Okladka:Makieta 1 2010-12-08 14:41 Page 1

www.cafissimo.pl
www.tchibo.pl

Kawiarnia
w zasięgu ręki?
Ekspres ciśnieniowy Cafissimo.

Oczekujesz kawy doskonale świeżej?

System Cafissimo to odpowiedź na
Twoje potrzeby. Najwyższej jakości
100% Arabika zamknięta w hermetycznych
kapsułkach to gwarancja 100% świeżości.

Cenisz wygodę i szybkość przygotowania?

Wciśnij tylko przycisk w kolorze kapsułki, Doskonała świeżość
a ekspres sam przyrządzi odpowiedni
rodzaj kawy przy optymalnych parametrach
parzenia.

Kochasz espresso, cappuccino,

latte macchiato…?
Dzięki Tchibo Cafissimo, wyposażonemu
również w spieniacz do mleka, możesz
we własnym domu delektować się kawą
jak w najlepszej kawiarni.
Wygodne przygotowanie
Jakość potwierdza 3-letnia
gwarancja.

Wybór jak w kawiarni

Tchibo. Podaj to, co najlepsze.

S-TCB-00359_210x255.indd 1 12/8/10 12:45:55 PM
2-3_wstepniak:Makieta 1 2010-12-08 12:39 Page 3
Zapraszamy do kolejnego spotkania z naszą kliniką. W drugim
numerze magazynu „Lexummedica” pragniemy Państwu pokazać,
jak doszło do tego, że znana i lubiana marka Intermedica stała się
rozpoznawalną na skalę europejską Lexummedica. Opowieść o rebran-
dingu, związanych z nim wyzwaniach i szansach znajdą Państwo w dzia-
le „O nas”. Mamy nadzieję, że dzięki takim historiom z życia kliniki
poznamy się bliżej.
Zawsze najważniejsi byli dla nas ludzie, niezwykli, oddani swej pracy le-
karze. To właśnie dzięki nim powstała silna, międzynarodowa marka.
Jedną z takich wyjątkowych osobowości jest prof. MUDr. Martin Filipec,
założyciel Europejskiej Kliniki Okulistycznej Lexum, jeden z najbardziej
doświadczonych w Europie lekarzy. „W chirurgii refrakcyjnej nie ma dziś
właściwe żadnych granic! Są pacjenci, którzy żyją w przekonaniu, że przy
wadzie dwudziestu dioptrii nie ma dla nich ratunku, a to błąd! Radzimy
sobie niemal z każdą wadą” – profesor przekonuje również, że zabiegi
przeprowadzane w ramach bi-optyki są prawie stuprocentowo skuteczne.
W ostatnich latach zaobserwowano dynamiczny rozwój nowych tech-
nik chirurgicznych, które pozwalają uniknąć bądź opóźnić konieczność
wykonania przeszczepu rogówki. Coraz bardziej popularną metodą jest
wszczepianie pierścieni śródrogówkowych. Zastosowanie keraringów
w leczeniu schorzeń rogówki przybliża w swoim artykule dr Elżbieta
Ziemniak. Z kolei dr n. med. Jacek Szendzielorz opisuje metodę
wszczepu soczewki torycznej, która jest stosowana przy operacji zaćmy.
Pozostając przy tematyce medycznej, polecamy Państwu również dwa
materiały dr. hab. med. Andrzeja Grzybowskiego: o zaletach badań
elektrodiagnostycznych, które wciąż bywają niedoceniane przez lekarzy
okulistów, oraz o zaawansowanych terapiach genowych w okulistyce.
Szkła kontaktowe zrewolucjonizowały życie w naszych czasach.
Są wygodne szczególnie dla sportowców i dla tych, którzy nie lubią
nosić okularów, a obawiają się operacji. Niestety, często nie zdajemy
sobie sprawy z zagrożeń, jakie mogą powstać w wyniku ich nieprawi-
dłowego użytkowania. I właśnie temu zagadnieniu poświęcony jest
materiał „Soczewki kontaktowe. Cud czy przekleństwo?” autorstwa
bc. Reginy Klemensovej.
OD REDAKCJI
SZANOWNI PAŃSTWO
Przywracanie zdrowia tym, którzy już stracili nadzieję, jest życiową mi-
sją naszego kolegi z kliniki Lexummedica w Poznaniu, dr. n. med. Jana
Grzeszkowiaka. Wraz z rodziną uczestniczy on w wyjazdach do Kenii,
gdzie charytatywnie pomaga ludziom z plemion Kipsigis, Masajów i Luo,
będącym pod opieką oddziału okulistycznego amerykańskiego szpitala
misyjnego. Z jednej strony altruizm lekarzy może napawać nas dumą,
z drugiej – uświadomienie sobie, że na świecie żyją ludzie, którzy mają
o wiele mniej niż my – może nauczyć pokory.
Najlepszym lekarstwem na stres jest sport! Do aktywnego trybu
życia zachęca dr n. med. Łukasz Sroka, zapalony biegacz, uczestnik
jedynego na świecie maratonu łączącego Azję i Europę, którego
trasa przebiega przez most nad Bosforem. W jaki sposób aktywność
może uprzyjemnić życie? Zapraszamy do lektury barwnej relacji
z ostatniego maratonu, a także do zapoznania się z materiałami,
w których opisujemy sponsorowane przez klinikę Indywidualne
Mistrzostwa Polski w Squashu 2010 oraz zawody Nordic Walking
Poznań 2010, których partnerem była Lexummedica.
Pracownicy Lexummedica to ludzie z pasją. Podobnie jest w przy-
padku naszego ambasadora Krzysztofa Globisza, dla którego wystę-
powanie na scenie jest jak zew natury. Wybitny aktor opowiedział nam
o szaleństwie, jakie ogarnia aktora w teatrze, rolach życia i… miłości
do kreskówek. Wyjaśnił także, dlaczego zdecydował się na ambasa-
dorowanie naszej klinice.
Drodzy Czytelnicy, w związku ze zbliżającymi się świętami życzymy,
aby magiczny czas Bożego Narodzenia przyniósł radość i spokój,
a w 2011 roku nie opuszczało Was dobre samopoczucie. Do zoba-
czenia w kolejnym numerze magazynu „Lexummedica”!
Peter Ivančák
prezes zarządu
Sławomir Kucharski
dyrektor zarządzający
LEXUMMEDICA
03
4-5-spis tresci:Makieta 1 2010-12-08 12:48 Page 4

SPIS TREŚCI
zima 2010

03 22
OD REDAKCJI
ELEKTRORETINOGRAFIA
06 – POMOCNE NARZĘDZIE
DIAGNOSTYCZNE
WYLECZĄ WADĘ WZROKU dr hab. med. Andrzej Grzybowski
NAWET W DWIE SEKUNDY!

12 26
TERAPIA GENOWA
EWOLUCJA MARKI, CZYLI W OKULISTYCE
JAK INTERMEDICA STAŁA dr hab. med. Andrzej Grzybowski
SIĘ LEXUMMEDICA
28
KOREKCJA PREZBIOPII 08
I ASTYGMATYZMU W CHIRURGII REFRAKCYJNEJ
W PRZYPADKACH NIE MA DZIŚ ŻADNYCH GRANIC
OPERACJI ZAĆMY Wywiad z prof. MUDr. Martinem Filipcem
dr Karol Korżel

16 36
DRUGA MŁODOŚĆ BEZ OKULARÓW? KOMFORT ROZRYWKI

40
dr Piotr Krzywicki

18 RUN FORREST, RUN!

KERARINGI W LECZENIU dr n. med. Łukasz Sroka

43
SCHORZEŃ ROGÓWKI
dr Elżbieta Ziemniak
LEXUMMEDICA STAWIA
20 NA AKTYWNOŚĆ
TECHNIKA WSZCZEPU
SOCZEWKI TORYCZNEJ Z LEXUMMEDICA NA KORCIE
30
dr n. med. Jacek Szendzielorz
44 RATUJĄC WZROK, PRZYWRÓCIĆ DO ŻYCIA
dr n. med. Jan Grzeszkowiak
LASER POLECANY
PRZYJACIOŁOM
LEXUMMEDICA 46
Wydawca: Lexummedica sp. z o.o. (dawniej Intermedica) NA SCENIE JESTEM TYGRYSEM
Klinika Okulistyczna w Poznaniu W cztery oczy z Krzysztofem
ul. abpa A. Baraniaka 88, 61-131 Poznań Globiszem, ambasadorem
tel. + 48 61 826 70 67, + 48 61 826 70 69
faks + 48 61 826 71 00
Lexummedica

48
lexummedica@lexummedica.pl, www.lexummedica.pl
Klinika Okulistyczna w Krakowie
ul. Zwierzyniecka 29, 31-105 Kraków ZDROWE OCZY TO UDANY
tel. +48 12 431 17 66, tel./faks +48 12 431 17 82 ROZWÓJ SZKOLNY
Klinika Okulistyczna w Szczecinie I ZAWODOWY
ul. Mickiewicza 140, 71-153 Szczecin Rozmowa z dr n. med. Edytą
tel. +48 91 487 70 80, +48 91 487 70 84
Wojtyczką
32
faks + 48 91 487 70 82
Kontakt z wydawcą:
Beata Pawłowska, b.pawlowska@lexummedica.pl 49 SOCZEWKI KONTAKTOWE.
OD ZDROWYCH OCZU CUD CZY PRZEKLEŃSTWO?
Redakcja:
Yo Media Consulting, ul. Wiejska 12/10, 00-490 Warszawa DO SUKCESU bc. Regina Klemensová
tel. +48 22 621 48 57, faks +48 22 745 70 65 Rozmowa z dr Renatą Murawiecką
www.yo-media.pl
Prezes: Joanna Wysocka
Zespół redakcyjny: Katarzyna Wierzba,
Małgorzata Olszewska, Marcin Pacho
Dyrektor marketingu i reklamy: Katarzyna Kryńska
tel. +48 22 745 70 60, kasiak@yo-media.pl
DTP: Sławomir Kubryn, e-mail: dtp@yo-media.pl
Na okładce: Małgorzata Franus, kierownik sekretariatu
medycznego Kliniki Okulistycznej Lexummedica w Krakowie.

04 LEXUMMEDICA
Project2:Layout 2 2010-12-08 12:13 Page 1
06_Laser ekscimerowy:Makieta 1 2010-12-06 12:20 Page 6

MEDYCYNA
zima 2010

WYLECZĄ WADĘ WZROKU

NAWET W DWIE SEKUNDY!
Od listopada 2010 roku zabiegi laserowej korekcji wad wzroku w krakowskiej klinice Lexummedica wykonywane są na
najnowocześniejszym i najszybszym laserze w Polsce. Korekcja wady o jedną dioptrię jest możliwa już w dwie sekundy.

owy laser Allegretto Eye Q dzięki częstotliwości Bezpieczną pracę lasera Allegretto Eye Q z tak dużą prędkością zapewnia wysoce

N pracy głowicy 400 Hz umożliwia niezwykle

szybkie wykonanie zabiegu, redukując czas
działania wiązki świetlnej na powierzchnię
rogówki do dwóch sekund na dioptrię. W ten sposób, przez
krótszą ekspozycję na czynniki zewnętrzne w trakcie zabiegu
precyzyjna technologia Perfect Pulse. Dzięki jej zastosowaniu każda ultracienka wiązka
świetlna rzeźbiąca powierzchnię rogówki jest w pełni kontrolowana. Dokładne śledzenie
ruchu gałki ocznej umożliwia aktywny system wodzenia oka – eyetracker, który sprawdza
jej pozycję aż 400 razy na sekundę, ustalając za każdym razem dokładne miejsce
uderzenia lasera na rogówce. Jeśli w trakcie trwania fotoablacji (czyli modelowania
wyeliminowano ryzyko wystąpienia infekcji oraz ograni- rogówki) pacjent poruszy okiem, zabieg będzie nadal perfekcyjnie prowadzony.
czono czas wysychania rogówki. Badania wskazują także W przypadku zbyt dużego ruchu oka wiązka przestanie być emitowana.
jednoznacznie, że szybkość zabiegu wpływa na skrócenie Nowoczesny laser Allegretto Eye Q 400 Hz, zamontowany w krakowskim oddziale
okresu rekonwalescencji i rehabilitacji wzroku po korekcji Klinik Okulistycznych Lexummedica, jest obecnie najnowszym tego typu urządzeniem
oraz na stabilność jej efektów. w Polsce. Jego wartość wynosi ponad 1,5 mln zł. /
„Nowoczesny laser excimerowy do chirurgii refrakcyjnej,
jakim dysponujemy już teraz w Krakowie, na pewno wpłynie
na lepszą współpracę z pacjentami. Komfort zabiegu będzie
większy niż dotychczas, zwłaszcza w przypadku korekcji
wysokiej krótkowzroczności i dużego astygmatyzmu. Zabieg
korekcji wady na przykład o cztery dioptrie potrwa tylko
8 sekund, to znakomite osiągnięcie” – komentuje dr Elżbieta
Ziemniak z krakowskiej kliniki Lexummedica.

ROCZNIE LEXUMMEDICA
WYKONUJE PONAD 3000
ZABIEGÓW CHIRURGII
REFRAKCYJNEJ ORAZ
1000 ZABIEGÓW
USUNIĘCIA ZAĆMY.

06 LEXUMMEDICA
Project3:Layout 3 2010-12-08 15:04 Page 1
8-11_Wywiad_Filipiec:Makieta 1 2010-12-03 12:16 Strona 8

WYWIAD
zima 2010

Prof. MUDr. Martin Filipec, CSc, założyciel Europejskiej Kliniki Okulistycznej

Lexum, jest jednym z najlepszych i najbardziej doświadczonych
w chirurgii refrakcyjnej lekarzy w Republice Czeskiej.

W CHIRURGII
REFRAKCYJNEJ
NIE MA DZIŚ  prof. MUDr. Martin Filipec

ŻADNYCH
GRANIC
OPERACJA LASEROWA LASIK,
KTÓRA KORYGUJE KRÓTKOWZROCZ-
NOŚĆ I DALEKOWZROCZNOŚĆ,
JEST DZISIAJ POPULARNĄ METODĄ
NA POZBYCIE SIĘ OKULARÓW
I SOCZEWEK KONTAKTOWYCH.
CZY PRZY TYM ZABIEGU
ISTNIEJĄ OGRANICZENIA
CO DO LICZBY DIOPTRII?

Samym laserem można skorygować niski

i średni stopień krótkowzroczności, do około
–10D, w przypadku dalekowzroczności korek-
cja możliwa jest do +4–5D. Dzisiaj istnieją
już jednak skuteczne metody, które umożliwia-
ją korekcję wad wzroku w zakresie dowolnej

