Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών

http://lisari.blogspot.com 1o Λύκειο Ζακύνθου

Μάθημα 10ο – Ακρότατα σσνάρτησης

Εοώςηρη 1η «Οοιρμόπ ςξπικώμ και ξλικώμ ακοξςάςωμ»
α) Οοίρςε ρςξμ άνξμα ςχμ ποαγμαςικώμ αοιθμώμ μια πεοιξυή ςξσ x0
β) Έρςχ ρσμάοςηρη f με πεδίξ ξοιρμξύ Α και x 0  A ςόςε δώρςε ςξσπ ξοιρμξύπ
1. Ολικό μέγιρςξ και ελάυιρςξ ρςξ x0 και δώρςε ρυήμα υχοιρςά
2. Τξπικό μέγιρςξ και ελάυιρςξ ρςξ x 0 και δώρςε ρυήμα υχοιρςά
3. Τξπικά ακοόςαςα και θέρειπ ςξπικώμ ακοξςάςχμ
4. Ολικά ακοόςαςα ή πιξ απλά ακοόςαςα

Άρκηρη 1η
Σωρςό ή Λάθξπ; Δικαιξλξγήρςε ςημ απάμςηρή ραπ
α) Έμα ςξπικό μέγιρςξ είμαι πάμςα σφηλόςεοα από έμα ςξπικό ελάυιρςξ
β) Αμ η f παοξσριάζει μέγιρςξ ςόςε ασςό θα είμαι ςξ μεγαλύςεοξ από όλα ςα ςξπικά μέγιρςα ςηπ ρσμάοςηρηπ
γ) Αμ η f παοξσριάζει ελάυιρςξ ςόςε ασςό θα είμαι ςξ μικοόςεοξ από όλα ςα ςξπικά ελάυιρςα ςηπ ρσμάοςηρηπ
δ) Τξ μεγαλύςεοξ από ςα ςξπικά μέγιρςα μιαπ ρσμάοςηρηπ, είμαι πάμςα μέγιρςξ ςηπ ρσμάοςηρηπ
ε) Τξ μικοόςεοξ από ςα ςξπικά ελάυιρςα μιαπ ρσμάοςηρηπ, είμαι πάμςα ελάυιρςξ ςηπ ρσμάοςηρηπ
ρς) Κάθε ρσμευήπ ρσμάοςηρη ρε έμα αμξικςό διάρςημα (α, β) έυει μέγιρςξ και ελάυιρςξ (ςξπικό ή ξλικό)
ζ) Κάθε ρσμευήπ ρσμάοςηρη ρε έμα κλειρςό διάρςημα [α, β] έυει μέγιρςξ και ελάυιρςξ (ςξπικό ή ξλικό)
η) Αμ η f είμαι γμηρίχπ μξμόςξμη ρςξ αμξικςό διάρςημα (α, β) ςόςε δεμ έυει ακοόςαςα.
θ) Αμ η f είμαι γμηρίχπ μξμόςξμη ρςξ κλειρςό διάρςημα [α, β] ςόςε δεμ έυει ακοόςαςα.
ι) Κάθε ρσμάοςηρη έυει ςξπικά ακοόςαςα

Εοώςηρη 2η «Θεώοημα Fermat»

α) Διαςσπώρςε και απξδείνςε ςξ Θεώοημα Fermat
β) Δώρςε γεωμεςοική εομημεία ςξσ θεχοήμαςξπ. Ιρυύει ςξ αμςίρςοξτξ ςξσ θεχοήμαςξπ; Δικαιξλξγήρςε ςημ
απάμςηρή ραπ.
γ) Αμ ςξ x0 είμαι ερχςεοικό ρημείξ ςξσ πεδίξσ ξοιρμξύ και f   x 0   0 ςόςε η f παοξσριάζει ακοόςαςξ ρςξ x0 ;
Δικαιξλξγήρςε ςημ απάμςηρή ραπ.
γ) Αμ έυξσμε δεδξμέμξ αμιρόςηςα και θέλξσμε μα απξδείνξσμε ή μα τςάρξσμε ρε ιρόςηςα πξιξ θεώοημα
εταομόζξσμε; Αματέοεςε ςα βήμαςα πξσ ακξλξσθξύμε

