Herakles.

Helene kadın olarak neyse, Herakles de erkek olarak odur, yani Yunan ve
Latin mythos yazarlarını sonsuzca esinleyen efsanelik bir kişi.

Herakles Ve 12 Görevi

Ne var ki Grek boylarının ve özellikle Dor'ların kahramanlık görüş ve anlayışlarını

kişiliğinde toplayan Herakles bir çeşit ulusal kahraman olmuştur. İnsanın doğaya karşı
yenilmez saldırma ve dayanma gücünü simgeler. Yaptığı işler hep iyiye dönüktür,
doğanın insanın başına saldığı afet ve musibetleri yok etmekle insanlığa sonsuz iyiliği
dokunur. Oysa kendisi trajik bir kişidir: Kahraman olmayı kendi seçmemiştir, tanrı vergisi
kuvvetinden de zevk duymaz, tersine onu dizgine vuramadığı için, istemeyerek suç
işler ve dengeyi bir türlü bulamayıp kendinden geçer, çıldıracak gibi olur. Herakles'e
bütün işleri, kahramanlıkları zorla yaptırılır, Herakles köledir, insafsız bir efendinin
buyruğunda ömrü boyunca çalışmak onun kara kaderidir. İlk doğduğu günden beri peşini
bırakmayan Hera'nın kin ve öfkesi son demine kadar da rahata kavuşturmaz onu. Tam
işleri bitmişken korkunç bir yanlışlık yüzünden cayır cayır yanar ve ölür. Ama böylece
büsbütün arınıp ölümsüzlüğe kavuşur.
ADI. Asıl adı Alkides, yani dedesi Alkaios'tan gelme bir soyadıdır. Sonra Pythia kahini
adını değiştirir, Herakles kor. Herakles adının "Hera'nın ünü" anlamına geldiğini İleri
sürerlerse de "heros" yani kahraman sözcüğü ile ilişkisi daha akla yakındır.
SOYU. Herakles'in anası Alkmene de, öiümlü babası Amphitryon da Perseus'la
Andromeda soyundandırlar (Tab. 13). Zeus, Alkmene'nin atası Danae ile birleştiği
gibi, Alkmene'yi de aldatarak elde eder. Aynı gece Alkmene Herakles ve İphikles'e gebe
kalır (Alkmene, Amphitryon).
HAYATI. Alkmene gebe kalır kalmaz tanrıça Hera ona karşı korkunç bir kıskançlık
beslemeye başlar. Zeus'a söz verdirir ki Perseus soyundan ilk doğacak çocuk, insanlar
üzerinde büyük bir egemenlik kuracaktır. O sırada Sthenelos'un karısı yedi aylık
gebeydi, Hera kızı ebe tanrıça Eileithyia'ya onu yedi aylıkken hemen doğurtur ve
Alkmene'nin doğumunu geciktirir. Böylece Perseus soyundan ilk doğan erkek
Herakles değil, Eurystheus olur (Eurystheus).Hera Herakles'in elinden haklarını almakla
kalmaz, sekiz aylık olup ikizi İphikles'le birlikte beşiğinde yattığı bir gün iki kocaman
yılan gönderir çocukları boğmak için. Iphikles avaz avaz bağırdığı halde, Herakles
yılanlara sarılır ve her elinde bir yılanı boğazından sıkıp boğar.Herakles üstün bir
eğitim görür: Amphitryon ona araba kullanmasını, Eurytos ok atmasını, Linos da güzel
saz çalmasını öğretirler.
Delikanlılık çağına gelince boyu boşu ve gücü olağanüstüdür. On sekiz yaşında
Amphitryon'un sürülerini beklerken, babasının ve kral Thespios'un ülkesinde korku
salan Kithairon aslanını öldürür. Thespios da karşılık olarak elli kızıyla yatmasını sağlar
yiğide. Ne var ki avdan her gece yorgun argın dönen yiğit yatağına giren kızların hep
başka olduğunu anlamamış. Bu kızlardan elli tane oğlu olmuş (Thespios).
Bundan sonra Thebai'lileri haraca kesen Orkhomenos kralı Erginos'la dövüşüp onu
öldürmüş. Thebai kralı Kreon ödül olarak kızı Megara'yı vermiş yiğide. Bu kadından da
epey çocuğu olmuş Herakles'in, ama günün birinde Hera yiğidin cinnet getirmesini
sağlamış, kendi çocuklarını bir bir öldürmüş. Yiğit kendine gelince, Thespios'un yanına
sığınmış ve kendini bu suçlarından arındırmış, ama Hera bununla da yetinmemiş,
Apollon kâhini Pyllıi.ı aracılığıyla yiğidin gidip Eurystheus'un hizmetine girmesini
bildirmiş. Suçlarının kefareti olacak bu on iki yıllık hizmeti başarıyla sona erdirirse,
ölümsüzlüğe kavuşacakmış.

