PHƯƠNG PHÁP TÌM CHỮ SỐ TẬN CÙNG CỦA MỘT SỐ TỰ NHIÊN

Ph¬ng ph¸p 1: Dïng cÊu t¹o sè:

* LÝ thuyÕt:
Xem sè tù nhiªn: A = nk víi n, k  N.
1. Muèn t×m ch÷ sè tËn cïng cña A chØ cÇn biÓu diÔn A díi d¹ng:
A = 10a + b = ab  b lµ ch÷ sè cuèi cïng cña A.
Ta viÕt:
A = nk = (10q + r)k = 10t + rk víi r  N; 0  r  9
Ch÷ sè cuèi cïng cña A chÝnh lµ ch÷ sè cuèi cïng cña sè rk
- NÕu A = 100a + bc = abc th× bc lµ hai ch÷ sè cuèi cïng cña A.
- NÕu A = 1000a + bcd = abcd th× bcd lµ ba ch÷ sè cuèi cïng cña A.
- NÕu A = 10m.am + am 1...a0 = am ...a1a0 th× am 1...a0 lµ m ch÷ sè cuèi cïng cña A.
2. VËn dông nhÞ thøc Newt¬n:
(a + b)n = cn0 .a + c1n .a n 1b +…. cnn 1.a.b n 1  cnn .b n
* Bµi tËp ¸p dông:
9
Bµi 1: T×m ch÷ sè cuèi cïng cña sè: A = 9 9
Gi¶i: Xem sè M = 9k; k  N
- NÕu k ch½n  k = 2m ta cã:
M = 92m = 81m = (80 + 1)m
=(10q + 1)m = 10 t + 1 (víi m, q, t  N)
VËy: M cã ch÷ sè cuèi cïng lµ 1 nÕu k ch½n.
- NÕu k lÎ  k = 2m + 1 ta cã:
M = 92m+1 = 92m.9 = (10t + 1).9
= 10q + 9 (víi m, t, q  N)
VËy: M cã ch÷ sè cuèi cïng lµ 9 nÕu k lÎ, ta cã 99 lµ mét sè lÎ.
9
Do ®ã: A = 9 9 cã ch÷ sè cuèi cïng lµ 9.
4
Bµi 2: T×m ch÷ sè cuèi cïng cña sè: B = 2 3
B = 2 3 = 2 81 = (25)16.2 = 3216.2
4
Gi¶i:
= (30 + 2)16. 2 = 10q + 217
= 10q + (25)3.22 = 10q + (10q + 2)3 . 22
= 10t + 25 = 10t + 2
VËy B cã ch÷ sè cuèi cïng lµ 2.
Bµi 3: T×m hai ch÷ sè cuèi cïng cña sè: C = 2999
Gi¶i: Ta cã : 210 + 1 = 1024 + 1 = 1025 : 25 suy ra 210 – 1 25
Ta l¹i cã 21000 – 1 = ( 220)50 – 1 220 – 1 suy ra 21000 - 1 25
1
Do ®ã 21000 ch÷ sè tËn cïng lµ 26 ; 51 ; 76 nhng 21000 4
suy ra 21000 tËn cïng lµ 76  2999 tËn cïng lµ 38 hoÆc 88 v× 2999 4
 2999 tËn cïng lµ 88 VËy C = 2999 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 88.
Bµi4: T×m hai ch÷ sè tËn cïng cña sè: D=3999
Gi¶i Ta cã: 92m tËn cïng lµ 1 ; 92m + 1 tËn cïng lµ 9
Ta h·y t×m sè d cña phÐp chia 95 + 1 cho 100
Ta cã : 95 + 1 = 10( 94 – 93 + 92 – 9 +1 )
Sè : 94 + 92 +1 tËn cïng lµ 3
93 + 9 tËn cïng lµ 8
suy ra ( 94 – 93 + 92 – 9 +1) tËn cïng lµ 5  94 – 93 + 92 – 9 +1 = 10q + 5
 95 + 1 =100q + 50  910 – 1 = ( 95 +1 )( 95 – 1 ) = 100t
Ta l¹i cã :31000 – 1 = 9500 – 1 = (910)50 – 1 suy ra 31000 – 1 100
 31000 tËn cïng lµ 01 . MÆt kh¸c 31000 3
Suy ra ch÷ sè hµng tr¨m cña 31000 ph¶i lµ 2 ( ®Ó 201 chia hÕt cho 3 )
 31000 ch÷ sè tËn cïng lµ 201
Do ®ã 3999 tËn cïng lµ 67.
9
Bµi 5 : T×m hai ch÷ sè tËn cïng cña sè A = 99
9 9
Gi¶i A = 99 = ( 10 – 1)9 cã d¹ng: ( 10 – 1)n víi n = 99 ta l¹i cã
A = C 0n . 10n - C 1n .10n-1 + ...+ C nn 1 .10 - C nn
Suy ra A cã hai ch÷ sè cuèi cïng
Víi a = C nn 1 .10 - C nn = 10n – 1 Sè n = 99 tËn cïng lµ 9
Suy ra 10n tËn cïng lµ 90  a = 10n – 1 tËn cïng lµ 89
9
VËy sè A = 99 cã hai ch÷ sè cuèi cïng lµ 89.
99
Bµi 6: T×m hai ch÷ sè tËn cïng cña sè: B = 99
99 9
Gi¶i B = 99 = (10-1) víi m = 99
= cm0 .10m  c1m .10m 1  ...  cmm 1.10  cmm
 B cã hai ch÷ sè cuèi cïng víi sè:
B = cmm 1.10  cnm  10m  1
9
Sè m = 99 tËn cïng lµ 9
Suy ra: Sè b tËn cïng lµ 89.
99
VËy: Sè B = 99 cã 2 ch÷ sè tËn cïng lµ 89.
Ph¬ng ph¸p 2: NhËn xÐt vÒ lòy thõa.
* Lý thuyÕt: NhËn xÐt vÒ lòy thõa.
- an lµ mét lòy thõa
C¸c trêng hîp ®Æc biÖt:

