ွမ္းတြင္ လွ်ပ္စစ္
ၾကသည္။8 ထိုင္းႏွင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားႏွင့္ ေဆာင္ရြက္ထားေသာ
ဓာတ္အား အလြန္အမင္း လိုအပ္မႈျဖစ္ေပၚေနေသာ္
စီမံကိန္းမ်ားမွာလည္း အဆင့္အမ်ဳိးမ်ဳိးတြင္ ရွိေနၾကသည္။ ဤစီမံကိန္းမ်ားမွ ထြက္ရွိ လည္း၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ထုတ္လုပ္ေနသည့္ သဘာ၀
လာေသာ လွ်ပ္စစ္ကို အမ်ားစုမဟုတ္လွ်င္ေသာ္မွ အတိုင္းအတာ အမ်ားအျပားကို ဓာတ္ေငြ႕အနည္းငယ္ကိုသာ ျပည္တြင္းတြင္ အသံုးခ်
တင္ပို႔ေရာင္းခ်ၾကမည္ျဖစ္ၿပီး၊ ျပည္တြင္းဖူလံုေစေရးအတြက္ သံုးစြဲမည္ မဟုတ္ေပ။ ေနသည္။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ပ်က္စီးမည့္အေရးကို စိုးစဥ္းမွ် ထည့္သြင္းစဥ္းစားျခင္း မရွိသလို၊
၎စီမံခ်က္အမ်ားစုသည္ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ား ေနထိုင္ရာေဒသမ်ားတြင္
တည္ရွိေနျခင္းေၾကာင့္ လူမႈေရးအရ မတည္မၿငိမ္ ျဖစ္လာမည့္အေရးကိုလည္း
ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္ျခင္း မရွိၾကေပ။
သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ၿပီးလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ အျခားသဘာ၀ရင္းျမစ္ အဓိကထုတ္လုပ္
ေရာင္းခ်ေနမႈမွာ ကၽြန္းသစ္ႏွင့္ ဓာတ္သတၱဳမ်ား ျဖစ္သည္။ ၎တို႔၏ အဆင့္ေနရာမွာ
ႏွစ္အလိုက္ ကြဲျပားျခားနားမႈ ရွိေနသည္။ အစီရင္ခံေဖာ္ျပထားေသာ ကၽြန္းသစ္ႏွင့္
ဓာတ္သတၱဳတင္ပို႔မႈ တန္ဖိုးမွာလည္း ျပႆနာရွိေနျပန္သည္။ အေၾကာင္းမွာ
၎တို႔အမ်ားစုမွာ တရားမ၀င္ တင္ပို႔ေရာင္းခ်ေနျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ တရား၀င္ စာရင္းတြင္
ေဖာ္ျပႏိုင္ျခင္း မရွိေပ။ ၂၀၀၇-၀၈ ခုႏွစ္တြင္ အစီရင္ခံစာအရ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ သစ္တင္ပို႔
ေရာင္းခ်ရေငြမွာ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၅၃၈) သန္းျဖစ္ၿပီး၊ တရားမ၀င္တင္ပို႔မႈမွာ
ေနာက္ထပ္ သန္း (၁၅၀) မွ် ရွိမည္ဟု အလြယ္ခန္႔မွန္းႏိုင္သည္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံသည္
ကၽြန္းသစ္မ်ား တင္ပို႔မႈတြင္ တန္ဖိုးအရ အႀကီးမားဆံုး ေစ်းကြက္ျဖစ္ဖြယ္ရွိၿပီး၊ တ႐ုတ္
ႏိုင္ငံကမူ ပမာဏအရ အႀကီးဆံုး ဦးတည္ရာျဖစ္ႏိုင္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွ တရားမ၀င္ တင္သြင္းေနေသာ ကၽြန္းသစ္မ်ားကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက
၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ တင္းၾကပ္လိုက္ေသာေၾကာင့္၊ မွတ္တမ္းမ်ားအရ သစ္လံုးႏွင့္
ခြဲသားမ်ား တင္ပို႔မႈ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္အၾကား (၇၀) ရာခိုင္ႏႈန္းမွ် က်ဆင္း
သြားခဲ့သည္။9 မည္သို႔ပင္ ဆိုေစကာမူ ယံုၾကည္ရေလာက္သည့္ သတင္းဌာနမ်ားအရ
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ကၽြန္းသစ္ကို ဆက္လက္ စိုက္ပ်ဳိးေနဆဲျဖစ္ေသာ္လည္း၊ စိုက္သည့္ႏႈန္း
ထားမွာ ေရရွည္တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိမ္းႏိုင္မည့္ အေနအထားမရွိဘဲ ႀကီးမားသည့္
သဘာ၀၀န္းက်င္ ဆိုးက်ဳိးမ်ား ေပၚေပါက္လာဖြယ္ရွိေနသည္။ ကၽြန္းသစ္ထုတ္လုပ္မႈ
လုပ္ငန္းမ်ားေၾကာင့္ ေတာ႐ိုင္းတိရိစာၦန္မ်ားႏွင့္ ေတာထြက္ပစၥည္းမ်ား အထူးသျဖင့္
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသို႔ တရားမ၀င္ တင္ပို႔မႈကိုလည္း တိုးတက္ျဖစ္ေပၚလာေစသည္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံုဥပေဒအရ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ားႏွင့္ ျပည္နယ္မ်ားသို႔ အာဏာ
ခြဲေ၀ခ်ထားေပးလာမႈေၾကာင့္ သဘာ၀ရင္းျမစ္ထုတ္လုပ္မႈမွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြဘ႑ာကို
ဗဟိုႏွင့္ ေအာက္ေျခအစိုးရ အဆင့္မ်ားအၾကား တစ္စံုတရာ ခြဲေ၀ရယူႏိုင္ဖြယ္ရွိသည္။
ဤသို႔ ခြဲေ၀ေရးသေဘာတူညီမႈမ်ား ရႏိုင္ေရးသည္လည္း ခက္ခဲႏိုင္ပါေသးသည္။
သို႔ေသာ္လည္းဤနည္းအားျဖင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံေရးတြင္ ပို၍ေကာင္းမြန္ေသာ ဆံုးျဖတ္
ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ေစမည္၊ ပဋိပကၡမ်ား ေလွ်ာ့နည္းက်ဆင္းလာေစမည္၊ သဘာ၀
၀န္းက်င္ ပ်က္သုဥ္းမႈ ေလွ်ာ့နည္းလာေစမည္ ျဖစ္သလို၊ ၎အေျခအေနမ်ား ပို၍
၁၁
ဆိုးရြားလာေစရန္လည္း အေၾကာင္းရွိေနျပန္သည္။
စိုက္ပ်ဳိးေရးႏွင့္ ပုဂၢလိက က႑
စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္တန္ဖိုး (GDP) ၏ (၄၀)

