+J

Jeśli przervody znltjdrrja się blisko siebie lecz są odlegle od przelvod w będących Źr dłem 1. URZĄDZENIA oGRANICZA,|ĄCE NAPIĘCIA I PRĄDY ZAKł,oC'Jj'NtowE
7'akhice to wpry.lv zaklÓcefr synte trycznych nroŹna pominąć.
4. I Rodzaje pasywnyc h urządle przeciwzakł ceniowyc h
Przy dtrżych częstotliwościach sygnałÓw zakłÓcających nlechiuriirny wszystkich splzężell
asynretryczrych (przez przewodzenie, indukcję elektrycmą lub m:rgnetyczną sprzężenie polowe) Metodyka ochrony od zakłÓcelr oraz spełnicnie wymagan zrviązanych z ElIVfC polega zar w,no na
stanowi.l szczegolnie istotny prob]cm w konrpatybilności elektron-ragnetycznej. obwody sygnałÓw oddział1łvalliu lrir zr dła zakłriceri. jak i na ograniczanitr indukolvanych prąd w oraz napięć
wspolnych są zawsze zanlknięte, bowiern iest nienrożliwe odseparowanie czy tei odizolorvanie z;r.ktÓ ceniolvych (przep ięć).
obwodow roboczych i uziemienia (masy). Sygnaty zakłÓcające wspÓlne emitują pole
elektromagnetyczne znacznie silniejsze od sygnałow rożnicowych a obwody wspÓlne są bardziej W tym celu stosuje się tzw. pasylvne urzqdzcrria przeciwzakłÓceniowe' do ktÓrych ndeż-ąJiltry,
wruliwe na zakł cające pola elektromagnetycne. Asymetryczne (wspÓlne) prądy zakłÓceniorve ogranicz'niki przepięć oraz ekrany i oslon.y-
nie w'vrvohlją bezpośredrrio skutkÓrv negatyrvnych w pracy urządzenia lecz stają się zagroŻeniem
wtedy' gdy przekształcająsię w zakłocenie rÓżnicowe (prąd lub napięcie). Filtry są urządzeniami celowo wprowadzającymi selektwłne częStotliw.ościowo sprzeżenia przez
przewodzenie i w macznynl stopniu ograniczają prądy znkłoceniowe dla określonego pasma
Aby anniejszryć wartośÓ napięcia zakłÓca.jącego wskutek sprzęŹenia poIa elc.ktromagnetycznego z częstotliwości.
obwoclami chronionych urządzeri należ.y zrrrriejsry_ć odległościrniędzy przewodtrmi roboczryni i
masą (uziemieniem) lubli zmniejszryć dfugościtych przewodÓrv' ogranicutiki prłepięć - SPD (ang' Surge Protection Device) mają na celu ograniczenie przepięć
docierających urządzeri (zarÓwno przewodolvo jak i indtrkowanych) przede wszystkim
do
W miejscu zainslalo''vania urz4cizcn wr;rŹliwych, w ktÓrych nie ma dostępnvch powierzchni spowodowiLnych przez rtyładowania atnlosf.eryczne lub procesy łączenior,ve' WśrÓd
przewodzącyclr (np. środowiskomieszkalne lrrb handlowe) prąd zakłÓcenia asymetrycnego niskonapięciowych ogranicmikÓw przepięć w}rÓżnia się: ograniczniki iskiernikowe (w tlm
wpłyrvający do urządzenia kablem lub przewodem wypływa z niego inn}mi kablami lub iskierniki gazolve), ograniczniki beziskiemikowe (warystorowe). specjalne rodĄe diod (diody
przewodami. otoczenie przewodzące (np. tam gdzie wykonano powierzchnie ekwipotencjalne lub lawinowe) clraz ich kombinacje. ReprezentLrją one sobą nieliniorły opÓr o duzej wartości
znajdu.ją się uzienriorre metalor've obudowy lub konstrukcje. ktore mogą pełnić funkcję nlasy) rezystancji v4" poziomach napięc roboczych oraz op r o niskiej wanościrezystancji dla
zarvsze sprzryja redŃcji zakłÓceri i osiągnięciu kornpatybilrrości elektromagnetycznej. przepięć o wartościach -macmie większych od napięć roboczych. Razem z rezystencją
(impedancją) zrÓdła zakłÓcen ograniczniki przepięć tworzą swoisty rodzaj dzieinikir napięcia,
krtlry nra nieIiniową wielkostt przekładni napięciolvcj' ograniczajac przepięcie (napięcie
zakłÓceniowe) do wartości napięcia obniżonego.

I. Stosowanie ekrąntjw i oslon prowadzi z jednej strony dcl osłabienia pol elektryczn;.ch"
--i-+ .,..
I"."_ magnetycznych i elektromagnetycznych. kttire przenikajip do urządzeri i układÓ''v elektrycznych
Krbcl lprou'adzający Kabęl poddany F lub ich elemelrtow powodują z-akłÓcenia w ich pracy. Z drugiej strony ekranor,virnic rrłatwia
/ lkło.en|u pIąJcm f'i".;|
'. ;;;;;'
ograniczenic lvpł"v*u iłakłcelr emitowanych z części iub przewocl w zasilając-vch (np. w
rl 11 - L.Lsym Po]ączćnic obudowy urządzeniach cnergoelektronicznych). Miarą skuteczności ekranorvania jest rvspołc;ryrrnik
tfun.rienia ekranrr' kttiry jest rrajczęścicj stosunkiem wartości.natężeniapola ilp. magnetVcZnego
I JŁ Iu.r-
tt <-/ -T wewnątrz (Ii*; i na zewnątrz ekranu (FI';, wyazany w decybelach. dB.

Brak powierzchni przewod;ącej Powrerzclrnia przewodząca (ekwipotenqalna)

otoczenie przervodzące 4.2 Filtry
Otoczenie izolacyjne
Filtr wprorvacizają selektyr'vilo częstotiiwościolvo sprzęŻcnia przez pr,l,t,,vorJzenie. Zakl(lcenia iv
Jeślikabel w.prorvadzający zaktÓcerrie asynetryozne znajdujc się rv otoczerriu izolac1'jnvnl to przervodzie (z'asilającym. sygnabw.ynr) zos{aną w1'tłumionc jeżeli 1lltr jest włir.czony rv oblvÓd rv
wszystkie inne kabie nrogą być Źrćldłem zakłocen natomiast rv otoczeniu przclvodzącym z,ja"rvisko
następujący sposob:
to \\)stępuje w znitcznic mnitjszrrn stopniu.

Aby zmniejszyć wp\rv zakłÓce asymetrycznych należ1 zastosować jcderr z następujących

lr
sposobow lub ich kombinację:
. utworzyć wielooczkowł1. kratorvą sieć przervodÓlv uzierniajrpych (rrry-rÓwnawczych i/lub -,
masy) ilfi ,]-".,1 ll>
. zastosować filtry na rvejściach i wyjściach kazdego rrrz4tlzenia pr:ryłącz;lne clo mctalorve.i
ko nstrukcji lu b obudorv,v
o tllt każdYnl kablu ltrb przcrvoclzie rvprclwadzi.rjący'rl zakłÓcerrie rtnlieszczać picrścicnie
fcrrytorvc
 16

Działanie filtru polega na podziale napięcia sygnału r've.jściowego Il" rv zaleinościod ZrÓdło zakłoceri Filtr Układ zaklÓcany
częstotliwości.pttł czyfi1 jedna z inlpedancji Z1lub Z2 Inrlsi być znrienna lv iLtnkc.ji częstot lirvości
(indukcyjność' pojemnośc).
Podział napięcia .za|enty od częstotliwości wy},o'hlie w układzie następujące Skutki:
o CzęśćzaklÓceri zostaje odprowadzona do nlasy przez przcwodzenie (1.2),
. CzęśćzaklÓceri zostaje odbita (I.) lvskutek niedopasowania impedancji,
. CZęśćzakłrice zostaje absorbowana, t'Zn. zanieniona w straty cieplne.
E1.:ktywność thLrnienia filtrLl jest uz-ależnionLr od stosunku napięc zrkloca.;ących pr7-y Dla filtrÓw stosuje się mane układy rÓwnail dla czwÓrnikclw:
występowaniu i niervystępowaniu impedancji łIltru.
IJ, = 4,,11' *
Przykład ^,'''
l, = A.,U, I,
+ 4".
v0 gdzie: r\',, .\,,, Ą,' Ą,' są kompleksowymi parametralrli czwÓrnika
aŃ WielkościuĄ.tec.zne U., I*
oraz wielkości zakłÓcefr 1J'1, I'1 1.tumienność układu wlnosi:

mają rÓZne częstot liwości

f 1t
. r
1 a-t zo
'/ I

Uił F | 4s {l ,
t"'u,' ,t-llBl=z0to,rl
' -lZn+2,A,, ' *Zr+ZrA,-'' *Zr+2"
""
,4-, +
'' Zo+2,
A,.i
"l
co oilJ1 cza, ze wspÓłczynnik tłumienności jest uzależrriony z jednej strony otJ parametros,
Uo - wysokoczęsrotliwościowe napięcie źrÓdła zttkłÓceit, Z,. impedancja układu zakłÓcanego, Z,,
c'.lvÓrnika. a Z drugiej od wartości impe<lancji źrÓdła zakłćlceir Zn oraz układu zakł canego Z.
. impedancja uktadu zakłticającego, Z1' impedancja
'/ilrra
Wartości napięÓ zakłÓcających;
bez filtra z filtrem Przykladorve parametry impedancji 1 ; l--
tt
7^
-s z"" siecizasilających:
-tt II _II
;'|
.O r.S l - Sieć napowieIrman:dobszarze mieszkalnym 1 | ,,
,J
La+Ls+LL
2 Siec j.w. wg IEC (CISPR) n' l-Z ,,
Z'- impedancja rvzdhrzna zmienna w furrkcji częstotlirvości np. rv |ormie reaktancji oll, ktÓrir ma 3 - Sieć przemysłorva 5

rnałą wartośćdla pra31u niskiej częstotiirvości 1* a przedstawia dtrży opor przry prądz:le 4 . Sieć kablowa na obszarze nrieszkalnvm
zakłoceniowym wielkiej częstotliwości I.1

