Professional Documents
Culture Documents
Ótken Bír Şaklayga Sewdam, Manzúme-Iy Sewda
Ótken Bír Şaklayga Sewdam, Manzúme-Iy Sewda
Ótken bír
şaklayga sewdam
5
Sinan Abdulhakim, Kóstenğe'lí:
"Ótken bír şaklayga sewdam" kitabîn bírtaa bastîrîlmasîn
kayîrlayman. Bo sewda masalî hayatnî bír tatarîñ kóríşten
añlata, başka okîgan kitaplarîma heş uşamay. Hikáye baştan
hoşîma kettí, kitapnî kolîma alîr-almaz ayîrî bír dúniyaga
kírgendiy boldîm pítírmeden bîraka-almadîm. Fewkaláde bír
sewda olayî, kayet tuygulî bír hikáye! Bonday bír súygí
hikáyesí heş rastlamagan edím, herşiyden deñíşík bír olay.
Sayîn Taner Murat hakkîykatîn úyrenek alînağak bír
insandîr. Ózí men barabar bír ara şalîşma fîrsatî da tapkan
edím. Tílímíz úşún bo kadar şabalanganîna şúkúranlarîmnî ilan
etemen.
6
Ótken bír şaklayga sewdam
manzúme-iy sewda
7
Ótken bír şaklayga sewdam
9
Ótken bír şaklayga sewdam
Ay-way
bír şaklay
o da ótken terakay
ne yaptîm men
degenşík
Bír şaklay kabîp ğuttum
n-íşledím men
degenşík
sak bolgaydîm
degenşík
endí ka-termen
degenşík
tomalanîp şo şaklay
bír ğutum ewel sarîmay
man maylangan bogazîmnî
kullanîp taydîraktay
tayîp kettí
karînîma.
10
Ótken bír şaklayga sewdam
Kórdíñ mí kaday?
Yaramaz şaklay
Wahşiy kagay
Moynîm baylay
Ózí ótken kuşka uşay.
N-íşliyím endí?
Bír şaklay
Bír
Ka-ttí ettí
şaklay kabîp
íşliyğegín íşledí
maksatîna ğettí
kíríp íşíme yerleştí.
kabîp ğuttum
Ka-ttí yaptî
ózín attî
íşíme battî
yerín taptî
ğuttum
raátím sattî.
11
Ótken bír şaklayga sewdam
Endí men
ne kadar
beş para bermiyím
íşíme karay-beriyím
yakîşmaz mením yaşîmda
Bír şaklay kabîp ğuttum
bír erkekke
desem de
bolmay.
Ağîmasîz şaklay
sáde íşíme
kírgení men
nokta koymay.
Merhametsíz kagay
sáde karînîma
konganî man
toymay.
12
Ótken bír şaklayga sewdam
Burgulap ğúregímní
bír teşík aşa
bír teşík aşa.
Yaslanîp góñílíme
raát yuwalana
raát yuwalana.
13
Ótken bír şaklayga sewdam
Şokîy-şokîy parşalay
Ğúregím men egleníp
Ístegeníndiy oynay
Kózín ğumup yuklasa
Kanat astînda saklay
Ğawun ğawsa íşíne
Yerleşe de yuwalay.
14
Ótken bír şaklayga sewdam
15
Ótken bír şaklayga sewdam
Onîñ ğîyîmînda
Meleagrina margaritifera tabîlîr
dúrdane karzagî.
Heliotis iris'te tabîlîr
başka aytuwlî karzak, deñíz
kulagî.
Ve túrlí-túrlí başka
kól, ğîlga bír de deñíz
karzaklarî man
taşkulaklarî.
16
Ótken bír şaklayga sewdam
Ótken şaklay
karzaklarnî bek añlay
onlar man ótíp añlaşa
kullanîp aralarînda
ayîrî bír tíl
sîr bír tíl
ótíşe-ótíşe añlatalar
Şaklay karzak toplay
sayraşa-sayraşa bír-bírlerín
añlap kableteler.
17
Ótken bír şaklayga sewdam
18
Ótken bír şaklayga sewdam
Şaklayîñ yîkpalsîzlîgî
Bír yîkpalsîzdîr
bo ótken şaklay.
Kím men ómírínde
sayragan bolsa da
illa bír yerlerden
şîgîp bírşiyler Şaklayîñ yîkpalsîzlîgî
ya bazî sebepler
ílíşkísí yaman hálde
soñîşlangandîr.
Síptí sayraganda
Jim Morrison'nîñ sesín súyúp
onîñ artîndan sayrap ğúrgen.
