DPak~ _pAN
Ne [es
THIET NE BAN DO TY DUY
gitip hoe sinh twhoe va tap duet
nghién ciiu toan hoc
TRAN BINH CHAU (B6 Giéo duc va Bao tao)
DANG THU THUY (Vén Khoa hoc Gido duc Viet Nem)
[4 2% trong nhitng déc tmeng cite a6i_ moi
phyong phép day hoc (PFDH) hign nay [a
day hoc chi trong rén luyén phuong phép tu hoc,
day hoe khéng han ché 6 chizc nang day kién
thc ma cén day phuong phap hoc. Tuy nhién,
hien nay hau het giao vin (GV) thuong chu trong
day kién thie. cung cép tri tube mat cach ady di
chinh xae, cha trong viéc d6i moi cach day, it chu
J dén “day céch hoc” céch ghi nhé kién thre
cho hoc sinh (HS).
Trong viéc hoc va dac biét fé khi On tap he théng
nda kién thitc, HS dB duoc fam quen vor viéc ke
bang biéu, vé so dé, biéu dé, ...'va thudng la cd
(6p C6 chung cach “ghi chép” giéng nfur céch trinh
bay cia GY ho'c cia tai liéu. Véi céch lam nay,
cae em phéi ghi nhé kién thie theo cach dién dat
ca ngwéi khae cht? khéng phdi céch dién dat cua
chinh minh nén viée ghi nhé khé khin hon, khé
khdc sau vao b6 no.
Bai viét nay xin giéi thiéu cach thiét ké va sé dung
ban dé tu duy giip ghinho kién thie, 6 tro HS
twhhoc, gép phan gidi quyét duoc the t8 néi trén
Bin dé ty duy (BDTD) can duge goi a so dé te
duy, luge dé tu duy.... la hinh thie ghi chép
nham tim ti dao su. mé rng mot ¥ trong.
tom ta nhtng ¥ chink cia mot ndi dung, he
thong hea mot chit dé, hé théng héa mot he
thong bai tap hay mot mach kien thie, he thang
héa cde each giai cia mét dang bai tap.... bing
cach két hop vige st dung déng thdi hink anh,
duong néy mau sic, chit viét voi se ne duy
tich cee. Dac biet day la mét so dd rat mo,
khong yen cauti le, chi tiét khat khe niu ban 46
dia Ii, co the vé them hode bst cae nhanh, m
aguéi vé mot kiéu khac nhau, ding mau sic,
hinh anb, cde cum tir diga dat khic nhau, cing
mot chi dé nhung mdi ngudi 8 thé “thé hién®
a6 dudi dang BDTD thee mét cach riéng do do
vige lap BDTD_ phat hy duge tdi da nang luc
sang taoctaméingudi.
Theo Tony Buzan “mot hinh anh cé gia ti hon
ca ngan tir...” va “man sfc cing eé tac dung
kich thich nao aly hinh anh. Mau sic mang den
cho BDTD ning mng déng ogag hung, mang
lai sdc séng va nang lugng vé tan cho tw duy
sang tao”,
Co ché hogt déng cia BDTD chi trong tdi hinh
anh, man sac. voi cde mang ludi lign tung céc
nhanh. BDTD 1a céng cu dé hoa noi cde hinh
anh 6 lién hé véi nhau, vi vey c6 thé vin dung
BDTD vao hé tro day hoe hinh thanh len thee
mii, cung cé sau méi bai hoo, én tip hé thing
hnéa kién thie sau méi chuong, lién két mach
kign thitc tircdc lop dudi
X THI DY 1. Thiét ké BHTD vé chni dé Can
bac hai (toan 9)
HSS cé thé ty “hé thang” toan bé kien thie cor
ban vé can bac hai bang viée lip BDTD voi te
kchéa “cin bie hai” thanh ba nhanh cap 1 1a ba
duéng cong dge vé voi ba mau sic kde nhau
dé la:dinh nghia, tinh chat va cdc phép bién ddi
don gian cin béc hai. Dé vé duge cae abanh
nay, HS phai nam duge kien thic co ban, trong
tm, c6 cai nhin téng thé roan chong, bier lien
két cae kién thire thanh mach, chang han, kien
thire o cae bai: Hang dang the: Lien he gita
phep nhan va phep Ehai phuong: Lien he gita
phép chia va phép hai phuong chinh la ede
tinh chat cia cn bae hai nén cd nhanh cap 1 la
nhanh “tinh chat”. Trong abanh nay méi x
don vj kién thir vira nhac trong méi bai 1a mot
nhanh con cap 2. Tuong tr trong nhanh cép 1
“cae phép bién déi don gian” moi don vi kién
thite Iai phat trién tiép thanh cae nhénh cap 2.