Y, -!elLJ1: nt :
ll_
-sloz u*---i6
ta zs Jeden i ten sarn filtr może w romych rt'arunkach mieć roż.ne parametr]. ttumiące (tzn. w zależności
U,, +
Skutcczność filtrorvania (tfumierlrrość w1rąceniolva) wyznaczanajest w dB i jest definiowanajako: od wartości impedancji Z,, oraz. Z.). Dlatego 1eż nio jest prak1vcznie nożiiwe definiowanie
paramet|o}v flltra' gdyi je go lvłaściwości
thlmiące st1 rrz-ależnione od całościparanrctrorv układu'
Katalogowe lvartości rvspÓłclrynnikÓw thrmienia filtrÓrv podawane pr7'ez producentÓlv dotyczą
pr4padku dopasowania układu (Zo- Z.) i okeślonego Szeregu śrcclIlich wartości impcdancji np.
Zoi Z.rÓwnych 50' 60' 150 lub 600 a.
a,[tlB]=flb9f Wartości katalogowe lvspr5łczynnikÓw tłunlienia tiltrtirv są potrzebne do:
. określenia jakościwy.konania filtrÓw,
;20 dB/dckadc
. porÓlvnania parametrtirv llltrÓw o roz;rej budowie i roclzaju wykonania'
. oceny przytiatności f.iltra do zastosowania w konkretnynl rrkładzie
6,]5klIz CzęsIotlilt,.lść

i nie jest t,v.m samym czym jcgo lirnkcja przcnoszenia, ktcira jcst okrcśiana jako stosunck We wszystkiclr 1rozostatyclr przypadkaoh rzeczytviste parametry liltrtlrv należy okrcślićrv drodzc
anlplittrdy na w1jściutlo anrplittidv na rvcjściu liltru, ponriarolv lLlb poprzez ob|iczenie ich rvartości znająi. tlokładne pariurletry impedancji ,1'Qi zs. w
prrypadku gcly znane są tylko orientacyjne lvartościtych inrpedancji przy doborzi: llltrtjrv możla
kierować się lvg zasad podalrych w tabcli ponizej.
 ,11
18

Z:rlccanl konfiguracja Wartośćinl1lctlancji {.2 ograniczniki przc1lięć

ograniczniki przepięć SPD (ang' Surge Protectitltl Device) l)az}avane też ochronnikami
przepięciowymi (ang. overvoltage protector)' odgromnikiami (ang. Słrge arresler), diodami
supresorowymi (ang. Suppressor diode) lub trarszorberami 1ang. Trrtnsient Zenner Absorber)
mają na celu ograniczen'ie przepięć spowodowanyoh wyładorvanialni atmostćrycznymi lrrb
procesami lączeniolłymi'
Przedstarviają one sobą nieliniową opornośćo dużej wartości rczystarrcji przy poziomach
napięć roboczych oraz o wysokiej rezystancji dla przepięć o wartościach rvięksąvch niŹ
największa wartośćnapięcia roboozego urządzenia lub irrstalacji.

ograniczniki przepięć składają się prz1najmniej z jednego elementu nieliniow.ego, są irrstalowane

na wejściudo ckonionego urządzenia i powodują ograniczenie fali przepięciolvĄ przez"
Niezrana. Nioznana. odprowadzelrie jej prądu do ziemi.
przypuszczaInie mała pr:rypuszczainie mała W1tÓ:mia się:
o ogranicznjki rvyładowcze lrrb ucilrające napięcie (iskierniki powielrzne, gazowe i
ślizgowe), pÓĘrzewodnikowe lub obniżające n;ipięcie (war},story, diody) i zlożone (rÓzle
Nieznana.
prąvpuśzczalnie dtrża kombinacje ogranicanikow wyładowczych. pÓłprzewodnikowych i szeregowych
impedancji);

" ograniczniki do prostlch układow. złoż'one z elementÓw porlstawowych

zalicz-ane
E le me nĘ ko nstr u kcyj ne Ji ltrÓw obnizającychi ucirlającvch napięcie; ograniczniki nie ZaLiczŹine do prostych układÓr,v,
zawierające obok podstawowych elementow rÓwnież: wskaźilki. rozłącmiki'
Podstawowymi e]ementami korrstlukc,vjn1łni tlltrÓw są kondensatory i dławiki. Mogą być one kondensatory itp.;
o) b)

'{' {'$'
stosowane oddzielnię lub w kombirrowanych połączeniach w z-aleŹności od ZaklesLl c) /l!

przeciwdziałania zakłÓceniom.
-4. .-r- j
Formy kondensatortiw Iormy dlarvikÓw
il $'t' "r
,'lnt.Klt
YĘ |:r *'+
|

u--p*-J ()''.."E<
a) element.v- ucinające nupięcie; b) elementy obniżające napięcie: c') ukhd.s:eregow1, Ćlenten!u.

a) dwubiegunowc *it-* obniżającego i ucinającego napięcie: d) uklad rownoLegly elemenlu obntuiacego i ucinajt1cego
_-'-----.''-\_
/il
napięcie; l'waryslor'2. ogranic:nik gazowy,3.i.skienik' ].clioda bwinowa, 5-tyrystor
qf -r-! +'tl<
\+x/
Ylq,
o ograniczniki 1.brami.iowe i 2-bramkowe z szeregową impedancją
b) trÓjbiegilno\\'e

-r=--
(wspÓłosiowe i niewsp<iłosiorve) c) d)

Ieł lr|l.| l8'l

-.Ę- "-F=:- -aĘ::k

c) czterobiegunowe
INI
tTl
-'Ł::::_*
,I

li{'l ltl
_:=_ ttl
_Lt_ _!+_l_
-l
1) il:h);i)
I oPl _-lę.N'l -|ę,N,| *l
f
t{<
"---\l-- .*+--+a-r---lo *F--;',W--:f-
' oP
--f------------ł-
+__74-* rft
-f-
-T-
|'Ą.. K.]il |,'- m'i l

i-,:-_-|$ #}-WW +-|{ -- l-'

I

lr_* L), b).

---
c), d) - ogronic:niki I-brumkowe,2 Iub 1,:aciskoue, bocznikoy+.e, e) - ogrunicnik I,bramkowl
.l0 w,lLLc.eni0 w sieć :usiktjącą'J) . schenat,blokowy ogranic:nika l-brunkolvego,g) ogranic:nik
d) rvielokrotnc ).brtlnktltł,y' 3'zuci.skoł,-y,' h). o8rąnic:nik 2-brantkov.l,ł.zctciskov'1., i) - schemut bltłktlu'y
'a ].wurvstqrJ-ogranicznikgaztlwy).i.skkrnik,..|-diod"-lilv,itltly'e,
"---r.rł \-_
-ll,1ranic':niku).brąntkt,pt,gtl;
)- nt p eil1 n cJ d s:e re go \\: d,
r
 49 )U

Waściwościograniclnik w pÓłprzewodnikpy,ycłt i złozonych

oc'raniczrriki typu r-rcinającego napięcie' jak: iskierniki, ograniczniki gazowe. sterowanę
Głćlwną cechą tych ogranicznikÓw warystorowych icst symetryczna, nieliniorva charakterystyka
prostowniki krzemolr,e, mają niecirgłą charakterystykę napięciorvo.prądową, ograniczniki
napięciowo-prądową wyznaczająca dlva Stany ich pracy (stan bezprądorvy i stan przewodzenia).
t}pu obniającego napięcie, jak: rvarystory, diody lawinorve. diody supresorowe, mają
opisujc ją za]eżność.
ciągłą charakterystykę napięciowo.prądov/ą a ogranicmiki typu Złożonego z:rwierają w
sobie elemcnty ucinajipc i obniż^łjtpenapięcie. locŁ-log It ..
l=K(,,. przy cz}ln
' a=--'.: -- * a K jest uallcżnione od bLrdowy 1ksztahu) u,arystora

!I
ld) Jh) ?c) 2d) 2et log L/1-log {r1

t,i \l tir
I r-'., q

7-r
ll*ou:\'_ l/tl yl\_ LLI- Z_l_f
lil D,I
rltl
I

tL_t-
fr I rt - rt t' t t r
I
3a) lbl 3c) )d) )e)
t,l

ffi" *|+
t^t
I \ź]
o:t<
itjrl lAL---TN1l
l Ir n
iKl1l
]

Lll I l\ L
+-=.]"
J -

l) . rclar prądou,ł' 2a), 1b), 2c), 2d) . pabkgi mpięcio dp*'ialające pscegÓlnyn ogrqnicznikom,'
lo). 3U. 3c), 3d) ' l-brunkowyn. 3e.) ' 2'brankovnu, !- *arystor.2"iskiernik, 3'ogranicnik geovl.
4.inp*<larcja rłregolyą' S'kontlensator, I' . chłib dyrcnicznego aplonu ogtanic:nika geowego' L-
t, - c|wih opnźnionego zaplonu ogranicnika gcowego' t - c|nvib nniku udonl.

Chrłrakteryst1,ki waryslor w: a) w sktli liniowej, b) w skati logarytmicznej'

Lł łasc iwośc i o g ran iczn ik w wyłądo||,czy c h
Pozionr ocluony zaLei-y od wartości prądu rvyładowania i wspÓłc:lvnnika nieliniowościcr (eŻeli:
GłÓwne cechy tych ogranicznikÓw to: hermetyczna obudowa, 2 lub 3 płaskie elektrody, izo|acja
1r - 0'00l A, Ut = 200 V' ^/2: 1 A' {/: = 240 V; to u:38) i nroŻc byc kilkakrotnie v\]Żs7}J I|li
gazowa lub stała (ślizgowc)' rezystancja sięgająca wartosci 10If f), z-aplon zależny od Stron]ości
napięcie znamionowe pracy układu. Znamionowe i grarriczne prądy udarowe wyładowcza za|eĄ
narastania napięcia (od 1 kV/ps do 10 kV/ps) i wartości szczytowej udaru, napięcie Zapłonu
ocl w}tniarrjw warystora i zawierają się w granicach od kilkuset A do kilkunastu kr\.
dostosowane do rv1'trzymałości elektrycznej chronionego układu i napięcie obniŹone IZędu 10 V
(nie przekracza 50 V).
Dcfiniu.ie się następujące parametry charakteryzujące ten rodzaj ogranicznikÓw:
. rnaksymalne napięcie trwałej pracy ogranicznika Ę. tj. maksymalna r'vartość skuteozna
h)
napięcia przen-riennego (lub napięcia stałego), jaka rnoże trwale występować na
ograniczriku:
. prąd pracy dfugcltrrvatej /., t1' prąd. jaki pł1'nie w ogranicznikLt przy napięciu jego trw,ałej
pracy U";
. napięciowy pozionr ochron! Up, tj. największe rnpięcie, jakie może w1'stryić na zaciskach
ogranicarika.