The Doors man Jim
kaysî yerge barsa
o da onda edí
artîndan o da
heş kalmaz edí.
19
Ótken bír şaklayga sewdam
korkîlarîñ arasîna.
Alîşîp kalganda
o balaban korkîlarga
başlaganda korkmamaga
kutulağaksîñ
azatlîk korkîsîndan da.
Mína, bodîr azatlîk!"
dep añlata edí
Jim oga
onîñ ótíşínden hoşlanîp.
20
Ótken bír şaklayga sewdam
Bírgún
Paris'te ekende
ótíp pítírgen soñ
egleníp bír kenarda
sokaklarîñ barînda
ğalbarîp Jim şaklayga Şaklayîñ yîkpalsîzlîgî
"Maga da
wakît-wakît
zaman-zaman
bírew men paylaşmayğak
bírkaş dakka kerektír"
dep aşîp kapîsîn
abdestkanaga kírgen.
Terí pantolanlî
Kertenkele Tañrî
bírtaa aşîp kapînî
şîkmagan eken.
21
Ótken bír şaklayga sewdam
Şaklay soñra
Elvis Presley'níñ kîywaldawuna
ğúrek baylap ğúrgen
amma maalesef
taa da ogîrsîz
taa da yîkpalsîz şîkkan.
Hakkîykatîn Elvis oga
Şaklayîñ yîkpalsîzlîgî
bazda-bír
kiyípí yerínde bolsa
"There will be peace
in the valley"
dúrkúsún kîywaldar edí.
Amma torasî şo ke
şondan başka
Elvis oga
fazla zaman
ayîrmaz edí.
22
Ótken bír şaklayga sewdam
Elvis Presley
hewesín taa bek
şelpeklerden-tatlîlardan
almaga alîşîp kalgan edí.
Bonîñ úşún
zamanîñ kóbísín
şekerler úşún Şaklayîñ yîkpalsîzlîgî
tatlîlar úşún
ayîrar edí
zamanîñ kóbísín
onlarîñ arasînda
geşírer edí.
Şonday etíp
1977 senesíñ awustos ayînda
bír şelpegíñ ústúne
fazla şeker kaşîrganda
Kral Elvis te
taşlap ğañgîz şaklaynî
ketíp bírtaa kaytmadî.
23
Ótken bír şaklayga sewdam
úyretmege başladî.
O da
bonday dersler alganîna
bek kopayîr edí.
Bírí-bírísín kayet
sayar edíler.
Ayîrîlmadan sáde
koltîklaşîp óter edíler.
Biñ bereket
bar eken dúniyada adalet.
24
Ótken bír şaklayga sewdam
Amma kîzganşlîk
tuwul mî, saga?
Torasîn aytağak bolsak
John Lennon man
bolgan íşín-ílíşkísín
kópten pítírgen Şaklayîñ yîkpalsîzlîgî
Yoko Ono
"Men súyúp o kadar onî
men kolîñ tersí men
iteldím kaldîm"
dep ğîlanîp
Mark David Chapman atînda
bír şerefsízní ódep
1980-de
aralîk ayînda
John'nî kurşunlap
ótíşín kesken eken.
25
Ótken bír şaklayga sewdam
Bondan soñ
dargîn-dargîn
kaswetlí-kaswetlí
umutsuz-umutsuz
sîrtîn tayatmaga
yerí kalmagan şaklay
bír kaplîmbakaday
Şaklayîñ yîkpalsîzlîgî
tartîlîp óz kabîgîna
uzun bír súre
terk etkendiy dúniyanî
onday etíp yaşadî.
Kóríp sáde bazî úy íşlerín
kúnnúñ kóbísín
úyúñ íşínde
geşírer edí.
Bo turum kíríp hayatîna
Freddy Mercury
hayatî aydînlanmaga
başlaganşîk súrdí.
26
Ótken bír şaklayga sewdam
Freddy men de
herşiy baştan alîndî.
Şaklay Freddy'ge
Freddy demez edí
Faruk der edí.
Turmadan
kalk Faruk'nî Şaklayîñ yîkpalsîzlîgî
yersíz yamanlaganîn aytîp
şaklay Faruk'ka
toz kondîrmaz edí.
Bírgún oga
sayrap Faruk
"I want to be free"
şîgîp kastanege bargan.
Bírtaa kastaneden kaytmagan.
Şaklay taa da ğañgîz-ğañgîz
koşaksîz bír kuş kalgan.
Yîkpalsîz bír hayat
yîkpalsîz bír şaklay.
