Di̇rek Üzeri̇ Donanimlar

T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
MEGEP
(MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ
PROJESİ)
RAYLI SİSTEMLER TEKNOLOJİSİ
DİREK ÜZERİNDEKİ DONANIMLAR
ANKARA 2008
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;
 Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı
Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında
kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim
programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik
geliştirilmiş öğrenme materyalleridir (Ders Notlarıdır).
 Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye
rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,
denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve
Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.
 Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği
kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve
yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.
 Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki
yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden
ulaşabilirler.
 Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak
dağıtılır.
 Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında
satılamaz.
İÇİNDEKİLER
AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1 ..................................................................................................... 3
1. DİREK ÜZERİNDEKİ PARÇALAR .................................................................................. 3
1.1. Montaj Karnesi.............................................................................................................. 3
1.1.1. Montaj Karnesinde Bulunması Gereken Bilgiler................................................... 3
1.1.2. Montaj Karnesindeki Sembollerin Anlamı ........................................................... 9
1.2. Direk Üzerine Montajlanacak Malzemeler ................................................................... 9
1.3. İzolatör, Borular, Montaj Tipi ve Ölçüleri .................................................................. 10
1.4. Y Halatı ve Anti Balansan Askı Pandülü Uzunluğu ................................................... 18
1.5. Dezekseman (Zikzak ) ................................................................................................ 18
UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 19
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................... 20
ÖĞRENME FAALİYETİ-2 ................................................................................................... 22
2. PORTİK SİSTEMLERİ ..................................................................................................... 22
2.1. Portik Supl Sistemler .................................................................................................. 22
2.2. Portik Rijit Sistemler................................................................................................... 23
3. ANKRAJ SİSTEMLERİ .................................................................................................... 28
3.1. Kataner Ankraj Çeşitleri ............................................................................................. 28
3.1.1. Sabit (Fiks) Ankrajlar .......................................................................................... 28
3.1.2. Ayarlı Ankrajlar................................................................................................... 29
3.2. Lentelerin Montaj Tipleri............................................................................................ 30
4. TOPRAKLAMA SİSTEMLERİ ........................................................................................ 34
4.1. Koruma Topraklaması................................................................................................. 34
4.2. Havai Hat Topraklaması ............................................................................................. 35
4.3. Topraklama Direnci Değerleri ve Ölçümü.................................................................. 36
ÖĞRENME FAALİYETİ ...................................................................................................... 40
5. GERDİRME CİHAZLARI................................................................................................. 40
5.1. Gerdirme Apereyleri ................................................................................................... 40
5.2. Makaralar ve Palanga Sistemlerinin İncelenmesi ....................................................... 41
5.2.1. Makaralar............................................................................................................. 41
5.2.2. Palangalar ............................................................................................................ 42
5.3. Gerdirme Cihaz Halatlarının X ve Y Boylarının Hesabı ............................................ 42
MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 47
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 48
KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 49
i
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
KOD 522EE0047
ALAN Raylı Sistem Teknolojisi

DAL Raylı Sistemler Elektrik Elektronik
MODÜL Direk Üzerindeki Donanımlar
Raylı sistemlerde proje okuma ve okuduğu projeye göre
MODÜLÜN TANIMI direk elemanlarının montaj uygulamasını yapabilmeyle ilgili
bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir.
SÜRE 40 / 32
Ortak alan, elektrik makineleri ve bağlantıları derslerinden
ÖN KOŞUL
başarılı olmak
Montaj karnesini inceleyerek direk donanımlarının montajını
YETERLİLİK
yapmak
Genel Amaç
Bu modül ile standartların belirlediği kurallara uygun olarak
montaj karnesi okuyabilecek direk üzerindeki donanımların
montajını yapabileceksiniz.
Amaçlar
MODÜLÜN AMACI
1. Direk üzerindeki parçaların montajını yapabileceksiniz.
2. Portik supl montajı yapabileceksiniz.
3. Ankraj sisteminin montajını yapabileceksiniz.
4. Topraklama prizlerini monte edebileceksiniz.
5. Gerdirme cihazlarının montajını yapabileceksiniz.
Ortam
Sınıf, işletme, kütüphane, ev, bilgi teknolojileri ortamı (
EĞİTİM ÖĞRETİM internet ) vb. kendi kendinize veya grupla çalışabileceğiniz
ORTAMLARI VE tüm ortamlar.
DONANIMLARI Donanım
Bilgisayar, tepegöz, projeksiyon, konuyla ilgili resim
materyal ve makine elemanları bağlantı elemanları
Modülün içinde yer alan öğrenme faaliyetlerinden sonra,
verilen ölçme araçları ile kendi kendinizi
ÖLÇME VE değerlendireceksiniz.
DEĞERLENDİRME Modül sonunda öğretmeniniz tarafından teorik ve pratik
performansınız, ölçme teknikleri kullanılarak
değerlendirilecektir.
ii
GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,
Öğrenmek üzere almış olduğunuz bu modül ile günümüzde hızla gelişen ulaşım
sektörünün bir kolu olan Raylı Sistemler alanında kataner sistemlerindeki kataner direk
elemanlarını tanıyacak ve kataner elemanlarının montajının nasıl yapıldığını öğreneceksiniz.
Raylı sistemler elektrifikasyonunun projelendirilme aşamalarından olan montaj

karnesi ve derulaj planları, direklerin toprağa sabitlenmesinden sonra kataneri taşıyacak olan
diğer elemanların teknik bilgi ve şemalarının verildiği planlardır. Yaptığınız işte çok hassas
olmanız gerektiğini unutmamalısınız. Çünkü günümüzde trenlerin hızlarının arttığı bir
ortamda yaşıyoruz. Küçük bir hatanın nelere mal olacağının bilincinde olmalısınız.
Bu modül ile montaj karnesi ve derulaj planlarını okuyabilecek ve kazandığınız

bilgileri uygulayabileceksiniz.
1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ–1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1
AMAÇ
Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; montaj karnelerinde gösterilen

parçalara ait teknik bilgileri inceleyerek öğrenecek ve bu parçaların montajını
yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA
 Bölgenizde bulunan TCDD istasyon şefliklerini ve varsa tramvay metro gibi
işletmeleri ziyaret ederek direk üzerindeki donanımların montajı konusunda
araştırmalar yapınız.
 İnternet sitelerinden kataner projesi bularak inceleyiniz.
 Topladığınız bilgi ve dokümanları rapor hâline getiriniz.
1. DİREK ÜZERİNDEKİ PARÇALAR