E.t!e|||n4.L|,.eleilenry7,ddlethna,r's:t:clruohldavu!-la(tJ,,o }'l .pĘeNdllkron! Stosunek Uy'U" zale;ry od technologii, właściwościmateliałowych i wyniiarow (średnicy d)
1i .nnpl(ia:afionu' tll' I.: ' !lr .cltndołplonu, l'1'J''ildnĄanJ1rch
'L,z, 'L'..
ilruhośĆbchnanslonla' ChLi . chafużkkn'ulko tiarowa. U . mrŁcle obninAe'
warystor w oraz ich znamionowych prądÓw wyładowczrych I,.
Ważnym palar.rretrem ogranicznika jest maksymalny prąd uyłador,vczy I- > 1n i prąd udaroriry
(impulsowy) Ii*. I,rąd.I- jest maksynralrrą wartością szcz}tową prqdu o kształcie 8/20 ps. Prąd
Ogranicznik vyładd+,cz}} a) ijego charukterystyka udarowa h) 1,",p.iest określonylvartością szcf,ytową udaru i jego ladunkiem. Procjucenci najczęściej definiują
ten prąd podając ksztah rrdaru l 0/350
Napięoie rvyladowania .jarzerriowego (świetlenia) jest większe niż napięcie Iobooze U"
pts.
Istotną rvłaściwośoiąogranicmika jcst jego stabilnośÓ ternricara. Niestabilnośćtermiczna
chronionegcl układu (koniccznośćgaszenia prądu pohkowego) ijest określone przy prądzie l0
ograrricznika nla nriejsce wÓwczas, gdy tracona w nim moc przektacza zdoinośćrozprasz-alria
nlA. I)rąd udarowy wyładowania (znamionowy .In i rnaksymalny prąd wyładort,ozy /-) jes1
cicpła. prtrwadzi do wz-rostu lenrpcratury i powodujc.jego uszkodzenie'
określrlrly dla Lrdaru o kształcie 8/20 ps lub 10/350 ps inloie osiągać wartości kilktrdz.iesięciu kA.
l)la ograniczrrikclw gazolł1,ch prądy te są znacz:rie mnic.isze.
I'l.ąd przemieruly (15 }{z . 6) 1Iz) wyła<lorvania przy cl'Ł\sie trrvatria l s może przcpł}.^:.\ć przcz
tlgranicznik lO.krotnie lv ocistępach nie nlniejs:'rych nii 5 s.
l)ojenmośćrvłaslra ogtalriczllika nroże micc rvplyw na pracę chronioncgo tIkładtr.
 )l
5l

4.3 Iikran5' i oslonY

Ekranowanieprowa<lztzjcdnejstronydo,oslabieniapÓlelcktrycz-ny:l,,']1ę:".'.''lyclrltrtl
polvoclują
elcktronlagnctycznych, ktÓ,rc p,z"nituj.p
ao u...ąa..'i i ukłaclÓw ..l"ktry"z''y.|'' zakłÓccti
ularlvia ograniczenie
zakłÓcenia w ich pracy, ;; fi;t;j ;: ,t,o.ny
"k,o,lo*anie
albo clcktronicznych
etnitorvanyclr z części,^",ir,łi"y'"iii.,ri
z;ządzs,itelckt,y",-uy.h
oDsz)r
osłtlną roz-clz,iclirjącą..drva,..:.|'''',,'
- -d = 40 n' Ekran clcktromagnet)'cZny jest przewodzącą ora7- obs'zar nie z'awicrający tcgo źrÓdła.
-9= a,: t_0.
l

t'lll l zarvierający ŹrÓdło pola elektronlagrletycznego

Roz<]zielenietoodnosi.ię,,,i"tylto"aoporleczrćlrr,nieżdoprąclÓw.T]:'^:l"lT""'^gnetyczne
o.r l
ZulcżnośćU/U, :.ft],,, d)
ro t" [kA]
loo
il*f,J ji *ruHt*l'r;;f#*
,p,"'""j',i 4'łlli;*:l"l";:!:!#"'Y?1łi::Ę::#
pola zewnętrzncgo, co nlo7-c
Nalożenie się obydrtrr pol Jo o..łabie''lia. (kompensacji)
oa usfluolt,ania ŹrÓtlła
Silikonowe <.liody lawinowc mają tę wlaściwośÓ. Ź,e w kierunku ZŹporo\ĄYnl napięcie
Z\ł'rotne wystąpic zarowno *"*no,i'"r"i-nu-.-".*ąu' "k*""..* -rcznos.i
po prz-ekroczeniu u'artości napięcia
zwrotnego
.fz.n.. zakłocenia (pola).
może być bez przesz-kÓ<l napięcicm pracy.
jest tolerowany przcpłyu', rlrlż.cgo prarltl
złącze p.n nie zostaje przebite lccz tak długo
wytrzymałość encrgctyczra eleIrrentu'
impulsowego dopÓki nie zostanie przekroc:zona

Do ochrony urz'ąr)z'efl elektronicz-nych urykorzystuje się diody Zenera o typowej

charakterystyce zamiesz.cz.oncj ponizej'

U*. napięcic 7źporowc

V7 \J...fvvv I

','1,,t l.Ju- napięcie przebicia

ric{iilll,je 'się, .w od.njesienlu do
pola
U.' napięcie obniż-one Skutecznośc ekranclwzuua czryti tfumienia .ekantr (tz-n.
, pola rlalekiego. g<ly źrtidło z'aklćlcelr
pola
eiektrycznego, magnctycznego iub
-U sprzężoncgo
(np. dla udaru 8/20Ps) ntz )/2lr|.
znajdujc si{rv odległościwiększej
wyraz-a się \Ą'zoreIll:
skuteczno.śÓekranou'ania
ogranicznikpowinienbyć\Ą}?osażonywurządzrrrieumożliwiająceodlączenieuszkodzonego Dla pola clcktrycznego i pola sprzężoncgo
uszkodzenia. rt1.= f0log (Eb/E,) Ldl\l
ogranicz-nika od układu r.,u i.i'{"r"":it"p. bezpiecznik, rozłacznikj i lV:ycrl?cję
cieplnymi i oclrronę ludzi
Rozłącznik powinien ,'p"*"ie ."tooni *uryoro,o* p,,J.'tutr.ami jeclnego lub więcej rozlącznikÓw
przed poraŹ.eniem. Moż-e b'e rc pizez zainstalowanje a dla pola magnętyczl]cgo
'" "''ąg"rę z ograniczniki"* lub- do niego przyłączonych ae= 20 |og (I.IłH") [dB)
całkowicie lub częściowo zintcgrowanych
(instalowanych w obwodzie ogranicznika lub zasilania)' i tlragnctycz-nego bez ekratru; E".
I.I, -z'

przcz gdzie.' Et,'Ht . natęż'enia pÓl odpowicdĘelcktrycz-ncgo

lub przenrielrnynr jcst określona
W1trzymalośc zwarclowa ogralicznika przy prądzie staĘm jaki ogranicznik jest w ekrancm.
podanie wartościmuksyma.'nego spocliiewanego. p,ądu ,*u'"io*ego, Istota ekranowania Polega na
ekranu, tj' widziancjl
gd1.-:.t* powoduje jft
f.,"*oa'ą."go :l'j|j|lł*i
:"ffi :J'ili!""llJlJJ'*":""g"d::yT":i.*:^l":3::T"1;Tff
stanie ać txz. uszko?zefr. Uszkodzenie nu.tę|uJ. . '1o*iĄ ogranicz'nika. Może on
w}.trzym Odbiciu fal| pola docleraJącctsUzu;''ilG";;';ł'
przekroczenie aopu.'',-urn"i.Jn",gil i p,ąao*".' zdolnoścl
wyładowczej EM) oraz
W stanie otwarcia układ nie jest chroniony'
itnPedancji Po\\ -_-
pozostawać w stanie o.**liu-n. tuu.* .tuni. .**"iu' tz^r^*
ogranicznik nie oddziałuje i niezĘdny ;.,t '.utu^it. usz'kodz'enia. W jego
stanie zwarcia przrz,pole imPedancji. l-;-
'tt"a
jest mie1sccm przep\rłu prądu'nvarciowego' mogącego spowodować rłypalerrie
" rvspÓlcąmnik tfunlienia

;';;;
odbicie to jest charakteryzowane przez
ogranicznit ono stan odłączenia :oo'"'".].!*l
lub wcześniej pozar. NiczĘdne jest urządzenie odĘJĄące,'ate-powoaujc t": 9!YJv| ,glil . '"1:
ogranicznika od układu (instalacji) i związzne z t1'rn
problemy' ir--;;
Absorpcji w n]aterlale ;;^""
eKranu
*
.11'eii
ollęlBl| lgJ
:""1-T]:1T:.^,:::j}
:l-,:i::" ::"'#.:HlJniX"l.f'T ciepło.
-ute,ial""..ekanu, :::i:f
i*ff."#fi :HT,J ;;;;''il.
została w1.tłumiona - ze wzro stem
z-asilającej nn na\eĄ zndteii it".i"'i" absorp"yi n. go a
o'
(ro śruc
'J1"zro.,..
Dobierając zabeąieczrnie ogranicznik w stosowarrych w instalacji
chronionego uęĄdzł.nia (zabezpieczaie
kompromis r}omiędfry -p",,i-'i"nrc* ciągłości,'sil*iu grubości ścianki ekranu).
o.l-l,ony
ciągłości przepię-ciowej (zabezpieczenie w linii
w galęzi ogranicznika) a zap&vnieniem . flc = an * a,t
zasilającej) Decyzj a rno 2.6-6ft azać s ię t rucl na. Całkorvity wspÓłczynnik tfun-rienia eklanu
 J
5l -,<J

L,ilcznc |]itrlienic ckiittlorl.irtlia prz,l ;iis.!:icil czę.;totIi*.tlściacir jcst ttr,r.ltrtttlko.'\źrne DrZr]t:]c ,,:: |: ra rt o t e n i t pt.i l a I t !; t rr c ;łil,,: jl il ! o ! L'j .'ri,s Io II; ;r i : ;i | ;

Wszystkjlll z.ia''l,iskicni rlilbici;r' nlalr.ic l.L. pc\\.ncj riarirlśi:i

\''7-l.os'!.|]'l c'1ęsIotlir..ilśCi a7:, do
nrinimalllej. po c2rynl splldck tcn ZostajC] ;.:rhanlowany przez gr:rjacc ctlraz rviększ4 rolę z,itrrvisko
absorpcji. Tłullienic pi.zcz: absorylcję rośnie Ze w7r()stenl grrrbości lnateria]łil ekriintt tlraz 7e
wzrostcnl c;,]ęstot]i\Vości.
a-i-
I ard ^-i^;.,^^
P'audj<lud
'[-; r" ::.::l

',::.,1 , .. .,
l:::i::::: r*'';
.:lr:li: lU : C
,j1t:ir.1lr ra La ..
:,j,,t ::.., ' :.
':::,':
rrli:i'.

