Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng

Xanh

CHÆÅNG III
SINH HOÜC VAÌ KYÎ THUÁÛT SAÍN XUÁÚT GIÄÚNG
TÄM CAÌNG XANH

I. ÂÀÛC ÂIÃØM SINH HOÜC SINH SAÍN CUÍA TÄM CAÌNG XANH

I.1. Vë trê phán loaûi:

Ngaình: Arthropoda
Låïp: Crustacea
Låïp phuû: Malacostraca
Bäü: Decapoda
Hoü: Palaemonidae
Giäúng: Macrobrachium Bate, 1868
Loaìi: Macrobrachium rosenbergii (de Man, 1879)

I.2. Phán bäú täm caìng xanh

Trong tæû nhiãn, täm caìng xanh phán bäú räüng åí caïc vuìng næåïc ngoüt vaì
låü trãn thãú giåïi vaì táûp trung åí khu hãû ÁÚn Âäü Dæång vaì Táy Nam Thaïi Bçnh
Dæång. ÅÍ Viãût nam, täm caìng xanh phán bäú chuí yãúu caïc tènh Nam bäü, âàûc biãût
laì caïc vuìng næåïc ngoüt Âäöng Bàòng Säng Cæíu Long. Tuy nhiãn, nhæîng vuìng
nhiãùm màûn ven biãøn váùn coï thãø bàõt gàûp täm phán bäú.

I.3. Voìng âåìi cuía täm caìng xanh

Voìng âåìi cuía täm caìng xanh coï 4 giai âoaûn roî raìng laì træïng, áúu truìng,
háûu áúu truìng vaì täm træíng thaình. Täm caìng xanh træåíng thaình säúng chuí yãúu åí
næåïc ngoüt. Khi thaình thuûc, täm bàõt càûp, âeí træïng vaì coï xu hæåïng di cæ ra
vuìng cæía säng næåïc låü (6-18%o) âãø nåí. ÁÚu truìng nåí ra säúng phuì du vaì traíi
qua 11 láön biãún thaïi âãø tråí thaình háûu áúu truìng. Luïc naìy täm coï xu hæåïng
tiãún vaìo vuìng næåïc ngoüt vaì låïn lãn. Khi træåíng thaình chuïng bàõt âáöu sinh saín
vaì di cæ ra vuìng næåïc låü.

45
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

1. Træïng 2. ÁÚu truìng 3. Postlarva 4. Træåíng thaình

Hçnh 13. Voìng âåìi cuía Täm caìng xanh

I.4. Phán biãût giåïi tênh

Coï thãø phán biãût täm âæûc vaì caïi dãù daìng thäng qua hçnh daûng bãn ngoaìi
cuía chuïng. Täm âæûc coï kêch cåî låïn hån täm caïi, âáöu ngæûc to hån vaì khoang
buûng heûp hån. Âäi caìng thæï hai to, daìi vaì thä. ÅÍ con âæûc coìn coï nhaïnh phuû
âæûc moüc kãú nhaïnh trong cuía chán buûng thæï hai. Nhaïnh phuû âæûc bàõt âáöu
xuáút hiãûn åí giai âoaûn áúu niãn khi täm âaût kêch cåî 30mm vaì hoaìn chènh khi täm
âaût 70mm. Ngoaìi ra, åí giæîa màût buûng cuía âäút buûng thæï nháút coìn coï âiãøm
cæïng.

Täm caïi thæåìng coï kêch cåî nhoí hån täm âæûc, coï pháön âáöu ngæûc nhoí vaì
âäi caìng thon. Täm coï 3 táúm buûng âáöu tiãn räüng vaì daìi taûo thaình khoang buûng
räüng laìm buäöng áúp træïng. Quaï trçnh nåí räüng cuía caïc táúm buûng naìy bàõt âáöu
khi täm âaût chiãöu daìi täøng cäüng 95mm. Läù sinh duûc cuía con caïi nàòm åí gäúc
cuía chán ngæûc 3. Trãn caïc chán buûng cuía täm caïi coï nhiãöu läng tå coï taïc duûng
giuïp træïng baïm vaìo trong quaï trçnh âeí vaì áúp træïng.

46
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

Cå quan sinh duûc trong cuía con âæûc gäöm mäüt âäi tinh saìo, mäüt âäi äúng
dáùn tinh vaì âáöu muït. Âäi tinh saìo ngoàòn ngoeìo nàòm giæîa læng cuía carapace
âæåüc näúi våïi äúng dáùn tinh chaûy tæì træåïc tim doüc sang hai bãn viãöng sau cuía
carapace vaì âäø vaìo âáöu muït nàòm åí âäút coxa cuía chán ngæûc 5. Tuïi tinh hçnh
thaình trong quaï trçnh phoïng tinh. Tuïi tinh chæïa khäúi tinh truìng khäng di âäüng.

Åí con caïi, buäöng træïng nàòm trãn màût læng cuía pháön âáöu ngæûc, giæîa
daûy daìy vaì gan tuûy. Khi buäöng træïng thaình thuûc seî coï maìu vaìng, traíi daìi tæì
sau màõt âãún âäút âáöu cuía pháön buûng. ÄÚng dáùn træïng näúi tæì buäöng træïng åí
træåïc tim chaûy doüc hai bãn vãö phêa buûng âäø vãö tuïi chæïa tinh åí âäút gäúc cuía
chán ngæûc thæï ba.

47
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

Hçnh 14. Phán biãût täm âæûc vaì caïi

I.5. Thaình thuûc, giao vé , âeí træïng vaì áúp træïng cuía täm

Trong tæû nhiãn, täm thaình thuûc vaì giao vé xaíy ra háöu nhæ quanh nàm nhæng
coï táûp trung vaìo nhæîng muìa chênh tuìy tæìng nåi. ÅÍ Âäöng Bàòng Säng Cæíu Long,
coï hai muìa täm sinh saín chênh laì khoaíng thaïng 4-6 vaì thaïng 8-10.