မွ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိကို ပံ့ပိုးေပးေနၿပီး၊ ႏိုင္ငံလူဦးေရ၏ (၇၀) ရာခိုင္ႏႈန္းသည္
ေက်းလက္တြင္ ေနထိုင္ေနၾကပါသည္။ ဆန္စိုက္ပ်ဳိးျခင္းသည္ အဓိကစိုက္ပ်ဳိးေရး
လုပ္ငန္းျဖစ္ၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမာၻ႔ဆန္တင္ပို႔ေရာင္းခ်ရာ အဓိကႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္
အလားအလာ အေသအခ်ာရွိေနပါသည္။10 ဆန္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စီးပြားေရးသည္
အစိုးရ၏ လြဲမွားေသာမူ၀ါဒမ်ားေၾကာင့္ အထူးခ်ိနဲ႔ေနရသည့္ အေနအထားရွိသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ဆန္ထုတ္လုပ္သူ လယ္သမားမ်ားမွာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ နာဂစ္ဆိုက္ကလုန္းမုန္တိုင္းေၾကာင့္ အထူးထိခိုက္ပ်က္စီးခဲ့ရေသာ
ျပည္ပတင္ပို႔သည့္ သီးႏွံေစ်းႏႈန္း၏ (၃၀) ရာခိုင္ႏႈန္း ၿမိဳ႕နယ္မ်ားမွ ထုတ္လုပ္မႈသည္ ေမွ်ာ္လင့္ထားသည္ထက္ ေစာလွ်င္စြာျပန္၍ ထူေထာင္
မွ်ကိုသာ ခံစားရရွိႏိုင္ၾကသည္။ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္အရ လာႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း၊ ပံုမွန္ရရွိေနေသာ ေငြေခ်းငွားႏိုင္ရာ ေနရာမ်ား ပို၍ရွားပါးလာၿပီး၊
ဆိုလွ်င္ ပို၍အရည္အေသြး ေကာင္းမြန္သည့္ ဆန္ထုတ္ အစိုးရက ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္ ဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ားသည္လည္း မ်ဳိးေစ့ႏွင့္ အထြက္
လုပ္ႏိုင္ၾကေသာ ဗီယက္နမ္ လယ္သမားမ်ားက တိုးေစရန္ လိုအပ္ေနသည့္ သြင္းအားစုမ်ားကို ၀ယ္ယူျဖည့္ဆည္းႏိုင္ရန္ မျဖစ္စ
ျပည္ပတင္ေစ်းႏႈန္း၏ (၅၀) ရာခိုင္ႏႈန္းကို ခံစားႏိုင္ ေလာက္ ေခ်းေငြကိုသာ ထုတ္ေခ်းေပးႏိုင္ပါသည္။ သိုေလွာင္ရံုမ်ားလည္း အေျခခံ
ၾကသည္။ မွ်သာရွိသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ႏွင့္ အိုမင္းယိုယြင္းေနၿပီျဖစ္သည့္ ဆန္ႀကိတ္ခြဲ
စက္မ်ားကလည္း ျပည္ပတင္ပို႔ႏိုင္သည့္ အရည္အေသြးမီ ဆန္ေကာင္းမ်ား မႀကိတ္
ခြဲႏိုင္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ရိတ္သိမ္းၿပီးေနာက္ပိုင္း တန္ဖိုးမ်ားလည္း ဆံုး႐ႈံးနစ္နာ
ေနရျပန္သည္။ ဆန္စက္မ်ားမွ ဆိပ္ကမ္းတင္ရာေနရာသို႔ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး
ကုန္က်စရိတ္မွာလည္း အျခားအာရွႏိုင္ငံမ်ားထက္ အလြန္အမင္း ႀကီးျမင့္ေနသည္။
သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ဆန္ထုတ္လုပ္သူ လယ္သမားမ်ားမွာ ျပည္ပတင္ပို႔
သည့္သီးႏွံေစ်းႏႈန္း၏ (၃၀) ရာခိုင္ႏႈန္းမွ်ကိုသာ ခံစားရရွိႏိုင္ၾကသည္။ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္
အရဆိုလွ်င္ ပို၍အရည္အေသြးေကာင္းမြန္သည့္ ဆန္ထုတ္လုပ္ႏိုင္ၾကေသာ ဗီယက္နမ္
လယ္သမားမ်ားက ျပည္ပတင္ေစ်းႏႈန္း၏ (၅၀) ရာခိုင္ႏႈန္းကို ခံစားႏိုင္ၾကသည္။
ေက်းလက္ေဒသရွိ ၀င္ေငြကို မတိုးတက္ဘဲ တန္႔ေနၿပီး၊ စိတ္ပူစရာေကာင္းသည့္
အတိုင္းအတာအထိ လယ္သမားမ်ားသည္ သူတို႔ပိုင္ လယ္ေျမမ်ားကို ၿမီရွင္မ်ားထံ
ထိုးအပ္ေနၾကရသည္။ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္၊ ကေနဒီေက်ာင္းသို႔ တင္သြင္းသည့္
အစီရင္ခံစာတြင္ ပညာရွင္မ်ား၏ ေဖာ္ျပခ်က္အရ “ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေက်း လက္က႑သည္
ခါးက်ဳိးၿပိဳလဲလုဆဲဆဲ အေျခအေနသို႔တိုင္ ဆိုက္ေရာက္ေနၿပီး၊ သူတို႔မွီခိုရပ္တည္စရာ
သဘာ၀အေလွ်ာက္ ခံႏိုင္ရည္အားမ်ားလည္း ေလွ်ာ့ပါးေနၿပီ” ဟု ေဖာ္ျပခဲ့သည္။11
ပဲအမ်ဳိးမ်ဳိးသည္ ျမန္မာႏိင
ု င
္ အ
ံ တြက္ ဒုတယ
ိ အေရးပါသည့္ ေငြျဖစ္သီးႏွံ ျဖစ္ၿပီး၊
စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းမွ ျပည္ပတင္ပို႔ႏိုင္သည့္ ထြက္ကုန္လည္းျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္
အိႏၵိယႏိုင္ငံသို႔ တင္ပို႔ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္လုပ္မႈအတြက္
ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းစရာ စိုးရိမ္ဖြယ္အေျခအေနႏွင့္ ၾကံဳခဲ့ရသည္။ ျပည္ပတင္ပို႔သူ
အုပ္စုတစ္ခုက ပို႔ကုန္ေစ်းႏႈန္းမ်ား ျမႇင့္တင္ရန္ ပူးေပါင္းၾကံစည္ၾကသည့္အခါ အိႏၵိယမွ
၀ယ္ယူေနၾကသူမ်ားက အျခားတင္ပို႔သူမ်ားထံမွ ေျပာင္း၍ ၀ယ္ ယူခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ႏွင့္
ျပည္ပတင္ပို႔သူမ်ားလည္း ပဲ၀ယ္ယူထားသူ ေဒသခံကုန္သည္မ်ားကို ေငြအျပည့္အ၀
မေပးေခ်ႏိုင္ၾကေတာ့ဘဲ ရွိခဲ့သည္။ ပံုမွန္ေခ်းေငြရယူေနရာ အခ်ိတ္အဆက္မ်ားလည္း
ပ်က္စီးခဲ့ရသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အေသးစား ေငြေခ်းလုပ္ငန္းအခ်ဳိ႕ လည္ပတ္ေဆာင္ရြက္ေန
ၾကသည္။ ၎တို႔အနက္ အႀကီးဆံုးလုပ္ငန္းမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေျခစိုက္
Pact ဟုေခၚသည့္ အစိုးမရဟုတ္သည့္ အဲန္ဂ်ီအိုအဖြဲ႕က ေဆာက္ရြက္ေနၿပီး၊
၁၂
ကုလ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအစီအစဥ္ (UNDP) က ကနဦးအစပ်ဳိး ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္း
ျဖစ္သည္။ Pact အဖြဲ႕ စီမံကိန္းမ်ားမွာ ေဒသ ၃-ခုတြင္သာ ကန္႔သတ္တည္ရွိေနၿပီး၊
ဧရာ၀တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္းရွိ ေျခာက္ေသြ႔ဇုန္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္
တို႔တြင္ လည္ပတ္ေဆာင္ရြက္ေနသည္။ ၎စီမံကိန္းမ်ားက စုစုေပါင္းအားျဖင့္
အေမရိကန္ေဒၚလာ (၂၄) သန္းခန္႔ ေငြရင္းျဖည့္တင္းေပးထားႏိုင္သည္။
အမ်ားစုအားျဖင့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ၎စီမံကိန္းအဖြဲ႕၀င္ (၄၈၃,၀၀၀)
ဦးက ျမန္မာႏိုင္ငံ ေက်းလက္ေဒသေန အိမ္ေထာင္စုေပါင္း (၇) ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔
ရွိေနသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ၎စီမံကိန္းမ်ားႏွင့္ အျခားေသာအေသးစား ေငြေခ်း
လုပ္ငန္းမ်ားက သဘာ၀အေလွ်ာက္ကိုပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ဘဏ္မ်ားကို အေျချပဳေသာ
ေက်းလက္ေငြေခ်းစနစ္ ကို အစားထိုးေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေပ။ ထိုမွ်မက ၎
Pact အဖြဲ႕ႏွင့္ အျခားေသာ စီမံကိန္းမ်ားသည္ အေသးစားေငြ ေခ်းလုပ္ငန္းမ်ားကို
ေထာက္ခံပံ့ပိုးထားသည့္ ဥပေဒေၾကာင္းရာ ျပဌာန္းခ်က္မ်ား ရွိမေနျခင္း၊ အတိုးႏႈန္း
အေပၚ ကန္႔သတ္ထားျခင္းတို႔ေၾကာင့္ႏွင့္ အစိုးရကိုယ္၌က ပုဂၢလိကဘဏ္မ်ားထံမွ
ေခ်းငွားယူေနသည့္အတြက္ေၾကာင့္ မႀကီးထြားႏိုင္ရန္ အထူးကန္႔သတ္ခံေနရသည့္
အေနအထားရွိေနသည္။
၂၀၁၀ ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလတြင္ လူအမ်ားေလးစားခံရသူ အၿငိမ္းစား ESCAP
စီးပြားေရးပညာရွင္ ဦးျမင့္က ဆန္စပါး စီးပြားေရးကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ လူသိရွင္ၾကား
ပြင့္လင္းစြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုလာခဲ့သည္။ လြန္ခဲ့သည့္ တစ္ႏွစ္ခန္႔က ဆိုလွ်င္
ဤသို႔ ေျပာဆိုႏိုင္ရန္ပင္ ေမွ်ာ္လင့္ထားရန္ အေၾကာင္းမရွိေပ။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို
ဆန္စပါးတင္ပို႔ရာ အဓိကႏိုင္ငံတစ္ခု ျပန္လည္ျဖစ္ေပၚလာေစေရးကို ေမွ်ာ္မွန္း၍
ယခုမွစ၍ လာမည့္ ၃-ႏွစ္တာကာလအတြင္း ဆန္စပါးတင္ပို႔ႏိုင္မည့္ လ်ာထားခ်က္မ်ား
သတ္မွတ္၍၊ ၎ရည္မွန္းခ်က္ ျပည့္၀ေစေရးအတြက္ လုပ္ငန္းအစီအစဥ္မ်ား
ေရးဆြဲခ်မွတ္ရန္ ကၽြမ္းက်င္သူ ပညာရွင္မ်ားအုပ္စုတစ္ခု ဖန္တီးရန္ အၾကံျပဳခဲ့သည္။
အနည္းဆံုး စစ္အစိုးရအတြင္းမွ အခ်ဳိ႕ေသာအင္အားစုမ်ားက ယခု အဆိုျပဳခ်က္ကို
ေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ စိုက္ပ်ဳိးႏိုင္ေသာေျမမ်ားသည္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး အႏွံ႔အျပားတည္ရွိ
ေနသည့္အတြက္ေၾကာင့္ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္းမ်ားမွ တိုးတက္ထုတ္လုပ္ႏိုင္ရန္
ခ်ည္းကပ္မႈမ်ားသည္လည္း ေဒသအလိုက္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခႏွင့္အညီ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ရန္
လိုအပ္ပါသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို
တိုင္း/ျပည္နယ္အဆင့္မ်ား၌ ခြဲေ၀အပ္ႏွင္းလာမည္ျဖစ္ရာ၊ စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑ အစီအစဥ္
မ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ေဒသအုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာရွိမ်ား၏
စြမ္းေဆာင္ႏိုင္ရည္မွာ မ်ားစြာအကန္႔အသတ္ ရွိေနသလို၊ ဤအေျခအေနမွ အခြင့္
အလမ္းတစ္ခုလည္း ျဖစ္လာႏိုင္ပါေသးသည္။
အေျခခံထုတ္လုပ္ေရးက႑အျပင္ လူသံုးကုန္ထုတ္လုပ္ေရးႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မႈ
က႑မ်ား၌လည္း ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာစစ္အစိုးရက ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို
စြန္႔လႊတ္၍ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္သို႔ ကူးေျပာင္းခဲ့ၿပီဆိုသည့္တိုင္ လႈပ္ရွားရွင္သန္
ေနမႈ အနည္းငယ္မွ်ကိုသာ ေတြ႕ရွိရသည္။ ပထမ ၅-ႏွစ္တာကာလတြင္ ယခင္က
ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္သာ သီးသန္႔ဖယ္ခ်န္ထားေသာ လုပ္ငန္းမ်ားကို ပုဂၢလိက
လုပ္ငန္းရွင္မ်ားသို႔ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ဖြင့္ေပးလာသည့္အတြက္ေၾကာင့္ ပုဂၢလိကက႑
ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈတက္ရိပ္ကို ျမင္ခဲ့ၾကရသည္။ ေနာက္ပိုင္း ၁၉၉၇ ခုႏွစ္၀န္းက်င္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ
အေပၚ ပထမအသုတ္ စီးပြားေရးဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆို႔မႈမ်ား သက္ေရာက္လာၿပီး၊
ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ လုပ္ပိုင္ခြင့္နယ္ပယ္လည္း က်ဥ္းလာခဲ့ရသည္။
၁၃
ဆက္ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈ လိႈင္းလံုးတစ္ခုခ်င္းေအာက္တြင္ ပုဂၢလိက
က႑အတြက္ အက်ဥ္းအၾကပ္ တံတိုင္းမ်ား ပို၍ျမင့္မားလာရသည္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း
ပိုင္ရွင္မ်ားသည္လည္း အက်ဥ္းသားမ်ားသဖြယ္ တိုး၍ ခံစားလာၾကရသည္။
၁၉၉၇ ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ကုန္သြယ္ေရးေကာင္စီက
စီးပြားေရးလုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို အုပ္ခ်ဳပ္သူ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးမ်ား အလိုက်အတိုင္း ဆံုးျဖတ္
ခ်က္ခ်၍သာ လုပ္ကိုင္ေစေတာ့သည္။ လူသံုးကုန္ထုတ္လုပ္ေရးႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မႈ
လုပ္ငန္းက႑မ်ားကို လက္၀ါးႀကီးအုပ္ အထူးထိန္းခ်ဳပ္ထားၿပီး၊ ပုဂၢလိကက႑မွ ရင္းႏွီး
ျမႇဳပ္ႏွံမႈအတြက္ လႈပ္ရွားႏိုင္ခြင့္အနည္းငယ္သာ ရွိေစေတာ့သလို၊ စိတ္၀င္စားမႈလည္း
က်ဆင္းလာေစသည္။ ဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ားကို အလြန္အက်ဴး တင္းၾကပ္ထားၿပီး၊
ႏိုင္ငံျခားမွ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားႏွင့္ ပံုမွန္ဆက္သြယ္မႈမ်ားမွာလည္း အထူးျပႆနာ
ရွိေနသည္။ ယခုအေျခအေနတြင္ အကန္႔အသတ္ျဖင့္ အေလွ်ာ္အစား ျပဳႏို္င္သည့္
အစုစပ္ကုမၸဏီတစ္ခု တည္ေထာင္ရန္ဆိုသည္မွာ မျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ ရွိေနသည္။
လြန္ခဲ့သည့္ ၆-ႏွစ္က ဆိုလွ်င္ ျပည္ပပို႔ကုန္လိုင္စင္တစ္ခု ရရန္ ၆-နာရီအတြင္း
ျဖစ္ႏိုင္ေသာ္လည္း၊ ယခုအခါ ရက္သတၱပတ္ ၂-ပတ္မွ ၃-ပတ္တိုင္ ၾကာျမင့္တတ္ၿပီး
ေနျပည္ေတာ္သို႔ ခရီးတစ္ေခါက္ သြားရန္ လိုအပ္ေသးသည္။ လွ်ပ္စစ္စြမ္းအင္မွာလည္း
အားထားမရသည့္ အေျခရွိ သည္။ ေမာ္ေတာ္ကားမ်ားႏွင့္ မိုဘိုင္းဖုန္းမ်ားမွာလည္း
မယံုႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ေစ်းျမင့္လြန္းေနျပန္သည္။ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈႏွင့္
အခြင့္ထူးေနရာေပးမႈ အမူအက်င့္ မ်ားကလည္း စီးပြားေရးစနစ္အတြင္း အက်ယ္အျပန္႔
ပ်ံံ႕ႏွံ႔တည္ရွိေနသည္။
သို႔ေသာ္လည္း ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွစ၍ စစ္အစိုးရက အစိုးပိုင္လုပ္ငန္းအခ်ဳိ႕ကို
ပုဂၢလိကပိုင္ လႊဲေျပာင္းေပးလာသည္ႏွင့္အမွ် ပုဂၢလိကက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈတြင္
ပံုစံသစ္တစ္မ်ဳိးျဖင့္ စတင္လာခဲ့သည္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းတြင္ ပုဂၢလိကပိုင္
လႊဲေျပာင္းေရးလုပ္ငန္းမ်ား အရွိန္အဟုန္ အထူးျမင့္မားလာၿပီး၊ ေလေၾကာင္းလိုင္း
မ်ားမွသည္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ လူေနအိမ္ရာမ်ားအထိ ႏိုင္ငံပိုင္ပစၥည္းမ်ားကို ေလလံတင္
ေရာင္းခ်ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဤလုပ္ငန္းမ်ားကို အစိုးရႏွင့္ နီးစပ္သူမ်ားကိုသာ
မ်က္ႏွာသာေပး လႊဲေျပာင္းေပးခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ ပုဂၢလိကပိုင္ လႊဲေျပာင္း
ေပးျခင္းေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေကာင္စီ (စစ္အစိုးရ)
အေနႏွင့္ ဘ႑ာ၀င္ေငြမ်ား တိုး၍ ရရွိလာေစမည္ျဖစ္ၿပီး၊ လာမည့္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္
၎တို႔အလိုက် ကိုယ္စားလွယ္မ်ား အႏိုင္ရရွိေရးအတြက္ လမ္းခင္းေဆာင္ရြက္ရန္
ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ပို၍ျဖစ္ႏိုင္သည္မွာ ပုဂၢလိကပိုင္ လႊဲေျပာင္းေပးျခင္းေၾကာင့္
မ်ဳိးဆက္အလိုက္ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနႏွင့္ မိမိဘာသာ ေထာက္ပံ့ႏိုင္ၿပီး၊
လြတ္လပ္စြာ ၀င္ေငြရွာေဖြႏိုင္ၾကမည္ ျဖစ္ၿပီး၊ တရား၀င္အရ အနည္းဆံုး ေနာက္မ်ဳိးဆက္
ငယ္ရြယ္သူ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားထံ အာဏာလႊဲေျပာင္းေပးႏိုင္ရန္ ျဖစ္သည္။
ပုဂၢလိကက႑ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေနာက္ထပ္ ပူပန္စရာ ျပႆနာတစ္ခုမွာ
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ အခန္းက႑ပင္ ျဖစ္သည္။ ဤကိစၥအေပၚတြင္မူ မတူကြဲျပားေသာ
အျမင္ႏွစ္မ်ဳိး ရွိေနၾကသည္။ အျမင္တစ္ခုမွာ တရုတ္ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ တသီးပုဂၢလ
လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ အထူးသျဖင့္ ယူနန္ျပည္နယ္ရွိ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္းသို႔
စုျပံဳ၀င္လာေနၾကၿပီး က႑အသီးသီးတြင္ အလွ်င္အျမန္ လႊမ္းမိုးလာေနၿပီဟု
ဆိုၾကပါသည္။ အျခားအျမင္တစ္ခုမွာ တိုင္းရင္းသားတရုတ္လူမ်ဳိးမ်ားသည္ ဆယ္စု
ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးတြင္ အဓိက စြမ္းေဆာင္ေနၾကသူမ်ားျဖစ္ၿပီး၊
ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၏ အျခားေဒသတြင္လည္း အလားတူ အေရးပါ
ေနၾကသူမ်ားဟု ဆိုပါသည္။ ထိုသူမ်ားက အျခားေသာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ား
၁၄
ထက္စာလွ်င္ အားသာခ်က္ရွိေနၾကသည္။ အေၾကာင္းမွာ အာရွတလႊားရွိ တ႐ုတ္
ေငြေၾကးကြန္ရက္စနစ္မွေန၍ ပံုမွန္မဟုတ္ေသာ နည္းမ်ားျဖင့္ အရင္းအႏွီးရယူႏိုင္မႈ
ရွိေနၾကသည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ မၾကာေသးမီကာလမ်ားတြင္ ေျပာင္းေရႊ႕အေျခခ်လာသူ
ဦးေရ ခန္႔မွန္းအားျဖင့္ ၁၀၀,၀၀၀ မွ (၂ )သန္းေက်ာ္အထိ ရွိမည္ဟု ခန္႔မွန္းထားၾက
ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တ႐ုတ္မ်ား၏ ေျခရာႀကီးထြားလာမည္ကိုမူ သံသယရွိစရာ
မလိုအပ္ပါ။ သို႔ေသာ္လည္း လာမည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ဤသို႔ အေျခခ်လာသူမ်ားေၾကာင့္
ဌာေနရင္းရွိ ျပည္သူလူထုမ်ားကို အေျခပ်က္ေစမည္၊ သို႔မဟုတ္ ျဖည့္ဆည္းပံ့ပိုးမႈ
ျဖစ္ေစမည္ ဟူသည့္အခ်က္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈတြင္
အဓိကက်သည့္အခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေနပါေတာ့သည္။
ကုန္သြယ္ေရး၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ စီးပြားေရးဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈ
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ကုန္သြယ္ေရး၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ စာရင္းအခ်က္အလက္မ်ားမွာ