27
Ótken bír şaklayga sewdam
28
Ótken bír şaklayga sewdam
Şaklayîñ tumşugî
Şaklayîñ kalîn we kuwatlî
bír tumşugî bardîr.
Onî sáde mením íşímní-bawurumnî
parşalamaga kullansa da
o tumşugundan
heşbírzaman ayîrîlmaz.
Şaklay tumşugî man ğatar
tumşugî man turar.
Bírgún
mením íşím
Şaklayîñ tumşugî
yok ta tumşugun
kaydan tapkanîn
úyreneğek boldîm.
Ewelkí bír hayattan
kalgan eken
Amazon múrenínde
kîzîl turna
bolîp ğúrgen kúnlerínden.
Men oga inandîm…
29
Ótken bír şaklayga sewdam
"Aaa, añladîm.
Men de bírwakîtlar
Akyarda wurulgan edím"
dep sîramda
ğewabîn da berdím.
O maga inandî…
Şo man
tumşuk meselesí
o yerde píttí
Şaklayîñ tumşugî
30
Ótken bír şaklayga sewdam
31
Ótken bír şaklayga sewdam
32
Ótken bír şaklayga sewdam
Búgún akşam
kíyíp blue-jeans-lerímízní
delí kíşílerdiy
Íşíp şarap
kade artîndan kade
dumanlatîrmîz sígara
íşe-íşe
aylandîrtîrmîz baş-kafa.
Úş aylîk kozîlarday
otlakka şîkkanda
oynarmîz bíz de sekíre-sekíre
şo kíşkene
kîrşîmanîñ ortasînda.
33
Ótken bír şaklayga sewdam
Soñra
adam-akîllî terlegen soñ
batkanda kafalarîmîz
Şaklay blue-jeans kíygende
adam-akîllî dumanga
bírleştírírmíz ğúrek
takîldamalarîmîznî
beríp kulak-kulakka
basîp kókírek-kókírekke.
Búgún akşam
şaklayîmnî óbeğek bolaman
şo yabanğîlîk
dúniyanîñ ortasînda
şo eğnebiyler arasînda.
34
Ótken bír şaklayga sewdam
- Kollarîm arasîna
Kel şaklay, kel yaramaz
Wak sabiy bír óbúwden
Karlîgaş bírem kaşmaz.
35
Ótken bír şaklayga sewdam
36
Ótken bír şaklayga sewdam
Aytmadan geşmiyím
şaklayga kóre
ókşelí ayakkabî
hayatîñ eñ balaban
heweslerínden sayîlîr.
Ótken şaklay Şaklay oyîn miydanînda
"Ókşelí ayakkabî
kîskaayaklînîñ bağagîn
gúzelleştíríp ğúrúşúne
letafet katar"
dep aytar
onîñ fíkírí bodîr.
"Şaklay, saga da
aytkan edím mí?
Akşamga oyîn
miydanî ázír
şîgayîk şo miydanga."
37
Ótken bír şaklayga sewdam
38
Ótken bír şaklayga sewdam
"Ğañî ayakkabîlarîñ
ayagîn sîga mî?
Belletmemege şalîş
arabamda alîp keldím Şaklay oyîn miydanînda
saga pápíş."
"Ótken şaklayîm
kúlúmsúrep oynaganda
bek ğazibelísíñ."
39
Ótken bír şaklayga sewdam
- Ğabîştîñ túşúnğeme
Uşup ket, ğîrtuwğî kuş
Sende merhamet bolmaz
Tuygî awğusî baykuş.
40
Ótken bír şaklayga sewdam
Ya da
tîşarda ğawun
ğawmaga başlaganda.
Ya da
kagay kuşlarî
ğîyîk-ğîyîk bakîrîp
úyúmúzúñ ústúnden
uşup geşkende.
41
Ótken bír şaklayga sewdam
Ya da
ne bíliyím
tolînay keşelerínde.
Şaklay man óbíşmiytanmîz
Ya da
ğukağúrek dúrkúlerí
seslep otîrganda.
Ya da
sóndíríp şîraknî ğatağakta.
Ya da
saba yukudan turganda.
Ya da
aşap-toyîp
sîpîradan turayatîrganda.
42
Ótken bír şaklayga sewdam
Ya da
saba selamlaşîp
íşímízge ketiyatîrganda
Ya da
kaytîp íşímízden Şaklay man óbíşmiytanmîz
úyledensoñ selamlaşayatîrganda.
Ya da
bír kanun meğlisten şîkkanda.
Ya da
awurup şaklayîñ arkasî
men onîñ
awurgan arkasîn
uwup alganda.