Fala pzepuszczona
,,.lJi , Ei ,\'t ti ! ł; .ł k il t t: c :n e

(ztlg. /l o ut i n g 1 to te n Iid ! s)

Oslubienic.i-oIi prze : tldhicie od prze,,vod=ącej polvie rzchni i
TeoretyczIre lvar..ości ti'sp łc;4,ruiikolv łiunrienia odbiciorvego n]oŻI]a \ł}znacz,vć z
ab'stlt.1;cję. yp tłttlteriąle e krtlntt
następt1it1c1',ch
l.lkran pola elcktiycrllego działe poprzez rt,'ilÓivi jlrl lLtlic potcllc.jitirirv i or-lc'lnlr;rr'anic z pr:la
l..rirrlÓrv oojernnościowi'ch. kliirc 1:oivinrl.', hr'c l.ilprorvaiz.all; ii..) Żicllli imxsj",). Ekran oolviiiien
h1,ć urr'konany z du.brze n17.V,o(]7ącei{. nrai,:l.ilritt inp. illlt'-j;i)' il]'c z:lln|:ilir:ti'{kia.rka i:lrratiir1e)
ail.-o 1-.rz1najmniej r.iaczac ekrrilr-.rvatrą przesti;:c;i L]13z j]L);|]L.l(']lv ;l ;icilrilL (nrasi[). \\r ;:akrcsic
maĘ'ch częstotlirr.ości ntrr.r'ct przi. cienkich :c j''rnkacl: ci:l:lllu ilzr skiljc sle bardzo rlł.sokie
wspołcryIlniki thlllienia poia clt]klryc7]nego (!ln.'....l oll. lt)() ili] cz. li ]0'rltzr,), E,krori Firracla;'.ł
rwl.:or':auv z cienf:icj blach,:' ;r-'st ,i:clirri: ;rils;!:lla(r;'ar' '.v i:i;:r 1tłril:l: 1:r.,:cntictulvch prii
nragnet;'czn1'ch o.a2. iri dLrsintcczr',ie tlui,-ri ilile rii..ici i::a!ioilis:()::ci
"',

z-alcŻności: Ekrnncvanie poI nngll!!t},cat}'Ł|}L '\!|1t).clt:i.:ch i r:tulej ct'ęstot!ill',ost.i

- cila pola n]agnet,vc7'nego bliskiego (x < ci2 łt i)
Ekrano.lvalrie pol magi:et,vcz.ni'cil i;lal:j .Zi5ioiii|;osCi j.sr iitlLjne' ,ł11.Ź. odbicie polil
aR[dE] ,= Il5 - 10iog(;r,o, )+ 20lo!;<J .r 10iogf rilil{Ilct\'cZnego.iest nicalaczlle (i:iliL1v pi:;esLlilicc;il::.t' |;it:.tj,.-.) li.,lii'.:l' l'\. 1,.r;il.l:lłdkrr staiegrl poia
mtlŻIla rr,-l.i<orzYstać z,iaqis|:o odchyianin lin;i sil pl..ili 1rr;lcźl ltluieriltil '.).1tlzc.] 'rattoŚei rL.
. dla pola eiektryczncgtl bliskiego (:;' < c/2 łt [) pcliegające na,.rvcia3ariiu'. iinii sił pola do wtie1rza
ul":rali'.l. \\jsz-',sikic rnllteijaiv [cIrolllaqnc|\'CznĆ
st()sowlu]e rv pc'staci grubych \i'3l:]i.'\., poczl11\.lj7jl oti czę:itoIlilvo:lci t:i':, iU klJz rr'nrorr ar1:lajlr
aR [dB] = [202 * 10loq(.r-o. )- 20iogx] - 30lrrg f tIl'mi'.,lip ąrz'-.',
--- lhcr
' 'Jll'c'irl

. dla pola ełeklronlagllctYczncgcl dalekicgo (x> ci2 |)

'.
aRldBl = [168 - 1 0 log(rr,o. )] - I 0log,' j:.!:t titlOtt tt tt i A .s irti c yo il la
/..; i jtl' /.'i']]:/'7c!./
(]
ł, l t jł ! t'.,''t:: i: e,:rl
a tvartośćr','społc;:),;lllika Iiunlieniil lrb-sor'pcyjncgo t!la ptil dalekich itliiskich:

a1[dEi = 10,1314d^[p,o,l ^lf

t--.-='-
gclzie:1L,..'vspołc:rrrlrlik ri'zg1efne.j i.rzcllika!nosci nlagtletyczltt'j. o,' - \.''Zględny rr.s1l lczvnnik
przewc;iillosci e Ie ktr;,c:,'llc-j odniesiotlr tio inietiz-i (,'...' : 5.8 l07S;nl). tI gi utlcl.śc lnil1criillrl
ekranu w l]lnl' f _ c7.ęst()|.1in,ość w ł{z. ;l _ odległośćźrt'lclłapoia od ckrantl rv m. E krun owo tt i e p rz-y lt, icI kicIl częstrlr I iv'u.ścitzclt

Np. o.. rl^,.nosi dla nli.:tlzi -l.0 . srcbia -l,05, rrilrnliniunl . 0'6' rrtosii1cz'-t 0.2 . niklu _ {-l.2. stłli \\/;lakrcsic ir'ir-|kji:li C;.cst()tliv,,oiiri (>. l \Iliz-). llltlllicllir c!'tillliI ilrłkt.clnic z:,l|eŻ,v t\.li.:() 0(l
rO1i]|()S/-c1lj.| poir iltli!lajilc:Io <]t' illil ...,r;.cir'kllj:1ccrc..;1 6]...r.11i..lrl.1 l-r;::z.:.'i l;i.:sz'c;lc]nośl:i. hr:tki
nicidzcri'rrrj - 0,02.
i.'L)ł:lc;.cli illcta]iczl:i't:h Or.!Ż: !rIZc;. cclolr'o rr'''!l.';llli]c ()j.\l;('l-j' iiilll:liilillllttt-.
 55 )o

. porvłoki napylane z'e srebra, niklrr lub mieclz'i na obtrdowy z tworzp\. sztucznych.
- matcriały do łączcnia tworz}\'sztuczllych z dotlatkicnl przervoclzącynr (proszki metali' włÓkna
metalowe, grafit, itp.)
- tkaniny bawełniane z wplecionymi nićnri stalowymi do np. ubran ochronnych dla osÓb
pracujących przy vrza1Jzeniach w.cz. ( tłumienie ok. 30 dB przs,f : 100 kilz '.. 40 GHz)
. Spawane stalorve zbrojenia w budynkach z- Żclbetu (tłumienic pćll dalekich ok.2.5..'30 dB
podcz;s gdy w budynkach bcz zbrojenia 6 ... 10 dB).

a.,/Neper

ł'u
Nie.skuteczne Znuc:uctt pt,frctil ()ltl malnie I

T,eoreĘczne
W obudow.ach urządzefr (ekrany rzeczyviste) miejscami' ktÓrymi rtnika pole są: tlum ie n ie po la nTagne lyc:ne go
- szczeliny rniędzy częściamiobudowy' przez klutkę
- brzegi drzwiczek, klap' zdejmowanych ścianek.itp'. elcranujc1cą
. w1.cięcia pod lampki kontroine. wyłączniki, pokrętła. pr;ryciski, bezpieczniki, itp., o śretlnicy }0 m
. przepusty przelvodÓw zasilających, przewodÓw sygnałorv-v"cĘ kabli śrviatłowodowych.
- pŻepustY węży ciśnieniowych, węĄ z cieczami' itp.,
- otwory rventylacyjne, kominki, szpary, itd.,
to-L Loo lol \e ld Io{ lo5 loo lo7
otrvory umieszczonę w ekranie w istotny sposÓb pogarszają skuteczność ekranowanja i mc'gą --- Czestotliu.ośc [Hz)

stanowić prawie wyłączny czynnik określający wartośÓ w1padkowego ttumienia ekranowania. Z Natężenia pćll nie są jednakowe na całej powierzchni ekrartu; są większe w pobliżu ostrych
tego powodu w przypadku ekanÓw metalowyclr obliczorre teoretyczlie bardzo duie wartości krawędzi i zmniejszają się we wklęsłych częściachekranu (tzw. eiekt cienia). lvIa to rniejsce
?
tfumienia ekranowania są w praktyce nieosiqgaine. nawet w prz,ęadku prostych ksztahow np. kątownik, korytko kablowe, itp. Prowadzzp przewÓd
wzdłLrż takiego ekranu lepiej jest go układać w strefie ,'zimnej.' niż,,gorącej',.
MateriaĘ stosowane na ekrany