1.1. Montaj Karnesi
Besleme, piketaj, profil, arazi kesiti, temel, topraklama, derulaj planları hazırlanmış
kısmın kataner prensip, malzeme ve montaj planlarından yararlanılarak bu işte deneyimli
elemanlar tarafından montaj karneleri hazırlanır. Her direğe ve açıklığına ait tüm bilgiler
malzemeler, ölçüler montaj karnesine işlenmelidir.
1.1.1. Montaj Karnesinde Bulunması Gereken Bilgiler

Montaj karnesinde bulunması gereken bilgilerin bazıları aşağıdaki gibidir.
 Kurp yarı çapı ve dever
 Açıklık, pandül ve besleme tipleri
 Temel ebatları – raydan direk altına mesafe ve toprak mukavemeti
 Emplantasyon – arasman ölçüleri
 Arazi kesti ve ölçüleri
 Direğe gelen moment, tipi ve boyutu
 1/100 ölçekli montaj ve arazi planı
 Direk üzerine montajlanacak malzemeler
 İzolatör, borular, montaj tipi ve ölçüleri
 Y halatı ve antibalansan askısı uzunluğu
 Kataner ankrajı montaj ve malzeme tipleri
 Seksiyoner – fider montajı, malzemesi ve ölçüleri
 Lentelerin malzeme ve ölçüleri
 Portik supl veya portik rijit montaj tipi, malzemesi ve ölçüleri
 Topraklama montaj tipi
 Özel montaj varsa malzeme ve ölçüleri
3
Şekil 1.1: Montaj karnesi
4
Şekil 1.2: Ankrajlı çift hat montaj karnesi
5
Şekil 1.3: Seksiyoner montaj karnesi
6
Şekil 1.4: Çift hatlarda konsol hoban takımının görünüşü
7
Şekil 1.5: IRCON firmasının TCDD için yapmış olduğu Sincan – Etimesgut kataneri için
hazırlanan bir başka montaj karnesi
8
1.1.2. Montaj Karnesindeki Sembollerin Anlamı
Direk Teller
Izalatör Yol
Temel Rapel
Borular
Şekil 1.6: Montaj karnesi sembolleri
1.2. Direk Üzerine Montajlanacak Malzemeler

Direk üzerine montajlanacak malzemelerin direk üzerindeki yeri tespit edilerek direk
çapına göre kullanılacak malzeme seçilir. Konsol ayağının yeri seyir teli yüksekliğinden 20
cm aşağıdadır. Hoban bağlantı yeri konsol ayağından 180 cm yukarıda, hobanla toprak teli
müşterek montajlı değilse hobandan 20 cm aşağıda montajlanır. Fider montajları için ise
fiderle katener arası min. 200 cm olacak şekilde direk boyu ve parçalar seçilerek bağlantı
yeri tespit edilir. Ankraj bağlantılarında ise portör ve seyir teli müşterek ankrajlarda seyir teli
seviyesinden 95 cm yukarı montaj yapılır. Antişöminman ankrajı portörden 13 cm aşağıda
montajlanır.
Şekil 1.7: Hoban bağlantıları

9
Şekil 1.8: Konsol bağlantıları
Şekil 1.9: Toprak teli bağlantıları
1.3. İzolatör, Borular, Montaj Tipi ve Ölçüleri

İzolatörler konsol, hoban izolatörleri, kuvvetli veya normal izolman olarak
seçilmelidir. Deniz ve kirli fabrika yanlarında kuvvetli izolman izolatörü seçilir.
Konsol, hoban boru boyları, direk ray arası mesafe bası – çeki durumu ve
dezeksemana göre hesaplanarak bulunur. Boru çapları ise konsola gelen momente göre tespit
edilir. Boru boyu ve tipleri daha önce hesaplanarak tablolar oluşturulur, montaj karnesi
hazırlanırken bu tablolardan istifade edilir.
Örnek: Konsol, hoban, antibalansan boru tablosu
a : Konsol izolatörü dâhil tam konsol boyu

b : Konsol izolatörü başından hobanın bağlantı yerine olan mesafe
c : Hoban izolatörü dâhil tam hoban boyu
d : Konsol izolatörü başından antibalansan bağlantı yerine olan mesafe
e : Antibalansan boyu
i : Direk yüzü ray arası
f : Dezekseman
10
i f b a c d e
160 -40 234 240 172 57 129
160 40 300 330 254 72 309
200 -40 266 270 213 63 129
200 40 334 360 295 81 349
220 -40 283 300 233 68 169
220 40 351 360 315 86 369
260 -40 317 330 275 76 169
260 40 389 400 356 97 329
300 -40 351 360 315 86 209
300 40 425 430 396 108 369
340 -40 389 400 356 97 249
340 40 462 490 436 117 369
Tablo 1.1: Konsol, hoban, antibalansan boru tablosu ( birim cm’dir.)
Şekil 1.10: Basit direk montaj şeması
11
Şekil 1.11: Tek konsollu normal izolmanlı basit direk
12
Şekil 1.12: Konsol montaj tipi
13
Şekil 1.13: Ekipman ara direk çift konsollu
14
Şekil 1.14: Ankraja sapan çift konsol ve üçlü konsol montaj sistemi
15
Şekil 1.15: Dar gabarili tünel montaj sistemi
16
Şekil 1.16: Dar gabarili tünel montaj sistemi
17
1.4. Y Halatı ve Anti Balansan Askı Pandülü Uzunluğu
Y halatı TCDD tesislerinde 25 mm² örgülü bakır telden yapılır. Boyları ise hıza göre
değişmektedir. 140 km hızda Y halatı boyu 10 m; 160 km hızda 12 m; 200 km hızda ise
basıya çalışan konsolda 14 m çekide 18 m seçilmelidir.
Antibalansan askı pandülü Ø7 mm bakır telden yapılmıştır. Bazı bölgelerde yüklenici
tarafından askı pandüllerinde değişik malzemeler kullanılmıştır. Askı pandülü boyları sistem
yüksekliğine göre değişmektedir. Antibalansandan seyir teline olan mesafe 27 cm’dir. Buna
göre askı pandül boyu hesaplanıp tablolar yapılarak askı pandülleri tablodan seçilir.
1.5. Dezekseman (Zikzak )
Seyir teline sürten pantografın aşınmasının bir noktadan değil de kömürlü bölgenin
eşit oranda aşınmasını sağlamak amacıyla seyir teline pantograf eksenine göre verilen
sapmalardır. Seyir telinin düzgün asılmasını sağlamak için portöre de dezekseman uygulanır.
Aliğmanda 1950’lik pantograf kullanılacak hatlarda seyir teli yol eksenine göre sağa ve sola
sırayla + 400, -400 mm kaydırılır. 1600’lük pantograf kullanılan hatlarda ise + 200, -200
mm, hızın az olduğu kurplu yollarda 240 mm, seksiyonman bölgelerde +,- 250 mm, servis
yollarında ise max. 300 mm dezekseman uygulanabilir.
18
UYGULAMA FAALİYETİ
Direk üzerindeki parçaların montajını aşağıdaki işlemleri yaparak öğreniniz.
İşlem Basamakları Öneriler