အျခားေသာ စီးပြားေရးက႑၏ ကိန္းဂဏန္း အခ်က္အလက္မ်ားထက္ သာလြန္မႈ
မရွိပါ။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ စီးပြားေရးအေျခအေနအမွန္ကို သိသာရန္ အၾကမ္းဖ်ဥ္းသာ
ျခယ္မႈန္းေဖာ္ျပႏိုင္မည္ျဖစ္ၿပီး၊ တိက်သည့္ ကိန္းဂဏန္းမ်ားျဖင့္ ကိုးကားႏိုင္မည္
မဟုတ္ပါ။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ကုန္သြယ္မႈအေျခခံပံုစံမွာ အေျခခံထုတ္ကုန္ ကုန္ၾကမ္းမ်ား တင္ပို႔
ျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ လူသံုးကုန္ပစၥည္းမ်ား ျပန္လည္တင္သြင္းျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ကုန္ပစၥည္း
ထုတ္လုပ္တင္ပို႔မႈမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အရြယ္အစားႏွင့္ဆိုလွ်င္ စိုးစဥ္မွ်သာ ရွိပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ကုန္သြယ္မႈအေျခခံပံုစံမွာ အေျခခံ
ထုတ္ကုန္ ကုန္ၾကမ္းမ်ား တင္ပို႔ျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ လူသံုးကုန္
ထိုမွ်မက ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ကုန္သြယ္မႈမွာ အာရွရွိ ကုန္သြယ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္သာ
ပစၥည္းမ်ား ျပန္လည္တင္သြင္းျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။
သီးသန္႔ျဖစ္ေပၚေနၿပီး၊ ႏိုင္ငံ၏ တင္ပို႔မႈအားလံုး၏ (၉၅) ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ျပည္ပတင္ပို႔မႈ
ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္တင္ပို႔မႈမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အရြယ္
အားလံုး၏ (၉၀) ရာခိုင္ႏႈန္းတိုင္ ရွိေနသည္။
အစားႏွင့္ဆိုလွ်င္ စိုးစဥ္းမွ်သာ ရွိပါသည္။
ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားသည္ က႑ႏွစ္ခုတြင္သာ စုစည္း တည္ရွိေနသည္။ ေရနံႏွင့္
သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕လုပ္ငန္း၊ အေျခခံအေဆာက္အဦး တည္ေဆာက္ေရးက႑မ်ား ျဖစ္
သည္။ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔လုပ္ငန္းတြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈအမ်ားစုမွာ ႏိုင္ငံရပ္ျခား
ကုမၸဏီမ်ားထံမွ လာျခင္းျဖစ္သည္။ အေျခခံအေဆာက္အဦးက႑တြင္ စစ္အစိုးရက
လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ္ႏွစ္တာကာလတြင္ ေဒၚလာေငြ သန္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ရင္းႏွီး
ျမႇဳပ္ႏွံေနၿပီး၊ ၿမိဳ႕ေတာ္သစ္ ေနျပည္ေတာ္ကို တည္ေဆာက္ေနခဲ့သည္။ စစ္အစိုးရက
အေျခခံအေဆာက္အဦး ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေအာင္ျမင္မႈတစ္ခုဟု
ေဖာ္ျပေနေသာ္လည္း၊ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္အရဆိုလွ်င္ ႏိုင္ငံ၏ က်န္ေဒသမ်ား၌ အေျခခံ
အေဆာက္အဦး တည္ေဆာက္မႈမွာ ရွယ္ဖြယ္လိလိ နည္းပါးလြန္းလွသည္။ အစိုးရက
လမ္းႏွင့္တံတားမ်ား ေဆာက္လုပ္ေရးတြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္
ျပည္သူလူထုကုိ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစေသာ္လည္း၊ ဆည္မ်ားတည္ေဆာက္မႈတြင္
ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမွာ ေပးဆပ္လိုက္ရေသာ လူမႈေရးႏွင့္ သဘာ၀၀န္းက်င္ဆိုးက်ဳိးထိခိုက္မႈ
မ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းစာတြက္ခ်က္လွ်င္ သာ၍အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းသည္ဟု မဆိုႏိုင္ပါ။
မူအရဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ကုန္သြယ္မႈ၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ အမ်ားဆံုး ဆက္ဆံေရး
ရွိေသာ ႏိုင္ငံမ်ားမွာ အာဆီယံကုန္သြယ္ဖက္ (၉) ႏိုင္ငံပင္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ တြင္
အာဆီယံအဖြဲ႕သို႔ ၀င္ေရာက္ၿပီးခ်ိန္မွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံေရး-လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ
စံထားခ်က္မ်ားႏွင့္ ၎၏ လူမႈ-ယဥ္ေက်းမႈ အသိုက္အ၀န္းအတြက္ စံမ်ားအတြက္
အသာထားဦး၊ အာဆီယံ စီးပြားေရးအသိုက္အ၀န္း၏ စံထားသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္
ကိုက္ညီေအာင္ ႀကိဳးပမ္းရာ၌ပင္ ေႏွးေကြးေနခဲ့သည္။ ထိုမွ်မက ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္
အာဆီယံ လူမႈအသိုက္အ၀န္း (ASEAN community) အျဖစ္ အေျမာ္အျမင္ကို
၁၅
အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ေရး ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ား၌ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကိစၥ
မ်ားစြာတြင္ ဟန္႔တားပိတ္ဆို႔မႈအျပဳဆံုး ႏိုင္ငံတစ္ခုအျဖစ္ ရွိေနခဲ့သည္။ မည္သို႔ပင္
ျဖစ္ေစ၊ အာဆီယံအဖြဲ႕သည္ ေဒသဆိုင္ရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းႏွင့္ ၎ကို
ျပည့္မီေစေရးအတြက္ မူ၀ါဒမ်ားကို ခ်ိန္ညိႇျပင္ဆင္ျခင္းေၾကာင့္ ရရွိလာႏိုင္သည့္
အက်ဳိးအျမတ္မ်ားကို ျမန္မာအရာရွိမ်ားက နားလည္သေဘာေပါက္ေစရန္ တိုက္တြန္း
ေျပာဆိုရာ၌ အျခားျပင္ပ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားထက္စာလွ်င္ မ်ားစြာလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့သည္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ေမလတြင္ တိုက္ခတ္ခဲ့သည့္ နာဂစ္ဆိုက္ကလုန္းမုန္တိုင္း
ကပ္ေဘးေၾကာင့္ ပ်က္စီးဆံုးရႈံးရမႈမ်ားကို ႏိုင္ငံတကာမွ တုံ႔ျပန္အေရးယူေဆာင္ရြက္ရာ
၌ အာဆီယံအဖြဲ႔က အဓိကအခန္းက႑မွ ပါ၀င္ခဲ့သည္။ သံုးပြင့္ဆိုင္ဗဟိုအဖြဲ႔၌
အဖြဲ႕၀င္တစ္ဖြဲ႕ျဖစ္သည့္ အားေလ်ာ္စြာ ၎က ကုလသမဂၢ၊ ျမန္မာအစိုးရတို႔ႏွင့္ ပူးတြဲ
တာ၀န္ယူခဲ့ၿပီး၊ ျပည္ပမွ ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး အကူအညီမ်ားကို
ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီး အစိုးရသစ္ကို ၎၏ ေဒသခံ
မိတ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးအရ ပူးေပါင္းလာေစေရးအတြက္ အာဆီယံအဖြဲ႔၏
ကူညီပံ့ပိုးေပးႏိုင္သည့္ အလားအလာကိုလည္း ေလွ်ာ့တြက္မထားသင့္ေပ။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဥေရာပသမဂၢႏွင့္ အျခားေသာႏိုင္ငံတို႔က ၁၉၉၇
ခုႏွစ္မွ စတင္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ခ်မွတ္ထားေသာ ကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ ေငြေၾကး
ဆိုင္ရာ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔ အေရးယူမႈမ်ားေၾကာင့္၊ ဤသို႔အေရးယူမႈမရွိသည့္ အာရွ
ထိုအခ်က္မ်ားအျပင္ ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးမ်ားကို ျမန္မာ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ား ျဖည္းျဖည္းခ်င္း တိုးတက္လာ
ႏိုင္ငံတြင္ စီးပြားေရးလုပ္ရန္ ဟန္႔တားထားသည့္အခ်က္ ေနသည္ဆိုေသာ္လည္း၊ ဤကိစၥမ်ားအေပၚ အထူးပင္ အကန္႔အသတ္ ႀကီးမားေန
မွာ လူတိုင္း၏ဘ၀ က႑အသီးသီးတြင္ အစိုးရက ေစသည္။ ျမန္မာ့စီးပြားေရးအေပၚ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔ အေရးယူမႈေၾကာင့္ သက္ေရာက္မႈ
စိတ္ကူးေပါက္ရာ မူ၀ါဒဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား လိုက္၍ ခ်မွတ္ တစ္စံုလံုးဆိုင္ရာကိစၥမ်ားကို ေလ့လာမႈမ်ား မရွိေသးပါ။ အေၾကာင္းမွာ တစ္ဖက္တြင္
ေနသည့္ က်င့္သံုးလုပ္ေဆာင္ပံုေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ယံုၾကည္ကိုးစားေလာက္သည့္ အခ်က္အလက္မ်ား မရႏိုင္ေသာေၾကာင့္
ျဖစ္သည္။ အေျခအေနအရ ျပဆိုေသာ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားအရ
ကြဲလြဲေသာအျမင္ႏွစ္မ်ဳိး တည္ရွိ ေနသည္။ ပထမအျမင္မွာ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈေၾကာင့္
ျမန္မာ့စီးပြားေရးကို ထိခိုက္ေစၿပီး၊ ဆိုးရြားစြာ သက္ေရာက္ေစသည္ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။
အထင္ရွားဆံုး သက္ေသမွာ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တြင္ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈမ်ား ခ်မွတ္ၿပီးေနာက္
အထည္ခ်ဳပ္လုပ္ငန္းမ်ားမွ ၀န္ထမ္း (၅၀,၀၀၀) ေက်ာ္ အလုပ္ျပဳတ္ခဲ့ရျခင္း
ျဖစ္သည္။ အျခားအျမင္တစ္ခုမွာ ဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆို႔ အေရးယူမႈေၾကာင့္
သက္ေရာက္မႈ အနည္းငယ္မွ်သာ ရွိသည္။ အေၾကာင္းမွာ အာရွမိတ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ားက
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပည္ပပို႔ကုန္မ်ားအတြက္ အေကာင္းဆံုးေစ်းကြက္ ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္
ဟုဆသ
ို ည္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈမ်ား မရွိလွ်င္ေသာ္မွ ႏိုင္ငံတကာ
ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးမ်ားက ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံရန္ တြန္႔ဆုတ္ေနၾကသည္။
အေၾကာင္းမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈအမ်ားအျပား၊ အျခားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ
ျပႆနာမ်ားႏွင့္ ေက်ာ္ေစာေနသည့္ ႏိုင္ငံတစ္ခုႏွင့္ ဆက္ဆံေရးတြင္ သူတို႔၏
ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ ျပႆနာ ရွိေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်က္မ်ားအျပင္
ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ စီးပြားေရးလုပ္ရန္ ဟန္႔တားထားသည့္
အခ်က္မွာ လူတိုင္း၏ဘ၀က႑ အသီးသီးတြင္ အစိုးရက စိတ္ကူးေပါက္ရာ မူ၀ါဒ
ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားလိုက္၍ခ်မွတ္ေနသည့္ က်င့္သံုးလုပ္ေဆာင္ပံုေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ေနာက္ဆံုး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ
အေနႏွင့္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ေရႊ၀ါေရာင္ေတာ္လွန္ေရးကို ၿဖိဳခြဲေခ်မႈန္းအၿပီး၊
ဥပေဒျပဳေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚသို႔ ပထမဦးဆံုး ေရာက္ရွိလာခဲ့သည္။ သူတို႔က
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေက်ာက္စိမ္းႏွင့္ ပတၱျမားထြက္ကုန္မ်ား တင္ပို႔မႈအေပၚ အေလးထား
၁၆
ခဲ့ၾကသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အစိုးရ၏ တာ၀န္ခံမႈစစ္ေဆးေရးရံုး Gov-
ernment Accountability Office (GAO) က ဤပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈမ်ား အေကာင္
အထည္ေဖာ္ႏိုင္မည့္ အေနအထားကို အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္ အကဲျဖတ္ထုတ္ေ၀ခဲ့ၿပီး၊
ေယဘုယ်ဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈမ်ားထက္ ပို၍သက္ေရာက္မႈျပႆနာမ်ား ရွိေနခဲ့
12
သည္။ (GAO) အစိုးရတာ၀န္ခံမႈ စစ္ေဆးေရးရံုးက နိဂံုးခ်ဳပ္ေဖာ္ျပရာတြင္ ဤသို႔
ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈမ်ားေၾကာင့္ ျမန္မာစစ္အစိုးရအေပၚ အသာစီးရႏိုင္ေျခ အနည္းငယ္
မွ်သာ ရွိေသာ္လည္း၊ ယခုေက်ာက္မ်က္ ႏွစ္မ်ဳိးကိစၥတြင္မူ အျခားအေၾကာင္းမ်ား
ရွိေနသည္ဟု ဆိုသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမာၻေပၚတြင္ အဓိကေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္သူ ျဖစ္ေန
သည္။ ေက်ာက္စိမ္းတူးေဖာ္သည့္ မိုင္းမ်ားသည္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အရင္းအႏွီး
မ်ားစြာလိုအပ္ၿပီး၊ စစ္အစိုးရက ပိုင္ဆိုင္သည့္ သို႔မဟုတ္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္
ကုမၸဏီမ်ားကသာ ေက်ာက္တူးေဖာ္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ေနၾကသည္။
ထြက္ရွိလာသည့္ ေက်ာက္မ်ားကို အေျခခံအားျဖင့္ ေစ်းကြက္တြင္ ေလလံတင္
ေရာင္းခ်ၾကၿပီး၊ ပမာဏအမ်ားစုက တရုတ္ႏိုင္ငံသို႔ ေရာက္ရွိသြားၾကသည္။ တ႐ုတ္
မ်ားက ယဥ္ေက်းမႈအရ ဤေက်ာက္ထြက္ကုန္မ်ားကို ႏွစ္သက္ခံုမင္ေနၾကျပန္သည္။
၎လုပ္ငန္းကၽြမ္းက်င္သူမ်ား၏ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတြင္ ေက်ာက္စိမ္းေသြး၊
ေက်ာက္ေခ်ာလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသူ လုပ္သား (၁၀၀,၀၀၀) ခန္႔
ရွိမည္ဟု ဆိုၾကၿပီး၊ တ႐ုတ္လုပ္သား (၃) သန္းခန္႔အထိ ေက်ာက္စိမ္းႏွင့္ ၎၏
အေခ်ာထည္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေနသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ဆက္စပ္ေနၾကသည္၊
သို႔အတြက္ေၾကာင့္ တ႐ုတ္အစိုးရအေနႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ေက်ာက္စိမ္းတင္သြင္းေနမႈကို
မည္မွ် ကန္႔သတ္တင္းၾကပ္မည္ဆိုသည္မွာ သိသာႏိုင္သည္။ ဤအေနအထားတြင္
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈသည္ ၎ေက်ာက္ကုန္သြယ္မႈအေပၚ
တြင္ အနည္းငယ္မွ်သာ ထိေရာက္ဖြယ္ရွိၿပီး၊ ဒဏ္ခတ္မႈမခ်မွတ္မီ အေမရိကန္ျပည္
ေထာင္စုသို႔ တင္သြင္းထားသည့္ အနည္းငယ္မွ်ေသာ ေက်ာက္စိမ္းပမာဏအေပၚ
တြင္သာ သက္ေရာက္မႈရွိႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
အျခားေသာ ႏိုင္ငံတစ္ဒါဇင္မွေန၍ ပတၱျမား အမ်ားအျပားကို ထုတ္လုပ္ေနၾက
ေသာ္လည္း၊ ျမန္မာ့ပတၱျမားကို ၀ယ္ယူသူမ်ားက အစဥ္အလာအရ ပို၍ႀကိဳက္ႏွစ္
သက္ၾကၿပီး၊ ေစ်းေကာင္းေပးၾကပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပတၱျမားတူးေဖာ္ျခင္းကို
လုပ္ငန္းရွင္ငယ္မ်ားက ေဆာင္ရြက္ၾကၿပီး၊ ပတၱျမားအမ်ားစုကို ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔
ခိုးထုတ္ေရာင္းခ်ၾကပါသည္။ ပတၱျမားအ႐ိုင္းမ်ားကို မီးဖုတ္ျခင္း၊ ျဖတ္ေတာက္ျခင္း၊
အေရာင္တင္ျခင္းမ်ားကို ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ ေက်ာက္မ်က္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ဆက္လက္
ေဆာင္ရြက္ၾကသည္။ ၎လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လုပ္သား (၁. ၂) သန္းခန္႔ကို ေနရာခ်ထား
ၿပီး၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသို႔ ေက်ာက္မ်က္ အေမရိကန္ေဒၚလာ
သန္း (၈,၀၀၀) ဖိုး တင္ပို႔ခဲ့ၾကသည္။ (၎တို႔အနက္ ေသြးၿပီးအေရာင္တင္ထားသည့္
ပတၱျမားမွာ တန္ဖိုးအားျဖင့္ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၃) သန္းဖိုးမွ်သာ ရွိပါလိမ့္မည္။)
ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၏ အဆိုအရ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသို႔
ပတၱျမားတင္ပို႔မႈ ပိတ္ပင္လိုက္ျခင္းေၾကာင့္ အလုပ္ (၁၀၀,၀၀၀) ခန္႔ ဆံုးရႈံးခဲ့ရသည္ဟု
ဆိုၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဤသက္ေရာက္မႈမွာ ၎ႏွစ္တြင္ပင္ အေမရိကန္ျပည္
ေထာင္စု၏ စီးပြားေရး ႐ုတ္တရက္က်ဆင္းမႈႏွင့္လည္း ထင္ဟပ္ဆက္စပ္မႈ ရွိေကာင္း
ရွိႏိုင္ပါသည္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသို႔ ပတၱျမားတင္ပို႔မႈမွာ ပ်မ္းမွ်တန္ဖိုးအားျဖင့္
ဆင့္ (cent) ဂဏန္းမွ်သာ ရွိမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ မည္သည့္ေနရာမွ မူရင္းထြက္ရွိ
သည္ကို စစ္ေဆးရန္စရိတ္မွာ ေက်ာက္တစ္လံုးလွ်င္ အေမရိကန္ေဒၚလာ (၅၀) မွ်
၁၇
ရွိေနပါသည္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ စိန္ကို ႏိုင္ငံတကာ ကင္ဘာလီလုပ္ထံုး (Interna-
tional Kimberly Framework) အတိုင္း စစ္ေဆးသလို၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ထြက္ရွိသည့္
ပတၱျမားကိုသာ ေရြးခ်ယ္စိစစ္၍ ပိတ္ပင္ရန္ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ မည္သည့္
ႏိုင္ငံမွလာသည္ ျဖစ္ေစ၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုသို႔ ပတၱျမားတင္သြင္းလာမႈ အႀကီး
အက်ယ္ က်ဆင္းသြားမႈမ်ဳိးလည္း ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါသည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ တန္ဖိုးျမႇင့္
လုပ္ငန္းအမ်ားစု ျဖစ္ေပၚေနသည့္ အားေလ်ာ္စြာ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚ
လာမည့္ အက်ဳိးဆက္မ်ားသည္ ထိုင္းႏိုင္ငံရွိ ေက်ာက္မ်က္လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ
ကုန္သည္မ်ားႏွင့္ ေက်ာက္တြင္းတူးသူမ်ားအေပၚ က်ေရာက္ဖြယ္ရွိေနပါသည္။
ျမန္မာစစ္အစိုးရႏွင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရွိ ၀ယ္ယူသူ ေစ်းကြက္အေပၚ
ဒုတိယအေနႏွင့္သာ အက်ဳိးဆက္က်ေရာက္ဖြယ္ ရွိပါသည္။ ဤအေတြ႔အၾကံဳမွ
သင္ခန္းစာထုတ္ယူႏိုင္သည္မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ ထိေရာက္သည့္ ဒဏ္ခတ္
အေရးယူမႈမ်ား ေရးဆြဲခ်မွတ္ရန္ ခက္ခဲၿပီး၊ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ အျပဳသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားက
စားသံုးသူေစ်းကြက္တြင္ လႊမ္းမိုးေနရာယူထားသည့္အေျခအေန၊ သို႔မဟုတ္ ေထာက္ပံ့
ေရး ကြင္းဆက္တြင္ အေရးပါသည့္ အခန္းက႑က ရွိေနသည့္ေနရာမ်ားတြင္ ပို၍
ခက္ခဲပါသည္။
မူးယစ္ေဆး၀ါး စီးပြားေရး
၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ား ေႏွာင္းပိုင္းမွစ၍ ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ ဓာတ္ေငြ႔ စတင္တင္ပို႔မႈမျပဳႏိုင္ေသး