2
 1. C¸c sè cã d¹ng:
+ ( a 0 )n tËn cïng b»ng 0.
+ (a1 )n; ( a5 )n; ( a 6 )n tËn cïng lÇn lît lµ 1; 5; 6.
+ ( a3 )4 ; ( b7 )n; ( b9 )n tËn cïng b»ng 1.
+ ( a 2 )4; ( a 4 )4; ( a8 )4 tËn cïng b»ng 6.
2. C¸c sè 320, 815, 74, 512, 992 tËn cïng 01
264, 65, 184, 242, 684, 742 cã 2 ch÷ sè tËn cïng lµ 76.
125n, 25n, 52 tËn cïng lµ 25.
3. C¸c sè cã d¹ng:
( a 01 )n; ( a 25 )n, ( a 76 )n cã 2 ch÷ sè tËn cïng lÇn lît lµ: 01, 25, 76.
* Bµi tËp vËn dông:
Bµi 1: T×m ch÷ sè cuèi cïng cña sè: A = 9 9
9

Gi¶i Ta cã: 92m tËn cïng lµ 1

92m+1 tËn cïng lµ 9
Suy ra: 99 tËn cïng lµ 9, (9 lµ sè lÎ.)
VËy A = 9 9 tËn cïng lµ 9.
9

Bµi 2: T×m ch÷ sè tËn cïng cña: C = 62002, D = 22001.

Gi¶i: Ta cã: 61 tËn cïng lµ 6
62 tËn cïng lµ 6 63 tËn cïng lµ 6
VËy 6n tËn cïng lµ 6 suy ra 62002 tËn cïng lµ 6
Ta cã 24 = 16 tËn cïng lµ 6
Suy ra 22002 = (24)500.22 = ( a 6 ).4 = k4 víi a,k  N  22002 tËn cïng lµ 4
Bµi 3: T×m ch÷ sè cuèi cïng cña sè: M = 71999; G = 18177
Gi¶i
*Ta cã 74 = 2401 tËn cïng lµ 1
M = 71999 = (74) = ( n1 ).343
= c3  tËn cïng lµ 3
VËy M = 71999 tËn cïng lµ 3
*Ta cã 184= n6 tËn cïng lµ 6
Suy ra: G = 18177 = (184)44 . 181 = t 6 .18 = k8

VËy G = 18177 tËn cïng lµ 8.