Καςηγξοία 1: Συέρειπ πξσ δεμ έυξσμ ακοόςαςα»

Άρκηρη 1η
Δίμεςαι η ρσμάοςηρη f :  ςέςξια ώρςε 2f
3
 x   6f  x   2x3  x  1 για κάθε x . Να απξδείνεςε όςι η
f δεμ έυει ακοόςαςα με δύξ ςοόπξσπ, α) Με μξμξςξμία και β) Με ςξ Θεώοημα Fermat

Άρκηρη 2η


ςέςξια ώρςε 2f   x   f  x   f   x  
2012
Δίμεςαι η ρσμάοςηρη f :   2x 3  x  1 για κάθε x  . Να
απξδείνεςε όςι η f δεμ έυει ακοόςαςα

Άρκηρη 3η (Ενεςάρειπ 2001)

Δίμεςαι η ρσμάοςηρη f :  ςέςξια ώρςε f
3
 x    f 2  x     f  x   x3  2x 2  6x  1 για κάθε x
όπξσ ,   . Να απξδείνεςε όςι η f δεμ έυει ακοόςαςα

Κεφαλαίο 2ο | Διαφορικός Λογισμός 22

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών
http://lisari.blogspot.com 1o Λύκειο Ζακύνθου

«Καςηγξοία 2: Από αμιρόςηςεπ ρε ιρόςηςεπ»

Άρκηρη 4η
Για κάθε x  ιρυύει   x  1 όπξσ α θεςικόπ ποαγμαςικόπ αοιθμόπ, ςόςε μα απξδείνεςε όςι α = e.
x

Άρκηρη 5η
Δίμεςαι α, β >0 ςέςξια ώρςε  x  x  2 για κάθε x  , ςόςε μα δείνεςε όςι:    1

Άρκηρη 6η
Έρςχ ρσμάοςηρη f :  ςέςξια ώρςε
 f  0  0
 παοαγχγίριμη ρςξ x 0  0
 f  x   f  2x   f 3x   4 3x  για κάθε x 
ςόςε μα απξδείνεςε όςι f   0   2

Άρκηρη 7η
Έρςχ ρσμάοςηρη f :  ςέςξια ώρςε
 παοαγχγίριμη ρςξ x 0  0
 x  f  x   x για κάθε x 
ςόςε μα απξδείνεςε όςι η γοατική παοάρςαρη ςηπ ρσμάοςηρηπ f ςέμμει ςξμ άνξμα y’y ρςξ ρημείξ 1.

Άρκηρη 8η
Έρςχ ρσμάοςηρη f :  δύξ τξοέπ παοαγχγίριμη ςέςξια ώρςε
 f  0  0

 fof  x    x  1 για κάθε x 

2

 η f παοξσριάζει ακοόςαςξ ρςξ x = 1
 
α) Να δείνεςε όςι: f  f  1  f  1  0

β) Υπξλξγίρςε ςξ f  1

Καςηγξοία 3η: Εύοερη παοαμέςοωμ με Θεώοημα Fermat

Άρκηρη 9η

 με ςύπξ f  x   x  x  3x  1 η ξπξία παοξσριάζει ςξπικά ακοόςαςα ρςα

3 2
Έρςχ ρσμάοςηρη f :
ρημεία x1  1 και x 2  1 .
α) Να απξδείνεςε όςι α = 1 και β =0
β) Να ποξρδιξοίρεςε ςξ είδξπ ςχμ ακοξςάςχμ ςηπ f.

Άρκηρη 10η
 με ςύπξ f  x   x  x  2 η ξπξία παοξσριάζει ςξπικό ακοόςαςξ ρςξ ρημείξ
3
Έρςχ ρσμάοςηρη f :
x1  1 και η γοατική ςηπ παοάρςαρη διέουεςαι από ςξ ρημείξ (2, 4).
α) Να απξδείνεςε όςι α = 1 και β = - 3.
β) Να ποξρδιξοίρεςε ςξ είδξπ ςχμ ακοξςάςχμ ςηπ f.

