You are on page 1of 87

rif;&JeE´ausmfacgif

trsKd;raysmufatmif
umuG,f&rnfh enf;vrf;rsm;

(okdYr[kwf)

trsKd;aysmufrSm
pkd;aMumufp&m(2)

rif;&JeE´ausmfacgif

1
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)

trSm
a&Tjrefrmvkw dY ifpm;ac:a0:MuwJh uRefawmfwkYjd refrmvlrsK;d awGrmS rxrf;aqmifvQif
rjzpf xrf;aqmif&rnfhorkdif;ay;wm0efMuD;(3)&yf &Sdw,fvkdY uRefawmfcH,lygw,f/ tJ'D
wm0efMuD;(3)&yfuawmh...
1/ uRefawmfwakdY &TjrefrmawG[m jrefr mvlr sKd;awGjzpfw Jht wGu f jrefrmvlrsKd;awG&JU
tay:rSm tEÅ&m,fwpfpkHwpfckusa&mufvmjyDqkd&if xkdtEÅ&m,fukd rjzpfrae
umuG,fwGef;vSef&rnfhwm0ef[m uReaf wmfwaYdk &TjrefrmawGukd orkid ;f u ay;tyf
wJhvlrsKd;a&;wm0efyJjzpfygw,f/
2/ aemuf uReaf wmfwaYdk &TjrefrmawG[m Ak'¨bmom0ifawGjzpfwJhtwGuf Ak'¨bmom
tay:tEÅ&m,fwpfpkHwpfck usa&mufvmjyDqkd&ifvJ xkdtEÅ&m,fukd rjzpfrae
umuG,fwGef;vSef&rnfhwm0efr Sm uRefawmfwkdYa&TjrefrmawG&JUorkdif;ay;bmom
a&;wm0efyJ jzpfygw,f/
3/ aemufjyD; uRefawmfwkdY a&TjrefrmawG[m jrefr mEkdi fi Ho m;awGjzpfw Jht wGu f trd
jrefrmjynfMuD;tay: tEÅ&m,fwpfpkwpfckusa&mufvmjyDq kd&ifvnf; xkdtEÅ
&m,fudk rjzpfrae umuG,fw Ge f;vSe f& rnfhw m0efr Sm a&TjrefrmawG&JUorkdif;ay;
EkdifiHa&;wm0efyJjzpfygw,f/
tcktcsdefrSm uRefawmfwkdY ukd;uG,fwJhAk'¨bmomeJYwuG uRefawmfwkdYwkdif;jynfeJY
uRefawmfwkdYvlrsKd;awG&JUtay:rSm tvGefMuD;rm;wJhtEÅ&m,fMuD;wpfck usa&mufaejyDjzpf
ygw,f/ tJ'DtEÅ&m,fMuD;uawmh...
ajrrsKdí vlrsKd;rjyKwf? vlrsKdr S vlr sKd;jyKwfr ,fqkdwJh pum;twkdif; uRefawmfwkdY
jrefr mwkdif;&if;olawGudk enf;trsKd;rsKd;eJY& oavmuf vufxyfodrf;ykduf? uav;awG
ukd& oavmufarG;? arG;vmwJhuav;wkdif;udk olwkdYv lrsKd; olw kdYb mom0ifjzpfa tmif
vkyfjyD; uRefawmfwkdYa&TjrefrmawGudk vlrsKd;vJaysmuf bmomvJaysmuf EkdifiHygaysmuf
atmif vky faewJh tpövmrfbmom0ifr lq vifu kv m;awG& JU vlv lc sif; 0g;rsKdw JhtEÅ
&m,fMuD;yJ jzpfygw,f/
'DtEÅ&m,fudk uRefawmfwkdY a&TjrefrmawG[m rjzpfrae umuG,fwGef;vSefMu&rSm
jzpfygw,f/
jrefr mvlrsKd;qkdwm aysmufu G, fo Gm;&if jrefr mEkdi fi H[ m urÇmha jrykHa y:uae
tvkdt avsmuf aysmufuG,foGm;rSm jzpfy gw,f/
uRefawmfwkdY a&TjrefrmawGtaeeJY ukd,fhwkdif;jynf ukd,fhvlrsKd;eJYukd,fukd;uG,fwJhAk'¨
bmomruG,faysmufatmif apmifha&Smuf&rnfhwm0ef[m uRefawmfwkdYrsKd;qufopfawGukd
orkdif;uay;tyfwJh vlrsKd;a&;wm0ef? bmoma&;wm0ef? EkdifiHa&;wm0efyJ jzpfygw,f/
2
rif;&JeE´ausmfacgif
uRefawmftaeeJY uRefawmfwYkd a&TjrefrmawG[m 'Dwm0efudk ausyGefatmif b,fvkd
xrf;aqmifMurvJ/ 'DrlqviftEÅ&m,fukd b,fenf;b,fykH umuG,fMurvJ...qkdwm
udkpOf;pm;MuHq&mrS &&Sdaomenf;vrf;rsm;udk jrefrmvlrsKd;eJYjrefrmEkdifiHudk urÇmwnfoa&TU
wnfwHhapvkdolwkdif;twGuf jrefrmhajray:rSm Ak'¨omoemawmfjrwfMuD;ukd ruG,faysmuf
atmif apmifha&Smufvkdolwkdif;twGuf wifjyvkduf&jcif;yJ jzpfygw,f/
uRefawmf[m pma&;q&mwpfa,muf r[kwfwJhtwGuf 'DvkdwifjywJhae&mrSm pm
a&;ykHpma&;enf; 0gustxm;tokdutp tm;enf;csufrsm; &SdcJhr,fqkd&if cGifhvTwfMuzkdYvJ
awmif;yefvkdufygw,f/

rif;&Je E´ausmfacgif

þpmtkyfü jrefrm[lívnf;aumif;ç a&Tjrefrm[lívnf;aumif;ç jrefrmvlrsKd;[l


ívnf;aumif; okH;pGJjcif;onf Ak'¨bmom0if jrefrmwkdif;&if;om;tm;vkH;udk &nfnTef;í
okH;pGJjcif;jzpfygonf/

trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m
uRefawmfhtaeeJY trsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhenf;vrf;rsm;ukd raz:jyrD
tpövmrfbmom0if rlqvifukvm;awG[m uRefawmfwkdYa&TjrefrmawGudk vlukd vlcsif;
0g;rsKdjyD; trsKd;aysmufonftxd tEÅ&m,fay;EkdifaMumif;udk rodao;olrsm; odvmatmif
odjyD;olrsm; ykdí&Sif;vif;oGm;atmif tenf;i,f az:jyvkdygonf/
rlqvifukvm;awG[m olwkdY&JUtpövmrfbmomjyefYyGm;zdkYtwGuf enf;pepf(2)rsKd;
usifhokH;avh&Sdygw,f/ tJ'gawGuawmh...
tjcm;bmom0ifEkdifiHrsm;ukd vufeuftm;ukd;jzifh t"r®odrf;ykdufjyD; olwkdYbmom
ukd t"r®ukd;uG,fckdif;wJh ]]tMurf;zuf ukdv kde De ,fc sJU pepf} }uwpfrsKd;/
aemuftjcm;bmom0iftrsKd;orD;uav;rsm;udk enf;rsKd;pkHeJYvufxyfodrf;ykduf? arG;
vmwJhuav;awGudk olwkdY&JUbmoma&;t,ltqawG pGJaeatmif &kdufoGif;? rlqvifvl
OD;a&tvsiftjrefrsm;atmif vkyfjyD; a&&SnfwGif aoewfwpfcsufrS razmuf&yJ tjcm;
bmom0ifrsm;udk vlrsKd;a&m? bmoma&m? EkdifiHyg jyKwfjyKwfjyKef;atmif vkyfEkdifaom tEk
enf;jzifh vludk vlcsif;0g;rsKdonfh ]]vlr sKdu kdv kde De ,fc sJU pepf} }u wpfrsKd;/
'D(2)rsKd;jzifh rlqvifukvm;awG[m olwkdY&JUtpövmrfbmomjyefYyGm;atmif vkyfavh
&Sdygw,f/ 'Dpum;ukd uRefawmfenf;enf; &Sif;jyygr,f/ tpövmrfbmomukd pwifwnf
axmifcJhwrefawmfrkd[mruf[m olU&JUtpövmrfbmomudk tMurf;zufukdvkdeDe,fcsJUpepf
3
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
eJYt"r®jyefYyGm;atmif vkyfEkdifzkdYtwGuf ol&JUaemufvkduf tpövmrfbmom0ifawGudk ]]*sD
[wf} }vkdYac:wJh bmomtwGuf rGefjrwfwJhppfyGJ qifEGJMuzkdY a[majymygw,f/ tJ'Daemuf
(u) tpövmrfbmoma&;ppfwyfudk zGJUpnf;ygw,f/
(c) tjcm;bmom0ifb&k ifrsm;udk tpövmrfbmomt,l0g'ukd cH,rl nfavm(odrkY [kw)f
ppfa&;t& tjyKwfwkdufjcif;udk cH,lrnfavm[k &mZoHay;ygw,f/
(*) tpövmrft,l0g' rcH,laom EkdifiHrsm;udk ppfcsDodrf;ydkufygw,f/
(C) ppfcsD&mrSm wyfom;rsm;ukd uwdopömcH,lapjyD; wpfAkdvfus wpfAkdvfwufpepfjzifh
tvHrvSJ aemufrqkwfwrf; wkdufckdufapcJhygw,f/
(i) ppfcsDvkdY atmifjrifpGm odrf;ykdufjyD;wJhe,fajrawG EkdifiHawGrSm tpövmrf0g'cH,lap
a&; wnfwhaH pa&;wkt dY wGuf tpövmr®pf&Sm&D,m Oya'ukd wpfzufowfcsrSwu f sifh
okH;ygw,f/
tJ'Denf;pepfawGeJY rdk[mruf[m yxrOD;qkH; aqmf'Dtma&;AD;,m;EkdifiHudk pwif
odrf;ykdufjyD;wJhaemuf ul0dwfç tD&wfç tD&efç a*smf'efç qD;&D;,m;ç vufbEGefç tD*spfç tm
z*efepöwefç tdEd́,pwJh Ak'¨bmom0if? c&pf,mefbmom0if? Zkd&kd;tufpwm;bmom0if?
&[l'Dbmom0if? [dE´Lbmom0ifEkdifiHrsm;udk acwftqufqufu tpövmrfbmom0if
awG[m olwkdYacgif;aqmiffrkd[mruf&JUvrf;nTefcsuftwkdif; t"r®ppfcsDodrf;ydkufjyD; tpö-
vmrfbmom0ifEkdifiHrsm;jzpfatmif vkyfcJhygw,f/
urÇmrSm emrnfMuD;cJhwJh u&l;qdwfbmoma&;ppfyJMG uD;qkdwmvJ rlqvifppfwyfawG
u taemufOa&myc&pf,mefEkdifiHawGudk bmoma&;e,fcsJUodrf;ydkufwJhtwGuf c&pf,mef
EkdifiHaygif;pkHu jyefvSefckcHMuwJhppfyGJMuD;yg/
'DppfyGJMuD;[m ESpfaygif;(100)ausmfMumatmif jzpfyGm;cJhojzifh vlUtoufaygif;rsm;
pGmqkH;&IH;jyD; aoG;acsmif;pD;cJhygw,f/ c&pf,mefawG[m tJ'Dvkd ckcu H muG,fcMJh uvkYv d J ,aeY
tcsdeftxd Oa&myrSm c&pf,mefEkdifiHawG usef&Sdaewm jzpfygw,f/
tdEd́,ç tmz*efepöwefç ygupöwefpwJhuRefawmfwkdYAk'¨bmom0ifEkdifiHawGuawmh
tJ'Dvkd rumuG,fEkdifcJhMuvkdY tJ'DEkdifiHawGrSm Ak'¨bmom0ifawG[m jyKwfjyKwfjyKef;cJh&yg
w,f/
aemufjyD; rkd[mruf[m olUaemufvkduftpövmrfbmom0ifawGu tjcm;bmom
0ifrsm;udk tcGifhomvkdY owfzkdYjzwfzkdYMuKHvm&if roem; rn§mwmyJ vuf&JZuf&J owfjzwf
&ufatmif tpövmrfbmom0ifawGudk aeYwkdif; wd&pämeft&Sifvwfvwfudk vnfvSD;jyD;
owfxm;wJhtom;ukd pm;&ef ynwfcJhygw,f/
tJ'gawGaMumifhvnf; c&pfESpf 1915-ckESpfrSm wl&uDrlqvifawGu vlenf;pkc&pf
,mefbmom0if tmar;eD;,ef;vlrsKd; (1)oef;ausmw f udYk kd &ufpufpmG owfjzwfchMJ uygw,f/
tif'dkeD;&Sm;EkdifiHrSmvnf; 1965-ck pufwifbmv or®wqlumEkdvufxuf uGefjrLepfwkdY

4
rif;&JeE´ausmfacgif
ratmifjrifaomf tmPmodrf;yGJ ysufjym;ítjyD;rSm tif'kdeD;&Sm;AvDq&m armfv0DawG[m
AvDarQmfpifawGuaewufjyD;]]*sD[wf} }qkdwJh rGefjrwfwJhbmoma&;ppfyGJ qifEGJ&r,fvkdYt
rdeYcf srSwfvkdufa&m rlqvifwdik ;f [m aqGrsKd;aombmaomawmif rcGJjcm;awmhyJ vufvSrf;
rD&m "g;qGJjyD; uGefjrLepfawGudk wpfEkdifiHvkH;rSm xowfvkdufMuwm vlaygif;ajcmufaomif;
eJYq,foef;-Mum;rSm towfcHMu&ygw,f/
uRefawmfwkdYjrefrmEkdifiHrSmvnf; 1940-41ckESpfwkef;u &ckdifjynfe,frSmjzpfcJh&wJh
ukvm;-&ckdift"du&kPf;rSm uRefawmfwdkY&JUwkdif;&if;om;nDtpfudkjzpfwJh &ckdifvlrsKd;axmif
aygif;rsm;pGm owfjzwfcHcJh&jyD; &ckdiftrsKd;orD;axmifaygif;rsm;pGm rk'drf;usifhcHcJh&ygw,f/
'gawGudk Munfhjcif;tm;jzifh rlqvifawG[m olwdkY&JUtpövmrfbmomtwGuf t
Murf;zufukdvkdeDe,fcsJUpepfudk usifhokH;avh&SdaMumif; odEkdifygw,f/ 'Denf;udk tcGifhom&if
tcsdefra&T; tokH;cszkdY olwkdYtoifh&Sdygw,f/
]]vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUpepf}}udkawmh tpövmrfbmom pwifay:aygufwJhtcsdefu
pjyD; ,aeYtcsdeftxd rlqvifwkdif; tjrJusifhokH;aeygw,f/ bmjzpfvkdYvJqkdawmh...
olw&dYk UJ acgif;aqmifjzpfwhJ tpövmrfbmomukd pwifwnfaxmifcw hJ hJ rk[
d mrufu,
dk f
wkdifu olwb dkY mom0ifOD;a&tvsiftjref wkd;yGm;apzkYt
d wGuf w&m;0ifr,m; 12-a,muf
,lxm;wJhtjyif tajr§mifr,m;rsm;vnf; rsm;jym;pGm ,lxm;ygw,f/
olukd,fwkdifu tJ'DvkdvkyfwJhtjyif olUaemufvkduf rlqvifawGukdvJ w&m;0if
r,m;(4)a,mufeJYtajr§mifr,m;trsm;tjym;,lzkdY wkdufwGef;vrf;nTefxm;ygw,f/
'Dvkd vlrsKde,fcsJUpepfeJY vlr sKd;a&m bmoma&m Ekdi fi Hy g odr f;cJhw Jho m"uawG
vJ& Sdy gw,f/ tJ'guawmh rsufa rSmufa cwfr Sm tif' dke D;&Sm;ç rav;&Sm;ç puFmylvkdY
ac:wJh (3)EkdifiHygyJ/
tJ'D(3)EkdifiH[m t&ifwkef;u ok0PÖblrdqkdwJhtrnfeJY bDpD3-&mpkrS at'D 14-
&mpktxd ESpfaygif;(1700)ausmfavmuf Ak'¨bmomxGef;um;cJhygw,f/ &Sifbk&ifa&mjynf
olawGyg Ak'¨bmom0ifawG jzpfcJhygw,f/ tJ'DEkdifiHudk tdE´d,om;rlqvifawGeJYtm&yf
rlqvifawG[m pD;yGm;a&;vkyfief;vkyfukdif&SmazG&if; vma&muftajccsaexkdifMuygw,f/
tJ'Daemuf a'ocHAk'¨bmom0ifrdef;uav;awGeJY vufxyfrsKd;yGm;jyD;awmh]]vl rsKd
ukdv kde De ,fcsJUpepf}}ukdqifETJygw,f/ olwkdYu vlO D;a&rsm;oGm;wJht cgrSmawmh Ak'¨bm
om0if&Sifbk&ifawGudk jzKwfcstmPmodrf;jyD;awmh &[ef;awmfawGudk acgif;jzwfowf
jcif;? t&Sifvwfvwf rD;&IdUowfjcif;? Ak' ¨b momukd ukd;uG, fo la wGu kd owfjzwf
jcif;? zrf;qD;axmifcsjcif;awG vkyfcJhwJhtwGuf tJ'DEkdifiHawGrSm Ak'¨bmomqdwfokOf;
aysmufu G,fjyD; rlqvifEkdifiHawG jzpfo Gm;cJhy gw,f/
'gawGudk Munhfjcif;tm;jzifh rlqvifawG[m olwkdY&JUbmomjyefYyGm;zkdYtwGuf vlrsKd
ukdvkdeDe,fcsJUpepfukd usifhokH;avh&SdaMumif; odEkdifygw,f/

5
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
'DvlrsKdukdvdkeDe,fcsJUpepfeJYvnf; tjcm;bmom0ifawGudk olwkdY[m tjrJwrf;e,fcsJU
odrf;ydkufvsuf &Sdygw,f/
tcktcsdefrSm uRefawmfwkdYjrefr mEkdi fi Ht ygt0if urÇmwpf0 ef;rSm olw kdYu sifh
okH;aewJhpepfuawmh vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUpepfyg/ 'DpepfeJYt jcm;bmom0ifawGudk vl
rsKd;jyKwfç bmomjyKwfç EkdifiHjyKwfatmif olw dkYt xl;MudK;pm;vsuf& Sdy gw,f/
tMurf;zuf udv k edk eD ,fcsUJ pepfuawmh vlow d ,f/ emrnfysuw f ,f/ odum© usw,f/
toufaoG;acR;aygif;rsm;pGm &if;ESD;&w,f/ urÇmu vufrcHbl;/ 'gaMumifh olwdkY'Dpepf
udk cP&yfxm;wmyg/
vlr sKdukdvkdeDe,fcsJUpepfuawmh vlr odb l;/ emrnfr ysufb l;/ toufa ocHp
&mrvkdbl;/ urÇmEkdifiHtoD;oD;u ruefYuGufbl;/ wjcm;bmom0ifawGudk b,faom
tcgrS rawmfvSefEdkifatmif vlrsKd;a&mç bmoma&mç Ekdi fi Hy g tjrpfy grusefa tmif
jzKwfy pfE dki fw,f/
'gaMumifh 'Dpepfudk atmifjrifa tmif rlq vifa wG[ m pD;yGm;a&;ukd txl;MudK;
pm;&SmazGjyD; rdef;rawGukd &oavmuf ,la eygw,f/
EkdifiHaygif; (55)EkdifiH&SdwJh urÇmhrlqvifEkdifiHawGuvnf; urÇmt&yf&yfrSm&SdwJhrl
qvifawG vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUpepf atmifjrifatmif vkyfEkdifzkdYtwGuf aiGaMu;uka#csDjyD;
ESpfpOfaxmufyHhvsuf&Sdygw,f/
uReaf wmfwjYdk refrmEkid if rH mS vnf; olw&Ykd UJ vlrsKu
d v
dk edk eD ,fcsUJ pepfaMumifh &ckdifjynfe,f
u bl;oD;awmifeJYarmif;awmjrdKUe,fa wGr Smqkd& if Ak' ¨bmom0ifw kdif;&if;om;OD;a&
u ESpfaomif;ausmfavmufyJ&SdjyD; olwdkYrlqvifOD;a&uawmh (6)odef;ausmf (7)odef;
txd &Sda ejyDjzpfygw,f/
rGefjynfe,f armfvjrdKifjrdKUrSmqkd&if jrdKUvlOD;a&awGudk av;ykHçykH&if okH;ykHcefY[m rlq
vifukvm;awGjzpfaeygw,f/ yJcl;ç jzL;ç awmifilç ysOf;rem;ç &rnf;oif;ç aysmfbG,fç om
pnfç a&Tbkdç 'DyJ,if;ç ajr'l;ç uefYbvlç ppfawGpwJh jrdKUawGrSmvJ jrdKUvlOD;a&&JU(3)ykH(1)ykH
uae xuf0ufeD;yg;rQ wkd;yGm;vmjyDjzpfygw,f/
tjcm;tjcm;aom jrdKUawGrSmvJ rlqvifukvm;awG[m a&muf&SdjyefYyGm;vsuf&Sdyg
w,f/ tcsKdUae&mrsm;rSmqkd&ifvJ ukv m;&GmMuD;rsm; zGJU vsuf tkHe JYu sif;eJY& Sda ejyDjzpfyg
w,f/ 'gaMumifh uRefawmfwkdY a&TjrefrmawG[m rlqvifawG&JUvlrsKdukdvkdeDe,fcsJUpepf
aMumifh trsKd;aysmufrnfhta&; pdw fr at;oifhMuawmhy gbl;/
uRefawmf&JUcefYrSef;csufukd ajym&rnfqdkvQif uRefawmfwkdY jrefrmwkdif;&if;om;awG
[m 'DrlqviftEÅ&m,faMumifh trsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhtpDtrHrsm; csrSwf
jy;D atmifjrifatmif taumiftxnf raz:Mubl;qk&d ifvmrnfhESpfaygif;(150)eJY(200)
rjynfhcif tawmtwGif;rSm uRefawmfwkdY ukd;uG, fwJhA k'¨b momeJYw uG jrefr mvlrsKd;

6
rif;&JeE´ausmfacgif
eJYjrefr mEkdifiHqkdwm aysmufuG,fjyD; tpövmrfbmom0if rlqvifukvm;EkdifiHMuD;jzpf
oGm;rSm aocsmygw,f/
'DvkdomjzpfoGm;cJhr,fqkd&if jrefr mvlr sKd;eJYjrefr mEkdi fiHu dk urÇmwnfo a&GU wnf
wHha pzkdY MudK;pm;cJhMuwJh taemf&xmç bk&ifha emifç tavmif;rif;w&m;ç r[mAE¨Kvç
AkdvfcsKyfatmifqef;tp&SdwJh acwftqufqufu jrefrmol&Jaumif;awG&JUrsufESmukd
uRefa wmfwkdY tkd;rnf;okwf&musawmhr ,f/
'Dol&Jaumif;awG[m olwdkY&JUvufxufrSm jrefrmEkdifiHeJYwuG trsKd;bmom omo
emtay: ykHpHtrsKd;rsKd;eJu
Y sa&mufvmwJt h EÅ&m,ftoD;oD;ukd toufaoG;acR;aygif;rsm;pGm
paw;jyD; wGef;vSefumuG,fcJhMuvkdY jrefrmvlrsKd; jrefrmEkdifiHqkdwm ,aeYtxd wnf&Sdae
wmjzpfygw,f/
vuf&SdrsufarSmufumv uRefawmfwkdY&JUacwf uRefawmfwkdY rsKd;qufopfawG&UJvuf
xufrSm...
uRefawmfwdkY&JUwkdif;jynfeJYvlrsKd;tay:rSm usa&mufaewJh 'DvlrsKdukdvkdeDe,fcsJU
awG& JU tEÅ&m,fudk umuG,fwGef;vSe fMu&r,fhw m0ef[ m uRefa wmfw kdYr sKd;qufopf
awGr jzpfrae xrf;aqmif&r,fh orkdi f;ay; wm0efy Jjzpfy gw,f/
uRefawmfwkdY a&TjrefrmawG pGJpGJjrJjrJ rSwfxm;&rSmu tckvkdrsKd; orkdif;wpfacwf&JU
ay;tyfwJhwm0efukd tJ'Dacwfu vlawG[m ausyGefatmif rxrf;aqmifEkdifMubl;qkd&if
tJ'DEkdifiH&JUorkdif;[m ajymif;jyefpD;aomjrpfvkdyJ aZmufxkd;rkd;arQmf jzpfoGm;rSm aocsmw,f
qkdwJhtcsufyJ/ 'gaMumifh cspfpGmaom pm&Iol toiftaeeJY...
trdjrefrmEkdifiHawmf&JUAk'¨bmomrsKd;jrefrmqkdwJh ESpfaygif;axmifcsDjyD; wnfwHh
vmwJho rkdif;a&pD;aMumif;ukd ajymif;jyefjzpfr oGm;atmif xde f;odr f;apmifha&Smufcsif
ygw,fq kdvQif jrefrmajray:rSm Ak' ¨b momukd t&Sn fc kdi fc Hhw nfw Hha pcsify gw,fqkd
vQif jrefrmvlrsKd;eJYjrefrmEkdifiHu dk urÇmwnfo a&GU wnfw Hha tmif xde f;odr f;apmifh
a&Smufc sifygw,fqkdvQif þpmtkyfü azmfjyvwåHUaom trsKd;raysmufatmif umuG,f
&rnfhenf;vrf;rsm;udk atmifjrifatmif vufawGUtaumiftxnfaz: aqmif&Gufyg/
þpmtkyfü az:jyxm;onfhenf;vrf;rsm;onf rjzpfEkdifavmufatmif cufcJonfh
enf;vrf;rsm; r[kwfyg/
tm;MudK;rmefwuf MudK;pm;vkyfaqmifMuygu jzpfvmrnfhenf;vrf;rsm;udkom az:
jyxm;jcif;jzpfygonf/ þenf;vrf;rsm;uko d m atmifjrifatmif taumiftxnfaz:aqmif
&GufMurnfqkdygu jrefrmvlrsKd;eJYjrefr mEkdi fi Ho nf urÇmwnfo a&GU wnfw Hhr nfjzpf
aMumif; tmrcHygonf/ ax&0g'Ak' ¨o moemawmfMuD;onfv nf; bmomjcm;wkdY
zsufq D;í ysufpD;vdrfhrnfr[kwfa Mumif; vkH;0tmrcHy gonf/
rif;&Je E´ausmfacgif