သည့္ အေျခအေနတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ အဓိက ႏိုင္ငံျခား၀င္ေငြ ရရွိရာလုပ္ငန္းသည္
မူးယစ္ေဆး၀ါးလုပ္ငန္း ျဖစ္ဖြယ္ရွိပါသည္။ မဲေခါင္ျမစ္၀ွမ္း ျမန္မာ-ထိုင္း- လာအိုႏိုင္ငံတို႔
ဆံုေတြ႔ရာ ေရႊႀတိဂံေဒသတြင္ ကာလၾကာရွည္စြာကပင္ ဘိန္းကို စိုက္ပ်ဳိးေနၾကၿပီး၊
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနယ္စပ္မွ ကီလိုမီတာ ၂၀၀ မျပည့္သည့္အကြာအေ၀းတြင္ တည္ရွိေနသည္။
၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးလာၾကေသာ ကြန္ျမဴနစ္ဆန္႔က်င္ေရး
ကူမင္တန္ အႂကြင္းအက်န္အုပ္စုမ်ားက ဘိန္းျဖဴကို ထုတ္လုပ္ခဲ့ၾကၿပီး၊ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္
မ်ားတြင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသတ၀ိုက္၌ မူးယစ္ေဆး၀ါးျပႆနာ အလ်င္အျမန္
ႀကီးထြားလာေစပါသည္။ ရန္ကုန္ရွိ စစ္အစိုးရကို ဆန္႔က်င္တိုက္ခိုက္ေနၾကသည့္
တိုင္းရင္းသားအုပ္စုမ်ားကလည္း ဘိန္းျဖဴေထာက္ပံ့ေရး ကြင္းဆက္တြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္
လာခဲ့ၾကသည္။ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ျမန္မာႏွင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔၌ ေဆာင္ရြက္လာေသာ
မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွိမ္နင္းမႈႏွင့္ ေယဘုယ်ႏိုင္ငံေရး အေနအထားေၾကာင့္ ဘိန္းႏွင့္ ဘိန္းျဖဴ
ထုတ္လုပ္မႈ က်ဆင္းလာခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း စိတ္ႂကြေဆးျပား (မီသာ အမ္ဖီ
တမင္း) ထုတ္လုပ္မႈက စတင္တိုးတက္လာေနၿပီး၊ ကုန္ၾကမ္းဓာတုပစၥည္းမ်ားကို
တ႐ုတ္ႏိုင္ငံထက္စာလွ်င္ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွ တင္သြင္းထုတ္လုပ္ေနၾကျပန္သည္။ ေဆးျပား
မ်ားကို အထူးသျဖင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ တင္ပို႔ၾကသည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ မူးယစ္ေဆး၀ါး စည္းၾကပ္ေရးအာဏာပိုင္အဖြဲ႕
(DEA) က ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ အေျချပဳ ႐ံုးစိုက္ထားၿပီး၊
အမ်ဳိးသားရဲတပ္ဖြဲ႕ႏွင့္ နီးကပ္စြာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနပါသည္။ စစ္အစိုးရက
မူးယစ္ေဆး၀ါး ကုန္သြယ္မႈေၾကာင့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးကို
ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္အရဆိုလွ်င္ တင္းၾကပ္သည့္ မူးယစ္ေဆး၀ါး တိုက္ဖ်က္ေရးမူ၀ါကို
ဂုဏ္နိမ့္ေစသည္ထက္စာလွ်င္ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေနသည္
ခ်မွတ္ထားၿပီး၊ ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္ (၂၀) တာကာလအတြင္း DEA ႐ံုး၊ ကုလသမဂၢ၏
ဟုပင္ ဆိုႏိုင္ပါေသးသည္။
မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္ ရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာရံုး (UNODC)၊ ေဒသတြင္းရွိ အျခားေသာ
မူးယစ္ ေဆး၀ါးတိုက္ဖ်က္ေရး အာဏာပိုင္အဖြဲ႔မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ
ေကာင္းမြန္ခဲ့ပါသည္။ မၾကာေသးမီက စိုက္ပ်ဳိးထားေသာ ဘိန္းခင္းမ်ားမွ အမ်ားဆံုး
ထြက္ရွိႏိုင္မည္ဟု ခန္႔မွန္းပါက၊ စိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္သူမ်ားအတြက္ ႏွစ္စဥ္ ဘိန္းသီးႏွံမွ
၁၈
၀င္ေငြတန္ဖိုးသည္ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း (၁၀၀) မွ် ရရွိပါလိမ့္မည္။ အကယ္၍
ဤဘိန္းစိမ္းမ်ားအားလံုးကို ဘိန္းျဖဴခ်က္လုပ္ၿပီး၊ ရာႏႈန္းျပည့္ အကုန္တင္ပို႔ႏိုင္သည္ဟု
ယူဆပါက ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ေပါက္ေစ်းအေပၚ အေျခခံတြက္ခ်က္လွ်င္ အေမရိကန္
ေဒၚလာသန္း (၂၆၀)မွ် ရရွိပါလိမ့္မည္။ မီသာအမ္ဖီတမင္းေဆးျပားအတြက္မူ ထိုင္း
ႏိုင္ငံက ဖမ္းဆီးရရွိမႈေပၚတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ နယ္စပ္ရွိ လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ ေပါက္ေစ်းအရ
တြက္ခ်က္ပါက အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း (၁၂၀) မွ် ရွိေနပါသည္။ အကယ္၍
ဖမ္းဆီရရွိမႈကို အမွန္တကယ္ တင္သြင္းေနမႈ၏ အနည္းငယ္မွ်ေသာ အခ်ဳိးအစားဟု
သာ ယူဆပါက၊ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ မူးယစ္ေဆး၀ါးမ်ားတင္ပို႔ေရာင္းခ်မႈမွ စုစုေပါင္း၀င္ေငြမွာ
တစ္ႏွစ္လွ်င္ အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း (၅၀၀) အထက္ ေက်ာ္ေနမည္မွာ မယံုႏိုင္
စရာပင္ ျဖစ္ေနပါသည္။
မူးယစ္ေဆးကုန္သြယ္မႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္အေပၚတြင္ေရာ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏
စီးပြားေရးအေပၚတြင္ပါ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ဳိးျပႆနာမ်ား ရွိေစမည္ျဖစ္သည္။
မူးယစ္ေဆး၀ါးတင္ပို႔မႈမွ ရရွိေသာ အမ်ားစု၀င္ေငြမ်ားသည္ စစ္အစိုးရကို ဆန္႔က်င္
ေနသည့္ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုမ်ားက ရရွိေနၾကသည္။ ၎၀င္ေငြအရင္းအျမစ္
မ်ား မရွိဘဲႏွင့္ဆိုလွ်င္ ျမန္မာစစ္အစိုးရတပ္မ်ားကို ဟန္႔တားထားႏိုင္ရန္ အစြမ္း
သိသိသာသာ ေလွ်ာ့ပါးသြားမည္ ျဖစ္သည္။ သံသယျဖစ္ဖြယ္မရွိသည့္ အခ်က္မွာ
အကယ္၍ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးသာ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါက ဤ၀င္ေငြလမ္း
ေပ်ာက္ဆံုးရမည္ကိုလည္း အခ်ဳိ႕ေသာတိုင္းရင္းသား လူနည္းစုမ်ားက စိုးရိမ္ေနၾက
ပါသည္။ ဗဟိုအစိုးရ သို႔မဟုတ္ ၎၏လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕မ်ားက အဖြဲ႔အစည္း
တစ္ခုလံုး သေဘာအရ မူးယစ္ေဆးကုန္သြယ္ေရးတြင္ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသည္ဟု
အေထာက္အထားမ်ား မရွိေသာ္လည္း၊ အခ်ဳိ႕ေသာ ေဒသဆိုင္ရာတပ္မွဴးမ်ားက၊
အနည္းဆံုး မူးယစ္ေဆးကုန္သြယ္မႈမွ သြယ္၀ိုက္၍ ထြက္ကုန္ႏွင့္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္
မႈမ်ားအေပၚ အခြန္ေကာက္ခံျခင္းမွ ၀င္ေငြမ်ား ရရွိေနႏိုင္ပါသည္။
မူးယစ္ေဆး၀ါး ကုန္သြယ္မႈေၾကာင့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးကို ဂုဏ္နိမ့္ေစသည္
ထက္စာလွ်င္ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေနသည္ဟုပင္ ဆိုႏိုင္ပါေသးသည္။ ျမင္သာသည့္
အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈတစ္ခုမွာ ပို၍ေကာင္းမြန္ေသာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး၊ စြမ္းအင္၊
ဆက္သြယ္ေရး အေျခခံအေဆာက္အဦးမ်ားကို မူးယစ္ေဆး၀ါးကုန္သြယ္ရာလမ္း
ေၾကာင္းဟု လူသိမ်ားေနသည့္ နယ္စပ္ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ေတြ႔ရွိရျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဤဖြံ႕ၿဖိဳး
တိုးတက္မႈမ်ားအတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားမွာ ဗဟိုအစိုးရထံမွလာသည္ မျဖစ္တန္သ
လို၊ မူးယစ္ေဆးလုပ္ငန္းမဟုတ္သည့္ ေဒသစီးပြားေရးေပၚမွ အခြန္အတုတ္မ်ားမွ
လာသည္လည္း မျဖစ္ႏိုင္ေျခ။ ဒုတိယျမင္သာသည့္ သက္ေရာက္မႈမွာ မူးယစ္
ေဆး၀ါးကုန္သြယ္မႈမွ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေနသည္ဟု ယံုၾကည္ရသူမ်ားက တရား၀င္
စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ထူေထာင္ေနၾကျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ေသာ စီးပြားေရး
လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ဘဏ္မ်ား၊ ေလေၾကာင္းလိုင္းမ်ား၊ ဟိုတယ္မ်ား ပါ၀င္ၾကသည္။
ထိုသူမ်ားက အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိ ေအာင္ျမင္ၾကကာ၊ ထိေရာက္ေသာ အလုပ္
အကိုင္ ေနရာခ်ထားမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေစၿပီး၊ စီးပြားေရးအတြက္လည္း အက်ဳိးရလဒ္
ျဖစ္လာေစသည္။
ထိုသူမ်ားက သန္႔ရွင္းစင္ၾကယ္သည့္ ၿပိဳင္ဆိုင္သူမ်ားကို အတိုင္းအတာတစ္ခု
အထိ ႏွင္ထုတ္ျခင္း၊ အင္အားသံုးဖယ္ရွားျခင္း ျပဳတတ္ၾကသလို၊ အစိုးရက
အပ္ႏွင္းထားသည့္ လက္၀ါးႀကီးအုပ္ခြင့္ကိုလည္း အသံုးျပဳတတ္ၾကေသးရာ စီးပြားေရး
အတြက္ နစ္နာဖြယ္ ျဖစ္ရသည္။ တတိယျမင္သာသည့္ သက္ေရာက္မႈမွာ အိမ္မ်ား၊
တိုက္ခန္းမ်ား၊ ႐ံုးမ်ား တည္ေဆာက္လာၾကျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဤေနရာတြင္
၁၉
ေဆာက္လုပ္ေရးကုမၸဏီမ်ားအတြက္ အလုပ္အကိုင္ခန္႔ထားေစရန္ သိသာထင္ရွားစြာ
အက်ဳိးရွိေစၿပီး၊ စီးပြားေရးအရ နစ္နာဆုတ္ယုတ္ရမႈဖက္တြင္မူ နည္းပါးႏိုင္ပါသည္။
မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္ ႏြယ္ေနသည့္ စီးပြားေရးသည္ အလြန္တရာ ႀကီးမားေနကာ
ဗဟိုအဆင့္ မူ၀ါဒမ်ားကိုပင္ ၾသဇာလႊမ္းမိုးႏိုင္ေၾကာင္း သိသာပါသည္။
၎ေၾကာင့္ စစ္တပ္အတြင္းရွိ အုပ္စုတစ္ခုကို အျခားအုပ္စုတစ္ခုထက္ ပို၍
မ်က္ႏွာသာေပး ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါသည္။ လာမည့္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္
ေအာင္ျမင္သည့္ ကိုယ္စားလွယ္ ေလာင္းမ်ားအေပၚ အေရးပါသည့္ဘ႑ာေငြပံ့ပိုးေ
ပးမႈမ်ားေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ပါသည္။ ယခုအခါ ျဖစ္ေပၚေနသည့္ ပုဂၢလိကပိုင္ လက္လႊဲ
ေျပာင္းေရးလုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္း ဘ႑ာေငြေၾကး ပံ့ပိုးေပးမႈမ်ား ျပဳႏိုင္ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မူးယစ္ေဆးႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေနသည့္ စီးပြားေရးသည္ သိရွိထားသည့္
“အကၽြမ္းမ၀င္ေသာ နယ္ပယ္မ်ား” အနက္ တစ္ခုျဖစ္ၿပီး၊ ယခုႏွစ္အတြင္း ျဖစ္ေပၚလာမည့္
ႏိုင္ငံေရးအသြင္ကူး ေျပာင္းမႈကိုလည္း အဆိုးဖက္ေရာက္ေအာင္ လမ္းေၾကာင္း
တိမ္းေစာင္းပစ္ႏိုင္ပါေသးသည္။ ထို႔အျပင္ ၎သည္ ေနာက္ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အစိုးရ
အတြက္ ႀကိဳတင္ေမွ်ာ္လင့္မထားသည့္ အဟန္႔အတားတစ္ခုလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ႏိုင္ငံရပ္ျခား အကူအညီ
၀င္ေငြနည္းသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားအနက္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ လူတစ္ဦးခ်င္းႏွင့္ တိုင္းတာ