08 LEXUMMEDICA
8-11_Wywiad_Filipiec:Makieta 1 2010-12-03
Z profesorem MUDr. Martinem Filipcem, CSc, rozmawiamy o bi-optyce, zabiegu usuwającym głębokie wady refrakcji oczu.
liczby dioptrii. W takich przypadkach stosujemy
soczewki wewnątrzgałkowe, bardzo podobne
do tych, które w ubiegłym wieku wynalazł
profesor Otto Wichterle i które są stosowane
do dziś. W wyniku niewielkiej zmiany chemicz-
nej miękki żel stał się bardziej odporny, a spe-
cjalną soczewkę wewnątrzgałkową można
wszczepiać bezpośrednio do oka, gdzie pozo-
staje już na zawsze. Zaleta takiej soczewki jest
oczywista: nie trzeba jej – tak jak tradycyjnych
soczewek kontaktowych – zdejmować na noc
i ponownie zakładać rano. Są jednak pacjenci,
u których wada jest na tyle poważna, że w celu
jej skorygowania stosujemy specjalną technikę
zwaną bi-optyką.
NA CZYM POLEGA TA METODA?
Większość wad wzroku możemy korygować
samym laserem. U znacznej części pacjentów,
w 85 procentach przypadków, najbardziej
wskazana jest metoda zindywidualizowanej
korekcji LASIK Premium. Z kolei u 10–15 pro-
cent chorych stosujemy wszczepianie sztucznej
soczewki wewnątrzgałkowej lub wymianę wła-
snej soczewki na inną, o odmiennej mocy
optycznej. Ingerencja lasera, który zmienia
krzywiznę rogówki, lub samo wszczepienie
soczewki wewnątrzgałkowej mogą nie być
wystarczające u pacjenta z wadą –25 lub
+10D. Dlatego w takich przypadkach koja-
rzymy ze sobą obie optyki – stąd zabieg nazy-
wamy bi-optyką. Przeprowadzamy więc dwie,
przeważnie niezależne od siebie operacje,
których celem jest korekcja poważnych i bar-
dzo dużych wad wzroku.
JAK PRZEPROWADZA SIĘ TAKI ZABIEG?
Najpierw wszczepiamy do oka soczewkę
wewnątrzgałkową, która redukuje wadę
o 60–80 procent. Do korekcji pozostałej wady
stosujemy laser, przeważnie LASIK będący kom-
binacją lasera femtosekundowego i ekscime-
rowego, którym korygujemy krzywiznę rogówki.
Operację przeprowadza się najczęściej w dwóch
etapach – w pierwszym wszczepiamy soczewkę
najpierw do jednego oka, a po tygodniu do dru-
giego; w kolejnym etapie, po upływie czterech
do ośmiu tygodni, przeprowadzamy zabieg lase-
rowy na obojgu oczach jednocześnie. Są to więc
trzy oddzielne operacje, którym pacjent podda-
je się w ciągu około ośmiu tygodni.
12:16 Strona 9
„W RAMACH BI-OPTYKI
PRZEPROWADZAMY
DWIE OPERACJE MAJĄCE
NA CELU KOREKCJĘ DUŻYCH
I BARDZO DUŻYCH WAD WZROKU”.
JAK DŁUGO TRWA KAŻDA
Z TYCH OPERACJI?
Zabieg wszczepienia soczewki na jednym oku
trwa 10–15 minut. Operacja laserowa tyle sa-
mo, ale dla obojga oczu. To bardzo krótko.
POWIEDZIAŁ PAN, ŻE BI-OPTYKA
STANOWI POŁĄCZENIE DWÓCH
ZABIEGÓW. CZY KOMBINACJA
TRZECH RÓWNIEŻ JEST
DOPUSZCZALNA?
Możliwe jest dołożenie jeszcze jednej soczewki.
W przypadku klasycznej metody, o której
mówiłem, zachowujemy soczewkę pacjenta
i dodajemy soczewkę wewnątrzgałkową, tak
zwaną fakijną. Ale da się jeszcze pracować
na własnej soczewce, wymienić ją i wszczepić
nową – sztuczną, o innej mocy optycznej.
Do niej można też dołożyć drugą soczewkę
i wtedy wykonać operację laserową. Inaczej
mówiąc, jesteśmy w stanie przeprowadzić coś,
co moglibyśmy nazwać tri-optyką, ale zdarza się
to niezwykle rzadko.
JAK WYGLĄDA REKONWALESCENCJA
PO ZABIEGU?
W pierwszym dniu po operacji pacjent zgła-
sza się do kontroli. Jeżeli wszystko jest w po-
rządku, to tego samego dnia może wrócić do
normalnego życia, swoich ulubionych czynno-
ści i do pracy. Nie zalecamy tylko korzystania
z basenu przez okres około sześciu tygodni.
LEXUMMEDICA
09
Poza tym rekonwalescencja przebiega bez pro-
blemów i nie wiąże się z żadnymi ograniczeniami.
CZY SĄ PACJENCI, U KTÓRYCH NIE
MOŻNA PRZEPROWADZIĆ ZABIEGU
BI-OPTYCZNEGO? JAK WYGLĄDA
KWALIFIKACJA DO NIEGO?
W zasadzie operacja przeznaczona jest dla pa-
cjentów z wadą o dużej liczbie dioptrii, której
nie można usunąć inną metodą. W celu zapew-
nienia im dobrego widzenia i bezpieczeństwa
samego zabiegu najlepszym rozwiązaniem jest
bi-optyka. Przeciwwskazania stanowią schorze-
nia rogówki, stożek rogówki lub anatomiczny
kształt oczu nieodpowiedni do implantacji
soczewki. Może się zdarzyć, że pacjent z dale-
kowzrocznością będzie miał za małe oko,
w którym soczewka się nie zmieści. Wtedy ma-
my do wyboru inne metody operowania.
A CZY SĄ OGRANICZENIA WIEKOWE?
Nie, wprawdzie w przypadku dzieci jesteśmy
bardziej ostrożni, ale i one bywają naszymi
pacjentami. Zazwyczaj jednak czekamy, aż
osiągną wiek, w którym będą dobrze współpra-
cowały i w którym wada choć trochę się ustabi-
lizuje. Wówczas możemy przystąpić do operacji.
Jeżeli jednak dziecko z jakiegoś powodu nie to-
leruje okularów lub soczewek kontaktowych
i nie widzi, to operacji podejmujemy się wcze-
śniej. U osób starszych w zasadzie nie ma ogra-
niczeń wiekowych, zmienia się jedynie strategia.
W przypadku pacjentów powyżej pięćdziesiątego
8-11_Wywiad_Filipiec:Makieta 1 2010-12-08
„DZISIAJ RADZIMY SOBIE NIEMAL
Z KAŻDĄ WADĄ I WCIĄŻ
ZWIĘKSZAMY NASZE MOŻLIWOŚCI
W CHIRURGII REFRAKCYJNEJ”.
roku życia, z większą wadą i będących już
w wieku „kataraktowym”, najprawdopodobniej
zamiast wszczepiania soczewki fakijnej usunę-
libyśmy najpierw ich własną soczewkę i zastą-
pili ją inną o odpowiedniej mocy, a dopiero
potem przeprowadzilibyśmy korekcję za pomo-
cą lasera.
CZY PODCZAS BI-OPTYKI MOGĄ
NASTĄPIĆ KOMPLIKACJE?
CZY JEST TO ZABIEG BEZPIECZNY?
Dla nas najważniejsze jest uniknięcie komplika-
cji. Bi-optykę wybieramy dlatego, że w chwili,
gdy wykonujemy korekcję wysokiej wady wzro-
ku za pomocą lasera ekscimerowego, musimy
usunąć dużą ilość tkanki rogówki. To może
wywołać powikłania i dlatego, aby nie uszko-
dzić rogówki, określiliśmy maksymalną liczbę
dioptrii, które korygujemy metodą LASIK. Jeżeli
wada pacjenta jest wyższa niż dozwolony
limit, przystępujemy do wszczepu soczewki
wewnątrzgałkowej lub do bi-optyki. Ponieważ
także wewnątrzgałkowa soczewka ma swoje
ograniczenia, kojarzymy wszczep soczewki
z aplikacją lasera. Na podstawie szczegółowych
badań przedoperacyjnych, podczas których
ustalamy liczbę dioptrii, stan rogówki i anato-
miczny kształt oka, poszukujemy najlepszego
i najbezpieczniejszego rozwiązania. Inną kom-
plikację mogą stanowić infekcje bakteryjne, ale
mogę powiedzieć, że na ponad 100 tysięcy
przeprowadzonych u nas operacji wewnątrzgał-
kowych, tego rodzaju powikłania zdarzyły się
tylko w dwóch przypadkach. Dla porównania,
niewielu użytkowników szkieł kontaktowych wie,
że u mniej więcej jednej na sto osób noszących
10
13:50 Page 10
WYWIAD
zima 2010
soczewki przez okres 20–30 lat pojawia się
bakteryjny wrzód rogówki, który może prowa-
dzić do jej zbliznowacenia lub perforacji.
Wówczas trzeba dokonać przeszczepu rogówki.
Prawdopodobieństwo powikłań w bi-optyce jest
natomiast minimalne.
MOŻEMY WIĘC POWIEDZIEĆ,
ŻE SKUTECZNOŚĆ TEJ OPERACJI
JEST PRAWIE STUPROCENTOWA?
Ani w życiu, ani w medycynie nic nigdy nie jest
stuprocentowe, dlatego nie mogę tego zagwa-
rantować. Powiem raczej – zbliżamy się do
doskonałości. Jako pierwsi w Europie prze-
prowadziliśmy bi-optykę za pomocą lasera fem-
tosekundowego i wszczepu wewnątrzgałkowej
soczewki ICL oraz CACHET™. Wyniki są znako-
mite, a pacjenci zachwyceni. Obecnie podczas
operacji laserowej LASIK zamiast precyzyjnego
mikrokeratomu używamy nowego, femtosekun-
dowego lasera Visumax 500. To następny krok
ku wspomnianej już doskonałości.
CZY MÓGŁBY PAN PRZYTOCZYĆ
KONKRETNĄ HISTORIĘ PACJENTA,
KTÓRY PRZESZEDŁ U PAŃSTWA
TAKĄ OPERACJĘ?
Oczywiście. Siostra naszego dyrektora general-
nego jest znaną narciarką. Miała wadę
dalekowzroczności, około dziesięciu dioptrii.
Wykonaliśmy u niej zabieg bi-optyki i dziś już
nie ma tego problemu. Jeździ na nartach bez
okularów czy soczewek kontaktowych, a widzi
doskonale. Wśród naszych pacjentów jest wie-
lu profesjonalnych sportowców, którym opera-
LEXUMMEDICA
Prof. MUDr.
Martin Filipec, CSc
Ukończył Wydział Lekarski Uniwersytetu
Karola w Pradze. Po studiach rozpoczął pracę
w II Klinice Okulistycznej Wydziału Lekarskie-
go UK w Pradze, gdzie najpierw był asysten-
tem specjalistą, a następnie pełnił funkcję
kierownika ambulatorium rogówki i immu-
nologii oraz laboratorium badań okulistycz-
nych. Tytuł naukowy uzyskał po obronie
rozprawy doktorskiej na temat mikroskopii
lustrzanej rogówki. Jego działalność nauko-
wa obejmuje problematykę chorób, transplan-
tacji i gojenia się rogówki. Od 1993 roku
pracuje na oddziale laserowej i wewnątrz-
gałkowej chirurgii refrakcyjnej w Europejskiej
Klinice Okulistycznej Lexum, której jest
współzałożycielem oraz głównym lekarzem.
W latach 1998–2004 pełnił funkcję kierow-
nika Kliniki Okulistycznej I Wydziału Lekar-
skiego UK w Pradze.
cja bardzo pomogła w codziennym funkcjono-
waniu. Soczewki kontaktowe też w znacznym
stopniu rozwiązują ten problem, jednak wielu
pacjentów czuje w oku ich obecność i to im nie
odpowiada. Obecnie operacje laserowe i nie-
laserowe oczu są bezpieczniejsze od szkieł kon-
taktowych, więc większość pacjentów wybiera
korekcję laserem. W przypadku dużych wad
właśnie dzięki bi-optyce chorzy zyskali szansę
na znaczącą poprawę wzroku.
CZY W KOREKCJI WAD WZROKU
ISTNIEJĄ W OGÓLE JAKIEŚ GRANICE?
W chirurgii refrakcyjnej nie ma dziś właściwie
żadnych granic! Są pacjenci, którzy żyją w prze-
konaniu, że przy wadzie 20D nie ma dla nich
ratunku, a to błąd! Radzimy sobie niemal z każ-
dą wadą i wciąż zwiększamy nasze możliwości
w chirurgii refrakcyjnej. /
Rozmawiała
Petra Vychodilová
Zdjęcie
Archiwum Lexum
 KLUB
DOMU
WINA

KLUB
DOMU
WINA

LexumMedica_MAGAZYN_210x255.indd 1 2010-12-07 16:33:07

12-15_Kliniki_new:Makieta 1 2010-12-03 12:21 Strona 12

O NAS
zima 2010

EWOLUCJA MARKI,
CZYLI JAK INTERMEDICA
STAŁA SIĘ LEXUMMEDICA
Proces budowania marki jest skomplikowany, zwłaszcza gdy dotyczy trudnego
rynku usług medycznych, niezwykle wrażliwego na wahania koniunktury.

Z MARKĄ ZA PAN BRAT

W dużym uproszczeniu marka to nazwa, znak, symbol lub ich kombi-
nacja stworzone w celu identyfikacji usługi lub produktu oraz odróżnienia
się od konkurentów. Jeśli jest silna – pozytywnie i szeroko rozpozna-
walna – pomaga budować lojalność klientów oraz stanowi kluczowy
argument w procesie podejmowania decyzji zakupowej. Zazwyczaj kre-
owanie marki trwa bardzo długo, ale warto w nią inwestować i troszczyć
się o nią, ponieważ jej wartość może być olbrzymia i znacząco wpływać
na wycenę całego przedsiębiorstwa.

WARTOŚĆ NAJSILNIEJSZEJ
MARKI NA ŚWIECIE, KTÓRĄ JEST
COCA-COLA, WYNOSI 67,5 MLD
DOLARÓW AMERYKAŃSKICH,
A CZOŁOWEJ POLSKIEJ MARKI
ORLEN: 3,64 MLD ZŁ.
„ZMIENIAĆ CZY NIE ZMIENIAĆ?” – OTO JEST PYTANIE
W styczniu 2010 roku międzynarodowa sieć klinik Lexum Group, przejmu-
jąc kontrolę nad Klinikami Okulistycznymi Intermedica, stanęła przed nie la-
da problemem. Po jednej stronie znalazły się: świetna historia marki
Intermedica, wysoka kultura organizacyjna, tysiące zadowolonych klientów,
dobrze prosperujące kliniki, a po drugiej – możliwość kreowania marki
o zasięgu europejskim i czerpania z doświadczeń oraz siły Lexum. Wobec
takiego dylematu trudno było się zdecydować. Na szczęście, aby uniknąć

12 LEXUMMEDICA
12-15_Kliniki_new:Makieta 1 2010-12-03 12:22 Strona 13

Kreowanie marki

subiektywnych wyborów, odwołaliśmy się do statystyk. Dzięki nim uzyskaliśmy informacje

wprost z rynku, nieobciążone naszymi preferencjami i emocjami.
Badania przeprowadzone wśród pacjentów wykazały satysfakcjonującą rozpoznawalność
marki Intermedica. Równocześnie okazało się, że ponad 70 proc. Polaków nie jest świado-
mych możliwości przeprowadzenia zabiegu refrakcji. Był to dla nas szok, który jednak
nie wywołał przerażenia, a raczej zmotywował do działania. Wniosek mógł być tylko jeden
– zachowajmy kulturę, wiedzę i doświadczenie ludzi budujących markę Intermedica,
ale stwórzmy dla niej nowy wizerunek o zasięgu europejskim, przedstawiający lidera rynku
prywatnej okulistyki o polskich korzeniach.

TRUDNE WYBORY

Czas wielkich zmian zazwyczaj jest bolesny. Rozstajemy się z dawnymi przyzwyczajenia-
mi, a jednocześnie obawiamy się przyszłości. My też musieliśmy odpowiedzieć sobie
na trudne pytania: jak ma się nazywać nowa marka, jakie ma wysyłać sygnały otoczeniu
i jaki wizerunek zamierzamy kreować.
Podjęliśmy trzy kluczowe decyzje. Po pierwsze, obecna nazwa musi być silnie związana
ze starą; po drugie, powinna komunikować markę Lexum; po trzecie, logotyp ma zacho-
wać kolorystykę dawnej Intermedica.
Zgodnie z naszą strategią rozwoju przyjęliśmy dwa założenia. Przede wszystkim eduku-
jemy pacjentów, uświadamiając im możliwość wykonania zabiegu refrakcji (maksymalnie
uproszczony przekaz zawarty jest w sloganie: „Wyleczymy twoją wadę wzroku”). Ponadto
kreujemy racjonalne argumenty budujące zaufanie do marki („Ponad 100 tysięcy zabie-
gów, 17 lat doświadczenia”).

 Lexummedica w Szczecinie
 Lexummedica w Krakowie

 Lexummedica w Poznaniu

LEXUMMEDICA
13
12-15_Kliniki_new:Makieta 1 2010-12-03 12:22 Strona 14

O NAS
zima 2010

 Recepcja Lexummedica w Szczecinie

ZAPUSZCZAMY KORZENIE
Kiedy już dokładnie określiliśmy, co chcemy komunikować, postanowiliśmy zapuścić
korzenie, czyli zatroszczyć się o tożsamość marki oraz podstawowe nośniki identyfikacji,
z którymi pacjent ma najczęstszy kontakt. Skupiliśmy się na tych najważniejszych,
czyli identyfikacji wewnętrznej i zewnętrznej klinik, serwisie internetowym oraz kluczowych
materiałach informacyjnych dla pacjentów. W tej chwili możemy pochwalić się sporymi
sukcesami: jako pierwsi w branży zastosowaliśmy syntezator mowy odczytujący tekst
na stronie internetowej oraz uruchomiliśmy wersję naszej domeny dla osób słabiej widzą-
cych, w tzw. wysokim kontraście.
Lexummedica dokonała zmiany przełomowej – rebranding dotknął praktycznie wszyst-
kich sfer funkcjonowania klinik i – co najważniejsze – jest silnie wspierany przez pra-
cowników. Ufamy, że ich wiara w markę oraz codzienna dbałość o nią zaprocentują
dobrymi wynikami.

KOMUNIKUJEMY NOWĄ MARKĘ NAJBLIŻSZYM

W każdej dobrej, kulturalnej rodzinie warto o najważniejszych wydarzeniach najpierw
poinformować najbliższych. Dzięki temu oszczędzamy ich nerwy, ale przede wszystkim
unikamy nieporozumień. Naszym bezpośrednim otoczeniem są pacjenci, pracownicy i le-
karze. Dla nich przygotowaliśmy specjalne, imienne listy od zarządu oraz przesyłki zawie-
rające wydany z okazji przejęcia sieci klinik pierwszy numer magazynu „Lexummedica”.
Dbając o ich stan wiedzy, uniknęliśmy chwilowego szumu informacyjnego i gładko wpro-
wadziliśmy nową markę na rynek.

14 LEXUMMEDICA
12-15_Kliniki_new:Makieta 1 2010-12-08 13:02 Page 15

Kreowanie marki

RUSZAMY PEŁNĄ PARĄ…

Dla nas oznacza to, że informacje o klinice Lexummedica mają możliwie naj-
szerszy zasięg. Jesteśmy silnie obecni w internecie, eksploatujemy największe
polskie portale. Ponadto, wspierając promocyjnie Indywidualne Mistrzostwa
Polski w Squashu oraz Maraton Eco Nordic Walking, kreujemy wizerunek
marki odpowiedzialnej społecznie. Naszymi ambasadorami są Monika Pyrek
(wybitna lekkoatletka) oraz Krzysztof Globisz (uznany aktor). To jednocześnie
zadowoleni pacjenci, którzy swoim poparciem utwierdzają nas w poczuciu
misji leczenia wad wzroku.

DODAJEMY MOCY
Stworzyć markę to nie wszystko. Trzeba o nią dbać i stawiać sobie nowe
wyzwania. Ale to chyba najprzyjemniejsza część naszej pracy. Dlatego można
było nas zobaczyć w galeriach handlowych, gdzie służyliśmy radą i umożliwia-
liśmy chętnym umówienie się na wizytę okulistyczną. Pacjenci otrzymali od nas
także dowód szczególnej troski o ich zdrowie, czyli Gwarancję Lepszego
Widzenia oraz elektroniczny system opieki LexumCare, który znacząco popra-
wił komfort obsługi. A to dopiero obiecujący początek wielkich zmian.

 Recepcja
Lexummedica
w Poznaniu

KILKA SŁÓW NA KONIEC

Jesteśmy przekonani, że za kilka miesięcy będziemy mogli po-
chwalić się kolejnymi ciekawostkami marketingowymi. Zapraszamy
do śledzenia naszych działań. Informacje o nich z pewnością prze-
każemy czytelnikom magazynu „Lexummedica”. /

Tekst
Adam Michańków
strategic brand consultant
Fresh Brand Design
www.fresh.pl

LEXUMMEDICA
15
16-17_Monowizja:Makieta 1 2010-12-08 13:04
 dr Piotr Krzywicki
DRUGA MŁODOŚĆ
BEZ OKULARÓW?
koro żyjemy coraz dłużej, to dlaczego
S osoby czynne zawodowo oraz te, które
już przeszły na zasłużoną emeryturę, nie
mogą mimo upływu czasu wciąż być aktywne
bez ograniczeń?
„Dorosłowzroczność” (prezbiopia) jest wyni-
kiem starzenia się soczewki wewnątrzgałkowej.
Z wiekiem nieuchronnie pogrubia się ona
i twardnieje, doprowadzając stopniowo do
zaniku akomodacji oraz konieczności używania
okularów do bliży (przy czytaniu, pracy przy
komputerze). Schorzenie dotyka prawie wszyst-
kie osoby z emetropią (tj. bez wady wzroku na
dal) po 43–45 roku życia. Drobny druk w gaze-
cie staje się rozmazany, podobne problemy
pojawiają się przy próbach odczytania wiado-
mości SMS czy ulotki opisującej działanie
leków. W zależności od inwencji próbujemy
walczyć z tymi trudnościami przy pomocy róż-
nych, dostępnych bez recepty kropli czy tabletek
poprawiających ostrość widzenia. W końcu
kapitulujemy i udajemy się do okulisty, gdzie
słyszymy diagnozę: „okulary do czytania”.
Osoby noszące już okulary plusowe do dali
16
Page 16
MEDYCYNA
zima 2010
To możliwe! Trzeba się tylko zastanowić, którą z dostępnych metod wybrać
w konkretnym przypadku, aby zapewnić pacjentowi optymalny komfort.
Należy wziąć pod uwagę jego wiek, stan okulistyczny, oczekiwania,
zawód, hobby i oczywiście cenę zabiegu.
otrzymują szkła mocniejsze, natomiast pacjenci z krótkowzrocznością korygowaną minusami
– słabsze. To najbardziej znany, a dla niektórych okulistów jedyny sposób poradzenia sobie z pro-
blemem prezbiopii. Kupujemy okulary i nagle okazuje się, że często ich zapominamy, a jeśli już
je mamy na nosie, to cały świat staje się niewyraźny i wiruje, co zmusza nas do ściągnięcia szkieł.
W okularach źle, a bez nich jeszcze gorzej.
Co zrobić, by znowu widzieć dobrze z daleka i z bliska?
Nowoczesna optyka i okulistyka proponują wiele rozwiązań. Najdoskonalszym orężem optyki
okularowej są oczywiście okulary lub soczewki progresywne. Z kolei metody operacyjne to:
 wieloogniskowe implanty wewnątrzgałkowe, np. soczewka Restor firmy Alcon
– zabieg jej wszczepienia, nazywany procedurą PRELEX (Presbyopic Lens Exchange),
polega na wymianie soczewki u osoby ze starczowzrocznością
 laserowa korekcja prezbiopii z wytworzeniem strefy do bliży w centrum rogówki,
np. PresbyMAX treats presbyopia
 implanty śródrogówkowe
 chirurgia twardówki – LAPR.
Zastosowanie konstrukcji wieloogniskowej, soczewek kontaktowych, okularowych, wewnątrz-
gałkowych daje możliwość dobrego widzenia z różnych odległości. Rozwiązania te powodują
jednak czasem kłopoty z adaptacją, zniekształcenia linii prostych, zawężenie pola widzenia,
zawroty głowy, spadek kontrastu, gorsze widzenie o zmroku, ale największym mankamentem
wydaje się cena.
LEXUMMEDICA
16-17_Monowizja:Makieta 1 2010-12-03 12:27 Strona 17

Monowizja to bardzo popularna i najtańsza metoda korekcji, pozwalająca uzyskać niezależność od kilku par okularów.

PREZBIOPIA DOTYKA PRAWIE WSZYSTKIE OSOBY

Z EMETROPIĄ (TJ. BEZ WADY WZROKU NA DAL)
PO 43–45 ROKU ŻYCIA.