Täm caïi thaình thuûc láön âáöu åí khoaíng 3-3.5 thaïng kãø tæì háûu áúu truìng
10-15 ngaìy (PL10-15). Kêch cåî täm nhoí nháút âaût thaình thuûc âæåüc ghi nháûn laì
khoaíng 10-13cm vaì 7.5g. Tuy nhiãn, tuäøi thaình thuûc vaì kêch cåî thaình thuûc cuía
täm coìn phuû thuäüc vaìo ráút nhiãöu yãúu täú nhæ mäi træåìng vaì thæïc àn. Trong
quaï trçnh thaình thuûc, buäöng træïng traíi qua 4 giai âoaûn phaït triãøn trong voìng 14-
20 ngaìy. Âàûc âiãøm cuía caïc giai âoaûn phaït triãøn nhæ sau:

- Giai âoaûn I: Chæa thaình thuûc. Buäöng træïng nhoí, trong suäút, nàòm åí
vuìng choït sau cuía khoang giaïp âáöu ngæûc. Træïng coï hçnh cáöu våïi nhán
roî raìng vaì nguyãn sinh cháút trong suäút. Âæåìng kênh træïng âaût 0.064-
0.128mm.

- Giai âoaûn II: Chåïm thaình thuûc. Buäöng træïng chiãúm khoaíg 1/4-1/2
chiãöu daìi cuía khoang giaïp âáöu ngæûc vaì coï maìu vaìng. Træïng håi ngaì
ngaì do coï noaîn hoaìng trong nguyãn sinh cháút. Nhán khäng tháúy roî. Træïng
coï âæåìng kênh 0.191-0.447mm.

- Giai âoaûn III. Thaình thuûc. Buäöng træïng phaït triãøn hån vaì chiãúm hån 3/4
chiãöu daìi khoang âáöu ngæûc, coï maìu vaìng cam. Træïng håi âuûc. Nhán
khäng tháúy âæåüc do hçnh thaình noaîn hoaìng. Træïng coï âæåìng kênh
0.3192-0.545mm

- Giai âoaûn IV. Chên muäöi. Buäöng træïng chiãúm toaìn bäü khoan giaïp âáöu
ngæûc, maìu vaìng sáûm. Træïng coï hçnh cáöu, âuûc do noaîn hoaìng têch tuû
nhiãöu. Âæåìng kênh træïng 0.4468-0.7661mm.

Khi buäöng træïng âaût giai âoaûn IV, täm caïi läüt xaïc tiãön giao vé. Træåïc âoï
vaìi ngaìy, täm giaím àn vaì giaím hoaût âäüng. Sau khi täm caïi läüt xaïc 1-22 giåì,
thæåìng 3-6 giåì, täm bàõt âáöu giao vé. Täm âæûc luïc naìy váùn åí traûng thaïi voí

48
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

cæïng. Quaï trçnh giao vé cuía täm coï thãø chia thaình 4 giai âoaûn: a) tiãúp xuïc; b)
täm âæûc äm giæî täm caïi; c) täm âæûc treìo lãn læng täm caïi; vaì d) täm âæûc láût
ngæía täm caïi lãn vaì gàõn tuïi tinh vaìo tuïi chæïa tinh cuía con caïi. Quaï trçnh naìy
xaíy ra trong voìng 20-35 phuït. Sau khi giao vé xaíy ra 2-5 giåì, coï khi 6-20 giåì, täm
caïi bàõt âáöu âeí træïng. Täm âeí træïng thæåìng vaìo ban âãm. Trong quaï trçnh âeí
træïng, træïng âæåüc thuû tinh khi âi ngang tuïi chæïa tinh. Træïng seî láön læåüt dênh
tæìng chuìm vaìo caïc läng tå cuía caïc âäi chán buûng 4,3,2 vaì 1. Thåìi gian âeí træïng
khoaíng 10-60 phuït, thæåìng 15-25 phuït. Nhæîng täm caïi thaình thuûc chên muìi
nhæng khäng âæåüc giao vé thç chuïng váùn âeí træïng trong voìng 24 giåì sau khi läüt
xaïc tiãön giao vé, tuy nhiãn, nhæîng træïng naìy seî khäng âæåüc thuû tinh vaì seî råi ra
ngoaìi sau 1-2 ngaìy.

Tuìy vaìo kêch cåî vaì troüng læåüng cuía täm cuîng nhæ cháút læåüng vaì säú láön
tham gia sinh saín cuía chuïng maì sæïc sinh saín cuía täm coï thãø thay âäøi tæì 7000-
503000 træïng. Trung bçnh, sæïc sinh saín tæång âäúi cuía täm khoaíng 500-1000
træïng/g troüng læåüng täm. Tuy nhiãn, täm nuäi trong ao häö, sæïc sinh saín tæång âäúi
cuía chuïng coï tháúp hån, trung bçnh 300-600 træïng/g troüng læåüng. Täm caïi coï thãø
taïi phaït duûc vaì âeí laûi sau 16-45 ngaìy hay coï thãø chè sau 7 ngaìy. Tuìy træåìng
håüp, chuïng coï thãø taïi phaït duûc vaì âeí laûi 5-6 láön.

Trong quaï trçnh áúp træïng, täm caïi thæåìng duìng chán buûng quaût næåïc âãø
taûo doìng næåïc, laìm thoaïng khi cho træïng. Täm cuîng thæåìng duìng caïc chán ngæûc
âãø loaûi boí nhæîng træïng hæ hay váût laû dênh vaìo khäúi træïng Tuìy theo nhiãût âäü
áúp, thåìi gian áúp træïng coï thãø tæì 15 âãún 23 ngaìy.

