GEOMETRİK TASARIM

-İÇERİK-

*Eğriler ve İnterpolasyon Teknikleri

*Eğri Üretme Teknikleri

*Eğrilerin Parçalı Tanımları

*Uzayda Dönüşümler

*Bilgisayar Grafiklerinde Kullanılan Özel Bazı Eğriler

*Bilgisayar Grafikleri ve Hareketleri

*En Küçük Kareler İnterpolasyonu

*Lagrange İnterpolasyonu

*Bölünmüş Farklar İnterpolasyonu

*Hermite İnterpolasyonu
Parametrik Kübik Eğriler
α : I→R3 ve I ⊆ R (R: Reel Sayılar )
t→α(t):=(α1(t), α2(t), α3(t) ) :R3 te bir eğridir.

αi ler regüler ve diferansiyellenebilirdir.

Ck : k. Mertebeden differansiyellenebilir yani : k. türevi var ve sürekli

(k+1). türevi yok

Rank( J( α(t) ) =1 => regüler olma koşulu

α(t):=(α1(t), α2(t), α3(t) )

¿¿¿
dα 1

J( α(t) ) =
[]
¿
dt
¿ ¿¿¿¿

=> αı(t)=
⃗0dısında (veya tanımsız dışında)
Rank( J( α(t) ) hep 1 e eşittir.

*Her noktasında teğeti tanımlı olan eğriye ‘’Düzgün Eğri’’ denir.

*Her noktasında teğet düzlemi olan yüzeye ’’Regüler Yüzey’’ denir.

*Bir eğrinin teğetinden sapmasının ölçüsüne ‘’eğrilik’’ (k 1) denir.

*Bir eğrinin oskülatör düzlemden sapmasının ölçüsüne ‘’burulma’’ (k 2) denir.

(2.dereceden bir eğrinin burulması ‘’0’’ dır.)
 x−1 y +2 z
. 2 = 3 = 4 =t :uzayda bir doğru denklemidir.

x=2t+1
y=3t-2 α(t)=(2t+1,3t-2,4t) ve k 2=0 oldugundan düzlem eğrisi(doğru)
z=4t

. α(t)=
⃗A t3 +
⃗B t2 +
⃗C t+
⃗D ∈ R3 olsun.

⃗A ,
⃗B ,
⃗C ,
⃗D

α (t) , bu haliyle bir eğri (uzay eğrisi) belirtiyor.Regülerdir.Çünkü polinom

fonksiyonlar her zaman C∞ un elemanıdır.

α (t)=(Ax ,Ay , Az)t3 + (Bx ,By ,Bz)t2 + (Cx ,Cy ,Cz )t +(Dx ,Dy ,Dz )

A x t3 +B x t2 +C x t+ D x A y t 3 +B y t 2+C y t+ D y
⏟ ⏟
= x(t ) , y(t ) ,

A z t 3+ B z t 2 +C z t +Dz
⏟
z (t )
=α(t)=[ x(t), y(t), z(t) ] ∈ R3 olur…
ÖRNEK

t=0 için (2,20,2) eğri üzerinde bir nokta ve P ı(0)=(x1 , 0, 4x1)

t=1 için (10,20,2) eğri üzerinde bir nokta ve P ı(1)=(x2 ,0 ,-2x2)

t=0,5 için (6,20,6) eğri üzerinde bir nokta verildiğine göre parametrik

kübik eğrinin geometrik katsayılar matrisini bulunuz.

CEVAP

P= a0 + a1t + a2t2 + a3t3 olsun. Pı =a1 + 2a2t + 3a3t2

P(0)= a0 =(2,20,2) ve Pı(0)= a1 =(x1 , 0, 4x1)

P(1)=a0 + a1 + a2 + a3 = (10,20,2) ve Pı(1)=a1 + 2a2 + 3a3 =(x2 ,0 ,-2x2 )

a0 ve a1 in değerlerini biliyoruz. a0 ve a1 i kullanarak a2 ve a3 ü bulabiliriz.

a2=(24-2x1-x2 ,0 ,-8x1 +2x2 ) ve a3=(x1+x2-16 ,0 ,4x1-2x2) bulmuş oluruz.

P(t)=[(2,20,2) + (x1 , 0, 4x1)t + (24-2x1-x2 ,0 ,-8x1 +2x2 )t2 + (x1+x2-16 ,0 ,4x1-2x2)t3]

(2+ x1t + (24-2x1-x)t2 + (x1+x2-16)t3 ,20 , 2 + 4x1t + (8x1 +2x2 )t2 + (4x1-2x2)t3

Elde edilir.Burdan x1 ve x2 yi buluruz. x1=x2=16/3

 (2 , 20 ,2 )


[ (10 , 20 , 2)
(16 /3,0 ,64 /3 )
(16/3,0 ,−32 /3 )
] eğrinin geometrik katsayılar matrisidir.