 Montaj karnesindeki değerlere göre
parçaları tespit ediniz.  Çalışma ortamınızı belirleyiniz.
 Parçaların yerlerini direk üzerinde  Yapılacak araştırmanın kaynaklarını
belirleyiniz. belirleyiniz.
 Seyir teli ve sistem yüksekliklerini  Ölçme işlemi için gerekli malzemelerin
belirleyiniz.. tespitini yapınız.
 Parçaları değerlerine göre monte  Malzemelerin kullanım kılavuzunu
ediniz. inceleyiniz.
 Portör ve seyir teli dezeksemanlarını  Çalışmalarınızı öğretmeninizin yardımıyla
ayarlayınız.. yapınız.
 Parçaların ayarlarını yapınız.
19
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
A- ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR
Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki çoktan seçmeli

sorularını cevaplandırarak belirleyiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi montaj karnesinde bulunması gereken bilgilerden değildir?
A ) Kurp yarıçapı ve dever
B ) Açıklık, pandül ve besleme tipleri
C ) Temel ebatları
D ) Emplantasyon
E ) Ray kalınlığı
2. Hoban bağlantı yeri konsol ayağından ne kadar yukarıdadır?
A ) 55cm B ) 100cm C ) 150cm D ) 180cm E ) 185cm
3. Antibalansan askı pandülü kaç mm’lik bakır telden yapılır?
A ) Ø8 mm B ) Ø7 C ) Ø9 mm D ) Ø6 mm E ) Ø5 mm
4. Y halatı TCDD tesislerinde hangi malzemeden yapılır?
A ) 20mm² örgülü bakır tel
B ) 30mm² örgülü bakır tel
C ) 15mm² örgülü bakır tel
D ) 35mm² örgülü bakır tel
E ) 25mm² örgülü bakır tel
5. Antibalansandan seyir teline olan mesafe ne kadardır?
A ) 25cm B ) 26cm C ) 27cm D ) 28cm E ) 29cm
6. 140 km hızda Y halatı boyu ne kadardır?
A ) 16 m
B ) 18 m
C ) 14 m
D ) 12 m
E ) 10 m
7. Aliğmanda 1950’lik pantograf kullanılacak hatlarda seyir teli yol eksenine göre ne
kadar sağa ve sola kaydırılır?
A ) + 400 - 400 mm
B ) + 200 - 200 mm
C ) +.300 - 300 mm
D ) + 250 - 250 mm
E ) + 450 – 450 mm
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek
kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız
sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz.
Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geçiniz.

20
B- UYGULAMALI TEST
Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya

hatalı gördüğünüz davranışları tamamlama yoluna gidiniz.
Değerlendirme Ölçeği Evet Hayır
Çevrenizdeki raylı sistem kullanım alanlarını ziyaret ettiniz

mi?
Ziyaretinizde montaj karnesini sordunuz mu?
Yetkilinin size verdiği montaj karnesini yetkiliye sorular

sorarak incelediniz mi?
Montaj karnesi üzerindeki teknik çizimleri ve bilgileri
anlamakta zorluk çektiniz mi?
Direk üzerine montajlanacak malzemeleri incelediniz mi?
Konsol ve hoban bağlantılarını incelediniz mi?
Dar gabarili tünel montajları konusunda bilgi edindiniz mi?
Y halatı ve antibalansan bağlantılarını incelediniz mi?
Yaptığınız araştırmanın sunumunu hazırladınız mı?
Hazırladığınız sunumu sınıf ortamında gösterip tartıştınız mı?
DEĞERLENDİRME
Yaptığınız değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden

geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksiklerinizi
araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz.
Cevaplarınızın tamamı “Evet” ise bir sonraki faaliyete geçiniz.
21
AMAÇ
Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; derulaj planında gösterilen parçalara

ait teknik bilgileri inceleyerek öğrenecek ve bu parçaların montajını yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA

işletmeleri ziyaret ederek portik sistemler konusunda araştırmalar yapınız.
 İnternet sitelerinden portik rijit ve portik supl konusunda araştırmalar yapınız.
 Hazırladığınız raporu atölyede tartışınız.
2. PORTİK SİSTEMLERİ
2.1. Portik Supl Sistemler
Portik supl sistemler , maksimum süratin 120 km/h aşmadığı istasyonlarda, çok yollu
hatlarda kullanılır. Bütün yolların araya alındığı bir sistem kurularak bütün yollar
enerjilendirilir. Portik supl sistemler günümüz teknolojisinde pek az kullanılan sistemler
olmakla birlikte süratin az olduğu metro veya tramvay sistemlerinde kullanılmaktadır. İki ya
da üç halatlı sistemler olarak tasarlanmakla birlikte 6-7 yola kadar besleme yapabilmektedir.
Direkler en uçtaki yolların boşluk tarafına dikilir. Eğer yol sayısı az ise 3 yol gibi 2 halatlı
bir sistem de kurulabilir. Ama çoğunlukla 3 halatlı bir sistem kurulur. En üstteki halat
taşıyıcı halat olup katanerin meydana getirdiği yükleri taşıyan halattır. Ara halat veya üst
doğrultucu halat portör tellerinin asıldığı zincir izolatörleri tutar. Alt halat veya alt
doğrultucu halat rapel kolları vasıtasıyla seyir tellerini pantograf eksenine göre yerinde
tutmayı sağlar. Taşıyıcı halatın her iki başında izolatör bulunmakla birlikte diğer halatlarda
izolatörler yolların birbirinden izolasyonuna göre yerleştirilir. Sistem kurulması aşamasında
verilen portik montaj karnesine göre halat boyları ayarlanır. İzolatörlerin yerleri belirlenerek
yerleştirilir. Sonra iki direk arasına kaldırılarak asılır ve gerilir.
Bu sistemler yüksek hızlarda kullanılmazlar. Çünkü yaz ve kış sıcaklıklarının

değişiminde halatların sehimini kontrol etmek mümkün değildir. Sarkma fazla olacağı için
sürat yapılması durumunda pantografla tellerin iletişiminde hata olacağı için arıza
yaratacaktır.
22
Resim 2.1: Portik supl sistem
2.2. Portik Rijit Sistemler