7
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)

enf;vrf;(1)
trsKd;raysmufatmif apmifha&Smufa&; owday;onfph mayrsm;
xkwaf 0jzefcY s&D ef/
tpövmrfbmom0ifrlqvifukvm;wkdY\aoG;aESmrsKd;zsufonfh ]]vlr sKdu kdv kde Dp epf}
taMumif;a&&SnfwGif Ak'¨bmomESifhwuG wkdif;jynfa &m vlrsKd;yg aysmufu G,foGm;Ekdif
onft xd tEÅ&m,fMuD;aMumif; owday;xm;onf]h ]trsKd;aysmufr Sm pkd;aMumufp &m?
ukd, fha wmfu&kPm}}paom pmtkyfrsm;udk tkyfa&odef;csDxkwfa0í oHCmawmfrsm; Mum;
Ak'¨bmom0ifrsm;Mum;okdY a&muf&Sdatmif jzefYcsD&ef/
rlqviftEÅ&m,fukd umuG,&f rnft h a&;rSm wpfO;D wpfa,muf wpfjrKd Uwpf&mG wnf;
jzifh umuG,f&rnfhta&;r[kwyf g/ jrefr mEkdi fi Hw pf0 ef;vkH;&Sd Ak' ¨b mom0ifr sm;tm;vkH;
pkp kp nf;pnf; nDnDnGwfnGwfjzifh umuG, f& rnfht a&; jzpfygonf/
tEÅ& m,fwpfckudk umuG,f&mü tEÅ&m,fu dk tEÅ& m,fr Sef;odz kdYonf yxrqkH;
vkdtyfcsufjzpfygonf/
rlq viftEÅ&m,fudk umuG, f& mü rlq vifw kdYo nf Ak' ¨b momESi fhw uGw kdif;
jynfv lr sKd;twGuf tMuD;rm;qkH;aomtEÅ& m,fa umifr sm;jzpfa Mumif;udk Ak' ¨b mom
0ifjrefr mwkdif;&if;om;wkdif; od&Sdem;vnfo abmaygufx m;MuzkdYo nf yxrqkH;vkd
tyfc sufjzpfygonf/
xkdokdYodMurSom tEÅ&m,fudk umuG,fEkdifrnf a&Smif&Sm;Ekdifrnfjzpfonf/ Ak'¨bm
om0iftrsm;pkrSm rlqviftEÅ&m,fudk rod&SdMuojzifh rlq vifu dk twGi f;vlt jzpf ,kH
Munfu kd;pm;aeolrsm;? ukd,fhorD; rlq vifE Si fhe D;pyfa eonfu dk rwm;qD;Muolr sm;?
rlqvifukvm;qkdifrsm;wGif 0,f,ltm;ay;aeaom awm&Gmausmif;xkdifbkef;MuD;rsm;?
oHC mawmfrsm; vlyk*¾Kdvfrsm;jym;pGm &Sdy gonf/
xkadY Mumifh rlqviftEÅ&m,fudk jrefrmEkdifiw
H pf0ef;? awma&mjrKd Uygrusef Ak'b
¨ mom
0ifrSeforQ od&SdMuzkdYtwGuf trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m paompmtkyfrsm;ukd tkyfa&
odef;csDxkwfí jzefYcsD&ef vkdtyfonf[k ,lqygonf/
pmtkyfodef;csDxkwfEkdifzkdY&eftwGuf pmtky fr a&mufa o;onfhjrdKU&Gmrsm;okdY oGm;
a&mufjzefYcsDa&mif;csay;rnfh]]rsKd;cspfjzefYcsDa&;orm;rsm;}}trsm;tjym; &SdzdkYvkdygonf/
tb,fhaMumifhqkdaomf xkwfa0olrsm;taejzifh yxrwpfMudrfukefvQif aemufwpfMudrf
xyfxkwf&ef cJ,Of;onfhudpö r[kwfyg/
0,f,lolrsm;taejzifhvnf; tjyifpmtkyfrsm;ESifhpmvQif tvGefcsKdomonfhaps;EIef;
jzifh 0,f,l&ojzifh tcuftcJr&Sdyg/ vkdaeonfrSm ]]rsKd;cspfjzefYcsDa&;orm;rsm;}}omjzpfyg
onf/

8
rif;&JeE´ausmfacgif
xkYad Mumifh trsKd;ç bmomç omoemudk umuG,fvkdpdwf&Sdaom oHCmawmfrsm;?
vly k* ¾Kdv frsm;onf pmtkyfxGuf&Sdv mygu pmtky fr a&mufa o;onfh rdr du Rrf;0if&m
jrdKU&Gmrsm; pmtkyfrzwfzl;ao;aom rdrdvufvSrf;rD&m yk*¾Kdvfrsm;xHodkY a&muf&Sdatmif
jzefYc sD& ef vkdtyfygonf/
jzefYcsDolrsm;taejzifh tjrdKUjrdKUte,fe ,f& Sd pmoifw kdu fr sm;? ausmif;xkdi fbkef;
MuD;rsm;? &yfuGufaus;&GmOuú|rsm;? q&m? q&mrrsm;? a*gyuvlMuD;rsm;? rsKd;cspfpdwf
&Sdo nfhv li,frsm;? trsKd;raysmufa tmif apmifha &Smufv kdp dw f xufo efo lr sm;xHodkY
OD;pm;ay;jzefYcsDvQif ykdí xda&mufy gonf/
&yfa0;okdY oGm;a&mufjzefYcsDaom oHCmawmfrsm; vrf;p&dwftcuftcJ&Sdygu wpf
tkyfvQif (5)usyf (10)cefY vrf;p&dwfausatmif wifa&mif;oifhygonf/ aps;wifra&mif;
vkdygu oDwif;uRwf&Gmjyefcsdef aEG&moDc&D;xGufcsdefrsm;wGif pmtkyfrsm; ,laqmifoGm;í
jzefYcsDoifhygonf/
tcsKyftm;jzihf þtrSwf(1)enf;vrf; atmifjrifzkdYtwGuf xkwfa0olrsm;uvnf;
wpfOD;wnf; rwwfEkdifygu tcsif;csif;pkpyfí csKdomonfh aps;EIef;jzifh xkwfa0jcif;? jzefY
a0olrsm;uvnf; te,fe,ft&yf&yfokdY a&muf&Sdatmif jzefYcsDjcif;? 0,f,lolrsm;uvnf;
rdrdaiGaMu;rsm;udk taysmftyg; tavmif;tpm;paom r[kwfonfhae&mrsm;ü tokH;rjyK
yJpmtkyf0,f&mü tokH;jyKjcif;rsm; jyKvkyfMuygu atmifjrifrnfjzpfygonf/

tm;rmef
vlUbkHxkH;pH uJh&JU'Pfjzifh
&efrmefydwfoJ c&D;cJü
pdwfZGJoefoef aemufrjyefyJ
&Jrmef&Jaq; &JpdwfarG;vsuf
&JaoG;eDeD pD&&Djzifh
OD;wnfrysuf a&SUodkYqufavmh/

(t&SifZeumbd0Ho? r[m*E¨m&kHq&mawmf/)

9
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)

enf;vrf;(2)
Ak'¨bmom0ifrsm;ykdifaomqkdifrsm;? pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;udk rlqvifwkdYESifhtjydKif
xlaxmif&ef/
rlqvifwkdYonf Ak'¨bmom0iftrsKd;orD;rsm;udk 0g;rsKdodrf;ydkuf&mü t"dutm;jzifh
pD;yGm;a&;udk rufvkH;ay;í 0g;rsKdjcif;jzpf&m ¤if;wkdY\pD;yGm;a&;xkd;ppfukd wm;qD;aomtm;
jzifh Ak'¨bmomtzGJUtpnf;rsm;ykdifaom aps;qkdifrsm;? pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;udk rlqvifwdkY
ESifhtjydKiftqkdif xlaxmif&ef/
þae&mü Ak'¨bmomtzGJUtpnf;rsm;[lonf pD;yGm;a&;vkyfief;rsm; xlaxmif&ef
aiGaMu;t&if;tESD; tqifhoifh&Sdaom b@maiGaomif;odef;csD&Sdonfh jrefrmjynfwpf0ef;
rS wefcdk;MuD;bk&m; a*gyutzGJUrsm;? rEÅav;y&d,wådomoe[dwtoif;uJhokdY Ak'¨bmom
a&;qkdif&m tzGJUtpnf;rsm; pmoifwkdufrsm; ausmif;wkdufrsm; &dyfomrsm;ukd qkdvkdjcif;jzpf
ygonf/
xkdtzGJUtpnf;rsm;taejzifh rdrdwkdYxdefodrf;xm;onfh b@maiGrsm;udk t&if;tESD;
jyKum wefckd;MuD;bk&m;ykdif rsufrSefqkdifMuD;rsm; a&TqkdifMuD;rsm;? ukefrmqkdifMuD;rsm;? vkdif;
um;rsm;? pwkd;qkid Mf u;rsm; ponfjzifh bk&m;twGuf ausmif;twGuf toif;twGuf 0ifaiG
rsm;pGmwkd;rnfh pD;yGm;a&;vkyfief;rsm; xlaxmifMuzkdYjzpfygonf/
þudpöudk trsm;vufcHatmif &Sif;jyygOD;rnf/
rlqvifwkYdonf Ak'¨bmomESifhwuG jrefrmvlrsKd;ESifhjrefrmEkdifiHudk aoewfwpfcsuf
rS razmuf&yJ atmifjrifpGm 0g;rsKdodrf;ydkufEkdif&eftwGuf pDrHcsufMuD;(5)csuf csrSwfaqmif
&Gufaeygonf/ xdkpDrHudef;MuD;(5)csufrSm...
1/ ajryxAsmudk ,lrnf/
2/ aiGtojymudk ,lrnf
3/ arunmudk ,lrnf/
4/ a&Tjrefrmudk ,lrnf/
5/ jynftmPmudk ,lrnf/
qkdonfh pepfwuspDpOfxm;aom pDrHudef;MuD;(5)csuf jzpfygonf/

(1) ajryxAsmukd ,lrnf


xkdpDrHudef;MuD;(5)csufwGif eHygwfwpf ajryxAsmudk ,lrnfqkdonfrSm jrefr mEkdifiH
wpf0 ef; tjrdKUjrdKU te,fe,f&SdpD;yGm;a&;tcsuftcsmusaom ajrEkae&mrsm;? vlpnf
um;onfhae&mrsm;? jrdKUv,facgifajrae&mrsm;ukd yxrOD;qkH;enf;rsKd;pkHjzifh 0g;rsKdodrf;
ykdu f& ,lr nf jzpfonf/

10
rif;&JeE´ausmfacgif
(2) aiGtojymukd ,lrnf
'kwd,aiGtojymudk ,lrnfqkdonfrmS xkpd D;yGm;a&;t& tcsuft csmusaomae
&mrsm;wGif aps;qkdifrsm;? ukefrmqkdi fr sm;? rsufr Sefq kdi fr sm;ponfjzifh jrefr mvlrsKd;wkdY
\aiGa Mu;rsm;udk 0g;rsKdrnfh yg;pyfa ygufr sm;pGm zGi fhx m;Murnf/
a&Tjrefrmtrsm;pkuvnf; rlqviftEÅ&m,fudk rodMujcif;? odygaomfvnf; teD;
tem;ü tjcm;0,fp&m a&Tjrefrmydkifqkdifrsm;r&Sdjcif;? qufqHa&;aumif;jcif; paomt
aMumif;rsm;aMumifh ukd,fhvlrsKd;udk 0g;rsKdr nfh rlq vifu kv m;wkdY\qkdifr sm;wGi fomaps;
0,fr sm;Muonf/ þenf;jzifh a&TjrefrmwkdY\aiGt ojymrsm;udk &,lo dr f;ydku fr nfjzpf
onf /

(3) arunmukd ,lrnf


eHygwfokH; arunmudk ,lrnfqkdonfrSm eHy gwfE Sp fp Dr Hu de f;t& 0g;rsKdx m;aom
aiGtojymrsm;jzifh olwdkYcsrf;omvmaomtcg xkdaiGaMu;rsm;? pD;yGm;a&;ajctaersm;
ukd rufv kH;jyí a&TjrefrmwkdY\Ak' ¨b mom0if jrefr mwkdi f;&if;olr de f;uav;rsm;udk &
oavmuf vufxyfodrf;ykduf&,lr nf jzpfonf/
jrefrmrdef;uav; trsm;pkuvnf; rlq vift EÅ& m,fu dk rodMujcif;? ody gaomf
vnf;pD;yGm;a&;ESifhqGJaqmifrI? vdifoabmESifhqGJaqmifrI? taeeD;pyfrI'Pf rcHEkdifjcif;?
jrefrmrrsm; bmomjcm;ESifhvufxyfrIudk wif;wif;MuyfMuyf wm;jrpfrI r&Sdjcif; paom
taMumif;rsm;aMumifh rlqvifukvm;aemufygoGm;Muonfu rsm;ygonf/ þenf;jzifh
a&TjrefrmwdkY\arunmrsm;udk &,lodrf;ydkufrnf jzpfonf/

(4) a&Tjrefrmudk ,lrnf


eHygwfav; a&Tjrefrmudk ,lrnfqo dk nfrmS eHygwfo;kH pDru
H ed ;f t& jrefrmrdef;uav;
rsm;udk 0g;rsKdodrf;ykdufjcif;onf xkdrdef;uav;rsm;rS arG;zGm;vmvwåHUaomAk'¨bmom
0ifjrefrmwkdif;&if;om;[laom a&TjrefrmrsKd;qufopf aqGpOfrsKd;quftm;vkH;udk tp
aysmufatmif 0g;rsKdodrf;ykdufjcif;jzpfjyD; olwkdYvlrsKd;? olwkdYbmom0ifOD;a& wkd;atmif
vky fjcif;jzpfygonf/ þenf;jzifh jrefrmwpfrsKd;vkH;ukd 0g;rsKdrnfjzpfonf/

(5) jynftmPmudk ,lrnf


jynftmPmudk,lrnfqkdonfrSm eHygwfav; pDrHudef;rsm;\pepfaMumifh...
jrefrmjynfwGif Ak'¨bmom0ifjrefrmwkdif;&if;om;OD;a& avsmhenf;usqif;jyD; tpö
vmrfbmom0ifrlqvifukvm;OD;a&u vTrf;rkd;oGm;aomtcg jrefrmEkdifiH\tcsKyftjcm
tmPmonf tvkt d avsmufaomfvnf;aumif;? trsm;pk\qE´jzifh a&T;aumufwifajrm§ uf

11
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
íaomfvnf;aumif;? t"r®enf;jzifh wkdufcdkufodrf;,líaomfvnf;aumif; olwdkYvufxJ
odkYa&muf&SdoGm;awmhrnf jzpfonf/
þuJhodkY jrefrmjynf\tmPmukd vTr f;rkd;0g;rsKdr nfhu mvudk 21-&mpkrjynfhcif
tawm twGif; tjyD;tykdif 0g;rsKdr nf[k olwdkYowfrSwfxm;Muonf/
jynftmPmom olwkdYvufxJa&mufoGm;ygu jrefrmEkdifiHudk tpövmr®pf&Sm&D,m
Oya'jzifhtkyfcsKyfjyD; tpövmrfbmomtm; rukd;uG,folrsm;udk owfjzwfjcif;? axmifcs
jcif;rsm;vkyfíaomfvnf;aumif;? *sD[wfppfyGJqifETJjyD; bmomjcm;rSeforQudk wpfEkdifiHvkH;
rSrlqvifrsm;u xowfjcif;jzifhaomfvnf;aumif;? pD;yGm;a&;ç ynma&;ç tdrfaxmifa&;
paom ta&;aygif;pkHwGif enf;rsKd;pkHjzifh zdESdyftusyfudkifíaomfvnf;aumif; <uif;usef&pf
aom a&TjrefrmrsKd;qufrsm;udk tjrpfygrusef&atmif tjywfESdrfeif;awmhrnfjzpfonf/
þodjYk zifh jrefrmwkdYonf vlrsKd;jyKwfç bmomjyKwfç EkdifiHjyKwfjzpfjyD; olwkdYuawmh
vlr sKd;wkd;ç bmom0ifOD;a&wkd;ç Ekdifi HO D;a&wkd;awmhr nf jzpfonf/
rlqvifwkdY\vlrsKde,fcsJUpDrHudef;MuD;(5)&yfonf y#dpöorkyÜg'fw&m;ozG,f wpfcEk Sifh
wpfckaMumif;usKd;qufpyfjyD; axmufulaus;Zl;jyKvsuf&Sdygonf/ xkdokdY tqifhqifh0g;rsKd&m
ü pD;yGm;a&;udk tajccHí 0g;rsKdjcif;jzpfaMumif;udk owdjyKoifhygonf/
aiGonf vlwkdY\onf;ajcMudKufjzpfojzifh xkdaiGESifhodrf;oGif;aomtcg jrefrm
wkdif;&if;olrsm;onf ygoGm;MuonfrSm rsm;ygonf/ xkadY Mumifh jrefrmvlrsK;d eJjY refrmEkid fiH
udk urÇmwnfoa&GU wnfwHhapvkdolrsm;? trsKd;bmomomoemudk umuG,fapmifha&Smuf
vkdolrsm;taejzifh...
jrefrmjynft&yf&yf&Sd pD;yGm;a&;vkyfuGufrsm; olwkdYyg;pyfxJodkY ra&mufatmif
yxrOD;pm;ay; umuG,f&rnfjzpfa Mumif;...txl;owdjyKoifhygonf/ ,cktcg rsKd;
qufopfjzpfaom jrefrma,musfm; rdef;uav;rsm;onf wpf0rf;wpfcg;twGuf tvkyf&Sm
azG&mü olwu Ykd kd vcESifhtvkyfay;Ekdifaom a&Tjrefrmykdifqkdifrsm; r&SdMuojzifh qkdifMuD;
uEém;MuD;rsm;udk ykdifqkdifxm;aom ukv m;wkdYx Hw Gi fo m pD;yGm;a&;uReft jzpf ulvD
b0jzifh ukvm;ckdif;orQ vkyfaeMu&ygonf/
wpfcsdefwkef;u]]ocifrsKd;a[h...'kdYArm}}[k a<u;aMumfcJhMuaom jrefrmwkdYonf
,cktcgü ]]ulvrD sK;d a[h...'dAYk rm}}[kyif a<u;aMumf&rnft h ajctaeodyYk if a&mufae ygonf/
rlqvifuv k m;wkoYd nf olwq Ydk idk rf sm;wGif tvkycf ef&Y mü vlvlcsif; 0g;rsKdrI ydkívsif
jrefap&ef Ak'¨bmom0ifjrefrmwkdif;&if;ol acsmacsmoefYoefY ynmwwfuav;rsm;udk
OD;pm;ay;cefYxm;jyD; vlcsif;tjrefeD;pyf tjrefv ufx yfE kdi fa tmif MudK;pm;vsuf& Sdyg
onf /
þtajctaersm;udk wm;qD;zkt Yd wGuf jrefrmEkdi fiHwpf0ef;vkH;wGif Ak'¨bmom0if
a,musfm;av;? rdef;uav;rsm;udk vcESi fht vky fa y;Ekdi fa om Ak' ¨b mom0ifr sm;ykdif

12
rif;&JeE´ausmfacgif
rsufr Se fqkdifMuD;rsm;? um;ypönf;ta&mif;qkdifMuD;rsm;? taqmuftOD;ypön f;qkdifrsm;
ponfjzifh pD;yGm;a&;vkyfief;aygif;rsm;pGm xla xmifMuzdkY txl;vkdt yfy gonf/
omref Ak'¨bmom0ifrsm;taejzifh xkdodkYxlaxmif&ef aiGaMu;t&if;tESD; tcuft
cJ&drS nfjzpfaomfvnf; Ak'¨bmomqkdi f& m tzGJU tpnf;rsm;taejzifh xkdo dkYx la xmif&ef
aiGa Mu;t&if;tESD;tqifoifh &Sdy gonf/
tb,faMumifhqkdaomf Ak'¨b momqkdi f& m bk& m;a*gyutzGJU rsm;? y&d, wådom
oe[dwtoif;? rvGefqefvSLtoif;paom bmoma&;toif;tzGJUrsm;? pmoifwkduf
rsm;? &dy fomrsm;? &yfuGuf"r®m&kHa *gyutzGJU rsm;wGi f wpfo de f; ESp fo de f;rSp wifjyD;
b@maiGaygif; &mcsDaxmifcsDí &Sda omaMumifhy if jzpfy gonf/
xkt d zGUJ tpnf;rsm;taejzifh pD;yGm;a&;vkyw f wfuikd w
f wforl sm;ESiyhf ;l aygif;jy;D rlqvif
wkdYE Si fht jydKif pD;yGm;a&;vkyfief;MuD;rsm; xla xmifMuzdkY wkdufwGef;ygonf/ þokdYwkduf
wGef;&mü bk&m;a*gyutzGJUrsm; bmoma&;toif;tzGJUrsm;taejzifh vlyk*¾Kdvfrsm;jzpf
aomaMumifh udprö &Sdaomfvnf; pmoifwdu k frsm;? ausmif;rsm;? &dyfomrsm;rSmrl oHCmawmf
rsm;jzpfaomaMumifh 0denf;pnff;urf;t& pD;yGm;a&;vkyfcGifhr&Sdyg/
xkaYd Mumifh trsKd;bmom omoempdwf"gwfvnf;&Sd? pD;yGm;a&; em;vnfuRrf;usif
rIvnf;&SdjyD; &if;ESD;,kHMunf&aomvly k*¾Kdv frsm;udk OD;aqmifapvsuf ausmif;axmuf
yHha&; Oyw¬rÇutzGJUrsm;? ypö,mEk*¾tzGJUrsm;? uyÜd,um&utzGJUrsm;zGJUjyD; xkdtzGJUrsm;
taejzifh pD;yGm;a&;vkyfief;rsm; xla xmifMuzdkY wkdufwGef;ygonf/
þokdYxlaxmifEkdfifMuzdkYtwGuf pmoifwkdufMuD;rsm;? &dyfomrsm;rS q&mawmfMuD;rsm;
oHCmawmfrsm;taejzifh tjrifus,fMuzdkY? rdpäm'd|djzpfaom rlqvifukvm;,kwfwdkY\vl
rsKde,fcsJUpepfaMumifh q&mawmf oHCmawmfrsm; jrwfEkd;pGmapmifha&Smufxm;aom Ak'¨om
oemawmfjrwfMuD;onf jrefrmEkdifiHwGif tjrpfygrusef uG,faysmufoGm;EkdifaMumif;udk &dyf
pm;rdMuzkdY tpövmrfbmomay:aygufjyD; aemufykdif;wGif rlqvifwkdY\vlazmufomoem
jyKenf;pepf? tMurf;zufomoemjyKenf;pepfrsm;aMumifh Ak'¨bmom0ifEkdifiHrsm; toD;oD;
uG,faysmufcJh&jyD; tpövmrfbmom0if rlqvifEkdifiHrsm; jzpfoGm;cJhonfh orkdif;aMumif;
rsm;udk owdjyKrdMuzkdY txl;vkdtyfygonf/
xkdYaMumifh Ak'¨bmomwGif bmoma&;acgif;aqmifrsm;jzpfaom q&mawmfMuD;rsm;?
oHCmawmfrsm;taejzifh jrefrmEkdifiHwGif Ak'¨omoemawmfjrwfMuD; t&SnfckdifcHhwnfwHh
a&;udk trSefwu,f vkdvm;onf[k qkdygvQif Ak'¨bmomruG,faysmufatmif wu,f
wrf;apmifha&Smufvkdpdwf &SdonfqkdygvQif...
Ak' ¨omoemawmfMuD; wnfw HhE kdi fa tmif aeYp OfE Si fht rQ axmufy Hhv SL 'gef;ae
aom Ak'¨bmom0ifjrefrmvlrsKd;rsm; rlqvifwkdY\vlrsKde,fcsJUpepfaMumifh aysmufuG,f
roGm;atmif apmifha&Smuf&rnfht a&;udkv nf; Oayu©mjyK vspfv sL&Ií vkH;0rjzpf

13
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
aMumif; oabmaygufoifhygonf/
omoemESifh'g,umonf ukdif;uRef;rSD uRef;udkif;rDS qkdouJhokdY tcsif;csif;tjyeft
vSefaus;Zl;jyKvsuf &Sdygonf/ txl;ojzifh jrefrmEkdifiHwGif Ak'¨bmomESifhjrefrmvlrsKd;onf
OD;acgif;ESifhcE¨mudk,fuJhodkY wpfckonf wpfcktwGuf r&Sdrjzpf vkdtyfvsuf cGJjcm;r&atmif
qufpyfvsuf&Sdygonf/
xkYad Mumifh jrefrmwkdYn§dK;EGr;f vQif Ak'¨bmomndK§ ;EGrf;rnf/ jrefrmOD;a&enf;yg;vQif Ak'¨
bmom0ifOD;a& enf;yg;rnf/ jrefrmrsm; rlqvifwkdY\0g;rsKdcH&jyD; aysmufuG,foGm;vQif
Ak'¨bmomvnf; wpfygwnf; 0g;rsKdcH&jyD; aysmufuG,foGm;rnf/
xkdYaMumifh Ak'¨b momruG,f a ysmufz k dYt wGu f jrefr mvl r sKd;wkd Yr aysmuf a tmif
rjzpfr aeumuG,f&rnf/ jrefrmvlrsKd;rsm; raysmufatmif umuG,fzdkYtwGuf jrefrm
ykdi fp D;yGm;a&;vkyfuGufrsm; raysmufa tmif? pD;yGm;a&;0g;rsKdr cH& atmif yxrOD;qkH;
umuG, f& rnfjzpfaMumif; &Sif;jycJhjyD;jzpfonf/
xkdYaMumifh q&mawmf oHCmawmfrsm;onf w&m;Oya't& pmcsKyfpmwef;rsm;csKyf
&efvdktyfygu pmcsKyfcsKyfjyD; Oyw¬rÇuuyÜd,um&uvlyk*¾Kdvfrsm;ukd t&if;tESD;xkwfay;
vsufpD;yGm;a&;vkyfief;rsm; xlaxmifMuapzkdY wkdufwGef;ygonf/
þuJo h kYd Ak'b
¨ momtzGJUtpnf;rsm;taejzifh pD;yGm;a&;vkyfief;rsm; xlaxmifMurnf
qkdygu atmufygaumif;usKd;rsm;&&Sdvmrnfjzpfonf/

0ifaiGrsm;pGm wkd;jcif;
þuJhodkYpD;yGm;a&;vkyfief;rsm; xlaxmifjcif;jzifh bk&m;twGuf? ausmif;twGuf? t
oif;twGuf 0ifaiGtqrsm;pGm wkd;vmrnfjzpfonf/ Oyrm - aiGwpfodef;avmuf&if;ESD;
vQif zdeyfvkyfief;wpfckukd aumif;rGefpGm xlaxmifEkdifonf/ xkdvkyfief;ukd vnfvnf0,f
0,f vkyfwwfukdifwwfol OD;aqmifvkyfrnfqkdygu wpfaeYvQif t&if;ryg tom;wif
tjrwfaiGtenf;qkH;wpfaxmif? axmifhig;&m usefygonf/ tjrwfudk wpfaeYwpfaxmif
EIef;ESifhwGufvQif wpfESpftwGif; (3)odef;ajcmufaomif;xd 0ifaiGtqrsm;pGm wkd;vmrnf
jzpfonf/
t&if;tESD;rsm;rsm;wwfEkdifojzifh um;ypönf;ta&mif;qkdifMuD;rsm;? uGefysLwmrsufpd
prf;oyfcef;ESifhrsufrSefta&mif;qkdifMuD;rsm;? wDAGD AD'D,kduwfqufta&mif;qkdifMuD;rsm;?
qkdifu,fç pufbD;ta&mif;qkdifMuD;rsm; ponfjzifh pD;yGm;a&;vkyfief;MuD;rsm;xlaxmifMu
rnfqkdygu wpfaeYtjrwfaiGonf aomif;csDíyif &Sdvmrnfjzpfonf/
b@maiGrsm;rsm;pm;pm; r&Sdaom&yfuGuf"r®m&kHa*gyutzGJUuJhodkY Ak'¨bmomqkdif
&mtzGJUtpnf;uav;rsm;taejzifv h nf; pD;yGm;a&;vkyif ef;ao;ao;av;rsm; xlaxmifrnf
qkdygu wpfESpf0ifaiGonf odef;csDíyif &SdEkdifygonf/
14
rif;&JeE´ausmfacgif
Oyrm - uGr;f ,mqkdifwpfqkdifaxmifvQif av;axmifrS wpfaomif;cefY &if;ES;D &rnf/
uGrf;wpfydómukefvQif okH;&mrS ig;&mtxd tjrwfusefEkdifonf/ wpf&ufvQif uGrf;ESpf
ydómrS 15-ydómcefYtxd a&mif;&aomqkdifrsm; &Sdygonf/ xkdYaMumifh ysrf;rQEIef;jzifh wpf
&ufvQif (3)ydómukefatmif a&mif;&í wpfaxmiftjrwfusefonfyJxm;? wpfESpft
wGuf (3)odef;(6)aomif;txd 0ifaiG&Sdrnf jzpfonf/
uGrf;,mqkdifrSpjyD; wkdufESifhum;ESifhjzpfoGm;aom ukvm;rsm;&Sdaeonfukd owdjyK
yg/ þokjdY zifh pD;yGm;a&;vkyfief;tvkduf 0ifaiGonf tqaygif;rsm;pGm wkd;vmrnfjzpfonf/