Na ekrany stostrje się zarÓrvno rnetale nieżelazne, takie jak Cu. Al, ale rÓrt'niei i materiały
funomagnetyczne.
N!ąę1iały niernagnętvcz-ne przewodz-łce ( p.- l 'o. - 0.6 .'.1)
. tłumienie jest wynikiem rtystęporvania prądÓw wirowych.
Stałe oraz przemienlle pola magnetyczre niskich częstotliwości są' thtnlione w sposob
njewJstarcZający. Pola elektryczne sąprzęz materiał'v nienlagnetyczne tłumione barclzo dobrze.
lvtqĘlqlyfcrromagne tycznę (p, <
'' 1 ' o, 1)
- tfumią gorzej pola clcktrycine niskich częstot]iwości niż rnateriaĘ niemagnetyczne lecz rv
przeciwie strvie do nich lepiej tłumią stałe pola nragnetyczne-
.-----> Lillie sił pola E
Dla pozostaĘch prz,vpadkÓlv tfumiennośćpol elektrycznych i magnetycznych rośnie Ze wzrostcm
częstotlilvości.
Linic sit Pola l l
--)
Formy i ptlstacie wykclrrv''vanych ekranÓw: Strcfa dużĆj gęstoŚci pra.du
. segment}'blach łączonych przez skręcanie oraz fo]ji spawanych ze stali i miedzi (np. obudouy
ur ządze i pomieszczen)'
. -. - - Strclamaiej gęstości prądu
-
- cienkie' łatrt'c do oięcia i formorvarria lblie z matęriałÓw magnetycznic lniękkich cl wystlkie.j
reluktarlcii (przewodnościmagnetycznej) stosowanc np. rv lirboratoriach i LLrządzenjach
Stre'ftl ,,gorąctl,, i stre.ftt ,,zimnu łt' ka!ołvniku
protol;'po$rych,
. nletalorr'e taśmy i sJatki (oploty) do kabli,
- taśnly z tkanin metalorł'ych nasuwanych lra kable lub lvitpki kabli.
. tkaniny' metalorve, przcrr.odzące folie i rnetalizoq,ane szyby na clkna lv zintcgrrllvanych ekranach
komcir luil ponricszczcn clla urządzcn rv.cz'.
 -)/
58

5. METODYKA I ZAKRES
ELIt KTRONI AG NETYCZN
CZĘŚC lrI
częstotliwościowych zakłriceri \Ę.Stępujących w okreśbny.ch śrocio* iskach
elck!ronlagnc1ycznyclr. Uznatro za niezbędlrc poddawanie urłądzen bat{anion na działanic:
BADAN oDPoI'(NoŚCI U]IZADZEŃ NA ZAKł,oCE'NIA
I.]
. wy_łado wan elektro statycznych E SD (allg. E l e c r o s a i L: D i s c h a r 8 e s)
t t I

" Szybkich rviilzek inrpulsÓw EF,|/B (asg' }ilectrical Fast T-ransients/Burst)

5'l Charakterystyka środor'r,iskelcktromagnetycznych pod rvzględcrn naraże na . zaktÓcelr przewodzon},ch lub zai-ndukowarrych generowanl.ch przęz, pola o częstotlirvości
z-akkicen ia radiorvej IIFI (ang. Ratlio }:requency Interference)
Ze względu na narażenia urządzen i s,vstemow rodzajami zakloce rozro,mia Się . udarow. napięciowych lLrb prądowych (ang. Surge)
odpowiednio sklasyfikowarre środowiską czyli miejsca użytkowarria urza1dzenia określone o pÓl elektromagnetycmych o częstotliwości sieciou'ej. impulso*ych lub o charakterze
poziomem i charakl-erenr zakłÓcclr elektromagnetvczrrych, ktore mogą tam rv'vstipić, tfumronyclr oscylacji
Klasy1ikac- ja ta jest ściśle zwia?^ana z odpornością tuządze na z'akłocenia c dynamiczn}.ch zmian napięcia z:asilania (DZNZ) . zaniki, wahania i zapady napięcia
elektromagnetyczne, i metodani badan tej odpomości urt'arunkowan1'rni
'.akresem
przewidylvanyn] miejscem ich z-ainstalowania oraz sposclbem połączenia z instalacjami Badania odporności urządze na zakłÓcenia elektromagnetyczne naleiry r.vykonyr,vac
wr'chodzącyni na Zewnątrz urządze . Przedstawiono ją w tab)icy 5. zgodnie z rł1nr.eganiami norm, ktore w ostatnich latach byt.v zmieniane i przekształctrne' W
tabiicach 6 i 7 zamjęszczono zestawienie norm EVIC' kt re dotyczi1 m.in. takich ur7ądze .
jak:
'fablica 5. Zestawienie zakresu bada odpomości urządzen na zakłocenia cila okreś|onej - l11z1!]zenia gospodarstwa domorvego i elektronjczne wYpoSarżenie gospodarstrv domowych
klaq.fikacji środorviska elektromagnetycznego (w Ęm odbiorniki radiowe i telewizyjne)'
. przemysłowe urządzenia produkcyjne
RodĄ zakłÓceir Klas)'fikacja CharakterysĘka . urządzenia in{brmatycznc
środowiska . urządzenia radiokomunikacji ruchomej i radiotelefonii
Wyładowania Klasa I Wilgotność< 35 %, materiał antystatyczny . sieci i urzaś]zcnia relekomunikacyjne
clektrostatyczne E,SD Klasa 2 Wilgotność< l0 0/o. rlateriał antystatycz|ly . aparaty i urządzenia rnedyczne i naukor,vc'
Kiasa 3 Wilgotność< 50 o/o, materiał iz'olacyjny - lampy fluoroscencyjne i inne Źr dła śwjatła.i in.
Klasa 4 Wilgotność< l0 0/o. materiał izolacvinv
ZakłÓcenia o Klasa I Niski poziom promieniowania elektromagneĘcznego
cZęStotliwości Nadajniki matej mocy' lv odległości> 1 km Tablica 6. Seria norm IEC 61000-x.
radiowej - RFI Klasa 2 Urniarkowany poziom zakłÓce . ponlieszczenia biurou.e
(l50kFIz-lCHz) i handlowe Numer Opis Zakres
Klasa i Wysoki poziom promieniolvania elektronragnetycznego dokumentu
Nadajniki przenośne o niocy>2W w bezpośrednirll
Wprowadzenie. poclstarvowe określenia
61000-l ntbrmacje ogolne i
sąsiedztlvie urządzen - tvpowe otoczenic przemvsłowe
delinicjc
Sz1,bkic wiąi4<i Klasa I Srodowisko dobrze chronione
impulsow - EFT/B Klasa 2 Srodowisko chronionę 6 I 000-2 Srodorv isko opis, k)asy i poziomy zakłr5ce
Klasa 3 T1'poł'e środorvisko przernys}owe
6 I 000-j Paranlctry zakłÓccri Dopuszczalne pozionry cnrisji
Klasa 4 Surowe rvarunki orzenlvsłowe
LIdarv 1.2/-50ps-8i20ps Klasa 0 Srodowisko dobrze chrcrnione 6 I 000-4 Badania i techniki fv{etody bada i pomiaro*
Klasa 1 Srodorvisko częściorvo chronione pomrarowe
K lasa 2 Kable r:ldizolowane nawct na krÓtkich odcinkach
6 I 000-5 Wskazćllvki ograniczania Procedury i metody
Klasa 3 Kable zirsiIania i sygnałowc prowadzonc rorvnoleg|e
rvpłyrvrr zakłÓceir
Klasa 4 WspÓ|ne kabIe zasiIania dIa obrvodÓu,ciektryczn;-ch i
elektronicznych 6 I 000-9 RÓżne
Klasa 5 Urządzenia elektroniczne pclłączone są z sieciani
napowietrznymi telekonrunikacyjnymi i zasiIającymi nl
obszarach stabo zaludnionl ch

5.2 Zakres batla odporności urzqdzcfi na zaklÓcenia elektromagneiy_czne

W przepiszich nliędzvilaroclorr),ch ora/- etrropejskich. <lolycząr:ych birdar,r ocjporllości

z zakrr-su EMC isukcesyrvnic wprorvaclzanych do Polskich Nornr. zakres btirlari
urza.dz-cti
zosta} określony pod kątclrr charirktcrvstvcznych l)frral]lctrÓw cz'asorvych ]Lrb
 59t 60 ł

T:rblica 7' Normy rniędzyrurodowe i eurclpejskie dotyczące badafl odpot.ności urządze na Prz1}tącz'e (rvcjście/wyiście) zasilania Obudowa
z'akłćlcenia elek tromagnetyczlłe' |lapIęcIr prZeInlL-nnego P rzy}i1czc (rvejścidwr1ście)
iinii s1,gnałolvej
Opis rodzaju Numer Nurner (J ranicme rt artości probiercze lub
lradaó odporności dokumentu IEC dokumentu zrkres stosou.a|ności
urzadzeri (norłr) CI]NELEC P rz-v łącze( rvej ście/tłyjście) Ul{ZĄDZEN1}.,
\letody badan
.ldporności
tEcr 6I000-4-1 EN 61000-4-l Nie dotvczry zasilania napięcia stałego
W pomiarowej lub sterowzrnta
Puziomv odporn.r(ci nie dotl czv EN 50082- r Srodowisko mieszkalne, handlou'e r