Rijit, kuvvet ya da moment etkisi altında şekil değiştirmeyen, formunu koruyan
demektir.
Süratin fazla olduğu, sistemin arızasız olmasının son derece önemli olduğu, arıza
anında diğer yolların hat dışı kalmaması gereken yerlerde portik rijit sistemi kullanılır.
Direkler portik supl sisteminde olduğu gibi -en son- yolların boşluk olan kısımlarına dikilir.
İki türlü portik supl sistem vardır. Birincisi kafes direklerle oluşturulmuş ve her iki direği
birbirine bağlayan, direklerle aynı malzeme ve modelde olan sistemdir.
Resim 2.2: Portik rijit sistemler
23
Şekilde görüldüğü üzere iki yolu bir istasyonun besleme tipi portik rijit sistemi ile
yapılmış, yollardan birinde bir arıza olması durumunda diğer yolun bu arızadan
etkilenmemesi sağlanmıştır. Böyle bir sistemle 6 adede kadar yol beslenebilir. Her yol için
kullanılacak sistem müstakil bir direkmiş gibi düşünülür. Bu nedenle de aperey sistemleri
rahatlıkla kurularak etapların gerilmesi sağlanır. Sonucunda da tren sürati artar.
İkinci bir portik rijit sistemi vardır ki , bu sistem iki beton direk arasına kurulan
kafes direk şeklinde olan ve belirli noktalarından halatlarla bağlanan bir sistemdir.
Resim 2.3: Beton portik rijit sistem
Sistemde görüldüğü üzere direkler kendine en yakın hattın sistemini taşır, diğer yolları
ise rijit üzerine asılı dikmeler taşır. Bu tip bir sistem diğer rijit sistemine göre biraz daha
ucuzdur. Ama besleyeceği yol sayısı azdır.
Her iki sistem de proje aşamasında yol ve malzeme durumuna bağlı olarak seçilir.
Montaj şekli birbirinden farklı olmakla beraber her iki sistemin ayar olayı portik supl
sistemlere göre daha kolaydır.
Portik rijit sistemlerde kataner hattı montajı, normal direk üzerine montaj gibi
olduğundan her ayarı yapmak mümkündür. Süratin artması için yapılan her şeyi bu sistemde
de kullanabilirsiniz.
24
Derulaj planın okunmasını aşağıdaki işlemleri yaparak öğreniniz.
 Montaj karnesine uygun parçaları

belirleyiniz.
 Çalışma ortamınızı belirleyiniz.
 Yapılacak araştırmanın kaynaklarını

 Portik supl sistemini yerde monte belirleyiniz.
ediniz.
 Özel araç ve gereçlerin kullanılması
hakkında mutlaka bilgi sahibi olunuz.
 Sistemi direk üzerine monte ediniz.
25
Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki çoktan seçmeli soruları

cevaplandırarak belirleyiniz.
1. Aşağıdaki sistemlerin hangisinde portik supl kullanılmaz?

A ) Hızlı trenler B ) Tramvay C ) Metro D ) Raybüs E ) Banliyö
2. 140 km/sa. olan hızlarda hangi portik kullanılır?

A ) Rijit B ) Supl C ) Beton D ) Demir E ) Ağaç
3. Portikler kaç yola kadar kullanılır?

A)3 B)5 C )4 D)6 E)7
4. Kuvvet ya da moment etkisi altında şekil değiştirmeyen, formunu koruyan terimin ismi
nedir?
A ) Portik B ) Supl C ) Rijit D ) Kataner E ) Moment
DEĞERLENDİRME

26
B- UYGULAMALI TEST

Çevrenizdeki raylı sistem kullanım alanlarını ziyaret

ettiniz mi?
Ziyaretinizde portikleri sordunuz mu?
Potik supl sistemini incelediniz mi?
Portik rijit sitemini incelediniz mi?
İki sitem arasındaki farkları tespit ettiniz mi?
Portik supl montajı konusunda çalışma yaptınız mı?
Portik rijit montajı konusunda çalışma yaptınız mı?
DEĞERLENDİRME

geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksikliklerinizi
27
AMAÇ
Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; derulaj planında gösterilen

parçalara ait teknik bilgileri inceleyerek öğrenecek ve bu parçaların montajını
yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA

işletmeleri ziyaret ederek derulaj planı konusunda araştırmalar yapınız.
 İnternet sitelerinden piketaj konusunda araştırma yapınız.
3. ANKRAJ SİSTEMLERİ
3.1. Kataner Ankraj Çeşitleri
Ankraj, telleri direklerde sonlandırmak için kullanılan yöntemdir. Sabit ve ayarlı
olmak üzere iki çeşidi vardır.
3.1.1. Sabit (Fiks) Ankrajlar
İletkenlerin sonlandırma amacıyla direğe bir izolatör yardımıyla sabitlenmesi için

kullanılır. Sabit ankrajlar kendi aralarında beşe ayrılır.
 Portör fiks: Direğe taşıyıcı iletkenin, bir izolatör vasıtasıyla direğe

sonlandırılmasıdır.
 Seyir teli fiks: Seyir telinin bir izolatör vasıtasıyla direğe sonlandırılmasıdır.
 Portör ve seyir teli müşterek fiks ve ayarlı: Seyir teli ve taşıyıcı telin beraber
izolatör vasıtasıyla direğe sonlandırılmasıdır.
 Toprak teli ankrajı:Sadece toprak telinin izolatör vasıtasıyla direğe
sabitlenmesidir.
 Fider teli ankrajı:Besleme telinin izolatör vasıtasıyla direğe sabitlenmesidir.
28
3.1.2. Ayarlı Ankrajlar
 Portör ayarlı: Direğe taşıyıcı iletkenin bir izolatör vasıtasıyla bağlanması ve

bağlantı noktasındaki yükün ağırlıklarla dengelenmesi demektir.
 Seyir teli ayarlı: Seyir telinin bir izolatör yardımıyla, direğe ağırlıklarla
dengelenmesi demektir.
 Portör ve seyir teli müşterek fiks ve ayarlı: Seyir teli ve taşıyıcı telin beraber
izolatör vasıtasıyla direğe ağırlıklar yardımıyla dengelenmesidir.
Fiks kataner ankrajları zorunlu olmadıkça kullanılmamalıdır. Ancak hızın az olduğu

servis yollarında kullanılmalıdır. Fiks katanerlerde yaz aylarında sarkmalar fazla olup
pantografın bu noktalarda hatta takılmasına sebep olmaktadır.
Şekil 3.1: Ankraj tip resimleri