HERAKLES'İN ON İKİ İŞİ. Aşağıda sayacağımız işleri Herakles yalnız kollarının gücü ve
silah olarak elinden hiç ayırmadığı topuzuyla başarmıştır:

Nemea aslanı. Typhon'la Ekhidna canavarlarından doğma bu aslan Yunanistan'da

Nemea bölgesini kasıp kavuruyormuş; yiğit onu okları ve topuzuyla alt edemeyince,
kolları arasına almış ve elleriyle boğmuş. Bin zorla yüzdüğü postunu da kendine zırh
etmiş.

Lerna ejderi. Dokuz kafalı bir yılan olan "hydra" adlı ejderi Hera Argos bölgesindeki Lerna bataklığına
salmıştı. Herakles zehir saçan kafalarını bir bir koparmış ve ölümsüz olan kafasını da kocaman bir kayanın
altına gömmüş.

Erymanthos yaban domuzu. Arkadia'nın Erymanthos dağında korkunç bir yaban domuzu varmış, Eurystheus
bu hayvanın kendisine diri olarak getirilmesini buyurmuş. Herakles de aylarca izlemiş canavarı; o sırada
da dağdaki at adam Pholos'un konuğu olmuş. Bir gün at adamlarla tartışmaya girip birçoklarını öldürmüş.
Sonra yaban domuzunun peşine düşüp onu bir ağ içinde yakalamış. Eurystheus hayvanı görünce
korkusundan bir fıçının içine saklanmış.

Kyreneia geyiği. Altın boynuzlu, tunç ayaklı bu geyik Apollon'la Artemis'in koruduğu sihirli bir hayvanmış.
Herakles onu tam bir yıl kovalamış, sonunda okla yaralayarak onu yakalamış ve omuzlarına yüklenerek
götürmüş, Eurystheus'a vermiş.

Stymphalos gölünün kuşları. Gene Arkadia'da Stymphalos gölünün üstünde gagalarıyla pençeleri tunçtan,
insan etiyle beslenen korkunç kartallar varmış; Athena tanrıça Herakles'e bu kuşları ürkütmek için ziller
vermiş, Herakles de oklarıyla canavarları öldürmeyi başarmış.

Augias'm ahırları. Elis kralı Augias'ın ahırları dağ gibi üst üste yığılan gübreden kullanılmaz olmuş ve
gübresiz kalan toprağı da bet bereketini yitirmişti. Eurystheus yiğidi küçük düşürmek için bu ağılları
temizlemesini buyurmuş. Herakles de Alpheios'la Peneios ırmaklarının yataklarını değiştirerek sularını oradan
geçirip temizlemiş ortalığı. Ama bu iş için sürülerinin onda birini vereceğini söyleyen Augias sözünde
durmamış, Herakles de kralı oğullarıyla birlikte öldürmüş.
Girit boğası. Girit kralı Minos bir beyaz boğasını Poseidon'a kurban etmek istememişti, tanrı da öç almak için
bocayı kudurtmuştu. Hayvan Girit ekinlerini yok ediyor, ülkeyi açlıkla karşı karşıya bırakıyordu. Herakles bu
azgın boğayı boynuzlarından yakalayıp Yunanistan'a götürmeyi başarmış. Orada boğa serbest bırakıldıktan
sonra Marathon kapılarında Theseus'un eline geçmiş.

Diomedes'in atları. Trakya kralı Diomedes'in insan eti yiyen atları varmış. Herakles Diomedes'le
çarpışır, onu öldürüp ölüsünü atlarına yedirir. Sonra da ehlileşen hayvanları Mykenai'ye getirir, ya da başka
bir anlatıma göre Olympos dağında vahşi hayvanlara parçalatır.

Amazon'lar kraliçesi Hlppotyte. Eurystheus'un kızı Admete, yiğitten Amazon'lar kraliçesi Hippolyte'nin
büyülü kemerini ister. Ares'in Hippolyte'ye armağanı olan bu kemeri almak için Herakles Amazon'lar
kraliçesini öldürmek zorunda kalır. Dönüşte yiğit Troya'ya uğrar, Laomedon'un kızı Hesione'yi deniz
canavarının elinden kurtarır, ama Laomedon söz verdiği atları teslim etmeyince, yiğit öç alacağını
söyleyerek Troya'dan ayrılır (Laomedon, Hesione).

Gervoneus'un sürüleri. Dünyanın batı ucunda, Okeanos ırmağının bir adasında Geryoneus büyük sığır
sürülerini otlatmaktaydı. Herakles oralara kadar gelir, Cebelüttarık boğazını geçer ve anı olarak geçit yerine
iki sütun diker (Cebelüttarık boğazına Yunanlılar Herakles sütunları derlerdi). Herakles Okeanos ırmağını
geçmekte güçlük çeker, Libya çölünü geçerken Helios'a fazla sıcaktan ötürü kızdığı için tanrıyı oklarıyla
tehdit eder, Güneş de ona Okeanos'u geçmek için altın sandalını verir. Yiğit böylece dev Geryoneus'u,
sürülerin bekçilerini öldürür ve sığırlan alıp götürür. Galya, İtalya ve Trakya yoluyla Yunanistan'a döner ve
sürüleri Eurystheus'a verir (Geryoneus.)