Alternatywą wciąż jest monowizja. To histo-
rycznie najstarsza, bardzo popularna i najtańsza
metoda korekcji, pozwalająca uzyskać niezależ-
ność od kilku par okularów. Polega na tym,
że jedno oko korygujemy (okularami, soczew-
kami kontaktowymi, zabiegowo) do bliży, a dru-
gie do dali. Podstawową zasadą jest ustalenie,
które oko ma być lepsze na daną odległość.
W takim przypadku najlepiej sprawdza się ko-
rekta oka dominującego do patrzenia na dal,
a oka niedominującego na bliż. Określenie
dominacji jest tu kluczowe. Nazywana inaczej
lateralizacją czy stronnością, oznacza funkcjo-
nalną dominację jednej ze stron ciała, związa-
ną z dominacją jednej półkuli mózgowej.
Ze względu na fakt krzyżowania się większości
szlaków nerwowych, drogi nerwowe z prawej
Fot. dr Piotr Krzywicki
strony ciała docierają do lewej półkuli, a z lewej
strony ciała – do półkuli prawej. Zatem funk-
cjonalnej dominacji prawej strony ciała (np.
ręki) odpowiada dominacja lewej półkuli
mózgowej. Występują też zjawiska lateralizacji
jednorodnej i niejednorodnej, zwanej inaczej
skrzyżowaną oraz nieustaloną (słaba).
Lateralizacja jednorodna występuje wówczas,
gdy praworęczności towarzyszy prawonożność
i prawooczność, a leworęczności – lewooczność
oraz lewonożność. Lateralizacja skrzyżowana
ma miejsce, gdy praworęczności towarzyszy
lewooczność czy lewonożność, a leworęczności
– prawooczność lub prawonożność. Dominację
oka możemy zbadać poprzez patrzenie na
mały przedmiot przez otwór w przesłonie, za-
glądanie do buteleczki czy wykonanie próby
Rosenbacha, która polega na celowaniu kciu-
kiem na drobny, znacznie oddalony obiekt.
Jeżeli badany zamknie jedno oko i przedmiot
nadal pozostaje zakryty, oznacza to, że patrzy
okiem dominującym. W celu potwierdzenia
lateralizacji można też wykonać próbę ze szkłem
+2,0. Polega ona na przyłożeniu do optymal-
nie dobranej korekcji na dal szkła z kasety
próbnej o mocy +2,0. W oku dominującym
pacjent stwierdzi większe pogorszenie widzenia
na dal po dołożeniu ww. +2,0 niż w oku niedo-
minującym.
Inną ważną kwestią jest określenie, jak dużą
należy wytworzyć różnicę między oczami. Zwy-
czajowo za optymalną uznaje się różnicę 1,5D.
Przy jej ustalaniu pod uwagę trzeba wziąć wiek
pacjenta, jego oczekiwania, dotychczasowy
stan okulistyczny, tolerancję rozkojarzenia
widzenia obuocznego. Niekiedy więc można
zastosować z powodzeniem różnicę większą.
Tolerancję monowizji znacznie poprawia współ-
istniejący wcześniej zez czy anizometropia, ze
względu na brak lub słabe widzenie obuoczne.
ww. implantu wewnątrzgałkowego – daje pa-
cjentowi możliwość dobrego obuocznego wi-
dzenia do dali przy zachowaniu możliwości
czytania okiem niedominującym. Do takiego
patrzenia trzeba się przyzwyczaić, ale po okre-
sie adaptacji pacjenci zazwyczaj nie dostrzegają
pogorszenia ostrości wzroku czy spadku czuło-
ści kontrastu, uzyskując pełną satysfakcję.
Do wad monowizji można zaliczyć gorsze
widzenie stereoskopowe, przestrzenne. Słab-
nie więc zdolność do oceny odległości widzia-
nych przedmiotów (rzecz istotna np. przy
prowadzeniu samochodu). Minusem monowi-
zji jest także fakt, że osoba ją stosująca ma
przez dłuższy czas zaburzoną funkcję oka zwa-
ną fuzją, czyli łączenia obrazów z obojga oczu
w jeden. Dlatego też przed podjęciem lecze-
nia operacyjnego z zastosowaniem monowizji
należy – poza dokładnym przeprowadzeniem
wywiadu, poznaniem oczekiwań i zwyczajów
pacjenta oraz przedstawieniem wszystkich
za i przeciw – dać choremu możliwość wypró-
bowania takiego rozwiązania w soczewkach
okularowych lub, lepiej, w szkłach nagałko-
wych. Zawsze też, przy braku pełnej satysfak-

Wraz z pojawieniem się soczewki Restor
wprowadzono też pojęcie modyfikowanej mo-
nowizji. To sytuacja, w której oko dominujące
koryguje się do dali (np. laserowa korekcja
wady wzroku, wszczep soczewki jednoognisko-
wej), a oko niedominujące – po zastosowaniu
cji, można poprawić stan pacjenta poprzez
np. dokorygowanie oka niedominującego.
Tekst
dr Piotr Krzywicki

LEXUMMEDICA
17
18-19_Zastosowanie keraringow_new:Makieta 1 2010-12-03 12:31 Strona 18

MEDYCYNA
zima 2010

KERARINGI
W LECZENIU SCHORZEŃ ROGÓWKI
Leczenie zaawansowanych, niezapalnych schorzeń rogówki przebiegających z jej postępującym
ścieczeniem, takich jak stożek, może stanowić duży problem terapeutyczny dla lekarza okulisty.
Narastający, nieregularny astygmatyzm, postępujące zmiany w istocie właściwej rogówki
oraz coraz słabsza ostrość wzroku wymuszają zastosowanie metod leczenia bardziej
inwazyjnych niż okulary czy soczewki kontaktowe.

otychczas leczenie w takich przypadkach naj-

D
częściej ograniczało się do wykonania kera-
toplastyki drążącej lub warstwowej. Jednak
w ostatnich latach zaobserwowano dynamiczny roz-
wój nowych technik chirurgicznych pozwalających
uniknąć bądź opóźnić konieczność wykonania prze-
szczepu rogówki. Obok zabiegu cross-linking, coraz
bardziej popularną metodą jest wszczepienie pierście-
ni śródrogówkowych.
Zabieg polega na umieszczeniu przejrzystych, łuko-
watych implantów z obu stron źrenicy, w utworzonych
wcześniej tunelach rogówkowych, wokół 5 mm strefy
optycznej. Tunele wykonuje się na głębokości 80 proc.
grubości rogówki za pomocą noża diamentowego lub
lasera femtosekundowego. Umiejscowione śródrogów-
kowo, paracentralnie segmenty powodują zmianę krzy-
wizny zewnętrznej powierzchni rogówki. Efektem tego
mechanizmu jest przede wszystkim spłaszczenie rogów-
ki, a w przypadku stożka także poprawa jej nieregular-
ności poprzez przemieszczenie szczytu stożka bliżej
fizjologicznego centrum rogówki.
KERARINGI (FERRARA RINGS)
To jedne z najczęściej stosowanych dziś pierścieni
śródrogówkowych. Segmenty mają trójkątny przekrój
o szerokości podstawy 600 mikrometrów. Charaktery-
styczny kształt pryzmatu sprawia, że światło padające
na segment zostaje odbite na zewnątrz, co pozwala
zredukować możliwe pooperacyjne olśnienia.
Pierścienie wykonane są z polimetylometakrylatu
(PMMA). Najnowsze modele zawierają dodatek żółtego
barwnika (Yellow PMMA). Ten rodzaj materiału działa
jak filtr i w znacznym stopniu chroni siatkówkę przed
szkodliwym dla niej światłem niebieskim, a dodatkowo
ogranicza występowanie nocnych „halo” i olśnień.
 dr Elżbieta Ziemniak
Najnowsze modele mają zewnętrzną średnicę
5,6 mm i różne długości łuku od 90 do 210 stopni.
Dostępne są w czterech rodzajach grubości – od 150
do 300 mikrometrów.
Wybór odpowiedniego pierścienia uzależniony jest
od przedoperacyjnych pomiarów refrakcji, keratome-
trii oraz topografii; odbywa się on przy pomocy stale
aktualizowanych nomogramów.

NAJWIĘKSZE ZALETY PIERŚCIENI ŚRÓDROGÓWKOWYCH

TO ODWRACALNOŚĆ METODY ORAZ POZOSTAWIENIE
CENTRALNEJ CZĘŚCI ROGÓWKI WOLNEJ OD JAKIEJKOLWIEK
INTERWENCJI CHIRURGICZNEJ.

18 LEXUMMEDICA
18-19_Zastosowanie keraringow_new:Makieta 1 2010-12-08 13:06 Page 19

Jedne z najczęściej stosowanych dziś pierścieni śródrogówkowych

Grubość segmentu dobierana jest tak, aby spłaszczyć stożkową tkankę rogówki i wyrównać
W OSTATNICH LATACH
nieregularny astygmatyzm. Mechanizm działania pierścieni oparty jest o prawa Barraquera
i Blavatskiej, zgodnie z którymi efekt korekcji jest wprost proporcjonalny do grubości użytych pier- ZAOBSERWOWANO
ścieni i odwrotnie proporcjonalny do ich średnicy. DYNAMICZNY ROZWÓJ
NOWYCH TECHNIK
Wskazania CHIRURGICZNYCH
 stożek rogówki POZWALAJĄCYCH


zwyrodnienie brzeżne przeźroczyste
UNIKNĄĆ BĄDŹ

nabyta ektazja rogówki po zabiegach refrakcyjnych
nieregularny astygmatyzm (dużego stopnia) po keratoplastyce drążącej OPÓŹNIĆ KONIECZNOŚĆ
 nieregularny astygmatyzm po keratotomii radialnej WYKONANIA
 pourazowe nieregularności powierzchni rogówki. PRZESZCZEPU ROGÓWKI.

PRZYGOTOWANIE PACJENTA
Przed zakwalifikowaniem pacjenta do wszcze-
pienia pierścieni należy wykonać szereg ba-
dań. Do najważniejszych należą topografia
i ultrasonograficzna pachymetria rogówki,
zwłaszcza w obszarze dookoła 5 mm strefy
optycznej. Ponadto trzeba wykonać pomiar
refrakcji, keratometrię i badanie w lampie szcze-
linowej. W ciągu dwóch tygodni poprzedzają-
cych badanie kwalifikacyjne pacjent nie może
nosić soczewek kontaktowych.

Keraringów
nie wszczepiamy,
gdy występuje
 ostry stożek z obrzękiem zrębu (hydrops)
 keratometria powyżej 75D
 bardzo cienka rogówka – poniżej 300
mikrometrów w miejscu położenia pierścieni
 po keratoplastyce drążącej, w przypadku
przemieszczenia przeszczepu
lub obecności szwów rogówkowych.

Korzyści
 odwracalność metody – segmenty można w każdej chwili usunąć, przywracając
pierwotny kształt rogówki
 brak ingerencji chirurgicznej w obrębie centralnej części rogówki
 efekty zabiegu (wyniki refrakcji i topografii) mogą być regulowane poprzez wymianę
segmentu na inny, usunięcie jednego z segmentów lub zmianę jego położenia
 wysoka skuteczność i bezpieczeństwo
 umożliwienie skorygowania refrakcji przy pomocy soczewek kontaktowych lub okularów
 możliwość wykonania procedur łączonych: wszczepienia pierścieni i cross-linking
lub wszczepienia soczewek wewnątrzgałkowych
 szybka rehabilitacja wzrokowa – pełny efekt stabilizacji średnio już po trzech miesiącach
 stabilizacja lub opóźnienie rozwoju stożka Tekst
 brak dolnej granicy wieku. dr Elżbieta Ziemniak

LEXUMMEDICA
19
20-21_Soczewki toryczne:Makieta 1 2010-12-03 12:35 Strona 20

MEDYCYNA
zima 2010

Jednym z warunków uzyskania satysfakcjonującego wyniku operacji

zaćmy jest właściwy dobór rodzaju soczewki wewnątrzgałkowej.

TECHNIKA
dotykowym urządzeniu laserowym, np. IOL
master. Jeśli zaćma jest zbyt zaawansowana, to
najlepiej byłoby wykonać biometrię immersyjną.

WSZCZEPU
W przypadku soczewek torycznych „Acrysof
Toric”, stosowanych w Lexummedica, przecho-
dzimy z wyliczoną wartością soczewki sferycznej
do tzw. „on-line calculator” (www.acrysoftoric-

SOCZEWKI
calculator.com), gdzie po podstawieniu odpo-
wiednich danych otrzymujemy pełen wydruk
z wartością optyczną, typem soczewki oraz nu-
merycznym i graficznym obrazem osi, w jakiej

TORYCZNEJ
ma być wszczepiona soczewka do konkretnego
 dr n. med. Jacek Szendzielorz oka. Szacowany jest również zakres resztkowego
astygmatyzmu, jaki prawdopodobnie pozostanie
w oku po operacji.
Przystępując do operacji chorego, uwzględ-
niamy pewne różnice w postępowaniu, musimy
d czasu pionierskich prac nad wszczepami soczewek, prowadzonych przez doktora posiadać dodatkowe instrumentarium do wy-

O Ridleya, bardzo wiele się zmieniło. Pojawiły się możliwości rehabilitacji wzroku z uży-
ciem soczewek o coraz lepiej dopracowanej optyce. Stosunkowo niedawno w arsenale
chirurga okulisty znalazły się soczewki wewnątrzgałkowe toryczne, które pozwalają
korygować przedoperacyjnie występującą u części chorych niezborność. Istnieją oczywiście inne
metody jej korekcji, jednak wymaga to dodatkowych zabiegów na rogówce.
znaczania osi cylindra na rogówce. W pierw-
szym etapie oznaczamy na rogówce oś 0–180
stopni w pozycji siedzącej chorego, w celu unik-
nięcia przesunięcia wynikającego z rotacji gał-
ki ocznej w osi optycznej przy zmianie do pozycji
Na co dzień spotykamy się ze stale rosnącymi oczekiwaniami naszych pacjentów, dotyczącymi efek- leżącej. Następnie ustalamy oś cylindra w od-
tu operacji zaćmy. Chorzy są coraz lepiej wyedukowani, dysponują informacjami na temat technik niesieniu do osi 0–180 stopni. Przy operacji
operacyjnych, pytają również o rodzaj wszczepianych przez nas soczewek wewnątrzgałkowych, zaćmy konieczne jest wykonanie capsulorhexis
bo wiedzą, że właściwa decyzja przy ich wyborze w istotny sposób wpływa na efekt końcowy rehabi- centralnie i o średnicy o około 0,5 mm mniej-
litacji wzroku po operacji zaćmy. szej od średnicy części optycznej wszczepu. Sta-
Wszczepy soczewek torycznych pozwalają chirurgowi skorygować przedoperacyjny astygmatyzm bilność soczewki w torebce jest warunkiem
występujący u chorego kwalifikowanego do zabiegu. Istotną cechą takiej soczewki jest dodatkowa powodzenia zabiegu. Po wszczepieniu soczew-
komponenta cylindryczna zawarta w optyce. Jednak warunek bezwzględny to utrzymanie się wszcze- ki ustawia się jej część optyczną w zadanej
pionej soczewki w zadanej osi w oku. W soczewkach torycznych jest to warunkowane rodzajem uży- osi, zgodnie ze znacznikami na soczewce, któ-
tego materiału lub konstrukcją ich części haptycznych. re muszą się pokrywać z markerami osi cylindra
Ważna jest kwalifikacja chorego do wszczepu soczewki torycznej. Należy pamiętać o zasadzie: im wykonanymi uprzednio na rogówce.
większa wartość cylindra, tym mniejsza tolerancja oka na odchylenie osi cylindra soczewki korygują- Rekonwalescencja chorych przebiega tak
cej od osi właściwej. W praktyce oznacza to, że przy niższym zakresie niezborności niewielkie odchy- samo jak pacjentów operowanych z użyciem
lenia w zakresie 5–10 stopni nie będą dla chorego zauważalne. Zupełnie inaczej będzie przy dużych soczewki sferycznej. Wyniki najlepszej niesko-
wartościach cylindra, kiedy nieduże odchylenia osi mogą potencjalnie redukować ostrość wzroku rygowanej ostrości wzroku do dali są najczę-
nawet o 20–30 proc., a chory będzie dodatkowo zgłaszał odbicia obrazu lub wręcz podwójne ściej bardzo dobre. Sami pacjenci po operacji
widzenie. W takiej sytuacji nasilą się również dolegliwości związane z aberracjami, w tym kłopoty przy często stwierdzają, że jeszcze nigdy tak dobrze
widzeniu zmierzchowym i nocnym. nie widzieli. Warto zatem rozważyć wszczep so-
Kolejnym aspektem, który musimy wziąć pod uwagę, jest niedowidzenie. Im większa wartość astyg- czewki torycznej u chorego z zaćmą i przed-
matyzmu, tym wyższe proporcjonalnie prawdopodobieństwo istnienia niedowidzenia, szczególnie, gdy operacyjną niezbornością. /
u pacjenta stwierdzono dodatkowo nadwzroczność. Zatem choremu jeszcze przed operacją koniecz-
nie musimy uświadomić, że pomimo wszczepu soczewki torycznej nie zlikwidujemy niedowidzenia.
Następnie przystępujemy do kalkulacji wartości optycznej soczewki torycznej. Pierwszy etap jest Tekst
identyczny jak w przypadku soczewek sferycznych i najlepiej, jeśli to tylko możliwe, wykonać go na bez- dr n. med. Jacek Szendzielorz

20 LEXUMMEDICA
Project2:Layout 2 2010-12-08 12:15 Page 1
22-25-Elektrofizjologia2:Makieta 1 2010-12-03 12:37 Strona 22

MEDYCYNA
zima 2010

Badania elektrodiagnostyczne bywają niedoceniane w praktyce lekarza okulisty

i z tego powodu chciałbym bliżej przedstawić ich zalety. Podstawy teoretyczne
oraz zasady analizy badań są dostępne w innych opracowaniach, dlatego tutaj
zostaną pominięte. Skupię się natomiast na praktycznej wiedzy potrzebnej okuliście,
który chce skutecznie wykorzystywać tego rodzaju narzędzia.
 dr hab. med. Andrzej Grzybowski

ELEKTRORETINOGRAFIA
POMOCNE NARZĘDZIE
DIAGNOSTYCZNE
E
lektroretinografia (ERG) występuje w trzech
modyfikacjach: ERG błyskowe, ERG typu
pattern (PERG) oraz ERG wieloognisko-
we (mfERG).
ERG BŁYSKOWE TYPU GANZFELD
Ma na celu ocenę funkcji siatkówki poprzez
pomiar potencjału czynnościowego wywoływa-
nego bodźcem o odpowiednim natężeniu. Jest
to jedno z nielicznych w okulistyce obiektywnych
badań, które opisują czynność części oka
(w tym przypadku siatkówki), co oznacza, że pa-
cjent ma bardzo niewielki wpływ na jego osta-
teczny wynik. Badanie wymaga rozszerzenia
źrenic i trwa 60–90 minut. W zależności od
pracowni wykorzystywane są elektrody typu
soczewki kontaktowej (wywołujące większy
dyskomfort i zaczerwienienie oka, ale dające
nieco lepsze wskaźniki – zob. ryc. 1) lub mniej
dokuczliwe, typu złotego paska („goldfoil”)
bądź złotej nici (DTL) (ryc. 2). Elektrody typu DTL są tanie, łatwe do założenia (ryc. 3 i 4) i nie
powodują żadnego dyskomfortu.
Badanie ERG umożliwia ocenę funkcji różnych warstw siatkówki. Fala a to początkowy załamek
ujemny, który stanowi odpowiedź fotoreceptorów, natomiast fala b to załamek dodatni, który sta-
nowi odpowiedź komórek Müllera i komórek dwubiegunowych. Ponieważ fale a i b pochodzą od
elementów siatkówki położonych w jej różnych warstwach (zewnętrznej i wewnętrznej), na podsta-
wie ich analizy można oceniać stan różnych warstw siatkówki (ryc. 5).
Znaczenie kliniczne. Typowymi przykładami mogą być zwyrodnienie barwnikowe siatkówki
(uszkodzenie dotyczy głównie fotoreceptorów, czyli warstwy zewnętrznej – zaburzona jest przede
wszystkim fala a) i wrodzona niepostępująca ślepota nocna (zaburzenie warstwy wewnętrznej
– zaburzona jest fala b). Inne zaburzenia przebiegające z wybiórczym obniżeniem fali b
(tzw. negatywną ERG) wymieniono w zestawieniu na następnej stronie.
W ostatnich latach udowodniono znaczenie ERG (większe niż angiografii fluoresceinowej) w oce-
nie postaci niedokrwiennej zakrzepu gałązki żyły środkowej siatkówki.
ERG umożliwia również zróżnicowanie odpowiedzi pochodzących z różnych rodzajów fotorecep-
torów (czopków i pręcików). Jest to możliwe dzięki wybiórczemu pobudzaniu poszczególnych rodza-
jów fotoreceptorów, w zależności od parametrów zastosowanego bodźca. Elektrodiagnostyczna
możliwość zróżnicowania czynności czopków i pręcików jest często jedynym sposobem pewnego
potwierdzenia rozpoznania chorób zwyrodnieniowych siatkówki, takich jak zwyrodnienie barwni-
kowe siatkówki (dystrofia pręcikowo-czopkowa) oraz dystrofia czopkowa.

