ZLATNO DOBA ŠPANIJE

U španskom pozorištu, postoji neka neviđena sila, poput antičke sudbine.. Neka sila koja proždire
muškarce i žene, koja sve savija i kojoj se sve žrtvuje, a to je Čast. Duša koja se izražava u španskoj
drami ostaje večna trima idealima, naslijeđenim od srednjeg vijeka, Bogu-kralju-dami. Špansko
pozorište ne poznaje i odbacuje Aristotelova jedinstva; Dramu (komediju) dijeli u 3 dana( svaki dan
po edan čin), koji se mogu vremenski udaljavati jedan od drugog, a unutar svakog se po volji mijenja
mjesto radnje.

Lope de Riveda /1510-1565/

Lope de Vega, ga naziva utemeljiteljem španske komedije. Rueda je prije nego što je postao
književnik, bio putujući glumac. Njegove se komedije često oslanjaju na italijanske izvore, pa njegov
izvorni žanr koji je imao velikog uspjeha bili su kratki sa čudnim i nevjerovatnim
zapletom i vrlo živahni. O njemu Servantes govori, kako mu čitav scenski prtljag može stati u jednu
kuću.

Osimim u Madridu gdje su postojala dva pozorišta, putujuće družine, glumile su u dvorištima
prilagođenim za glumište, s poluotvorenim hodnicima koji su služili kao galerije ili po trgovima.

(Avgustin de Rajs, govori „Ugodno putovanje“ govori o dogodovštinama dviju putujućih glumaca.

Publika je bila mješovita; sveštenici i umne osobe te druge osobe , koje predstavi prisustvuje
galameći bacajući trulo voće i kamenje.

Tu počinje vječna bitka, između onih koji vidjevši kako je ponižena nacionalna scena apeluju
na................. i onih koji koji se uporno nadaju da će ..........................

Veliki protivnik, prostačkog, pučkog pozorišta bio je najveći španski pisac, autor „Don Kihota“,
Servantes /Miguel de Servantez Saveda), koji je spašavajući pozorišta vidio samo edan izlaz;

SLIJEDITI PRIMJERE KULTURNOG I SJAJNOG ŠPANSKOG POZORIŠTA.

Vrativši se upoznavanju klasika, Servantes je donio na svijet 30-tak dramskih djela, 30-tak duhovnih i
svjetovnih komedija i tragedija. Za njega važi pravilo da su mu od svih dramskih djela, nabolja ona
koja je napisao na brzinu i bez ozbiljnog cilja. To su kratki šaljivi komadi, koji su se prikazivali između
dva čina širih pozorišnih komada i po pravilu su se završavali muzikom i glasom.

(Sudija za razvode, Izbor sudija Daganza, Slika čuda, Pećina salamanke, Ljubomorni starac, Budna
straža.)

Lope de Vega dramatičar, španskog naroda.

1000 pozorišnih komada, sačuvanih oko 600. Prvu komediju napisao sa samo 12 godina. Najbitnije
mu je bilo da zadovolji publiku, za to mu je dovoljno bilo imati četiri klupe i dva glumca i zanos.Želio
je podilaziti ukusu gledalaca. Izmišljajući slučajeve i zapličući događaje, vješto stvarajući slike ,
obmana, uplićući što je više moguće, muziku i glas, pjesnik je davao ako ne duboku onda raznoliku i
zabavnu sliku, svoje Španije, sjajne i grozne (opijene svojim životom i , i mučene mišlju na smrt) prije
svega podvrgnute zakonu časti. Zbivanja u svojoj drami najradije smješta u Španiji, jer se smatra
zemljom plemenite istorije i sjajne legende.

Djela; PUT DUŠE, JAKOVLJEVI NAPORI, NAJBOLJI JE SUDIJA KRALJ, DOSETLJIVA DEVOJKA, BUDALASTA
DAMA, VRTLAREV PAS, KAPULETI I MONTEGI, SEVILJSKA ZVEZDA.....

CALDERON DELA BARKA 1600-1681- Madrid

Je sa 13 godina napisao NEBESKA KOLA“, studirao na sveučilištu na Salamanki, s 23 postao vojnik.

Bio je u Milanu, gdje je upoznao italijansku književnost i u Flandrii 1636 Filip IV ga je imenovao za
upravitelja kraljevskih svečanosti i priredbi, a za to vrijeme se sprijateljio sa kraljem.