lekko uprzemysłowione
EN s0082-2 Srodowisko DIZcmvSłowe Uziemienie
Wy,ładorvania IEC 61000-4-2 EN 6080 r - 2 - 8 kV metodą stykową
elektrostatvczne -ESD ]-l 5 kV metodą powictrzna EIetlenty urządzenia' do ktorych nalezy dopro*-tldzać symulou,tłne zaklÓcenia'
Zakłćlcenia tEC 61000-4-j EN 50140 80 ivll{z - I GHz, E do l0 Vim
radioelektryczne - RFI RozroŹnia się tr.'y rodzaje kr'VteriÓrv oceny odporności |Lriądze na zakłocenia lv czasie
(promieniowane)
badan.
Szy.bkie rviązki IEC 6l000-'ł-.ł Brak ]50 V. 2 kV wej.Ąryi. linii
inloulsÓrv - EFT/B 0.5 - 4 kV prz1|ącza zasilania Kryterium typu A. IJrządzenie powinno pracowaÓ zgodnie z przeznac7eŃem' Nie dopuszcza
Lldary napięciotve lub IEC 6 I 000-4-5 EN 50i4 W zależnościod rodzaju urządzenta się zadnej degradaoji jego parametrow tcchnicznych lub utraty funkcji do poziomou'niŹszych
Dradowe niż określone przez proditcenta. W pewnych pr''ypadkach poziom Zgodności moze byc
Przervodzone (induko- lEC 1000-.ł-6 EN 50141 I50 kHz - 80 Nt tlz zastą.piony przez dopuszcfalną utratę rvłasnościrrżytkovlYch. Jeśliproducent nie określa
rvane) zakłÓcenia od I - 10 V.80% AM. lkt{z minimalnego poziomu Zgodności lub utraty w4asności' w(>wczas kr1.teria oceny moi:la ustalić
pol o cz.ęstotlitt'ości na podstawie opisu i dokumentacji wlrobu.
radiowei - RF
ZakłÓcenia od pola lEC l000-.ł-8 EN 6 1 000-1,8 H=].i00Aim.ciągłe Kryteriuh, typu B. Urządzenie powinno działać zgodnie z p|zezI1acz,enjenl po Zakonczenlu
rnagnetycznego sieci badan. Nie dopuszcza się żtrdnej degradacji jego parrrnretrow technicznych lub utraty funkcji
er')erqetvcznei t1o poziomÓrv nizsąvch niż okeślone przez producenta. W pewnych pr2rypadkach poziom
lrnpulsowe pola rEC 6l 000-4-9 EN 6 l 000-1-9 H - I00 - 1000 Alnt Zgodności może być Zastą]iony pr.fez dopLLszc./Alną utratę własnościuzytkowych. |)opuszcza
masnetvcznę się obniżenie parametrÓw technicmych w c7nsie badania. Nie jest dopttszczalna 2dna zmiana
Pola magneĘczne o rEC 6r000-4-10 EN 6r000-1-10 H=I0-100A/m stanu pracy urządzenia lub utraty ZapałIiętanych danych. Jeżeli producent nie określa
charakterze minimalnego poziomu zgodnościlub dopuszczalnej utraty właściwości urządzenia' tł.owczas
tłurrrionych oscr,iacii kr!.teria oceny moźna ustalic na podstalvie opisu i dokumentacji w1'robu oraz oozeki\\'Żr
Zapady, zaniki IEC 6i000-4-t EN 61000-,1-11 W zaleŹności od rvymaga dla bada ono używane z-godn,ie z pfte7'nączeftiem,
i I
uąwkownika r-l'obec urządzenia, gdy je st
waIrania napięcia t1-pu danego urządzenia
z-asilania Kryteriunt typu C. Dopuszczalna jest chwilolva utrata funkcji urządzenia pod walunkiem ich
Samoistnego odtworzenia się lub nxlżlir,vościich odtworzenia Za pomocą odpov'iednich
elementÓw rogtrlacyjnych.
5.3 Warunki bada i kryteria oceny odpornościurządzei na zakłÓcenia
ele ktromagnctyczne 5.4 Metodyka badali odptlrności ulządzefi na zak| cenia elektromagncĘczne
o kolllpatybilności urządzenia ]ulr Systemu decydrrją wszystkie drogi, ktćlrymi
5.4.t 7,akłricenia prtlnlicnitlwane
Llrządzenie, S!'Stenr czy instalacja są połączone ze światem Zewnętrznym. Drogami takimi są
przyłącza (we.iścia/w-vjścia)obwodÓw z-asilania sieciowego, uziemienia, obwody wejść/w.vjść Radania odporności vrządzen rlrr zakłÓcenia pronrielriorvatre są $7kon}.wane w
obiektowych, obwody połączone z lirriami transmisyjnymi Zewnetrzn}mi, obwody specjalnym polnieszczenirt probierczynl. Ilazywany-nl konrorą bezodbiciową (ang. anechoic
interfejsorve i in.. ktorymi rozprzestrzeniają się zakłocenia przew.odzone.
chałnber). w. ktorej unieszcza się urządzerrie badane oraz szerokopasmorvą antenę emitującą
Badania nale4' przeprowadzaÓ podczas takiego trybu pracy urządzenia' przy kt rym
określony rcldĄ zakłÓceil. Specjalna konstrukcja komory bezecholve.i (ekranowalre ściany
obserwuje się .iego największą wrazlirvość na zakłÓccnia. W celu okreśienia maksynalnej rvy.łoŹone najczęściej li:lr1towymi pi1'tkami absorbującymi {ale elektromagnetyczne)
ptldatności badanego ur'ądzenia należy odporviednio znlieniirc jego konfigurację oraz SposÓb
zrrpewnia. ż'e na badane tlr;.4clzenie oddziałuje tylko poIc enritorvane prz-ez antenę.
i zakres ieso działania'
Zanriast komćlr bezcchowych rnoŻna stosować tz*'. s)mulatory z fa\ąprorvadzoną lub
promicniorvani1. rv ktcirych pole w przcstrzeni ponriarorvej .jest zbliŻone do pola rv rvolne.i
przestrZCni tzl't. Ł tIl - Z - irrlpr-dancjir charakterystyczna ]inii trł'orz-i1cej Sylllulator (rv rvolnej
przcstrzoni L'/II = |f0 x' 317 Q). Wtktor pola elektrycz-nego w ccntralnej częściprlcslrz(-nl
porniarolvcj jcst prostopa.1ty dcl przcwodnikÓrv. a wektor pclla trragnetyczncgo lest
 61'
()f

rorvnolegty. Zapcwniona jest rvÓrvczas dtrŹa .|ednorodność pclla elektrolnagltetycznego oTaz

niuviclkie (kornora ttpu 1'l.lM) lub zcrowe (komora G"l'EM) proluieniorvanic .-.,1^ TabIica 8. Poziomy bada odporilościur'.ądzen na zŹ.kł ccnia promienio\\,al]e
elektronragnetYcZnego do środou,iska. częstotli\łości radiolvej tlraz klasy środowiska pracy urz4dzell zgodnie z IEC 61 000-4-3.

7.akres cz-estotliwości 80 MtIz - 1 GHz

a) I'ozionl Wartośćnatęzenia pola Srodowisko pracv urządztnia
Llkłaci probterczo badair elektrycznego (Y/m)
porniarowy I Klasa l . niski poziom zakłtice . np.
odległość> 2 knr od anten radio/.fV
l l Klasa 2'Sredni poz'ionl zakłocen' np.
Ępowe środowiskomieszkalne Iub hand|owe
t0 Klasa J . Wysoki poziom zakłÓcefr. np.
typowe środorvisko przenrvsłorve
Specjalna Klasa X- Poziom specjalny, np. uzgodniony
dla daneqr: wvrobu

Badania odpomości na działanie impulsowego pola magnetycznego o paIfunetrach

właściwychdla lvyładowa piorunoi-ł'ych przy trafieniu w budynek lub w inny obiekt jest
wymagane dla urzadzefi elektronicznych instalowanych w elektro\\riach lub rozdzielniach
w.n. bądź w cęntrach telekomtrnikacyjnych, Inrpulsowe pole magnet}'czne o kształcie 6,4/|6
Komora bezodbiciowa
p s jest w}'twar'.ane za pomocą genelatora udarowcgo i doprorvadz-ane do układu pętli
D) indukcyjncj (jednozwojowych cewek) obejmujapych całe badane urządzenie rv kazdej
płaszcz1 źnie (trzry orto go nalne po zycje).

Badania mogą byc wykonyw.lne zrÓwno w komorze ekranow.anej (klatka Faradaya)

Ptvtki absorpcljne Iub rv otlvartej przestrzeni laboratorir.rm pod warunkiem, Źe natężenie pola zewnętrznego w
na ścianach środowisku laboratorium jest co najmniĄ o 20 dB słabsze od impulsu probierczego pola
magnetycznego. Poziomy badafi wg IDC 6l 000.4-9 są zamieszczone iv tablicy 9.

Zrc:dło
Układ opornik rv
zakłoceri
dopaso rvtr; ącvch

Wzrnacniacz GRP - phta uziemiona

A - uziemienie ochronne
I(orrola G'f EVI S - podstawa izolacyjna
ELJT - urządzenie badane
Ic - cewka
C [ - prąvłącze zasilania
Kr'lmora bezoclbiciowa (a) oraz komora typtt GTE\{do batlail otlporności urzątlzen ntł C2 - przyłącze obwodu s.vgnałÓw
zakłÓcetlia ;;romienioll'une'. EUT - butlant ur:ądzenia (.tug. Equipme n! Llntler 7 est1' L - linia telekonrunikac/na
B - do źrÓdła zasiIania
Zgodnie z
badaniami lvg IEC 61000.4-3 urządzenie porvirmo bYć eksponowane na D - do generatora sygnałorv
mclduiowanąamplitudę l krlz (80% A'ltĄ pola elektrycznego o wartościirclr natężenia od 1 do G - do generatora probierczego
(generatora inrpulsÓw pola
l0 V/m rv zakresie częstotLiwości 80 MHz do 1 GHz. W czasie badalr częstcltliwośćzakłćtcen
jest zmieniana co lolo rvartości w sposob kontrolowany przez odpowieclnio zaprogralnowirny magnetycznego)

system probicrczo-pomiarowy.