43
Ótken bír şaklayga sewdam
Bíz
ótken şaklayîm man
bek óbíşmiytanmîz
bíz kayet siyrek óbíşemíz.
Şaklay man óbíşmiytanmîz
Akşam bolayatîr.
Deñíz dalgalana.
Zerlek dalgalar wuralar ke
maniyení koparağak.
Kún batayatîr.
Kók bulutlana.
Kaberlerde aytalar ke
bo keşe ğawunlar ğawağak.
Deñíz yagîndan
toplaşayatîrlar ğîykîldap kagaylar
bízím úyúmúz betíne.
Bo keşe tolînay da bolağak.
44
Ótken bír şaklayga sewdam
45
Ótken bír şaklayga sewdam
46
Ótken bír şaklayga sewdam
Şaklayîñ aşçîlîgî
Bazda-bír
ótken şaklay maga
akşam yemegímní
píşíríp ázírliy.
Şonday bír
añlaşmamîz da bar.
Akşamga
ne píşírse píşírsín
sáde mením aldîma
Şaklayîñ aşçîlîgî
sedeflí karzak
akelíp salmasîn.
Sedef
mením bírínğí
sewdamnî
akîlîma akelgení úşún.
47
Ótken bír şaklayga sewdam
Men, ne bolsa-bolsîn
ótken şaklaydan heşbírwakît
ne píşírgenín soramam.
Tabiy, bek aşîksam
sorarman, o sayîlmaz.
Mína, bolay-típ
bírgún yorgîn-argîn
íşímden kaytîp
úyge kelgende
kayet aşîkkanîma
Şaklayîñ aşçîlîgî
48
Ótken bír şaklayga sewdam
49
Ótken bír şaklayga sewdam
tawga baramîz.
O yerde
Şeramet tawunda
dere boyînda
bír konîlga ğayîp
pítín-gún otîrîp
raátlenemíz.
Barganşîk, ğolda
Kíríşlíkte
kóylí apakaylar
ğolîñ kenarînda
sîralap sepetlerín
ğemíş satîp turalar.
50
Ótken bír şaklayga sewdam
Erík kórse
ótken şaklay dargîn
kíşí bolîp ğîlamsîray
"Ğanîm erík ístedí"
dep. Men de
oga fazla
tíl tóktírmeden
Şaklay man tawga barsak
tartîp arabanî
bír kenarga, toktataman.
Bír sepetke
tîgîp kollarîmnî
bír awuş erík
şîgarîp karayman.
Eríkler píşken
kúneşte tîpkî kógerşín
ğúrekleríndiy ğîltîray.
Şo kógerşín ğúreklerínden
satîp alîp şaklayga
ikram etemen.
51
Ótken bír şaklayga sewdam
"Amma ğanîm
sen bonday yapa-bergende
turmadan bírşiyler
ístiy-bergende
mení yorîltasîñ"
dep aytmayman
taa da arabanî
tartîp bír ğagaga
taa da toktataman.
52
Ótken bír şaklayga sewdam
Bír sepetke
tîgîp kollarîmnî
şîgarîp bírkaş tane
balaban şeftalí, karayman. Şaklay man tawga barsak
Şeftalíler píşken
kúneşte tîpkî ataman
ğúrekleríndiy ğîltîray.
Şo ataman ğúreklerínden
satîp alîp şaklayga
ikram etemen.
53
Ótken bír şaklayga sewdam
Şaklayga
her ğemíşten
alîp ikram
etken soñ
Şaklay man tawga barsak
góñílín alaman.
Akşam úyge
barganda şaklayîñ
aşayatîrgan
şefatlísínden men de
bír tíşlem ístiymen.
O, kolîn
uzatîp şeftalí bergende
men yañgîşkanday etíp
şeftalíníñ yeríne
onîñ parmagîñ
uşun yawaşça
tíşlep óbemen.
54
Ótken bír şaklayga sewdam
55
Ótken bír şaklayga sewdam
Kolîmîzîñ artî
bírem tiyíşmiy.
Úylege, ústúne
sarîmay ğagîp
bír tílím ótmekní
bólíşíp paylaşîrmîz.
Salkîn-salkîn
ğemíş suwumuz da
tabîlîr buzdolabîmîzda.
Úyleawgansoñ
okîp men oga
sewda manzúmelerí
o maga kalîn-kalîn
órme órer.
56
Ótken bír şaklayga sewdam
Músúr akelemen
músúr patlatîp
eskí parşalarnî seslermíz:
57
Ótken bír şaklayga sewdam
Ya da
Cat Stevens
alîp atîn Yusuf Islam
Şaklay man haftasoñîlarîmîz
músúlmanlîkka geşkende
pop muzikasîndan ayîrîlganî
dogrî bolîp bolmaganîn
tartîşmaga başlaymîz.