Ak'¨omoemydkí pnfyifjyefYyGm;aMumif; jzpfjcif;


þuJhokdY tqrsm;pGm wkd;vmaom 0ifaiGrsm;ukd Ak'¨omoemawmfMuD; wnfwHha&;
jyefYyGm;a&; xGef;um;a&;? oHCmawmfrsm;tm; axmufyHhvSL'gef;a&;udpörsm;udk tokH;jyKMu
rnfjzpfojzifh Ak'¨omoemawmfjrwfMuD; ,ckxuf ykdí tqufrsm;pGm pnfyifjyefYyGm;xGef;
um;vmrnfjzpfygonf/

Ak'b
¨ mom0ifrsm; omoemtwGuf axmufyu
hH ek u
f sc&H rIrsm;pGm
avQmeh nf; oufomapjcif;/
þuJhodkY tqrsm;pGm wkd;vmaomaiGrsm;udk bk&m;twGuf toif;twGuf ausmif;
twGuf pmoifwkduftwGuf omoedutaqmufttkHrsm;twGuf &dyfomtwGuf? om
oemrsm;twGuf ukefus&ef&Sdonfhudpörsm;ü okH;pGJMurnfjzpfojzifh xkdudpörsm;twGuf Ak'¨
bmom0ifrsm;\tukeftuscH axmufyHhrIudk rsm;pGmavsmhenf;oufomaprnfjzpfonf/
jrefrmEkdifiHwpf0ef;vkH;rS Ak'¨bmomtzGJUtpnf;tm;vkH;taejzifh þuJhokdYtzGJUykdif
pD;yGm;a&;vkyfief;rsm; xlaxmifxm;&Sdonfhpepfudk wu,fwrf;usifhokH;rnfqkdvQif Ak'¨bm
omtzGJUtpnf;rsm;twGuf wul;wu oGm;a&mufatmf[pftvSLcH&rIrsm;aygrsm;onfh
vuf&SdtajctaerSwpfyg; tvSL&Sifukd,fwkdifu apwemo'¨gw&m;jynfh0pGmjzifh wul;w
uvma&mufvSL'gef;onfukdom vufcHonfh tajctaeokdYyif a&muf&Sdrnfjzpfonf/

Ak'¨bmom0ifrsm; tvkyftukdif&&Sdjcif;
þuJhodkY jrefrmEkdifiHwpf0ef;&Sd Ak'¨bmomtzGJUtpnf;rsm;u pD;yGm;a&;vkyfief;MuD;
i,frsm; xlaxmifMurnfqkdygu a&Tjrefrma,musfm;? rdef;rrsm;tm; tvkyfESifhvkyfcaiG
aMu;ay;Ekdifaom qkdifMuD;qkdifao;rsm; rsm;pGmay:xGufvmrnfjzpfonf/ Ak'¨bmom0if

15
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
rsm;taejzifhvnf; tvkyftukdifEiS afh iGaMu;&&So
d jzifh pm;0wfaea&;tqifajy acsmifvnf
rnfjzpfonf/
tvkyfvufrJhjyóemukd ajz&Sif;ay;&ma&mufojzifh trdjrefrmEkdifiHtwGufvnf;
tusKd;&Sdrnfjzpfonff/
rSwfcsuf/ / tvkyfcefY&mü jrefrmqkdifr&Sdí rlqvifqkdifwGif tvkyfvkyfae&aomjref
rmrdef;uav;rsm; &kd;om;MudK;pm;jyD; qif;&JaomAk'¨bmom0ifrsm;tm; OD;
pm;ay;cefYxm;vQif ykdí tusKd;&Sdygonf/

pD;yGm;a&; 0g;rsKdrcH&atmif wkduf&kdufumuG,fEkdifjcif;


,cifu rlqvifqkdifrsm;ESifhwef;wl,SOfEkdifaom jrefrmykdifqkdifrsm;ukd rlqvifwkdY
ESifhtjydKif xlaxmifjcif;r&SdMuí oHCmawmfrsm;utp Ak'¨bmom0ifrsm;onf 0,fcsif
onfjzpfap? r0,fcsifonfjzpfap rlqvifqkdifrsm;ü aps;0,faeMu&onf/
þenf;vrf;jzifh Ak'¨bmom0ifrsm;ykdifaom aiGaMu;rsm;onf aeYpOfESifhtrQ rlq
vifwkdY\yg;pyfxJodkY a&mufaeygonf/ þuJhodkYaeYpOf 0g;rsKdcHae&aom jrefrmwkdY\aiG
aMu;yrmPudk wpfEkdifiHvkH; twkdif;twmjzifh wGufcsufrnfqkdvQif wpf&ufudk tenf;
qkH;odef;aygif;wpfaxmif(100000000)cefYyif &Sdrnfjzpfygonf/
þaiGrsm;jzifh Ak'¨bmomudka&m jrefrmvlrsKd;ukda&m jrefrmEkdifiHudkyg 0g;rsKdypfrnfh
]]vlr sKdu kdv kdeDe,fcsJUpDrHudef;MuD;rsm;}}udk tifwkduftm;wkduf taumiftxnfaz:aeMu
ojzifh Ak'¨bmomtwGufa&m? jrefrmvlrsKd;rsm;twGufyg tvGefYtvGef epfemqkH;&IH;vSyg
onf/
Ak'¨bmomtzGJUtpnf;rsm; Ak'¨bmom0ifrsm;tm;vkH;taejzifh rlqvifqkdifrsm;
ESi fhr vSr f;rurf;wGif rlqvifqkdifw kYdE Si fhy pön f;wl? aps;EIe f;wla &mif;csjcif;jzifh qkdif
MuD;qkdifao;rsm;udk tjydKiftqkdifxlaxmifMurnfqkdvQif 0,f,lolAk'¨bmom0ifrsm;
taejzifh rlqvifqkdifESifhAk'¨bmomqkdi f( 2)ck ,SO fjyD;wnf& Sda eonfhy pön f;wla ps;
EIe f;wlo nf[kqkdvQif Ak'¨bmomqkdi fü om 0,f, lt m;ay;rnfjzpfy gonf/
þodjYk zifh aeYpOf odef;aygif;axmifcsDí 0g;rsKdcHae&aom a&TjrefrmwkdY\aiGaMu;
rsm;onf a&TjrefrmwkdYxHodkYom jyefv nfa &muf& Sdv mrnf jzpfonf/
þonfrSm jrefrmvlrsKd; rlqvifwkdY\0g;rsKdjcif;rcH&atmif umuG,f&mwGif t"du
xm;vkyfaqmif&rnfhtcsufwpfcjk zpfaom jrefrmhpD;yGm;a&;rsm; 0g;rsKdrcH&atmif wkduf&du k f
umuG,fEkdifjcif;yif jzpfygonf/

16
rif;&JeE´ausmfacgif

0HomEk&u©dwcHwyfMuD;rsm; aqmuf&ma&mufjcif;
Ak'¨bmomESifhwuG jrefrmvlrsKd;ESifhjrefrmEkdifiHudk rlqvifwkdY\0g;rsKdjcif;rcH&atmif
umuG,fMurnfqkdvQif yxrOD;qkH; jrefrmhpD;yGm;a&; 0g;rsKdrcH&atmif rjzpfraeumuG,f
&rnfjzpfaMumif; &Sif;jycJhjyD;jzpfygonf/
xkdYaMumifh þuJhodkY rl qvif w dkY E Si fht jydKift qkdi f qkd i fM uD;qkdi f a o;rsm;udk xl
axmifz Gi fhvSpfjcif;onf rlqvifw kdY\vufc sufjzifh jrefr mvlr sKd;rsm;aysmufu G,f r
oGm;atmif a&SUwef;rS rm;rm;rwfrwf&yfwnfjyD; ckcHumuG,fay;rnfh]]0HomEk&u©dw
cHw yfMuD;rsm;}}aqmufvkyfjcif;yifjzpfygonf/
xkjYd yif rlqvifw\Ydk vufcsujf zihf Ak'o
¨ moemawmfjrwfMu;D aysmufu, G rf oGm;atmif
umuG, fay;rnfh]]omoemhcHwyfMuD;}}rsm;aqmufv ky fjcif;vnf;jzpfonf/
trdjrefrmEkdifiHawmfMuD;udk vlr sKdu kdv kde De ,fc sJU wkdY\0g;rsKdo dr f;ydku fjcif; rcH&
atmif a&SUwef;rS rm;rm;rwfrwf &yfwnfjyD; ckcHumuG, fa y;Ekdi fr nfh ]]jrefrmhcHwyf
MuD;rsm;aqmufvkyfjcif;}}vnf; jzpfygawmhonf/
xkdYjyif a&Tjrefrmykdifqkdifr&Sdí rlq vifq kdi fw Gi f tvky fv ky fa e&aom jrefrm
rdef;uav;rsm;ukd xkd0HomEkcHwyfrsm;ü tvkyfay;jcif;jzifh rlqvifwkdYESifheD;pyfjidpGef;
jyD; trsKd;bmomzsufqD;cH&rnfht a&;rS umuG, fE kdi fr nf jzpfygonf/

ocifrsKd;a[h 'kdYjrefrm[k a<u;aMumfEdkifjcif;


þuJhodkY Ak'¨bmomjreffrmykdifqkdifMuD;qkdifao;rsm; EkdifiHwpf0ef;rSm rsm;jym;pGmay:
xGufvmygu ,cifu rdrw d t dkY m; tvkyfEiS v
fh cay;Ekid faom ukd,fhjreffrmvlrsKd;rsm;ykdifaom
qkdifrsm;r&Sdojzifh jrefrmvli,f vkHri,frsm;onf bmomjcm;vlrsKd;jcm;wkdY\txHwGif r
vkyfcsifaomfvnf; wpf0rf;wpfcg;twGuf rvkyfrjzpfpD;yGm;a&;uReftjzpf ulvDb0jzifh
vlrsKd;jcm;wkdY vufn§Kd;xkd;ckdif;orQ vkyfaeMu&ojzifh ]]ulvDrsKd;a[h wkdYjrefrm? uRefrsKd;a[h
wkdYjrefrm}}[k rcsdrqefY nnf;wGm;&rnfhtajctaerSwpfyg; ,cktcgü rdrdwdkYtm; tvkyf
ESifhvcay;Ekdifaom ukd,fhjrefrmykdifqkdifrsm; ay:xGufvmjyDjzpfí vlrsKd;jcm; bmomjcm;wdkY
xH pD;yGm;a&;uReftjzpf ulvDvkyfp&mrvkdawmhojzifh ]]ocifrsKd;a[h wkdYjrefrm}}[k tm;&Sd
yg;&Sd a<u;aMumfEkdifrnfjzpfygonf/

aus;Zl;&Sifrsm;tm; aus;Zl;qyf&ma&mufjcif;
Ak'¨bmom0ifjrefrmwkdif;&if;om;rsm;onf Ak'¨bmomtzGJUtpnf;rsm;twGuf Ak'¨
omoemawmfjrwfMuD;twGuf r&Sdrjzpf a&aomufjrpfMuD;yrm tvGefw&m aus;Zl;MuD;

17
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
rm;vSaomvlrsKd;rsm;jzpfygonf/
yk*Hacwf &Sift&[Hrax&fjrwfESifhtaem&xmrif;jrwfwkdY jrefrmhajrrSm omoem
rsKd;aph pwifcscJhonfrSpjyD; ,aeYtcsdefwkdifatmif omoemh0efxrf; &Sif&[ef;wkdY\pm;
0wfaea&;ç usef;rma&;ç ynma&;rsm;twGuf omoemqkdif&mudpöt00twGuf jrefrm
vlrsKd;wkdY axmufyhv
H LS 'gef;aus;Zl;jyKcJh&aom aiGaMu;yrmPonf uka#uk#m ocsFm? oacsF
b,fíb,frQ *Pef;csí wGufjyjcif;iSm pGrf;Ekdifawmhrnf r[kwfyg/

omoemawmfMuD;twGuf xkdr QþrQ aus;Zl;rsm;vSa om jrefr mvlr sKd;wkdYtm;


,ckt cgü rdpäm'd|dt,l&SdolwkdY\pD;yGm;a&;udk rufv kH;ay;? rde f;uav;awGu dk &o
avmuf,l? vlukd vlcsif; 0g;rsKdoGif;onfh]]vlr sKdukdvkdeDe,fcsJUpepfqkd;}}aMumifh jrefrm
wpfr sKd;vkH; rsKdokOf;aysmufuG,frnfht a&; ÓwdA soeab;MuD;qkdu fa eygonf/
Ak' ¨o moemawmfqkdif&m tzGJUtpnf;tm;vkH;rS oHC mawmfrsm;? vlyk*¾Kdv fr sm;
taejzifh omoemawmftwGuf aus;Zl;MuD;vSa om jrefr mvlr sKd;rsm; rlq vifw kdY\
0g;rsKdjcif;cH&rnfhta&;ukdawmhjzifh Oayu©mjyK vspfv sL&Ií raeoifhy g/
aus;Zl;&Sifrsm;tm; aus;Zl;qyfoifhvSygonf/ þÓwdAsoeab;ukdawmhjzifh wwf
EkdiforQ umuG,foifhygonf/ pGrf;EkdiforQ wm;qD;oifhygonf/

vlr sKd;aysmufvQif omoemvnf; aysmufr nf/ wkdi f;jynfv nf;aysmufr nf qkd


onfhtcsufudk txl;owdcsyfMuyg/ xdkYaMumifh...
Ak'¨bmomqkdif&m tzGJUtpnf;rsm;tm;vkH;rS q&mawmf oHCmawmfrsm;? vlyk*¾Kdvf
rsm;taejzifh bmomjcm;wkdYtay: rvkdrkef;wD;í r[kwfyJ omoemawmf\a&aomufjrpf
jzpfaom jrefrmvlrsK;d rsm;udk rysufp;D rwdraf umapvkdaom? arwåmxm;aomtm;jzifv h nf;
aumif;? jrefrmvlrsKd;rsm; rdpämt,l&do S lw\dkY vTrf;rkd;0g;rsKdrIc&H rnfudk tpOfem;u&kPmxm;
aomtm;jzifhvnf;aumif; rlqvifwkdYESifhtjydKif pD;yGm;a&;vkyfief;MuD;i,frsm;? qkdifMuD;
qkdifi,frsm;udk xlaxmifMuzdkY wkdufwGef;ygonf/
þodkYrlqvifwkdYESifhtjydKif pD;yGm;a&;vkyfief;rsm; xlaxmifjcif;onf jrefrmvlrsKd;r
aysmufatmif umuG,fjcif;jzpfí omoemtwGuf aus;Zl;rsm;vSaom a&TjrefrmwkdYtm;
avmuDe,fy,fwGif tMuD;rm;qkH;aom aus;Zl;wkHYjyefqyfjcif;yif jzpfygonf/
þuJhodkY Ak'¨bmomtzGJUtpnf;rsm;taejzifh pD;yGm;a&;vkyfief; xlaxmifMu&efvkd
tyfouJhodkY a&Tjrefrmtm;vkH;taejzifhvnf; pD;yGm;a&;udk ,cifESifhrwl wpfrlxl;jcm;pGm
txl;MudK;pm;&SmMuzkdYvkdygonf/ taysmftyg; taomuftpm;ESifh avmif;upm;twGuf
csJxD? 2-vkH;xDtwGuf tcsdefukef aiGukefcHjcif;rsm; a&Smif&Sm;MuzkdY? aiG0ifayguf 0ifvrf;
rsm; zGifhxm;MuzkYd vkdygonf/

18
rif;&JeE´ausmfacgif
jrefrmolaX;rsm;taejzifh ighrdom;pk pm;avmuf&if awmfygjyD[k oabmxm;jyD; ydk
vQHo nfha iGaMu;rsm;udk wDAGD? AGD'D, kd? uwfq uf? Zdr fc Hu m;0,fjcif;paom 0ifa iGr&Sd
Ekdi fo nfh ZdrfcHypönf;rsm; 0,fjcif;ü tokH;rjyKMuyJ ukd, fhjrefrmvlr sKd;rsm;tm;tvkyf
ESi fhv cay;Ekdifaom qkdifMuD;qkdifa o;rsm;udk rsm;rsm;xla xmifMuzdkY vkdygonf/
txl;ojzifh ukd,fhom;orD;tm; wpfOD;vQif tenf;qkH; pD;yGm;a&;vkyfief;wpfck
pD tarGa y;Ekdifonfh tqihfokdYa&mufa tmif MudK;pm;&SmazGMuzkdY wkdufwGef;ygonf/
rlqvifwkdYonf qkdifwpfckaxmifí xkdqkdifrS tjrwfaiGrsm;&vmvQif jrefrmrsm;uJh
odkY okH;jzKef;rypfyJ aemufxyfqkdifcGJwpfckaxmifjcif;ESifht&if;tESD;jyKjyD; aiG0ifayguf0if
vrf;rsm;ukd zGifhEkdiforQ rsm;rsm;zGifhxm;Muygonf/ þpepfudk ta&mif;t0,fvkyfxm;
aoma&TjrefrmawGtm;vkH; twk,loifhvSygonf/

þtrSw(f 2)enf;vrf;\vk&d if;tcsurf mS rlqvifwkdYESifhtjydKif pD;yGm;a&;vkyfief;


rsm; xla xmifMuzkYd jzpfygonf/ xkdYaMumifh jrefrmEkdifiHtwGif; rnfonfhae&ma'owGif
yJjzpfjzpf rlqvifukvm;qkdifwpfck&SdvQif xkdqkdifESifhrvSrf;rurf;wGif a&Tjrefrmqkdiftenf;
qkH;wpfqkdifawmh &Sd&rnf/ xkdjrefrmqkdifonf rlqvifqkdifrS a&mif;aomypönf;tm;vkH;udk
a&mif;&rnf/ rlqvifqkdifESifhaps;EIef;wl a&mif;&rnf/
ypönf;wpfckukd jrefrmqkdif& SmrawGU í ukv m;qkdi fr Sm 0,f& onfht jzpfrsKd; r
a&mufa p&/ jrefrmqkdifu aps;MuD;í ukv m;qkdi fu aps;csKda omaMumifh ukv m;qkdif
rSm 0,f,l&onfhtjzpfrsKd; ra&mufa p&/ þtajctaersm; jrefrmEkdi fi Hw pf0ef;vkH;
wGi f jzpfa y:vmzdkYtwGuf EkdifiHw pf0 ef;&Sd Ak' ¨b momtzGJU tpnf;rsm; jrefr molaX;
rsm; ta&mif;t0,fvkyfpm;aom jrefrmtm;vkH; MudK;pm;aqmif& Gu foGm;zkdY wku d w
f eG ;f
ygonf/

rlqvifydkif qkdifMuD;rsm; pD;yGm;a&;vkyfief;MuD;rsm;udk t&if;tESD;rsm;wwfEkdifaom


pmoifwkdufMuD;rsm; wefcdk;MuD;bk&m;a*gyutzGJUMuD;rsm; Ak'¨bmomqkdif&mtzGJUMuD;rsm;ESifh
jrefrmolaX;rsm;u ,SOfjydKifMuyg/
rlqvifykdifqkdifao;rsm; pD;yGm;a&;vkyfief;ao;ao;av;rsm;udk &yfuGuf"r®m&kHa*g
yutzGJUuJhodkY Ak'¨bmomtzGJUtpnf;ao;av;rsm;ESifhta&mif;t0,fvkyfpm;aom jrefrm
tm;vkH;u ,SOfjydKifMuyg/
qkdifrsm;xlaxmif&mü rsufrSefqkdif? tdraf qmufypönf;qkid f? um;ypönf;ta&mif;qkdif
paom rlqvifwkdYcsKyfukdifxm;aom vkyfief;rsm;ukd OD;pm;ay;xlaxmifMuzdkY vkdygonf/
xkjYd yif jrefrmqkdifrsm;wGif Ak'¨bmomtrSwftom;rsm; xifxif&Sm;&Sm;wyfxm;
MuzkdY bk& m;ykHawmfrsm;udk xifx if& Sm;&Sm; yla Zmfc sdw fq JGx m;MuzkYdv nf; vkdygonf/

19
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)

avmuatmifyGJ
à ql;cRefjrvkdY
vuf&SrSmawG; cl;vufaES;u
ysHUarT;ESif;qDESifh a0;rnfom/
à aeylaMumufvkdY
qufavQmufzdkYta&; ajcvSrf;aES;u
at;&dyfokcESifh a0;rnfom/
à 'ku©>yrf;vkdY
yef;&dacG,dkif? EGrf;csdrIdifu
yef;wkdiftvSESifh a0;rnfom/
à bmyJjzpfjzpf? pdwfrnpfyJ
tm;opfZGJxl? ÓPfulxyfavmif;
vrf;aMumif;rSefa&T;? owådarG;vQif
a&S;a&S;b0? taoG;vSí
avmuatmifyGJ? udk,fhvufxJrSm/
ajrvwf armifjrifho l

enf;vrf;(3)
rsK;d cspfpdwf"gwf &Sio
f efxufjrufatmif jyKvkyf&ef
jrefr mvlrsKd; jrefrmEkdifiHESifhw uG Ak' ¨b momruG, fa ysmufa tmif rjzpfr ae
apmifha &SmufvdkonfhpdwfqE´rsm; MuD;rm;xufo efv matmif jyKvky f& ef/
]]qE´0awm uð emrur®H eodZöswd}}
qE´jyif;xefol(qE´m"dywdwyfo)l tm; rjy;D pD;Ekid af om ratmifjrifEf dik af om trIupd ö
rnfonfr&Sd[k Ak'¨bk&m;&Sif a[mawmfrlcJhonfhtwkdif; uREkfyfwkdY\trsKd;bmomomoem
ESifhwuG trdjrefrmEkdifiH ruG,faysmufatmif apmifha&Smuf&rnfhudpöatmifjrif&eftwGuf
oHCmawmfwkdif;ESifhjrefrmwkdif;&if;om;wkdif;wGif trsKd;raysmufatmif umuG,fcsifonfh
pdwfqE´rsm; MuD;rm;xufoefvmatmif (qE´m"dywdwyfatmif)jyKvkyfzkdY txl;vkdtyfyg
onf/
udpöwpfck atmifjrifjyD;ajrmufzdkYtwGuf xkdudpöudk wu,fwrf; atmifjrifatmif
20
rif;&JeE´ausmfacgif
jyKvkyfvkdonfh MuD;rm;xufoefonfh pdwfqE´&SdzkdYonf y"metajccHjzpfaMumif; a&Tjrefrm
wkdY owdjyKMuyg/
xdkYaMumifh cspfpGmaom pm&Iol? toiftaeeJY wu,fwrf; trsKd;bmom omoem
ruG,faysmufatmif apmifha&Smufvkdonf[k qkdygvQif yxrqkH; oifho EÅmefr Sm trsKd;
raysmufa tmif apmifha&Smufcsifo nfh pdw fq E´r sm; MuD;rm;xufo efp Gm&Sda ezkdY? r&Sd
ao;&if &Sdvmatmif vkyf,lzkdY? &SdjyD;om;qkd& ifv nf; tpOfx ufo efc kdi fjrJa eatmif
jyKvky fz kdY txl;vkdtyfygonf/
xkdYaMumifh atmufü azmfjyxm;aom trsKd;raysmufatmif umuG,frnfhrEÅefudk
pdwfudk av;eufwnfMunfpGm xm;vsuf wpfaeYvQif tenf;qkH;(10)MudrfcefY pdwfygvuf
yg toHxGufí &Gwfqkdyg/

trsKd;raysmufatmif apmifha&SmufrnfhrEÅef
igonf rnfonfhenf;ESifhrQ igwkYdjrefrmvlrsKd; taysmufrcHEkdif/
igonf rnfonfhenf;ESifhrQ igwkdYukd;uG,fonfh Ak'¨bmom taysmufrcHEkdif/
igonf rnfonfhenf;ESifhrQ igwkdY jrefrmjynf taysmufrcHEkdif/
igwkdYjrefrmrsKd; raysmufatmif igonf rjzpfjzpfonfhenf;jzifh umuG,fapmifha&Smufrnf/
igwkdYukd;uG,fonfh Ak'¨bmomraysmufatmif igonf rjzpfjzpfonfhenf;jzifh umuG,f
apmifha&Smufrnf/
igwkdYjrefrmEkdifiH raysmufysufatmif igonf rjzpfjzpfonfhenf;jzifh umuG,fapmifha&Smuf
rnf/
jrefrmvlrsKd;eJY jrefrmEkdifiHonf urÇmwnfoa&GU wnfwHhap&rnf/

txufyg trsKd;raysmufatmif apmifha&Smuf&rnhf rEÅefudk EIwfjzifh r&Gwfvkdygu


pdwfudkav;eufwnfMunfpGmxm;vsuf rdrdpdwfwGif;rS &GwfqkdMudrf;0g;oHudk rdrdem;xJrSm
Mum;aeouJhokdYjzpfatmif pdwf&Gwf &Gwfqkd&ef jzpfygonf/
þuJhokYdaeYpOf &Gwfqkdaeygu oifhoEÅerf Sm trsKd;raysmufatmif umuG,fcsifonfh
pdwfqE´rsm;MuD;rm;xufoefvmrnf/ rsKd;apmifh0HomEkpdwf"gwfrsm; xufoefvmonfESifh
trQ oifonf trsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhvkyfief;pOfrsm;udk tifwkduftm;wkduf
taumiftxnfaz:ayawmhrnf/ þuJhokdYwu,fwrf; vkyfaqmifMurnfqkdygu þpm
tkyfü az:jyxm;aom trsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhvyk fief;pOfrsm;onf vufawGU
taumiftxnfaz: atmifjrifygu uREkfyw f dkYtrsKd;bmom omoemudk rnfonfhbmom
jcm;vlrsKd;jcm;tkyfpkurQ zsufqD;Ekdifawmhrnf r[kwfaMumif; tmrcHygonf/
21
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
þuJhokdY 0HomEkpdwf"gwfrsm; tjcm;olrsm;\oEÅefü xufoefvmatmif pnf;&kH;
&eftwGuf jrefrmvlrsKd;rsm;tm; rsKd;cspfpdwf"gwf &Sifoefxufjrufaprnfh orkdif;aMumif;
ajymjy&rnf/
vlrsKd;wpfrsKd; urÇmay:wGif qufvuf&Sifoef&yfwnfEkdifzkdYtwGuf xkdvlrsKd;EG,f0if
rsm;onf ukd,fhvlrsKd;udk cspfonfhpdwf? udk,fhvlrsKd;tay: usa&mufvmonfh rnfonfht
EÅ&m,fudkrqkd umuG,fvkdonfhpdwf"gwf xufxufoefoef rjzpfrae vkdtyfaMumif;/
jrefrmwkdYonf a&S;ESpfaygif; axmifcsDuyif ukd,fhxD;ukd,fheef; ukd,fhMuiSef;ESifhukd,f
ykdif,Ofaus;rI ukd,fydkifbmompum;ESifhurÇmhtv,frSm jrefrmvlrsKd;ESifhjrefrmEkdifiH[lí
0ifhxnfpGm wnf&SdaexkdifcJhMuaom vlrsKd;rsm;jzpfaMumif;/
,aeYtcsdeftxd Ak'b ¨ momESiw fh uG jrefrmvlrsKd;ESifhjrefrmEkdifi[
H lí wnf&aSd eonf
rSm uREkfyfwkdY\bkd;bGm;rsm;jzpfaom a&S;jrefrmrsm;taejzifh bmom omoemESifhwuG
wkid ;f jynfEiS hvf rl sK;d tay: ykpH t H rsK;d rsK;d ESiuhf sa&mufco
hJ nfh tEÅ&m,ftoD;oD;udk toufaoG;
acR;aygif;rsm;pGm &if;ESD;ay;qyfjyD; umuG,fapmifha&SmufcJhMuí jzpfaMumif;/
,aeYrsufarSmufumvwGif rlqvifwkdY\aoG;aESmrsKd;zsufonfh tEÅ&m,faMumifh
uREyfk w f \Ykd vlrsK;d bmomESiw hf uG wkid ;f jynfyg aysmufu, G rf nfh tEÅ&m,fonf trSew f u,f
&SdaeaMumif;/
xkt d EÅ&m,fudk umuG,f&rnfhwm0efrSm a&Tjrefrmwkdif; xrf;aqmif&rnfh tMuD;rm;
qkH;aom vlrsKd;a&;wm0efvnf; jzpfç bmoma&;wm0efvnf;jzpfç EkdifiHa&;wm0efvnf;
jzpfaMumif;/
xkdYjyif orkdif;tqufqufu a&TjrefrmwkdY xrf;aqmifvmonfh orkdif;ay;wm0ef
vnf;jzpfaMumif; ponfrsm;udk a[majympnf;&kH;yg/ trsKd;raysmufatmif umuG,frnfh
rEÅefudk aeYpOf&Gwfqkdckdif;yg/

jrefrmawGaewJh jrefrmjynf
à opfyifurÇm &ku©&Gmü
&omcsKdjr oD;uif;vSonfh
AE¨&o&uf yifysKdxuf0,f
wG,fzufwufavQmuf EG,f,Sufaygufonfh
a*G;awmufuyfyg; yl;0ifyGm;í
wl;cg;zefouf &omysufum
rsKd;qufodrfzsif; rsKd;ysufjcif;ukd
xifvif;&Ijrif yrmwifí
qifjcifokH;oyf Munfhygav/