Wartości paran]etr w promieniowanych zakłćloeri radioelektryczłnych oraz klasy

Lrrz'irdzen w zależnościod pozionlu :rakłćlceri są podane w tablicy 8.
Ukłatl tlo tładania odporno,ści urząt{zeit nu impt'tlsovl'e po!e magne|1,cznę
 63 64
Scrana
0.1mcL<0.3m
poillleszczerua
Tablica 9. Poziomy badari odporrrclści na ilnpulsorvc pole magnctyczne oraz klasY ekl'irnowaneqo
śroc.lolviska pracy urządzefi zgodnie z lEC (ll000-4-9.
-+
Impułsr' pola nngnetYgznego o kształcie 6'41|6p 50(l
Poziom Wartośćn;rtężenia pola S ro<lowisko prac.v- urz-ądzenia Prersctenle
badarl masnetvcznL'go H, AJm t-erntorve n
I Kaśa t . urządzcrria z elemęntalrri ognisku.jąc.vmi
rviązki elektronÓw' badaó się nie *-"vkonuje CDN
) K]asa 2 - środowiskodobrże clrronione. badari się Nl3
30mm
nie wykonuje
J 100 Klasa 3 . środortisko chronione
300 Klasa 4 . środorvisko przemysłowe
4
Uziemiona p\,ta (podłoga)
5 I 000 Klasa 5 - ostre rvarunki przenlysłolve (wysokie l(rotki przewocl
napięcie. wielkie prądy) r'rziemta1ący
X S pecialna Klasa X - specjalne

Ukłut] do haclari odporno'łci urządzeil na zakłÓcenitt pr:ev.odzone,

5.4.2 Zakl ccnia przewodzone lub indukorvane
Badania o<iporrrości uriądzen na udary piorunowe przewodzone Są \wkon}nvane w
Podobnie jak w przypadku zakłćlceli promieniowanych, tak i dla zakłÓce spoSob u7'aleŹniony ocl w)maganego poziomu l]nfaze oraz od miejsca (środowiska)
przewodzorr;.ch są określone poziomy badair i klasy środowiska pracy urządzeft . W tablicv 10 Zainstalowania urządzenia' Zrodłem rrdarÓw jest Specjalny typ generatora udŁuowego tzw.
podano wartościprobiercze dla badafr odporności Urządzęn na zakłÓcenia o cZęStotliw.ości generator kombinowany lub hybrydony, ktÓry w stanie otwart)-.}n (brak dołączonego obiektu)
w}'twava udar napięciowy, a w Stal]ie zlvartym (etbktywna impedancja obciązenia
: 2Q)
radiowej.
generu.ic rrdar prądorv.v. Ze względu na to, że ksztalt uclaru jest uzależniony od impedancji
"tablica 10. Poziomy badan zakłoceniami przewodzonymi o częstcltliwości radiowej oraz w.ejściowej badanego urząclzenia wynagane jest, aby generator wytwarzał zarÓwno udar
klasy środowiska pracy urządzen zgodnie z lEC 61000.4.6. napięciowy o kształcie l,2/50 ps. jak i udar prądowy o kształcie 8/20 ps na tych samych
zaciskach wyjściowych.
Zakres czestotlirvości0,l5 MHz. 80 MHz
Poziom bada Poziom narriocia Srodott'isktl pracy urz4d:zenia D)

dBuV
I 120 I Klasa l - Niski poziorn zakłÓcen
)- [0 J Klasa ] - Srcdni poziom złl'łoce
J i40 r0 Klasa 3 . Wysoki poziom zakłÓceri
Soeci alnv Klasa X - tjzr:oclnionv poziom speclalny

N{etorla doprowadzenia sygnatu zakłÓceniowego do urządzcrria badanego .lest

ltzależniona od jego konfiguracji oraz o.l połączonych z' łim urządze
z,cwnętrznych
R" . oporllik ładL1ący c)
jest
w1.magarrych c1la zapewnienia poprarvnej pracy badanego urządzenia. Encrgia zakłÓcenia C. - kondensator głoivny (20pF)
,p.,ęg'unu .
z obiektenl baclanym żu po'].'o.ą CDN (ang. Coupling Decoupling Netu,ork) . R. - oponrik ksaattu.1a.cy grzbiet udarLr

u.,ąa,eniu' ktÓre rna za zadanie poza zapewnienienr w.łaściwegodoprowadzenia sygnału (rozładorvczy)

zakłÓcającego do obicktu (sprzężfnie), także uniemożlirvienie rozprzestrzenicnia się R,,. - opomiki zemętlzne (R.'l- l5 Q, R,''' = 25 o)
zakłÓcerri'a iv liniach lub urząclzrniach prątączonych do obiektu badanego w
warunkach czoło LldarLl (0,2 pF)
Ct - pojenmośc ksaałtLr1a.ca
normalnej pracy (ot1sprzęŻenie). Szkic przykładowego układu stosowanego .do badari Sl - Przeła.czntk
oclpomoici ur;ląclze na zakłocenia przewodzone jest przedstarviony na rysunku poniże1.

Uproszczony st:ltenol genert!torrt utlurou'ego konbinowanego 1t"l'brydctwegr, - 4 ora2

w),n]ttłlnc k.s:|tllt.y utlur v, prtbiercz'y,ch, b.) . napięt'ioui'gtl' t') . prądolt'1l'l'

jcst
I'rzyklatlou1, spos b doprorraclzenia udiu w do prz'yła'c,n baclanych urządzeri
ptlkivan,v lla rysrtnktl poniicj rv prz1padkr'r zasilarria urządz'cnia linią .jcclno|azorvz1 i
,pL,-ęz.,ii., poj.:iluxlścioiv1'nr (a) lub za ponlocą linii ekranou,anej (ekran obttstrotrnic
 65 66

uziemionv) i rv-muszeniu r żnic potencjatorv na ckranie i połączonej z ninr nlctalorvej Poziom bacian udarem piorunowym docierając}m do utz.ądzen drogi1 przewodzetia ndeĄ.
obudowic trrządzenia badanego ( b).
dobrac odpowiednio do klasy środowiska eiektromagnetycznego, w ktÓrych urza.duenia te
a) mogą by'ć zainstalolvane.

Srodowisko elektromagrreĘcare zainstalowalych urza.dzen pod względem nafażen na

Siec odsprzęga.;a'ca udary.piorunolve przewodzone jest klas1diiowale w podlny poniżej sposÓb.
Klasa 0 - dobrze chronione śro do w is k o eIe ktromag netyc.xe częSto rvewnatrz
specja1nc gcl J'omiesz;z.' nią w Lto r}m:
Siec - we wszystkich doprow'adzanych liniach jest zainstalowana dwustopniorva ochrona
za a
s i la.1 a-c
przeciwprzepięciowa,
. eIementy urzalze ó elektronicznych Są połącZone siecią przervodÓrv rv-łrÓwnarł'cry-.ch,
- urza.dzenia e.Iektronicme mają wydz'ieloną tinię :asilającą
- wartościprzepięć nie przekraczaja.250 V.
Klasa ] . częściowo chronione środowisko elektromagneĘczne, gdzje:
Transfonnator Transfonnator - lve wszystkich dopror.vadzanych liniach jest zainstaiowana .jednostopniorva ochrona
nl izolacyjn;.' przeci\ł?rzep ięciową
izolacljn v
L - elementy ulządze elektroniczrrych sa.połączone przewodami w1rÓltnalvczym1
N - urza.dzenia elektronicme mają.linię zasilajapą całkowicie odseparowaną od innych urządzen.
. .,vartościprzepięć nie przekraczaja.500 V'
Klasa 2 - środowbko, w ktÓr,-nt kablowe są odiłollwane, |akŻe
'łsłjstkie Pt>łączenia
połączenia krÓtkie, oraz
. LlrzaJlzenie jest uziemione 2? pomoeą przewodÓw odsepaJowanych od uziemienia in.*aiacji
zasilajapej,
- linie zasilaja-ce urzr-dzcn elektronicmych sa, odseparow'anie z-a pomoca- trarstbrmatororv
izolacyjnyoh od linii zasilających inne obwody.
Uzlemienie (tnv zieniia odrresienia)
- występuje ograniczona liczba Lrrządzen nie cbronionych ktÓre są dobrze odizoiowane od
Uktad probiercz.v przy badanitł odporności prz1ttpzy zasilania urządzeh na zakłrjcenia poZostatych obwodÓlv,
. wartościprzepięć nie przekraczają 1 000 v.
uJarov.e 1lr:cutld:onc..(Q) - Spr:ęŻ(,nie poj(mności(n'v: liniami :lt'\'il(lnio' |h) - 's1lr:ę:tnte
przewodzone z obudou,ą i linią ekranou,aną' Klasa 3 - środotvLsko' w k|ćrynt kable linii Ęasilająq'ch i transmisji sygnalu do
uĘądze są ulożone rÓwnolegle
- urzrdzenia ma]a_ uziernicnie wspolnc z urienlicruem sieci z-rsilaj.rcej i sa n.r:uonc na
V/artości udarowych napięć probierczych prtry otwartych zaciskach genęratora (bardzo bczpośrednie zakłÓcenia genelowane pftez SieÓ lub przez rłyładorvania piorunorve,
duża inrpedancja obiektu) podczas badan odporności urządzeir na udary są poclanc rv tablicy . prądv podczŹs zrvarć ]ub operacji łączeniorvych rv sieci mogą być o prz1cz,yną powstfuua
uzienrieniowych spadkÓw napięcia o stosunkowo duĄch amplitudach, Ędaci'ch aćldłem
za\:łÓcen
Tablica 11' wartości napięc trdarort'rch prąv bzr<jarriach odporności utządz'e na lrdary - chronionc ur-lądzenia elektroniczne oraz ltrządzenia mniej cnrłe na zakłÓcęnia są zasilane z
przewodzone wg IEC 61000-4-5. tej sernej sieci,
- w irutalacji Znajd{ą się nie tiLrnrionc obcią7enia indukcfne oraz nie miL separacji ponriędz;'
kablarni genenljacych po]e elektryczllt- i rrnenet;,cztle o zrÓinicorvarrych parametrach'
Warttlść napięcia udarowego prz1. .lvarlościprzepięć tie pze}<r.acz'ajq2 000 V.
otlł'artych zaciskach gerIeratora t l07o Klasa 4 - środowisko, .tł ktÓrynt urządzenia są połt1czone ła pomocą kabli
znajdujących się na terenie ohyartym lub kablami urywanymi wspÓlnie do połącze
0,5
obwodÓw elektrycuych i elek|ronictnych
1.0
2,0
- urz1dzcnia sa poł:1czoIte z uzicrnieniem sicci :rasiJeja.cej, rv korym n\)gil !v}sią]i(
z;iliłocenia generow,ane trczpośrednio przez sieć lrrb przez wyładowzi.lia piortrnorve ,
4,0
a lna
- pra'd.Y podcza^s zrt'arc. operacji łączeniowych lub wyładorvan piorunow-vch rv installrc3i
zasilającej osiagajq rvartości rzt:cltr kiioampcrÓw i moga. być przycz}.Ilź1 porr staIrir
luiemienio rv-vch spat1korv nap ięc ia o stosttltkorvo duŻych amplitLldach,
. sieć zasilajapa jest lvspolna dla urza.dzcli elekrq'cnlych i eJektrorriczrr1'ch.
 68
61

5.5 Wymagania dotycz,ące odporności na zaklćlcenia niekttlrych urządzsli

. Ze\\T.Ię1r7Jre fiagmerrt,v kabli ła.czącyr:h urz'ądzenia nrogą dochodzic do urządzeli wysokiego
n iskon apięciorvvch
napiqc ia.
. wartclści przepięc nie prztkraczają 4 kV.
Za|eżnie od rodzaju i przeznaczenia urz4dzen elektrycznych oraz
e]ektronicm-vch
Klasa -' - środowisko dla unątlze elektronicznych połącpnych z liniami
niskiego napięcia powinny one charakter}zować się odporviednio duzą
od.pomością na
relekontunikacyjnymi i liniami zasitającymi napowietrutymi na terenach o małej gęstości na
zakłocenia elektronugnetyczne. Najwazniejsze w;tnagania clotycir1ce .oclpomości
zaludnienia sprzętu in1brnratycmego
. wszystkie linie naporvietrzrre i kablowe są chrorlione od przepięć (pient's:,,y stopien z.akłÓcenia elektrontagnetyczne trrz-ądzefr pomiarowYch. steror-vania,
programowat,'ych i inctyr,viauahych urządzen pęry|eryjnych. opublikowanc
ochrony). oraz sterownikow
lLrb w opracowywanych projektach norrĄ są zanieszczone
rv
- uz-ienlic.,rio,ve spadki napięcia przy prądach zlvarciowych (prądy do 10 kĄ) lub w normach mięcl4trarodowych
r,lryładowaniach pioruntlwych (prądy do l00 kA) mogą być ekstremalnje duŻe, tablicach 13 - 14.