LAGRANGE İNTERPOLASYONU

 n. Dereceden Polinom İnterpolasyonu

x0 ,x1 ,.....,xn için fonksiyon değerleri ; f(x0) , f(x1) ,….,f(xn) olsun.

(x0 , f(x0) ) , ( x1 , f(x1) ) , ….. , (xn , f(xn) ) noktalarından geçen n.dereceden bir

Pn(x) polinomu bulunmak isteniyor.Pn(x) polinomu her biri n.dereceden bir

polinom olsun. L0(x) , L1(x) , ….. , Ln(x) polinomları cinsinden ;

Pn(x)=L0(x).f(x0) + L1(x).f(x1) + … + Ln(x).f(xn) olarak yazılsın.Pn(x) polinomunun;

(x0 , f(x0) ) , ( x1 , f(x1) ) , ….. , (xn , f(xn) ) noktalarından geçmesi için ;

Pn(x0)=f(x0) => L0(x0)=1 , L1(x0)=0 , ….. ,Ln(x0)=0

Pn(x1)=f(x1) => L0(x1)=0 , L1(x1)=1 , L2(x1)=0 , …. , Ln(x1)=0

.
.
.

Pn(xn)=f(xn) => L0(xn)=0 , L1(xn)=0 , …. , Ln(xn)=1

Yani ;

Lj(xi) =
{ 1 , i= j ¿ { ¿ ¿ olmalı.Buna göre ; L0(x)= ? ….. Ln(x)=?

L0(x) polinomunu göz önüne alalım.Kendi kökleri x0 ,x1 ,.....,xn cinsinden

L0(x) polinomu ;

L0(x)= c.(x – x1 )( x – x2 )…..( x – xn ) şeklinde yazılabilir.

Ayrıca L0(x)=1 olması gerektiğinden ;

1 ( x−x 1 )( x−x 2 ).. .( x−x n )

c= ( x−x 1 )( x−x 2 ). . ..( x−x n ) ve L0(x)= ( x 0−x 1 )( x 0−x 2 ).. .( x 0−x n )

Benzer şekilde Li(x) polinomları ;

( x−x 0 )( x− x1 ).. .( x−x i−1 )( x−x i +1 ).. .( x−x n )

Li(x)= ( xi −x 0 )( xi −x 1 ). ..( x i−x i −1 )( x i−x i+1 ).. .( x i−x n )

n
x−x
∏ x −x j
Li(x)= j=0 i j , i= 0 , 1 , 2 , … , n ve i ¿ j olmak üzere ;

n n
n ( x−x )
∑ Li ( x ). f ( x i ) ∑ (∏ ( x −x j ) )
Pn(x) = i=1 = i=0 j=0 i j .f(xi) elde edilir…

ÖRNEK
Bir f fonksiyonunun -1 , 0, 1, 4 noktalarındaki değeri 3, 2, 4, -10 olarak
verilmiştir.Bu fonksiyona 3.dereceden polinom yaklaşımı yapınız.

CEVAP

X0=-1 , x1=0 , x2=1 ve x3=4

f(x0)=3 , f(x1)=2 , f(x2)=4 ve f(x3)=-10

( x−x 0 )( x− x1 ).. .( x−x i−1 )( x−x i+1 ).. .( x−x n )
Li(x)= ( xi −x 0 )( xi −x 1 ). ..( x i−x i−1 )( x i−x i+1 ).. .( x i−x n )

Formülünü kullanırsak ;
 ( x−0)( x−1)( x−4) x ( x−1 )(x −4 )
L0(x)= (−1−0)(−1−1)(−1−4) = −10

( x+1 )(x −1)( x−4 ) ( x+1 )( x−1)( x−4 )

L1(x)= (0−(−1))(0−1)(0−4 ) = 4

( x+1)( x−0 )( x−4 ) x ( x +1)( x−4 )

L2(x) = (1−(−1 ))(0−1 )(1−4 ) = −6

( x+1)(x−0)( x−1 ) x ( x +1)( x−1 )

L3(x) = (4−(−1))(4−1 )(4−0) = 60

3
∑ Li ( x ). f ( x i )
P3(x)= i=1

x ( x−1 )(x −4 ) ( x+1 )( x−1)( x−4 ) x ( x +1)( x−4 )

=3. −10 + 2. 4 + 4. −6 + (-10).
x ( x+1)( x−1 )
60

P3(x) polinomunu bulmuş oluruz…