22 LEXUMMEDICA
22-25-Elektrofizjologia2:Makieta 1 2010-12-03
 Ryc. 1
 Ryc. 2
ELEKTRORETINOGRAFIA
TYPU PATTERN (PERG)
Badanie umożliwia odróżnienie zaburzeń wy-
nikających z uszkodzenia nerwu wzrokowego od
tych, które są efektem uszkodzenia siatkówki.
Analiza ta bywa bardzo pomocna przy wyjaśnia-
niu przyczyny spadku ostrości wzroku nieznane-
go pochodzenia. Załamek P50 odpowiada
funkcji centralnej części siatkówki, natomiast
Fot. Antoni Grzybowski, Kamila Błaszczyk
załamek N95 odpowiada funkcji nerwu wzroko-
wego (ryc. 6). Ponadto PERG może być ważnym
uzupełnieniem innych badań elektrodiagno-
stycznych, np. w przypadku oceny funkcji plam-
ki i wieloogniskowego ERG (mfERG) lub oceny
funkcji nerwu wzrokowego i wzrokowych poten-
cjałów wywołanych (WPW, VEP). Uważa się, że
odpowiedzi generowane są przez komórki zwo-
jowe siatkówki. Badanie wymaga założenia
na rogówkę elektrody, która jednak nie będzie
zaburzała poprawnego widzenia (nie może to
12:38 Strona 23
Przyszłość badań elektrodiagnostycznych
 Ryc. 3 i 4
 Ryc. 5
być np. elektroda typu soczewki kontaktowej),
gdyż właściwe widzenie jest w tym badaniu rów-
nie ważne jak w WPW. Pobudzenie pochodzi
z monitora (naprzemienny wzór czarno-białej
szachownicy) i jest identyczne jak to stosowane
w WPW. Badanie jest dość trudne technicznie
ze względu na niskie amplitudy odpowiedzi
(2–4 µV), dlatego wymaga licznych powtórzeń
(100–200 odpowiedzi) oraz dobrej współpracy
z pacjentem (dobra fiksacja). Niektóre ośrodki
rekomendują ten test do wczesnego wykrywania
lub monitorowania przebiegu jaskry.
LEXUMMEDICA
23
Choroby przebiegające
z selektywnym obniżeniem
amplitudy fali b
 zamknięcie tętnicy środkowej siatkówki
 zakrzep żyły środkowej siatkówki
 młodzieńcze rozwarstwienie siatkówki
 wrodzona niepostępująca ślepota nocna
 dystrofia miotoniczna

choroba Coatsa
 syderoza, zatrucia chininą i metanolem
 chorioretinopatia typu „birdshot”.
 Ryc. 6
WIELOOGNISKOWE ERG (mfERG)
Błyskowe ERG (typu Ganzfeld) ma dwie
zasadnicze słabości. Po pierwsze, jest rodzajem
odpowiedzi uśrednionej z całej siatkówki,
co oznacza między innymi, że swoje odzwier-
ciedlenie w nieprawidłowym ERG błyskowym
znajdują jedynie zmiany obejmujące znaczne
obszary siatkówki. I tak np. choroby plamki
przebiegają najczęściej z prawidłowym ERG
błyskowym. Po drugie, ERG nie dostarcza infor-
macji topograficznej dotyczącej nieprawidło-
wości, co oznacza, że na podstawie jego
22-25-Elektrofizjologia2:Makieta 1 2010-12-03
wyniku nie możemy wnioskować na temat
lokalizacji zmiany na dnie oka. Badanie wielo-
ogniskowe zostało zaprojektowane tak, by wy-
eliminować obie ww. słabości błyskowego ERG.
Pomysłodawca, Szwajcar Erich Sutter, zapropo-
nował wykorzystanie jednoczesnego pobudze-
nia pochodzącego z monitora komputerowego
– 61–103 pola heksagonalne o rozmiarach
rosnących obwodowo (ryc. 7). Daje to możli-
wość otrzymania 61–103 odpowiedzi (ryc. 8).
To z kolei umożliwia uzyskanie topograficznej
mapy odpowiedzi, którą następnie można
odwzorowywać w postaci pól barwnych lub
obrazu 3D (ryc. 9). Odpowiedzi pochodzą
z 21–25 stopni centralnej siatkówki, mają cha-
rakter czopkowy, uzyskuje się je bez dodatko-
wej adaptacji oka, zwykle po rozszerzeniu
źrenicy, a całe badanie trwa jedynie 4–7 minut
Jego słabością jest jednak znaczne uzależnie-
nie od stabilnej fiksacji. Wynika z tego koniecz-
ność ustalenia w danej pracowni metod dobrego
monitorowania fiksacji.
Znaczenie kliniczne. mfERG jest jedynym
badaniem ERG, które umożliwia analizę topo-
graficzną siatkówki. Znajduje zastosowanie
w różnicowaniu chorób zewnętrznej i wewnętrz-
nej warstwy siatkówki oraz nerwu wzrokowego
 Ryc. 7
24
12:38 Strona 24
MEDYCYNA
zima 2010
Zalety mfERG
 krótki czas badania (4–7 min)
 badanie mało inwazyjne (elektrody DTL)
 dostarcza informacji topograficznych
oraz dodatkowych w stosunku
do pozostałych badań  Ryc. 11
elektrodiagnostycznych, stąd często
jest stosowane razem z PERG.
 Ryc. 12
 Ryc. 8
 Ryc. 13
(np. spadek ostrości wzroku przy prawidłowym
obrazie dna oka). Ponadto mfERG może być
użyteczne w monitorowaniu stanu siatkówki
 Ryc. 9 po zabiegach chirurgicznych i laserowych (od-
warstwienie siatkówki, miejscowe podawanie
leków, przeszczepy siatkówki), monitorowaniu
schorzeń miejscowych (np. starcze zwy-
rodnienie plamki – ryc. 10 i 11) lub uogól-
nionych siatkówki (zwyrodnienie barwnikowe
siatkówki, ryc. 12 i 13) oraz w celu wykluczenia
zaburzeń nieorganicznych. /
Tekst
 Ryc. 10 dr hab. med. Andrzej Grzybowski
Autor jest ordynatorem Oddziału Okulistycznego Szpitala Miejskiego w Poznaniu, konsultantem
województwa wielkopolskiego w dziedzinie okulistyki oraz konsultantem NZOZ Okulistyka
w Poznaniu (www.nzoz-okulistyka.pl) – prywatnego ośrodka okulistycznego, specjalizującego się
w badaniach elektrofizjologicznych.
LEXUMMEDICA
Project2:Layout 2 2010-12-08 12:26 Page 1
26-27-Nowosci:Makieta 1 2010-12-03 12:41 Strona 26

MEDYCYNA
zima 2010

TERAPIA
GENOWA  Jeden z psów rasy briard odwiedził
Kongres USA w ramach kampanii
zwiększającej poparcie dla terapii genowej.

W OKULISTYCE
W 2008 roku opublikowano w New England Journal
of Medicine wyniki najbardziej zaawansowanych terapii
genowych w okulistyce. Ich prezentacja na najważniejszej
światowej okulistycznej konferencji naukowej ARVO
w USA wywołała niespotykane od lat poruszenie
oraz owacje na stojąco. W kolejnych miesiącach były
one komentowane na całym świecie. Po trzech latach
warto na chłodno ocenić uzyskane wyniki.

2008 roku zostały zaprezentowane pierwsze wyniki trzech

W niezależnych badań polegających na wprowadzeniu prawi-

dłowego genu za pomocą wektora wirusowego pod siatkówkę
chorych na ślepotę Lebera (ryc. 1). Wstrzyknięto wówczas 150 mikrolitrów
zawiesiny, doprowadzając do przejściowego odwarstwienia siatkówki
(ryc. 2), resorbującego się samoistnie w ciągu 6–10 godzin. Leczeniem
objęto 18 chorych, a obserwacje trwały od 90 dni do 1,5 roku.
Ślepota Lebera to choroba genetyczna, która występuje w około
jednym przypadku na 80 tys. osób. Charakteryzuje się spadkiem
ostrości wzroku w dzieciństwie, światłowstrętem i oczopląsem. Chorobę
dziedziczy się w sposób autosomalny recesywny. Spośród 15 znanych

26 LEXUMMEDICA
26-27-Nowosci:Makieta 1 2010-12-03 12:41 Strona 27

Oko jest znakomitym narządem do podejmowania terapii genowej.

nieprawidłowości genetycznych prowadzących do ślepoty Lebera wprowadzona terapia dotyczy kampanii mającej zwiększyć poparcie dla
mutacji genu RPE65, która odpowiada za około 10–15 proc. przypadków choroby. terapii genowej. W 2007 roku rozpoczęto
RPE65 został zidentyfikowany w 1993 roku przez T. Michaela Redmonda z National Eye przygotowania do podjęcia terapii genowej
Institute w USA. Udowodnił on, że gen jest ważny dla metabolizmu witaminy A w fotoreceptorach, u ludzi, z wykorzystaniem adenowirusowego
bo umożliwia im właściwe działanie po ekspozycji na światło. Następnie, w 1997 roku, w tym wektora (adeno-associated virus, AAV) jako
samym laboratorium uzyskano model zwierzęcy choroby (tzw. szczep myszy knock-out z uszko- przenośnika prawidłowego genu do komórek
dzonym genem). W 1998 roku odkryto podobną dziedziczną ślepotę u psów rasy briard siatkówki. AAV jest bardzo bezpieczny, nie wy-
– w 2001 roku podjęto więc pierwsze próby terapii genowej, uzyskując poprawę utrzymującą wołuje odpowiedzi immunologicznej i nie prze-
się już przez kolejnych 9 lat. Jeden z psów, Lancelot, odwiedził nawet Kongres USA w ramach mieszcza się do innych części organizmu.
Najlepsze wyniki odnotowano w zakresie
poprawy wrażliwości siatkówki na światło,

ZNANYCH JEST OKOŁO szczególnie w warunkach skotopowych. W jed-

nym z badań nastąpiła 50-krotna poprawa
500 GENÓW WPŁYWAJĄCYCH NA wrażliwości na światło w warunkach dziennych

FUNKCJONOWANIE NARZĄDU WZROKU.

 Ryc. 1. Iniekcja zawiesiny
zawierającej wektor wirusowy
pod siatkówkę chorego.
Prowadzone obecnie badania kliniczne oparte na terapii
genowej w leczeniu chorób siatkówki:
Badanie
LCA-RPE65
Stargen
Fot. Fotolia/Eric Isselée, Fotolia/Scott Bufkin
oraz 63,000-krotna poprawa w warunkach
nocnych. Ponadto zaobserwowano zmniej-
szenie się oczopląsu oraz znacząco lepszą
odpowiedź źrenic na światło po terapii.
W większości przypadków brak jednak było
poprawy ostrości wzroku oraz w zakresie pola
widzenia, a także odpowiedzi elektrofizjo-
logicznych. Przeprowadzone próby dowodzą
więc bezpieczeństwa stosowanej techniki,
jednak efekt jest ograniczony do obszaru
siatkówki poddanego terapii genowej.
Specjalnie dla celów oceny uzyskanych
wyników zaprojektowano testy dynamiczne,
tzn. oceny zmiany funkcji narządu wzroku
np. w warunkach pokonywania przeszkód
 Ryc. 2. Przejściowe odwarstwienie siatkówki. czy celowo zaprojektowanych pomieszczeń
z przeszkodami. Wyniki testów są obecnie
dostępne w internecie i jednoznacznie wska-
zują na korzyści wynikające z terapii.
Oko wydaje się być znakomitym narządem
do podejmowania terapii genowej. Znanych
jest około 500 genów wpływających na funk-
cjonowanie narządu wzroku, co stanowi około
Gen modyfikowany Choroba 20 proc. wszystkich dotychczas zidentyfikowa-
RPE65–/– Ślepota Lebera nych genów. Ponadto oko, będąc w połącze-
niu z całym organizmem, stanowi wydzieloną
ABCA4–/– Choroba Stargardta
cześć ciała, w której terapia genowa może od-

Retinostat Postać neowaskularna AMD bywać się w sposób izolowany. Z tych też
Ushstat MYO7A–/– Zespół Ushera powodów obecnie prowadzonych jest wiele
Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, badań klinicznych terapii genowej w różnych
postać autosomalna recesywna chorobach zwyrodnieniowych siatkówki. /

Genable Rhodopsin Pro347Ser+/– Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki,

Tekst
postać autosomalna dominująca
dr hab. med. Andrzej Grzybowski
MERTK MERTK–/– Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki,
postać autosomalna recesywna Autor jest ordynatorem Oddziału Okulistycz-
nego Szpitala Miejskiego w Poznaniu, kon-
Retinoschisis RS1 Wrodzone rozwarstwienie siatkówki
sultantem województwa wielkopolskiego
Achromatopsia CNGA3–/– Achromatopsja, autosomalna recesywna w dziedzinie okulistyki.

LEXUMMEDICA
27
28-29_Korekcja presbiopii:Makieta 1 2010-12-06 12:14 Page 28

MEDYCYNA
zima 2010

KOREKCJA PREZBIOPII
I ASTYGMATYZMU
W PRZYPADKACH
 dr Karol Korżel

OPERACJI ZAĆMY
Zaćma dotykająca ludzi w wieku dojrzałym stanowi przyczynę
tzw. odwracalnej ślepoty. Ogromny postęp cywilizacyjny
przyniósł wydłużenie średniej życia, co zwiększyło liczbę
osób dotkniętych tym schorzeniem.

anieczyszczenie środowiska, dziura centów i inżynierów do poszukiwania jeszcze

Z
ozonowa, chemizacja upraw roślin-
nych są w istotny sposób odpowie-
dzialne za wcześniejsze mętnienie
soczewki. Stale zwiększająca się liczba chorych
na zaćmę mobilizuje chirurgów okulistów do
doskonalenia technik operacyjnych, a inżynie-
rów i producentów soczewek wewnątrzgałko-
wych – do ulepszania implantów.
Podczas zabiegu usunięcia zaćmy najczę-
ściej implantuję soczewkę AcrySof IQ jed-
noczęściową z filtrem żółtym o asferycznej
optyce, która zwiększa kontrast obrazu
i zapewnia wysoką ochronę przed związanym
z wiekiem pacjenta zwyrodnieniem plamki
(tzw. AMD). Filtr żółty zastosowany w tej
soczewce blokuje szkodliwy wpływ niebie-
skiego światła na siatkówkę oka.
W swojej praktyce stosuję sferyczną soczew-
kę AcrySof IQ ReSTOR z apodyzowaną optyką
dyfrakcyjną, która – korygując naturalną
i pooperacyjną prezbiopię – przywraca zdol-
ność ostrego widzenia z bliska i z daleka
bez konieczności noszenia okularów (ryc. 1).
Natomiast w przypadku, gdy pacjent ma
wadę wzroku zwaną niezbornością (astygma-
tyzm) oraz zaćmę, stosuję asferyczną soczewkę
toryczną AcrySof IQ Toric, która umożliwia
zmniejszenie lub wyeliminowanie astygmaty-
zmu rogówkowego (ryc. 2).
Dobre wyniki operacji zaćmy z wszczepie-
niem ww. sztucznych soczewek skłoniły produ-
lepszych rozwiązań. Jednym z nich jest za-
awansowana technologicznie soczewka Acry-
Sof IQ Restor Multifocal Toric, przywracająca
dobrą jakość widzenia w pełnym zakresie do
dali, bliży i na odległości pośrednie. Jest ona
idealna dla pacjentów obarczonych zaćmą,
prezbiopią i astygmatyzmem (ryc. 3).
Do korekcji astygmatyzmu i prezbiopii kwa-
lifikują się osoby z zaćmą i wcześniej istnieją-
cym astygmatyzmem rogówkowym większym
niż 0,75D oraz z symetrycznym wzorem astyg-
matyzmu (kształt kokardy – ustalony w badaniu
topograficznym rogówki). Pacjentów dyskwa-
lifikują: astygmatyzm nieregularny, wcześniej
występujące istotne zmiany patologiczne

28 LEXUMMEDICA
28-29_Korekcja presbiopii:Makieta 1 2010-12-06 12:14 Page 29

Dr Karol Korżel o zastosowaniu soczewki AcrySof® ReSTOR®

 Ryc. 1  Ryc. 2  Ryc. 3

w obrębie oka (AMD, choroby rogówki), prze-
byte operacje refrakcyjne. Podczas zabiegu
chirurgicznego dyskwalifikuje chorego znacz-
na utrata ciała szklistego – rozdarcie lub roze-
rwanie capsulorhexis oraz przerwanie torebki.
Aby osiągnąć sukces, konieczne jest doko-
nanie odpowiedniego doboru pacjentów. Na-
leży wziąć pod uwagę takie czynniki, jak wiek,
wymagania funkcjonalne i zawodowe, stopień
ogólnej aktywności i zmiany patologiczne
w obrębie oka. Satysfakcja pacjenta z operacji
jest zależna od realistycznego ustalenia oczeki-
wań. Nie wszyscy chorzy, u których zostanie
wszczepiona soczewka, będą mogli uwolnić
się od okularów. Jednak wyniki badania
klinicznego wykazały, że 80 proc. pacjentów
z wszczepioną soczewką AcrySof® ReSTOR®
Toric przyznało, iż nigdy nie musiało używać
szkieł po obuocznej operacji usunięcia zaćmy.
Zaleca się, aby przed wszczepieniem soczewki
rozważone zostały poniższe kwestie.
W jakich przypadkach polecany jest zabieg?
 osobom pragnącym zmniejszyć uzależnienie
od okularów
 chorym z zaćmą, astygmatyzmem, któremu
towarzyszy (lub nie) starczowzroczność
 kandydatom do obuocznego wszczepu
 pacjentom z zaćmą i astygmatyzmem, którzy
chcieliby zachować zdolność widzenia bliskich
i dalekich obiektów bez okularów.
Jakie przypadki należałoby
dokładniej rozważyć?
 osoby z nierealistycznymi oczekiwaniami
co do poprawy widzenia
 chorzy, którzy zgłaszają nadmierne skargi
dotyczące przepisanych im okularów
lub soczewek kontaktowych
 pacjenci nietolerujący monowizji
 pracownicy, którzy zawodowo prowadzą
pojazdy w nocy
 osoby, które są zadowolone z noszenia
okularów.
Tekst
dr Karol Korżel

SOCZEWKA WEWNĄTRZGAŁKOWA
ACRYSOF IQ RESTOR MULTIFOCAL
Zakres proponowanych przez firmę Alcon TORIC OBECNIE MOŻE BYĆ
soczewek obejmuje następujące typy: WSZCZEPIANA NA TERENIE
STANÓW ZJEDNOCZONYCH.
IOL model Moc Rekomendowany
PO UZYSKANIU PRZEZ TEN
PRODUKT CERTYFIKATU UNII
cylindra astygmatyzm rogówkowy

SND1 T2 1,0 0,5 do 0,89D EUROPEJSKIEJ KLINIKI OKULISTYCZNE

SND1 T3 1,5 0,90 do 1,28D LEXUMMEDICA, NA POCZĄTKU
SND1 T4 2,25 1,29 do 1,80D
2011 ROKU, ZAOFERUJĄ
SND1 T5 3,0 1,81 do 2,32D
GO SWOIM PACJENTOM.
LEXUMMEDICA
29
30-31_Kenia:Makieta 1 2010-12-06
RATUJĄC WZROK,
PRZYWRÓCIĆ DO ŻYCIA
W miejscu, gdzie płaskowyż nagle opada w dół, rozciąga się przestrzeń, której bezkres zapiera dech w piersiach,
a umysł nie chce przyjąć, że to nie sen, lecz rzeczywistość – Wielki Rów Afrykański.
 dr n. med. Jan Grzeszkowiak
12:42 Page 30
MISJA
zima 2010
am, gdzie nie docierają samochody za-
T możnych turystów odgrywających w swo-
jej wyobraźni role nowych bohaterów
„Pożegnania z Afryką”, zaczyna się praw-
dziwa Afryka – miejsce niewysłowionego piękna
bożego stworzenia i jednocześnie niewyobrażal-
nych dla Europejczyka potrzeb.
Kiedy w 2001 roku wyjechałem do Kenii po
raz pierwszy, nie zdawałem sobie sprawy, jak
bardzo ten kraj i jego ludzie staną się dla mnie
ważni. Od tego czasu, razem z rodziną, powra-
całem tam już trzykrotnie. Podczas każdej z tych
całkowicie charytatywnych misji miałem możli-
wość prowadzenia oddziału okulistycznego ame-
rykańskiego szpitala misyjnego, oddalonego
o około 300 km od Nairobi i zapewniającego
opiekę 1,5 milionowi Kipsigis, Masajów i Luo.
Według danych WHO 314 milionów ludzi na
świecie ma znacznie upośledzony wzrok, w tym
45 milionów to osoby niewidzące. Prawie
90 procent tych ludzi mieszka w krajach rozwi-
jających się, szczególnie w Afryce i Azji. Podsta-
wową przyczyną utraty wzroku na świecie nadal
pozostaje zaćma, a w dalszej kolejności jaskra,
zwyrodnienie plamki związane z wiekiem i zmia-
30 LEXUMMEDICA
ny oczne w przebiegu cukrzycy. Jednak aż
w 80 procentach przypadków można uniknąć
utraty wzroku, a to dzięki odpowiedniej profi-
laktyce i leczeniu.
To, co w warunkach europejskich wydaje się
być jedynie kwestią odpowiedniej dystrybucji
środków potrzebnych do skutecznej profilaktyki
i leczenia chorób, w wyniku których można utra-
cić zdolność widzenia, w Azji i Afryce napotyka
szereg dodatkowych trudności. Świadomość lud-
ności dotycząca zdrowia i leczenia jest często
bardzo skąpa. Dodatkowo nakładają się na nią,
podsycane przez lokalne wierzenia, uprzedzenia
w stosunku do współczesnej medycyny. W Kenii
tylko 25 procent ludności ma dostęp do leczenia
operacyjnego. Jeden okulista-chirurg przypada
na około 1,5 miliona mieszkańców. W tych
warunkach termin „przywrócić wzrok” znaczy
tak naprawdę „przywrócić do życia” – ludzie,
czasem nawet po wielu latach ślepoty, znów są
w stanie widzieć swoich bliskich, troszczyć się
o ich potrzeby i pracować w gospodarstwach.
Większość operacji przeprowadzanych pod-
czas tych misji to zabiegi usunięcia zaćmy. Rocz-
nie w szpitalu misyjnym wykonuje się ich około
30-31_Kenia:Makieta 1 2010-12-06 12:42 Page 31

Dr n. med. Jan Grzeszkowiak prowadził w Kenii oddział okulistyczny amerykańskiego szpitala misyjnego.