29
3.2. Lentelerin Montaj Tipleri
Kataner direklerinin tepe kuvvetinin kuvvetlendirilmesi amacıyla direklere bağlanan
halatlara denir.
Lentenin özellikleri şunlardır:
 Lente halatı olarak sıcak galvanizli, içinde lifli bölüm bulunmayan çelik halatlar
kullanılır.
 Çelik lente halatının kuramsal (teorik) kopma emniyeti 2,5'tan küçük
olmamalıdır. Ancak hesap sonucu ne olursa olsun lentenin zemin üzerinde
bulunan bölümünün kesiti 25 mm'den, zemin içinde kalan bölümünün kesiti ise
50 mm'den az olmayacaktır. Zemine giren bölüm, çapı en az 10 mm olan
yuvarlak demirden de olabilir
 Lente bağlantı parçalarında etkin kopma ya da kayma yükü, halatın maruz
kalacağı maksimum yükün 2,25 katından küçük olamaz.
 Lente halatları tekrar gerilmeyi sağlayacak düzenlerle donatılacaktır. Bu
düzenler yerden ulaşılabilecek yükseklikte bulunacaktır.
 Bağlantı parçaları çözülmeye karşı güvenlik altına alınmalıdır.
 Lenteler ancak zarar görmeyecekleri ve trafiği güçleştirmeyecek yerlerde
kullanılır.
 Lenteler bağlandıkları direkteki iletkenlerin fazlar arası anma geriliminin en az
iki katına eşit kuruda atlama ve bir katına eşit yaşta atlama gerilim değeri olan
izolatörler ile yalıtılmalıdır. İzolatörlerin mekanik dayanımı, en az lentenin
dayanımı kadar olmalıdır. İzolatörün tespit edildiği yer, üzerinden geçen
iletkenlerin yatay izdüşümlerinin açığında kalmalıdır. İzolatörün yerden
yüksekliği en az 2,40 m olmalıdır.
 Lenteler; topraklanmış veya ağaç direkli alçak gerilim hatlarının en alt
iletkenlerinin en az 50 cm. altında bağlanmış ise yalıtılmayabilir.
Lente tipleri aşağıdaki gibidir:
 Normal tekli lente (direk – lente arası 7.00 m)
 Normal çiftli lente (direk – lente arası 7.00 m)
 Yükseltilmiş tekli lente (direk – lente arası 4.00 m)
 Yükseltilmiş çiftli lente (direk – lente arası 4.00 m)
Resim 3.1:Lenteli kataner direği

30
 Montaj karnesine uygun parçaları

belirleyiniz..
 Direk üzerine ankraj parçasının yerini  Çalışma ortamınızı belirleyiniz.

tespit ediniz.
belirleyiniz.

 Temel üzerindeki parçayı monte ediniz.
 Temel ve direk arasındaki parçaları monte

edip ayarlarını yapınız.
31

1. Telleri direklerde sonlandırmak için kullanılan yöntemin ismi nedir?

A ) Portik B ) Ankraj C ) Hoban D ) Dezekseman E ) Seksiyonman
2. Aşağıdakilerden hangisi ayarlı ankrajdır?

A ) Fider teli ankrajı
B ) Toprak teli ankrajı
C ) Fider teli ankrajı
D ) Portör ayarlı
E ) Portör fiks
3. Fiks kataner ankrajlarının sakıncası aşağıdakilerden hangisidir?

A ) Yazın telin sarkması
B ) Tellerin ince olması
C ) Tel kuvvetinin az olması
D ) Direk momentinin az olması
E ) Dengeleme ağırlıklarının olmaması
4. Kataner direklerinin tepe noktasının kuvvetlendirilmesi için kullanılan halata ne denir?

A ) Portik B ) Supl C ) Lente D ) Kataner E ) Moment
DEĞERLENDİRME

32
B- UYGULAMALI TEST

Çevrenizdeki kataner direklerini incelediniz mi?
Kataner direklerindeki denge ağırlıklarının ne için

kullanıldığını öğrendiniz mi?
Çevrenizde bulunan kataner direklerindeki ankrajları
incelediniz mi?
Fiks kataner ankrajlarının sakıncalarını öğrendiniz mi?
Ankrajlar arasındaki farkları ayırt edebiliyor musunuz?
Lentelerin niçin yapıdığını öğrendiniz mi?
Lente halatlarının özelliklerini öğrendiniz mi?
DEĞERLENDİRME

geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Eksiklerinizi
33
AMAÇ
Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; topraklama prizlerini monte