Hçnh 15. Giao vé cuía täm

Baíng 6: Sæïc sinh saín cuía täm åí caïc kêch cåî vaì troüng læåüng khaïc nhau
(Ang, 1991)

Chiãöu daìi Chiãöu daìi tæì Troüng læåüng Troüng læåüng Säú læåüng
täøng (cm) chäúc màõt täm (g) træïng (g) træïng
(cm)
8.0 6.2 4.29 0.132 1044
8.5 6.6 5.31 0.189 1535

49
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

9.0 6.9 6.48 0.265 2209

9.50 7.2 7.82 0.364 3115
10.0 7.6 9.36 0.493 4317
10.5 7.9 11.10 0.657 5889
11.0 8.2 13.06 0.864 7917
11.5 8.6 15.25 1.122 10505
12.0 8.9 17.69 1.442 13771
12.5 9.3 20.40 1.834 17855
13.0 9.6 23.40 2.310 22915
13.5 9.9 26.70 2.885 29134
14.0 10.3 30.31 3.574 36719
14.5 10.6 34.26 4.394 45903
15.0 10.9 38.57 5.364 56952
15.5 11.3 43.25 6.508 70163
16.0 11.6 48.32 7.846 85867
16.5 11.9 53.81 9.405 104436
17.0 12.3 59.72 11.212 126279
17.5 12.6 66.08 13.299 151853
18.0 12.9 72.91 15.699 181660
18.5 13.3 80.24 18.447 216253
19.0 13.6 88.07 21.584 256239
19.5 13.9 96.43 25.151 302283
20.0 14.3 105.35 29.195 355112

I.6. Phaït triãøn phäi

Træïng måïi âeí ra coï hçnh elip, coï kêch cåî khoaíng 0.6-0.7mm. Træïng thuû
tinh bàõt âáöu phán càõt nhán âáöu tiãn sau 4 giåì vaì hoaìn thaình sæû phán chia sau 24
giåì. Quaï trçnh giaím phán xaíy ra khi nhán phán càõt láön thæï ba. ÅÍ caïc giai âoaûn
phán càõt âáöu tiãn, nhán nàòm sáu trong træïng. Tuy nhiãn, tæì giai âoaûn phäi bç tråí
âi, nhán chuyãøn ra gáön màût ngoaìi hån. Âéa máöm xuáút hiãûn åí màût buûng cuía
phäi vaìo ngaìy thæï hai. Quaï trçnh vë hoïa xaíy ra sau khi hçnh thaình bç. Mäüt daîy
máöm hçnh chæî V xuáút hiãûn vaì phán biãût phäi bç, chiãúm pháön låïn bãö màût
buûng vaì âoï laì vë trê cuía phäi âang phaït triãøn. Ngaìy thæï ba, vuìng phäi âæåüc
hçnh thaình vaì phäi phaït triãøn sang giai âoaûn phäi Nauplius.

Sau 80 giåì, caïc phuû bäü cuía Nauplius bàõt âáöu phaït triãøn. Ngaìy thæï nàm,
hçnh thaình phuû bäü âáöu vaì caïc nhuï âuäi. Ngaìy thæï baíy, âiãøm màõt bàõt âáöu
phaït triãøn vaì nhuï âuäi tråí thaình gai âuäi. Tæì ngaìy thæï taïm, bàõt âáöu hçnh thaình
giaïp âáöu ngæûc, màõt coï sàõc täú, ruäüt hçnh thaình vaì tim bàõt âáöu âáûp. Ngaìy
thæï 12, phäi nàòm theo doüc theo træïng vaì áúu truìng phaït triãøn âãún khi nåí.

Theo sæû phaït triãøn cuía phäi, træïng dáön dáön chuyãøn tæì maìu vaìng nhaût
sang vaìng cam, sau âoï coï maìu xaïm vaì khi sàõp nåí træïng coï maìu xaïm âen. Sau

50
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

17-23 ngaìy, træïng seî nåí vaì quaï trçnh nåí hoaìn thaình sau 4-6 giåì. Khi nåí, täm meû
cæí âäüng chán buûng liãn tuûc âãø thaíi áúu truìng ra ngoaìi.

I.7. Phaït triãøn cuía áúu truìng

ÁÚu truìng måïi nåí ra säúng phuì du, coï tênh hæåïng quang maûnh vaì cáön
næåïc låü (6-14ppt) âãø säúng vaì phaït triãøn. ÁÚu truìng seî chãút sau 3-4 ngaìy nãúu
khäng säúng trong næåïc ngoüt. ÁÚu truìng båi läüi chuí âäüng, buûng ngæía vaì âuäi åí
phêa træåïc. ÁÚu truìng båi läüi gáön sàõt màût næåïc thaình tæìng âaïm. ÁÚu truìng àn
liãn tuûc vaì thæïc àn bao gäöm caïc loaûi âäüng váût phuì du, giun nhoí, áúu truìng caïc
âäüng váût thuíy sinh. ÁÚu truìng traíi qua 11 láön läüt xaïc vaì biãún thaïi âãø hçnh
thaình háûu áúu truìng. Âàûc âiãøm cuía caïc giai âoaûn áúu truìng âæåüc trçnh baìy åí
baíng sau.