2 tysięcy. Bardzo często przeprowadzane są rów- bliskich, ich uśmiech i łzy radości. Czasem, gdy Wbrew krytyce wsi, zrobiła krok wiary. Do do-
nież operacje jaskry, zaopatrywanie urazów podczas wizyty na sali chorych odsłaniałem mu wracała, doskonale widząc, pełna radości,
narządu wzroku oraz zabiegi plastyczno-rekon- opatrunek po przeprowadzonej dzień wcześniej że Bóg wysłuchał jej modlitwy. Wiele jeszcze
strukcyjne. Zaćma w Afryce znacznie częściej operacji zaćmy, pacjent był zszokowany, że widzi można by napisać o tym, co Bóg czynił wtedy,
niż w Europie dotyka nie tylko starszych, ale ze aż tak wyraźnie. Kiedy podchodziłem do kolej- gdy medycyna bezradnie rozkładała ręce, prze-
względu na predyspozycje genetyczne, uwarun- nej osoby, ta poprzednia wciąż jeszcze ze łzami kroczyłoby to jednak ramy i cel tego artykułu.
kowania klimatyczne oraz infekcje oczu również w oczach przyglądała się swoim dłoniom, któ- Refleksje w konfrontacji z tym, co stanowi rzeczy-
osoby młode i dzieci. Urazy spowodowane rych ze względu na bardzo zaawansowaną wistość w takich krajach jak Kenia, stają się oczy-
są najczęściej wypadkami komunikacyjnymi, ale zaćmę nie widziała od dziesięciu lat! wiste. Zawstydza przede wszystkim fakt, że tak
następują też w wyniku bójek i starć międzyple-
miennych. Często ich ofiarami padają dzieci.
Kiedyś sprzęt do fakoemulsyfikacji zaćmy musie-
liśmy zabierać ze sobą z Polski. Od tego roku
szpital dysponuje już własną aparaturą, dzięki
czemu uzyskaną przestrzeń na bagaż oraz
zaoszczędzone fundusze mogliśmy przeznaczyć
na zakup i transport materiałów medycznych
niezbędnych do przeprowadzania zabiegów.
Część z nich na cele misji przekazały firmy
produkujące sprzęt i leki okulistyczne.
Bardzo ważne jest dla nas to, że w każdej
z tych misji uczestniczymy wspólnie jako rodzina.
Razem znosimy trudy, będąc dla siebie nawza-
jem wsparciem, ale też przeżywamy wiele rado-
snych chwil, widząc efekty naszej pracy. Moje
dzieci, Asia i Eryk Jan, pomagają przy dystrybu-
cji leków i materiałów medycznych, zwłaszcza
w tzw. klinikach wyjazdowych, w których udaje-
my się z pomocą okulistyczną do bardzo odle-
głych wiosek. Dzieci prowadzą też w dużej mierze
całą dokumentację fotograficzną i przygotowują
relacje z misji dla naszych przyjaciół. Moja żona
Ewa jako psycholog zawsze ma wiele okazji do  Bardzo ważne jest dla nas to, że w każdej
niesienia pomocy. Będąc jednocześnie magi- z tych misji uczestniczymy wspólnie jako rodzina.
strem pielęgniarstwa z dużym doświadczeniem
w pracy na bloku operacyjnym, asystowała mi Ubóstwo lokalnej ludności jest czasem wręcz łatwo przychodzi nam na co dzień użalanie się
przy pierwszych w szpitalu misyjnym zabiegach niewyobrażalne. Zdarza się, że wszystko, co przy- nad sobą z błahych powodów, choć nasze
fakoemulsyfikacji, które przeprowadziłem kilka noszą ze sobą do szpitala, to koc służący im braki byłyby luksusem dla Afrykańczyków.
lat temu. Pomogła mi również odpowiednio za okrycie, kij, którym się podpierają, i para san- W kontekście służby zdrowia narzekają zarówno
przeszkolić kenijski personel – obecnie bardzo dałów skleconych z pasków skóry i kawałka opo- lekarze, jak i pacjenci. Potrzeby w krajach rozwi-
dobrze radzi on sobie z obsługą sprzętu i asystą ny samochodowej. Zgodę na zabieg operacyjny jających się są ogromne – wszyscy lekarze, pie-
przy zabiegach fakoemulsyfikacji zaćmy. Dobra potwierdzają często odciskiem kciuka na doku- lęgniarki i inni pracownicy służby zdrowia, którzy
współpraca z ludźmi tworzącymi zespół opera- mentacji medycznej. Słysząc o możliwości opera- zechcieliby zaoferować swoją pomoc, są tam
cyjny jest niesłychanie istotna, zwłaszcza jeśli cji oczu, chorzy często przez wiele dni idą do naprawdę mile widziani.
operuje się od rana do wieczora, z krótkimi prze- szpitala, prowadzeni przez swoich najbliższych. Radość z leczenia wzroku i możliwość bycia
rwami na posiłki. Przy takim obciążeniu pracą Dodatkowo muszą pokonać opór lokalnych sza- świadkiem niezwykłej przemiany, jaka zachodzi
i w warunkach, które często odbiegają od tego, manów i społeczności. Pamiętam pewną starusz- w życiu człowieka po operacji przywracającej
co w Europie przyjmuje się już za standard, kę, która wychodząc ze szpitala, wyznała, że po widzenie, sprawiają, że nie zamieniłbym swojego
wszystkie trudy wynagradza widok ogromnych stracie męża sama opiekuje się dziećmi i gospo- zawodu na żaden inny. /
zmian, jakie zachodzą w życiu Kenijczyków, darstwem. Ludzie odradzali jej operację, lecz
w następstwie odzyskania wzroku dzięki operacji. ona modliła się: „Panie, zabrałeś już mojego
Niezwykle wzruszające są chwile, kiedy po wielu męża do siebie, daj mi teraz nowe oczy, abym Tekst i zdjęcia
latach wyleczony człowiek znów widzi swoich mogła opiekować się dziećmi i dobytkiem”. dr n. med. Jan Grzeszkowiak

LEXUMMEDICA
31
32-35-Soczewki:Makieta 1 2010-12-03 12:51 Strona 32

MEDYCYNA
zima 2010

Szkła kontaktowe wydają się być fenomenem naszych czasów,

ponieważ stanowią jedną z możliwości korygowania wad wzroku
– wygodną alternatywę dla sportowców lub osób, które nie lubią
nosić okularów i boją się operacji. Niestety, niewielu z nas zdaje
sobie sprawę z zagrożeń, jakie mogą powstać w wyniku
niewłaściwego używania soczewek, a przede wszystkim
nieprzestrzegania higieny podczas ich stosowania.
Przyjrzyjmy się bliżej tym zagadnieniom.

CUD CZY
PRZEKLEŃSTWO?
KILKA SŁÓW O SOCZEWKACH
KONTAKTOWYCH
Służą one przede wszystkim do korygowania
wad wzroku: krótkowzroczności, dalekowzrocz-
ności, astygmatyzmu lub prezbiopii. Mogą speł-
niać funkcję opatrunkową lub kosmetyczną
– soczewki kolorowe zmieniają barwę tęczówki,
a nawet jej kształt (typ „crazy”). I choć może wy-
dać się to dziwne, soczewki – w formie, jaką
znamy obecnie – nie są wynalazkiem ostatnich
czasów. Istniały i były stosowane już od końca
XIX wieku, ale dzięki rozwojowi nowych techno-
logii bardzo się zmieniły.
Pod względem materiału, z jakiego są produ-
kowane, możemy podzielić soczewki na dwie
główne grupy: kontaktowe twarde i miękkie.
Obecnie większość osób nosi soczewki miękkie,
które oprócz tego, że pozwalają na korygowa-
nie najczęstszych wad wzroku, są bardziej kom-
fortowe dla oka. Twarde soczewki kontaktowe
(RGP) częściej stosuje się przy korekcji bardzo
silnych wad refrakcyjnych lub u pacjentów z nie-
SOCZEWKI KONTAKTOWE
którymi dystrofiami rogówki (stożek rogówki,
zwyrodnienie brzeżne przeźroczyste) i po prze-
szczepach rogówki. Soczewki dzielimy również
ze względu na czas ich używania, czyli to, jak
długo można nosić jedną parę bez konieczności
wymiany. Największą popularnością cieszą się
soczewki dwutygodniowe lub miesięczne, które
po zalecanym okresie należy wyrzucić, reduku-
jąc w ten sposób ryzyko infekcji oka. Istnieją
również soczewki do tzw. przedłużonego (ciągłe-
go) noszenia, nawet przez 7 lub 30 dni, i to bez
konieczności zdejmowania na noc – jednak
ze względu na znaczne ryzyko infekcji okuliści
ich nie polecają.
HISTORIA SOCZEWEK KONTAKTOWYCH
Wynalazcy soczewek kontaktowych, profe-
sora Otto Wichterlego, z pewnością nie
trzeba przedstawiać. Jednak mało osób
wie, że podobną koncepcję rozważał rene-
sansowy artysta i myśliciel Leonardo da Vinci.
Już w 1508 roku wspominał o możliwości
 bc. Regina
Klemensová
Główny optometrysta Europejskiej Kliniki
Okulistycznej Lexum, w której pracuje od
2003 roku. Członek Czeskiego Towarzystwa
Kontaktologicznego, Czeskiego Towarzystwa
Chirurgii Zaćmy i Chirurgii Refrakcyjnej oraz
British Contact Lens Association. Oprócz kla-
sycznej optometrii specjalizuje się w aplikacji
twardych soczewek kontaktowych na stożek
rogówki i prowadzi wykłady z optometrii na
Uniwersytecie Palackiego w Ołomuńcu. Jako
wykładowca uczestniczy w konferencjach
okulistycznych i optometrycznych.
W WIĘKSZOŚCI WYPADKÓW
KOMPLIKACJE POWODUJĄ
SAMI UŻYTKOWNICY
SOCZEWEK KONTAKTOWYCH.

32 LEXUMMEDICA
32-35-Soczewki:Makieta 1 2010-12-03 12:52 Strona 33

Soczewki służą do korygowania wad wzroku: krótkowzroczności, dalekowzroczności, astygmatyzmu lub prezbiopii.

zmieniania mocy rogówki poprzez zanurzenie

oka w misce z wodą. 
Era nowego wynalazku rozpoczęła się w 1887 Już Leonardo da Vinci
roku, kiedy to w Niemczech powstały pierwsze rozważał możliwość zmiany
„prawdziwe” soczewki kontaktowe, które zapew- mocy rogówki oka.
niały ostry obraz, a oko było w stanie je tolero-
wać. Soczewki produkowano jednak ze szkła,
miały one średnicę 18–21 mm. Niemiecki
fizjolog Adolf Eugen Fick ulepszył je o tyle, że
krawędzie mogły spoczywać na mniej wrażli-
wych tkankach okalających rogówkę. Prze-
prowadził w tym celu szereg doświadczeń
– najpierw na królikach, potem na sobie,  Profesor
a wreszcie na grupie ochotników. Otto Wichterle,
Soczewki Ficka stały się z całą pewnością wynalazca soczewek
wynalazkiem przełomowym, choć wtedy były kontaktowych.
oczywiście nieforemne, nieproporcjonalnie du-
że i mogły być noszone tylko przez kilka godzin.

SOCZEWKI KOMPLIKACJE, CZYLI CO MOŻE SIĘ

Mimo to utrzymały się w różnych odmianach
aż do 1930 roku, kiedy wynaleziono polimeta- PRZYDARZYĆ?
krylan metylu – inaczej pleksę – materiał znacz-
nie lżejszy od klasycznego szkła. W 1936 roku NIE POWINNY Mimo że soczewki produkowane są z mate-
riałów niezwykle komfortowych dla oka, mogą
optometrysta William Feinbloom zaprezentował
W ŻADEN SPOSÓB wywoływać komplikacje. Paradoksalnie, winę za

DRAŻNIĆ OKA.
pierwsze, znacznie bardziej komfortowe so- to w znacznej mierze ponoszą sami użytkownicy,
czewki wykonane z kombinacji szkła i plastiku. którzy nieprawidłowo noszą i pielęgnują so-
Soczewki plastikowe miały jednak istotną czewki. O zagrożeniach mówi się bardzo mało,
wadę – praktycznie nie przepuszczały tlenu a następstwami złej higieny i późniejszych infek-
na powierzchnię rogówki, co było powodem cji mogą być nawet poważne uszkodzenia oka
szeregu komplikacji. Dlatego nadal szukano i ostrości wzroku. Komplikacje związane z no-
materiału, który mógłby pomóc rozwiązać ten szeniem soczewek kontaktowych można podzie-
problem. Naukowcy zaczęli pracować nad lić na kilka kategorii.
„oddychającymi” miękkimi soczewkami. Przeło-
mem okazał się wynalazek czeskich chemików USZKODZENIA MECHANICZNE
Otto Wichterlego i Drahoslava Lima, którzy Jedną z najważniejszych kwestii dotyczących
w 1959 roku opublikowali pracę na temat hy- noszenia soczewek kontaktowych jest samo ob-
drożeli. Już w 1960 roku z ich inicjatywy w nie- chodzenie się z nimi. W wyniku niedostatecznej
których krajach zaczęto produkować soczewki zręczności lub złych nawyków przy zakładaniu
hydrożelowe, które były bardziej komfortowe albo wyjmowaniu soczewki może dojść do po-
w noszeniu i znacznie zmniejszały ryzyko infekcji. drażnienia spojówki oka, a nawet zranienia
Nic dziwnego, że wkrótce stały się powszechne wierzchniej warstwy rogówki (erozja nabłonka).
i stosunkowo tanie, głównie dzięki zastosowa- Uszkodzona w ten sposób powierzchnia oka
niu techniki odlewania wirowego w formie, co stwarza idealne warunki do powstawania infekcji.
znacznie obniżyło koszty produkcji. Materiały, Uszkodzenie oka może nastąpić również
z których powstawały miękkie soczewki kontak- w wyniku niewłaściwie dobranej wielkości so-
towe, ulegały ciągłym modyfikacjom. czewki. Bez uprzedniego zbadania rogówki nie
W 1999 roku na rynku pojawiły się pierw- da się prawidłowo określić parametrów soczew-
sze silikono-hydrożelowe soczewki, które ki kontaktowej. Dlatego przed przepisaniem so-
charakteryzują się dużą przepuszczalnością czewek konieczna jest wizyta u specjalisty, który
tlenu, co umożliwia ich ciągłe noszenie. dokona odpowiednich pomiarów. Oprócz diop-
Również i ten znakomity materiał jest stale trii należy ustalić krzywiznę i średnicę rogówki,
ulepszany, a do historii soczewek kontakto- które u każdego człowieka są inne. Dobrze do-
wych z całą pewnością będą dopisywane brana soczewka powinna idealnie się centrować
następne rozdziały. oraz wykazywać prawidłową ruchomość.

LEXUMMEDICA
33
32-35-Soczewki:Makieta 1 2010-12-03 12:52
Zbyt ciasna soczewka powoduje nie tylko me-
chaniczny ucisk oka, ale bardzo ogranicza czy
wręcz uniemożliwia wymianę łez, przez co rogów-
ka nie otrzymuje odpowiedniej ilości tlenu. Na-
stępstwami zbyt ciasno założonej soczewki,
oprócz znacznego dyskomfortu, są przekrwienie
spojówki czy ucisk nabłonka rogówki, który może
być źródłem różnego rodzaju uszkodzeń. Przy dłu-
gotrwałym noszeniu nieodpowiednio dobranych
soczewek może dojść do przerastania rogówki
naczyniami zaopatrującymi ją w tlen (u zdrowych
pacjentów rogówka jest nieunaczyniona).
Należy również uważać na obecność ciał ob-
cych przyklejonych pod soczewką, np. włosów czy
drobinek kosmetyków. Mogą być one źródłem
nieprzyjemnych podrażnień, a nawet alergii.
REAKCJE ALERGICZNE I TOKSYCZNE
Oko to narząd niezwykle czuły, zatem skłon-
ność do alergii jest w pełni zrozumiała. Tego ro-
dzaju komplikacja jest jedną z niewielu, na które
użytkownik soczewek nie ma większego wpływu.
Reakcje alergiczne często mają związek ze skła-
dem substancji dezynfekujących. Objawiają się
zaczerwienieniem spojówki, pieczeniem i kłu-
ciem w oku. W przypadku zaobserwowania
takich objawów należy zmienić roztwór – te na
bazie wody utlenionej są łagodniejsze, nie za-
wierają środków konserwujących i innych sub-
stancji mogących podrażniać oczy.
W związku z alergiami może pojawić się
olbrzymiobrodawkowe zapalenie spojówek
(GPC), które jest prawdopodobnie najczęstszą
reakcją występującą wśród użytkowników socze-
wek. Powstaje ono aż u 10 proc. osób noszą-
cych soczewki hydrożelowe. Spojówka na
spodniej stronie powieki górnej staje się zgrubia-
ła i szorstka, co przy założonych soczewkach po-
woduje dyskomfort, a w miarę rozwoju choroby
w ogóle uniemożliwia ich noszenie. Do rozwoju
GPC przyczynia się osad przylegający do po-
wierzchni soczewek i długotrwałe używanie
sprzętu (w tym przypadku znów mamy do czynie-
nia z nieodpowiednią higieną – niedokładnym
czyszczeniem i zbyt długim noszeniem soczewek).
INFEKCJE
Najpoważniejszymi powikłaniami u użytkow-
ników soczewek kontaktowych są infekcje oczu.
Mogą je wywoływać bakterie, pleśnie i wirusy,
34
Strona 34
MEDYCYNA
zima 2010
1. Zapalenie rogówki wywołane przez pasożyta
akantamebę aż w 95 proc. związane jest z noszeniem
soczewek kontaktowych. Leczenie jest bardzo trudne
i często kończy się przeszczepem rogówki.
2. Wrzody bakteryjne rogówki.
3. Neowaskularyzacja (wrastanie naczyń do rogówki)
pod soczewką kontaktową.
JEŻELI POJAWIAJĄ SIĘ JAKIEKOLWIEK
KOMPLIKACJE, NALEŻY ZDJĄĆ
SOCZEWKI I UDAĆ SIĘ DO OKULISTY.
które, niestety, występują wszędzie. Poważną z ryzykiem związanym z noszeniem soczewek
chorobą jest wrzód rogówki, powstający na sku- kontaktowych, nie ma powodów do lęku.
tek wnikania drobnoustrojów przez uszkodzony LASIK w niektórych przypadkach może skory-
nabłonek, do głębszych warstw tkanki. Może do gować wadę wzroku o wiele dokładniej i lepiej
tego dojść bardzo łatwo, ponieważ soczewki niż soczewki (zwłaszcza u pacjentów z astygma-
pozostawiają na rogówce drobne otarcia me- tyzmem). Jeśli podsumujemy badania naukow-
chaniczne, te zaś są niczym zaproszenie dla nie- ców McGee i Matherse, to wyniki dla obu
chcianych gości. Infekcja może zaatakować metod korekcji wzroku – operacji i soczewek
również głębsze warstwy oka, dlatego ogromne – okażą się w zasadzie takie same. Obie meto-
znaczenie ma wczesne rozpoczęcie leczenia. dy są bezpieczne i skuteczne, z tym że długo-
W przypadku jego zaniedbania lub nieskutecz- trwałe noszenie soczewek kontaktowych jest
nej kuracji może nastąpić perforacja rogówki; w dużej mierze obarczone ryzykiem infekcji.
wtedy ratunkiem jest tylko przeszczep. Jednak Porównując soczewki kontaktowe i opera-
nawet gdy leczenie przebiegnie pomyślnie, po cję, musimy również wziąć pod uwagę kwestie
zagojeniu na rogówce pozostaje blizna, która finansowe. Choć operacja wad refrakcyjnych
może negatywnie wpływać na proces widzenia. stanowi stosunkowo poważne obciążenie finan-
Ze zdrowiem nie należy igrać – mamy tylko sowe (od 1,9 tys. do 3,5 tys. złotych za jedno
jedną parę oczu. Przestrzeganie zaleceń jest oko), to na soczewki kontaktowe i okulary
łatwe, szybkie i dla każdego użytkownika socze- w ciągu całego życia wydamy ponad 16 tys.
wek powinno być sprawą oczywistą. Należy złotych. Operacja jest ponadto rozwiązaniem
przy tym pamiętać, że ważniejsza od leczenia trwałym, dzięki któremu unikamy problemu
jest profilaktyka. pielęgnacji soczewek, a przede wszystkim
prawie natychmiast po zabiegu uzyskujemy
SOCZEWKI KONTAKTOWE CZY OPERACJA ostrość i jasność widzenia otaczającego nas
– CZEGO BARDZIEJ SIĘ OBAWIAĆ? świata. Już choćby dlatego należy wszystko
Wielu pacjentów boi się zabiegu, dlatego dokładnie przemyśleć. /
nosi soczewki kontaktowe. Ale, jak wynika
z prowadzonych na całym świecie badań po- Tekst
równujących ryzyko operacji wad refrakcyjnych bc. Regina Klemensová
LEXUMMEDICA
Project2:Layout 2 2010-12-08 12:19 Page 1
36-39-Zalety refrakcji:Makieta 1 2010-12-03 12:56 Strona 36