22
rif;&JeE´ausmfacgif
à vlwkdYurÇm owå&Gmü
ae&mykdif;jcm; pnf;&kd;wm;í
ajrom;yx0D wkdif;XmeD[k
wnf&mykdifeuf e,fajrxuf0,f
qufcHcsKyfjcm; tkyfpkd;vmvsuf
&SnfMumrSDwif; aexkdif&if;rS
oufqif;aygufzGm; EkdifiHom;wkdY
ajr;om;pOfquf aygif;EG,fzufMu
rsKd;qufwpfck 0HomEkukd
jyKpkwnfwHh aoG;oefYoefYjzifh
cHhnm;0ifhxnfcJhMu\/
okdYpOfcHhnm; pnf;&kd;wm;vsuf
aejim;aomfvnf; vlU&GmxJ0,f
pnf;uGJcsKd;azmuf wkd;0ifaESmufjyD;
a*G;awmufyifES,f uyfyg;EG,fí
e,fausmfMudK;&Iyf trsKd;jzKwfrnfh
aoG;pkyf&efpG,f toG,foG,fwdkY
wG,fuyfrSDpGJ &SdpjrJwnfh
ZGJvkHYvyGm; owdxm;í
w&m;opöm ajzmifhrSefpGmjzifh
wm0efo,fykd; apmihfMuyfrkd;avmh/
à rsKd;EG,fnHhzsif; oD;ikHuif;um
vlcsif;rsKdzkH; rsKd;rwkH;a&;
ESvkH;jrJjrH oEé|mefjzifh
tm;rmef0ifhum usL;&ifhygtHh
urÇmt&Snf jrefrmwnfí
wnfwnfhxkdajr jrefrmaernf
rkd;ajrodrfhodrfhwkefapownf;/
jrifhMuL(rkH& Gm)
a&TwHcg;rSL;r*¾Zif;? 2000-jynfhESpf? Zefe0g&Dv

23
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)

enf;vrf;(4)
uav;rsm;jyKjyif&ef
Ak'¨bmom0if trdtzrS arG;vmonfh uav;wkdif;ukd Ak'¨bmom0if yDyDjyifjyifjzpf
vmatmif vkyf,lonfhpepf? trsKd;bmom omoemtwGuf wefzkd;&Sdaom vli,frsm;jzpf
vmatmif jyKpkysKd;axmifay;onfh pepfusifhokH;&ef/
þuJhokdY jyKvkyfEkdifzYt
kd wGuf trsKd;bmom omoemraysmufatmif apmifha&Smufvkd
onfh oHCmawmfrsm; OD;aqmifjyD; Ak'¨bmom,Ofaus;rIoifwef;rsm;? b-uausmif;rsm;
wpfEkdifiHvkH;wGif zGifhvSpfMu&ef/
uav;wpfa,muf\pdwfonf tjzLa&mif yk0gwpfckuJhodkY yuwdjzLpifygonf/ xkdY
aMumifh teDa&mifyJ qkd;csifovm;/ teufa&mifyJ qkd;csifovm;/ MudKufonfhta&mifukd
qkd;? vG,fvG,fESifhpGJxifusef&pfEkdifygonf/
qkdvkdonfrSm uav;\pdwf"gwfukd i,f&G,fcsdefwGif ukd,fvkdcsifonfhykHpHtwkdif; jyK
jyifí&ygonf/
rlqvifrsm;onf þtcsufukd tvGefoabmaygufMuygonf/ xkdYaMumifh olwkdY
uav;i,frsm;udk touf(5)ESpfjynfhonfESifh olwdkAvDrsm;ç pmoifausmif;rsm;odkY rjzpf
raeydkYMu&onf/ AvDrsm;ç pmoifausmif;rsm;wGif tpövmrfbmomt,ltqawGudk t&kd;
pGJatmif &kdufoGif;onf/
paeç we*FaEGESifhMum;ausmif;ydw f&ufr sm;ç aEG& moDausmif;ydw f& ufr sm;wGif
uRefa wmfw kdY jrefrmuav;awG aqmhu pm;aeMuaomfv nf; rlq vifa wGu awmh
olw kdYu av;awGudk olwkdY\vlrsKd;a&; bmoma&;twGu f olw kdY\vlr sKdu kdv kde De ,f
csJU pepft wGuf tm;ukd;&aomwyfo m;rsm;tjzpf jyKjyif, la eygonf/
olwkdYu olwkdYuav;awGudk olwkdYvkdcsifonfhykHpHtwkdif; &atmif jyKjyifay;MuouJh
okYd uRefawmfwYu dk vnf; uRefawmfw&dYk JUAk'¨bmomrsKd;qufopfuav;i,fawGukd uRefawmf
wkdY vkdcsifonfhykHpHtwkdif;jzpfvmatm jyKjyifMuzkdY jyKpkysKd;axmifMuzkdY txl;vkdtyfygonf/
uRefawmfwkdY[m uRefawmfwkdY&UJ jrefrmuav;i,fawGukd Ak'¨bmomw&m;udk em;
vnfod&Sdaom? &wem(3)yg;ukd em;vnfod&Sdaom? Ak'¨bmomukd ouf0if,kHMunfrI ckdif
rmjyD; &kdaoukdif;&Idif;aom? teaEÅmteEÅ(5)yg;ukd &kdaoukdif;&Idif;aom? jrefrmvlrsKd;udkcspf
jrwfEkd;aom? Ak'¨bmomukd jrwfEkd;wefzkd;xm;aom trdjrefrmjynfukd cspfjrwfEkd;aom? rl
qvifwkdY\vlrsKdudkvkdeDe,fcsJUpepfqkd;aMumifh jrefrmvlrsKd; Ak'¨bmomESifhwuG jrefrmEkdifiH
yg aysmufuG,frnfhtEÅ&m,fukd em;vnfod&Sdoabmaygufí xdktEÅ&m,fudk umuG,fvkd
pdwf xufoefjyif;jyaom? Ak'¨bmom0iftcsif;csif; pnf;vkH;nDnGwfrI? tjyeftvSef av;
pm;cspfcifrI&Sdaom? rlqvifwkYdESifhpD;yGm;a&;çynma&;çbmoma&;paom bufaygif;pkHwGif
tjydKiftqkdif olwkdYxufomatmif MudK;pm;vkdaom? tcsdefESifhaiGudk tv[ó rjzKef;wD;
24
rif;&JeE´ausmfacgif
yJ pepfwustusKd;&SdpGm tokH;cswwfaom? tusifhpm&dwåaumif;rGefaom? taomuft
pm;? avmif;upm;rIESifhrl;,pfaq;0g;okH;pGJrI uif;&Sif;aom? pdwf"gwfa&;&m tqifhtwef;
jrifhrm;aom? vdr®ma&;jcm;&SdjyD; ,Ofaus;odrfarGUaom? taysmftyg;ukd a&Smif&Sm;jyD; pD;yGm;
a&;ç ynma&;ukd txl;MudK;pm;aom? aiGukd acRwmpkaqmif;wwfaom? trsKd;bmom om
oemESifhwuG wkdif;jynfESifhvlrsKd;tay: usa&mufvmonfh tEÅ&m,frSeforQudk umuG,f
wGef;vSefvkdpdwf xufoefjyif;jyaom vli,frsm;jzpfvmatmif jyKpkysKd;axmifay;MuzkdY vkd
ygw,f/
'Dvkdjzpfvmatmif rjyKpk rysKd;axmifcJhMuwJhtwGuf ,aeYvli,ftrsm;pk[m b,f
vkjd zpfaew,fqdkwmukd trsm;odjyD;om; udpöawGrkdYra&;awmhyg/ aemifvmr,fh vli,fawG
'Dvkdrjzpfatmif ,aeYuav;awGukd jyKjyifzkdY vkdygw,f/
rlqvifawGawmif olwkdYu av;awGu dk olw kdYv kdc sifo nfhy kHp Ht wkdi f;&atmif
oGi f;Ekdi f& if uRefawmfwkdYuvnf; uRefa wmfw kdY& JU uav;i,fa wGu kd uRefa wmfwkdYvkd
csifo nfhykHpHtwkdif; &atmif oGi f;Ekdi f& rSmaygh/
'Dvdk jyKjyifEikd fzt
dYk wGuf trsK;d bmom omoemukd obm0usus tajccHususapmifh
a&Smufvw kd o
hJ CH mawmfrsm;taeeJY twef;ynmukd tenf;qk;H ig;wef;ç ajcmufwef;avmuf
txd jyEkdifatmif avhvmxm;oifhygonf/
'Dacwfu twef;ynmukd t"duxm;wJhtwGuf uav;awGudk twef;ynmeJYwGJ
oifjyD; txufujycJhwJh t&nftcsif;awGudk jynfhvmatmif MudK;pm;r,fqkd&if jzpfEkdifacs
t&SdqkH;ygyJ/
'gaMumifh Ak'¨bmom ruG,af ysmufatmif wu,fwrf;apmifha&Smufvakd om oHCm
awmfrsm; trsKd;raysmufatmif apmifha&Smufvkdolrsm;taejzifh ukd,fhjrdKU ukd,fh&Gm ukd,fh&yf
uGufrSm b-uausmif;awG? Ak'¨bmom,Ofaus;rIoifwef;awG us,fus,fjyefYjyefY ay:
aygufvmatmif MudK;pm;Muyg/
b-uausmif;awGrSm bmoma&;twGuf oD;oeft Y csdew
f pfckowfrw
S jf yD; txufu
jycJhwJht&nftaoG;awG jynfhvmatmif jyKvkyfyg/ b-uausmif;rSm rae&wJhuav;awG
twGuf paeçwe*FaEGausmif;ydwf&ufawG? Mum;ausmif;ydwf&ufawGeJY? aEG&moDausmif;
ydwf&ufawGrSm Ak'¨,Ofaus;rIoifwef;awGudk rwufrjzpf wufa&mufoifMum;&wJhpepf
wpf&yfudk taumiftxnfaz:Muyg/
oifwef;qkdayr,fh &uftykdif;tjcm;rQavmufom r[kwfyJ ausmif;ydwf&ufwkdif;
tjrJoifay;wJhXmeawGtjzpf ajymif;vJzdkYvkdygw,f/ Ak'¨bmomuav;i,fawGukd (5)ESpf
om;t&G,fupjyD; (13)ESpfom;t&G,fcefYtxd (8)ESpfwkdifwkdif 'DXmeawGrSm oHCmawmf
awGu Ak'¨pmayawG oifay;&if txufujycJhwJh t&nftcsif;awG jynfhvmatmif MudK;
pm;r,fqkd&if rjzpfEkdifp&m r&Sdygbl;/

25
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
aemufjyD; 'DAk'¨bmom,Ofaus;rIoifwef;awG b-uausmif;awGrSm uav;awGukd
eHygwf(3)enf;vrf;rSm jycJw h t
Jh rsK;d raysmufatmif umuG,frnfhrEÅefudk aeYpOfojH ydKifnn D m
pGm &Gwfqkdckdif;yg/
trsKd;raysmufatmif apmifha&Smufvkdaom oHCmawmfrsm; vlyk*¾Kdvfrsm;taeeJY t
rsKd;bmom omoemt& pdwfysufp&m tm;r&p&maumif;wJh vuf&SdtajctaeawGudk
t&if;tjrpfupjyD; atmifjrifpGm jyKjyifajymif;vJcsifw,fqkd&if 'Duav;awGupjyD; jyKjyif
&r,fqkdwm oabmaygufyg/ aemifwpfcsdefrSm 'Duav;awG[m vlMuD;awGjzpfvmr,fqkd
wm oabmaygufyg/ jynfolU&JawG? wyfrawmfom;awG? q&mawG? q&mrawG? ygarmu©
awG? jynfoljynfom;awGutp EkdifiHacgif;aqmifawGtxd tm;vkH;aomyk*¾KdvfawG[m
'Duav;awGuyJ jzpfvmr,fqkdwm oabmaygufyg/
uav;awGudk 'Doifwef;rSm rjzpfrae wufa&mufcikd f;MuzdkYtwGuf uav;rdbawG
ukdpnf;&kH;yg/ &yfuGufOuú|? aus;&GmOuú|rsm;udk oabmaygufatmif ajymjypnf;&kH;yg/
bmomjcm;rsm;jzpfwJh c&pf,mefawG? tpövmrfawGrSm olwkdYuav;awGukd paeç
we*FaEGausmif;ydwf&ufawG? Mum;umvausmif;ydwf&ufawGeJYaEG&moDtm;vyf&ufawG
rSm olwkdY&JUbmoma&;oifwef;awGudk rwufrjzpf wufa&mufoifMum;&wJhpepf uav;
b0uwnf;u bmoma&;ukd tckdiftrmjzpfatmif odrf;oGif;onfhpepf&SdaMumif; Ak'¨bm
omwGifvnf; þpepfrsKd;&SdoifhaMumif;? uav;awG[m Ak'¨bmom0if yDyDjyifjyifjzpfvm
zkdY vdr®ma&;jcm;&SdzkdY? ukd,fhtrsKd;ç ukd,fhbmomukd jrwfEkd;wefzkd;xm;wwfjyD; umuG,fapmifh
a&SmufwwfapzkdY tusihpf m&dwaå umif;rGefzYpkd wJh aumif;usKd;rsm;&zkt dY wGuf rdrdwY\
dk uav;
rsm;ukd þoifwef;rsm;okdY rjzpfrae wufa&mufoifMum;ckdif;oifhaMumif; ponfjzifha[m
ajympnf;&kH;yg/
vkd&if;tcsufuawmh...
uRefawmfwkdYuav;awGudk uav;b0wpfavQmufvkH; bmoma&;ESifhuif;uGmrIr&Sd
atmif txufujycJhwJh t&nftaoG;awGeJYjynfhpkHvmatmif oifvkdYjyvkdY&wJh(5)ESpfom;
t&G,fupjyD; tysKdvlysKd rjzpfcif (13)ESpfom;orD;t&G,ftxd ausmif;ydwf&ufwkdif; Ak'¨
bmom,Ofaus;rIpmoifXmeawGudk rjzpfraewufa&mufoifMum;&wJh pepfwpf&yfukd
atmifjrifatmif taumiftxnfaz:Muyg/ þpepfudk aemifwGif Ak'¨bmomavmu\
xkH;pHwpfck jzpfvmatmif jyKvkyfyg/
trsKd;bmom omoem raysmufatmif apmifha&Smufvdw k Jhpdwf xufoefjyif;jyaom
oHCmawmfrsm;u 'Duav;awGukd txufujycJhwJh t&nftaoG;awG jynfh0vmatmif
MudK;pm;jyD;jyKpkysKd;axmifay;Muyg/ þuJhodkY q&m'um vufwGJnDpGmjzifh trsKd;omoemt
wGuf vkyfMurnfqkdvQif þenf;vrf;atmifjrifygvdrfhrnf/

26
rif;&JeE´ausmfacgif

rsKd;qufopfrsm;okdY rSmwrf;
tkd;rzkwfcif? tkd;vkyfpOf0,f
tkd;wGifESdyfcwf? wHqdyfrSwfu
rjywfrpJ? tkd;yifuGJvnf;
tjrJwap? wnf&SdaeokdY
axGaxGaoG;om;? uav;rsm;ü
bk&m;wHqdyf? bmompdwfudk
cyfESdyfEkdifrS? oufqkH;usatmif
Ak'¨0g'D? pGJíwnfrnf
ukd,fpDcyfESdyfapownf;/
(t&SifZeumbd0Ho? *E¨m&kHq&mawmf)

enf;vrf;(5)
vli,frsm;tm; Ak'¨bmomw&m;ESifhxdef;ausmif;jyKjyifay;Ekdif&eftwGuf we*FaEG
aeYwkdif; Ak'¨bmom0if vli,farmifr,frsm; pkaygif;bk&m;&Sdckd;onfhpepf usifhokH;&ef/
trsKd;bmom omoemudk ruG,faysmufatmif apmifha&Smufvkdaom q&mawmf
oHCmawmfrsm; a&Tjreffrmrsm;? bmomjcm;awGukd owdxm;MunfhMuyg/
wjcm;bmomawGrSm olwb dYk mom0if a,musfm;ysKd? rde;f rysKad wGtwGuf rwufrjzpf
wufa&muf&wJhoD;oefYbmoma&;tcrf;tem;awG &Sdygw,f/
Oyrm- rlqvifawGrSmqkd&if olwkdYrlqvifbmom0ifwkdif; wpf&ufvQif (5)Mudrf
AvDawGrSm pkaygif;0wfjyK&wJh pepfawG&Sdygw,f/
c&pf,mefawGqkd&ifvnf; we*FaEGaeYwkdif; olwkdYbmom0if a,musfm;ysKd? rdef;rysKd
awGoD;oefYpkaygif;jyD; bk&m;0wfjyKyGJawG bmoma&;oDcsif; pkaygif;qkd&wmawG &Sdygw,f/
'gawG[m wu,fawmh t&G,fa&mufvmjyDjzpfwJh olwkdY&JUa,musfm;ysKd? rdef;rysKdawG
ukd olw kdY&JUbmoma&; xdef;csKyfr Ia tmufu vGw fr oGm;zdkY? bmoma&;ESi fhx dawGrI
uif;a0;roGm;ayzkdY? bmoma&;pdw f" gwfa wG avsmhe nf;roGm;apzkdY? bmoma&;ESifh
ywfo ufjyD; oifMum;cGifh pnf;&kH;cGi fh& apzkdY olw kdYb mom0if vli ,ft csif;csif;pnf;
pnf;vkH;vkH; nDnDnTwfnTwf&SdzkdYpwJh olwkdYbmoma&;twGuf aumif;usKd;awG &&SdapzdkY
twGuf 'DpepfawGudk usifhokH;Muwm jzpfygw,f/
27
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
uReaf wmfwYdAk k'¨bmomrSmawmh 'Dvdvk li,fawG oD;oefYbmoma&; tcrf;tem;awG
r&SdwJhtwGuf vli,fawG[m Ak'¨bmomw&m;awmfawGeJY b,favmufuif;a0;aew,f/
&wem(3)yg;ukd &kdaoukdif;&Idif;rI b,favmufenf;yg;w,f? bmoma&;pdwf"gwfawGb,f
avmufacgif;yg;w,f? tusifhpm&dwåawG b,favmufysufjym;aew,fqkdwm tm;vkH;od
jyD;om;vkdY ,lqygw,f/ 'gayr,hf a&TjrefrmawG ydkjyD; owdjyKrdatmif om"uwpfck wif
jyygr,f/
e,fjrdKUuav;wpfjrdKUwGif (10)wef;ausmif;om;rlqvifbmom0ifukvm;olaX;
om;wpfa,mufonf aiGESifhaMu;ESifh aygif;oif;pnf;&kH;xm;Ekdi fo jzifh olUoli ,fcsif;
rsm;jzpfMuaom jrefrmAk'¨bmom0if vli ,frsm;tay:wGi f MoZmanmif;oljzpfaeyg
onf/ olu ausmif;wufvmwkdif; olw kdYt pöv mrfb moma&;pmtky fr sm; ,lv mjyD;
olU oli ,fc sif;rsm;ESifhtjcm;jrefrmvli ,fr sm;udk zwfjyjcif;? olw kdYt ,lu kd ,lz kdY bm
oma&;pnf;&kH;jcif; jyKvkyfygonf/
xkdrQru Ak'¨bmomawGukd;uG, fa ewJh a*gwronf bk& m;r[kw fa Mumif;? w
u,fhb k& m;tppfrSm pMum0VmMuD;udk zefq if;aom olw dkYt v’mt&Si fjrwfo nfom
vQif bk&m;tppfjzpfaMumif;? a*gwronf olwkdYbmom\wrefawmft qifha vmuf
yJ& Sda Mumif; ponfjzifh bmoma&;ykwfcwfapmfum;jyD; pnf;&kH;ygonf/
þokdYajymqkdaeonfukd tjcm;vli,frsm;u bmrSrajymaomfvnf; i,fi ,f u
bkef;MuD;ausmif;wGif aecJhzl;ojzifh bmoma&;pdwf"gwf&Sdaeao;aom jrefrmausmif;
om;wpfO D;u þokdYajymqkdonfrSm r[kw fr Se fa Mumif;? Ak' ¨b k& m;&Si fo nf orkdi f;t
axmuftxm; wdusckdifvkHpGm aMumif;usKd;,kwådckdifvkHpGmESifhrsufjrifxif&Sm; yGifhawmf
rlc Jho nfhb k& m;tppfjzpfaMumif; ponfjzifh jyefvSefajymqkd&m...
ukvm;u xkdvli,fukd vnfyif;n§pfjyD; olUoli,fcsif; jrefrmvli,fawGudk 0kdif;xkd;
zkdYajym&m xkdAk'¨bmomvli,frsm;uvnf; ukd,fhAk'¨bmombufu umuG,fajymqkday;
aom vli,fukd 0kdif;jyD; vufoD;ESifhxkd;zkdYMudK;pm;&m q&m q&mrrsm;u tcsdefrD jzefajz
ay;ojzifh xkdvli,f oufom&m &oGm;jcif;jzpfygonf/
þjzpf&yfonf pma&;oltaejzifh r[kwfrrSef vkyfMuHí wifjyjcif;r[kwfyg/
uRefawmfwkdY Ak'¨bmomavmuwGif Ak' ¨b momrsKd;qufo pf vli ,fw kdi f;ukd Ak'¨
bmom0ifyDyDjyifjyif jzpfvmatmif jyKvkyfonfhpepfrsKd; r&SdaomaMumifh vuf&v dS il ,f
awGrSm Ak'¨bmoma&; pdwf"gwfawG rnfrQavmufacgif;yg;aeonfukd q&mawmf oHCm
awmfrsm; a&Tjrefrmrsm; owdjyKrdatmif wu,fhjzpf&yfukd wifjyjcif;yJ jzpfygonf/
'Djzpf&yfukd EIdif;,SOfMunfhyg/ ukvm;vli,fuawmh Ak' ¨b mom0ifv li ,fa wGudk
olw kdYb mom0ifjzpfvmatmif pnf;&kH;rI vky fw Jht jyif olw kdYb moma&;ESi fhy wfo uf
vmvQif qwfqwfxdrcHEkdifavmufa tmif tpöv mrfb moma&;pdw f" gwf xufoef

28
rif;&JeE´ausmfacgif
aejyD; awmh ukvm;&JUoli,fcsif;rsm;jzpfwJh uRefawmfwkdYAk'¨0ifvli,fawGu ukv m;uk d
ukd, fhA k' ¨bmomxJ0ifvmatmif pnf;&kH;zkdYaeaeomom ukd, fht rdt zawG ukd;uG,f
aewJhAk'¨bmombufu tumtuG,fajymqkday;wJh vli,fukdawmh xkd;zdkYMudwfzkdYvkyf
wJht xd Ak'¨bmoma&;pdwf"gwfa wG bmaMumifha cgif;yg;ae&ovJ? bmoma&;ukd
wefz dk;xm;rIcsif; bmjzpfvkdY 'Davmufu Gmjcm;ae&ovJ? olU bufu vli ,fe JYukd,fh
bufu vli,fawG bmoma&;pdw f" gwfc sif; bmha Mumifh 'Da vmufa wmif uGm[ae
&wmvJ/
'Dtcsuaf wGawGukd jrefrmjynfrmS Ak'b ¨ momukd t&Snfcikd cf hw
H nfwhaH pvko
d w
l dYk av;
av;eufeuf okH;oyfoifhygw,f/ 'Davmuf bmjzpfvkdY uGm[ae&wmvJqkdwmudk okH;oyf
Munfhr,fqkd&if...
rlqvifawG[m olwkdYrlqvifr dbu arG;vmwJhuav;wkdif;udk touf(5)ESpf
jynfho nfhtcsdefrSpjyD; ausmif;ydw f& ufw kdi f; AvDu kd rykdYr jzpf ydkY& jyD; tpöv mrfbm
omw&m;wkdif;awGudk rjzpfrae wufa &mufo ifMum;&wJhp epf &Sdygw,f/
uav;b0t&G,u f wnf;u olwt dYk pövmrfw&m;awGudk acgif;xJpJaG eatmif xnfh
oGif;oifMum;ay;xm;ovkd t&G,fa&mufvmjyefawmhvJ bmoma&;ESifhuif;uGmroGm;
atmifAvDukd wpf&uf(5)MudrfvmjyD;awmh 0wfjyK&wJhpepf&SdvkdY rlqvifvli,fawG[m aeY
wkdif; olwkdYbmoma&;w&m;awGeJY awGUxd&? aeYwkdif; olwkdYAvDq&mMuD;awG&JUMo0g'awG
emcH&wJhtwGuf rlqvifwkdif;&JU(99.9)&mckdifEIef;[m tpövmrfbmom0if tckdiftrm
jzpfvmjyD; bmoma&;pdwf"gwfxufoefolawG olwkdYbmomjyefYyGm;xGef;um;a&;ukd MudK;
pm;vkdpdwf xufoefjyif;jyolawG jzpfvmygw,f/
uRefawmfwkdY Ak'¨bmomavmurSmawmh Ak'¨bmomtrdtzu arG;vmwJhuav;
wkdif;ukd Ak'¨bmom0iftckdiftrm jzpfvmatmif ausmif;ydwf&ufwkdif; bkef;awmfMuD;rsm;
xHrydkYrjzpfydkY&jyD; Ak'¨w&m;awGukd rjzpfrae wufa&mufoifMum;&wJh pepfuvnf;r&Sd?
t&G,af &mufvYdk vlysKdtysKd jzpfvmjyefawmhvnf; bmoma&;ESiu hf if;uGmroGm;atmif xde;f
csKyfwJhpepfuvnf; r&SdwmaMumifh Ak'¨bmom0if vli,ftrsm;pk[m...
Ak'¨bmomw&m;awG olwkdYacgif;xJ pGJjrJzkdY aeaeomom bkef;MuD;ESifhawGUvkdYrS
rac:wwf? rajymwwf? rqufq Hw wf? OD;cs&aumif;rSe f;rodw Jhv li ,fa wG jzpfvm
ygw,f/
jrefrmr*Fvmaqmif uefawmhyGJawGrSm owkdYom;eJYowkdYorD;[m t&G,fa&muf
vkdYtdrfaxmif&ufom;uswmawmif bmoma&;rSmawmh MoumouefawmhcsKd;awmif
rqkdw wfwmawmif trsm;MuD; awGUae&ygw,f/
'Dawmh Ak'¨bmomvli,fawG[m ukvm;vli,fawGvkd ukd,fhbmomukd wwfEkdifo
avmuf jyefYyGm;xGef;um;atmifvkyfvkdwJhpdwf &SdzdkYtomxm; olwkYdukd,fwkdifukdu Ak'¨bm