လွ်င္ ႏိုင္ငံျခားပံ့ပိုးမႈအနည္းဆံုးကို ရရွိေနပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ အဓိက
အကူအညီေပးအပ္ၾကသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားမွာ အေနာက္တိုင္း ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ား
ျဖစ္ေနၾကၿပီး၊ စစ္အစိုးရက ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို အသိအမွတ္ျပဳရန္ ျငင္းဆန္
ေရွာင္ဖယ္ခဲ့ခ်ိန္မွစ၍ ၎တို႔က ႏွစ္ႏိုင္ငံခ်င္း ကူညီမႈမ်ား ဆိုင္းငံ့ထားခဲ့ၾကပါသည္။
ဤႏိုင္ငံမ်ားကပင္ ကမာၻ႔ဘဏ္ႏွင့္ အာရွဖ႕ၿဖိ
ြံ ဳးေရးဘဏ္တြင္ သူတို႔၏ မဲေပးႏိုင္ခြင့္
အာဏာကိုသံုး၍ ေခ်းေငြမ်ား၊ ေထာက္ပံ့ေငြ ဂရန္႔မ်ား၊ နည္းပညာဆိုင္ရာ အကူအညီ
မ်ား ျမန္မာႏိုင္ငံက မရယူႏိုင္ေအာင္ ပိတ္ပင္ထားၾကပါသည္။
သို႔ေသာ္လည္း ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ အဓိကက်သည့္ ႏိုင္ငံႀကီးအခ်ဳိ႕က သူတို႔၏
ေလမုန္တိုင္း ကပ္ေဘး မက်ေရာက္မီကပင္ သိသာသည့္
အေရ အတြက္ရွိသည့္ ျပည္တြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ
အကူအညီေပးေရး မဟာဗ်ဴဟာမ်ားကို ျပန္လည္ဆန္းစစ္လာခဲ့ၾကသည္။ အေၾကာင္း
အစိုးရမဟုတ္သည့္ အဖြဲ႔အစည္း (အဲန္ဂ်ီအို) မ်ားက မွာ နာဂစ္ဆိုက္ကလုန္းမုန္တိုင္းေၾကာင့္ လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူအညီကိစၥမ်ား
လူသားခ်င္းစာနာမႈအကူ အညီေပးေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လမ္းပြင့္လာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထိုႏိုင္ငံမ်ား၏ ျပန္လည္ဆန္းစစ္မႈမွာ
မထင္မရွား ေဆာင္ရြက္ေနခဲ့ၾကၿပီး ျဖစ္သည္။ တစ္ဖက္တြင္ ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္း (၂၀) ကာလအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း အရပ္ဖက္
လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ား ေႏွးေကြးေသာ္လည္း၊ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ တိုးတက္လာေနမႈ
ကို ပို၍သိျမင္လာေသာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ပါသည္။ ေလမုန္တိုင္း ကပ္ေဘးမက်
ေရာက္မီကပင္ သိသာသည့္ အေရအတြက္ရွိသည့္ ျပည္တြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ
အစိုးရမဟုတ္သည့္ အဖြဲ႔အစည္း (အဲန္ဂ်ီအို) မ်ားက လူသားခ်င္းစာနာမႈ အကူ
အညီေပးေရး လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ မထင္မရွား ေဆာင္ရြက္ေနခဲ့ၾကၿပီး ျဖစ္သည္။
ထို႔အျပင္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလတြင္ စစ္အစိုးရက ေနျပည္ေတာ္တြင္
ESCA အဖြ႕ဲ ၏ အမႈေဆာင္ အတြင္းေရးမွဴး ႏိုလင္းေဟဇာ (Noeleen Hayzer)
က စီစဥ္သည့္ တစ္ရက္တာ အစည္းအေ၀းတစ္ခုကို အိမ္ရွင္အျဖစ္ လက္ခံ
13
က်င္းပရန္ သေဘာတူညီခဲ့သည္။ အဓိက ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးသူမွာ ႏိုဘဲဆုရွင္
ကိုလံဘီယာတကၠသိုလ္မွ စီးပြားေရးပညာရွင္၊ ဂ်ဳိးဆက္ဖ္ စတစ္ဂလစ္ဇ္ (Joseph
Stiglitz) ျဖစ္ၿပီး၊ ၎က ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ရက္အနည္းငယ္ေန၍ စီမံကိန္းမ်ားကို
သြားေရာက္လည္ပတ္ျခင္း၊ ျမန္မာလူထုအလႊာစံုႏွင့္ ေတြ႔ဆံုျခင္းမ်ား ျပဳႏိုင္ခဲ့သည္။
ႏိုင္ငံေရးအရ အကဲဆတ္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ စတစ္ဂလစ္ဇ္က ဤခရီးစဥ္မသြားခင္
၂၀
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ နီးစပ္သူဟုဆိုသူမ်ား အပါအ၀င္၊ လူမ်ားစြာႏွင့္ အက်ယ္
အျပန္႔ ေတြ႕ဆံုတိုင္ပင္ခဲ့သည္။ သူ၏ခရီးစဥ္ကို အက်ယ္အျပန္႔ေသာ လူမ်ားက
ေထာက္ခံေၾကာင္းလည္း ေတြ႔ရွိခဲ့ရသည္။
ေယဘုယ်႐ႈျမင္ထားၾကသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပံုရိပ္ႏွင့္ ကြဲျပားစြာပင္၊ ဒီဇင္
ဘာလ အစည္းအေ၀းက လူထုအမ်ားအၾကား ေကာင္းစြာသိရွိခြင့္ရခဲ့ၿပီး၊ ေဆြးေႏြးမႈ
မ်ားကိုလည္း ခ်ဳပ္ခ်ယ္ကန္႔သတ္မႈမ်ား မရွိခဲ့ေပ။ အဆင့္ျမင့္အရာရွိမ်ားက တင္ျပ
ခ်က္မ်ားျပဳခဲ့ၿပီး၊ လက္ရွိအားနည္းခ်က္မ်ားကို ဖြင့္ဟ၀န္ခံခဲ့ၾကသည္။ ဥပမာအား
ျဖင့္- ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ Ph.D ဘြဲ႔ ရရွိၿပီးသူမ်ားအမ်ားစုမွာ အသက္(၅၀) ေက်ာ္ေန
ၾကၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ စသည့္အခ်က္အလက္မ်ား တင္ျပခဲ့ၾကသည္။ အစိုးရဖက္
မွ ပါ၀င္တက္ေရာက္သူမ်ားက လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း သူတို႔က အေျခခံ
အေဆာက္အဦ ကိစၥမ်ားတြင္ အာ႐ံုစိုက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံခဲ့ၾကေၾကာင္း အေလးေပးေျပာဆို
ၾကၿပီး၊ ေက်းလက္အဆင့္တြင္ ၎ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားက အရာမထင္ျဖစ္ေနေၾကာင္း
စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ား ေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ဆံုးေလွ်ာက္ရမည့္ ခရီးသည္ အၿပီးမသတ္
ႏိုင္ေသးဘဲ ရွိေနသည္။ ေလ်ာ္ကန္ေသာ အတိုးႏႈန္းျဖင့္ ေက်းလက္ေခ်းေငြ
ရရွိေရးစနစ္ ကင္းမဲ့ေနသည့္ အေျခအေနကိုလည္း အတြင္းက်က် ဆန္းစစ္ခဲ့ၾက
သည္။ မၾကာေသးမီက ကြင္းဆင္းစစ္တမ္းေကာက္ယူ ေလ့လာမႈၿပီးစီးခဲ့သည့္ ဂ်ပန္
စီးပြားေရးပညာရွင္ တစ္ဦးလည္း ပါ၀င္ေဆြးေႏြးတင္ျပခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း
ရွိေနဆဲျဖစ္သည့္ သီးျခားလြတ္လပ္သည့္ စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ားကလည္း ေျပာင္
ေျမာက္သည့္ အျခားတင္ျပခ်က္မ်ား ျပဳႏိုင္ခဲ့သည္။
ပါေမာကၡစတစ္ဂလစ္ဇ္က အေလးျပဳေဖာ္ျပသည့္ ျပႆနာတစ္ရပ္မွာ သဘာ၀
ရင္းျမစ္ေၾကာင့္ က်ိန္စာသင့္ရသည့္ကိစၥပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ အႀကီးအက်ယ္
သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔တင္ပို႔ေရာင္းခ်မႈမွေန၍ သာမာန္ျပည္သူလူထုမ်ားထံသို႔ အက်ဳိး
အျမတ္အနည္းငယ္သာ စီးဆင္းလာသည္မွာ ထင္ရွားေနသည့္အခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။
သူက ေထာက္ျပရာ၌ လူဦးေရက်ဲပါးသည့္ ၿမိဳ႕ေတာ္သစ္ ေနျပည္ေတာ္ကို ၿမိဳ႕ျပ
စီမံကိန္းခ် ေဆာင္ရြက္ေနသည့္ကိစၥမွာ ေခတ္ေနာက္က်ေနခဲ့ၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း၊
ရွားပါးသည့္ အရင္းအျမစ္မ်ားကို ကံမေကာင္းအေၾကာင္းမလွစြာ ေနရာလြဲသံုးေန
ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့သည္။ ေနာင္အစိုးရအတြက္ ျပႆနာတစ္ခုမွာ ယခင္
တိုက္ခိုက္ေရး ရဲေဘာ္ေဟာင္းမ်ားအတြက္ အရည္အေသြးျမင့္သည့္ လုပ္ငန္းခြင္မ်ား
ဖန္တီးေပးေရးျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း မွတ္ခ်က္ေပးခဲ့သည္။ အျခားျပႆနာတစ္ခုမွာ
ျပည္ပရွိ အသံျပဳ ေျပာဆိုေ၀ဖန္ေနၾကသည့္ ျမန္မာအသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ားကို အနာဂတ္
မူ၀ါဒခ်မွတ္ေရးကိစၥမ်ားတြင္ အခန္းက႑ သတ္မွတ္ေပးေရးျဖစ္၍ သို႔မွသာ
ကြဲျပားေနျခင္း၊ အက်ဳိးရလဒ္မ်ား အျပန္အလွန္ ေခ်နင္းေနမည့္အေရးမွ ေရွာင္လႊဲ
ႏိုင္မည္ကိုလည္း ေျပာဆိုခဲ့သည္။
ျမန္မာအစိုးရ၏ ပြင့္လင္းလာျခင္းႏွင့္ ေလသံေျပာင္းလာျခင္းမွာ ယခုအစည္း
အေ၀းကို ESCAP အဖြဲ႕က စီစဥ္ေပးျခင္း ဟူသည့္အခ်က္က ထင္ရွားေသာ္လည္း
က်န္အေၾကာင္းမ်ားက မသဲကြဲရွိေနပါေသးသည္။ ျဖစ္ႏိုင္သည္မွာ ႏိုင္ငံ၏ေခါင္းေဆာင္
မႈအတြင္း မ်ဳိးဆက္ေျပာင္းလဲသြားၿပီး၊ ပို၍ငယ္ရြယ္ေသာ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက
ဗိုလ္ေနျမဲက်ားေနျမဲ အေျခအေနထက္စာလွ်င္ အျခားေရြးခ်ယ္စရာ နည္းလမ္းမ်ား
ရွာေဖြလိုၾကေသာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ အခ်ဳိ႕ေသာ
စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ပို၍တက္ႂကြစြာ ခ်ည္းကပ္ဆက္ဆံေရးကို တြန္႔ဆုတ္ေန
ၾကသည္မွာလည္း ထင္ရွားပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ သူတို႔အေပၚ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈ
ခ်မွတ္ထားသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားအေပၚ ထိခိုက္ခံစားေနရေသာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
၂၁
ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ ႀကီးထြားလာေနသည့္ အခန္းက႑ကို
လည္း စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက စိတ္မသက္မသာ ျဖစ္လာၾကေသာေၾကာင့္လည္း
ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ သံတမန္အသိုင္းအ၀ိုင္းတြင္ ပါေမာကၡ စတစ္ဂလစ္ဇ္၏ ခရီးစဥ္
ေၾကာင့္ အကူအညီမ်ားကို နည္းလမ္း ၂- သြယ္ျဖင့္ ခ်ဲ႕ထြင္ရန္ စိတ္၀င္စားမႈမ်ား
ျဖစ္ေပၚလာေစပါသည္။ တစ္ခုမွာ လူသားရင္းျမစ္ဖြံ႕ၿဖိဳးေစမႈ (ပညာေရးႏွင့္
ေလ့က်င့္သင္တန္းေပးေရး) ႏွင့္ အျခားနည္းမွာ ေက်းလက္ေဒသတြင္ အေျခခံ
အေဆာက္အဦ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေစေရးႏွင့္ အျခားလူမႈေရးလိုအပ္ခ်က္မ်ားအတြက္
အကယ္၍ ေနာင္တက္လာမည့္ အစိုးရအေနႏွင့္ ပို၍
တစ္လံုးတစ္ခဲတည္း ပံ့ပိုးေငြဂရန္႔ ေပးအပ္ရန္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ စိတ္ပ်က္
ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည့္ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္းစဥ္
မ်ားျဖင့္ တည္ၿငိမ္ေရးကို အဆင့္မ်ား တက္လွမ္းေဆာင္
ဖြယ္ေကာင္းေသာ တကၠသိုလ္မ်ား အေျခအေနႏွင့္ ေက်းလက္ေနလူထုမ်ားကို
ရြက္လာမည္ ဆိုပါက၊ အေနာက္တိုင္း ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစမည့္ ခရီးသြားလုပ္ငန္း၏ အထူးေကာင္းမြန္သည့္ အလား
မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံစံု အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေနႏွင့္ တည္ရွိေန အလာကိုလည္း မပ်က္မကြက္ သတိျပဳ မွတ္ခ်က္ထားခဲ့ၾကပါသည္။ အကယ္၍
ေသာ အကူအညီေပးေရးဆိုင္ရာ အကန္႔အသတ္မ်ားကို ေနာင္တက္လာမည့္အစိုးရအေနႏွင့္ ပို၍ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခြင့္ရွိသည့္ ႏိုင္ငံေရး
ဖယ္ရွားပစ္ေရးမွာ အထူးအေရးႀကီးလွပါသည္။ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားျဖင့္ တည္ၿငိမ္ေရးကို အဆင့္မ်ား တက္လွမ္းေဆာင္ရြက္လာမည္
ဆိုပါက၊ အေနာက္တိုင္း ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံစံု အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေနႏွင့္
တည္ရွိေနေသာ အကူအညီေပးေရးဆိုင္ရာ အကန္႔အသတ္မ်ားကို ဖယ္ရွားပစ္ေရးမွာ
အထူးအေရးႀကီးလွပါသည္။
ပါေမာကၡ စတစ္ဂလစ္ဇ္၏ ခရီးစဥ္အတြင္းတြင္ စစ္အစိုးရက ESCAP အဖြဲ႕႐ံုးကို
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ရန္ သေဘာတူညီခဲ့ပါသည္။ ရွိေနၿပီးျဖစ္ေသာ အာဆီယံ
အဖြဲ႐
႔ ံုးကို ျဖည့္ဆည္းေပးသည့္အေနႏွင့္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည္ျဖစ္ၿပီး၊ အကယ္၍
ေနာင္အစိုးရက ႏိုင္ငံရပ္ျခားအကူအညီမ်ားအတြက္ တံခါးက်ယ္ျပန္႔စြာ ဖြင့္ေပးလာခဲ့
လွ်င္ အလွဴရွင္မ်ားက အလြန္အက်ဴး တုံ႔ျပန္ေထာက္ပံ့လာမည့္အေရးကို ေရွာင္လႊဲႏိုင္
ရန္ ESCAP အဖြဲ႐
႔ ံုးက အဓိကတာ၀န္ယူေပးႏိုင္ပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးအသြင္ကူးေျပာင္းမႈ
ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ရသည့္ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားတြင္ အကူအညီေပးေရး ေအဂ်င္စီမ်ားက
စိတ္အားထက္သန္စြာ ကူညီပံ့ပိုးေပးခဲ့ၾကၿပီး၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွ ရင္းႏွီး
ျမႇဳပ္ႏွံသူမ်ားႏွင့္ အဲန္ဂ်ီအိုမ်ား စုျပံဳ၀င္ေရာက္လာသည့္တိုင္ ၾကံဳေတြ႔ခဲ့ၾကရပါသည္။
သို႔ႏွင့္ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူ အသစ္မ်ားကို ၀ိ၀ါဒကြဲစရာ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားစြာႏွင့္ ႐ႈပ္ေထြး
ေ၀၀ါးေစတတ္ပါသည္။ ဤအခ်က္ေၾကာင့္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား တင္ျပ
လိုပါသည္။
ႏိုင္ငံတကာ အသိုက္အ၀န္းအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား
ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအေျခအေနသည္ မတ္လ (၄) ရက္ေန႔ ေဆြးေႏြးပြဲတြင္