Baíng 7: Âàûc âiãøm caïc giai âoaûn áúu truìng cuía täm caìng xanh (Uno vaì Soo,
1969)

Giai Ngaìy tuäøi Chiãöu daìi Âàûc âiãøm

âoaûn (ngaìy) täøng (mm)
I 1 1.92 Màõt chæa coï cuäúng
II 2 1.99 Màõt coï cuäúng
III 3-4 2.14 Xuáút hiãûn chán âuäi (Uropod)
IV 4-6 2.50 Coï 2 ràng trãn chuíy, chán âuäi coï hai
nhaïnh, coï läng tå
V 5-8 2.80 Telson heûp vaì keïo daìi ra
VI 7-10 3.75 Máöm chán buûng xuáút hiãûn
VII 11-17 4.06 Chán buûng coï hai nhaïnh, chæa coï läng tå
VIII 14-19 4.68 Chán buûng coï läng tå
IX 15-22 6.07 Nhaïnh trong cuía chán buûng coï nhaïnh
phuû trong
X 17-24 7.05 Coï 3-4 ràng trãn chuíy
XI 19-26 7.73 Ràng xuáút hiãûn hãút næía trãn chuíy
Postlarva 23-27 7.69 Ràng xuáút hiãûn caí trãn vaì dæåïi chuíy,
coï táûp tênh nhæ täm låïn

I.8. Phaït triãøn háûu áúu truìng

51
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

Giai âoaûn háûu áúu truìng, täm coï hçnh daûng vaì táûp tênh säúng nhæ täm låïn.
Chuïng bàõt âáöu säúng âaïy, baïm vaìo nãön, váût baïm hay cáy coí. Postlarva bàõt
mäöi chuí âäüng. Thæïc àn cuía Postlarvae bao gäöm caïc loaûi cän truìng thuíy sinh,
giun næåïc, Caïc miãúng nhoí nhuyãùn thãø nhæ äúc, soì, mæûc, täm caì, xaïc baî âäüng
thæûc váût. Háûu áúu truìng (áúu niãn) cuía täm (18-30cm) coï thãø âæåüc nháûn biãút
thäng qua nhæîng soüc ngang trãn carapace. Âáy laì âiãøm âàûc træng cuía loaìi. Caïc
soüc naìy seî biãún máút khi täm âaût kêch cåî 75-90mm, tuy nhiãn, caïc vãût nhæ voìng
âai maìu sáûm xuáút hiãûn trãn caïc âäút buûng vaì täön taûi âãún täm træåíng thaình.
Cäng thæïc ràng chuíy laì 9-12/8-9.

A. Phán càõt nhán láön 1. B. Phán càõt nhán láön 3

C. Nãúp giæîa phaït triãøn
E. Coï 32 nhán
G. Hçnh thaình nhuï âuäi
I. Sàõc täú màõt phaït triãøn
K. ÁÚu truìng sàõp nåí
D. Hçnh thaình 4 pháön
F. Hoaìn thaình sæû phán chia
H. Hçnh thaình tuïi màõt
J. ÁÚu truìng hçnh thaình hoaìn chènh

52
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

Hçnh 16. Caïc giai âoaûn phaït triãøn phäi

Hçnh 17. Caïc giai âoaûn phaït triãøn cuía áúu truìng

II. KYÎ THUÁÛT SAÍN XUÁÚT GIÄÚNG TÄM CAÌNG XANH

II.1. Caïc hãû thäúng saín xuáút giäúng täm caìng xanh:

Trong lëch sæí phaït triãøn saín xuáút giäúng täm caìng xanh, âaî coï 3 hãû thäúng
thæåìng âæåüc biãút vaì aïp duûng trãn thãú giåïi laì hãû thäúng næåïc trong-håí, hãû
thäúng næåïc trong-kên vaì hãû thäúng næåïc xanh. Tuy nhiãn, trong thåìi gian gáön âáy,

53
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

mäüt hãû thäúng “næåïc xanh caíi tiãún” âaî âæåüc hçnh thaình vaì æïng duûng ráút
thaình cäng. Mäùi mä hçnh coï nhæîng âàûc âiãøm riãng.

II.1.1. Hãû thäúng næåïc trong-håí (Open system):

Qui trçnh næåïc trong håí âæåüc khåíi xæåïng âáöu tiãn båíi Ling nàm 1969 vaì
âæåüc hoaìn thiãûn båíi Aquacop tæì nàm 1977. Âàûc âiãøm cuía qui trçnh naìy laì næåïc
æång áúu truìng laì næåïc trong, âæåüc loüc saûch, khæí truìng vaì khäng coï taío. Máût
âäü æång cao vaì thay næåïc haìng ngaìy. Qui trçnh naìy âæåüc æïng duûng räüng raîi åí
nhiãöu næåïc. Âáy cuîng laì qui trçnh âæåüc æïng duûng chuí yãúu åí næåïc ta træåïc
nay. Æu âiãøm cuía qui trçnh naìy laì thæåìng âaût nàng suáút cao. Tuy nhiãn, qui trçnh
naìy täún nhiãöu næåïc biãøn âãø thay næåïc, do âoï cáön phaíi âàût traûi nåi gáön biãøn.
Hån næîa cuîng täún nhiãöu cäng lao âäüng vaì chi phê khaïc.

II.1.2. Hãû thäúng næåïc trong-kên (Closed system)

Qui trçnh naìy do mäüt säú taïc giaí nhæ Sandifer (1977), Menasveta (1980),
Singholka (1980) nghiãn cæïu vaì âæåüc càn baín hoaìn chènh vaì âæa vaìo saín xuáút
âaûi traì nàm 1984 vaì âæåüc æïng duûng åí nhiãöu nåi.

Âàûc âiãøm cå baín cuía qui trçnh naìy laì duíng bãø loüc sinh hoüc âãø loüc
næåïc tæì bãø æång vaì cho tuáön hoaìn laûi bãø æång. Âáy laì qui trçnh coï kyî thuáût
cao, âáöu tæ cao, thiãút bë âäöng bäü, nhæng âån giaín khi váûn haình vaì tiãút kiãûm
âæåüc næåïc, lao âäüng.

II.1.3. Hãû thäúng næåïc xanh

Qui trçnh næåïc xanh âæåüc bàõt âáöu nghiãn tæï tæì nàm 1966 do Fujumura
khåíi xæåïng vaì âaî hoaìn thiãûn vaìo nàm 1974. Qui trçnh naìy âaî âæåüc æïng duûng
räüng raîi åí nhiãöu quäúc gia. Âàûc âiãøm cuía qui trçnh naìy laì duìng taío Chlorella
cho vaìo bãø æång âãø duy trç maìu næåïc xanh liãn tuûc. Æu âiãøm cuía qui trçnh laì
haûn chãú thay næåïc. Tuy nhiãn, máût âäü æång tháúp hån næåïc trong, kyî thuáût nuäi
taío cuîng phæïc taûp.