SPORT TO ZDROWIE
zima 2010

KOMFORT
ROZRYWKI R
Laserowa korekcja wad wzroku raz na zawsze przywraca właściwą
ostrość widzenia. Zabieg ten docenią szczególnie osoby, dla których
liczy się aktywny tryb życia oraz… oszczędność.
efrakcja jest coraz chętniej wybierana
przez pacjentów, bo znacznie poprawia
jakość życia. „Do zabiegu mogą być
zakwalifikowane osoby pomiędzy 20. a 55.
rokiem życia, cierpiące na krótkowzroczność
do –10D, nadwzroczność do +5D oraz astyg-
matyzm do 5D, które przejdą badanie kwali-
fikujące” – mówi dr n. med. Małgorzata
Tomczak z Klinik Okulistycznych Lexummedica.
Bezbolesny zabieg trwa kilkanaście minut

36 LEXUMMEDICA
36-39-Zalety refrakcji:Makieta 1 2010-12-03
DLA LICZNYCH ATRAKCJI WARTO ZDECYDOWAĆ SIĘ
NA KOREKCJĘ WAD WZROKU. DODATKOWYM
ARGUMENTEM JEST FAKT, ŻE NA EGZOTYCZNE
WYJAZDY I LUKSUSOWE SZUSOWANIE BĘDZIEMY
MOGLI SOBIE PO PROSTU POZWOLIĆ.
i umożliwia całkowite lub częściowe zlikwido-
wanie wady. Bezpośrednio po nim (przez 2–3
dni) pacjent widzi obraz zamglony. Pełna
ostrość widzenia powraca w ciągu kilku,
kilkunastu tygodni.
Ten ostatni fakt jest szczególnie ważny dla
osób, które cenią sobie aktywność fizyczną.
Okulary i soczewki kontaktowe wprawdzie nie
uniemożliwiają uprawiania takich sportów, jak
narciarstwo czy pływanie, ale znacznie zmniej-
szają komfort rozrywki. Okulary pod goglami
nie sprawdzają się, na basen czy stok trzeba
więc zabierać ze sobą pojemniki i płyn do so-
czewek, a także krople nawilżające do oczu.
Natomiast pacjenci, którzy zdecydują się na
laserową korekcję wad wzroku, bez przeszkód
mogą cieszyć się ulubioną dyscypliną sportu.
Dobrze o tym pamiętać szczególnie zimą,
kiedy mamy do wyboru wyjazd na narty albo
wyprawę w cieplejsze zakątki, np. na surfing.
Pobyt na stoku to niezapomniane wrażenia.
Prędkość, emocje, przyroda, której podziwiania
nie zakłócają najmniejsze nawet problemy ze
wzrokiem. W poszukiwaniu tych atrakcji warto
wybrać się do Austrii, która jest wymarzonym
krajem dla narciarzy. Przygotowano tu aż
22 tys. km tras zjazdowych i 16 tys. km tras
na biegówki. Znajdą tu coś dla siebie także
snowboardziści, bo przecież w Austrii zapocząt-
kowano rozgrywanie zawodów w tej dyscyplinie.
Sportową wyprawę możemy zacząć od doliny
Gasteiner Tal, największego regionu narciar-
skiego w kraju, gdzie zażyjemy również kąpieli
w gorących źródłach. Wielbiciele szusowania
na lodowcu powinni udać się do doliny Stuba-
ital w Tyrolu, a kibice sportowi i wrażliwi na pięk-
Fot. Vorarlberg, Infoski, Lech Zürs
no natury – do przepięknie położonego Zell Am
See, które słynie z Pucharów Świata w narciar-
stwie alpejskim i snowboardzie.
A skoro Alpy, to również Włochy i Szwajca-
ria. Te kraje mogą poszczycić się wyjątkowo
luksusowymi ośrodkami. Kto tęskni za malow-
niczymi krajobrazami, tradycją i kolorytem
lokalnym, a także smaczną kuchnią, powinien
odwiedzić region masywu Monterosa we
12:56 Strona 37
Zalety refrakcji – laserowej korekcji wad wzroku
Włoszech, nad doliną Aosty. Narciarze mogą
liczyć tu na 180 km tras, w tym na malownicze
trasy panoramiczne o różnych stopniach
trudności. Szczególne atrakcje czekają na wiel-
bicieli freeride’u – znajduje się tu jedno z naj-
wspanialszych miejsc zjazdowych we włoskiej
części Alp Zachodnich. Początek szlaku ozna-
czony jest czarnym kolorem, a nachylenie
stoku dochodzi nawet do 45 stopni. Zjazd do
miejscowości Alana, 15-kilometrowym odcin-
kiem, może zająć nawet kilka godzin. Czasem
– gdy mamy za plecami przepaść – wyczyn
mrozi krew w żyłach. Po adrenalinie na stoku
czeka nas jednak zasłużony odpoczynek
w przyjemnej restauracji.
Z kolei szwajcarski kurort St. Moritz jest
esencją luksusu. Oferuje narciarzom wszystko,
co najlepsze: 350 km tras zjazdowych,
trzy lodowce i 322 słoneczne dni w roku.
Szczególną popularnością cieszą się stoki
w rejonie Diavolezzy. Narciarze biegowi doce-
nią przejazd wzdłuż zboczy Corvatsch, gdzie
przebiega najbardziej malowniczy odcinek
jednej z najpiękniejszych tego typu tras na
świecie. Wszystkim turystom niezapomnianych
wrażeń dostarczy przejazd słynnym pociągiem
turystycznym Glacier Express, między St. Moritz
i Davos a Zermatt. Podczas podróży – pokonu-
jąc 291 mostów i 91 tuneli – można podziwiać
wąwozy, łąki i górskie potoki.
LEXUMMEDICA
37
36-39-Zalety refrakcji:Makieta 1 2010-12-03 12:56 Strona 38

SPORT TO ZDROWIE
zima 2010

ima to – wbrew pozorom – doskonały czas również dla tych,

Z którzy nie przepadają za śniegiem i mrozem. Podczas chłod-

nych miesięcy warto wybrać się na egzotyczną wyprawę
w poszukiwaniu słońca. Miłośnicy letniej aktywności docenią moż-
liwość uprawiania sportów wodnych na przepięknych wybrzeżach
Europy, Ameryki czy Australii.
Hawaje to kolebka surfingu. Mieszkańcy archipelagu uprawiali
ten sport od wieków i do dziś wyspy pozostały – ze względu na
znakomite warunki pogodowe – wymarzonym celem dla „ścigają-
cych się po falach”. Najsłynniejsza plaża to Waikiki o długości
dwóch mil, otoczona luksusowymi hotelami. Niemal połowę jej
powierzchni wydzielono dla surferów, można tam też skorzystać
z porad instruktorów. Wszystkiemu bacznie przygląda się z cokołu
Duke Kahanamoku, wybitny surfer z początku ubiegłego stulecia,
który tradycyjny hawajski sport spopularyzował na Zachodzie.
Jego pomnik na Waikiki Beach jest przez wielbicieli przystrajany
lei – tradycyjnymi naszyjnikami z kwiatów.
Duke Kahanamoku to zasłużona postać nie tylko dla Hawajów,
ale i dla Australii, gdzie przybył w 1915 roku, by propagować
surfing. Dziś następcy legendarnego sportowca podążają jego
śladem. Szczególnie chętnie przybywają do Byron Bay, najbardziej
na zachód wysuniętego punktu kontynentu. Zawsze świeci tam
słońce, a temperatury nawet zimą nie spadają poniżej 15 st. C.

38 LEXUMMEDICA
36-39-Zalety refrakcji:Makieta 1 2010-12-08 14:43 Page 39

Zalety refrakcji – laserowej korekcji wad wzroku

Deska z żaglem to z kolei częsty widok na

Wyspach Kanaryjskich. Plaże najchętniej wy-
bierane przez windsurferów to Sotavento na
Fuerteventurze, gdzie latem odbywają się za-
wody PWA Worldcup (mieści się tu Centrum
Windsurfingowe René Egli), oraz El Médano
na Teneryfie – wiejące tu dość silne wiatry
stwarzają doskonałe warunki również do upra-
wiania kitesurfingu. Z kolei doświadczeni sur-
ferzy chętnie wypuszczają się na wybrzeża
wulkanicznej Lanzarote, która słynie z łagod-
nego klimatu i silnej fali – ich ulubionym miej-
scem jest otoczona od wschodniej strony
klifami, najdłuższa na wyspie plaża Famara.
Dla tak licznych atrakcji warto zdecydować
się na korekcję wad wzroku. Dodatkowym
argumentem jest fakt, że na egzotyczne wyjaz-
dy i luksusowe szusowanie będziemy mogli
sobie po prostu pozwolić. Refrakcja bowiem
jest zabiegiem, który przynosi spore oszczęd-
ności. Wydatek na leczenie jednego oka
to od 1,9 tys. do 3,5 tys. złotych, pamiętajmy
jednak, że kwotę tę wpłacamy tylko raz. Nato-
miast użytkowanie soczewek kontaktowych
i okularów przez całe życie pochłonie ponad
16 tys. zł. A zatem, wielbiciele sportu i ci, któ-
Dodatkowa atrakcja to możliwość przyglądania się szalejącym w wodzie delfinom. Celem surfe- rzy dbają o stan swojego portfela, niech roz-
rów jest również Margaret River, gdzie można liczyć nie tylko na najlepsze fale na zachodnim ważą jak najszybszą wizytę u okulisty!
wybrzeżu, ale i na krystalicznie czystą wodę, orzeźwiające powietrze oraz międzynarodowe towa-
rzystwo. Zjeżdżają tam bowiem zapaleńcy z całego świata, którzy szukają najlepszych warunków Tekst
do rozwijania swojej pasji.
Małgorzata Olszewska

Najprostsze okulary 150-200 zł Szkła kontaktowe dwutygodniowe 30 zł za parę

Szkła z antyrefleksem 350 zł Płyn do pielęgnacji soczewek 20 zł miesięcznie
Szkła pocieniane 550 zł
Fot. Katarzyna Wierzba, Tourism Australia Copyright, Oahu

Szkła fotochromatyczne 700 zł Koszt zakupu soczewek kontaktowych

i okularów w ciągu całego życia

ponad 16 000 zł
LASEROWA KOREKCJA WAD WZROKU

1900-3500 zł
NA JEDNO OKO

LEXUMMEDICA
39
40-43-Nordic i squash:Makieta 1 2010-12-06 13:37 Page 40

SPORT TO ZDROWIE
zima 2010

40 LEXUMMEDICA
40-43-Nordic i squash:Makieta 1 2010-12-06 13:37 Page 41

Bieganie to sport na całe życie i dla każdego, niezależnie od wieku.

Jeśli chcesz biegać, przebiegnij kilka kilometrów.

Jeśli chcesz zmienić swoje życie, przebiegnij maraton.

dy zapytamy biegacza, dlaczego właściwie biega, otrzymamy bar-

G dzo wiele różnych odpowiedzi. Na pewno wspomni o zdrowiu,

utrzymaniu kondycji i sylwetki, pokonywaniu własnych słabości,
samodoskonaleniu. Podkreśli też, że to chyba najbardziej uniwer-
salna forma aktywności. Biegacz jest wolnym człowiekiem – może oddawać się
swojej pasji w towarzystwie albo w samotności, o dowolnej porze dnia i nocy,
w lesie i na ulicy. Może biegać tak szybko, jak tylko zechce, i tak daleko, jak za-
pragnie. Bieganie, w przeciwieństwie do innych dyscyplin, nie wymaga inwesty-
cji w drogi i skomplikowany sprzęt czy dostępu do specjalnej infrastruktury.
To znacznie więcej niż tylko sport – to możliwość realizacji odwiecznego pragnie-
nia wolności i życia w harmonii z otaczającym nas światem.
Dlaczego więc tak trudno uprawiać tę dyscyplinę? Każdy biegacz słyszy
Fot. Materiał własny

od znajomych, że bardzo go podziwiają, ale to nie dla nich. „Zbyt łatwo

się męczę”, „nie umiem oddychać”, „moje kolana tego nie wytrzymają”
 dr n. med. Łukasz Sroka – to tylko kilka najpopularniejszych argumentów na usprawiedliwienie braku
zainteresowania bieganiem. A wszystko w myśl zasady: „chciałbym, ale nie
będę nawet próbował, bo to nie dla mnie”.

LEXUMMEDICA
41
40-43-Nordic i squash:Makieta 1 2010-12-06 13:39 Page 42

SPORT TO ZDROWIE
zima 2010

To oczywiście prawda – zanim ja ukończę mara-

ton, etiopski czy kenijski biegacz będzie już
w drodze na lotnisko ze swoją nagrodą. Pamię-
tajmy jednak, że poza nieliczną grupą z czo-
łówki nikt nie startuje w maratonie dla podium.
Najtrudniejszym przeciwnikiem do pokonania na
trasie są własne słabości i chwile zwątpienia.
Każda kolejna godzina biegu to przede wszyst-
kim zmaganie się z samym sobą, łamanie wła-
snych barier i ograniczeń. Jeżeli do tego uda się
jeszcze poprawić czas z poprzednich zawodów,
to smak zwycięstwa gwarantowany.
W tym roku uczestniczyłem w kilku imprezach
biegowych, ale jedna z nich była szczególna
– 32. Międzykontynentalny Maraton Eurasia
2010, który odbył się w październiku w Stambu-
le. W noc przed zawodami nad Bosforem prze-
szła potężna burza z piorunami, za to w dzień
biegu świeciło słońce, a temperatura sięgnęła
25 st. C. Idealna pogoda na spacer, trochę
mniej na 42-kilometrowy bieg – trzeba było pa-
miętać o ciągłym uzupełnianiu płynów, by nie
skończyć w karetce z czerwonym półksiężycem.
To wyjątkowy w skali świata maraton, który
Wiele osób, w tym lekarzy, podchodzi sceptycznie do biegania, obwiniając je o urazowość i su- zaczyna się na jednym kontynencie (Azja),
gerując, że człowiek jest stworzony do chodzenia. Tymczasem badania antropologiczne prowa- a kończy na drugim (Europa). Po drodze jest
dzone w ostatnich latach m.in. przez Briana Richmonda z George Washington University czy 1,5-kilometrowy most rozpięty nad Bosforem
profesora Dana Liebermana z Harvard University pozwoliły stworzyć bardzo interesującą teorię. – tylko wtedy można go przejść na własnych
U jej podstaw leży założenie, że nasi pradawni przodkowie stanęli na dwóch nogach nie po to, nogach. Most – podobno ze względu na dużą
by chodzić, lecz właśnie aby biegać i to na długich dystansach. Świadczy o tym wiele odmienno- liczbę samobójców, którzy upodobali go sobie
ści i unikatowych cech anatomicznych naszego układu ruchu w stosunku do innych gatunków. Nie na miejsce ostatniego skoku w życiu – w ciągu
mamy szans w szybkości, ale nasza wyjątkowa budowa pozwala nam, jako jedynemu z naczel- roku jest zamknięty dla ruchu pieszego. Niesa-
nych, biec nawet przez 3 do 5 godzin, a w tym czasie można przecież pokonać maraton. To jed- mowicie malownicza trasa wiedzie ulicami
nocześnie dystans potrzebny do tego, by tropiona antylopa padła zagoniona na śmierć. W ten starego miasta, obok wielu perełek architekto-
sposób nasi przodkowe zdobywali pożywienie, zanim nauczyli się polować na odległość. nicznych Stambułu, aż do mety u stóp Błękit-
Większość osób, które zraziły się do biegania po pierwszym niepowodzeniu, popełniła ten sam nego Meczetu. Po biegu został mi medal,
grzech – poruszała się za szybko. Podstawą udanego treningu, szczególnie dla początkujących, pamiątkowa koszulka i wspomnienia – teraz
jest utrzymanie metabolizmu w zakresie tlenowym. Oznacza to, że podczas biegania tętno nie po- czas zaplanować kolejny start.
winno przekroczyć 75 proc. tętna maksymalnego dla danej osoby – co wymaga biegania z pul- Regularne bieganie zmienia człowieka nie
sometrem. Na początek wystarczy założyć, że właściwe tempo biegu to takie, podczas którego tylko fizycznie, ale i mentalnie. Podczas biegu
można w miarę swobodnie rozmawiać – choćby ze sobą samym. Co się wtedy okazuje? Po pierw- można wiele przemyśleć, na pewne problemy
sze, że biegniemy niewiele szybciej od spacerujących, co nie jest może bardzo mobilizujące. spojrzeć z zupełnie nowej perspektywy. Bieganie
Po drugie, że po 30–40 minutach wciąż możemy biec, a za nami został już dystans, o którego sprawia, że stajemy się bardziej dojrzałymi i nie-
pokonanie nigdy wcześniej byśmy się nie podejrzewali. To jest ta chwila, w której bakcyl biega- zależnymi ludźmi, potrafiącymi jednocześnie
nia zostaje połknięty i zaczynamy rozumieć sens wysiłku oraz radość z niego płynącą. zachować w sobie radość dziecka. To sport na
Większość osób biega samotnie, czasami, np. w weekendy, w nieco większych grupach. Wraz całe życie i dla każdego, niezależnie od wieku.
z liczbą przebieganych godzin i kilometrów pojawia się pragnienie sprawdzenia siebie w jakimś Nigdy nie jest za późno, aby spróbować
biegu masowym. Polska wciąż jeszcze pozostaje daleko w tyle np. za Europą Zachodnią czy Sta- – wystarczy tylko robić to mądrze. /
nami Zjednoczonymi, ale z roku na rok coraz więcej się dzieje i imprezy biegowe biją rekordy fre-
kwencji. Osoby, które nie biegają zbyt często, zastanawiają się, czy w ogóle brać w nich udział,
jeśli nie mają szans nie tylko na zwycięstwo, ale nawet na finisz w pierwszej połowie zawodników.
Tekst
dr n. med. Łukasz Sroka