Trong nhanh cap 2 “tre can thie o mau", de
“chi tiét hoa” ba trong hyp trong mach kien
thse may phat trién thanh ba nhdnh cap 3. Cée
nhanh cp 2, 3... cia nhinh nio thi cé dudng
cong va chi viét cing miu vi nhinh cap 1
trvde dé (BDTD sau duge thiét ké én phan
mém Mindmap) (h. 1)
Viée HS lap dege BDTD cho thiy HS dé nim
rat ving kién thie cua chuong va biet céch
trinh bay mach kién thireméteach légic,wk THI DY 2. Thiet ke
BDTD bai Ham sé ai
z= : 3610)
= 55/8) OME AM; Geeemen + Trong bai Ham sé trinh
eee , bay gom 3 phan: 1. On
tap vé ham sé: 2. Sir
bien thien cua ham so;
3. Tinh chin 1é cia ham
sé. Phan 1, 2 HS da
duge hoe & cde Isp dui,
vi vay vao dau tiét hoc
GV 6 thé cho cic em
lap BDTD véi tir khéa
“Ham sé” dé cdc em tw
“ghi" lai nhtng hieu biet
» cha minh vé ham s6, sau
do GV dan dit cac em
Hinh 1 déa phan 3 ofa bai. Cudi
tiét hoc céc em cb thé lap
duge BDTD nhuhinh2.
Khi HS da ty thiét ké
BDID éé ty “ghi chép’
phan kién thite vé ham s6
nhy trén la céc em da biét
chuyen kiéa thie ti SGK
theo céch trinh bay thong
thuémg thinh cich ghi
nhé rieng cua minh.
KTH DY 3. Thiét ké
BDTD vé chit dé Vector
trong khéng gian (Hink
hge 11)
Sau khi hoc cha dé nay,
mét HS da lién két cic
kien thite va ty Hp duge
BDTD nhv hinh3
Hinh 2 Ngén_ngit ton do HS
dién dat bing cach te vé
ra, he viet ra, tw ghi chp
theo kiéu BDTD tréa la dé hieu nhat dai vei mink. Khi vé, khi ghi chép fa da mot lan ty “ghi” vao
b6 nao. Viée cho cdc em ty thuyét trinh vé BDTD cia minh lai 1a thém mét lan “ghi” vao no. Hon
nifa, vigc sit dung mau sac, hinh anh, ghi chep huy dong duge tiem nang ciia ca nao trai va nio
phai, do vay gitip hinh thanh va mdi dudng say mé hoc tain. Nhu vay mdi mét BDTD can 14 mot
“tac phém’? giap phat trign nang khiéu héi hoa, kha néng dién thuyét va nang lye tiém tang, phong
phi cia méingudi, Sau méi lan hoan thiéa mgt BDTD, cdc em thém hig tha say mé va tran troag
trace san pham vita cé tinh khoa hoc. vita nhu mét bir tranh déc dao do chinh minh xay dung tren
nen nhimg kién thire ma thay cd gido va tai lién da trang bj. Céc em nhin vio BDTD sé khai thie,
tim kiém bé sung thém cdc ¥ cén thiéy, tim tai cdc hudng phat trién sdu hon, me sng hon cia moi
chi dé toan hoc, BDTD gitip HS tim chin luge giai quyet mit vin dé, hay tim nhiéu hudng gidi
kien thien nao howninn afin. mau sac mangaen trina bay mach kien theemotcacn logic.mot bai toan, he thing
hoa mgt chu 42. qua do,
gitp HS biét cach ty
hhoe va tap dugt nghien
ctu khea hc
Vige lap BDTD cé thé
bing cach st dung cac
dung cu don gidn nhw
bat chi, bit mau, phan,
tay....thiét ké trén gidy.