II.1.4. Hãû thäúng næåïc xanh caíi tiãún

Qui trçnh næåïc xanh caíi tiãún âæåüc Ang KoK Jee âãö xæåïng tæì nàm 1986
trãn cå såí cuía mä hçnh næåïc xanh. Tuy nhiãn, coï nhiãöu æu âiãøm quan troüng laì
khäng thay næåïc trong suäút quaï trçnh æång, ráút âån giaín, chi phê tháúp, ráút dãù
æïng duûng. Qui trçnh naìy âæåüc æïng duûng åí Malaysia va hiãûn âang âæåüc triãøn
khai åí næåïc ta taûi Træåìng Âaûi Hoüc Cáön Thå

II.2. Xáy dæûng traûi giäúng

II.2.1. Choün vë trê

54
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

Nguäön næåïc laìt trong nhæîng tiãu chuáøn quan troüng nháút cáön âæåüc xem
xeït khi choün vë trê xáy dæûng traûi täm giäúng. Traûi saín xuáút giäúng täm caìng xanh
coï thãø âæåüc âàût åí caí vuìng næåïc ngoüt hay næåïc màûn ven biãøn nhæng phaíi
âaím baío cháút læåüng næåïc ngoüt vaì næåïc màûn. Thäng thæåìng, traûi vuìng ven
biãøn cáön nguäön næåïc màûn laì næåïc biãøn màût vaì næåïc ngoüt laì næåïc giãúng,
traûi vuìng næåïc ngoüt sæí duûng næåïc màûn laì næåïc giãúng hay næåïc oït vaì næåïc
ngoüt laì næåïc giãúng hay næåïc maïy. Cháút læåüng næåïc giãúng cáön âàûc biãût quan
tám, nháút vaì caïc pH (7-8.3), kim loaûi nàûng (Fe <0.1ppm) vaì âäü cæïng (50-
100ppm).

Ngoaìi ra, ráút nhiãöu yãúu täú cáön phaíi quan tám khi choün læûa âëa âiãøm
xáy dæûng traûi nhæ sau:
- Âiãöu kiãûn khê háûu
- Nguäön täm bäú meû
- Nàng læåüng
- Thë træåìng
- Lao âäüng
- Nåi cung caïc phæång tiãûn, dëch vuû
- Giao thäng
2.2.2. Thiãút kãú vaì xáy dæûng

2.2.2.1.Qui mä vaì kãút cáúu nhaì traûi

Tuìy theo âiãöu kiãûn maì traûi coï thãø xáy dæûng theo qui mä gia âçnh hay qui
mä saín xuáút låïn. Qui mä gia âçnh yãu cáöu têch nhoí, dæåïi 1000m2 vaì cäng suáút
thæåìng dæåïi 2 triãûu Postlarva/nàm. Qui mä saín xuáút låïn coï thãø cho cäng suáút
âãún 25 triãûu PL/nàm, coï diãûn têch räüng cho phoìng laìm viãûc, phoìng thê nghiãûm,
ao æång, caïc loaûi bãø...

Traûi giäúng täm caìng xanh nãn âæåüc låüp bàòng maïi che täúi xen våïi maïi
che trong suäút âãø coï aïnh saïng.

2.2.2.2.Bãø chæïa næåïc

Trong traûi täm caìng xanh, bãø chæïa næåïc ngoüt vaì màûn ráút cáön thiãút.
Thãø têch bãø chæïa qui mä gia âçnh cáön 10-20 m3. Traûi qui mä låïn âoìi hoíi thãø
têch bãø chæïa gáúp 10-12 láön thãø têch bãø æång áúu truìng. Tuy nhiãn, thãø têch bãø
chæïa cuîng coìn tuìy thuäüc vaìo qui trçnh æång. Qui trçnh tuáön hoaìn vaì næåïc xanh
cáön êt næåïc hån.

2.2.2.3.Bãø loüc

Bãø loüc cå hoüc coï âàûc âiãøm giäúng hæ loüc cå hoüc åí traûi täm biãøn. Ngoaìi
ra, trong traûi æång täm caìng xanh qui trçnh næåïc trong kên coìn cáön bãø loüc sinh

55
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

hoüc. Bãø loüc sinh hoüc coï thãø coï cáúu truïc âa daûng, tuy nhiãn, coï nhæîng nguyãn
tàõc chung nhæ sau:

Bãø loüc gäöm coï nhiãöu ngàn vaì chæïa caïc váût liãûu nhæ âaï nhoí, san hä, than
hoaût tênh, voí nhuyãùn thãø.. kêch cåî 5-10mm vaì âæåüc làõp âàût våïi nhæîng äúng
båm næåïc bàòng suûc khê (air-lift). Bãø loüc sinh hoüc coï thãø laì mäüt hãû thäúng
kãút håüp Vi khuáøn-cå hoüc, vi khuáøn-taío. Cå chãú loüc sinh hoüc nhæ sau:

Cháút hæîu cå

Háúp thuû Nitrate Cäú âënh

båíi thæûc váût vaì vi âaûm (Nitå) Amän hoïa
khuáøn
Âãö Nitrite
hoaï
NO3 NO2 N2
NH3

N2O

Nitrobacter Nitrosomonas

Nitrite hoïa

NO2

Hçnh 18: Cå chãú trong hãû thäúng loüc tuáön hoaìn

Hçnh 19. Mäüt vaìi mä hçnh cuía hãû thäúng loüc tuáön hoaìn

56
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

2.2.2.4.Ao, bãø täm bäú meû

Âãø chuí âäüng nguäön täm bäú meû cáön coï ao nuäi täm bäú meû vaì bãø nuäi
træî. Ao coï diãûn têch 200m2 hay coï thãø âãún 1.5ha âãø coï thãø âaím baío saín xuáút
25 triãûu PL/nàm. Bãø nuäi täm bäú meû thæåìng duìng âãø chæïa täm træïng træåïc khi
cho nåí. Bãø coï thãø têch trung bçnh 4-5m 3. Säú læåüng bãø tuìy qui mä traûi. Bãø nãn
coï låïp caït phuí màût âaïy daìy 0.5-20cm. Bãø nãn coï næåìc chaíy liãn tuûc.