29
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
om0if yDyDjyifjyif ckdifckdifrmrm r[kwfbl; jzpfaeygw,f/
tckjzpf&yfrSm ukvm;&JUoli,fcsif;jzpfwJh jrefrmvli,fawGqkd&if Ak'¨bmom[m
igwkdYukd;uG,fwJhbmomygvm;qkdwJh todrsKd;avmufawmif r&Sdbl;qkdwm xif&Sm;ygw,f/
'Dawmh olwdYb k ufu vli,fawGeJYud, k fhbufu vli,fawG bmoma&;pdwf"gwfcsif;
bmjzpfvYdk 'DavmufumG [ae&wmvJqadk wmh uav;b0eJYvli,fb0wpfavQmufvkH;rSm
bmoma&;ukd rjzpfrae oGwfoGif;ay;wJhpepf&Sdjcif; r&Sdjcif;aMumifhyJqw dk m a&Tjrefrm
wkdYtxl;owdjyKMuyg/
'DvAkd k'¨bmoma&;pdwf"gwfawG acgif;yg;wJhv li ,fa wGr sm;vm&if a&&Sn frSm
Ak' ¨o moem[m tm;tifcsdeJY,kdifEGr f;jyD; ysufo kO f;aysmufu G, fo Gm;rSm jzpfygw,f/
ukd,fhbufu 'Dvkdbmoma&; ukd,fcHtm;awG tzufzuf avsmhenf;aecsdefrSm bm
omjcm;awGjzpfwJh c&pf,mefawG tpövmrfawGu Ak'¨bmom0ifuav;vli,fvlMuD;tm;
vkH;udk olwkdYbmom0ifjzpfatmif enf;rsKd;pkHeJYtpGrf;ukef MudK;pm;aeMuygw,f/
'DvkdMudK;pm;MuvkdYvJ ukd,fhbufu vlawGygoGm;MuwmvJ renf;awmhygbl;/ 'gawG
ukd q&mawmf oHCmawmfwkdif; a&Tjrefrmwkdif; owdMuyfMuyfxm;Muyg/ 'Dvkdbmoma&;
pdwf"gwfawG acgif;yg;vmwm[m Ak'¨bmomtwGufom epfemom r[kwfygbl;/ bmom
a&;pdwf"gwfawG acgif;yg;&mu rsKd;cspfpdwf"gwfawG? trsKd;raysmufatmif apmifha&Smuf
a&;0HomEkpdwf"gwfawG acgif;yg;vmygw,f/
vuf&v dS il ,ftrsm;pk[m ukvm;eJYjrefrmreJYwGJoGm;aewmudkjrif&if trsKd;twGuf
&ife mp&maumif;rSef;? &ifav;&aumif;rSef; rodMuawmhbl;/
wpfcsKdUvli,fawGqd&k if ukvm;u jrefrmwkid f;&if;olukd ykd;yrf;csif&if Mum;u atmif
oG,fawmfvkyfay;vkdufwJhtxd 0HomEkpdwf"gwfawG acgif;yg;vmygw,f/ 'ghtjyif Ak'¨bm
omtqkH;trawGeJY uif;uGmvmwmeJYtrQ ukd,fusifhpm&dwåawGvnf; ysufpD;vmygw,f/
,aeYvli,fawmfawmfrsm;rsm;[m umarokrdpämpm&uHeJYok&mar&,uHukd t&nfusKd
aomufaeMuygjyD/
vli,fawG Ak'b ¨ moma&;pdw"f gwf acgif;yg;&mupjy;D jzpfvmwJq h ;dk usK;d awGukd aMumif;
usKd;qufpyfjyD; uGif;qufawG vkdufMunfhr,fqkd&if a&&Sn fr Sm vlr sKd;a&m bmoma&m
Ekdi fi Hy g aysmufoGm;wJhtxd jzpfoGm;rSm jzpfy gw,f/
tJ'Dawmh trsKd;udkcspfwJholwkdif;? Ak'¨&JU"r®awGudk jrwfEkd;olwkdif;? trdjrefrmjynf r
aysmufatmif apmifha&Smufvkdolwkdif; vuf& Sdv li ,fa wG vuf& Sdt ajctaeawGu kdr jyK
jyifv kdY vkH;0rjzpfawmhygbl;/ 'gawGudk jyKjyifzdkYtwGuf...
à Ak'¨bmom0ifvli,fawG Ak'¨bmom0if yDyDjyifjyif ckdifckdifrmrmjzpfapzkdY
à ukd,fusifhpm&dwåawG aumif;apzkdY
à Ak'¨bmomw&m;awGeJY uif;a0;roGm;apzkdY

30
rif;&JeE´ausmfacgif
à vdr®ma&;jcm;&SdapzkdY
à trsKd;bmom omoemtwGuf wefzdk;&SdwJhvli,fawG jzpfzkdY
à trsK;d bmomomoemeJyY wfoufjy;D odoifhodxu kd fonfwu dYk kd today;cGihf oifMum;
cGifh pnf;&kH;odrf;oGif;&apzkdY
à Ak'¨bmom0if vli,farmifr,f tcsif;csif; Ak'¨bmomukd A[djk yKjyD; pnf;vkH;nDnTwf
rI&SdzkdY
pwJh ra&rwGufEkdifwJh aumif;usKd;awG tqifhqifh&vmzkdYtwGuf uRefawmfwkdYAk'¨
bmomavmurSm we*FaEGaeYwkdif; bkef;MuD;ausmif;awG? "r®m&kHawGrSm Ak'¨bmom0ifvl
i,farmifr,fawG pkaygif;jyD; bk&m;&Sdckd;onfhpepfudk rjzpfrae taumiftxnfaz:oifh
ygonf/
touf(14)ESpft&G,fupjyD; tdrfaxmifrusao;wJhAk'¨bmom0if a,musfm;rdef;r
tm;vkH; "r®m&kHawG? bkef;MuD;ausmif;awGrSmpkaygif;jyD; bk&m;&Sdckd;wJhpepfudk wpfEkdifiHvkH;rSm
taumiftxnfaz:zkYd MudK;pm;yg/ 'Db&k m;&Scd kd;yGaJ wGrSm atmufygtpDtpOfawG xnfhoGif;
jyD;usif;yoifhw,fvkdY ,lqygw,f/

we*FaEGaeY vli,fawG bk&m;&Sdckd;yGJtpDtpOf


1/ Moumo uefawmhcsKd;jzifh pkaygif;bk&m;&Sdckd;í (5)yg;oDvcH,ljcif;/
2/ okH;vlU&Sifyif Ak'¨0ifuAsmç r*FvmuAsm paom Ak'¨bmomqkdif&m uAsmrsm;ukd pk
aygif;nDnmpGm &Gwfqkdjcif;/
3/ Zmwfawmfrsm;\Ak'¨0ifrsm;? "r®y'0w¬Krsm; ajyma[mjcif;/
4/ trsKd;bmom omoemraysmufatmif apmifha&Smufa&; jyKjyifa&;w&m;a[mjcif;/
qkdwJhtpDtpOfawG xnfhoGif;oifhygw,f/
eHygwf(1)tpDtpOft& tpykdif;rSm vli,fawG (5)yg;oDv r,lwwfao;&if bk&m;
&Sdckd;avmufeJYyJ pxm;jyD;awmh aemufrS (5)yg;oDv,lenf; oifay;jyD;vkyfyg/
eHygwf(2)t& uAsmawGudk tvGwfr&&if pm&Gufuav;awGeJY&kdufjyD; wpfa,muf
wpf&GufpDa0í MunfhjyD;qkdckdif;yg/
eHygwf(3)t& Zmwfawmf edygwfawmfawGudk tcsdefMunfhjyD; oifhovkd a[majymyg/
oifcef;pmawG xkwfjyyg/
eHygwf(4)t& trsKd;raysmufatmif apmifha&Smufa&;? jyKjyifa&;? w&m;a[mwJhae
&mrSm yxrqkH; rdef;rysKdawGudk t"duxm;jyD; a[majymyg/
rlqvifwkdYonf vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUpepfjzifh wkdYtrsKd;bmomomoemESifhwuG wkdif;
jynfyg 0g;rsKEd ikd af tmif txl;MuKd ;pm;vsu&f adS Mumif;? rlqvifawG[m olwYkd vlrsKde,fcsUJ pepf
tjrefatmifjrifzkdYtwGuf jrefrmtrsKd;orD;rsm;udk t"duypfrSwfxm;vsuf enf;rsKd;pkHjzifh

31
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
0g;rsKdodrf;ykdufvsuf&SdaMumif;? jrefrmrdef;uav;rsm;onf obm0t& jrefrmvlrsKd;wkdY\
rdcifrsm;jzpfí jrefrmawG trsKd;rjywfa&; qufvufjyefYyGm;a&;udk wm0ef,lxm;&olrsm;
jzpfaMumif;? jrefrmrdef;uav;wpfa,mufukd ukvm;u vufxyf&,loGm;jcif;onf xkd
uav;rSarG;vmvwåHYaom jrefrmrsKd;qufopf? Ak'¨bmom0ifrsKd;qufopf? aqGpOfrsKd;quf
tm;vkH;ukd ukvm;u rsKd;jyKwfokwfoifowfjzwfoGm;jcif;yJ jzpfaMumif;? xkdrQru ukvm;
eJY&íarG;vmaom uav;tm;vkH;onf ukd,fhtrsKd; ukd,fhbmom ukd,fhwkdif;jynfukd 0g;rsKd
rnfhtpövmrfbmom0ifrlqvifrsm;omjzpfvmojzifh rsm;pGmepfemvSaMumif;? ajrrsKdí vl
rsKd;rjyKwf? þuJhokdY vlvlcsif; trsKdcH&u vlrsKd;vJjyKwfç bmomvJjyKwfç EkdifiHvJjyKwfoGm;
rnfjzpfaMumif;?
xkdYaMumifh jrefrmwkdif;&if;olwkdif;[m Ak'¨bmom0if jrefrmwkdif;&if;om;rsm;ESifhom
tdrfaxmifjyKoifhaMumif; ponfjzifh trsKd;raysmufatmif apmifha&Smufa&;ukd t"duxm;
jyD; tusifhpm&dwåaumif;rGefa&;? tcsdefESifhaiGudk pepfwustusKd;&Sdatmif tokH;cswwf
a&;? pD;yGm;a&;ç ynma&; paom tjcm;tjcm;aom odoifhodxkduf jyKjyifoifh jyKjyifxkduf
onfrsm;ukd a[majymMuyg/sm;?
a[majymjyD;aemuf trsKd;raysmufatmif apmifha&SmufrnfhrEÅefudk igonf]]igwkdY}}
ae&mü ]]uRefr}}wkdYonf uRefrwkdYonf[k ajymif;jyD;oHjydKifnDnm &Gwfqkdckdif;yg/
xkdYjyif jrefrmwkdif;&if;olrsm; Ak'¨bmomjrefrmwkdif;&if;om;rsm;ESifhom tdrfaxmif
jyKMu&rnfhpnf;&kH;a&;atmifjrif&eftwGuf xdkrdef;uav;rsm;tm; vufxyf,lMu&rnfh
jrefrma,musfm;rsm;bufrSvnf; rdef;uav;rsm; tm;ukd;avmufaom tm;ukd;xkdufaom
a,musfm;aumif;rsm; jzpfzdkYtxl;vkdtyfygonf/ xkdYaMumifh vli,frsm;ukdvnf; pnf;&kH;&
rnf/
jrefrmvli,frsm;taejzifh rdef;uav;rsm;u b0Muifaz:cifyGef;tjzpf tm;ukd;
avmufaom tm;ukd;xkdufaoma,musfm;aumif;rsm; jzpfvmzkdYtwGuf t&ufaopmukd
aomufpm;rIrsm;? rl;,pfaq;0g;rSD0JrIrsm;? jynfhwefqmrrsm;ESifhqufqHrI? trsKd;orD;rsm;
ukd wefzkd;rxm; ESrcsif;rpmemyJ &oavmuftjrwfxkwfjyD; pGefYypfrIrsm;? tdrfaxmifa&;
okcukd tdrfaxmifjyKjcif;jzifh r&SmyJ tjcm;enf;jzifh &SmazGcHpm;rIrsm;? ynma&;? pD;yGm;a&;?
trsKd;bmomomoema&;wkdYudk ta&;rpkdufyJ taysmftyg;udpörsm;ü tcsdefukef aiGukefcH
jcif;rsm;? tcsdefESifhaiGukd pepfwus tusKd;&Sdatmif tokH;rjyKyJ tv[ójzKef;wD;rIrsm;?
zJ&kdufjcif;? Muufwkdufjcif;? tavmif;upm;jyKvkyfjcif;rsm;? rdef;uav;rsm;ukd ESrcsif;rpm
emyJ tEkdifusifhqufqHjcif;rsm;? pdwf"gwfa&;&m atmufwef;usrIrsm;udk a&Smif&Sm;zkdY vkd
aMumif;/
txl;ojzifh ukvm;ukd,lrS wpf0rf;wpfcg; 0atmifpm;í vSatmif qifEkdifrnf/
jrefrma,musfm;ukd,l&if wpf0rf;wpfcg; 0atmifpm;&rnfr[kwf/ vSatmif qifEkdifrnf

32
rif;&JeE´ausmfacgif
r[kwf[laom rdef;uav;avmu t,ltqrsm;udk y,fazsmufypfzkdY jrefrma,musfm;rsm;
wGif txl;wm0ef&SdaMumif;/ xkdYaMumifh t&G,fa&mufvmaom Ak'¨bmom0ifvli,frsm;
onf tdraf xmifwpfcu k dk xlaxmifwnfaqmufEikd frnfh aiGaMu;ESijfh ynfhpkHatmif pD;yGm;a&;
udk txl;MudK;pm;&SmazGMuzkdY vkdtyfaMumif;? pD;yGm;a&;ç ynma&;ç bmoma&;ç tdrfaxmif
a&;paombufaygif;pkHwGif rlqvifwkdYxufomatmif tjydKiftqkdif MudK;pm;MuzkdY vkdtyf
aMumif;/
rlqvifwkdYonf pD;yGm;a&;udk twif;&Sm? rdef;rawGudk &oavmuf,l? uav;awG
udk&oavmufarG;? arG;vmonfhuav;wkdif;udk olwkdYbmom0if tckdiftrmjzpfatmifvkyf
jyD; vlukdvlcsif; vTrf;rkd;0g;rsKdonfhenf;jzifh wkdYvlrsKd;a&m? bmoma&m? EkdifiHudkyg 0g;rsKdzkdY
MudK;pm;aeaMumif;? 'gawGudk jrefrmvlrsKd;awG rumuG,fírjzpfaMumif;? xkdYaMumifh jreffrm
vlli,frsm;taejzifh t&G,fa&mufvmygu tdrfaxmifrjyKyJ raeoihfaMumif;/
trsKd;raysmufatmif umuG,fa&;twGuf jreffrmvlOD;a& ravsmhenf;atmif wkd;
yGm;rsm;jym;atmif MudK;pm;MuzkdYvkdtyfaMumif; ponfrsm;udk a[majymyg/
xkdYaemuf þpmtkyfü az:jyxm;aom trsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhenf;
vrf;rsm;udk vli,fawG oabmaygufvufcHvmatmif a[majympnf;&kH;Muyg/
xkYjd yif pD;yGm;Opöm&SmazGyHk &SmazGenf; tMuHaumif;ÓPfaumif;rsm;? azjrifhç vSordeçf
yDrkd;eif;ç armifay:xGef;paom wufusrf;pma&;q&mrsm;\pmtkyfrsm;xJrS atmifjrifMuD;
yGm;a&;qkdif&m oabmw&m;rsm;? rdwåAv#DumpmtkyfrS aygif;oif;qufqHa&; enf;vrf;
rsm;udkvnf; xnfhoGif;a[majym&ef vkdtyfygonf/
rlqviftEÅ&m,fESifhywfoufírl awm&Gmrsm;wGif ajAmifajymyg/ jrdKUrsm;wGif y&d
,m,fokH;í jznf;jznf;jcif;oabmaygufatmif pnf;&kH;yg/
a[majymyGJtqkH;rSm trsKd;raysmufatmif apmifha&SmufrnfhrEÅefukd oHjyKdifnDnm
&Gwfckdif;yg/ vkd&if;tcsufrSm vuf&SdAk'¨bmom0if vli,farmifr,frsm;ukd Ak'¨bmomt
wGuf wkdif;jynfESifhvlrsKd;twGuf wefzkd;&Sdonfhvli,frsm;jzpfvmatmif jyKjyifay;EkdifzkdYt
wGuf we*FaEGaeYwkdif; Ak'¨bmom0ifvli,farmifr,frsm; pkaygif;bk&m;&Sdckd;onfhpepfukd
atmifjrifatmif taumiftxnfaz:yg/
wpfEkdifiHvkH; twkdif;twmjzifh atmifjrif&eftwGuf ukd,fh&Gmç ukd,fh&yfuGufç ukd,fh
jrdKUç ukd,fhe,fupjyD; taumiftxnfaz:yg/
xkdbk&m;&Sdckd;yGJrsm;rSwpfqifh trsKd;aysmufrnfhtEÅ&m,fudk od&Sdem;vnfjyD; umuG,f
vkdaomtrsKd;bmom omoemtwGuf wkdif;jynftwGuf wefzkd;&Sdaom vli,frsm;jzpfvm
atmif pnf;&kH;yg/
bk&m;&Sdckd;csdefukd rdrdwkdY&yf&Gm\umv a'otavsmuf oihfavsmfonfhtcsdef owf
rSwfyg/

33
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
þenf;vrf;atmifjrif&eftwGuf oHCmawmfrsm; &yfuGufçaus;&GmOuú|rsm; yl;
aygif;jyD; &yfuGufç aus;&GmtwGif;&Sd touf(14)ESpft&G,frS tdrfaxmifrusao;onfh
Ak'¨bmom0ifarmifr,ftm;vkH; we*FaEGaeYwkdif; pkaygif;jyD; bk&m;&Sdckd;&ef "r®m&kH? bkef;
MuD;ausmif;okdY rjzpfrae vma&mufMuzkdY trdefYxkwfjyefMuyg/

o&PD,w&m;(6)yg;
à Ak'¨bmomtcsif;csif; um,uHarwåmjzifh qufqHyg/
à Ak'¨bmomtcsif;csif; 0pDuHarwåmjzifh qufqHyg/
à Ak'¨bmomtcsif;csif; raemuHarwåmjzifh qufqHyg/
à rdrdypönf;udk Ak'¨bmomtcsif;csif; a0iSpm;okH;yg/
à Ak'¨bmomqkdifrSom aps;0,fyg? Ak'¨bmomukd tvkyfay;yg? ae&may;yg/
à rdrdESifhtusifhp&kdufwlaom Ak'¨bmomcsif;om &if;&if;ESD;ESD; aygif;yg/
à ukd;uG,frI t,l0g'wlrQaom Ak'¨bmomcsif;om &kdif;yif;ulnDyg/

enf;vrf;(6)
rlqvifESifhywfoufvmvQif oabmraumif;oifhaMumif; pnf;&kH;&ef/
rdwfaqG...oifonf r*faygufzkdvfckduf edAÁmefqkdufatmif pkdufpkdufpl;pl;tm;xkwf
aeaom olawmfpifolawmfjrwfwpfOD; r[kwfygu pdwfaumif;apwemaumif;ukd ae&m
wkdif;xm;í roifhavsmfaMumif; owdjyKyg/
uREkfyfwkdY trdjrefrmjynfudk vufeuftm;ukd;jzifh t"r®odrf;ykdufum uRefjyKtkyfcsKyf
aecJhaom e,fcsJUrsufESmjzLudk uRefawmfwdkY&JUtbdk;tbGm;awG[m pdwfaumif;apwem
aumif;xm;jyD; onf;cHcGifhvTwf arwåmydkYaecJhu uREkfyfwkdYonf ,cktcsdefxd uRefb0rS
vGwfrnfr[kwfonfukd txl;owdjyKyg/
,ckuRefawmfwkdY &ifqkdifae&wJh rlqviftEÅ&m,f[m jAdwdoQudkvdkeDe,fcsJawG&JU
tEÅ&m,fxuf ydkjyD;MuD;rm;ygw,f/
jAdwdoQawG[m uRefawmfwkdY&JUEkdifiHudk odrf;ydkufEkdifcJhygw,f/ uRefawmfwkdYwpfawG
ukd olUuRefb0a&mufatmif vkyfEkdifcJhygw,f/ 'gayr,fh uRefawmfwkdYukd vlrsKd;aysmuf
atmif rvkyfEkdifygbl;/ Ak'¨bmomaysmufatmif rvkyfEkdifcJhygbl;/
vlrsKd;eJYbmomraysmufcJhwJhtwGuf 'DvlrsKd;xJu AkdvfcsKyfatmifqef;vkd tmZmenf
ol&Jaumif;awGay:jyD; uRefawmfwkdYjrefrmawG pnf;vkH;nDnGwfpGmeJY jAdwdoQe,fcsJUukdawmf
vSefa&;qifEGJEkdifcJhMuw,f/ udk,fhrif;ukd,fhcsif;eJY vGwfvyfwJhjrefrmEkdifiHawmfudkvnf; jyef

34
rif;&JeE´ausmfacgif
vnfxlaxmifEkdifcJhygw,f/
'DvkdvGwfvyfa&;jyef&atmif vkyfEkdifcJhwJhtwGuf jAdwdoQawG&JUvufcsufaMumifh
EkdifiHqkH;&IH;rI[m ,m,DqkH;&IH;rIyJjzpfcJhygw,f/ xm0&qkH;&IH;rI rjzpfcJhygbl;/ ,ckrlqvif
awGuawmh jAdwdoQawGvkd EkdifiHudk pwifodrf;ykdufjcif; r[kwfyJ vlr sKdu kdv kde De ,fc sJU pepf
usifhokH;jyD; uRefawmfwkdY&JUvlrsKd;eJYbmomukd t&ifodr f;ykdufaeygw,f/ vlrsKd;aysmuf
atmif t&ifvkyfaeygw,f/
'DvlrsKdukdvkdeDe,fcsJUawG&JU vufcsufaMumifh vlrsKd;eJYbmomaysmufoGm;&if EkdifiH[m
tvkt d avsmuf aysmufomG ;rSmjzpfygw,f/ ok0PÖblru d ae tif'ekd D;&Sm;jzpfomG ;cJhwho
J rkid ;f
awGukd Munfhyg/
tJ'Dvkd rlqvifawG&JU vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUpepfaMumifh EkdifiHqkH;&IH;oGm;&if jrefrmEkdifiH
jyefjzpfvmatmif vkyfr,fh jrefrmvlrsKd;qkdwmudk r&SdawmhwJhtwGuf b,faomtcgrS jref
rmEkdifiHqkdwm jyefay:vmrSm r[kwfawmhygbl;/
'gaMumifh rlqvifawG&JUvufcsufaMumifh EkdifiHqH;k &I;H oGm;&if ,m,DqkH;&IH;jcif;r[kwf
yJ xm0&qkH;&IH;oGm;rSmjzpfygw,f/ trsm;em;vnfatmif Oyrmwpfck ajym&&if jrefrmEkdif
iHq kdw m ajray:rSm xifxif&Sm;&Sm;aygufaewJho pfy ifMuD;eJYw lygw,f/ jrefrmvlrsKd;
awG[ m tJ'DopfyifMuD;&SifoefaezkdYt wGu f r&Sdr jzpfv kdt yfw Jh ajratmufu tjrpf
awG e J Y w l y gw,f /
jAdwdoQawG[m jrefrmEkdifiHqkdwJh opfyifMuD;udk ckwfvSJzsufqD;EkdifcJhayr,fh jrefrm
vlrsK;d qkdwhJ tjrpfjyKwfatmif rzsufqD;Ekdicf w Jh JhtwGuf jrefrmvlrsKd;qkdwht J jrpfuae jrefrm
EkdifiHqkdwJh opfyifMuD; jyefvnf&SifoeffaygufyGm;EkdifcJhjcif;yJ jzpfygw,f/
tck rlqvifawGuawmh jAdwdoQawGvkd vlawG xifxif&Sm;&Sm; jrifae&wJh jrefrm
EkdifiHqkdwJhopfyifMuD;ukd ckwfvSJzsufqD;aejcif; r[kwfyJ 'DopfyifMuD; &SifoefzdkYtwGuf r&Sd
rjzpfvkdtyfwJh ajratmufu jrefrmvlrsKd;qkdwJhtjrpfawGudk vlrod olrod ukdufjzwfzsuf
qD;pm;aomufaewJh ykd;aumifawGeJYwlygw,f/
'Dykd;aumifawG&JUukdufjzwfpm;aomufrIukd rumuG,fMuvkdYjrefrmvlrsKd;qkdwJhtjrpf
awGysufpD;avsmhenf; ukefcef;oGm;jyDqkd&ifawmh jrefrmEkdifiHqkdwJh opfyifMuD;[m tvkdt
avsmuf jydKvJysufpD;oGm;rSm jzpfygw,f/
'Dwpfcg jydKvJysufpD;jcif;uawmh tjrift&if;ygrusef zsufqD;cH&jyD; jydKvJysufpD;
jcif;jzpfaomaMumifh b,faomtcgrS jyefvnf r&SifoefEkdifawmhyJ xm0&jydKvJysufpD;
aysmufuG,fjcif;yJ jzpfygw,f/
'gaMumifh 'DvlrsKdukdvkdeDe,fcsJawG&JU tEÅ&m,f[m jAdwdoQe,fcsJUawG&JUtEÅ&m,f
xufykdjyD;MuD;rm;w,fvkdY ajym&jcif;yJ jzpfygw,f/
tcktcsdefrSmawmh uRefawmfwkdY jrefrmEkdifiHqkdwJh opfyifMuD;udk tjyifyef;uae