Κεφαλαίο 2ο | Διαφορικός Λογισμός 23

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών
http://lisari.blogspot.com 1o Λύκειο Ζακύνθου

Εοώςηρη 2η «Πιθαμέπ θέρειπ ςξπικώμ ακοξςάςωμ»

α) Πξιεπ είμαι ξι πιθαμέπ θέρειπ ςξπικώμ ακοξςάςχμ μια ρσμάοςηρηπ f ρ’ έμα διάρςημα Δ;
β) Πξια ρημεία ςηπ f λέγξμςαι κοίριμα;

Άρκηρη 1η

 x
3
,x 1
Δίμεςαι η ρσμάοςηρη f  x    βοείςε ςα κοίριμα ρημεία ςηπ ρσμάοςηρηπ f.
 x  2 
2
 ,x 1

Εοώςηρη 3η «Κοιςήοιξ ςξπικώμ ακοξςάςωμ»

Έρςχ ρσμάοςηρη f παοαγχγίριμη ρςξ (α, β) με εναίοερη ίρχπ έμα ρημείξ x0, ρςξ ξπξίξ η f είμαι ρσμευήπ. Πόςε η
ςιμή f (x0 ) είμαι ςξπικό ακοόςαςξ ςηπ f ; Να απξδείνεςε ςξσπ ιρυσοιρμξύ ραπ.

Καςηγξοία 1η: Εύοερη ακοξςάςωμ

Άρκηρη 1η
Μελεςήρςε χπ ποξπ ςα ακοόςαςα ςιπ παοακάςχ ρσμαοςήρειπ ρςξ πεδίξ ξοιρμξύπ ςξσπ:
ln x ln x
α) f  x   β) f  x   , v  v  1 γ) f  x   x  ln x δ) f  x   x  ln x, v   v  1
v

x xv
ex ex
ε) f  x   x  e ρς) f  x   x  e , v   v  1 ζ) f  x   η) f  x   , v  v  1
x v x

x xv
x xv
θ) f  x   ι) f  x   , v  v  1
ex ex

Άρκηρη 2η
Όμξια, μελεςήρςε χπ ποξπ ςα ακοόςαςα ςιπ παοακάςχ ρσμαοςήρειπ ρςξ πεδίξ ξοιρμξύπ ςξσπ:
 x 
α) f  x   x  6x  9x  2 β) f  x   x  ln x γ) f  x   ln 
3 2 2

 x 1
2

 x 2  2x , x  0
δ) f  x    x
,x  0
 x

ε) f   x   1  e e , x 
f x
ρς) f  x   ln  x  1 
x
x 1
 xe

Άρκηρη 3η
Θεχοξύμε ςξμ ποαγμαςικό αοιθμό α και ςη ρσμάοςηρη f :   
με ςύπξ f  x   x 2  x e x , 
α) Να απξδείνεςε όςι η f έυει δύξ ςξπικά ακοόςαςα.
β) Αμ x1 , x 2 είμαι ξι θέρειπ ςχμ ςξπικώμ ακοξςάςχμ ςηπ f, μα απξδείνεςε όςι η παοάρςαρη:
ex1  f  x1   ex2  f  x 2  είμαι αμενάοςηςη ςξσ α.

Άρκηρη 4η
Έρςχ η παοαγχγίριμη ρσμάοςηρη f :  για ςημ ξπξία ιρυύει f
3
 x   f  x   e x  e x για κάθε x  .
Να βοείςε ςημ ελάυιρςη ςιμή ςηπ f.