edebileceksiniz.
ARAŞTIRMA

işletmeleri ziyaret ederek topraklama konusunda araştırmalar yapınız.
 İnternet sitelerinden topraklama konusunda araştırmalar yapınız.
4. TOPRAKLAMA SİSTEMLERİ
4.1. Koruma Topraklaması
Elektrik tesislerinde iyi bir topraklamanın amacı arıza anında işletme personelinin can
emniyetini sağlamak, elektrikli cihazların tahrip olmasını engellemek ve sistem toprak kat
sayısının 0.8 ve daha aşağı değerlere düşmesini sağlamaktır. İyi bir topraklama sayesinde
toprak kat sayısını 0.8 ve daha aşağı değerde tutarak yüksek gerilimle enerji nakli
tesislerinde izolasyon seviyesini, parafudr değerlerini küçülterek büyük tasarruflar sağlanır
ve bazı aşırı gerilim titreşimleri önlenir.
İşletme akım devresinde bir toprak kısa devresi veya bir toprak kaçağında arıza
noktasından toprağa yayılan akım, gerilim altında olmaması gereken tesisat kısmında ve
toprak kitlesi direncinde bir gerilim düşümü meydana getirir. Bu gerilim canlılar için
öldürücü olabilir. İzolasyon arızasında işletme akım devresinden , gerilim altında olması
istenmeyen tesisat kısmına akan akımın bir gerilim düşümü meydana getirmeden toprağa
iletilmesi ve toprak içerisinde düşük bir potansiyel meydana getirmesini temin etmek için
topraklama yapılır.
Topraklama, gerilim altında olmayan bütün tesisat kısımlarının uygun iletkenlerle yer
kitlesi içerisine yerleştirilmiş bir iletken cisme bağlanmasıdır.Bu iletkenin yer kitlesi
içerisinde yayılma direnci ne kadar küçük olursa topraklama o kadar mükemmel olur.
Canlıların emniyetini sağlamak amacı ile işletme akım devresine ait olmayan iletken
kısımların topraklanmasına “koruma topraklaması’’ denir.
 Topraklama Planlarının Hazırlanması

Elektrifikasyon tesislerinde yüksek gerilime yakın enerjisiz metal aksamların
endüksiyondan veya direk temas dolayısıyla yüksek potansiyele maruz kalabileceğinden
bunların korunması için koruma topraklaması yapılır. TCDD kataner tesislerinde bu
korumalar havai hat veya ray devreleri üzerinden topraklama prizlerine yapılmaktadır.
34
4.2. Havai Hat Topraklaması
Açık hatta ( hattı caride ) karoma topraklamaları 62,44 mm² kesitindeki Al/Ç Raven
iletkenle yapılır. Toprak iletkeni direkler üzerinden çekilerek nihayet direklerine ankrajlanır.
Direkler üzerinde bulunan tüm metal parçalar ve direk, topraklama iletkenine Ø 8 mm’lik
Alm. telle irtibatlanır. Havai hat max. 1000 m’de K3 tipi tek yaprak izolatörle izole edilir.
İzole edilmiş bu etabın ortasındaki direkten priz grubuna irtibat yapılır. TCDD tesislerinde
genellikle Ø 10 mm’lik galvanizli çelik tel ile direkten prizlere irtibat yapılmıştır.
Toprak hattı da bölge bölge birbirinden ayrılmıştır. Bu bölgeler genellikle seyir teli
değişimiyle aynı yerdedir ve birer izolatörle birbirinden ayrılmıştır.
Şekil 4.1: Ankara-Sincan arasındaki yeni hattın toprak bağlantısı

 Raylar Üzerinden Topraklama
İstasyon içlerinde koruma topraklamaları sinyalizasyonun bilgi taşımadığı raylar

vasıtasıyla direkten raya irtibat yapılır. Raylar ise max. 250 m’de priz gruplarına irtibatlanır.
Bu topraklama Ø 10mm çapında galvanizli çelikten yapılmaktadır.
Şekil 4.2: Toprak teli olmayan direkler yere yakın bir noktadan raya bağlanmıştır
35
Şekil 4.3: Raylardan yapılan topraklama
4.3. Topraklama Direnci Değerleri ve Ölçümü

Kataner tesislerinde enerjisiz bütün parçaların topraklanması gerekmektedir. Direkler
üzerinde bulunan parçalar direğin arkasından geçen toprak teline sabitlenir. Toprak telide her
1000 m’de bir topraklama iniş iletkeni ve topraklama prizleri sayesinde üzerinde oluşacak
gerilim ve akımları toprağa iletir. Bu topraklama çeşidi 3 adet 3.25 m uzunluğunda galvaniz
ve ucu sivriltilmiş boruyla yapılır. Topraklama kazıkları çakıldıktan sonra toprak direnci
ölçülür. Bu direnç eğer 10 ohm’un altında değilse aynı kazıklardan belitilen toprak direncine
düşülene kadar çakılır. Topraklama çubukları ile topraklama iniş iletkeni çok sıkı bir şekilde
birbiri ile irtibatlandırılır. İrtibat noktalarının oksitlemesinin engellenmesi gerekmektedir.
36
Direkler üzerindeki parçaların montajını, aşağıdaki işlemleri yaparak öğreniniz

parçaları tespit ediniz.
 Parçaların yerlerini direk üzerinde

belirleyiniz.
 Seyir teli ve sistem yüksekliklerini  Çalışma ortamınızı belirleyiniz.

belirleyiniz.
belirleyiniz.

 Parçaları değerlerine göre monte ediniz.
 Portör ve seyir teli dezeksemanlarını

ayarlayınız.
 Parçaların ayarlarını yapınız.
37
A-OBJEKTİF SORULARI

1. Canlıların emniyetini sağlamak amacı ile işletme akım devresine ait olmayan
iletken kısımların topraklanmasına ………………………….denir.
2. TCDD kataner tesislerinde bu korumalar havai hat veya ray devreleri üzerinden
………………………………yapılmaktadır.
3. Toprak iletkeni direkler üzerinden çekilerek ………………………..ankrajlanır.
4. Bu topraklama Ø 10mm çapında …………………………….yapılmaktadır.
5. Direkler üzerinde bulunan parçalar direğin arkasından geçen ……………….
sabitlenir.
DEĞERLENDİRME

38
B- UYGULAMALI TEST


Çevrenizdeki raylı sistem topraklama sitemlerini
incelediniz mi?
Topraklamanın önemini araştırdınız mı?
Koruma topraklamasının niçin yapıldığını öğrendiniz

mi?
Topraklama planlarını incelediniz mi?
Havai hat topraklamasını incelediniz mi?
Raylar üzerinden topraklama şeklini incelediniz mi?
Topraklama direnci değerini ölçtünüz mü?
DEĞERLENDİRME