35
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
Munfhr ,fq kd&if taumif;yuwdt wkdi f; pdr f;vef;a0qmaew,fv kdYy J jrif& rSmjzpf
ygw,f /
'Dvjkd rifae&wJhtwGuf wkdYtyifMuD;awmh bmtEÅ& m,frS r&Sdygbl;/ b,fawmhrS
vJu sysufp D;oGm;rSm r[kwfygbl;vkdY tawG;0if& ifawmh trSm;MuD;rSm;Muygvdr fhr ,f/
bmjzpfvYv kd q
J akd wmh 'DtyifMuD;twGuf r&Sdr jzpfv kdt yfwJh ajratmufu tjrpf
awGu kd ykd;aumifawGu t&Sdeft[ke fjyif;jyif;eJY ukdu fjzwfz sufq D;aeMuygjyD/
uRefawmfwkdY[m 'Dykd;aumifawG&JUtEÅ&m,fukd umuG,fzkdYtwGuf t*Fvdyfe,fcsJU
xufykdjyD; tEÅ&m,fMuD;wJh vlrsKde,fcsJUawG&JU tEÅ&m,fukd umuG,fzkdYtwGuf rlqvifESifh
ywfoufvmvQif oabmxm;MuD;raeoifhygbl;/
tdrf&Sifukd apmfum;&kHwifru tdrfwkdifyg cRwf,lzkdY MudK;pm;wJh {nfhonfqkd;awGt
ay:rSmawmh uRefawmfwkdYtdrf&SifawGtaeeJY {nfh0wfausyGefraeoifhygbl;/ oabmawG
aumif;raeoifhygbl;/
uRefawmfwkdY[m &[EÅmawG r[kwfygbl;/ ykxkZOfyg/ 'Dawmh ukd,fhvlrsKd;ukd cspfyg
w,f/ ukd,fhEkdifiHukd jrwfEkd;w,f/ jrefrmvlrsKd;eJYjrefrmEkdifiHudk urÇmwnfoa&GU wnfwHh
atmif umuG,fapmifha&Smuf&r,fh orkdif;ay;wm0efvnf; uRefawmfwkdYrSm &Sdw,f/ 'Dwm
0ef[m w&m;aom wm0efyg/
uRefawmfwkdY jrefrmwkdif;&if;om;wkdif; rxrf;aqmifvQif rjzpf xrf;aqmif&r,fh
ta&;tMu;D qkH; orkdif;ay;wm0efMuD;yg/ 'gaMumifh jrefr mvlr sKd;eJYjrefr mEkdifi H urÇmwnf
oa&GU wnfwHhEkdifzdkYtwGuf vkyfaqmifzkdYv kdt yfwJh udp ör Sefo rQ uRefawmfwkdYv ky fMu
&r,f/ aqmif&GufoifhwJh udpörSefo rQ aqmif& Gu fr ,f/ vkdu fe moifhw Jhp nf;urf;
rSe fo rQ vkdufem&r,f/
ukd,fhwkdif;jynf ukd,fhvlrsKd; ruG,faysmufatmif umuG,fzkdY vkdtyfvkdYvkyfwJhudpörSef
orQ[m w&m;rQwygw,f/

jzpfay:vmEkdifonfhta&; arQmfawG;umuG,fyg
jrwfpGmbk&m;onf oHo&m0#fqif;&JrS owå0grsm;tm; u,fwifa&;ukd t"duxm;
í a[mawmfrlcJhonf/ xkdw&m;rsm;ukd vkdufemusifhokH;vQif avmukwå&ma&;&momru
avmuDta&;udpörsm;wGifvnf; rsm;pGmtusKd;&SdEkdifayonf/ Oyrmtm;jzifh owåe dy gwf?
aum#do dr ÁvdZmwfwGif ]]oauF,s ouØw AÁmed &au©, s em*wHb ,H} }tpcsDaom
*gxmukd a[mcJhonf/ t"dyÜg,frSm cka&maemifyg ESpfjzmaomavmutusKd;udk arQmfjrif
jyD; wifMudKpkd;&drfí qifjcifjyKvkyfoifhaMumif; nTefMum;awmfrlcho
J nf/ ynm&Sdyk*¾Kv
d fMuD;rsm;
u *gxm\t"dyÜg,frS EG,fí atmufygta&;udpörsm;ukd owday;cJhMuonf/
36
rif;&JeE´ausmfacgif
1/ anmifaphuav;rS anmifyifMuD;jzpfvmrnft h a&;udkjrifvQif wifMudKpkd;&drfítjref
z,f&Sm;ypfoifhonf/
2/ a<u;jrDuav;rsm;ukd rxDrJhjrifrjyKyJ jrefpGm &Sif;vif;oifhonf/
3/ rD;<uif;rD;usefrsm;udk tenf;i,fuav;yJ[k trSwfrJh arhavsmhayghwefjcif;r&SdapyJ
tjrefz,f&Sm;jidrf;owf&rnf/
4/ &efjidK;wpfpHw k pfc&k dv
S Qif ayghavsmhraeyJ owdjyK*&kpu
kd uf m wpfenf;enf;jzifhaysmuf
ysuf &Sif;vif;&efMudK;pm;&rnf/ rajymyavmufaom &efpuav;u wjznf;jznf;
MuD;xGm;wwfonfukd wifMudKpkd;&drf&rnf/
5/ a&m*g wpfpkHwpfck tenf;i,f 0ifa&mufvQif ta&;rMuD;yg? udpör&Sdyg[k *&krjyK
tav;rxm;jcif; rvkyfyJ a&m*gEkpOf jidwG,fpjyKvQif tvsOf; aysmufuif;atmif
ukpm;&rnf/
6/ rdrdwdkYtrsKd;om;? trsKd;orD;wkdY okdufjrdKufat;csrf;pGm aexkdifaom EkdifiHwGif;okdY t
rsK;d rwl? bmomrwlaom vlrsK;d uGrJ sm; twnfwus aexkid &f ef 0ifa&mufvmygvQif
ayghavsmhpGmraeyJ ta&;,lum umuG,frIrsm; jyKvkyf&rnf/ EkdifiHjcm;rS Zmwfrwl
aomvlrsKd;uGJrsm;onf wpfpwpfp MuD;yGm;aygrsm;vmum wkid f;&if;om;rsm;ukd vTrf;
rkd;0g;rsKdoGm;wwfonf/
7/ rdrdwu kdY ;kd uG,faombmom omoemudk xdcdu k af ESmifh,uS faom omoemwpfrsKd;0if
vmvQif vsifjrefpGm y,f&mS ;a&; MuHaqmif jyKvkyf&rnf/ xko d lwkdY"avhxkH;pHrsm;wGif
us,fvmvQif rdrdwkdY\bmomomoemrsm; n§dK;rSdefysufpD;wwfonf/
8/ rdrdykdifqkdifaomajruGufwGif rqkdifolrsm; 0ifvmvQif z,f&Sm;ypfoifhonf/ tae
Mumaomtcg ajr&Sifukd awmfvSef'ku©ay;wwfonf/
9/ rdrdom;orD;? wlom;aemifr,frsm; raumif;aomtrltusifh? tajymtqkd? tae
txkdifrsm;udk awGUjrifvQif rd&kd;zvm ,Ofaus;rIrsm;udk oifMum; jyKjyifay;jcif;jzifh
vdr®ma&;jcm;&Sdatmif tusifhqkd;rsm; tjrpfrwG,fcif wifMudKoGefoif&rnf/
&Sifawmfbk&m;\ txufyg*gxmonf MudKwifMuHqpkd;&drf&rnfhta&;wkdYukd owd
ay;xm;&m avmuDta&;wGifvnf; tvGeftusKd;MuD;rm;aMumif; wifjyvkduf&ygonf/
(jrwfr*Fvmpmapmif? 2000-jynfhESpf? atmufwkdbmvxkwf/)

enf;vrf;(7)
jzwfokH;jzwf jyKvkyf&ef
rlqviftEÅ&m,fukd Oya'abmiftwGi;f rSaeí tEkenf;jzifh xda&mufpGm umuG,f
Ekdif&eftwGuf rlqvifwkdYESifhpD;yGm;a&;ç vlrIa&;ç tdrfaxmifa&;tquftoG,ftm;vkH;ukd
jzwfawmuf&ef txl;vkdtyfygonf/
37
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
pD;yGm;a&;taxmuftyHh jzwfawmufMu&ef
rlqvifqkdifrS aps;r0,fjcif;? rlqvifqkdifrSm tvkyfrtyfjcif;? rlqvifwkdYtm;
rnfonfhykHpHESifhrQ aiGray;jcif;onf rlqvifwkdYtm; pD;yGm;a&;t& ulnDaxmufyHhtm;ay;
rIjzwfawmufjcif;yif jzpfygonf/
a&TjrefrmwdkYonf aeYpOfESifhtrQ rlqvifwkdYxH aps;0,faeMuojzifh rlqvifrsm;aeY
pOf&&Sdaeaom aiGyrmPonf wpfEkdifiHvkH;tm;jzifhqkdvQif wpf&ufukd aiGodef;wpfaxmif
(100000000d^)ausmfcefYyif&Sdrnf jzpfygonf/
xkdaiGrsm; pD;yGm;a&;tajctaersm;ukd rufvkH;ay;jyD; jrefrmwkdif;&if;olrsm;udk &o
avmuf,lí uRefawmfwkdYjrefrmawGudk vlrsKd;jyKwf bmomjyKwf EkdifiHjyKwfatmif vkyfae
ygonf/
jrefrmwkdif;&if;olrsm;tm; rlqvifrsm;u vufxyf&,loGm;jcif;onf xdkrdef;u
av;rsm;rS arG;vmvwåHUaom jrefrmrsKd;qufopf Ak'¨bmomrsKd;qufo pf aqGpOfrsKd;
quft m;vkH;udk rlqvifrsm;u olw kdYa rG;&myg "m;rsm;jzifh xkd;ckw fí rsKd;jzKwfo kwf
oif owfjzwfoGm;jcif;yif jzpfygonf/
xkdYaMumifh rlqvifqkdifrsm;ü aps;0,fjcif;onf wkdYv lr sKd;awGu dk owfjzwfyg/
wkdYv lr sKd;awGudk 0g;rsKdyg/ wkdYAk'¨bmomudk 0g;rsKdy g/ vlr sKdu kdv kde De ,fc sJU enf;jzifh wkdY
Ekdi fi Hu dk odrf;ykdufyg[k ajymqkdaxmufc Ht m;ay;aeouJho kdY olc kd;ukd "g;&kd;urf;ay;
aeouJho kYd jzpfaeygonf/
xkdYaMumifh Ak'¨bmom0if oHCmawmfrsm;utpç vlyk*¾Kdvftm;vkH; rlqvifqkdifrsm;
ü aps;0,fjcif;ç rlqvifrsm;udk ykHpHtrsKd;rsKd;ESifhaiGay;jcif;udk vkH;0a&SmifMuOfMuyg/
aps;0,f&mü Ak'¨bmom0ifqkdifrsm;wGifom 0,f,ltm;ay;Muyg/ rlqvifqkdifrsm;
ü aps;0,fjcif;onf tqdyfyifudk a&avmif;jcif;jzpfjyD; Ak'¨bmom0ifqkdifrsm;ü aps;0,f
jcif;onf ukd,fhvlrsKd; ukd,fhbmom wnfwHhjyefYyGm;xGef;um;atmif tm;ay;axmufyHhjcif;
yifjzpfygonf/
þrlqvifqkdifü aps;r0,fa&;udpö atmifjriff&ef rlqvifqkdifrsm;ESifhrvSrf;rurf;
wGif ¤if;wdkY\ypönf;wlaps;EIef;wl a&mif;aom Ak'¨bmom0ifqkdifrsm; r&Sdrjzpf vkdygonf/
xkdYaMumifh bk&m;a*gyutzGJUrsm;? pmoifwkdufrsm;? &dyfomrsm;? jrefrmolaX;rsm;?
ta&mif;t0,fvkyfpm;aom jrefrmrsm;tm;vkH; rlqvifwdkYESifhtjyddKif pD;yGm;a&;vkyfief;
rsm; xlaxmifMuzkdY xyfrHí wkdufwGef;ygonf/

tdrfaxmifa&;tquftoG,f jzwfawmuf&ef
jrefrmwkdif;&if;om;rsm; rlqvifw kYdE Si fhr &atmif rjzpfjzpfo nfhe nf;jzifh wm;
qD;jcif;onf tdrfaxmifa&;tquft oG, ft m;vkH; jzwfa wmufjcif;yif jzpfygonf/

38
rif;&JeE´ausmfacgif
jrefrmhrsKd;qufopfrsm;? rlqvifwkdY\arG;&myg"g;ESifhxkd;ckwfí rsKd;jzKwfokwfoif
rcH&apzkdY/ uRefawmfwkdYjrefrmawG vlvlcsif; trsKdrcH&atmif umuG,fzkdY? trdjrefrm
jynfu kd vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUpepfjzifh odr f;ydku fr cH& atmif umuG, fz kdYt wGu f jrefrm
wkdi f;&if;olrsm; rlqvifwkdYESifhr&atmif rjzpfr ae wm;qD;MuzkdY vkdygonf/
xkdYaMumifh jrefrmrrsm;ukd uav;b0upjyD; vlrsKd;jcm; bmomjcm;ESifh&if;&if;ESD;ESD;
raezkdY? pum;rajymzkdY qkH;ryg/ t&G,fa&mufvmvQifvnf; Ak'¨bmom0ifjrefrmwkdif;&if;
om;ESiho f m tdrfaxmifjyKMuzkdY? vlrsKd;jcm; bmomjcm;ESifhtdrfaxmifjyKygu uk, d fhvlrsKd;uk,
d fh
bmom? ukd,fhEkdifiHtwGuf tifrweff epfemaMumif; todynmay; qkH;rxm;zkYd vkdygonf/
qkH;rynmay;xm;onfhMum;urS rlqvifukd ZGwf,lrnfvkyfaevQif rjzpfjzpfonfhenf;jzifh
wm;qD;umuG,foGm;Muyg/

vlrIa&; tquftoG,ftm;vkH; jzwfawmuf&ef


rlqvifrsm;udk rnfonfhtultnDrQray;yJ qufqHa&; vkH;0rjyKvkyf? pum;vkH;0
rajymyJ? wpdrf;jyifjyif aexkdifjcif;onf vlrIa&;tquftoG,ftm;vkH; jzwfawmufjcif;
jzpfygonf/
a&TjrefrmwkYd txl;owdjyKoifo h nfrmS rlqvifwkdY\ vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUpepfonf
vlvlcsif;qufqHrIç cifrifrIç taygif;toif;vkyfrIç eD;pyfrIç aq;az:aMumzufvkyfrI
&Sdr So mvQif rsKdí &aomenf;jzpfaMumif; owdjyKyg/
rlqvifwjkdY refrmhpD;yGm;a&;rsm;? jrefrmhwdik ;f &if;olrsm; 0g;rsKdodrf;ykdufEikd fjcif;rSm vuf
euftm;udk;jzifh t"r®odrf;ykduf0g;rsKdjcif; r[kwfyJ jrefrmrsm;taejzifh olwkdYESifhpum;ajym
qkdqufqHrI &if;ESD;rIç taygif;toif;vkyfrIrSwpfqifh 0g;rsKdjcif;jzpfaMumif; owdjyKyg/
vlvlcsif; qufqHrI&SdrSomvQif vlv lc sif; 0g;rsKdE kdi fa om ukdv kde De ,fc sJU &efukd
umuG, fzdkYtwGuf rlqvifwkdYESi fh vlr Ia &;tquft oG, ft m;vkH; jzwfa wmufMuzkdY
txl;vkdtyfygonf/
xkdYaMumifh uRefawmfwkdY a&TjrefrmawGtm;vkH; rlqvifawGeJY vkH;0pum;rajymygeJY/
vkH;0qufqHa&; rvkyfygeJY/ rlqvifwkdYtm; rnfonfhtultnDrQ ray;ygeJY? wpdrf;jyifjyif
aexkdifMuyg/ tdrf&Sifudk apmfum;&kHwifru tdrfwkdifyg cRwf,lzkdYMudK;pm;aeaom {nfhqkd;
awGudk vkH;0vufcHpum;rajymygeJY/
uRefawmfwkdY jrefrmawGxJu jzwfokH;jzwfudk rvkdufemolrsm; &SdaeonfqkdvQif xkd
olrsm;onf rdrdwkdYudk,fwkdif rlqvifwkdY\vlrsKde,fcsJU,EÅ&m;MuD; vnfywfEkdifatmif tm;
ay;tm;ajr§muf ulnD&m a&mufaeonfukd owdjyKyg/
jzwfokH;jzwf jyKvkyfjcif;onf trsKd;ç bmomç omoem aysmufr nfht EÅ&m,f
udk Oya'abmiftwGif;rSaeí ynm&Sde nf;jzifh txda &mufq kH; umuG, fjcif;yifjzpf

39
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
ygonf/
þjzwfokH;jzwfukd jrefrmEkdifiHtwGif;&Sd Ak'¨bmom0ifwkdif; vkdufemusifhokH;rnf[k
qkdvQif rlqvifwkdY vlrsKdudkvkdeDe,fcsJU,EÅ&m;MuD;ukd vkH;0&yfqkdif;oGm;atmif wm;qD;Ekdif
rnfjzpfygonf/
xkdYaMumifh þjzwfokH;jzwfukd Ak'¨bmom0ifwkdif; vkdufemvm&eftwGuf trsKd;r
aysmufatmif apmifha&Smufvo kd lrsm;taejzifh rdrdESihef D;pyf&m Ak'¨bmom0ifwdik f;tm; pnf;
&kH;yg/
uav;b0uae vku d ef mvmatmif oifjyxm;yg/ pdw&f n S &f n
S Ef iS phf nf;&k;H yg/ oabm
aygufvufcHvmatmif aoaocsmcsm ajymjyMuyg/

tçyJ tçvGef;onf
aiGukday;onf? a&Tukday;onf? ajrukday;onf? jyD;awmh vlukdyg ay;onf/ t&if
uvnf; ay;cJhonf/ tckvnf; ay;aeMuonf/ aemifvnf; qufíqufí ay;Muvdrfh
OD;rnf/
tay;turf; yufpufvSwJh jrefrmawGonf tçyJ tçvGef;onf? eçyJ eçvGef;onf/
ckxdatmif owdraqmif roda,mifaeMuonf/
rMumygjyD/ taecufawmhrnf/
rMumygjyD/ taocufawmhrnf/
rsKd;ysuf bmomysufvkdY &wufayGvD/
trdjrefrmonf rdpämatmuf a&mufygavawmhrnf/
trdjrefrmonf bk&m;zufrS touf&Snfawmhrnf/

enf;vrf;(8)
om;(3)a,mufaygif;pD;a&;
bk&m;om;[laom q&mawmf oHCmawmfrsm;? ppfo m;[laom wyfrawmfESijfh ynf
olU&Jrsm;? ausmif;om;[laom wuúokdvfausmif;om; txufwef;ausmif;om;rsm; þ
om;(3)a,mufonf jrefrmEkdifiHwGif ta&;ygt&ma&mufaom pkpkpnf;pnf;&Sdaom tzGJU
tpnf;rsm;jzpfygonf/
xkdYjyif þom;(3)a,mufvkH;\trsm;pkonf Ak'¨bmom0ifrsm;jzpfonf/ jrefrmvl
rsKd;rsm;vnf; jzpfonf/ jrefrmEkdifiHom;rsm;vnf; jzpfygonf/
xkdYjyif þom;(3)a,mufvkH;wGif Ak' ¨b mom0ifr sm;jzpfa omaMumifh rdr dwkdYudk;

40
rif;&JeE´ausmfacgif
uG,fonfh Ak'¨bmomukd ruG,faysmufatmif apmifha&Smuf&rnfh bmoma&; orkdif;
ay;wm0ef trSefwu,f&Sdygonf/
jrefrmvlrsKd;rsm;jzpfaomaMumifh rdrdwdkYjrefrmvlrsKd;rsm; aysmufuG,froGm;atmif
apmifha&Smuf&rnfh vlrsKd;a&; orkdif;ay;wm0efvnf; trSefwu,f &Sdygonf/
a'ocHjrefrmEkdifiHom;rsm;vnf; jzpfaomaMumifh trdjrefrmjynf urÇmhajrykHay:u
ae aysmufuG,froGm;atmif apmifha&Smuf&rnfh EkdifiHa&; orkdif;ay;wm0efvnf; trSef
wu,f&Sdygonf/
rlqvifwdkYonf ¤if;wkdY\vlvlcsif; rsKdonfhenf;jzifh jrefrmvlrsKd;ukdvnf; aysmuf
atmifrsKdrnf/ Ak'¨bmomukdvnf; aysmufatmif rsKdrnf/ jrefrmEkdifiHudkvnf; aysmuf
atmifrsKdrnff/ xkdYaMumifh vlrsKde,fcsJUrsm;jzpfaom rlqvifwkdY\&efukd umuG,f&rnfhwm
0efonf om;(3)a,mufvkH; xrf;aqmif&rnfhwm0ef jzpfonf/
ukd,fhvlrsKd;ç ukd,fhbmomç ukd,fhEkdifiHESifhywfoufjyD; xrf;aqmif&rnfh wm0efrsm;
xJwGifvnf;...
1/ ukd,fhvlrsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhwm0ef?
2/ ukd,fukd;uG,fonfhbmom raysmufatmif umuG,f&rnfhwm0ef?
3/ ukd,fhEkdifiH raysmufatmif umuG,f&rnfhwm0efonf ta&;tMuD;qkH;wm0ef t
MuD;rm;qkH;wm0ef rjzpfraexrf;aqmif& rnfhw m0ef jzpfygonf/
þtMuD;rm;qkH; vlrsKd;a&;ç bmoma&;ç EkdifiHa&;wm0efMuD;ukd om;(3)a,mufyl;
aygif;jyD; pnf;vkH;nDnTwfpGmjzifh xrf;aqmifMurnfq kdv Qif ausyGe fp Gm xrf;aqmif
Ekdi fr nf/ atmifjrifpGm xrf;aqmifE kdi fr nf jzpfygonf/
xdkYaMumifh vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUwkdY\tEÅ&m,fukd om;(3)a,muf owdjyKrdvmatmif
pnf;&kH;&rnf/ þvlrsKde,fcsJU&efonf toHay;jcif;rjyKyJ tjrpfykd;ukdufouJhokdY atmufajc
rSae wpdrfhpdrfhESifh0g;rsKdvmjcif;jzpfaomaMumifh om;(3)a,mufwkdY todenf;aeygonf/
,cktcgü vlrsKdudkvkdeDe,fcsJU&efukd jynfhjynfh00 owdjyKrdol trsm;pkrSm bk&m;
om;[la om oHCmawmfrsm; jzpfy gonf/
xkdYaMumifh oHCmawmfrsm;taejzifh usefonfh om;(2)a,mufjzpfaom ppfom;ESifh
&Jom;rsm;? wuúokdvfausmif;om;? twef;ausmif;om;rsm;ukd nDaemif&if;csmrsm;ozG,f
oabmxm;vsuf vlrsKde,fcsJU&efudk owdjyKrdvmatmif oabmaygufvmatmif pnf;&kH;
&rnf/ rdrdeD;pyf&m ausmif;om;? ppfom;rsm;udk pwifjyD; ajymjy&rnf/
wkdYEkdifiHrSm vGwfvyfa&;&aejyDqkdjyD; EkdifiHtwGuf tEÅ&m,fawGr&Sd[k ,lqvQif
rSm;rnfjzpfaMumif;/ ,cktcg twdwfu jAdwdoQe,fcsJUxuf ykdtEÅ&m,fMuD;aom vlrsKd
e,fcsJUtEÅ&m,fonf trSefwu,f &SdaejyDjzpfaMumif;? jAdwdoQwkdYonf EkdifiH[laomopf
yifMuD;ukd jzdKvSJEkdifcJhaomfvnf; vlrsKd;ESifhbmom[laom tjrpfukd rzsufqD;EkdifcJhaMumif;/

41
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
,ckrlqvifwkdYonf vlrsKd;ESifhbmom[laom tjrpfukd pwifzsufqD;jyD; EkdifiH[laomopf
yifukd jzKdvSJzkYd MudK;pm;aeaMumif;/ þtEÅ&m,fukd ayghayghao;ao;[k avQmhwGufMu&if
awmh b,fawmhrS jyKjyifvkdYr&EkdifawmhwJh trSm;aemifw &Muawmhrnf jzpfaMumif;/
xkdYaMumifh þtEÅ&m,fukd tcsdefrDMudK;pm;umuG,fMuzkdYvkdaMumif;ponfjzifh pnf;
&kH;&rnf/ þpmtkyfüygaom trsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhenf;vrf;rsm;ukd ajymjy
&rnf/
om;(3)a,mufonf vlrsKde,fc sJU &efu kdo d& SdjyD;aemuf tcsif;csif; pnf;vkH;nD
nTw fMuzkdYv nf; vkdygonf/
pnf;vkH;nDnTwfrI jydKuGJygu vlrsKdudkvdkeDe,fcsJU&efukd umuG,fzdkY pdwftm&kHa&muf
Murnfr[kwfyJ trdjrefrmjynf\&if0,fom;rsm;jzpfaom nDaemif(3)a,muf tcsif;csif;
jyóemwufaejcif;jzifhom tcsdefukefayawmhrnf/
EGm;uGJí usm;qGJvQif wpfaumifwpfavom ygrnfjzpfaomfvnf; om;(3)a,muf
vlrsKde,fcsJU&efukd rumuG,fyJ tcsif;csif;jyóemwufaeygu vlrsKde,fcsJUwkdYonf uREkfyf
wkdYwpfrsKd;vkH;ukd tqD;twm;r&Sd 0g;rsKdoGm;awmhrnfjzpfaMumif; txl;owday;vkdufyg
onf/
om;(3)a,mufonf tcsdefraESmif;rD vlr sKde ,fc sJU tEÅ& m,fu kd umuG, fz kdYt
wGuf Ak' ¨omoemtvHawmfatmuf trdjrefrmjynf tvHawmfa tmufr Sm vufcsif;
ckdi fc kdi fw GJv suf wpfpdwfwpf0rf;wnf; pk& kH;&yfw nfMuaomaeYo nf vlr sKde ,fc sJU &ef
ukda tmifjrifpGm umuG,fEkdifaomaeYyif jzpfvdrfhrnf/

pnf;&kd;awG vkHcsifw,fuGJU
à apmifhumwJhMuyfum ukd,fhtrsKd;Ówum
wkdYrsm;&Gm jcHpnf;&kd; r[kwfygavjim;
wkd;vdYkvkHpGm/ wdkY&Gmajr vmreif;eJY
à t0ifa&m txGufyg &Sif;[Jh ckrsm;/
aocsmzkdYta&; à MuyfygwJh rwfyg
twGif;tjyif rwlorkdY wdkY&Gmajr wkdYtusKd;
rlcsum onfvkyfief; wdkYtrsKd; wkdYtiftm;
MudKyrf;zdkYav/ wdkYrsm;bmom/
à ppfygwJhaq;yg à ]]ajrjyKd vQif ajrraysmufaomfvnf;
olU&Gmol ukd,fh&Gmom; vlrsKdvQif vlaysmufowJh}}
cGJjcm;zkdY&m/ qkdcJhwJhpum;rSm
42
rif;&JeE´ausmfacgif
rSefuefpGm&SdqJ/
à &Gmom;awG pkHtvifeJY
pnf;&dk;awG vkHcsifouJh
&Gmt0if &GmtxGufukdjzifh
rysufatmif wm0efrSwfygvkdY
apmifhMuyfum vkHYvpGrf;eJY
xrf;MutjrJ/
ol& aZmf
(a&TwHcg;rSL;r*¾Zif;? 2000-jynfhESpf? azaz:0g&Dv)

enf;vrf;(9)
tcsif;csif; pnf;vkH;nDnTwfrI? tjyeftvSef av;pm;cspfcifrI&Sdatmif wnfaqmuf
&ef/
tpövmrfbmom0ifawG&JU vlvlcsif;rsKdwJhtEÅ&m,fumuG,fwJhae&mrSm uRefawmf
wkAYd 'k b
¨ mom0ifawG tcsi;f csi;f rwnffhr&IjzpfaevkdY pdwf0rf;uGJaevkdY jyóemawGwuf
aeMuvkdY rjzpfygbl;/
uRefawmfwkdY tcsif;csif; pnf;vkH;nDnTwfrI&Sdatmif wnfaqmufzkdY tjyeftvSef
av;pm;cspfcifrI? ulnD&kdif;yif;rIawG&SdzdkY wpfOD;eJYwpfOD; tjyeftvSef aumif;usKd;vkdvm;rI
awG&SdzdkY txl;vkdtyfygonf/
'Dvkdaumif;jrwfwJhtajctaeawG jzpfvmzkdYtwGuf rlqviftEÅ&m,fukd umuG,f
wJhae&mrSm wkdYAk'¨bmom0iftcsif;csif; pnf;vkH;nDnTwfrI&SdzkdY rjzpfrae vkdtyfw,fqkdwm
udk oifudk,fwkdif oabmayguffvufcHyg/
udk,fhtcsif;csif; jyóemjzpfaevkdY pdwf0rf;uGJaevkdYrjzpfbl;qkdwm oifukd,fwkdif
oabmaygufvufcHyg/
'ghaMumifh pD;yGm;a&;ç vlrIa&;ç tdrfaxmifa&;ç bmoma&;pwJh ta&;aygif;pkHrSm
Ak'¨bmom0iftcsif;csif; twlaeol tcsif;csif; aeYpOfajymqkdqufqHwJhtcgrSm atmuf
ygpnf;urf;rsm;ukd vkdufemusifhokH;yg/
(1) olwpfyg; raumif;aMumif; b,fawmhrS rajymygeJY/ olwpfyg; aumif;aMumif;ukd
oifodoavmuf ajymyg/
(2) uJh&JUp&m&SmjyD; uJh&JUonhftusifhudk a&SmifMuOfyg/ csD;rGrf;p&mudk &SmMunfhjyD; csD;rGrf;
onfhtusifhudk jyKpkysKd;axmifyg/
43
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
(3) wpfzufom;tay: uJh&JUp&mawGUu qdwfqdwfaejyD; csD;rGrf;p&mawGUu &uf&uf
a&ma&m csD;rGrf;vkdufyg/
(4) axmufcHp&mawGUu pdwfa&mukd,fyg axmufcHtm;ay;vkdufyg/
(5) wpfzufom;ukd av;av;pm;pm; wefzkd;xm;í qufqHyg/
(6) ajymifvkduf aemufvkdufqufqHa&;onf tcsif;csif; tjyeftvSefav;pm;rI wefzkd;
xm;rIukd wpfjznf;jznf; avsmhenf;apygonf/ xkdYaMumifh ajymifvkduf aemufvkduf
jzifh tajymift&TwfqufqHa&;udk a&SmifMuOfyg/
(7) olwpfyg;ukd wwfEkdiforQ tultnDay;yg/
(8) ukd,fcsif;pmpdwf rsm;rsm;arG;yg/
(9) pD;yGm;a&;ç vlrIa&;ç tdrfaxmifa&;paom ta&;aygif;pkHwGif rdrdu uwday;xm;rd
u xdkuwdukd wnfatmif apmifhxdef;yg/
(10) ta&;aygif;pkHwGif rdrdtay: wm0ef&SdvmorQudk wm0efausatmif aqmif&Gufyg/
(11) Murf;wrf;&kdif;ysonfhpum;ukd b,fawmhrS rajymygeJY/ csKdom,Ofaus;odrfarGUonfh
pum;udkom ajymyg/
(12) jiif;ckHjcif;ukd a&SmifMuOfyg/
(13) jyóemjzpfvmygu at;at;aq;aq; n§Ed Idif;aqG;aEG;jcif;jzifh ajz&Sif;zkYdMudK;pm;yg/
(14) ajcvGefvufvGef EIwfvGefrjzpfatmif xdef;csKyfyg/
(15) rdrdurSm;ae&if tvsiftjref 0efcHjyD; awmif;yefvdkufyg/
(16) ukd,fhtcsif;csif; twwfEkdfifqkH; onf;cHyg/
(17) twwfEkdifqkH; tavsmhay;yg/
(18) Ak'¨bmom0iftcsif;csif; MuD;yGm;csrf;omatmif jyKvkyfay;vkdpdwf rsm;rsm;arG;yg/
þpnf;urf;rsm;udk vuf&SdrdrdqufqHaygif;oif;aeolrsm;rS pwifjyD; Ak'¨bmom0if
tcsif;csif;ESifhqufqHwkdif; vkdufemusifhokH;yg/

jrefrmawG pnf;urf;azmufvkdY
xD;eef;aysmufjzpfjyD/
rSDjirf;axmuf topfrSDw,f
npfyvDvlrsKd;/
rdaysmufvkdY za&SmifaoGw,f
*GaumifawG acG;jzpfayghAsKd;/
jrefrmcsif; <um;Mucsif
"g;jyoGifvlqkd;

