Introduksiyon sa Panitikan

Tatandaan Ko na
Inigo Ed. Regalado
Kung ako’y nakinig sa ina kong giliw
ang palad na ito’y di ko sasapitin…
Totoo nga palang,
Kung ang ganda’y lugod sa ating paningin
ay madalas namang lason sa damdamin.

Sinasabi na nga bang pakaiingat

Sa bulong ng puso ukol sa pagliyag…
ang bunga ay ito:
Ang inaasaman ng tamis at sarap
Ay asim at pait ang ipalalasap.

Sa gawaing umibig, ang tibok ng puso

ay hindi palagaing matapating guro…
Tatandaan ko nang
kapag naligaw ka sa pamimintuho
Ang titiisin mo’y luha ng siphayo.
 Ehersisyo sa Pagbabasa/suri ng Tula
Stratehiya
Interpretasyon:
Taong nagsisisi sa karanasan
sa pag-ibig –nabigo dahil di
nakinig
Anak na naligaw ng landas –
pagsuway sa bilin ng ina:
pagbibigay pansin sa
panlabas na anyo
Pagibibgay halaga sa mas
mataas – di lang pagsunod sa
isip hindi lang sa puso/
damdamin – mag-ingat sa
pag-ibig
Pag-ibig na di natugunan
Kawalang pagbabalanse sa
pag-ibig at pagkawala ng
sarili/dignidag
Pagbasa/isa-isa at pagsuri
sa bawat taludtod at
saknong (pagbibigay
kahulugan sa bawat
saknong)
Context clues-
pagpapakahulugan sa mga
salita
Kabuoan-partikula
(buong tula-mahihirap na
salita-mahahalagang
taludtod)
Pagtingin sa mga
simbulismo, tayutay
Pagtingin sa sukat at tugma
Paggamit sa teorya ng
romantisismo
Panitikan
Likhang isip
= Bunga ng pagsasanib ng imahinasyon ng manunulat at panlabas nitong realidad
(kinabibilangang sistema, pangkalahatang pananaw ng komunidad, sistema ng
sining o estetika, wikang ginagamit at ang mga elemento ng kanyang pagkatao sa
tiyak na pook at panahon)
Mga isinasaalang-alang sa pag-unawa sa panitikan:
1. Kasaysayan
2. Lipunan
3. Kultura
Paraan ng pag-unawa sa panitikan = pag-unawa sa kultura
1. Konkreto/aktuwal ang karanasan sa panitikan at kultura
2. Paraan ng pagsipat/pagtingin/pag-unawa sa panitikan bilang pag-uugnay sa:
a. Relasyon ng panitikan at kultura
b. Relasyon ng produksiyon at resepsiyon sa mga ito
Sino ang lumilikha? (Panitikan: manunulat + mambabasa)
Papaano nalikha? (kumbesiyon ng panitikang pinaghalawan ng manunulat + katangiang
kailangan ng mambabasa)
Para kanino nalikha ang akda?
Ugnayan
Panitikan

Kultura Lipunan

Kasaysayan
Pagbabasang Pampanitikan

Manunulat Teksto Mambabasa

Lipunan
Kultura
Kasaysayan
 Payo sa Bumabasa ng Tula
Hindi nalalayo
Sa pagpangos ng mangga
Ang pagbasa ng tula.
Amuyin, sapulin sa kamay.
Ipalasap sa palad.
Ang init at kinis ng balat.
Saka hubarin ang dilaw na katad
Na minsan may itima na pekas,
Parang matang nangungusap.
Huwag na huwag ngangatain.
Tubo at mangga’y magkaibang sining.
Tandaang laman ay parang laman,
Humihingi ng ingat, pagmamahal.
Turuan ang ngiping dumagan
Nang hindi mag-iwan ng sugat.
Unti-untiin ang pagsisiwalat
Sa buto…
Na namimintog, lumalapad --
Kutsilyong walang talas,
Pinatuyong sinag ng araw,
Usok-at-ulang nagsabato,
Rolando S. Tinio
Garing na di pa nakakatam,
Siksik na taguan ng yabong,
Lilim, at tatal.
Huwag mithiin ang asetikong buto,
Ang putting ermitanyo,
Bago mapagdaanan ang ehersisyong karnal,
Bayaang maganap
Tamis, pait, saklap
Sa isang panlasang wagas
Huwag kainipan ang labo
Ng pisnging humuhulas.
Pagkatapos na makipagtapatan
Sa mga istasyon ng pagkalaman,
Kusang liliwanag
ang sagradong buto --
Na simbigat ng katotohanan,
Singgaan ng pangarap at kalawakan.