Napisao 520 djela za pozorište, sačuvalo se 120 komedija 80..... (nešto kao jednočinke)

Zbog želje za dubinom, zbog žudnje da dosegne univerzalno značenje teži prema šematizmu i
apstrahovanju. Njegov dijalog je manje živahan, a bogatiji u mislima. Njegovi likovi su stilizovaniji-
među omiljenima su:

UDVARAČ- (koji često dolazi iz Italije i flandrije), vatren je, srčan, ljubazan odličan mačevalac

DAMA- ponosna, zanosna, stidljiva i kada treba duhovita

STARAC- plemenit, širokorudan, kavaljer, pouzdan, odan , častan.

Smiješan sluga, služavka, prijatelji kraljevi- nisu toliko ljudi, koliko personifikacija neke vrste
božanstva što dolazi u pravi čas. (podseća na deus ex mahina)
VILJAM ŠEKSPIR-

1587 – Letopisi ili hronike Holinšenda ( Holinšendove epizode o engleskim kraljevima) istoriske
tragedije

Prije Šekspira postojali su univerzitetski umovi (preteče Šekspira), obrazovani na Oksfordu ili većim
školama.

Džorđ Pil, Robert Grim, Tomas Lođ, Kristofer Marlou,

Grinov- „BESNI Orlando“

Tomas Kid nije završio univerzitet, ali je bio velikog obrazovanja. Njegovo stvaralaštvo i djela se
smatraju prvim piscem Hamleta ( Pra Hamlet- Ur Hamlet), poslužila su kao inspiracija šekspiru ili kao
osnova.
II djelo je „ŠPANSKA TRAGEDIJA“

Kristofer Marlou- sa „ TOMERLAND VELIKI“ osvaja publiku

JEVREJIN SA MALTE- 1589 je drugo veliko djelo

Radnja se dešava na Malti. Prikazuje se

1. Pohlepa u ljudskom društvu

2. Prevara među ljudima ( inspiracija za šekspirovog „MLETAČKOG TRGOVCA“)

„DR: FAUSTUS“ treća drama Kristofera Marloua.

U Šekspirovom plodnom radu, postoje dvije faze i to:

Prije hamleta i to je I faza, te ona poslije HamleTA, KAO ii FAZA KOJA JE PLODNIJA

Srednji vijek označava početak tragedije, dok

Renesansa razvija razmišljanja; novi sistem, politika i društvo, teorija književnosti, odnos realnosti)

Holinšendove hronike su osnov pisanja Šekspirovih drama, i oslikavanja kruga postavljanja i

smjenjivanja vladara.

1588 godine, englezi su sve jači i nadmoćniji. Javlja se sve jači talas nacionalizma. Nastupa
Elizabetanski period – istorija

- Nepovredivost monarha
- Pobune imperijalističkog vladara
 - Centralizacija vlasti.

Samim tim dolazi do značajnijeg napredka u dramaturgiji i kod Šekspira a vidljiv je u Ričardu III

Njegove tragedije, prikazuju sve ove elemente, opisane Velikim mehanizmom.

ROMEO I JULIJA

Šekspirov izvor je stilizovana priča , pjesnika i prevodioca ARTURA BRUKA „ Kratka priča o Romeu i
Đukijeti“.

Prenoseći Brukovu priču u dramu, Šekspir je sažeo zaplet tako da je period koji inače traje 9 mjeseci,
sveo na nekoliko dana i ima proširenja što se tiče nekoliko likova koji su u priči samo pomenuti. Kod
Šekspira su razvijeniji i čine glavni dio zapleta.

Bruk takođe ističe da Romeo i Đulijeta, zaslužuju svoju sudbinu i da priču o njima treba shvatiti kao
upozorenje mladima.

Kod Šekspira je smrt mladih ljubavnika tužna posljedica nesreće njihovih porodica i djelovanja sila,
koje su izvan njihove vlasti i odgovornosti.

Prvi dio tragedije, sve do Šekspirove i toboltove smrti, više je lirska komedija nego tragedija i u njoj
nema ničega što bi je odvajalo od „Sna letnje noći“ ili „Uzalud“.

Zaplet je jasno podijeljen na 5 činova. U prvoj je naglasak na opštoj temi – ljubavi.

U droj se prati razvoj ljubavi Romea i julije. U trećoj dolazi do ispunjenja ljubavi i velikog preokreta. U
Četvrtoj se izlaže prividna Julijina smrt. U petoj je prikazana stvarna smrt dvoje ljubavnika i izmirenje
zavađenih porodica nad njihovim tijelima.

U prikazivanju svojih likova Šekspir prvi put primjenjuje postupak razvijanja likova. Romeo i Julija nisu
statični, nego se ijenjaju pod pritiskom spoljnjih okolnosti i svojih preživljavanja.