บทที่ 1

ความรูพื้นฐานทะ่วไปเกีย่ วกะบโลหั

 1.1 บทนําวะสดุวิศวกรรม
 1.2 ปรัเภทของวะสดุ
 1.3 ปรัวะติของวะสดุโลหั
 1.4 ธรรมชาติของวะสดุโลหั
 1.1 บทนําวะสดุวิศวกรรม
วะสดุเกี่ยวของกะบชีวติ ปรัจําวะนของคนเราอยูตลอดเวลา เชน เสื้อผา
เครื่องนุงหม, ภาชนั, ยานพาหนั, การสื่อสาร, สิ่งกอสราง ฯลฯ
ยกตะวอยางเชน
เสื้อผา Polymer
ตะวถะงรถยนต Metal
คอนกรีต Ceramics
ดะงนะ้นความเขาใจในธรรมชาติที่มาแลัทีไ่ ปของวะสดุจึงมีปรัโยชน
อยางมากตอวิศวกร
 1.2 ปรัเภทของวะสดุ
วะสดุสามารถจําแนกตามพะนธัทางเคมีแลัพฤติกรรมทะ่วไปออกเปน 3
ปรัเภทหละก ๆ ไดแก
โลหั Metals
เซรามิก Ceramics
พอลิเมอร Polymers
วะสดุบางปรัเภทเปนของผสมรัหวางวะสดุตางชนิดกะนเรียกวา
Composite Materials เชน คอนกรีตเสริมเหล็ก ทําใหคอนกรีต
ซึ่งปกติรบะ แรงดึงไดนอย สามารถทนแรงดึงไดสูงขึ้น
Metal

Ceramic

Polymer
 Polymers

Metals
Ceramics
ยางรถยนตเสริมใยเหล็ก คอนกรีตเสริมเหล็ก
Metals

Composite Materials
Polymers Ceramics

Fiber glass
 1.3 ปรัวะติของโลหั
 ในยุคแรกเริ่มวะสดุที่มนุษยมานํามาใชเปนวะสดุที่พบไดในธรรมชาติ เชน หิน, ไม,
ดินเหนียว, หนะงแลัขนสะตว เปนตน
 โลหัสวนใหญอยูในรูปของแร ดะงนะ้นโลหัในยุคเริ่มตนที่มีการใชงานจึงเปนโลหั
ที่พบไดในรูปของโลหัโดยธรรมชาติ เชน ทอง, เงิน, ตักะ่ว
 เมื่อมนุษยเริ่มมีพะฒนาการจึงเริ่มหะนมาใชวะสดุทดแทนซึ่งมีสมบะติที่ดีกวาวะสดุที่เกิดใน
ธรรมชาติ เชน บรอนซ, ทองเหลือง เปนตน
 เมื่อมนุษยมีความเขาใจในวะสดุศาสตรดีขึ้นจึงมีการคิดคนแลัสะงเคราัหวะสดุใหม ๆ
ที่สามารถทําหนาที่ไดดีขึ้น เชน แกว, คอนกรีต, เหล็กกลา, เสนใยสะงเคราัห
 1.3 ปรัวะติของโลหั
ในทางโบราณคดีนิยมตะ้งชื่อยุควะสดุที่ใช
 Stone age
 Bronze age
 Iron age
 Scientific age
 Stone Age
ยุคหิน มนุษยใชวะสดุจากธรรมชาติ
เชน หิน, ไม, เถาวะลย มาทํา
ยุทโธปกรณ ใชในการลาสะตวแลัรบ

โลหัที่ใชไดแก ทองคํา, เงิน, ตักะ่ว

ซึ่งพบในสภาพโลหัตามธรรมชาติ
Bronze Age
ยุคบรอนซ วะสดุที่ใชทํายุทโธปกรณ
ทําจากโลหัผสมทองแดง ซึ่งมี
น้ําหนะกมากแตมคี วามแข็งแรงกวา
ทอง เงิน ตักะ่ว
แหลงโบราณคดีที่เกาแกที่สดุ
(5000 BC) ที่พบการนําโลหั
ผสมทองแดงมาใชคือ แหลง
โบราณคดีบานเชียง จ.อุดรธานี
โครงสรางจุลภาคของ
บรอนซจากบานเชียง
Iron Age

ยุคเหล็ก มนุษยเริ่มหะนมาใชเหล็กซึ่งมี
น้ําหนะกเบากวาทองแดง ทะ้งยะงแข็งแรง
กวาทองแดงอีกดวย แตวาเหล็กขึ้นรูปได
ยากกวา รวมทะ้งมีความตานทานการกะด
กรอนต่ํา
ยุทโธปกรณจากยุคเหล็ก
 Scientific Age
ยุควิทยาศาสตร โลหัเริ่มมีหนาที่
หลากหลายขึ้น นอกเหนือไปจากความ
แข็งแรง เชน การนําไฟฟา

จุดเปลี่ยนที่สําคะญคือการปฏิวะติอุตสาหกรรม
ทําใหมีการพะฒนาความรูแลัการนําไปใช
งานของวะสดุโลหัอยางรวดเร็ว
Ford Model T
 ปจจะยในการเลือกใชวะสดุ
 สามารถทําหนาที่ไดดี เชน แข็งแรง, นําไฟฟา, เปนแมเหล็ก ฯลฯ
 น้ําหนะก เชน อลูมิเนียมเบากวาเหล็ก
 ความทนทาน เชน เหล็กกลาไรสนิมเกิดสนิมยากกวาเหล็ก
 ราคา เชน เหล็กราคาถูกกวาไททาเนียม
 ความสวยงาม เชน ทองคํามีสีสะนสวยงามกวาทองเหลือง
 ความยากงายในการขึน้ รูป เชน ทองแดงอะดขึน้ รูปไดงายกวาเหล็ก
 สามารถหาไดงาย เชน ไททาเนียมหาไดยากทําใหมีราคาแพง
 Appearance
Corrosion
Cost resistance