. dla tej klasy badania urz.ąclzeti udarzrrr-ri naleĄ wykonyrvac przy poziomie badan 4 (tabl.1 l ).
Tablica l3. \\lymagania dot'YcZące odporntlści na zakk5cenia urządzcli pon1larow),c|l.
Ktasa X - śrotlowisko specjalne wyszcr'egÓlniane w dokumentacji w1l70[[w.
sterorvania lub laboratoryjnYch
WybÓr poziomu badarl o<lporności urządzeri na udary (wartclści napięć uclarowych) i
miejsce ich doprowadz'ania do urządzenia jest przcdstawiony w tablicy 12'

Tatllica l2. Wybor poziomow badari odpomości urządze elektronicznych napięciem

ESD - styk/ tEC 61000-4-2 4 kv/4 kv 4 kv/4 kv 4 kv/4 kv
udarowym w zaleiności od klasy środowiska w miejscu ich zainstalolvania. polvlclrze
RF[ - promie-
Poziom batlafi nlowane IŁ-C 6 1 000-.1-3 3 Vim l0 V/tn I V/m
Prą4ącze zasiIanił Prz-r4ączr IiniV Prryłącze linii/ SDB, DB'
Pole magne-
Klasa obrvodÓw obwodÓw tEC 6 I 000-4-8 i0 A/m
środo. niesymet-rycznych symetrycznYch tF.c 61000-4-ll I cykl/100%
DZNZ
SposÓb sprzężenia LI)B SposÓb sprzężcnia SposÓb sprzężrnia
wiska E.F]'/B tEc 6 l 000-4-4
Soosrib surzeżenia Udary tEC 61000-4-5
Linia Linra - Linia Linia - L inia Linia - l.inia - Linia' rEC 61000-1-6
RFI przewo-
linia ziemia iinia ziemia linia ziemia linia zlemta
dzone
KV KV KV KV KV kv KV KV
tltc 6 I 000-4-4 2kv
0 n. o. rr.d. n.d. n.d. n. d. n.d. n. o.
lEc 61000-4-5 i kv'f2 kvr)
0.5 0.5 d. n5 n.d. n.d. 3V
I n.d. n. o. n.
tEC 6 1 000-4-6
0.5 1,0 0,5 1,0 n. d. 1,0 n.d. 0,5
2,0 1,0 2,0r' n.O. 2,0t' n.d. n.d.
J 1,0 WI,/WY tr.F'l'/B lF.c 61000-4-4
2.0 4.0r) 2.0 4.0r) n.d. 2,Ot) n.d. n. d.
4 obwodÓw LJdarv IEC 6l 000-'1-5
l) r)
2.0 .1.0't|t) n.d. 4.0rr n.d. n.d.
5 sygnalizacji i Rl'lprzewo- IEC 61000-4-6
dzone
T.og.amguracjaibudorva.odl0-mdonax.30m.:nie7a.lecaslę stero\Yania
IECr 61000-4-4 2kv
Wtr/WY-1.iv
u'lko-nywania bada prz1 połączeniach pnn.o.ą kab|i o długościdol() m; zastosolvanie tyIko iltc 000-4-5 I kvrY2 kvr'
'" dołączone 6 I

3V
do klas1, 2 środowiska' bezpośrednio I[c 6100t)-1-6
:)
- zaleznic od rodz-aju iokalnej sieci zasilaja.cej do sie.ci
]) - p]r.rwszeqo
batianie uykonylvane przy Zastosowalriu środkÓrv ochrony przeciwprz0p|ęc|owej Oznat:zenia:aklÓce : |)-
stopnia LSI) . rvvł. elektros1atyczno nriędzy przeu'odami |azowvnrt
nale^ badać
') ] clta ś.otlo*,iska klasy 5 prz.vłącz.t linii/obrvodÓw rozleg,łych rr,trrządzeniach
DZNZ. clynarrliczne zmiany napięcia zasilania
2,-
tniędzy przervodcm |azorv'vnt a neutrir|nynl
udarern I 0/700tr) _ llFl'iB- sz,vbkie irnpulsy typu burst
'' . lko rv pr4'prdkLr linii dtugiuj
t1
'l) .
O:nuc:enirt: Udary'- 1.2/50 ps - 8i20 P tylko lv przypadku Iinii dtuŻszej niŻ 3 m.
DB . ang. da| u bus . szy na przy|ącl'z linii transnrisji danych Rl]] . zakłoccnia o częstotliwości
SDB - ang' 'short.distance btls - szy-na przyłącza linii krotkicj
I-DB - ang /ollg.r/isrnnc'e ł":-::yllgl1!v1-]'nry/!g --
 69
51

.l.ablica
1,l. W.vlrlagania clotyczące odporności na zirkłÓccnia sprzętu irr|ornratycznego
Zalącznik p

Il*t,"i-klilóT Numer ntlrnty Wymaganic

t]SD lIEcolootl..ł-u 18kv'n.to@
F ala (l>30 Mhz) RI I - promieniou'anc EC6 x)0-4-3 j V/m'. t = od ÓU
Rl- I - przervodzonc EC6 000-.1-6 V, f = od 150 kl-lz do 80 MHz
E_ (/<30 Miiz) H (/<30 MH:)
tEC 6 r 000-4-4 l tv-ob*orly zasilania napięcia przenriennego, 0,5 kV.
Ir! T 18
1l A\ obrvoc,lv sv gnałorve. teIekclmu nikacv j nc i napięcia stałego
malęi l .r:ł',.'.o ]l h mrlA|
oŃoay. zasilania. 2 kV - fazalziemia, l kV . fazl/fazł
E si3ryczne ]ub
\ CZęsiotliwośc] Udary tEC 61000-'1-5
czeSiollfJoscl . 0'5 kV; wg norm rvyrobÓw - l,5 kV lub
telekonlunikacyjne
/
Ekran 6l
r. (9/ .1kv
Pole rnagnetyczne tEC 61000-4-8 I A/m przry f= 50 llz
n. cz.

DZN7, iEC 1000-4-1 I Żaniki i przerwy zasilania tylko dla obrvod w;asilania
łukltjtt jgk v lablic], l.1

llemla )lec 5y9nal Ilibliografia

Sc ile mctty c:n1; ob rtlz zakł c en ocdzi aluj ących n a urządze ni e

l. E. I{abiger - Elektromagnetische Veftraglichkeit. Fliithig Buch Verlag GmbH, Fleiclelberg.
1992.
2. A. Schwab - Elektromagnetische Verlriiglichkeit. Springer Verlag. Berlin -Heidelherg-
rc3 r 991.
I 3. D. Peier.1iiektrorr1agnetische Vertrżiglictrlłeit. Htithig Buch Verlag Grrrb|I' lleiclr.lherg,
IpiLŁ
l 990.
r 4. P, Chatterton - EMC. Electromagnetic Theory to Practical Design. John Wiley & Sons Inc..
Chichester. 1 992.
5. Clayton R. Paul - Introduction to Electromagnetic Compatibility. Joirn Wiley & Sons lnc.,
Ncw York/Chichester,Brisbane/Toronto/Singapore' 1 992'

bLisŁią- 6. williams T., Amstrong K.EMC for Systems and installations. Newness 2000'
7. T. Więckorvski .
Badanie pclpomości vządzeil elektronicznych na impulsowe llarażcnia
elektromagnetyczne. Prace Naukowe Insry.tulu Telekomunikacji Akustyki Politechniki i
Wrocławskiej Nr 72, Seria |vIonografie 37, Wrocław l993.
Zasięgi s|re,f pola e!ektronclgnerycfnego bliskiego
.
lJ, Praca zbiorowa pod redakcją D.]. I]cma Impulsowe narazenia cIektromagnetyczne.
}]iblioteka Konlpatybilności E'lcktromagnetycmej. Wydaw.nictwo Politechniki Wrocławskiej,
fali Pole bliskic Wrocław 1994.
6 000 km ok. 1000 knr 9. Charoy A. Kornpaty'bilnośćelektromagnetyczna. ZakłÓcenia w urządzeniach
I 0 k}{z 30 km elektronic:trych. Ź,rÓdł,a. sprzęŻenia sktrtki. Tom 2. l.Jziemjenia, nlasy,
Tonl 1.
oprzewodowanie. Tom 3. likrany, filtry, kable i przewody ekranowane. Tom 4 Zasilanie.
i t N&{z -- ochrona odgronrclva, środkizaradcze' \Vl.'l.f Warszawa l999 - 2000.
10. Praktyczny l)oradnik. Ccrty|rkat CE r,v zakresie konrpatybilności ellektronragnetycz.neJ.
[- ro tttU i0 rn .'-_"-'-"}--
5m laboratortum

r__.-30rą- l0m I,O m stÓł nrontażo AI-FA WEKA sp. z o.o., Warszawa 1999
|--ioo l'rł' 0.5 m biurko

f- 1 cH' 0,3 m 5cm płytka obwodrr

druko