တက္ေရာက္ခဲ့ေသာ ျမန္မာကိုယ္စားလွယ္၏ စကားလံုးကိုပင္သံုး၍ ျခံဳငံုေဖာ္ျပစရာ
ရွိေနပါသည္။ “ပုဂၢလိကက႑သည္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအတြက္ အဓိက
ေမာင္းႏွင္သူ ျဖစ္သည္။ စစ္အစိုးရက လမ္းကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားေသာ္လည္း၊ လမ္းကို
မည္သို႔ေဖာက္ရမည္ကို မသိႏိုင္။ သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အနာဂတ္စီးပြား
ဖြံ႔ၿဖိဳးႂကြယ္၀ဖို႔ဆိုလွ်င္ (အစိုးရအတြင္းတြင္) အရည္အေသြး ျမႇင့္တင္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား
ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ အခရာက်လိမ့္မည္” ဟု ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပထား
ေသာ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားသည္ ေခတ္သစ္ကမာၻ၏ မ်ားစြာေသာ ေကာင္းက်ဳိးရလဒ္
မ်ားကို ျမန္မာျပည္သူမ်ား မရရွိ မခံစားႏိုင္ေအာင္ တားဆီးထားသည့္ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္
လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားမွ ေနာင္ျဖစ္ေပၚလာမည့္ အစိုးရသစ္က လမ္းခြဲေတာ့မည္ ဟူသည့္
ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားရွိလာပါက၊ ႏိုင္ငံတကာ အသိုက္အ၀န္းအေနႏွင့္ ထိေရာက္စြာ တုံ႔ျပန္
၂၂
ႏိုင္ရန္ ၾကံဳေတြ႔ရႏိုင္ေသာ အခက္အခဲမ်ားကို ေက်ာ္လႊား၍ တိုးတက္ႏိုင္ေစရန္
ရည္ရြယ္တင္ျပထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
• သည္းခံ စိတ္ရွည္ပါ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနႏွင့္ ၎၏ ႏိုင္ငံရပ္ျခား