2.2.2.5.Bãø æång áúu truìng

Tuìy theo qui mä traûi vaì qui trçnh saín xuáút maì bãø coï thãø coï daûng troìn
hay hçnh chæî nháût.

- Bãø troìn: thãø têch 0.5-2m 3. Bãø laìm bàòng composite, âaïy hçnh choïp, maìu
xanh laï cáy sáûm. Bãø naìy phuì håüp chu caí qui mä nhoí hay låïn, qui trçnh
næåïc trong håí, næåïc trong kên hay næåïc xanh vaì xanh caíi tiãún.
- Bãø hçnh chæî nháût: Bãø laìm bàòng ximàng hay composite, sån maìu sáûm.
Thãø têch bãø låïn 4-30m3 phuì håüp våïi qui trçnh næåïc xanh vaì xanh caíi
tiãún, tuy nhiãn, bãø nhoí 4-6m3 phuì håüp våïi qui trçnh næåïc trong hån.
Daûng bãø naìy thæåìng duìng cho saín xuáút qui mä låïn.

2.2.2.6.Bãø æång täm Post

Traûi saín xuáút giäúng cuîng ráút cáön xáy dæûng ao, bãø hay giai læåïi âãø
æång täm Postlarva. Ao coï diãûn têch 200-600m 2, bãø 4-6m2, giai 4-20m2. Trong ao nãn
âàût nhiãöu váût baïm nhæ chaì cho täm baïm, bãø cuîng nãn âàût læåïi, chaì cho täm
baïm.

2.2.2.6.Caïc phæång tiãûn khaïc

Ngoaìi caïc bãø trãn, traûi cuîng cáön coï caïc loaûi bãø nuäi taío, bãø nuäi thæïc
àn tæû nhiãn (moina) bãø áúp Artemia, bãø cho täm nåí, bãø xæí lyï duûng cuû . . .

II.3. Nuäi täm bäú meû

Chuí âäüng nuäi täm bäú meû laì kháu ráút cáön thiãút trong traûi giäúng nhàòm
âaím baío saín xuáút chuí âäüng vaì liãn tuûc nháút laì vaìo nhæîng muìa êt täm træïng
xuáút hiãûn. Täm bäú meû nãn nuäi tæì täm con âãø chuí âäüng nuäi dæåîng våïi chãú
âäü thêch håüp. Máût âäü thaí ban âáöu 4-5 con/m2, khi täm låïn, máût âäü duy trç 2
con/m2. Tyí lãû âæûc:caïi laì 1:4. Chãú âäü cho àn cuía täm phaíi âaím baío tháût täút
âãø täm âeí træïng täút vaì cháút læåüng áúu truìng cao. Thæïc àn cho täm coï thãø laì caï
teïp taûp, nháút laì caï biãøn. Ngoaìi ra, thæïc àn cäng nghiãûp (40% âaûm, 6-9% lipid,

57
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

4kcal/g thæïc àn) laì ráút quan troüng. Bäø sung Premix vitamin, Premix khoaïng, dáöu
caï vaìo thæïc àn trung bçnh 2% mäùi loaûi seî giuïp tàng cháút læåüng áúu truìng sau
naìy. Âënh kyì keïo læåïi thu täm træïng vaìng chuyãøn lãn bãø nuäi täm meû vaì täm
træïng âen cho nåí.

II.4. Choün täm træïng vaì cho täm nåí

Täm træïng choün cho nåí phaíi âaïp æïng caïc tiãu chuáøn sau:

- Täm khoíe maûnh, khäng bë thæång têch, khäng coï dáúu hiãûu bãûnh (âäúm
âen, âäúm náu, âoïng rong. . .)
- Coï troüng læåüng 30-80g.
- Træïng coï maìu xaïm âen. Khäúi træïng khäng quaï råìi raûc hay dãù råi råït.

Nãn choün âuí säú læåüng täm træïng coï maìu sàõc tæång tæû nhau âãø cho nåí
âäöng loaût. Khi cho täm vaìo bãø nåí, cáön duìng læåïi màõc låïn âãø ngàn täm meû
mäüt bãn vaì che täúi. Ngàn bãn kia âãø saïng âãø táûp trung áúu truìng qua, traïnh hiãûn
tæåüng täm meû àn áúu truìng sau khi nåí. Trung bçnh, 1 kg täm meû cho vaìo bãø 300-
500 lêt xæí lyï täm meû træïc khi cho nåí bàòng caïch duìng Formaline 20-25ppm trong
30 phuït, sau doï thay næåïc kyî. Bãø cáön suûc khê kyî, siphon thay næåïc haìng ngaìy.
Täút nháút, næåïc nãn coï âäü màûn khoaíng 5ppt. Træïng seî nåí ngay trong âãm âoï
hay sau vaìi ngaìy.

II.5. Æång nuäi áúu truìng

II.5.1. Bäú trê täm æång

Sau khi nåí, áúu truìng seî táûp trung laûi nåi coï aïnh saïng, duìng äúng siphone
huït nhæîng áúu truìng hæåïng quang cho vaìo bãø æång. ÁÚu truìng khoíe seî ráút
hæåïng quang, kêch cåî låïn, maìu trong saïng, hoaût âäüng têch cæûc. Træåïc khi thaí
áúu truìng cáön cán bàòng âäü màûn næåïc giæîa næåïc áúp vaì næåïc æång tháût tæì tæì
âãø traïnh gáy säúc áúu truìng. Sau khi thaí, trong khoaíng 10 giåì âáöu, áúu truìng
thæåìng näøi lãn màût næåïc. Nãn thæåìng xuyãn quan saït vaì duìng tay khuáúy cho áúu
truìng xuäúng, traïnh åí trãn màût næåïc quaï láu vç seî coï haûi cho áúu truìng.