Material Selection

Availability Performance
Fabricability
 หน า กากโทรศะ พ ท มื อ ถื อ ทํ า จาก
Mg alloy มีน้ําหนะกเบาเปน
พิเศษ

หะวไมกอลฟทําจาก Ti alloy
มีน้ําหนะกเบาแลัแข็งแรง
กลองถายภาพ
โครงสราง ทําจากโลหั
(Mg alloy) แข็งแรง,
เบา, ไมเปราั

ผิว ทําจากพอลิเมอร
น้ําหนะกเบา เหนียว ขึ้นรูปงาย
จะบแลวใหความรูสึกสบายมือ

เลนส ทําจากเซรามิกส (แกว) มีความโปรงแสง

 1.4 ธรรมชาติของวะสดุโลหั
 วะสดุโลหัปกติแลวเกิดขึ้นจากสวนผสมรัหวางธาตุโลหั ซึ่งทําพะนธัโลหักะน
ซึ่งจัมี valence electron อยูรวมกะน

+ + + +
Cation core
+ + + +

+ + + +

Sea of valence electron

 1.4 ธรรมชาติของวะสดุโลหั(ตอ)
 สมบะตขิ องวะสดุโลหัหลายปรัการเปนผลมาจาก valence
electron เชนสามารถนําไฟฟาแลัความรอนไดดี
 สมบะติโดยทะ่วไปของโลหัคือ แข็งแลัเหนียวปานกลาง, นําไฟฟา,
นําความรอนไดด,ี ไมโปรงใส, เกิดสนิมได
ความแข็ง
Polymers Metals Ceramics
ความเหนียว
Ceramics Metals Polymers
จุดหลอมตะว
Polymers Metals Ceramics
การนําความรอน
Ceramics Polymers Metals
การนําไฟฟา
Ceramics Polymers Metals
โครงสรางผลึกของโลหั
หากมีกลองจุลทรรศนที่มีกําละงขยายมาก
ๆ ส อ งเข า ไปในโลหัจัพบว า
โครงสรางของโลหัมีความเปนรัเบียบ
โดยจัมี ละ ก ษณัซ้ํ า ๆ กะ น เมื่ อ
พิจารณาโครงสรางที่ซ้ํา ๆ กะนนะ้นแลว
เลื อ กหน วยปริ ม าตรที่ เ ป น ตะ ว แทนของ
โครงสร า งดะ ง กล า วออกมา หน ว ย
ปริมาตรนะ้นเรียกวา fUnit Cellh
สําหระบ Fe มีดานของ unit cell ยาว 0.287 nm
ดะงนะ้นรัยัทาง 1 cm จัเทากะบ unit cell ของ Fe
มาเรียงตอกะนจํานวน
−2
1×10 m
−9
= 3.48 ×10 7
Unit cells
0.287 ×10 m

หรือเทากะบสามสิบสี่ลานแปดแสน unit cells !!!

 โครงสรางผลึกของโลหัมี 3 แบบไดแก

Body Centered Cubic Face Centered Cubic Hexagonal Closed Pack

BCC FCC HCP
BCC
 Body Centered Cubic
(BCC)
 ปรักอบไปดวย
 1 atom บริเวณใจกลาง
unit cell
 1/8 atom ที่มุมทะ้งแปดของ
unit cell
ตะวอยางโลหัที่มีโครงสรางผลึกแบบ BCC
FCC
 Face Centered Cubic
(FCC)
ปรักอบดวย
 1/2 ของอัตอมจํานวน 6 ซีกที่
บริเวณหนาทะ้งหกของ unit cell
 1/8 ของอัตอมจํานวน 8 ซีกที่มุม
ทะ้งแปดของ unit cell
ตะวอยางโลหัที่มีโครงสรางผลึกแบบ FCC
HCP
ตะวอยางโลหัที่มีโครงสรางผลึกแบบ HCP
 BCC

FCC

HCP
รันาบที่มีอัตอมหนาแนนทีส่ ุดจัเปนรันาบทีใ่ หเกิดการ slip ไดงา ยที่สดุ
การ slip
a) closed pack direction b) non-closed pack direction
 FCC BCC HCP
8 planes 6 planes 2 planes
 โครงสรางผลึกที่มีจํานวนรันาบการ slip มากจัทําให
โลหัชนิดนะ้นสามารถขึ้นรูปไดงายแลัมีสมบะติเหนียว
 โครงสรางผลึกที่มีจํานวนรันาบการ slip นอยจัทําให
โลหัชนิดนะ้นสามารถขึ้นรูปไดยากแลัมีสมบะติเปราั
BCC 6
FCC 8
HCP 2
 โลหัที่มีโครงสรางผลึกแบบ FCC มีสมบะติคอนขางเหนียวแลั
ขึ้นรูปไดงาย เชน ทองแดง, เงิน, ทอง, อลูมิเนียม
 โลหัที่มีโครงสรางผลึกแบบ HCP มีสมบะติคอนขางเปราั
เชน แมกนีเซียม, สะงกัสี, ไททาเนียม
 โลหัที่มีโครงสรางผลึกแบบ BCC มีสมบะติปานกลางรัหวาง
FCC แลั HCP เชน เหล็ก, โครเมียม, โมลิบดินะม