Bµi 4: T×m hai ch÷ sè tËn cïng cña sè: C = 2999, D = 3999
Gi¶i:
* Ta cã: 220 cã 2 ch÷ sè tËn cïng lµ 76.
Suy ra: C = 2999 = (220)49 .219 = ( y 76 ). n88 = q88 (víi y,n,q  N)
VËy C = 2999 cã 2 ch÷ sè tËn cïng lµ 88
* Ta cã: 3D = 31000 = (320)50 = ( k 01 )50 = z 01 .

3
Nªn 3D tËn cïng lµ 01 , mµ 3.3999 3  Ch÷ sè hµng tr¨m cña 31000 lµ 2
 31000 tËn cïng lµ 201
VËy 3999 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 67
Bµi 5 : T×m hai ch÷ sè tËn cïng cña sè
a, M = 78966 b, N = 247561 c, 
Gi¶i
a, Ta cã 74 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 01
Suy ra M = 78966 = (74)2241.72 = ( a 01 )2241.49 = c 01 .49 = n 49

(víi a,c,n  N)
Suy ra M = 78966 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 49
b,Ta cã 242 tËn cïng lµ 76
Suy ra N = 247561 = (242)3765.24 = ( m76 )3765.24 = k 76 .24 = n 24

(víi m,k,n  N)
VËy N = 247561 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 24.
c, ta cã 815 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 01
Nªn Q = 816251 = (815)1250.81 = ( k 01 )1250.81 = t 01 .81 = m81

(víi k, t, m N )
VËy Q = 816251 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 81.
Bµi 6: T×m hai ch÷ sè tËn cïng cña sè
a, Z = 26854 b, C = 68194
Gi¶i
a, Ta cã 264 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 76
 Z = 26854 = (264)213.262 = ( n76 )213.676 = k 76 .676 = c 76

( Víi n, k, c N )
854
VËy Z = 26 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 76
b, Ta cã 684 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 76
Suy ra C = 68194 = (684)48.682 = ( n76 )48.4624 = k 76 .4624 = t 24

( Víi n, k, t N )
VËy C = 68194 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 24.
Bµi 7: T×m ba ch÷ sè tËn cïng cña sè T = 5946
Gi¶i Ta cã 53 cã ba ch÷ sè tËn cïng lµ 125
Suy ra T = 5946 = (53)315 . 5 = ( n125 )315.5 = m125 .5 = t 625

( Víi n, m, t N )
VËy T = 5946 cã ba ch÷ sè tËn cïng lµ 125.
Bµi 8: T×m 4 ch÷ sè tËn cïng cña sè: P = 51994
Gi¶i Ta cã: 54 = 0625 tËn cïng lµ 0625
55 tËn cïng lµ 3125 56 tËn cïng lµ 5625

4
 57 tËn cïng 8125 58 tËn cïng lµ 0625
59 tËn cïng lµ 3125
510 tËn cïng lµ 5625 511 tËn cïng lµ 8125
512 tËn cïng lµ 0625 ………………
Chu kú lÆp lµ 4
Suy ra: 54m tËn cïng lµ 0625 54m+1 tËn cïng lµ 3125
54m+2 tËn cïng lµ 5625 54m+3 tËn cïng lµ 8125
Mµ 1994 cã d¹ng 4m+2. Do ®ã M = 51994 cã 4 ch÷ sè tËn cïng lµ 5625.

Ph¬ng ph¸p 3: Dïng ®ång d

* Lý thuyÕt:
1. §Þnh nghÜa: Cho sè nguyªn m>0, hai sè nguyªn a vµ b chia cho m cã cïng sè d ta
nãi a ®ång d víi 6 theo m« ®un m vµ viÕt a  b (mod m).
2. §Þnh lý: Ba mÖnh ®Ò sau t¬ng ®¬ng víi nhau:
a. a ®ång d víi b theo m« ®un m
b. a – b chia hÕt cho m
c. cã mét sè nguyªn t sao cho a = b+m.t
3. TÝnh chÊt:
1. a  a (mod m)
2. a  b (mod m); b  c (mod m) Suy ra: a  c (mod m)
3.  a  b (mod m )
c  d (mod m ) suy ra:
a   b  d (, mod m )
ac  bd (mod m )

HÖ qu¶: a+c  b (mod m)  a  b  c (mod m)

a  b (mod m)  a m  b n (mod m)
a b
4. NÕu a  b (mod m); k  ¦C (a,b), (k,m) = 1 th× k
 (mod m)
k
5.  a  b (mod m )
k Z , k  0 suy ra ka  kb (mod m).
a b m
6. d  ¦C (a,b,m) th×: a  b (mod m) suy ra 
d d
(mod
d
)