II.5.2. Mäi træåìng næåïc æång

II.5.2.1. Quaín lyï cháút læåüng næåïc

- Nhiãût âäü: Nhiãût âäü coï liãn quan ráút låïn âãún sæû läüt xaïc vaì phaït
triãøn cuía áúu truìng. Nhi täút nháút laì 26-31oC. Nhiãût âäü tháúp dæåïi 24-
26oC seî keïo daìi thåi gian áúu truìng vaì cháûm låïn; nhæng nhiãût âäü cao
trãn 33oC seî dãù gáy chãút áúu truìng. Thay däøi nhiãût âäü âäüt ngäüt duì
chè 1oC seî aính hæåíng báút låüi.

58
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

- Âäü màûn: Âäü màûn bãø æång nãn âæåüc duy trç trong phaûm vi 12  2ppt.
Trong quaï trçnh thay næåïc, cáön phaíi tráûn troüng, traïnh gáy säúc täm do
næåïc måïi thay coï âäü màûn chãnh lãûch låïn våïi næåïc æång.
- Aïnh saïng: Aïng saïng cáön thiãút cho sæû phaït triãøn cuía áúu truìng. Tuy
nhiãn, æång nuäi áúu truìng træûc tiãúp dæåïi aïng nàõng màût tråìi seî khäng
täút cho áúu truìng, âàûc biãût laì hãû thäúng næåïc trong. Vç thãú, âäúi våïi
hãû thäúng naìy cáön phaíi che täúi båït. Âäúi våïi hãû thäúng næåïc xanh vaì
næåïc xanh caíi tiãún, aïng saïng coìn cáön thiãút âãø duy trç taío phaït triãøn.
Cæåìng âäü aïnh saïng thêch håüp laì 6000-18000 lux, chu kyì chiãúu saïng
haìng ngaìy 10-12 giåì. Vç thãú, traûi låüp maïi che nhæûa laì ráút täút.

- Oxy: Oxy nãn âæåüc duy trç trãn 5ppm, täút nháút laì gáön âaût mæïc baío
hoìa. Suûc khê cáön âaím baío liãn tuûc vaì âáöy âuí.

- Âaûm (NO3, NO2): Haìm læåüng âaûm täút nháút nãn âæåüc duy trç dæåïi
mæïc cho pheïp. Nitrite dæåïi 0.1ppm, Nitrate dæåïi 20ppm, Amän (NH 4-N)
dæåïi 1.5ppm, NH3-N dæåïi 0.1ppm.

- Taío: Trong qui trçnh næåïc xanh vaì næåïc xanh caíi tiãún, bäø sung taío
vaìo mäi træåìng næåïc æång nuäi âãø næåïc coï maìu xanh laì ráút cáön
thiãút. Màûc duì coï mäüt säú taïc giaí cho ràòng, taío khäng phaíi laì thæïc àn
træûc tiãúp cuía áúu truìng, song, chuïng coï vai troì nhæ mäüt hãû âãûm giæî
mäi træåìng täút vaì äøn âënh. Máût âäü taío khoaíng 0.5-2 triãûu tb/ml. Trong
qui trçnh næåïc xanh , khi taío taìn, maìu næåïc tråí nãn trong thç thay mäüt
pháön næåïc vaì bäø sung næåïc taío måïi vaìo. Tuy nhiãn, trong qui trçnh
næåïc xanh caíi tiãún, thç khäng phaíi bäø sung thãm taío trong suäút thåìi
gian æång. Taío phaït triãøn tæû nhiãn trong bãø, khi taìn, hãû taío âaïy seî
phaït triãøn coï vai troì nhæ hãû loüc.

2.5.2.2. Thay næåïc-siphon

Tuìy theo qui trçnh maì mæïc næåïc trong bãø coï thãø khaïc nhau. Qui trçnh
næåïc trong-håí, næåïc trong-kên vaì næåïc xanh coï mæïc næåïc 0.8-1m. Tuy nhiãn, qui
trçnh næåïc xanh caíi tiãún cáön giæî mæïc næåïc tháúp hån (0.6-0.8m) âãø hãû taío âaïy
phaït triãøn

Sau khi bàõt âáöu æång 3-4 ngaìy, haìng ngaìy thay næåïc khoaíng 50% âäúi
våïi qui trçnh næåïc trong- håí. Huït càûn haìng ngaìy 2 láön træåïc khi thay næåïc âãø
loaûi boí càûn baî, thæïc àn thæìa.

Âäúi våïi hãû thäúng tuáön hoaìn, næåïc âæåüc luán chuyãøn liãn tuûc tæì bãø
æång sang bãø loüc cå hoüc vaì sinh hoüc räöi tråí laûi bãø æång. Tyí lãû luán chuyãøn
khoaíng 100% thãø têch bãø æång/ngaìy. Siphone cuîng âæåüc thæûc hiãûn 2 láön haìng
ngaìy .

59
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

Trong qui trçnh næåïc xanh, phaíi thay næåïc måïi khi næåïc quaï då, máût âäü
taío quaï cao vaì næåïc taío seî âæåüc bäø sung khi cáön thiãút, luïc næåïc bãø tråí nãn
trong.

Âäúi våïi qui trçnh næåïc xanh caíi tiãún, chè cho taío vaìo bãø mäüt láön âáöu,
sau âoï, khäng phaíi thay næåïc hay thãm taío trong suäút quaï trçnh æång. Khäng nãn
siphone laìm âäüng âaïy bãø.