44
rif;&JeE´ausmfacgif
ukvm;jrif olUtar&kd;awmhrvkdY
ckajrvQKd;ykef;a&Smif
rkdufra[mf ysKdra[;wkdYu
olUyaxG;awmh acG;okdYra[mif
ajyma&m[Jh &mZ0ifajymifatmif
pmpOfawmifOD;csvkdY
yvl;&ajy;cRwfcgcg acG;okdYyrm
awG;rdwkdif; t&kd;emonf
trsKd;yg qJcsifayghav;/
tcsKyfwef;q&maz

enf;vrf;(10)
rsKd;apmifhOya' xGufay:atmif MudK;pm;Mu&ef
Ak'¨bmom0if jrefrmwkdif;&if;om;rSwpfyg; bmomjcm; vlrsKd;jcm;ESifhxdrf;jrm;
vufx yfaom Ak'¨bmom0iftrdtzESpfyg;rS arG;zGm;vmaom jrefr mEkdifi Ho l rdef;u
av;rsm;udk jrefrmwpfrsKd;vkH; vlr sKdc H& jyD; rsKd;wkH;aysmufu G, fo Gm;apEkdi fo nfh {&mr
jypfr IMuD;udk usL;vGefol[k oabmxm;jyD; axmif' Pf( 10)ESp f ponfhu scHa prnfh
]]rsKd;apmifhOya'}}wpf&yf xkwfjyefjy|mef;vm&eftwGuf trsKd;bmomomoem raysmuf
atmif apmifha&Smufvkdpdwf xufoefjyif;jyolrsm;ESifhwuG Ak'¨bmom0ifjrefrmwkdif;&if;
om;xkwpf&yfvkH;u MudK;pm;vkyfaqmifoGm;Mu&ef/
rlqvifwo dYk nf jrefrmvlrsKd;rsm;udk rsKd;wk;H aysmufuG,fomG ;atmif 0g;rsKdz&dYk eftwGuf
obm0t& jrefrmrsKd;qufopfrsm; arG;zGm;zkdY jyefYy Gm;zkdYudk wm0ef,lxm;aomjrefrm
wkdi f;&if;olrsm;onf olwkdY\t"du ypfr Sw fr sm; jzpfygonf/
xkdokYd rlqvifrsm;\t"du ypfr Sw fr sm;jzpfa om jrefr mwkdi f;&if;olr sm;udk rlq
vifw kdYv ufxyfodrf;ykdufjyD; aoG;aESmrsKd;zsufc Gi fhr &atmif wm;qD;onfh rsKd;apmifh
Oya'r&Sdjcif;onf wkdufppfxufjrufa om wpfz ufa bmvkH;toif;ukd *kd;orm;ryg
yJ cHu pm;ouJhokdY jzpfaeygonf/
xkdYaMumifh Armç &ckdifç &Srf;ç u&ifpaom jrefrmwkdif;&if;olrsm; ukvm;eJY&jyD; rsKd;
zsufcHaeonfrSm jrefrmEkdifiHwpf0ef; vufn§dK;xkd; rvGJatmif jzpfaejcif; jzpfygonf/
jrefrmwkdif;&if;ol wpfa,muf ESpfa,mufrSpí av;ig;ajcmufa,mufxd ,lxm;
aom ukvm;awGrsm;pGm&Sdaeonf/
45
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
&ckdifjynfe,frSmqkdvQif rlqvifukvm;r ZeD;ryg? Ak'¨bmom0ifjrefrmwkdif;&if;ol
oufouf(24)a,muftxd ,lxm;aom rlqvifukvm;wpfa,mufyif &Sdaeonf/
þonfrSm uRefawmfwkdYbufu rsKd;apmifhOya'[laom *dk;orm;r&SdaomaMumifh
24-*dk; *kd;r&Sdjzifh cGufcGufvefatmif &IH;jcif;yifjzpfygonf/
,cktcsdefrSm jrefrmEkdifiHwpf0ef;vkH;wGif wpf&ufvQif tenf;qkH; jrefrmwkdif;&if;
ol ta,muf(60)EIef;cefY ukvm;aemuf ygaeygonf/
a&SUqufjyD; 'Dtwkdif;om oGm;ygu jrefrmEkdifiHwnf;[laom csefyD,Hzvm;MuD;udk
tpövmrfbmom0if rlqvifukvm;toif;vufxJodkY tjyD;tykdif vTJay;cJh&awmhrnfjzpf
onf/
jrefrmwkdif;&if;olrsm;xJwGifvnf; rlqviftEÅ&m,ftaMumif;udk tmaygufrwwf
ajymxm;ygvsuf qE´ukd a&SUwef;wifjyD; ukvm;aemuf aumufaumufygoGm;olrsm;? aiG
ESifhpD;yGm;a&;ukdom MunfhjyD; trsKd;aysmufrnfhudpöudk xnfhrpOf;pm;aom rdef;uav;rsm;?
bmomvlrsKd; rcGJjcm;yJ cspfwm tjypfvm;qkdjyD; tcspfukd a&SUwef;wifvkdaom acwfqef
qef rdef;uav;rsm; rsm;pGm&Sdaeygonf/
þtajctaersm;onf trsKd;raysmufapvkdygu jrefrmEkdifiHudk vlUpyg;MuD; vlrsKd
ukdvedk eD ,fcsUJ 0g'D rlqvifw\ Ydk vufxoJ kYd rxnfv h ydk gu rsKd;apmifhOya'wpf& yf xkwfjyef
wm;qD;zkdY vdktyfvsuf&SdaMumif; jynTe fa ejcif;yif jzpfygonf/
jrefrmvlxkwpf&yfvkH;taejzifhvnf; jrefrmrdef;uav;wpfa,mufukd ukvm;
u vufxyf&,loGm;jcif;onf xkdrdef;uav;rS arG;vmvwåHYaom jrefrmrsKd;qufopf
Ak' ¨b momrsKd;qufopfaqGpOfrsKd;quft m;vkH;ukd ukv m;u ol\arG;&m"g;jzifh xkd;
ckw fí rsKd;jzKwfokwfoif owfjzwfo Gm;jcif;jzpfa Mumif; av;av;eufe uf oabm
aygufo if hy gonf /
xkdrQru xkdrdef;uav;rS arG;vmvwåHUaom aqGpOfrsKd;quftm;vkH;onf uREkfyf
wkdY\wkdif;jynfESifhvlrsKd;udk 0g;rsKdrnfhtpövmrfbmom0if rlqvifukvm;rsm;om jzpf
vmojzifh uRefawmfwkdY a&TjrefrmawGt wGu f txdt emMuD; emvSy gonf/
xkadY Mumifh tcsderf aESmif;cif þrsK;d apmifOh ya'xGuaf y:zkYt d wGuf a&Tjrefrmtm;vkH;
taejzifh EkdifiHawmftMuD;tuJrsm;xH arwåm&yfc Hy efMum;MuzdkY vkdygonf/
rlvqifMuD;pkd;aom tcsKdUEkdifiHrsm;wGif tjcm;bmomukd vkH;0ukd;uG,fcGifhray;yJ
wpfEkdifiHvkH;ukd tpövmr®pfOya'jzifh tkyfcsKyfaomEkdifiHrsm;yif &Sdygonf/
1360-jynfh oDwif;uRwffvqkwf(5)&ufaeY AGDtkdatowif;wGif tD&efEkdifiHü c&pf
,mefbmom0if *smrPDvlrsKd;a,musfm;wpfOD;ESifhtpövmrfbmom0if tD&efEkdifiHolwpf
OD;wkdYcspfMudKufjyD; tcspfe,fuRHcJhMuonfhtwGuf tD&efw&m;&kH;u *smrefa,musfm;udk ao
'Pfay;jyD; tD&eftrsKd;orD;udk Mudrf'Pftcsuf(100)ay;onfhowif; em;qifvkduf&yg

46
rif;&JeE´ausmfacgif
onf/
tjcm;EkdifiHrsm;wGif olwkdYvlrsKd; olwkdYbmomtwGuf þuJhokdY tvGefwif;usyfonfh
Oya'rsKd;jzifhyif tumtuG,fay;xm;Muygonf/
þrsKd;apmifhOya'onf jrefrmEkdifiHwGif;&Sd tjcm;bmom0ifrsm;\ vGwfvyfpGmudk;
uG,cf iG hu
f kd rnfordYk Qrxdcdu
k fapyJ uk,d hv
f rl sK;d ? udk,bfh momç ud, k Efh dik fiHruG,faysmufatmif?
bmomjcm;wkdY\0g;rsKdrcH&atmif umuG,f&kHrQjzpfaomaMumifhvnf;aumif;? tdrf&Sifudk
tdrfay:u ESifcszkdYMudK;pm;aeaom {nfhqkd;wdkY\&efukd umuG,f&kHrQ jzpfaomaMumifhvnf;
aumif; xkwfjyefjy|mef;oifhaom]]xkw fjyefjy|mef;zkdY txl;vkdt yfa omOya'}}[k,lq
ygonf/
ukd,fhrif;ukd,fhcsif;ESifh vGwfvyfaom a&Tjrefrmtrsm;pkjzpfaom uRefawmfwkdYEkdifiH
udk vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUwkdY\odrf;ydkufjcif;rcH&atmif umuG,fzY?kd uk, d fhjcHudk vkHatmifumEkdif
zdkYtwGuf þrsKd;apmifhOya'xGufay:atmif uRefawmfa&Tjrefrmtm;vkH; MudK;pm;MuzkdYvkdyg
onf/ xkdYaMumifh 'DrsKd;apmifhOya'xGufay:vmatmif vkyfzdkYtwGuf a&TjrefrmwkdYtm; t
MuHay;vkdonfrSm þpmtkyfudk zwfjyD;jyD;csif; arwåm&yfcHpm (2)apmifay;yg/
yxrwpfapmifrSm EkdifiHawmftMuD;rsm;xHodkY jzpfygonf/
a&;&rnfhtaMumif;t&mrSm...
uRefawmfwkdY jrefrmEkdifiHwGif rlqvifwkdY\pD;yGm;a&;ukd twif;&Sm? wkdif;&if;olwkdY
ukd &oavmuf,l? vlukd vljcif; 0g;rsKdoGif;onfh aoG;aESmrsKd;zsufenf;pepfaMumifh vlrsKd;
jyKwf bmomjyKwfç EkdifiHygjyKwfrnfhtEÅ&m,fonf trSefwu,f &SdaeaMumif;? xkdYaMumifh
EkdifiHacgif;aqmifMuD;rsm;taejzifh EkdifiHESifhjynfoltrsm;pkjzpfaom Ak'¨bmom0ifjrefrm
wkdif;&if;om;xkwpf&yfvkH;ukd rlqvifwkYd 0g;rsKdrnfhab;&efrS u,fwifay;aomtm;jzifh
vnf;aumif;? trdjrefrmEkid fiHawmfMuD;udk vlrsKdukdvdek De,fcsJUwkdY\odrf;ydkufjcif; rcH&atmif
umuG,fay;aomtm;jzifhvnf;aumif;?
atmufaz:jyxm;aom rsKd;apmifhOya'ukd xkwjf yefjy|mef;ay;yg&ef uRefawmf? uRef
rtaejzifh arwåm&yfcHyefMum;tyfygonf ponfjzifh ukd,fa&;wwfovkd a&;í atmuf
ürsKd;apmifhOya'ukd a&;yg/
rsKd;apmifhOya'
Ak' ¨bmom0ifjrefrmwkdif;&if;om;rSwpfy g; bmomjcm;? vlrsKd;jcm;ESi fhxdrf;jrm;
vufx yfaom Ak'¨bmom0iftrdt z(2)yg;rS arG;zGm;vmaom jrefr mEkdi fi Ho lr def;u
av;onf jrefrmwpfrsKd;vkH;udk vlrsKdc H&jyD; rsKd;wkH;aysmufuG, foGm;apEkdifo nfh {&mr
jypfr IMuD;udk usL;vGefjcif;jzpfojzifh axmif' Pf( 10)ESp f uscH& rnf/
rSwfcsuf/ / þOya'onf Ak'¨bmom0iftrdtzrS arG;zGm;vmaom jrefrmEkdifiHolrdef;
uav;ESiho f moufqdik fonf/ þuJo h aYdk &;jyD;aemuf toif;tzGJUtvkdu?f &Gm

47
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
tvkduf? &yfuGuftvkduf arwåm&yfcHjcif;jzpfvQif rdrdwdkY\ toif;vdyfpm
&Gmvdyfpm &yfuGufvdyfpmwyfyg/
rdrdwpfO;D wpfa,muftaejzifh arwåm&yfcHjcif;jzpfvQif rdrv d dypf mwyfyg/ Ekdiif Hawmf
tMuD;tuJrsm;\ vdyfpmukdov d ykd gvQif aeYpOfxkwo f wif;pmrsm;wGifygaom rdrad y;ykYrd nfh
Ekid fihaH cgif;aqmif\trnfEiS fh&mxl;tjynfhtpkaH &;jyD; &efukefjrdKUokYd vdyfpmwyfvQif a&muf
ygonf/
'kwd,pmrSm EkdifiHawmf oHCr[mem,uq&mawmfMuD;rsm;xHokdY ay;ykdYqufuyf
&efjzpfygonf/ a&;&rnfhtaMumif;rSm...
rlqviftEÅ&m,ftaMumif;? xkdtEÅ&m,fudk umuG,fzkdYtwGuf rsKd;apmifhOya'&SdzdkY
vkdtyfaMumif;? xkdYaMumifh q&mawmfrsm;taejzifh EkdifiHawmftMuD;tuJrsm;xH rsKd;apmifh
Oya'xkwfjyefzkdY arwåm&yfcHay;apvkdaMumif;? avQmufxm;awmif;yefygonf ponfjzifh
a&;wwfovkd a&;í rdrdvdyfpmwyfyg/
Ekdi fi Hawmf oHCem,utzJGU\vdy fp mrSm...
EkdifiHawmf oHCr[mem,utzGJU
ZrÁL'Dyausmif;aqmif
urÇmat;ukef;ajr
r&rf;ukef;jrdKUe,f
&efukefjrdKU
jzpfygonf/ þuJhokdY EkdifiHwpf0ef;rS axmifaomif;ru rsm;vSpGmaom arwåm&yfcH
pmrsm;udk zwf&rnfqkdvQif trsm;nD þuRJjzpf oHCmtm; bk&m;rqefom qkdouJhodkY
EkdifiHacgif;aqmifrsm;onf ,cktcgwGif jynfoltrsm;pkjzpfaeao;aom a&TjrefrmwkdY\
qE´udk vkdufavsmaomtm;jzifh þrsKd;apmifhOya'udk xkwfjyefay;vdrfh[k ,kHMunfygonf/
tb,faMumifhqkdaom EkdifiHawmftMuD;tuJrsm;onfvnf; a&Tjrefrmrsm;yif jzpfaeonf
r[kwfygavm/ xkadY Mumifh uRefawmfw kdYuJhodkYy if jrefr mvlr sKd;raysmufa tmif umuG,f
vkdonfhpdwf? Ak'¨bmomruG,faysmufa tmif umuG, fv kdonfhpdwf&Sdo nf[k ,kHMunf
ygonf/
xkdYjyif EkdifiHwm0efukd xrf;aqmifaeaom EkdifiHhacgif;aqmifrsm;taejzifh EkdifiHESifh
ywfoufjyD; xrf;aqmif&rnfhwm0efrsm;xJwGif EkdifiHraysmufatmif umuG,f&rnfhwm
0efonf tMuD;rSm;qkH; ta&;MuD;qkH; wm0efjzpfygonf/
þrsKd;apmifhOya'onf rlqvifwkdY\vlukd vlcsif;rsKdonfhenf;jzifh EkdifiHyg trsKd
rcH&atmif umuG,fonfhOya'jzpfaomaMumifh EkdifiHapmifhOya'vnf; jzpfygonf/
xkadY Mumifh rdwfaqG oifhtaeESit fh rsKd;aysmufrSmpk;d aMumufonf[q k dv
k Qif þpmtkyf
ukdzwfjyD;aemuf rsKd;apmifhOya'xkwfay;&ef arwåm&yfcHawmif;yefonfh pm(2)apmifa&;

48
rif;&JeE´ausmfacgif
jzpfatmif a&;&efwkdufwGef;ygonf/ þarwåm&yfcHpmudk tpdk;&tzGJU wpfMudrfajymif;wkdif;
tenf;qkH; wpfcgawmh a&;yg/
xkdYjyif þrsKd;apmifhOya'ukd rnfonfhtpdk;&tzGJUuyJ xkwfay;xkwfay; xkdxkwfay;
aomtpdk;&tzGUJ ESifhxdt k zGJU\acgif;aqmifudk uRefawmfwYkd a&TjrefrmwpfrsKd;om;vk;H \r[m
u,fwif&Sif tmZmenfol&Jaumif;tjzpf owfrSwfvsuf ESpfpOfrsKd;apmifhOya'xkwfay;
onfhaeYusa&mufwkdif; uRefawmfwkdYa&TjrefrmwpfrsKd;vkH; pk&kH;jyD; csDwuftav;jyKMuzkdY t
av;teufwkdufwGef;ygonf/
q&mawmf oHCmawmfrsm;taejzifhvnf; þrsKd;apmifhOya'xkwfay;onfh tpkd;&
tzGJUukd Ak'¨omoemawmfjrwfMuD;tm; r[kwfr[yf ,kwfnhHonfhenf;jzifh ysufpD;aysmuf
uG,fatmif vkyfaeaom rdpäm'd|dwkdY\ab;&efrS umuG,fay;ojzifh omoemhorkdif;t
qufqufwGif omoemtwGuf tvGefw&m aus;Zl;rsm;vSaom omoemh'g,umrif;
aumif;rif;jrwftjzpf orkdif;wGifrnfh urÁnf;armfuGef; xdk;ay;MuzkdY tav;teufwkduf
wGef;ygonf/
a&Tjrefrmtm;vkH;taeeJY 'DrsKd;apmifhOya' ray:cifrSmawmh ukd,fhwkdif;&if;olawG
ukvm;aemuf rygatmif wwfEkdifoavmuf qGJxm;zdkY vufvSrf;rDoavmuf xdef;xm;
zdkYtpGrf;ukef wm;qD;xm;zkYdvkdygonf/

usm;awG0dkif;
ckacwfwGif ckumv Ak'¨wJhbmom
ukd,fhbk&m;? ukd,fhomoem,kHMunfwm vGefenf;/
tESpfraqmif tusihfa&Smif
a,mmifawmifawmif vkyfMuonfyJ/
vlU0denf; tajcrcH tay:,HvGefuJ
tusifhawG AvyGmusJvkdY wuwnf;cufae
avmif;pdwf"gwf owådcJr&SdyJ nHhMuavjyDav
udk,fhtrsKd; udk,fhwkdif;jynfrSm
rsKd;jcm;awG wkd;yGm;u
ukd;pm;onfh omoemyif aysmufvdrfhtvsif
,ckwifu rjyKjyifvQif
'ku©EGHwGif epfMuygvdrfhav;/
usm;awG0kdif;wJh EGm;&kdif;toGif
owd,SOfum pOf;pm;ygawmhav;/
bmomysufvkdY vlrsKd;aysmufvQif
49
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
tcufaemifwGif MuD;rm;ygvdrfhav;/

enf;vrf;(11)
qif;&Jom;ulnDa&;&efykHaiGtzGJUtpnf;rsm; xlaxmif&ef
trsKd;bmom omoemraysmufatmif umuG,fMurnfqkdvQif qif;&Jaom Ak'¨bm
om0ifjrefrmwkdif;&if;om;rsm;tm; qif;&Jusyfwnf;rI avsmhyg;oufomatmif pD;yGm;a&;
tqifajyatmif jyKvkyfay;zkdY ulnDay;zkdYvnf; txl;vkdtyfygw,f/
tb,faMumifhqkdaomf pD;yGm;a&;usyfwnf;ygu jrefrmtysKdvlysKdrsm; tdrfaxmif
rjyKEkdifMujcif;? tdrfaxmif&Sifrsm;uvnf; uav;wpfa,muf ESpfa,mufom ,lEkdifjcif;?
usef;rma&;csKdUwJhvmaomf aiGukefaMu;uscHjyD; rukEkdifojzifh raooifhyJ aoqkH;&jcif;?
usef;rma&;ESifhrnDnTwfaom vkyfukdif&SmazGrI jyKvkyf&ojzifh toufwkdjcif;? qif;&Jaom
jrefrmwkdif;&if;olrsm; csrf;omvmaom ukvm;ukd,lMujcif;? aiGaMu;pD;yGm;a&;ESifhAef;jy
odrf;oGif;aom tjcm;bmomrsm;bufokdY tdrfaxmifpktvkduf tpkvkduftjyKHvkduf ul;
ajymif;jcif;rsm; jzpfay:apygonf/
þtajctaersm;onf jrefrmEkdifiHwGif Ak'¨bmom0ifOD;a& jrefrmvlOD;a&avsmh
enf;apjyD; bmomjcm; vlrsKd;jcm;OD;a& wkd;yGm;rsm;jym;rIudk jzpfay:apygonf/ txufyg
tajctaersm;udk jyKjyifajymif;vJay;EkdifzdkYtwGuf qif;&JaomAk'¨bmom0ifrsm;tm; pD;
yGm;a&;tqifajyatmif tultnDay;MuzkdY vkdygonf/
qif;&Jolrsm;udk ulnDEkdifzkdYtwGuf jrdKUwkdif;&Gmwkdif; &yfuGufwkdif;&Sd jrefrmolaX;rsm;
pD;yGm;a&;tqifajyolrsm;onf rdrdaiGaMu;rsm;ukd aiG0ifvrf;r&SdyJ ukefvrf;om&SdonfhZdrf
cHypönf;rsm; 0,f,ljcif;? taysmftyg;? taomuftpm;? tavmif;upm; yumoersm;ü
rokH;Murnfhtpm; Ak'¨bmom0ifqif;&Jom;rsm;tm; tvGefoufomaom twkd;EIef;jzifh
aiGaMu;t&if;tESD;rsm; xkwfacs;rnfh ]]Ak' ¨b mom0ifq if;&Jo m;rsm; uln Da &;&efy kHaiG
tzGJU rsm;}}zGJUpnf;MuzkdY vkdygonf/
xkdYaMumifh trsKd;bmomoemudk apmifha&Smufvkdpdwfvnf;&Sd? &kd;om;ajzmifhrwfrI
vnf;&Sdaom jrdKUrsufESmzkH;olaX;rsm;? &yfuGuf? aus;&GmtwGif;&SdolaX;rsm; OD;aqmifjyD;
Ak'¨bmom0ifqif;&Jom;rsm; ulnDa&; &efykHaiGtzGJUrsm;zGJUí xkdtzGJUrsm;odkY pD;yGm;a&;t
qifajyaom jrefrmrsm;udk bPftyfonfhykHpHrsKd;jzifh aiGaMu;&if;ESD;jr§KyfESHMuzkdY pnf;&kH;yg/
xkdaiGrsm;jzifh qif;&JjyD; &kd;om;MudK;pm;pGm pD;yGm;&SmvkdaomAk'¨bmom0if vli,f
armifr,frsm; tdrfaxmif&Sifrsm;ukd wpf&mvQif wpfv okH;usyfwkd;EIef;jzifh aiGaMu;t&if;
tESD;rsm;xkwfacs;MujyD; pD;yGm;jzpfavmufonfh tMuHaumif;ÓPfaumif;rsm;yg wpfcg
wnf;ay;vkdufMuzkdY wkdufwGef;ygw,f/
50
rif;&JeE´ausmfacgif
tMuHaumif;rsm;ay;EkdifzdkYtwGuf xkdtzGJUtpnf;rS yk*¾Kdvfrsm;onf jrefrmqif;&J
om;rsm;taejzifh aiGaMu;rnfrQ &if;ESD;jyD; rnfonfhvkyfief;ukd rnfokdYrnfykH vkyfukdifvQif
MuD;yGm;csrf;omEkdifonfqkdonfh MuD;yGm;vrf; MuD;yGm;aygufwkdYudk &SmazGMuHq pl;prf;xm;Mu
&rnf/
aiGoGif;aiGxkwf aiGacs;jyefqyfonfhpepfrsm;ESifhywfoufjyD; rdrdwkdY&yfuGuf jrdKU&Gm
tvkduf oifhavsmfonfph nf;urf;rsm; owfrSwfMuyg/ vkdtyfygu Oya't& ESpfOD;oabm
wlpmcsKyfrsm;vufrSwfa&;xkd;jyD; jyKvkyfMuyg/ vkd&if;rSm Ak'¨bmom0ifqif;&Jom;rsm;tm;
tvGefcsKdomonfh twkd;EIef;jzifh aiGaMu;t&if;tESD; xkwfay;onfhpepfwpf&yf taumif
txnfaz:zkdYyif jzpfygonf/
jyefqyfolrsm;taejzifh tjyifwGif wpf&mudk wpfq,fwkd; ESpfq,fwkd;jzifh ay;onf
udkyif ukd,fhtwGuf usefatmifvkyfjyD; jyefqyfMuonfjzpf&m ,ckwpf&mukd okH;usyfwkd;
avmufqkdvQif ykdíyif MunfMunfjzLjzLESifhqyfMuvdrfhrnf[k ,kHMunfygonf/
xkdYjyif jyefqyf&rnfholrsm; oabmaygufxm;oifhonfrSm þtzGJUtpnf;rsm;onf
jrefrmvlrsKd;raysmufa&;? Ak'¨bmomraysmufa&;? EkdifiHraysmufa&;? Ak'¨bmom0ifxkwpf
&yfvkH; MuD;yGm;csrf;oma&;[laom jrifhjrwfaom vkyfief;pOfrsm;ukd taumiftxnfaz:
rnfhjrifhjrwfaom &nf&G,fcsufjzifh zGJUpnf;jzpfay:vmaom toif;rsm;jzpfygonf/
xkdtrsKd;bmom omoemraysmufatmif apmifha&Smufa&;? EkdifiHraysmufatmif
apmifha&Smufa&;onf ukd,fhtoufxufydkí wefzkd;xm;&rnfhta&;rsm; jzpfygonf/ xkd
toif;tzGJUrsm;rS acs;xm;aom aiGrsm;udk jyeffrqyfjcif;onf udk,fhtoufru wefzdk;
xm;&rnfjzpfaom vlrsKd;raysmufa&;? bmomraysmufa&;? EkdifiHraysmufa&;? Ak'¨bmom
0ifxkwpf&yfvkH; MuD;yGm;csrf;oma&;[laom jrifhjrwfonfhvkyfief;pOfrsm;udk wkduf&kduf[efY
wm;aESmifh,SufzsufqD;jcif;jzpfygonf/
xkdYaMumifh aiGacs;olrsm;tm;vkH;onf ]]ight oufa ocsif aoygap? þaiGrsm;
ukdawmh þtoif;rScsrSwfxm;aom pnf;rsOf;twkdif; rjzpfrae jyefvnfay;qyfrnf}}
[koEéd|mefcsqkH;jzwfjyD;rSom xkwfacs;MuzkdY wkdufwGef;ygonf/
þtzGJUtpnf;rsm;odkY jrefrmolaX;rsm;omru Ak'¨bmomqkdif&m tzGJUtpnf;rsm;
uyg yl;aygif;yg0ifoifhygonf/ xkdokdYyl;aygif;jyD; xlaxmifMuvQif ykdíatmifjrifrnfjzpf
ygonf/
þpepfonf jrefrmolaX;rsm;twGuf qif;&Jom;rsm;twGufygESpfOD;ESpfzuf tqif
ajyaprnf[k ,lqygonf/ þtzGJUtpnf;rsm;ukd jrefrmEkdifiHwpf0ef;&Sd jrdKUwkdif;&Gmwkdif;
&yfuGufwkdif;rSm xlaxmifMurnfqkdygu taomuftpm; tavmif;upm; uif;&Sif;jyD;
&kd;om;MudK;pm;pGm pD;yGm;&Smvkdaom jrefrmrSeforQ trsm;qkH; 10-ESpftwGif; csrf;omvm
rnf/ tenff;qkH; pm;0wfaea&; acsmifacsmifvnfvnf &SdvmrnfrSm trSefyifjzpfygonf/