Tartîşmalarîmîzîñ
eñ gúzel yagî
şodîr ke
sîra man kazanamîz.
Bazîlarî o mením
yakîştîrgan sebeplerímíñ
ústúnlúgún tanîy
bazîlarî da men onîñ
kóríşín taa dogrî
ekenín kabletemen.
58
Ótken bír şaklayga sewdam
59
Ótken bír şaklayga sewdam
Men oga
íşímní-bawurumnî parşalagan
kuwatlî bír tumşugî bolganî úşún
Ótken şaklayîñ asîl atî
Çúnkí bíz
heşbírzaman bír-bírímízden
asîl atîmîznî soramadîk.
Çúnkí bíz
heşbírzaman bír-bírímízden
asîl kím ekenímízní soramadîk.
60
Ótken bír şaklayga sewdam
O onîştan tuwgan
súygí bagîşlamaga
súygúnúñ ózegí
bolmak úşún tuwgan.
61
Ótken bír şaklayga sewdam
O onîştan tuwgan
bo dúniyanî
ózín gúzellígí men
ózín árúwlígí men
Ótken şaklayîñ asîl atî
O onîştan tuwgan.
62
Ótken bír şaklayga sewdam
- Insanulî kolîñnî
Ber uşayîk taşlîkka
Saray kurup merğandan
Yaşatayîk adem-ğayka.
63
Ótken bír şaklayga sewdam
Bír torbanîñ
ústúne otîrgan
karap sáátke
o maga
"Máálí keldí, elveda!"
dedí. Men oga
"Elveda ótken şaklay!"
dedím. Şo man
ğollarîmîz ayîrîldî.
64
Ótken bír şaklayga sewdam
Úyge kaytsam
túrlí-túrlí şiylerge
bolağak-bolmayğakka
tolî bír úy.
Hawa kaberlerínde
Kara Deñíz men Balkanlar
bír kar boranîñ astînda
kalağaklarîn aytalar.
Ğolşîlarîñ dîkkatîna
Elveda ótken şaklay
ayta-ayta turalar:
tayyare seferlerí
iptal bolağak
hawaalanlarî, limanlar
karağollar kapalağak eken.
Úynúñ íşínde
taa kóp
aylana-aylana tursam
elvedalîk manasîñ derenlígíne
buwulmaga başlayğakman.
65
Ótken bír şaklayga sewdam
Elvedalîk
koparîlmadan solgan gúl.
Elvedalîk
totîrîlmagan kade
boş kalgan şanak.
Elvedalîk
kulagînda bîzîldagan sessízlík.
Elvedalîk
keleğegíñ túkenmegen tasawurlarî.
Elveda ótken şaklay
Elvedalîk konîsînda
bílmeñíz kerekken herşiy bodîr.
Mením
bír ótken şaklayga
yaşagan sewdama
búgún nokta.
Nokta we tamam.
Yarîndan dewam.
66
Ótken bír şaklayga sewdam
67
Lugat – Glosar – Glossary
69
nokta punct point
nurbat filet thread
ózek nucleu kernel
rugan lac, vernis lacquer
sabiy inocent innocent
şaklay pescăruş seagull
sarîmay unt butter
sayramak a ciripi, a cânta to chirp, to sing
sebat insistenţă insistence, tenacity
şelpek prăjitură cake
suklanmak a invidia to envy
taşkulak melc snail
tawuz păun peacock
taydîrak tobogan slide
tayyare avion airplane
tolînay lună plină full moon
tomalanmak a se ghemui to huddle
túkenmek a se consuma to consume
tumşuk cioc, plisc beak
turna cocor crane
zerlek sălbatic, feroce savage, ferocious
70
Ótken bír şaklayga sewdam
Íşíndekíler
5 Okîganlarîñ fikirlerí
9 Bír şaklay kabîp ğuttum
15 Şaklay karzak toplay
19 Şaklayîñ yîkpalsîzlîgî
29 Şaklayîñ tumşugî
32 Şaklay blue-jeans kíygende
36 Şaklay oyîn miydanînda
41 Şaklay man óbíşmiytanmîz
47 Şaklayîñ aşçîlîgî
50 Şaklay man tawga barsak
56 Şaklay man haftasoñîlarîmîz
60 Ótken şaklayîñ asîl atî
64 Elveda ótken şaklay
69 Lugat-Glosar-Glossary
71