7. NÕu a  b (mod m1) vµ a  b (mod m ) suy ra a  b (mod m)

2

m = BCNN (m1, m2)

HÖ qu¶: (m1, m2, …, mn) =1 vµ ng tè tõng ®«i
Suy ra: a  b (mod m1), a  b (mod m ) …… a  b (mod m )
2 n

a  b (mod m . m
1 2 …. Mn).
* Bµi tËp vËn dông.
1. Bµi 1: T×m ch÷ sè tËn cïng cña 6195 vµ 21000
Gi¶i:
T×m ch÷ sè tËn cïng cña mét sè tù nhiªn N cã nghÜa lµ ph¶i t×m sè d trong phÐp chia
sè N cho 10, tøc lµ t×m sè tù nhiªn nhá h¬n 10 ®ång d víi N theo mod 10

5
* Ta cã: 62 = 36  6 mod 10 suy ra 6  6 mod 10
n

Víi N lµ sè tù nhiªn kh¸c o

Suy ra: 6195+  6 (mod 10) VËy ch÷ sè tËn cïng cña 6 195
lµ 6.
* Ta cã: 21000 = 24 . 250 = (2n)250
V× 2n  16  6 (mod 10)
Suy ra: (2n)250  16  6  6 (mod 10)
250 250

Do ®ã: 21000  6  6 (mod 10)

250

NghÜa lµ ch÷ sè tËn cïng cña 21000 lµ 6.

VËy ta vËn dông ®ång d vµo t×m ch÷ sè tËn cïng cã nghÜa lµ t×m ch÷ sè tËn cïng cña sè N
víi:
Mét ch÷ sè tËn cïng lµ N  a (mod 10) suy ra tËn cïng lµ a < 10
Hai ch÷ sè tËn cïng lµ N  b (mod 100) suy ra tËn cïng lµ b:b <100
Ba ch÷ sè tËn cïng lµ N  c (mod 1000) suy ra tËn cïng lµ c:c <1000
…………………..
m ch÷ sè tËn cïng lµ N  K (mod 10…0) suy ra tËn cïng lµ K:K <10…0
Bµi 2: T×m hai ch÷ sè tËn cïng cña
a. D = 2999 b. G = 3999
Gi¶i:
a. Ta cã: 2999 = 21000 : 2
Ta cã: 220 = 1048576  1 (mod 25)
Suy ra: (220)50 1 50
(mod 25) 21000  1 (mod 25) 21000 chia cho 25 d 1
21000 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 1; 26; 51; 76 nhng 21000 4 suy ra hai ch÷ sè tËn
cïng cña nã lµ 88.
b. Ta cã: 34  19 (mod 100) suy ra 3  19  6 (mod 100)
8 2

310  61.9  49 (mod 100) suy ra 3  49  1 (mod 100)

100 2

Suy ra: 31000  01 (mod 100)

NghÜa lµ hai ch÷ sè tËn cïng cña 31000 lµ 01
Sè 31000 3 nªn ch÷ sè hµng tr¨m cña nã khi chia cho 3 ph¶i d 2 (chia tiÕp th× sè 201 : 3 nÕu
sè d lµ 0,1 th× 001; 101 kh«ng chia hÕt cho 3)
VËy 3999 = 31000 3 cã hai ch÷ sè tËn cïng lµ 76.
9
Bµi 3: T×m hai ch÷ sè tËn cïng cña sè: D = 99
 1 (mod 10) suy ra 9  (9 )  1 (mod 10)
Gi¶i Ta cã: 92 = 81 8 2 n

Suy ra 9  1.9  9 (mod 10) suy ra 9  10k + 9 (k  N )

9 9

9 = 6561  61 (mod 100)

4

9  61  21 (mod 100)
8 2

9  2k81  01 (mod 100)