42 LEXUMMEDICA
40-43-Nordic i squash:Makieta 1 2010-12-06 13:39 Page 43

Wywiad z profesorem Martinem Filipcem

LEXUMMEDICA
STAWIA NA AKTYWNOŚĆ
Chodzenie z kijkami na dobre przyjęło się w Poznaniu. 18 września
2010 roku mieszkańcy stolicy Wielkopolski ruszyli nad Jezioro
Maltańskie, gdzie wzięli udział w zawodach Nordic Walking Poznań
2010. Ambasadorem imprezy był mistrz olimpijski Robert Korzeniowski.
rganizatorzy marszu chcieli zachęcić Polaków do dbania o własne zdrowie,
O czyli do regularnych wizyt u lekarza oraz prowadzenia aktywnego trybu życia.
Uczestnicy zawodów Nordic Walking Poznań 2010 wystartowali w sobotę
18 września, o godzinie 10, z Hangarów Kajakowych Toru Regatowego
Malta. Trasa obejmowała dwa dystanse wokół Jeziora Maltańskiego: 5,3 km
(jedna pętla) oraz 10,6 km (dwie pętle).
„Udało nam się zachęcić mieszkańców Poznania do uczestniczenia w mar-
szu. Na zawodach spotkały się grupy znajomych, a nawet całe rodziny. To by-
ła impreza łącząca pokolenia – skomentowała Anna Patan, dyrektor
ds. marketingu Kliniki Okulistycznej Lexummedica, będącej partnerem
głównym Nordic Walking Poznań 2010.
Nordic walking to sport przyjemny, bezpieczny i nieobciążający stawów. Nie
wymaga skomplikowanego sprzętu czy specjalnych warunków w terenie. Jest
odpowiedni zarówno dla osób młodych, jak i tych w podeszłym wieku, dbają-
cych o sylwetkę, chcących poprawić kondycję czy po prostu urozmaicić trening.
Osoby, które przyszły dopingować zawodników, skorzystały z bezpłatnych
badań dna oka, przeprowadzonych przez specjalistów z Kliniki Okulistycznej
Lexummedica. Badanie, pozwalające wykryć pierwsze objawy zwyrodnienia
plamki żółtej oka, jaskry, cukrzycy oraz zaćmy, adresowane było do osób
powyżej 60. roku życia.
Fot. Biuro Prasowe WOW NFZ, Foto Form Anna Patan, www.mysquash.pl
Z LEXUMMEDICA NA KORCIE
Squash to stosunkowo młoda dyscyplina, jednak w Polsce
rozwija się bardzo dynamicznie. Amatorów spędzania
wolnego czasu na korcie z roku na rok przybywa. Polska
Federacja Squasha ocenia, że ten sport uprawia około
20 tysięcy osób, a w jej oficjalnych rankingach zanotowano
już prawie 900 zawodników.
ajlepszych sportowców można było zobaczyć w czerwcu, w Po-
N znaniu, podczas Indywidualnych Mistrzostw Polski w Squashu
2010. Sponsorem tytularnym zawodów były Kliniki Okulistyczne
Lexummedica (dawniej Intermedica). W ten sposób firma po raz
kolejny przyłączyła się do wspierania idei aktywnego i zdrowego
stylu życia. Mistrzostwa zorganizowane były przez Polską Federację
Squasha (PFS). Podczas trwającego trzy dni turnieju amatorzy tej
dyscypliny mieli okazję zobaczyć na żywo grę najlepszych zawodni-
ków z całej Polski. O tytuły mistrzow-
skie rywalizowało ze sobą 64 seniorów, Więzienny sport
32 seniorki i 16 juniorów. W finale Gra została wymyślona
Lexummedica Indywidualnych Mistrzostw w Anglii na początku
Polski w Squashu 2010 Wojtek Nowisz XIX wieku przez więźniów
/ pokonał Marcina Karwowskiego i tym osadzonych za długi
samym obronił tytuł mistrzowski. Nato- w słynnym londyńskim

miast Anna Jurku po zaciętej walce zakładzie karnym

uległa w piątym secie Dominice
Witkowskiej, która została nową mi-
strzynią Polski.
Squash (z ang.: „zgniatać, miaż-
dżyć”) to gra dla 2 lub 4 osób, pole-
gająca na przemiennym odbijaniu
przez zawodników piłki od ściany
w sposób utrudniający przeciwnikowi
jej prawidłowy odbiór. Rozgrywana
jest na specjalnym korcie o wymiarach
Wędrówki nordyckie 9,75 na 6,4 metra, otoczonym ze
wszystkich stron ścianami. Mecz toczy
Korzeni nordic walking należy szukać w Finlandii. To właśnie stamtąd wywo-
się do 3 wygranych setów, z których
dzą się wędrówki nordyckie („sauvakävely” – nordic walking).
W latach 70. XX wieku sportowcy trenujący biatlon starali się urozmaicić każdy rozgrywany jest do 11 punktów.
i zintensyfikować trening letni. Szukali formy ruchu, która mogłaby zastąpić Rakieta do squasha z pozoru bardzo
bieg narciarski i byłaby tak samo efektywna (musiała angażować aż 90 pro- przypomina tę używaną podczas gry
cent mięśni!). W czasie lata odłożyli więc narty i – posługując się samymi w tenisa ziemnego. W rzeczywistości
kijkami – zaczęli chodzić. I tak w 1997 roku narodził się w Finlandii, dziś roz- jednak różni się od niej kształtem
powszechniony już na całym świecie, nordic walking. i parametrami, takimi jak długość czy
waga, oraz wielkością główki. /
„The Fleet”. Z powodu
ograniczonej przestrzeni
więźniowie chcący grać
w tenisa zaczęli odbijać
piłki od ścian. Gra zza
krat szybko trafiła na
salony. W 1830 roku
uczniowie jednej z elitar-
nych brytyjskich szkół
odkryli, że rozgrywka staje
się ciekawsza i trudniejsza,
jeśli używa się do niej
piłki z dziurką, która
ulega zgnieceniu
(ang.: „squash”) podczas
odbicia od ściany.
Tak powstała nazwa gry,
która w 1864 roku
została oficjalnie uznana
za dyscyplinę sportową.

LEXUMMEDICA
43
44-45-Wyniki pracy badawczej:Makieta 1 2010-12-06 13:51 Page 44

MEDYCYNA
zima 2010

Ludzkie oko to fenomen, arcydzieło precyzji, które umożliwia nam

kontaktowanie się ze światem. Nawet gdy zawodzi, staramy się
jak najszybciej przywrócić mu prawidłowe funkcjonowanie.

LASER
A mamy tu wiele narzędzi, od stosowanych od dawna okularów
czy soczewek kontaktowych, po nowoczesne – i chętnie
rekomendowane – zabiegi operacyjne.