အကူအညီေပးေရး အစီအစဥ္မ်ားတြင္ စိတ္မရွည္တတ္ဘဲရွိေနၿပီး အခ်ိန္တို
အတြင္း တိုင္းထြာတင္ျပႏိုင္သည့္ ရလဒ္မ်ဳိးလိုခ်င္ၾကသည္။ အာရွတိုက္သား မ်ား၏
ယဥ္ေက်းမႈဖြဲ႔စည္းထားပံုတြင္ ၎ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဖက္ျဖစ္ေနသည္။ အေနာက္တိုင္း
ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံမ်ားအေနႏွင့္ အေနာက္တိုင္းအႀကိဳက္ မဟာဗ်ဴဟာမ်ားကို အတင္း
လက္ခံက်င့္သံုးရန္ တိုက္တြန္းမည့္အစား၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ျပႆနာကို တိုက႐
္ ိုက္
သက္ေရာက္ခံစားေနၾကရသည့္ အာရွႏိုင္ငံမ်ားကို ဤကိစၥတြင္ ဦးေဆာင္ေစ၍
ေနာက္မွလိုက္လွ်င္ ပို၍ေကာင္းမြန္သည့္ ရလဒ္ျဖစ္ေပၚလာဖြယ္ ရွိပါသည္။
• တီထြင္ဖန္တီးမႈရွိပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမာၻေပၚတြင္ ထူးျခားေသာ ႏိုင္ငံအနည္းစု
အနက္မွ တစ္ခုျဖစ္ၿပီး၊ ၎တြင္ ႏိုင္ငံစံုအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ အစိုးရခ်င္း
အကူအညီေပးေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက အစီအစဥ္မ်ားကို လံုး၀သန္႔စင္စြာ စတင္
ႏိုင္ေသာ ေနရာျဖစ္ဖြယ္ရွိပါသည္။ တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု လုပ္ငန္းနယ္ပယ္ ထပ္ေန
ေသာ၊ ရံဖန္ရံခါ အခ်င္းခ်င္း ၀ိေရာဓိျဖစ္ေနၾကေသာ အစီအစဥ္မ်ားကို လုပ္ေနက်
ခ်ည္းကပ္ပံုအတိုင္း စုျပံဳခ်ေပးသည္ထက္စာလွ်င္၊ အဖြဲ႔အသီးသီးက ပူးေပါင္း
ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ တစ္ဖြဲ႔ခ်င္းအတြက္ ပို၍အက်ဳိးအျမတ္ ရရွိႏိုင္ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ထူးျခားမႈအေျခအေနအတိုင္း သီးသန္႔ျပင္ဆင္ရန္ လိုအပ္ပါလိမ့္
မည္။ ဥပမာအားျဖင့္- ကမာၻ႔ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဆုိင္ရာ ဗဟိုဌာန (Center for Global De-
velopment) က မၾကာေသးမီက “၀န္ေဆာင္ေပးမႈအေပၚတြင္ ေငြသားေပးရန္”
(Cash on delivery) ခ်ည္းကပ္မႈပံုစံကို အဆိုျပဳခဲ့ပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ
ေကာင္းမြန္ေသာ စြမ္းေဆာင္မႈအေပၚတြင္ ဆုခ်ေရးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္စီမံေရးဆိုင္ရာ
ထိပ္ပိုင္းကုန္က်စရိတ္မ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ရန္ အယူအဆေပၚတြင္ အေျခခံ
14
တည္ေဆာက္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။
• မထင္မရွားသာ ေနပါ။ ဌာေနခံ အကူအညီေပးေရး မစ္ရွင္ႀကီးမ်ားႏွင့္ ေရတိုစီမံကိန္း
ပမာဏအမ်ားစုကို ေဆာင္ရြက္ေနၾကသည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးမစ္ရွင္မ်ားေၾကာင့္ အသစ္
ခန္႔အပ္ေသာ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူမ်ားကို အေႏွာက္အယွက္ေပးသလို ျဖစ္ေစပါသည္။
မွန္ကန္သည့္ ပထမေျခလွမ္းကို စတင္ႏိုင္ေရးႏွင့္ အတြင္းဆက္ဆံေရးကိစၥမ်ားကို
ေျဖရွင္းႏိုင္ေရးကိစၥမ်ားသည္ တစ္စံုလံုး၏ ထိေရာက္ေအာင္ျမင္မႈကို အဆံုး
အျဖတ္ေပးမည့္ ကိစၥမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ၎တို႔က သူစိမ္းဆန္သည့္ အေျဖကို
အတင္းခ်ေပးျခင္းထက္၊ ျမန္မာလူမ်ဳိးတို႔၏ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခ်က္ကို
ပံ့ပိုးေပးသည္ဟု ျမင္ပါက အကူအညီျဖင့္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္းက ပို၍
ထိေရာက္ေအာင္ျမင္ဖြယ္ ရွိပါသည္။
• အရည္အေသြးျမႇင့္တင္ေပးေရးကို အာ႐ံုထားေဆာင္ရြက္ပါ။ အကယ္၍ ႏိုင္ငံျခား
ေထာက္ပံ့မႈမ်ားႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားသည္ အရည္အေသြးျမႇင့္တင္ေရးလုပ္ငန္း
မ်ား ေဆာင္ရြက္ၿပီးမွ ေနာက္လိုက္ျခင္းမဟုတ္ဘဲ၊ ႀကိဳ၍သြားခဲ့လွ်င္ ေငြေၾကး
အမ်ားစုသည္ အေဟာသိကံျဖစ္ရ႐ံု ရွိမည့္အျပင္၊ လူမႈေရးျပႆနာမ်ားလည္း
အႀကီးအက်ယ္ ၾကံဳေတြ႕ရရန္ ရွိေနသည္။ စီးပြားေရးစနစ္၏ အစိတ္အပိုင္းအားလံုး
တြင္ လူသားအရင္းအျမစ္ျပႆနာႏွင့္ အဖြဲ႕အစည္း စြမ္းေဆာင္ရည္ဆိုင္ရာ
အကန္႔အသတ္မ်ား ၾကံဳေတြ႔ေနၾကရသည္။ ေမွာင္ခိုစီးပြားေရးနယ္ပယ္တြင္
လႈပ္ရွားေနၾကရေသာ ပုဂၢလိကေက်ာင္းအခ်ဳိ႕မွလြဲလွ်င္၊ ပညာေရးစနစ္တစ္ခုလံုး
မွာ ၿပိဳလဲက်ဆင္းေနသည္။ အရပ္ဖက္၀န္ထမ္းမ်ားအားလံုးကို မူ၀ါဒဆိုင္ရာ
၂၃
အကဲျဖတ္မႈႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေရး ကိစၥမ်ားတြင္ ျပန္လည္ေလ့က်င့္
သင္တန္းေပးမႈမရွိဘဲႏွင့္ ေကာင္းမြန္သည့္ရလဒ္မ်ား ေပၚထြက္လာရန္ လမ္းမျမင္
ပါ။ အသစ္ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ခံရသည့္ ဥပေဒျပဳလႊတ္ေတာ္ အဖြဲ႕၀င္မ်ားအတြက္
အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာ သင္တန္းမ်ားကိုလည္း ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ႏွင့္ ေအာက္ေျခ
တိုင္း/ျပည္နယ္အဆင့္မ်ားတြင္ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ၾကရမည္ ျဖစ္သည္။
• ေဒသဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ဗဟိုခ်က္မတြင္ထားပါ။ နာဂစ္ဆိုက္ကလုန္း
ကပ္ေဘးအတြက္ ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးကိစၥမ်ား
လုပ္ေဆာင္ရန္ ဖြင့္လွစ္ထားသည့္ ASEAN (အာဆီယံအဖြဲ႔) ႐ံုးသည္
အကယ္၍ သက္တမ္းထပ္တိုးရန္ မရွိပါက၊ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ႏွစ္လယ္တြင္
ပိတ္ရေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ ၎႐ံုးကို ဆက္လက္ဖြင့္ထားႏိုင္ရန္ႏွင့္ ESCAP
႐ံုးသစ္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ရန္ ႏိုင္ငံတကာမွ ၀ိုင္း၀န္းႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈ
မ်ား လိုအပ္ေနပါသည္။ ျမန္မာအစိုးရ၊ အာဆီယံအဖြဲ႕၊ ESCAP တို႔ ပါ၀င္ေသာ
သံုးပြင့္ဆိုင္ဗဟိုအဖြဲ႕သစ္ ဖြဲ႕စည္းႏိုင္ေရးအတြက္ အခိုင္အမာ တိုက္တြန္းႏိုင္ၿပီး၊
၎မွေန၍ လာမည့္အစိုးရသစ္အတြက္ ႏိုင္ငံရပ္ျခားအကူအညီမ်ားကို စီမံ
ခန္႔ခြဲႏိုင္ေစရန္ ကူညီႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ESCAP အဖြဲ႕ ပါ၀င္လာျခင္းကို ကုလ
သမဂၢဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဆိုင္ရာ အစီအစဥ္ (UNDP) က ကန္႔ကြက္ေကာင္း ကန္႔ကြက္ႏိုင္
ပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ၎က ကုလသမဂၢေအဂ်င္စီမ်ားကို ယခင္ကာလ မ်ားက
ဦးေဆာင္လာခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ESCAP ပါ၀င္ေစ
ျခင္းမွာ ယခုကာလတြင္ အထူးသင့္ေလ်ာ္လွပါသည္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက အျခား
ႏိုင္ငံမ်ားထက္စာလွ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအတြက္ ပို၍ႀကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္
ခဲ့သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ အကူအညီမ်ားကိစၥတြင္ အေရး ပါသည့္
အခန္းက႑ေနရာ ရသင့္ပါသည္။
• ျပည္ပေရာက္အင္အားစုမ်ားႏွင့္ လုပ္ေဆာင္ရာ၌ သတိထားရွိပါရန္။ လုပ္ငန္း
က႑တိုင္းႏွင့္ ဘာသာရပ္အလိုက္ ကြၽမ္းက်င္သူမ်ားဆိုင္ရာတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္
က်န္ေနရစ္သူမ်ားႏွင့္ ျပည္ပသို႔ ထြက္ခြာသြားရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သူမ်ားအၾကား
ေနရာတိုင္း၌ တင္းမာသေဘာထားကြဲမႈမ်ား ရွိေနမည္ျဖစ္သည္။
ျပည္တြင္းတြင္ က်န္ေနရစ္သူမ်ားအေပၚ မ်က္ႏွာသာေပး ဆက္ဆံျခင္းအားျဖင့္
ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္ ရလဒ္ထြက္ေပၚ ဖြယ္ရွိပါသည္။
• စီးပြားေရး ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈကို စီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေစ
လိုသည္။ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားမွ ခ်မွတ္ထားသည့္ စီးပြားေရးဒဏ္ခတ္ အေရး
ယူမႈမ်ားသည္ အဓိကအားျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရးႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကဲ့သို႔
ေသာ ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားၾကသည္။ အကယ္၍
ပုဂၢလိက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအေပၚ အတင္းအၾကပ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ကန္႔သတ္
ျခင္းကဲ့သို႔ေသာ စီးပြားေရးအေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးဒဏ္ခတ္အေရး
ယူမႈကို ခ်ိတ္ဆက္ထားပါက ပို၍ထိေရာက္ႏိုင္သလို၊ ပို၍ ေလးစားလိုက္နာဖြယ္
အေၾကာင္းလည္း ရွိေနသည္။ အကယ္၍ ေနာင္အစိုးရက ပို၍ဖိႏွိပ္ေသာ၊
ပို၍ခြဲျခားဆက္ဆံေသာ နည္းလမ္းမ်ား ေရြးခ်ယ္လာပါက၊ တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယ၊
ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ အာဆီယံအဖြဲ႕တို႔က အလားတူ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈမ်ား ျပဳမည္
မဟုတ္ေသာေၾကာင့္၊ လက္ရွိ စီးပြားေရးဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈကို ပိုမိုတင္းၾကပ္
ေဆာင္ရြက္ျခင္းျပဳေသာ္လည္း အခ်ည္းႏွီး မထိေရာက္ျဖစ္ေစလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။
• သဘာ၀ရင္းျမစ္ ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို အကန္႔အသတ္ျဖင့္ ဆိုင္းငံ့
ထားရန္ တိုက္တြန္းလိုသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သဘာ၀ရင္းျမစ္အေပၚ တည္မီွ၍
၂၄
ျဖစ္ေနရသည့္ က်ိန္စာအေပၚ ေျဖရွင္းရန္ အျမင့္ဆံုးနည္းလမ္းမွာ ႏိုင္ငံေရး
အရ မျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ ရွိေသာ္လည္း၊ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ အၾကံဳျပဳလိုသည္မွာ အကယ္၍ ေနာင္အစိုးရက ပို၍ဖိႏွိပ္ေသာ၊ ပို၍ခြဲျခား
ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕၊ ေရအားလွ်ပ္စစ္၊ ကြၽန္းသစ္ႏွင့္ သတၱဳထုတ္လုပ္ေရး ဆက္ဆံေသာ နည္းလမ္းမ်ား ေရြးခ်ယ္လာပါက၊ တ႐ုတ္၊
လုပ္ငန္းမ်ားကို ၅-ႏွစ္တာမွ် ေရတိုကာလတစ္စံုတရာ ဆိုင္းငံ့ထားရန္ပင္ အိႏၵိယ၊ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ အာဆီယံအဖြဲ႕တို႔က အလားတူ
ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ ေရတိုထုတ္လုပ္မႈ ဆိုင္းငံ့ထားျခင္းေၾကာင့္ လာမည့္အစိုးရ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမႈမ်ား ျပဳမည္မဟုတ္ေသာေၾကာင့္၊
အတြက္ ဘ႑ာေရးအရ အၾကပ္အတည္းေတြ႕စရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။ လက္ရွိစီးပြားေရး ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈကို ပိုမိုတင္းၾကပ္