100

9  1 (mod 100)
10k

99
Suy ra: 9 = 9 = (9 ) .9  1. 9 (mod 100)
10k+9 10 k 9 9

6
Ta l¹i cã: 93 = 729  29 (mod 100)
99 = 293  89 (mod 100)
9
VËy 99 cã hai ch÷ sè cuèi cïng lµ 89
Bµi 4: T×m ch÷ sè tËn cïng cña sè 19911997; 19971996
Gi¶i
a. Ta cã: 1991  1 (mod 10) suy ra 1991 1997
 1 (mod 10)
1997
VËy 1991 cã ch÷ sè tËn cïng lµ 1
b. Ta cã: 1997  7 (mod 10) suy ra 1997  49  9 (mod 10)
2

suy ra 19974  1 (mod 10) suy ra (1997 )  1 (mod 10)

4 409

suy ra 19971996  1 (mod 10)

VËy 19971996 cã ch÷ sè tËn cïng lµ 1
Bµi 5: T×m ba ch÷ sè tËn cïng cña 213
Gi¶i: Ta cã 210 = 1024; 210 = 24 (mod 1000)
Cã 23  8 (mod 1000); 2  192 (mod 100)
13

VËy ba ch÷ sè cuèi cïng cña 213 lµ 192.

D. C¸c bµi to¸n cã liªn quan.
Cã thÓ dïng bµi to¸n t×m ch÷ sè tËn cïng ®Ó chøng minh chia hÕt, nhËn xÐt sè cã
ph¶i lµ sè chÝnh ph¬ng hay kh«ng, t×m sè d trong phÐp chia.
Bµi 1: Chøng minh r»ng tån tµi n  N / 3n tËn cïng 000001
Gi¶i Ta chøng minh tån t¹i n  N ®Ó 3n – 1 106
6
XÐt d·y gåm 1000000 sè h¹ng 3; 32; 33; …; 310 (*)
Chia c¸c sè h¹ng cña d·y (*) cho 106 sè d c¸c phÐp chia lµ 1; 2; 3; …; 99999 cã 1000000 phÐp
chia nªn Ýt nhÊt cã 2 sè cïng sè d cho 106
Gäi 2 sè ®ã lµ 3i vµ 3j víi i, j  N, 1  i < j  106
suy ra: 3j – 3i 106
3i(3j-i – 1) 106 mµ (3i,10) =1
(3i: 106) = 1  3j-i – 1 106
VËy tån t¹i n  N cho 3n tËn cïng b»ng 000001.
Bµi 2: Chøng minh r»ng n5 vµ n cã ch÷ sè tËn cïng gièng nhau
Gi¶i
§Ó chøng minh n5 vµ n cã cïng ch÷ sè tËn cïng lµ ®i chøng minh n5 – n 10
Ta cã: A = n5 – n = n(n4-1) = n(n2 -1).(n2+1)
= (n-1).n(n+1).(n2+1)
Ta cã 10 =2.5 vµ (2.5)=1
(n-1), n, n+1 lµ c¸c sè tù nhiªn liªn tiÕp
Suy ra A 2
Chøng minh A 5 nÕu n 5 th× A 5
NÕu n 5 d 1 suy ra n-1 5  A 5

7
 n: 5 d 2 suy ra n2+1 = (5k+2)2+1 = (5k)2+20k+4+1 5  A 5
n: 5 d 3 suy ra n2 +1 =(5k+3)2+1 = (5k)2+30k+9+1 5  A 5
n: 5 d 4 suy ra n+1 5  A 5
VËy A 2 vµ  A 10
VËy n5 vµ n cã cïng ch÷ sè tËn cïng.
Bµi 3: Chøng minh r»ng 19911997-19971996 10
Gi¶i
Lµ chøng minh 2 sè cã cïng ch÷ sè tËn cïng: Theo bµi 4 ph¬ng ph¸p 3 ta cã 19911997 vµ
19971996 cso cïng ch÷ sè tËn cïng lµ 1
Suy ra 19911997-19971996 : 10
Bµi 4: TÝch 1125! tËn cïng lµ bao nhiªu ch÷ sè 0
Gi¶i
Ta thÊy 2.5 =10 tËn cïng lµ 1 ch÷ sè 0
Suy ra cã 1 thõa sè 5 tËn cïng lµ 1 sè 0
1125  5
Víi 51 suy ra 1  1125 cã +1 = 225 (ch÷ sè 5)
5
1125  25
Víi 52 suy ra +1 =45 (sè)
25
1125  125
Víi 53 suy ra +1=9 (sè)
125
Víi 54 cã 625 cã 1 (sè)
VËy cã 225+45+9+1=280 sè
VËy tËn cïng cã 280 ch÷ sè 0