POLECANY
PRZYJACIOŁOM

44 LEXUMMEDICA
44-45-Wyniki pracy badawczej:Makieta 1 2010-12-06
Decyzja o chirurgicznej ingerencji w najdoskonalszy, a zarazem najdelikatniejszy narząd optyczny, nie jest prosta.
„Operacja” – to słowo budzi dreszczyk nie-
pokoju. Czy słusznie? Laserowa korekcja jest
bezbolesnym zabiegiem, który całkowicie lub
częściowo likwiduje wadę wzroku. Dzięki zmia-
nie krzywizny rogówki pozwala na uzyskanie
optymalnej ostrości wzroku, a przez to znacz-
nie poprawia jakość życia, m.in. umożliwia
cieszenie się wieloma codziennymi czynnościa-
mi, jak uprawianie sportów czy wykonywanie
niektórych zawodów.
Decyzja o chirurgicznej ingerencji w najdosko-
nalszy, a zarazem najdelikatniejszy narząd
optyczny, nie jest prosta. Na szczęście zawsze
można skorzystać z doświadczeń tych, którzy
zabieg refrakcji przeszli i mogą podzielić się
refleksjami na temat jego efektów i przydatności.
Wśród pacjentów Klinik Okulistycznych Lexum-
medica przeprowadzono ankietę, z której jedno-
znacznie wynika, że… Ale o tym poniżej.
W badaniu wzięło udział 85 pacjentów, którzy
zgłaszali się na pooperacyjną kontrolę po sześciu
miesiącach od wykonania laserowej korekcji
wad wzroku metodami LASIK, FEMTOLASIK
i LASEK/PRK. Kwestionariusz był anonimowy,
a zawarte w nim pytania ułożone tak, aby wyniki
stały się pomocne zarówno dla potencjalnych pa-
cjentów, jak i dla samych pracowników kliniki,
którzy dzięki nim mogą podejmować coraz lepsze
decyzje dotyczące organizowania zabiegów.
Kobiety (55 osób) i mężczyźni (30 osób) w wieku
od 20 do ponad 40 lat (średnia wieku wyniosła
32 lata) odpowiedzieli na 17 pytań dotyczących
przyczyn, dla których zdecydowali się na lasero-
wą korekcję wad wzroku, a także zmian w pro-
cesie widzenia oraz zadowolenia po wykonanym
zabiegu. Z kwestionariusza wynika, że najważ-
niejszym powodem, dla którego pacjenci zgła-
szali się do kliniki, była chęć poprawy widzenia.
To oczywiste, jednak kolejne odpowiedzi poka-
zały, że chcieli zapewnić sobie również wygodne
funkcjonowanie bez okularów, a przez to zwięk-
szyć komfort życia. Z tym ostatnim wiązały się
takie przyjemności, jak możliwość swobodnego
uprawiania sportów, poprawa wyglądu, nowe
perspektywy zawodowe czy wreszcie oszczędno-
ści na regularnie zmienianych okularach lub so-
czewkach. Spore znaczenie miała też prostota
zabiegu, który trwa zaledwie kilkanaście minut
i nie wymaga pozostawania w szpitalu.
Fot. www.sxc.hu
O tym, jak cenna jest opinia innych pacjen-
tów, świadczy fakt, że prawie połowa ankieto-
wanych – 41 osób – o możliwości laserowej
korekcji dowiedziała się od znajomych, a 20 osób
13:51 Page 45
poznało dzięki nim szczegóły operacji. Liczą Z jakiego źródła uzyskał/a Pan/Pani
się też zaawansowane technologicznie źródła najwięcej informacji dotyczących
informacji, bo niewiele mniej, 38 osób, sięgnęło zabiegu korekcji laserowej?
do internetu. Sieć to również nieocenione źró-
dło wiedzy o samym przebiegu operacji, z tego
medium skorzystało 49 przyszłych pacjentów.
Swojego lekarza okulistę o szczegóły operacji
wypytywało 20 osób, jednak tylko 11 ankieto-
wanych jeszcze wcześniej uzyskało od lekarza
informacje o samej możliwości przeprowadzenia
Skąd dowiedział/a się Pan/Pani
o możliwości laserowej korekcji
wad wzroku?
Ogólna poprawa widzenia po zabiegu
laserowej korecji wad wzroku
zabiegu. Zaledwie 16 osób o refrakcji dowie-
działo się z gazet, a jedna osoba przeczytała
o niej w książce. Podobnie, zdecydowana
mniejszość szukała potrzebnej wiedzy w prasie
lub w programach telewizyjnych.
Czy zdobyte informacje odpowiadały temu,
co faktycznie działo się na stole operacyjnym?
Aż 51 ankietowanych oceniło zabieg na piątkę. przyjaciołom lub rodzinie, 66 badanych odpowie-
Czwórkę – co odpowiada niepełnej satysfak- działo: „tak”. „Raczej tak” – stwierdziło 19 osób.
cji – przyznało 24 pacjentów. Zdecydowana Żaden z ankietowanych nie odwodziłby zatem
mniejszość wystawiła lekarzom niższe oceny, nikogo od decyzji o refrakcji, która poskutko-
od 3 do 1. Przekłada się to na zadowolenie wała poprawą komfortu życia. Jeśli więc zado-
z zabiegu – 74 osoby są usatysfakcjonowane woleni pacjenci będą rekomendować innym
operacją, ani jedna nie przyznała się do rozcza- laserową korekcję wad wzroku, to – biorąc
rowania. Znaczną poprawę widzenia zade- pod uwagę wspomniany na początku fakt,
klarowało 55 osób, różnicy nie zauważyło że najbardziej cenimy opinię tych, których znamy
zaledwie trzech pacjentów. Nic dziwnego więc, – liczba osób, które poddadzą się zabiegowi,
że 77 ankietowanych jeszcze raz podjęłoby decy- ma szansę się zwiększyć.
zję o zabiegu laserowej korekcji wady wzroku.
Niezdecydowanych było w tym przypadku dzie-
Badania były przeprowadzone w ramach pracy
więć osób, a tylko jedna miała pewność, że nie
magisterskiej przez Paulinę Dominiak na Wy-
poddałaby się operacji po raz kolejny.
dziale Fizyki UAM (opiekun: mgr Maria Molska,
I tu historia zatacza koło. Bo na pytanie, czy
promotor: prof. dr hab. Ryszard Naskręcki).
poleciliby zabieg chirurgii laserowej wzroku
LEXUMMEDICA
45
46-47_Wywiad_Globisz-2:Makieta 1 2010-12-03
Ambasador Klinik Okulistycznych Lexummedica, wybitny aktor,
który nie chce się podobać i gra tylko wtedy, kiedy ma na to ochotę.
Krzysztof Globisz opowiada o powadze i zabawie swojego zawodu,
etapach kariery oraz przebytej operacji oczu.
NA SCENIE
JESTEM
TYGRYSEM
JAKIE JEST PIERWSZE PRZYKAZANIE
AKTORA?
Uczciwość. Aktor powinien szczerze patrzeć
w oczy partnera. Może oczywiście spoglądać też
w oko kamery, chociaż dla mnie najważniejszy
jest teatr. Jest na tyle istotny, że to aż bolesne,
bo nie mogę w nim za często występować. Gdy-
bym chciał regularnie pokazywać się na scenie,
byłoby to tak, jakbym odrabiał lekcje, zagłuszał
swój zew. A ja muszę zachowywać się w teatrze
jak tygrys. Może nie wyglądam na tygrysa, ale
zaręczam, że nim jestem, jeśli chodzi o aktorstwo.
Pojawiam się w teatrze po to, żeby doszczętnie
rozwalić to, co się w nim dzieje. Nie chcę uczest-
niczyć w układach, schematach, być powtarzalny.
Wchodzę na scenę i gram rolę, o której nikt nie
będzie wiedział, co powiedzieć.
REŻYSER TEŻ?
Wszyscy. Jeśli mam dobrego reżysera, to on idzie
ze mną po tej drodze. Taki jest Jan Klata,
z którym teraz robię spektakl „Wesele hrabiego
46
13:08 Strona 46
WYWIAD
zima 2010
Orgaza” w Starym Teatrze w Krakowie. Klata wy-
puszcza tygrysa na scenę, ale jednocześnie jest
w stanie chwycić go za mordę. Mówi do mnie:
„rób, co chcesz, ale w ramach tych zasad, które
ja ci daję”. Z marnymi reżyserami, którzy liczą
tylko na moją inicjatywę, nie pracuję, bo mi się
nie chce. W teatrze muszę mieć plan, bodziec,
wiedzieć, że robię coś, czego nikt przede mną
nie dokonał. To oczywiście jest złudne, bo tak
naprawdę wszystko w teatrze już było, ale ja po-
trzebuję świadomości, że moja praca jest nowa.
TO JAK PAN SOBIE RADZI Z GRANIEM
JEDNEJ ROLI PRZEZ KILKA SEZONÓW?
Dobry spektakl polega na tym, że rola jest otwar-
ta. W każdej chwili mogę zrobić na scenie coś
nieprzewidywalnego, co jednak mieści się
w ramach sztuki i na co moi koledzy potrafią
zareagować, bo są aktorami tej klasy co ja.
Rozumieją to, co robię, i wiedzą, że to rodzaj za-
bawy. Bo aktorstwo jest zabawą, taką, o jakiej
pisał kulturoznawca Johan Huizinga w „Homo
ludens”. Oczywiście ta gra ma swoje reguły, ale
LEXUMMEDICA
ja muszę czerpać z niej przyjemność, w tym tkwi
piękno. Kiedy przestaję, to mówię sobie: koniec.
Tym różni się zawód aktora od pracy – powiedz-
my – górnika, którego, jak sądzę, nie bawi to,
że codziennie rano zjeżdża do kopalni i nie ma
pewności, czy wróci na powierzchnię. Ja niczego
nie robię w życiu bez przyjemności.
CZY – A JEŚLI TAK, TO W JAKI SPOSÓB
– PAŃSKIE ROZUMIENIE AKTORSTWA
ZMIENIAŁO SIĘ W TRAKCIE KARIERY?
Odpowiem w ten sposób: uwielbiam takie zwie-
rzę jak krowa, która – co wszyscy wiemy – nie
zmienia poglądów. Jest dla mnie pod tym wzglę-
dem wzorcem metra z Sèvres. Sam jednak nieraz
zmieniam zdanie. Tyle, że przed każdą zmianą
lubię spotkać się z krową i zapytać, czy ona się
z tym zgadza. Ewolucja w moim rozumieniu
aktorstwa to efekt trzydziestu lat pracy na scenie.
Tadeusz Łomnicki mówił mi kiedyś, że artysta
przechodzi przez różne etapy. Na początku mło-
dy człowiek chce się podobać i funkcjonować
w środowisku. Potem już wie, że się podoba, i za-
czyna szukać własnej drogi. A ostatni etap, do
którego doszedł pan Tadeusz, to ten, na którym
aktora nie interesuje podobanie się, ale rozmo-
wa z widzem. Podobnie jest z filozofem, który nie
zastanawia się, czy jest piękny i szczupły, tylko
czy ma coś do powiedzenia. Nie jestem pewien,
na którym etapie sam się znajduję, myślę, że na
przejściowym. Jeszcze zatrudniają mnie w seria-
lach, ale już coraz mniej interesuje mnie granie
po to, żeby być dobrze ocenionym. Wolę, żeby
moja gra uderzyła widza w twarz, żeby padł i po-
wiedział: „o, to jest coś wielkiego”. Nie dlatego,
że jestem sympatyczny, ale dlatego, że nasze
umysły się porozumiały.
CZY TE ZMIANY BYŁY U PANA
ZWIĄZANE Z KONKRETNYMI
ZADANIAMI AKTORSKIMI?
One zawsze są wynikiem nowych etapów gra-
nia ról. Najważniejszym dla mnie bodźcem by-
ło spotkanie z panem Jerzym Jarockim. To był
ten moment, w którym aktor chce się podobać
i wie, że to potrafi. Miałem poczucie, że jestem
46-47_Wywiad_Globisz-2:Makieta 1 2010-12-08
świetny, znakomicie gram, a wszyscy to akcep-
tują. To przeszło, zestarzałem się, mam pięć-
dziesiąt parę lat, ale właśnie dzięki spotkaniu
z panem Jerzym mogłem dojść do etapu, na
którym jestem dzisiaj. Teraz mówię: mam gdzieś
to, co się wokół mnie dzieje, nie interesują mnie
cudze oceny. Jeśli ktoś nie rozumie mojego
zamysłu w budowaniu roli, to musi się nad
sobą zastanowić, a nie nade mną. A potem
ewentualnie podciągnąć się, żebyśmy byli
partnerami na podobnym poziomie. Bo ja nie
mam potrzeby się podobać.
A SKĄD TAKI SZCZEGÓLNY NURT
W PANA TWÓRCZOŚCI JAK DUBBING?
Dubbing w filmach animowanych – bo pod-
kładam głos także pod „żywych” aktorów – to
jest moje życie, bo kocham kreskówki! Uwa-
żam, że są piękne. Najważniejsza dla mnie
rola, nagrodzona w 2004 roku „KŁAPEM”, to
Marlin w „Gdzie jest Nemo?”. Pamiętam cu-
downą pracę z nieżyjącą już niestety Joasią
Wizmur, reżyserem dubbingowym, która mnie
tak strasznie przemaglowała w maleńkim stu-
dio, że po czterech dniach nagrywania wysze-
dłem ze zdartym gardłem. Ale chętnie dałbym
się jeszcze raz tak zmaltretować, gdyby ktoś
chciał. Uwielbiam dubbing i mógłbym nawet
z niego żyć, bo coraz bardziej nie chce mi się
pokazywać twarzy.
JAKIE SĄ RÓŻNICE W TWORZENIU
RÓL DO TAK RÓŻNYCH MEDIÓW
JAK FILM LUB SERIAL, TEATR CZY
WŁAŚNIE DUBBINGOWANIE?
Przy dubbingu trzeba przede wszystkim posłu-
chać ekspresji oryginalnego aktora i podpo-
rządkować się jej, niezależnie od własnej
indywidualności. Na tę z kolei, i na żywiołowość,
jest miejsce w teatrze. Wchodząc na scenę, czu-
ję się tak, jakbym był w cyrku rzymskim, gdzie
za chwilę wpadnie na mnie lew albo gladiator,
a publiczność wskaże palcem w dół lub w górę.
Teatr to wojna w najlepszym tego słowa znacze-
niu, taka, która ma swoje prawa i służy wprowa-
dzaniu nowego porządku. Natomiast seriale
to praca mająca na celu zarabianie pieniędzy,
którą oczywiście staram się wykonywać jak naj-
lepiej. Nie sądzę jednak, żebym był dzięki nim
zapamiętany, zresztą pamięć o aktorach i ich
rolach w ogóle jest bardzo krótka.
13:08 Page 47
W cztery oczy z ambasadorem Lexummedica Krzysztofem Globiszem
CZY JAKO WYKŁADOWCA KRAKOW-
SKIEJ PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY
TEATRALNEJ WIDZI PAN, ŻE PODEJŚCIE
MŁODYCH LUDZI DO AKTORSTWA
ZMIENIA SIĘ I JEST INNE NIŻ KIEDYŚ
PANA I PANA KOLEGÓW?
Tak, oczywiście! W ciągu trzydziestu lat bycia
nauczycielem – od dwudziestopięcioletniego
asystenta, po prorektora szkoły teatralnej – wi-
działem ciąg zmian. Młodzież, która dziś
przychodzi do szkoły, jest wychowana na
wideoklipach, filmach, telewizji. Przyzwyczajeni
do takich środków przekazu, wymagają od
nauczycieli coraz nowszych metod, my zresztą
też oczekujemy od nich innej niż kiedyś eks-
presji. W moim przekonaniu nauczanie polega
na tym, żeby zachowując tradycyjny rys – bo
muszę przecież przekazać rzeczy podstawowe,
LEXUMMEDICA
47
związane z metodą Stanisławskiego – pracować
też z zupełnie nową formą aktorstwa. A tej
muszę najpierw sam się nauczyć. Czasami nie
potrafię i wtedy wypuszczam studentów na głę-
bokie wody, patrząc, co się dzieje.
TO ZNACZY, ŻE PAN UCZY SIĘ
OD STUDENTÓW?
Oczywiście, to oni się niczego ode mnie nie
uczą, a ja od nich – zawsze! Uczniowie muszą
mi przekazać swoje umiejętności, zaintereso-
wania, nawet muzykę, bo i muzyki słuchamy
razem. Ja tylko w pewnym momencie decyduję
o ich losie i mówię: „pała” albo „świetnie”. Od
dawna powtarzam, że moje nauczanie w szko-
le teatralnej to jest wampiryzm, że wysysam ze
studentów ich energię. W zamian przekazuję im
tradycję, wiedzę o tym, jak mówić, poruszać się
na scenie, ale muszę też pozwolić im na szaleń-
stwo. Jeśli zezwolę na dzikość pod swoim
okiem, to nie dopuszczę do anarchii. A dzikość
jest konieczna, bo aktor musi być niebez-
pieczny. On jest wrzodem człowieka, tym, co
boli, świadczy o chorobie. Człowiek się na tym
wrzodzie wyżywa, nie chce go mieć, wyciska,
ale on wciąż wraca, pokazuje tkwiące w nas
zło, uwiera. Takie właśnie jest zadanie aktora,
który traktuje swoją pracę poważnie.
NA KONIEC CHCIAŁABYM ZAPYTAĆ,
DLACZEGO ZDECYDOWAŁ SIĘ PAN
ZOSTAĆ AMBASADOREM KLINIK
OKULISTYCZNYCH LEXUMMEDICA?
W klinice miałem przeprowadzoną operację
lewego oka, na które naszła zaćma utrudniają-
ca mi jazdę samochodem. Choroba sprawiała,
że światło nieprawidłowo rozchodziło się w oku.
Byłem oślepiany reflektorami samochodów
jadących z naprzeciwka, nie potrafiłem ocenić,
jaka dzieli nas odległość, cały czas miałem wra-
żenie, że się z kimś zderzę. W pewnym momen-
cie poczułem, że przez zaćmę staję się groźny dla
ludzi, i dlatego zdecydowałem się na operację.
Bardzo mi pomogła, jeśli ktoś ma podobne pro-
blemy, to mogę tylko mu ten zabieg polecić. /
Rozmawiała
Małgorzata Olszewska
Zdjęcie
Krzysztof Franciszek Globisz (syn)
48-51_gabinety satelitarne:Makieta 1
 dr n. med. Edyta Wojtyczka
Redakcja:
JAKO LEKARZ OKULISTA PRACUJE
PANI JUŻ OD CZTERNASTU LAT.
CZY Z PERSPEKTYWY TEGO CZASU
MOŻE PANI POWIEDZIEĆ, ŻE WZROK
MIESZKAŃCÓW ZIELONEJ GÓRY
POGARSZA SIĘ I PACJENTÓW JEST
CORAZ WIĘCEJ?
Dr Edyta Wojtyczka: W ostatnich latach zde-
cydowanie wzrosła liczba osób zapisujących się
na wizyty u okulisty. Nie dotyczy to jednak wy-
łącznie mieszkańców Zielonej Góry, ale ogólnie
całego kraju oraz rozwiniętych społeczeństw.
Do okulisty zaczynają przychodzić wszyscy, nie-
zależnie od wieku. Wśród młodzieży najczęst-
szym problemem są wady wzroku. Osoby
w średnim wieku wymagają doboru okularów
do czytania, profilaktycznych badań w kierunku
jaskry, badania dna oka. W przypadku starszych
najczęstszym schorzeniem jest zaćma i zwyrod-
nienie plamki (AMD). Na szczęście coraz więcej
osób rozumie, że systematyczne kontrolowanie
wzroku i leczenie schorzeń już od momentu za-
2010-12-08 13:09 Page 48
GABINETY SATELITARNE
zima 2010
ZDROWE OCZY TO UDANY ROZWÓJ
SZKOLNY I ZAWODOWY
O metodach leczenia wad wzroku oraz znaczeniu badań profilaktycznych
w okulistyce rozmawiamy z dr n. med. Edytą Wojtyczką z Centrum
Medycznego „ALDEMED” w Zielonej Górze.
uważenia pierwszych niepokojących symptomów
przynosi zdecydowanie lepsze efekty.
R.: CZY W TAKIM RAZIE WIELU
PACJENTÓW REGULARNIE, PROFILAK-
TYCZNIE BADA SWÓJ WZROK?
E.W.: Zdecydowanie coraz więcej osób świa-
domie podchodzi do kwestii zdrowia i prawi-
dłowego stylu życia. Część pacjentów jest
zobligowana do badań okresowych przez za-
kłady pracy, dotyczy to zwłaszcza osób pracują-
cych przy komputerze oraz kierowców, ale wielu
przychodzi z własnej inicjatywy. Uważam, że jest
to bardzo pozytywna tendencja, ponieważ przy
wielu schorzeniach rokowanie zależy właśnie
od wczesnego rozpoznania.
R.: Z JAKIMI PROBLEMAMI ZAZWYCZAJ
PRZYCHODZĄ DO PANI MIESZKAŃCY
ZIELONEJ GÓRY?
E.W.: Najczęstszym problemem okulistycznym
są wady wzroku. Szczególnie krótkowzroczność
staje się schorzeniem cywilizacyjnym, pojawia-
jącym się u coraz młodszych pokoleń zielono-
górzan. Wczesne jej wykrycie i odpowiednia
korekcja zapobiegają jednak rozwojowi wady,
a także umożliwiają prawidłowy rozwój szkolny.
SYSTEMATYCZNE KONTROLOWANIE
WZROKU I LECZENIE SCHORZEŃ JUŻ
OD MOMENTU ZAUWAŻENIA PIERWSZYCH
NIEPOKOJĄCYCH SYMPTOMÓW
PRZYNOSI ZDECYDOWANIE LEPSZE EFEKTY.
48 LEXUMMEDICA
R.: JAKIE SĄ MOŻLIWOŚCI
SPECJALISTYCZNEGO LECZENIA
WAD WZROKU W ZIELONEJ GÓRZE?
E.W.: Jedną z nich są oczywiście okulary.
Alternatywnie można stosować soczewki kontak-
towe, których szeroki wybór umożliwia korekcję
wszystkich wad wzroku, prowadzenie aktywnego
trybu życia i zaspokajanie indywidualnych potrzeb
pacjenta. Należy jednak pamiętać, że soczewki
wymagają właściwej pielęgnacji i regularnej wy-
miany. Natomiast jeśli chodzi o nowocześniejsze
metody, to pacjenci po dwudziestym pierwszym
roku życia mają do wyboru również zabiegi
laserowej korekty wady wzroku. Pozwalają one
na korekcję w zakresie krótkowzroczności do
–10D, nadwzroczności do +5D i astygmatyzmu
do ±5D, a wykonywane są w Klinice Okuli-
stycznej Lexummedica w Poznaniu.
R.: JAK ROZPOCZĘŁA SIĘ PANI
WSPÓŁPRACA Z KLINIKAMI
OKULISTYCZNYMI LEXUMMEDICA?
E.W.: Poznański ośrodek zaproponował mi
współpracę ponad rok temu, w efekcie czego
powstał gabinet satelitarny w Zielonej Górze.
Partnerstwo otworzyło nowe możliwości zarów-
no przede mną, jak i przed moimi pacjentami.
48-51_gabinety satelitarne:Makieta 1 2010-12-08 13:10 Page 49
O metodach leczenia wad wzroku oraz znaczeniu badań profilaktycznych w okulistyce
Klinika Lexummedica umożliwiła mi dostęp m.in. do nowoczesnego topo-
grafu rogówki. Warto podkreślić, że jest to jedyne tego rodzaju urządze-
nie w Zielonej Górze. Dzięki niemu mogę na miejscu kwalifikować do
zabiegów laserowej korekcji wady wzroku, a po operacji kontrolować stan
oczu. Oznacza to, że moi pacjenci nie muszą już odbywać kilku podróży
do Poznania, aby wykonać badania.
R.: DLACZEGO JEDNI PACJENCI WYBIERAJĄ OKULARY LUB
SOCZEWKI, A INNI DECYDUJĄ SIĘ NA ZABIEG LASEROWY?
E.W.: To zależy od indywidualnych potrzeb danego człowieka. Okula-
ry wpływają na to, jak postrzegamy nie tylko innych, ale też samych sie-
bie, jaką mamy samoocenę. Są osoby, które w okularach wyglądają
dobrze, szkła stają się częścią ich wizerunku, jakby były dla nich stworzo-
ne. Inna grupa pacjentów chce jednak uniknąć ich noszenia, czuje się
niekomfortowo, bo przeszkadzają one w aktywnym trybie życia, parują
przy przejściu z zimnego do ciepłego pomieszczenia. Dla tych osób do-
brym wyborem są soczewki kontaktowe. Jednak i przy tej metodzie korek-
cji istnieją pewne przeciwwskazania. Należą do nich przewlekłe alergie,
stany zapalne oczu, niektóre choroby ogólnoustrojowe lub nieprzestrze-
ganie higieny przez pacjenta. Wreszcie osoby, które chcą całkowicie
pozbyć się okularów i soczewek, mają do wyboru zabiegi laserowej
korekty wady wzroku. Polegają one na zastosowaniu lasera excimero-
wego do zmiany kształtu przedniej powierzchni oka, czyli rogówki.
R.: LASEROWA KOREKCJA WADY WZROKU TO NOWOCZE-
SNA METODA LECZENIA. CZY PACJENCI JUŻ SIĘ DO NIEJ
PRZEKONALI I WIEDZĄ, NA CZYM ONA POLEGA?
E.W.: Coraz więcej osób interesuje się chirurgią refrakcyjną – najczę-
ściej pytają o szczegóły związane z zabiegiem podczas okresowych kon-
troli lub doboru nowych okularów czy soczewek kontaktowych. Duża
część pacjentów przychodzi już zdecydowana na tego typu operację
i ma pewien zasób wiadomości, najczęściej zaczerpniętych z internetu.
W mediach drukowanych ciągle mało jest informacji na ten temat, stąd
szczególnie dziękuję za zaproszenie na rozmowę. W każdym jednak
wypadku to lekarz okulista, po dokładnym badaniu, decyduje o zakwa-
lifikowaniu pacjenta do zabiegu laserowej korekcji wady wzroku.
R.: TO JA DZIĘKUJĘ, ŻE ZGODZIŁA SIĘ PANI POŚWIĘCIĆ
NAM SWÓJ CZAS. NA ZAKOŃCZENIE PROSZĘ JESZCZE
POWIEDZIEĆ, JAK CZĘSTO POWINNIŚMY BADAĆ WZROK?
E.W.: Zawsze, kiedy odczuwamy jakiekolwiek dolegliwości. Najprost-
szym testem jest zadanie sobie trzech pytań: „Czy moje oczy czują się
dobrze? Czy moje oczy wyglądają dobrze? Czy widzę dobrze?”. Jeżeli
Fot. Tomasz Gawałkiewicz
odpowiedź na którekolwiek z tych pytań brzmi „nie”, to powinniśmy udać
się do specjalisty. Warto też zapamiętać, że oko to jedyny narząd w cie-
le człowieka, który umożliwia ocenę żył, tętnic, stanowi „okno”, przez
które widać ogólny stan zdrowia. Bywa, że badanie dna oka przyczynia
się do rozpoznania takich schorzeń, jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca,
podwyższony poziom cholesterolu, stwardnienie rozsiane. Zachęcam
zatem do profilaktycznej kontroli wzroku przynajmniej raz na rok. / w trakcie zabiegu laserem excimerowym. Zabiegi wykonywane są
LEXUMMEDICA
OD ZDROWYCH
OCZU DO SUKCESU
O metodach leczenia wad wzroku oraz
znaczeniu badań profilaktycznych w okulistyce
rozmawiamy z dr Renatą Murawiecką,
specjalistą chorób oczu z konińskiego gabinetu
kwalifikującego, współpracującego z Kliniką
Okulistyczną Lexummedica.
Redakcja:
JAK ROZPOCZĘŁA SIĘ PANI WSPÓŁPRACA Z KLINIKĄ
OKULISTYCZNĄ LEXUMMEDICA?
Dr Renata Murawiecka: Od lat interesowałam się nowymi metoda-
mi w chirurgii refrakcyjnej i z przyjemnością obserwowałam pracę
kolegów z kliniki Lexummedica. Znamy się i spotykamy, więc kiedy
zaproponowano mi współpracę, nie miałam żadnych wątpliwości.
Wiedziałam, że otwierają się przede mną nowe możliwości zawodo-
we, a pacjenci będą mieli łatwiejszy dostęp do najnowocześniejszych
metod leczenia wad wzroku.
CZASEM PIERWSZYM
OBJAWEM WADY WZROKU
MOŻE BYĆ PO PROSTU
ZMĘCZENIE OCZU
I UCZUCIE NAPIĘCIA.
R.: JAKIE SĄ AKTUALNIE MOŻLIWOŚCI LECZENIA WAD
WZROKU U PACJENTÓW W KONINIE?
R.M.: Praktycznie w każdej poradni okulistycznej w naszym mieście
można dobrać odpowiednie okulary korekcyjne lub dopasować so-
czewki kontaktowe. Natomiast w przypadku nietolerancji soczewek
czy po prostu braku cierpliwości do ich zakładania, zdejmowania
i dbania o nie, dostępne są również zabiegi z zakresu tzw. chirurgii
refrakcyjnej, czyli operacyjnego leczenia wad wzroku, które w więk-
szości przypadków rozwiązują problem jednorazowo i trwale. W mo-
im gabinecie można przeprowadzić dokładne badanie kwalifikujące
do laserowej korekty wad wzroku ze szczegółową oceną wady,
stanu oczu oraz wykonaniem topografii rogówki modelowanej
49
48-51_gabinety satelitarne:Makieta 1 2010-12-03
natomiast w Klinice Okulistycznej Lexummedica
w Poznaniu. Oczywiście, po laserowej korekcji
wady wzroku należy zgłaszać się co jakiś czas
na wizyty kontrolne do lekarza okulisty, ale to już
można zrobić w Koninie. Dzięki nawiązaniu
przeze mnie współpracy z kliniką Lexummedica
pacjenci nie muszą odbywać kilku podróży do
Poznania, wystarczy jeden wyjazd na zabieg
trwający kilkanaście minut.
R.: LASEROWA KOREKCJA WADY
WZROKU TO NOWOCZESNA METODA
LECZENIA. CZY PANI PACJENCI JUŻ SIĘ
DO NIEJ PRZEKONALI?
R.M.: Wielu pacjentów ma sporą wiedzę na
ten temat, zaczerpniętą zwłaszcza z internetu.
Takie osoby, przychodząc do okulisty przy oka-
zji okresowej wizyty kontrolnej lub w celu dobo-
ru nowych okularów czy soczewek kontaktowych,
same o nią pytają. Duża część pacjentów
przychodzi już wręcz zdecydowana na tego
typu operację. Jest spore grono zadowolonych
pacjentów po zabiegu refrakcyjnym, którzy pole-
cają tę metodę. To naprawdę miłe i budujące.
Przychodząc do mnie jako do okulisty kwalifiku-
jącego do zabiegu, pacjenci oczekują rzetelnej
informacji o możliwościach wykonania korekcji
w ich konkretnym przypadku, o możliwych powi-
kłaniach, problemach, ale przede wszystkim –
korzyściach. Chcą też wiedzieć, jak wygląda
sam zabieg, jak długo trwa, czy efekt będzie
widoczny od razu, czy można wrócić zaraz do
pracy itd. Czuję się w obowiązku dostarczyć
takich informacji jak najobszerniej i w sposób
dostępny, tak by pacjent, wychodząc z gabi-
netu, wiedział już na pewno, czy jest to metoda
najlepsza akurat dla niego i jego oczu.
R.: DOSTĘP DO NAJNOWOCZEŚNIEJ-
SZYCH METOD KOREKCJI WAD
WZROKU JEST CORAZ SZERSZY,
ALE WIADOMO, ŻE LEPIEJ
ZAPOBIEGAĆ, NIŻ LECZYĆ. CZY WIELU
PANI PACJENTÓW DECYDUJE SIĘ
NA DZIAŁANIA PROFILAKTYCZNE?
R.M.: Jest to dość duża grupa. Pacjenci przy-
chodzą na regularne kontrole zwłaszcza wtedy,
gdy w rodzinie pojawiła się już wada wzroku
50
13:12 Strona 50
GABINETY SATELITARNE
zima 2010
lub jeśli wykonywana praca sprzyja powstawaniu
problemów związanych z oczami. Najczęściej
jednak zgłaszają się osoby, które po prostu
szukają pomocy ze względu na złą ostrość
wzroku. Pacjenci powinni być świadomi, że cza-
sami rezygnacja z wizyty u lekarza okulisty
może oznaczać nie tylko pogorszenie widzenia,
ale także pojawienie się innych dolegliwości,
takich jak bóle głowy czy długotrwale utrzymu-
jące się zmęczenie, co na pewno wpływa na
obniżenie koncentracji i samopoczucia.
R.: JAK CZĘSTO W TAKIM RAZIE
POWINNIŚMY KONTROLOWAĆ
SWÓJ WZROK?
R.M.: To zależy od kilku czynników, w tym
od wieku i od tego, czy stwierdzona jest już
wada wzroku lub inna choroba oczu. W przy-
padku stwierdzonej wady wzroku i zaleconych
okularów u dzieci kontrolujemy wadę co naj-  dr Renata Murawiecka
mniej jeden raz w roku, czasem nawet częściej.
U dorosłych – raz na dwa lata. W przypadku R.: DO WYBORU MAMY RÓŻNE
innych chorób oczu – zgodnie z zaleceniem METODY KOREKCJI, POCZĄWSZY
prowadzącego okulisty. Badanie okulistyczne OD OKULARÓW, A NA LECZENIU
jest niedługie, bezbolesne i umożliwia w więk- OPERACYJNYM KOŃCZĄC. CO PANI
szości przypadków szybkie rozwiązanie proble- ZDANIEM DECYDUJE O TYM, ŻE KTOŚ
mu poprzez zapisanie właściwych okularów, WYBIERA OKULARY, SOCZEWKI LUB
zaproponowanie soczewek kontaktowych lub ZABIEG LASEROWY?
zastosowanie metod chirurgicznych w wybra-
nych sytuacjach. W niektórych przypadkach, R.M.: Myślę, że decydują o tym indywidualne
takich jak często dziś spotykany zespół su- preferencje związane z wygodą, względy estetycz-
chego oka, wystarczy natomiast zastosowanie ne, tryb życia, wykonywana praca i możliwości
kropli nawilżających. finansowe. Każda z wymienionych wcześniej me-
tod korekcji wady ma w związku z tym swoich
R.: CZY MOGŁABY PANI WSKAZAĆ zwolenników. Czasem jednak decydujące zna-
OBJAWY, KTÓRE POWINNY NAS czenie mają względy medyczne, na przykład du-
SZCZEGÓLNIE ZANIEPOKOIĆ ża wada wzroku tylko jednego oka nie zawsze jest
I SKŁONIĆ DO WIZYTY U SPECJALISTY? możliwa do skorygowania okularami. Natomiast
niektóre choroby ogólne, takie jak cukrzyca, cho-
R.M.: Czasem pierwszym objawem wady roby serca czy tarczycy, są przeciwwskazaniem
wzroku może być po prostu zmęczenie oczu do wykonania zabiegu laserowego. W większości
i uczucie napięcia. Niepokoić nas powinno wypadków pacjenci stopniowo przechodzą przez
także mrużenie oczu dla wyraźniejszego widze- etap okularów, potem soczewek kontaktowych,
nia, przejściowe rozmazywanie obrazu lub stałe by wreszcie całkowicie pozbyć się wady poprzez
pogarszanie się widzenia do dali lub do bliży. laserowy zabieg refrakcyjny.
W przypadku zaobserwowania powyższych
objawów należy zgłosić się do okulisty, bo pro- R.: DZIĘKUJĘ SERDECZNIE ZA ROZMOWĘ.
blemy ze wzrokiem mogą przekładać się między
innymi na kłopoty z koncentracją w pracy. R.M.: Również dziękuję. /
LEXUMMEDICA
Project4:Layout 4 2010-12-08 15:27 Page 1
 Audi_A7_210x255_5_LM.eps 24/11/10 12:42:29

CM

MY

CY

CMY