Καςηγξοία 2η: Πλήθξπ οιζώμ ενίρωρηπ

Άρκηρη 5η
Βοείςε ςξ πλήθξπ οιζώμ ςχμ παοακάςχ ενιρώρεχμ ρςα αμςίρςξιυα διαρςήμαςα

Κεφαλαίο 2ο | Διαφορικός Λογισμός 24

Επιμέλεια: Χατζόπουλος Μάκης Καθηγητής Μαθηματικών
http://lisari.blogspot.com 1o Λύκειο Ζακύνθου

β) x  x ρςξ  , 

1 3
α) x  x  ρςξ  0,   2
γ) x  3x  2  0 ρςξ R
3

2 2
δ) ln x  x  2 ρςξ  0,  ε) x  6x  9x  2  0 ρςξ (0, 1) ρς) x  2eln x   0,  
3 2 2

Άρκηρη 6η
Έρςχ η ρσμάοςηρη f :  0,   με ςύπξ: f  x   2x ln x  x  4x  3
2

α) Να απξδείνεςε όςι η f  είμαι γμηρίχπ αύνξσρα ρςξ  0, 

β) Να μελεςήρεςε ςημ f χπ ποξπ ςη μξμξςξμία και ςα ακοόςαςα
1 3
γ) Να απξδείνεςε όςι ξι γοατικέπ παοαρςάρειπ ςχμ ρσμαοςήρεχμ g  x   x ln x και h  x    x 2  2x  έυξσμ
2 2
μόμξ κξιμό ρημείξ ρςξ ξπξίξ έυξσμ και κξιμή εταπςξμέμη.

Άρκηρη 7η (Ενεςάρειπ 2002)

Έρςχ f ,g :  ρσμαοςήρειπ ώρςε η ρύμθερη fog μα είμαι 1 – 1, μα απξδείνεςε όςι:
α) Η g είμαι 1 – 1
   
β) Η ενίρχρη g f  x   x 3  x  g f  x   2x  1 έυει δύξ ακοιβώπ θεςικέπ και μία αομηςική οίζα.

Άρκηρη 8η (Ενεςάρειπ 2007)


 με ςύπξ: f  x   x  3x  2  όπξσ  ρςαθεοά με   2k  , k .
3 2
Δίμεςαι ρσμάοςηρη f :
2
α) Να απξδείνεςε όςι η ρσμάοςηρη f παοξσριάζει ςξπικό μέγιρςξ και έμα ςξπικό ελάυιρςξ.
β) Να απξδείνεςε όςι η ενίρχρη f  x   0 έυει ακοιβώπ ςοειπ ποαγμαςικέπ οίζεπ.

Καςηγξοία 3η: Αμιρξςικέπ ρυέρειπ (Ακοόςαςα εογαλείξ 3 για απόδεινη αμιρξςήςωμ)

Άρκηρη 9η
Για κάθε x > 0 μα απξδείνεςε ςα παοακάςχ:
1 e 2
α) eln x  x β)  ln x  1 γ) 1  ln x  x
x 2
Άρκηρη 10η
Έρςχ η ρσμάοςηρη f :  0,1  με ςύπξ: f  x   x x  1  x 
1 x


α) Να απξδείνεςε όςι: f   x   f  x   ln x  ln 1  x   για κάθε x   0,1
1
β) Αμ ,   0 ώρςε α + β = 1 μα απξδείνεςε όςι:    
2

Άρκηρη 11η
Έρςχ f :  0,e   
η ρσμάοςηρη για ςημ ξπξία ιρυύξσμ ξι ρυέρειπ f 1  0 και f  x   ln x  f   x  για κάθε
x   0,e  .
α) Να απξδείνεςε όςι η f είμαι γμηρίχπ αύνξσρα ρςξ (0, e).
β) Να βοείςε ςξμ ςύπξ ςηπ f
γ) Να βοείςε ςημ ελάυιρςη ςιμή ςηπ f 
δ) Να βοείςε ςξ πλήθξπ ςχμ οιζώμ ςηπ ενίρχρηπ: 1  ln x  e  1,  


Καςηγξοία 4η: Ποξβλήμαςα ρςημ μξμξςξμία και ακοόςαςα

Σημείωρη: Θα τημ δξύμε αμαλυτικά σε νεχωοιστό έμθετξ

Κεφαλαίο 2ο | Διαφορικός Λογισμός 25