ေဆာင္ရြက္ျခင္းျပဳေသာ္လည္း အခ်ည္းႏွီး မထိေရာက္
တစ္ႏိုင္ငံလံုးအဆင့္ (မကၠ႐ို) မူ၀ါဒမ်ားကို အေျခခံအနည္းငယ္မွ် တိုးတက္
ျဖစ္ေစလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။
အေကာင္အထည္ေဖာ္႐ံုျဖင့္ ေက်ာ္ျဖတ္ႏိုင္ပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္-ေငြေၾကး
လဲလယ
ွ ႏ
္ န
ႈ ္းတစ္ခတ
ု ည္း သတ္မတ
ွ ျ္ ခင္းကိစမ
ၥ ်ဳိး ျဖစ္ပါသည္။ တစ္ခ်ိနတ
္ ည္းမွာပင္
သဘာ၀ရင္းျမစ္ ထုတ္လုပ္သည့္ စီမံကိန္းအသစ္မ်ားေၾကာင့္ အာဏာလက္ကိုင္
ရွိသူမ်ား အက်ဳိးရွိရန္ ေငြဖန္တီးႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္းမ်ား တိုးပြားလာေစႏိုင္ၿပီး၊
ဘ႑ာတိုက္ထဲသို႔ ၀င္လာသည့္ ၀င္ေငြဘ႑ာမ်ားေၾကာင့္လည္း ထုတ္လုပ္မႈ
မျဖစ္ေစသည့္ သံုးစြဲကုန္က်မႈမ်ား ပို၍တိုးလာရန္ အေၾကာင္းရွိေနပါသည္။ ဤသို႔
ေခတၱဆိုင္းငံ့ျခင္းအေပၚ တ႐ုတ္ႏွင့္ အိႏၵိယအစိုးရတို႔မွ ေထာက္ခံရန္လည္း
လိုအပ္ၿပီး၊ ႏိုင္ငံေရးအရလည္း လက္ေတြ႔ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိေနပါသည္။
၂၅
မွတ္စုမ်ား
1. ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာန အဆင့္ျမင့္ အရာရွိတစ္ဦး၏ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရး ေနာက္ခံ တင္ျပေဆြးေႏြးခ်က္။ September 23,

2009. Available at http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2009/sept/129541.htm (accessed May 4, 2010).
2. ေအာက္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး၏ အဓိက က႑မ်ားကို ျမန္မာ့စီးပြားေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္၊
မတ္လ (၄) ရက္ေန႔တြင္ U.S. Institute of Peace ၌ က်င္းပေသာ အစည္းအေ၀းတြင္ ကၽြမ္းက်င္သူ ပညာရွင္မ်ားႏွင့္
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အစိုးရဌာနမ်ား၊ ေအဂ်င္စီမ်ား၊ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ ၀န္ထမ္းမ်ား၏ တင္ျပေဆြးေႏြးခ်က္မ်ားမွ
ထုတ္ႏႈတ္ရယူပါသည္။
3. အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္မ်ားကို ဗဟိုအစိုးရႏွင့္ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစု (၁၇) ဖြဲ႕အၾကား ၁၉၈၈
ခုႏွစ္မွ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္အၾကား ေဆြးေႏြးရယူထားျခင္း ျဖစ္သည္။ မူအရဆိုလွ်င္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲၿပီးေနာက္
၎သေဘာတူညီခ်က္မ်ား အသက္မ၀င္ရွိေတာ့မည္ျဖစ္ၿပီး၊ ေရြးေကာက္ပြဲေၾကာင့္ အခ်ဳိ႕ေသာ အုပ္စုမ်ားႏွင့္
လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡမ်ားလည္း ျပန္၍ေပၚေပါက္လာဖြယ္ရွိသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာ အနည္းငယ္ေသာ အုပ္စုမ်ားက အပစ္
အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္မျပဳဘဲ ျငင္းဆန္ခဲ့ၾကသည္။ See Zaw Oo and Win Min, “Assessing Burma’s
Ceasefire Accords,” Policy Studies 39 (Southeast Asia), (Washington, D.C.: East-West Center, 2007).
4. Sean Turnell, Fiery Dragons: Banks, Moneylenders, and Microfinance in Burma (Copenhagen: Nias Press,
2009).
5. ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္သို႔ ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးခ်ိန္မွစ၍ စစ္တပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူမႈေရးအရ
တက္လမ္း (social mobility) အတြက္ အဓိကေနရာတစ္ခု ျဖစ္လာခဲ့သည္။ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ေက်ာင္းမ်ား
(ဥပမာ- ေဆး၊ စက္မႈအင္ဂ်င္နီယာသင္ေက်ာင္း) မ်ားသည္ပင္ စစ္တပ္ပိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအျဖစ္ ထူေထာင္လာသည္။
သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ပုဂၢလိကက႑တြင္ လူငယ္မ်ား၏ ဖန္တီးမႈစြမ္းရည္မ်ား က်ဆင္းလာခဲ့ရသည္။
6. Maung Aung Myoe, Building the Tatmadaw: Myanmar Armed Forces Since 1948 (Singapore: Institute of
Southeast Asian Studies, 2009).
7. ဤ (၃) ဘီလီယံ ေဒၚလာပမာဏမွာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ကုန္သြယ္မႈစာရင္း အခ်က္အလက္မ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ
ဓာတ္ေငြ႔တင္သြင္းမႈအျဖစ္ တင္ျပထားခ်က္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာအစိုးရအတြက္ အခြန္၊ လုပ္ပိုင္ခြင့္အတြက္ ေပးေဆာင္ရေငြ၊
ထုတ္လုပ္မႈအတြက္ ရရွိေသာ အခ်ဳိးရွယ္ယာ စသျဖင့္ အသားတင္၀င္ေငြကို အတိအက် ယံုၾကည္ ရေလာက္ေသာ
ခန္႔မွန္းေဖာ္ျပခ်က္မ်ား မရရွိပါ။
8. EarthRights International, China in Burma: the Increasing Investment of Chinese Multinational Corpora-
tions in Burma’s Hydropower, Oil and Natural Gas, and Mining Sectors (Washington, DC: EarthRights
International, 2008).
Available at http://www.earthrights.org/publication/china-burma-increasing-investment-chinese-multi-
nationalcorporations-burmas-hydropower-o (accessed April 30, 2010).
9. Global Witness, A Disharmonious Trade: China and the Continued Destruction of Burma’s Northern Fron-
tier Forests (London: Global Witness, 2009). Available at http://www.globalwitness.org/media_library_
detail.php/855/en/dramatic_decrease_in_illegal_timber_trade_between_ (accessed April 30, 2010).
10. ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၉၃၈-၃၉ ခုႏွစ္က ဆန္ (၃.၃) သန္းတန္ တင္ပို႔ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၎ႏွစ္အတြက္ ကမာၻ႔ဆန္တင္ပို႔မႈ စုစုေပါင္း၏
(၄၇) ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိခဲ့သည္။ ၂၀၀၇-၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံက ဆန္ (၃၆၀,၀၀၀) တန္သာ တင္ပို႔ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ပမာဏအရ
ကမာၻ႔ဆန္တင္ပို႔မႈ စုစုေပါင္း၏ (၁.၃) ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိခဲ့သည္။ From U Myint, “Second Development Partnership:
Roundtable and Development Forum, Naypyitaw, 15 December 2009,” press briefing in Yangon, Janu-
ary 9, 2010, available at http://www.irrawaddy.org/web_images/U-Myint-Stiglizt.pdf (accessed April 30,
2010).
11. Harvard Kennedy School, Asia Programs, “Assessment of the Burma Agricultural Economy,” unpublished
report prepared for International Development Enterprises, January 2009.
12. Government Accountability Office, U.S. Agencies Have Taken Some Steps, but Serious Impediments
Remain to Restricting Trade in Burmese Rubies and Jadeite, Report GAO-09-987 (Washington, DC: GAO,
2009), available at http://www.gao.gov/products/GAO-09-987 (accessed April 30, 2010).
13. UNESCAP News Services, Press Release G/105/2009, December 15, 2009, available at http://unescap.
org/unis/press/2009/dec/g105.asp (accessed April 30, 2010).
14. Nancy Birdsall and William D. Savedoff, Cash on Delivery: A New Approach to Foreign Aid (Washington,
DC: Center for Global Development, 2010).
၂၇
ယခုအစီရင္ခံစာႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ အစီရင္ခံစာ အျခားစိတ္၀င္စားဖြယ္ ေခါင္းစဥ္မ်ား
မ်ားကို မိမိတို႔၏၀က္ဘ္ဆိုက္ (www.usip.org) တြင္ • Can Economic Reform Open a Peaceful Path to Ending Burma’s Isolation? by Lex Rieffel
အျခားသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ အျခားဘာသာရပ္ and Raymond Gilpin (Peace Brief, March 2010)
အေၾကာင္းမ်ားႏွင့္အတူ ရရွိႏိုင္ပါသည္။ • Burma’s Long Road to Democracy by Priscilla Clapp (Special Report 193, November
2007)
• Building Democracy in Burma by Priscilla Clapp (Working Paper, July 2007)
United States
Institute of Peace
1200 17th Street NW
Washington, DC 20036
www.usip.org
Special Report 241

The Economy of Burma/Myanmar on the
Eve of the 2010 Elections

၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ အႀကိဳကာလ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအေျခအေန

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ အႀကိဳကာလ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအေျခအေန

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

United States Institute of Peace www.usip.

ဤအစီရင္ခံစာႏွင့္ ပတ္သက္၍ Lex Rieffel

၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္သည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီ အမ်ဳိးသား

ပထမျဖစ္ရပ္မွာ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ေမလတြင္ တိုက္ခတ္ဖ်က္ဆီးခဲ့သည့္ နာဂစ္

ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးကို လကၡဏာ ၃-ရပ္က လႊမ္းမိုးေနသည္။ အထူး

မကၠ႐ိုစီးပြားေရး (တစ္ႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ အမ်ဳိးသားစီးပြားေရး အေျခအေန)

ယံုၾကည္ကိုးစားရေလာက္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရွိမေနျခင္းသည္ သံုးသပ္

အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္အတိုင္း ၂၀၀၀ ခုႏွစ္မွစ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သဘာ၀

စိုက္ပ်ဳိးေရးက႑သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ စုစုေပါင္းထုတ္ကုန္တန္ဖိုး (GDP) ၏ (၄၀)

ကုန္သြယ္ေရး၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ စီးပြားေရးဒဏ္ခတ္ အေရးယူမႈ

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ကုန္သြယ္ေရး၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ စာရင္းအခ်က္အလက္မ်ားမွာ

၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ား ေႏွာင္းပိုင္းမွစ၍ ထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ ဓာတ္ေငြ႔ စတင္တင္ပို႔မႈမျပဳႏိုင္ေသး

၀င္ေငြနည္းသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားအနက္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ လူတစ္ဦးခ်င္းႏွင့္ တိုင္းတာ

ႏိုင္ငံတကာ အသိုက္အ၀န္းအတြက္ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား

ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအေျခအေနသည္ မတ္လ (၄) ရက္ေန႔ ေဆြးေႏြးပြဲတြင္

• သည္းခံ စိတ္ရွည္ပါ။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနႏွင့္ ၎၏ ႏိုင္ငံရပ္ျခား

အတြက္ ဘ႑ာေရးအရ အၾကပ္အတည္းေတြ႕စရာ အေၾကာင္းမရွိပါ။ လက္ရွိစီးပြားေရး ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈကို ပိုမိုတင္းၾကပ္

1. ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာန အဆင့္ျမင့္ အရာရွိတစ္ဦး၏ ျမန္မာႏိုင္ငံအေရး ေနာက္ခံ တင္ျပေဆြးေႏြးခ်က္။ September 23,

• Building Democracy in Burma by Priscilla Clapp (Working Paper, July 2007)

Special Report 241

You might also like