bia, bang phy....hose
cling 6 thé thiét ké trén
phan mém ban dO tw
duy. C6 thé cai phan
mém Mindmap bing
cach vao trang web
jownload.com.vn
gd vao 6 “tim ki
cum ti? Mindmap, ta co
the tai vé bin ding thir
(Khéng han ché $8 ngay st dyng) ConceptDraw MINDMAP 5 Professional. Vige st dung phén
mém nay kha don gian, HS cé thé lam duge.
Qua nghién citu va thye nghiém sit dungBDTD day hoc mén Todn & mét sé trrong & Ha Noi va
Bic Giang cho thay néu duge hinh thanh thoi quen vé BDID sé giup cho hiu hét HS hing tho,
sang tao va ghi nh¢ lau, Cac em rat hao himg khi ty minh tap dugt sing tao “tac phim BDTD” va
[chi thuyét trinh ve cha de kién thue do cac em cung trinh bay theo cach hieu, theo logic cua cac em
va nha d6 ma céc cm hiéu, nhé rit sdu kin thie, Mach kién thi toan duvc trinh bay trong SGK
va ca qué trinh hoe (qua GV ging day. sch tham Khao, Intemet, cau lac b9...) die HS lien
tuong, lién két,” thau tm”, duge mdi HS trinh bay theo cach hiéu cua minh thanh BDID. Viée
trinh bay BDTD da bién kien thie “bén ngoai” thanh kien thie nhudn nhuyén “bén trong” cua
chinh cde em. Vige lip BDTD dai hoi qué trinh tu duy tich oye, do vay, cae em ty mink tre thanh
“tic gia” lm cht kién thic. lim chi “4c pham” va lién tac cd duge niém vui trade sin phim
hang ngay cia chinh minh sau m6i tiét lige toan va cde mén hoc khac, biét vin dung kien thee va
phuong phap tu duy logic vac hoc tap va trong cuge song saunay.
Ngoai vige vé BDTD trong hoe tap, néa tap cho cae em cé thoi quen st dung BDTD ty ghi tom
luge ndi dung chinh cua cuén sich dudi dang BDTD khi cac em doc sich. Hoae ggi ¥ che cdc em.
lap ké hoach hoc tip, vach ke hogch cho ban than dé bién ude mo thinh hién thyc trong trong
céc ké hoach nay cé thé duge bé sung dan daa theo nim thang bang cach vé thém ahanh khi mdi
agudicé sy dieu chinhke hogch.
Vige cho cae em lip BDTD, tap dugt nghién cou gép phan lim cho céc em yeu thich mén Toan hon,
chap canh cho abing uéemo tré thanhnha tedn hoc, nha khoa hoc trong teng lai
Tailigu tham khao
1. Tein Dinh Chiu, Sit dung dare
chi Gido duc, Ki2- thang 92009
2. Trin Dinh Chau, Dang Thu Thiy, Sit dumg ban dé ne dius gop phém tich exec héa hoat dong hoe tap eta
hioe sinh, Tap chi Khoa hge gio due, s6 chuyen dé Thiét bi day hoc nam 2009
3. Tian Dinh Chu, Ding Thu Thus, Siz dung bin 3 we duv gdp phan day hoc tich cus va hé wre céng tac
guar If nid wrcong, Bao cio tai HOl thao Khoa hoc cia BO GD&DT, $2010
4. Tony Buzan - Ban @é Tee dew trong cong vige, NXB Lao déng -Xi héi.
5. Stella Cottrell (2003), The stich skills handbook (2 edition), PalGrave Macmallian.
26 tee duy —m6t
hp pc tap mén Todn - Tap