II.5.3. Chãú âäü dinh dæåîng

Coï nhiãöu loaûi coï thãø duìng laìm thæïc àn cho áúu träng täm caìng xanh nhæ
áúu truìng Artemia, Moina, thët caï, thët mæûc, Artemia sáúy, giun, thæïc àn chãú biãún,
thæïc àn nhán taûo . . . Tuy nhiãn, hai loaûi âæåüc duìng phäø biãún nháút laì áúu truìng
Artemia vaì thæïc àn chãú biãún.

Artermia måïi nåí nãn duìng cho áúu truìng àn tæì ngaìy thæï 2. Tæì âoï âãún
ngaìy thæï 5, mäùi ngaìy cho täm àn 2 láön, saïng vaì chiãöu. Læåüng Artemia cho àn sao
cho coìn laûi 1-5 áúu truìng/ml træåïc khi cho àn láön kãú. Sau ngaìy thæï 5, mäùi ngaìy
cho áúu truìng àn Artemia 1 láön vaìo chiãöu täúi âãø âaím baío coï âuí thæïc àn suäút
âãm.

Thæïc àn chãú biãún bao gäöm caïc loaûi træïng, sæîa, thët täm, nhuyãùn thãø . . .
háúp chên duìng cho áúu truìng täm àn tæì ngaìy thæï 5. Chè cho täm àn thæïc àn chãú
biãún vaìo ban ngaìy, 3-4 láön/ngaìy, mäùi láön caïch nhau 2-3 giåì. Khäng coï hæåïng
dáùn cuû thãø naìo vãö liãöu læåüng thæïc àn chãú biãún cho täm àn maì tuìy vaìo viãûc
bàõt mäöi cuía täm vaì kinh nghiãûm cho àn cuía ngæåìi chàm soïc. Æåïc tênh, cáön
khoaíng 12-16 kg thæïc àn chãú biãún cho 10m3 bãø mäùi chu kyì.

Thæïc àn chãú biãún coï thãø laìm nhæ sau:

- Træïng gaì: 1 caïi

- Sæîa: 20g
- Vitamin premix: 0.5g
- Dáöu caï: 1-2%

Tuìy theo giai âoaûn, thæïc àn cáön laìm våïi cåî haût nhæ sau:

- Giai âoaûn 4-5: 300-400m

- Giai âoaûn 6-8: 400-500m
- Giai âoaûn 9-11: 650-1000m

60
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

2.5.2. Thu hoaûch Postlarva:

Sau thåìi gian æång áúu truìng tæì 17-23 ngaìy, nhæîng Postlarva âáöu tiãn xuáút
hiãûn vaì sau 25-30 ngaìy, háöu hãút áúu truìng âaî chuyãøn sang Postlarva. Trong giai
âoaûn naìy, cáön phaíi âàût thãm caïc váût baïm vaìo bãø cho Postlarva baïm, haûn chãú
àn láùn nhau. Caïc váût baïm coï thãø laì læåïi nylon, caïc såüi . . .

Khi áúu truìng âaî chuyãøn háöu hãút sang Postlarva, cáön phaíi thuáön hoaï dáön
våïi næåïc ngoüt âãø täm säúng hoaìn toaìn trong næåïc ngoüt sau naìy. Màûc duì PL
chëu âæûng täút våïi sæû ngoüt hoïa, song khäng nãn gáy säúc täm maì phaíi ngoüt hoïa
tháût tæì tæì trong thåìi gian vaìi ngaìy. Trong thåìi gian naìy cáön cho täm àn caïc loaûi
nhæ truìn chè, thët ruäúc, teïp, caï hay nhuyãùn thãø. Tyí lãû säúng âãún giai âoaûn naìy
coï thãø âaût tæì 30-75% hay hån.

II.6. Æång täm giäúng

Traûi saín xuáút låïn cáön phaíi coï kháu æång täm giäúng. Täm coï thãø âæåüc
æång trong ao, bãø hay giai. Træåïc khi thaí giäúng, caïc phæång tiãûn naìy cáön phaíi
âæåüc táøy truìng kyî bàòng väi cho ao hay Chlorine cho bãø. Âäúi våïi ao, cáön phaíi
boïn phán âãø gáy maìu næåïc. Mæïc næåïc cáön thiãút cho caí ao, bãø, hay giai
khoaíng 0.6-0.8m

Nãn thaí giäúng vaìo saïng såïm hay chiãöu maït. Træåïc khi thaí cáön phaíi
thuáön hoaï nhiãût âäü khoaíng 15 phuït. Máût âäü æång trung bçnh 100-200con/m 2 ao
hay 2000-5000 con/m2 bãø vaì giai.

Thæïc àn cho täm giäúng bao gäöm:

- Thæïc àn säúng: truìn chè, áúu truìng cän truìng
- Thët nnhuyãùn thãø, caï, teïp, ruäúc báöm
- Thæûc váût nhæ caïm, khoai, baïnh dáöu
- Thæïc àn cäng nghiãûp.

Læåüng cho àn 10-20% troüng læåüng thán. Mäùi ngaìy cho àn 4-5 láön.
Thay næåïc 50% mäùi ngaìy, nháút laì âäúi våïi æång trãn bãø. Cáön âàût váût
baïm nhæ chaì, læåïi vaìo ao, bãø cho täm baïm. Sau khi æång 30-60 ngaìy, täm âaût
0.5-1g thç coï thãø thu hoaûch chuyãøn nuäi thët. Tyí lãû säúng thæåìng âaût 60-80%.
Trong quaï trçnh saín xuáút, kháu váûn chuyãøn täm bäú meû, áúu truìng vaì täm
postlarva cuîng ráút quan troüng. Tuy nhiãn, nhçn chung, phæång phaïp váûn chuyãøn
cuîng tæång tæû nhæ täm biãøn.

61
Saín Xuáút Giäúng Thuíy Saín Næåïc Låü Täm Caìng
Xanh

62