Batı kızlarının altın elmaları. Hera'nın Zeus'la evlenirken düğün hediyesi olarak aldığı bu büyülü
meyveleri Batı kızlarının bahçesinde nympha'lar ve bir ejder korumaktaydı. Herakles Nereus'tan izlemesi
gereken yolu öğrendikten sonra, Batı kızlarının bahçesini bulur, orada dünyayı omuzlarında taşıyan Atlas'ı bir
süre bu yükünden kurtarır ve elmaları almaya gönderir. Dev altın elmaları getirir, ama dünyanın yükünü bir
daha omuzlarına almayı istemez. Herakles onu aldatarak kaçar ve elmaları Athena'ya adar.

Kerberos'un ölüler ülkesinden kaçırılması. Herakles'in başardığı en zor iş budur. Hermes ve Athena'nın
yardımıyla, hiçbir ölümlünün geri gelmediği yeraltı ülkesine iner, orada bağlı bulunan Theseus'u kurtarır ve
Kerberos köpeğini alıp yeryüzüne kaçırır. Eurystheus bu azmanı görünce ödü kopar, yiğit de köpeği Hades'e
geri götürüp bırakır.

Bunlar Herakles'in başlıca on iki işidir, ama başarıları bununla bitmez, çilesi de tüken
mez. Thebai'ye dönüşünde birinci karışı Megara'yı arkadaşı Ioalos'a verir, sonra kral
Eurytos'un düzenlediği bir ok yarışmasını kazanır, ama kral bu yarışmanın ödülü olan
kızı İole'yi ona vermez. Herakles öfkeye kapılarak Eurytos'un oğlu İphitos'u öldürür.
Bu suçtan arınmak için Lydia kraliçesi Omphale'nin hizmetine girer: Bu kadın
Herakles'i köle haline getirir, kadın kılığına sokup yün eğirmesini sağlar. Ne var ki
bu sırada yiğit Kalydon avına ve Argonautlar seferine de katılabilir. Omphae'den
kurtulunca Troya'ya gidip Laomedon'u öldürür. Olympos tanrılarının devlere karşı
savaşlarına katılır, Augias'tan öcünü alır, onu arındırmak istemeyen kral Neleus'a
karşı savaşır, Sparta'ya karşı bir saldırıya girişir vb. Sonra Kalydon'a gidip Deianeira ile
evlenir, ama önce talibi ırmak tanrı Akheloos'Ia dövüşmek zorunda kalır. Kaynatası
Oineus'un şarap sunucusu Eunomos'u kaza ile öldürdükten sonra, gene sürgüne gitmek
durumuna düşer, giderken karısı Deianeira at adam Nessos'un saldırısına uğrar. Yiğit
oklarıyla onu yaralayınca Nessos öl meden Deianeira'ya büyülü bir iksir verir
Trakhis'e yerleşen Herakles Eurytos ve oğullarını öldürmekle sözünde dıurmayankralı
cezalandırmış olur, kızı lole'yi de alır. O sırada Deianeira'dan yeni bir gömlek ister.
Kıskançlık içinde kıvranan Deianeira da ona Nessos'un kanına bulanmış iksirle
ıslattığı gömleği gönderir. Yiğit gömleği sırtına geçirir geçirmez korkunç acılarla
yanmaya başlar, Deianeira haberi alınca kendini asar, oğlu Hyllos babasının son
buyruklarına uyarak yiğidi Oita dağının tepesinde kurulmuş bir odun yığınında yakar.
Zeus'un oğlu Herakles'i kaçırıp Olympos'a götürdüğü ve Hebe ile evlendirip ölümsüzlüğe
kavuşturduğu anlatılır.

Fizik ve moral gücün, kahramanlığın simgesi olan Herakles hem kahraman, hem de
tanrı olarak tapım görmüştür. Çok içen, çok yiyen canlı ve iyi kalpli bir dev olarak
tanımlanan Herakles Greklerin gözünde kötüleri, sözünde durmayanları cezalandıran,
insanın başına gelen afet ve belaları alt edip yenen yiğitlik ve yüreklilik simgesidir.
Heraklesogulları denilen dölleriyle bütün Peloponez'e egemen olmuş, böylece
Yunanistan yarımadasının atası sayılmıştır.Herakles'in adı hemen her destan ve şiirde
geçerse de, kişiliğini ozanlardan çok tragedya yazarları işlemiştir. Bütün öykülerini
buraya almamıza olanak bulunmayan Herakles'in rol oynadığı bütün olaylar, adları
başka maddelerde geçen kişilerle ilgili olarak anlatılmıştır.