39
AMAÇ
Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; gerdirme cihazlarının montajını

yapabileceksiniz.
ARAŞTIRMA

işletmeleri ziyaret ederek gerdirme cihazları ve montajı konusunda araştırmalar
yapınız.
 İnternet sitelerinden gerdirme cihazları konusunda araştırmalar yapınız.
5. GERDİRME CİHAZLARI
5.1. Gerdirme Apereyleri
İki ankraj arasında kalan ve birbirini takip eden bölümler poz bölgelerini meydana
getirir. Bölge sonlarında iletkenler doğrudan doğruya sabit bir noktaya ankre edilebildikleri
gibi gergi cihazıyla da ankre edilebilirler.
Bu cihazı koymaktan amaç kendisine bağlı iletken ve iletkenlerin mekanik gerilmesini
değişmez bir değerde tutmayı sağlamaktır. Gerdirme teçhizatı araları, esas olarak 1300
m’dir. İki ankraj arası mesafe 650 m’den az veya buna eşit ise iletkenlerin yalnız bir ucuna
otomatik gerdirme apereyi takılır.
Şekil 5.1: Gerdirme apareyleri sembolleri

Bitişik iki bölgenin iletkenleri aksi yönde yer değiştirir. Bu karşılıklı yer değiştirmeleri
zorlamak için her katanerin diğerinden bağımsız olması gerekmektedir.
40
5.2. Makaralar ve Palanga Sistemlerinin İncelenmesi
5.2.1. Makaralar
Sabit bir eksen etrafında dönebilen cisimlerdir. Üç farklı makara türü vardır.
Sabit makaralar: Bir yere sabitleştirilmiş makaralardır.Yalnız dönme hareketi

yaparlar.Bu makaralarda kuvvetten ve yoldan kazanç yoktur.Kuvvet yönü ve doğrultusunu
değiştirerek, iş yapma kolaylığı sağlar.
Kuvvetin yaptığı iş=Yükün yaptığı iş
Sekil 5.2: Sabit makaralar
Hareketli makaralar: Dönme eksenine bağlanan yükle birlikte hareket eden

makaralardır. Bu makaralarda kuvvetten kazanç vardır.Yoldan ise kaybedilir.
Şekil 5.3: Hareketli makaralar
41
5.2.2. Palangalar
Sabit ve hareketli makaralardan oluşan makaralar sistemidir. palangalarda kuvvetten

kazanç sağlanır. Bu kazanç palangaları oluşturan hareketli makaralardan geçen ip sayısına
bağlıdır.
Kuvvet=Yük:hareketli makaralardaki ip sayısı
Şekil 5.4: Palangalar
5.3. Gerdirme Cihaz Halatlarının X ve Y Boylarının Hesabı
Kataner telleri ankraj noktasına (hat regülerize ise)bir gerdirme apereyi ile bağlanır.
Gerdirme apereyinin ucuna da hattın germe kuvvetini karşılayacak bir kütle asılır. Bu
kütlenin ağırlığı takılan cihazın karşılama oranına eşittir. Örnek olarak verilirse 2000 kg
germe kuvvetiyle gerilmiş bir kataner hattının 1/5 oranı olan bir makaralı sistemle
karşılanması sonucu kütlenin ağırlığı 400 kg’dır. Kataner hattı çeşitli sıcaklıklarda gerilme
ve fleş yapma sonucu ya kopabilir ya da sarkabilir. Bunu önlemek için karşılama ağırlığı ve
gerdirme teçhizatı konarak hattın her türlü hareketi kolaylaştırılır. Şekilde görüldüğü üzere
karşılama ağırlığının yere olan mesafesine Y , gerdirme cihazının ekseninin kataner bağlantı
noktasına uzaklığına X denir.
42
Şekil 5.5: Tel gergi cihazı
Hesaplama yönteminden de görüleceği üzere orta noktasında antişöminman bölge olan

hatlarda L uzunluğu mesafesinin yarısı alınır. Formüllerde görülen 17 x 10-6 bakırın lineer
uzama kat sayısı, q ise ortam sıcaklığıdır. Sıcaklık artışı maksimum 600C olarak
düşünüldüğünde X değeri 85 cm, Y değeri ise sıfır olur.
43

gerdirme teçhizatı parçalarını tespit
ediniz.
 Makara sisteminin montajını yerde  Çalışma ortamınızı belirleyiniz.

yapınız.
belirleyiniz.

 Hazırlanan makara sistemini ve hakkında mutlaka bilgi sahibi olunuz.
ağırlıkları direk üzerine monte ediniz.
 Portör ve seyir telini gerdirme teçhizatına

bağlayarak, sistemin ayarını yapınız.
44
Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki çoktan seçmeli

sorularını cevaplandırarak belirleyiniz.
1. Tel gerdirme teçhizatları arası, esas mesafe olarak kaç metredir?
A ) 650 m B ) 1300 m C ) 1000 m D ) 750 m E ) 1500 m
2. Bir yere sabitleştirilmiş makaralara ne denir?
A ) Sabit B ) Hareketli C ) Palanga D ) Dönen E ) Üç makaralı
3. Gerdirme cihazının ekseninin kataner bağlantı noktasına uzaklığına ne denir?
A)Z B)L C )X D)Y E)U
4. Ortam sıcaklığı hangi harfle gösterilir?
A)L B)X C)Y D)t E )q
5. 1000 kg germe kuvvetiyle gerilmiş bir kataner hattının 1/4 oranı olan bir makaralı
sistemle karşılanması sonucu kütlenin ağırlığı kaç kg olur?
A ) 400 kg
B ) 250 kg.
C ) 100 kg.
D ) 300 kg.
E ) Palangalarda harcanan kuvveti artırmak gerekir.
DEĞERLENDİRME

45
B- UYGULAMALI TEST

Kataner sistemi bulunan yerlerdeki gerdirme cihazı

gereçlerini incelediniz mi?
Makara sistemleri hakkında bilgi edindiniz mi?
Gerdirmede kullanılan ağırlıkların önemi hakkında bilgi

