Ê




Aynı ayrık bilgi elemanları için çeşitli kod tipleri olduğu için farklı sayısal sistemlerde farklı
kodlar kullanılabilir. Bazen sistemlerden birinin çıkışı bir diğerine giriş olabilir. İki sistem aynı
bilgi için farklı kodlar kullanıyorsa, bu iki sistem arasına bir dönüştürme devresi konulmalıdır.
Bu şekilde, kod dönüştürücü, farklı ikili kod kullanan iki sistemi birbirine uyumlu hale getiren
bir devre görevi yapar. Kullanılan ortak kodlar BCD(8421), oktal, hexadesimal ve desimaldir.
Örneğin bir hesap makinesinin blok diyagramını düşünelim. Hesap makinesinin klavyesi ile
merkezi işlem (CPU) arasında bir kodlayıcı bulunur. Bu kodlayıcı, klavyede verilen desimal
sayıyı biner sisteme (BCD8421) çevirir. A ikili kodundan B ikili koda dönüşüm yapabilmek için,
devreye A kodunda girişler uygulanıp B kodunda çıkışlar üretilmelidir. Kombinezonal
devrelerde bu dönüşüm lojik kapılarla yapılır. Kodlar arası çeviri yapabilmek için lojik kapılar
ve bu lojik kapıların oluşturduğu çipler tasarlanmıştır. Bu çevirileri yapmadan önce sayı
sistemlerinin teorik olarak birbirleri arasında nasıl dönüştürüldüğüne bakalım.

a

      

Oktal sayıların biner formu ile ifade edilmesi, basit bir teknoloji gerektirdiği için tercih edilir.

(275)8 = (?)2
. 275 / 2 = 136 + 
. 136 / 2 = 57 + 
. 57 / 2 = 27 + 
. 27 / 2 = 13 + 
. 13 / 2 = 5 + 
. 5 / 2 = 2 + 
. 2 / 2 = 1 + 
. 1 / 2 =  + 
(275)8 = (010111101) 2

Binary¶den oktal sayı sistemine çevirim:

(101110110) 2 = (?)8 (101)2 = (5)8 (110)2 = (6)8 (110)2 = (6)8

(101110110) 2 = (566)8

c
a
  
 
    

Dört basamaklı binary sayıları, hexadesimal olarak ifade edilebiliriz. Sayılar binary 'den
hexadesimale çevrilirken sağdan sola doğru dörder basamak olmak üzere gruplandırılır. Çünkü
hexadesimal sayı istemini tabanı 16 dır ve binary sayı sisteminde 0-15 sayıları, 4 bit ile ifade
edilebilmektedir.

(011011110101) 2 = (?)16 (1A6)16 = (?)2

(0110)2 = (6)16 (1)16 = (0001)2

(1111)2 = (F)16 (A)16 = (1010)2
(0101)2 = (5)16 (6)16 = (0110)2

(011011110101) 2 = (6F5)16 (1A6)16 = (000110100110) 2

o 



a
  
   

Desimal sayıları biner sayıya çevirirken izlenecek yol bölme ve çarpma işlemidir. Virgülden
öncesi ve sonrası ayrı ayrı işleme tabi tutulur. Virgülden önceki kısım bölme işlemine tabi
tutulurken virgülden sonrası için çarpma işlemi yapılır.

(68,1875)10 desimal sayısını binary sayı sisteminde ifade edelim.

68 / 2 = 34 Kalan 0 8 / 2 = 4 Kalan 0
34 / 2 = 17 Kalan 0 4 / 2 = 2 Kalan 0
17 / 2 = 8 Kalan 1 2 / 2 = 1 Kalan 0

Buna göre tam sayının yanıtı = (1000100)2

0,1875 * 2 = ,3750
0,3750 * 2 = ,7500
0,7500 * 2 = ,5000
0,5000 * 2 = ,0000

Buna göre ondalık kısımda şu şekilde oluşmuş olur = (0011)2

Sonuç olarak = (1000100,0011) 2 bulunmuş olur.

^

 
      

(0,8)16 = (?)10 (0,48)16 = (?)10

= 8*16-1 = 4*16-1 + 8*16-2

= 8 * 1/16 = 4/16 + 8/256
= 0,5 = 0,28125
= (0,8)16 = (0,5)10 = (0,48)16 = (0,28125)10

B ı önemli sayı sistemler arası kod çevirmelerinin nasıl yapıldı ını gösterdikten sonra aşağıdaki
tabloda her bir sayının farklı sayı sistemlerindeki karşılığı gösterilmiştir. B tabloda teorik olarak
kodların birbirleri arasındaki çevrimlerini görebiliyoruz.


Dönüşüm Tablosu


·
G
http://users.senet.com.au/~dwsmith/boolean2.htm

http://elektronik13.blogcu.com