edindiniz mi?
Gerekli olan ağırlık miktarının ayarlamasını öğrendiniz

mi?
Gerdirme apereyi sembollerini öğrendiniz mi?
DEĞERLENDİRME

araştırarak ya da öğretmeninizden yardım alarak tamamlayabilirsiniz
46
MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
mmm
Montaj karnesindeki değerlere göre parçaları tespit edebildiniz
mi?
Parçaların yerlerini direk üzerinde belirleyebildiniz mi?
Seyir teli ve sistem yüksekliklerini belirleyebildiniz mi?
Parçaları değerlerine göre monte edebildiniz mi?
Portör ve seyir teli dezeksemanlarını ayarlayabildiniz mi?
Parçaların ayarlarını yapabildiniz mi?
Montaj karnesine uygun parçaları belirleyebildiniz mi?
Portik supl sistemini yerde monte edebildiniz mi?
Sistemi direk üzerine monte edebildiniz mi?
Montaj karnesine uygun parçaları belirleyebildiniz mi?
Direk üzerine ankraj parçasının yerini tespit edebildiniz mi?
Temel üzerindeki parçayı monte edebildiniz mi?
Temel ve direk arasındaki parçaları monte edip ayarlarını
yapabildiniz mi?
Piketaj planına bakarak topraklama yapılacak yeri tespit
edebildiniz mi?
Topraklama iniş bağlantılarını yapabildiniz mi?
Topraklama prizlerini uygun yere monte edebildiniz mi?
İniş bağlantılarını prizlere bağlayabildiniz mi?
Montaj karnesindeki değerlere göre gerdirme teçhizatı
parçalarını tespit edebildiniz mi?
Makara sisteminin montajını yerde yapabildiniz mi?
Hazırlanan makara sistemini ve ağırlıkları direk üzerine monte
edebildiniz mi?
Portör ve seyir telini gerdirme teçhizatına bağlayarak, sisteminin
ayarını yapabildiniz mi?
DEĞERLENDİRME
Modülü tamamladınız, tebrik ederiz. Modüldeki yeterliği kazanıp kazanmadığınızı

ölçmek için öğretmeniniz size çeşitli ölçme araçları uygulayacaktır. Öğretmeninizle iletişime
geçiniz.
47
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ -1’İN CEVAP ANAHTARI
1 E
2 D
3 B
4 E
5 C
6 E
7 A
ÖĞRENME FAALİYETİ -2’NİN CEVAP ANAHTARI
1 A
2 A
3 D
4 C
ÖĞRENME FAALİYETİ -3’ÜN CEVAP ANAHTARI
1 B
2 D
3 A
4 C
ÖĞRENME FAALİYETİ -4’ÜN CEVAP ANAHTARI
1 koruma topraklaması
2 topraklama prizlerine
3 nihayet direklerine
4 galvanizli çelikten
5 toprak teline
ÖĞRENME FAALİYETİ -5’İN CEVAP ANAHTARI
1 B
2 A
3 C
4 E
5 B
48
KAYNAKÇA
KAYN
AKÇA
 TCDD Genel Müdürlüğü Eğitim Dairesi öğretmenlerinin hazırlamış
oldukları ders notları
 TCDD Genel Müdürlüğü Eğitim Dairesi tanıtım içerikli yayınları
 TCDD Genel Müdürlüğü Eğitim Dairesi slayt ve seminer ders notları
 http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/20599.html direk lenteleri
 BERBER Metin, Yayımlanmamış Ders Notları
49

Di̇rek Üzeri̇ Donanimlar

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Di̇rek Üzeri̇ Donanimlar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

RAYLI SİSTEMLER TEKNOLOJİSİ

DİREK ÜZERİNDEKİ DONANIMLAR

ALAN Raylı Sistem Teknolojisi

Raylı sistemler elektrifikasyonunun projelendirilme aşamalarından olan montaj

Bu modül ile montaj karnesi ve derulaj planlarını okuyabilecek ve kazandığınız

Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; montaj karnelerinde gösterilen

1. DİREK ÜZERİNDEKİ PARÇALAR

1.1.1. Montaj Karnesinde Bulunması Gereken Bilgiler

Şekil 1.6: Montaj karnesi sembolleri

1.2. Direk Üzerine Montajlanacak Malzemeler

Şekil 1.7: Hoban bağlantıları

Şekil 1.9: Toprak teli bağlantıları

1.3. İzolatör, Borular, Montaj Tipi ve Ölçüleri

Örnek: Konsol, hoban, antibalansan boru tablosu

a : Konsol izolatörü dâhil tam konsol boyu

Tablo 1.1: Konsol, hoban, antibalansan boru tablosu ( birim cm’dir.)

Şekil 1.10: Basit direk montaj şeması

1.5. Dezekseman (Zikzak )

İşlem Basamakları Öneriler

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki çoktan seçmeli

Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz uygulamalı teste geçiniz.

Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya

Değerlendirme Ölçeği Evet Hayır

Çevrenizdeki raylı sistem kullanım alanlarını ziyaret ettiniz

Ziyaretinizde montaj karnesini sordunuz mu?

Yetkilinin size verdiği montaj karnesini yetkiliye sorular

Direk üzerine montajlanacak malzemeleri incelediniz mi?

Konsol ve hoban bağlantılarını incelediniz mi?

Dar gabarili tünel montajları konusunda bilgi edindiniz mi?

Y halatı ve antibalansan bağlantılarını incelediniz mi?

Yaptığınız araştırmanın sunumunu hazırladınız mı?

Hazırladığınız sunumu sınıf ortamında gösterip tartıştınız mı?

Yaptığınız değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden

Cevaplarınızın tamamı “Evet” ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; derulaj planında gösterilen parçalara

 Bölgenizde bulunan TCDD istasyon şefliklerini ve varsa tramvay metro gibi

Bu sistemler yüksek hızlarda kullanılmazlar. Çünkü yaz ve kış sıcaklıklarının

2.2. Portik Rijit Sistemler

Resim 2.2: Portik rijit sistemler

Resim 2.3: Beton portik rijit sistem

İşlem Basamakları Öneriler

 Montaj karnesine uygun parçaları

 Çalışma ortamınızı belirleyiniz.

 Yapılacak araştırmanın kaynaklarını

 Sistemi direk üzerine monte ediniz.

Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki çoktan seçmeli soruları

1. Aşağıdaki sistemlerin hangisinde portik supl kullanılmaz?

2. 140 km/sa. olan hızlarda hangi portik kullanılır?

3. Portikler kaç yola kadar kullanılır?

Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek

Yaptığınız uygulamayı aşağıdaki kontrol listesine göre değerlendirerek, eksik veya

Değerlendirme Ölçeği Evet Hayır

Çevrenizdeki raylı sistem kullanım alanlarını ziyaret

Ziyaretinizde portikleri sordunuz mu?

Potik supl sistemini incelediniz mi?

Portik rijit sitemini incelediniz mi?

İki sitem arasındaki farkları tespit ettiniz mi?

Portik supl montajı konusunda çalışma yaptınız mı?

Portik rijit montajı konusunda çalışma yaptınız mı?

Yaptığınız değerlendirme sonunda “Hayır” şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden

Bu faaliyet sonunda gerekli ortam sağlandığında; derulaj planında gösterilen