51
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
Ak'¨bmom0ifqif;&Jom;rsm;? pD;yGm;a&;tqifajyvmonfESifhtrQ pD;yGm;a&;usyf
wnf;rIaMumifh jzpfvmaomqkd;usKd;rsm; yaysmufjyD; trsKd;bmomomoem ydkrkdí pnfyif
jyefYyGm;xGef;um;vmygvdrfhrnf/ xkdYaMumifh þuJhokdY Ak'¨bmom0ifqif;&Jom;ulnDa&;&ef
ykHaiGtzGJUtpnf;rsm; ukd,fhjrdKUukd,fh&Gm ukd,fh&yfuGufrSm ay:aygufvmatmif rjzpfrae
MudK;pm;Muyg/

igwkdYjzpf&? þavmu0,f
b0orkdif;? r&kdif;ap&ef
pdwfrmefrcs? rmeryg? wkdYpGrf;&mjzifh
wkdYomoem? wkdYjynf&Gmudk
om,maprI? vkHYvjyKtHh
(oDw*ltzGJU)

atmifyGJvkdcsifol[m
b,fawmhrS rawGa0&bl;/
rwkHYaES;&bl;/

enf;vrf;(12)
Ak'¨bmom0ifrdcifavmif;rsm; y#doaE¨wm;aq;rsm; pm;okH;jcif;rS a&SmifMuOf&ef/
rlqvifwkdY\vlrsKde,fcsJUpepfaMumifh trsKd;aysmufrSmpdk;aMumufolrsm; owdjyKoifh
onfhtcsufwpf&yfrSm...
rlq vifwkdY usifhokH;aeaom vlr sKde ,fc sJU pepfqkdonfrSm wu,fa wmh Ak' ¨bm
omrsKd;jrefrmvlOD;a&udk avsmhenf;atmifvky fjyD; olw kdYtpövmrfb mom0if rlqvif
OD;a&ukd rsm;atmif vkyfjcif;jzpfygonf/
,cktcsdeftcgü jrefrmwkdif;&if;ol tdrfaxmif&Sifrtawmfrsm;rsm;onf pD;yGm;a&;
tqifrajyíaomfvnf;aumif;? pD;yGm;a&;tqifajyygaomfvnf; om;orD;'ku©rcHvkdí
aomfvnf;aumif;? y#doaE¨wm;aq;rsm; pm;ok;H jcif;? om;aMumjzwfjcif;ponfjzifh uav;
r&atmif trsKd;rsKd;vkyfaeygonf/ þuJhokdYjyKvkyfjcif;onf...
1/ jrefrmvlOD;a& avsmhenf;qdwfokOf;rIudk jzpfapygonf/
2/ Ak'¨bmom0ifOD;a& avsmhenf;qdwfokOf;rIudk jzpfapygonf/
3/ rdcifavmif;rsm; usef;rma&; xdckdufEkdifygonf/
52
rif;&JeE´ausmfacgif
4/ rlqvifwkdY\trsKd;aysmufatmif vkyfrnfhtMuHtpnf atmifjrifatmif ukd,fwkdif
tultnDay;&ma&mufygonf/

jrefrmrdcifrsm;bufrS þuJho dkY uav;r&atmif jyKvky fr Ir sm;&Sda omfv nf; rl


qvifw kdYurl pD;yGm;a&;ukd twif;&Sm rde f;rawGu dk &oavmuf, ljyD; uav;awGukd
&oavmufarG;um olwkd Yrlqvif v lO D;a& tvsift jrefr sm;atmif vk y fv suf& Sdyg
onf /
&ckdifjynfe,frSmqkdvQif ukvm;rZeD;ryg jrefrmwkdif;&if;oloufouf 24-a,muf
a,mufxd ,lxm;aomrlqvifukvm;wpfa,mufESifhjrefrmwkdif;&if;ol 12a,mufxd,l
xm;aom rlqvifukvm;wpfa,muf&Sdaeygonf/
rdef;rwpfa,muf ESpfa,mufrSpjyD; av;ig;ajcmufa,mufxd ,lxm;aom ukvm;
awGuvnf; rsm;pGm&Sdaeygonf/ þtaMumif;rsm;aMumifh jrefrmEkdifiHwGif rlqvifvlOD;
a&wkd;EIef;udk atmufygtwkdif; aMumufcref;vdvd awGUjrifae&ygonf/
1931-ckrS 1953-cktxd jrefrmEkdifiHwpf0ef;vkH;wGif vlOD;a&wkd;wufrIrSm wpfq
yifr&Sdaomfvnf; rlqvifOD;a&rSm ig;qcefYtxd ckefwufvmwmudk awGU&ygonf/ t
rsm;em;vnfoabmaygufatmif wifjy&vQif ,cifu (1931)jrefrmEkdifiHwpf0ef;vkH;ü
vlwpf&mvQif rlqvifujym;ESpaf ,mufcefYyif r&Sdaomfvnf; (1953)ckEpS w f iG f &Spfa,muf
cefYxd &SdvmjyD;jzpfygonf/
rMumao;cifESpfrsm;twGif;u pm&if;aumufMunfhawmh rlqvifOD;a&[m jrefrm
wpfEkdifiHvkH;&Sd vlOD;a&\20-&mckdifEIef;txd vlwpf&mvQif rlqvifta,muf 20-EIef;
txdwkd;vmwm awGU&ygw,f/
'ghaMumifh vlrsKd;aysmufzkdY tEÅ&m,f[m tvGefyJeD;vmjyDjzpfygw,f/ urÇmhukvo
r*¾tzGJUu MuD;rSL;usif;ywJh urÇmhvlOD;a&nDvmcHawGrSm urÇmhynm&SifawGu urÇmay:
rSm vlOD;a&wkd;EIef;udk xdef;csKyfzdkYvkdaMumif; ajymwkdif; rlqvifEkdifiHacgif;aqmifawGu 'D
vdkvlOD;a&xdef;csKyfwm? y#doaE¨wm;aq;awG pm;wm? uav;tarG;enf;atmif vkyfwm
[m olwkdY&JUtpövmrfw&m;awmfeJY rnDnTwfvkdYuefYuGufaMumif; ajymMum;cJhwmukd rSwf
rdMuygvdrfhr,f/
olwkdYzufu 'Dvkd vlvlcsif; vTrf;ypfzkdY MudK;pm;aecsdefrSm uRefawmfwkdYAk'¨bmomjref
rmrdcifawGu enf;rsKd;pkHeJY uav;awG tarG;enf;atmif jyKvkyfjcif;udk vkH;0a&SmifMuOfzdkY
vkdygw,f/ uRefawmfwkdY jrefrmEkdifiH[m vlOD;a&eJYpm&if tawmfus,f0ef;ygao;w,f/
vkyfukdifpm;p&m ajrawG trsm;MuD;yg/ uRefawmfwkdY jrefrmEkdifiHrSm vuf&Sd(1998)vlOD;a&
[m 47-oef;yJ &Sdygw,f/
jrefrmEkdifiHxJu &Srf;jynfe,f tus,ft0ef;avmufawmifr&dSwJh tdrfeD;csif;b*F

53
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
vm;a'h&SfrlqvifEkdifiHrSmqkdvQif jrefrmwpfEkdifiHvkH; vlOD;a&&JUokH;qeD;yg; oef;aygif;120
(wpf&mhESpfq,f)txd &Sdaeygw,f/
'ghaMumifh uRefawmfwkdY jrefrmtdrfaxmif&SifawGtaeeJY uav;arG;zGm;EIef; avsmhcs
zkdYrMudK;pm;yJ pD;yGm;a&;udk txl;MudK;pm;&SmazGMuzkdY wkdufwGef;ygw,f/ jrefrmtrsKd;orD;awG
[m wu,fawmh jrefrmvlrsKd;awG&JUrdcifawGyg/
'DtrsKd;&JUrdcifawGu rdcifwm0efausyGefpGmeJY jrefrmawG trsKd;rjywfa&; qufvuf
jyefYyGm;a&;twGuf jrefrmppfppfrsKd;qufopfawGukd wwfEkdiforQ rsm;rsm;arG;zGm;ay;cJhMu
rSom jrefrmawG trsKd;raysmufrSm jzpfygw,f/
'DvkdtrsKd;&JUrdcifawGu rdcifwm0ef ausyGefEkdifzdkYtwGuf jrefrmvlrsKd;awG&JUzcifjzpf
wJhjrefrma,musfm;awGzufuvnf; zcifwm0efausyGefMuzkdY vifa,musfm;aumif;wpfOD;
yDopGm ZeD;r,m; orD;om;awG&JUpm;0wfaea&;ç usef;rma&;ç ynma&;awGukd tqifajy
acsmarGUatmif ajz&Sif;ay;EkdifzkdY? 'Dvkdajz&Sif;EkdifzkYdtwGuf pD;yGm;a&;ukd MudK;pm;yrf;pm;&Sm
azGMuzkdY txl;vkdygw,f/
ukd,fht&yf ukd,fha'orSm vkyfukdif&SmazGpm;aomufzkdY cufcJw,fqkd&ifvnf; ajr
vGwfajr&kdif; aygrsm;jyD; ajrMoZmaumif;rGefwJh&Srf;jynfe,fvkd ae&mrsKd;awGudk a&TUajymif;
MuzkdYwkdufwGef;ygw,f/
pD;yGm;a&;usyfwnf;wJh Ak'¨bmom0ifawG tqifajyacsmarGUvmzdkYtwGuf Ak'¨bm
om0ifqif;&Jom;rsm; ulnDa&;&efykHaiGtzGJUtpnf;rsm; xlaxmifMuzdkYudkvnf; xyfrHwkduf
wGef;ygw,f/

okb'´grnf(0domcgrnf)? ZmenfwkdYvkd
trsKd;orD;? trsKd;om;
MudK;pm;Muapvkd/
trsKd;twGuf wefckd;xGuf
wkd;wufapvkd
aumif;pGmusifh? omoemESifhqkHrnfukd
MuKHrnfud/k
(0gcif;ukef;q&mawmf OD;wdu©)

54
rif;&JeE´ausmfacgif

enf;vrf;(13)
EkdifiHa&;ESifhtMurf;zufrI a&SmifMuOf&ef
rdwfaqG? toifonf vlrsKde,fcsJUwkdY\vufcsufjzifh trsKd;bmom omoemruG,f
aysmufatmif wu,fwrf;apmifha&Smufvkdonfqkdygu trsKd;raysmufatmif umuG,f&
rnfh vkyfief;pOfrsm;udk atmifjrifatmif wpkdufrwfrwf taumiftxnfaz:aezkdY vkdyg
onf/ þuJhodkY wpkdufrwfrwf vkyfaqmifEkdifzdkYtwGuf oif EkdifiHa&;udk a&SmifMuOfyg/
ra&SmifMuOfyJ EkdifiHa&;vIyf&Sm;rIxJ yg0ifvkyfaqmifaernfqkdygu EkdifiHa&;xJ pdwf
a&mufjyD; EkdifiHa&; oHo&mrS &kef;rxGufEkdifjzpfum þenf;vrf;rsm;udk taumiftxnf
az:Ekdifawmhrnf r[kwfyg/
þenf;vrf;rsm;udk oif taumiftxnfaz:yguvnf; oifhukd bmoma&;Aef;jy
jyD; EkdifiHa&;vkyfaeonf/ EkdifiHa&;tjrwfxkwfaeonf[k txifcH&ayawmhrnf/
xkdYaMumifh EkdifiHa&;ukd a&SmifMuOfyg/
EkdifiHa&;udk oif vkyfcsifoyqkd&ifvnf; EkdifiHESifhywfoufjyD; vkyf&rnfhta&;udpö
rsm;xJwGif ukd,fhEkdifiH raysmufatmif umuG,f&rnfhta&;onf tMuD;rm;qkH;aom EkdifiH
a&;jzpfygonf/ ta&;tMuD;qkH;aom EkdifiHa&;jzpfygonf/ rjzpfrae jyKvkyf&rnfhEkdifiHa&;
jzpfygonf/
þtcsufudk oifjiif;vdrfhrnf r[kwfyg/ tjcm;rnfolurQvnf; jiif;vdrfhrnf r
[kwyf g/ þtrsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhta&;onf wu,fawmh rlqvifwkdY
\vlr sKdu kdvkdeDe,fcsJUpepfaMumifh uREkfy fw kdY\trdjrefr mEkdi fi H aysmufr oGm ;atmif
umuG, fonfh ta&;jzpfaomaMumifh tMuD;rm;qkH;aom ta&;MuD;qkH;aom rjzpfr
aejyKvky f&rnfhjzpfaom EkdifiHa&;MuD;jzpfygonf/
xkdtMuD;rm;qkH;aom EkdifiHa&;MuD;udk atmifjrifatmif t&ifvkyfygOD;[k
wk d u f w G e f ; ygonf / xk d Y j yif þpmtk y f ü az:jyxm;aom trsKd ; raysmuf a tmif
umuG,f&rnfenf;vrf; rsm;udk atmifjrifatmif taumiftxnf az:vkdonf[kqkdvQif
rlq vifwkYdtm; tMurf; zufjcif;? vlr sKd;a&;ç bmoma&;ç t"du &kP f;rsm;jzpfay:
atmif vIHYaqmfjcif;rsm;udk a&SmifMuOfz kdYv nf; vkdy gonf/
tb,faMumifhqkdaomf tMurf;zufvkyf&yfrsm;udk vkyfrnfqkdygu EkdifiHawmftpkd;&
taejzifh oifhudk EkdifiHawmfwnfjidrfa&;ç &yf&Gmat;csrf;om,ma&;ESifhw&m;Oya'pdk;rdk;
a&;udk aESmifh,SufzsufqD;ol[k owfrSwfjyD; zrf;qD;axmifcscH&rnf/
oifhtaejzifh þenf;vrf;rsm;udk taumiftxnfaz:yguvnf; vlrsKd;a&;ç bm
oma&;t"du&kPf;rsm; jzpfay:atmif vkyfaqmifaeonf[k txifcH&jyD; wm;qD;cH&
aumif; cH&Ekdifonf/

55
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
þuJhokYjd zpfvmvQif trsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhenf;vrf;rsm;udk taumif
txnfaz:í &awmhrnfr[kwfyg/ þenf;vrf;rsm;udkom atmifjrifatmif taumif
txnf raz:Ekid fygu vlUpyg;Mu;D vlrsKdudv k dek eD ,fcsUJ 0g'D rlqvifwY\
dk 0g;rsKrd IaMumifh jrefrm
vlrsKd;vnf;aysmufrnf/ Ak'¨bmomvnf; aysmufrnf/ jrefrmEkdifiHvnf; aysmufrnfrSm
{uefjzpfygonf/
xkdYa Mumifh q&mawmf oHCmawmfr sm; tygt0if uRefa wmfw kdY a&Tjrefr mrsm;
tm;vkH;taejzifh rlqviftEÅ&m,fE Si fhy wfo ufjyD; bmrSr vky fy J aeMujcif;[la om
tpGe f;wpfz uf? rlqvifrsm;udk tMurf;zufjcif;[la om tpGe f;wpfz uf - þtpGef;
(2)zufu kd a&SmifMuOfzdkY vkdygonf/
þtpGe;f (2)yg;udk a&SmifMuOfMujy;D þpmtkyüf az:jyxm;aom trsK;d raysmufatmif
umuG,f&rnfhenf;vrf;rsm;udk pOfqufrjywf wpkdufrwfrwf atmifjrifatmif taumif
txnfaz:aejcif;[laom rZösrd y#dy'gtv,ftvwfvrf;pOfjzifh uREkfyfwkdY\&nfrSef;csuf
jzpfa om vlrsKd;raysmufa&;ç bmoma&;raysmufa &;ç Ekdi fiHraysmufa &;[la om yef;
wkdifo kdYt a&muf csDwufMuzdkY jrefrmvlr sKd;eJYjrefr mEkdi fi Hu dk urÇmwnfo a&GU wnfwHh
atmif umuG,fapmifha&SmufoGm;MuzkdY wkdu fw Ge f;ygw,f/

igwkdY ArmawG vkdufemMuzkdY


tavmif;bk&m;OD;atmifaZ,sr,fawmf\ tqk;H tr

oifhtdrf&Sifronf *Pef;ruJhokdYusifhvQif oifuvnf; *Pef;xD;vkd oabmxm;


&rnf/ r,m; raumif;vQif a,musfm;onf uH ÓPf 0D&d,ESifh jynfhpkHapumrl aumif;
pm;EkdifcJonf/

OD;atmifaZ,s\ESvkH;om;xJu pum;
tcsif;wkdY? igonf rif;tjzpfukd pufqkyf\/ þb0onf wpfoufwm[k od\/
okdYaomf vlrsKd;wdkY\*kPfukd &efolvufrS vk,lum om;pOfajr;quf rqkH;Ekdifatmif xm0
pOfwnfap&ef ightoufukd tzkd;rxm;jyD/

OD;atmifaZ,s Mo0g'
iguJhodkY tvkyfrvkyfvQif ighom;awmfyif jzpfvifhupm; ig\trsKd;tEG,fr[kwf/

56
rif;&JeE´ausmfacgif
rdbukdcspfolonf rdb\tquftEG,f om;csif;wkdYudk apmifha&Smuf&onf/

OD;atmifaZ,s ewf&GmpHcgeD; rSmwrf;


igwnfaxmifcJhaom EkdifiHESifhvlrsKd;udk apmifha&Smufolom ighudk cspfí ighudk aus;
Zl;jyK&ma&mufonf/

cifOD;pm; icspfndK rdcifMo0g'


oifonf owådaumif;aom a,musfm;jzpfrSom uEGJUu,rdef;rESifhjcm;em;ayrnf/

rif;wkef;rif;om; armifpHvGiftm;
yef;'l;q&mawmfu ay;aomMo0g'
armifvGif rif;jzpfcsif&if tdyf&mu apmapmxrnf/ ttdyef nf;&rnf/ rkom;a&Smif
&rnf/ vludk vlvkdrSwfjyD; oem;wwf&rnf/ oHa,mZOfenf;&rnf/ aeuJhodkY&Sd&rnf/ pdwf
npfjcif;ukd aorif;uJhodkY aMumuf&rnf/

enf;vrf;(14)
vlrsKde,fcsJUwkdY\ tMurf;zufvmrnfh tEÅ&m,fESifhaoG;aESmjyD; trsKd;bmomzsufqD;
rnfhtEÅ&m,fudk umuG,f&eftwGuf jrefrmvli,frsm; toifhtaetxm;wGif &Sd&ef/
uRefawmfwkdY a&TjrefrmawGtaeeJY rlqviftEÅ&m,fudk umuG,fwJhae&mrSm ukd,fh
bufu tMurf;zufjcif;udk a&SmifMuOfzYdk vkdtyfovkd olwkdYbufu tMurf;zufvIyf&mS ;vm
&if umuG,fEkdifzdkYtwGuf toifhtaetxm;rSm &SdMuzkdYvnf; txl;vdktyfygw,f/
bmjzpfvkdYvJqkdawmh tpövmrfbmomrSm ]]*sD[ wf} }vkdYac:wJh bmomtwGufrGef
jrwfwJhppfyGJqifETJ&r,f/ 'DppfyGJqifETJjyDqkd&if rlqvifwkdif;[m &&mvufeufukd pGJukdifjyD;
tpövmrfbmomudk rukd;uG,folrSeforQudk ,Idifwefewfrdpämtoif;0ifrsm;tjzpf owf
rSwfjyD; acsrIef;okwfoif&r,fqkdwJh vrf;nTefcsufawG &Sdygw,f/
orkdif;aMumif;awGudk avhvmMunfhr,fqkd&ifvnf; rlqvifawG[m bmodbmom
aMumifhMurJh at;at;aq;aq; aewwfwJh tjcm;bmom0ifawGudk olwkdYbuf tcGifhom
wJhae&mawGrmS olwt kdY csi;f csi;f tcsde;f tcsufvyk fjy;D ]]*sD[ wf}}ppfyq
GJ ifEJu
T m vQyfwjyuf

57
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
taysmuf&Sif;cJhzl;wJhom"uawG &Sdygw,f/
Oyrm - c&pfESpf 1960-jynfhESpfu vufbEGefEkdifiHrSm&SdwJh rlqvifawG[m a&Smhzf
awmifwef;rsm;rSm wpfajrwnf;ae wpfa&wnf;aomufjyD; MumjrifhpmG twlaexkdifvmwJh
c&pf,mefbmom0ifaygif;rsm;pGmudk &kwfw&uf tcsufjyjyD; owfjzwfcJhMuygw,f/
c&pfESpf 1915-ckESpfrSmvnf; wl&uDrlqvifawGu vlenf;pk c&pf,mefbmom0if
tmar;eD;,ef;vlrsKd; wpfoef;(1000000)ausmfwkdYudk 'DvkdyJ vQyfwjyuf &ufpufpGm owf
jzwfjyD; tpazsmufypfcJhMuygw,f/
tdE, d´ Ekid if rH mS vnf; 1947-ckEpS w
f ek ;f u &kww
f &ufudk ]]vufawGUtaumiftxnf
az:&r,fha eY}}vkdYowfrSwfjyD; rlqvifawGudk olwdkYtcsif;csif; tcsdef;tcsufjyKum olwkdY
tiftm;rsm;wJh *svD0gembwf*fac:wJh c&kdiftwGif;rSm wkdYudkawmh 'Dvkdrvkyfavmufygbl;
qkdjyD; at;at;aq;aq; aexkdifMuwJh [dE´Lbmom0ifaxmifaygif;rsm;pGmudk owfjzwf
tpazsmufypfcJhMuygw,f/
aemufjyD;awmh ppfwaumif; e0cgvDc&kdifrSmvJ [dE´L&m*smrdom;pkrsm;rStp [dE´L
bmom0ifaxmifaygif;rsm;pGmudk qdwfrsm;? okd;rsm; vnfvSD;owfovkd aoG;at;at;eJY
0dkif;0ef;jyD;awmh owfjzwfcJhMuygw,f/
uRefawmfwkdY jrefrmEkdifiHrSmvJ 1940-41-ckESpfwkef;u &ckdifjynfe,frSmjzpfcJhwJh uk
vm;-&ckdift"du&kPf;rSm uRefawmfwkdY&JUwkdif;&if;om;nDtpfukdawG jzpfwJh Ak'¨bmom0if
&ckdifvlrsKd;axmifaygif;rsm;pGm owfjzwfcH&jyD; &ckdiftrsKd;orD;axmifaygif;rsm;pGm rk'drf;
usifhcHcJh&ygw,f/
'gawG[m orkdif;uay;wJh oifcef;pmawGyg/ uRefawmfwkdY a&TjrefrmawG[m 'Do
rkdif;ay;oifcef;pmawGudk trdt&,lxm;oifhygw,f/ aemufjyD; rlqvifawGu *sD[wf
ppfyGJqifETJjyD; tMurf;zufowfjzwfrIawG vkyfjyDqkd&if oufqkdif&m tpkd;&awGtaeeJYt
csdefrD rwm;qD;EkdifMuygbl;/
bmjzpfvkdYvJqkdawmh rlqvifawG[m aeYwkdif; AvDawGrSm pkaygif;0wfjyK&wJhpepf
&SdvkdY bmoma&;eJYtjrJxdawGUrI&SdjyD; olwkdYbmoma&;pdwf"gwf tvGefxufoefMuygw,f/
olwkdYtwGuf vkyfr,fqkd&if tm;vkH;nDnDnTwfnTwfeJY vkyfavh&Sdygw,f/
olwkdY&JUacgif;aqmifawGjzpfwJh AvDq&m armfv0DawGu 'D&uf'DtcsdefrSm]]*sD[ wf}}
ppfyGJqifETJ&r,fvkdY trdefYay;vkduf&if tJ'D&uf tJ'DtcsdefrSm jrdKUwkdif;&Gmwkdif;rSm&SdwJh rlq
vifwkdif;u pnf;vkH;nDnTwfpGmyg0ifjyD; tcsdefukduf vIyf&Sm;MuwJhtwGuf aMumifhMurJh bm
odbmom aexkdifMuwJh tjcm;bmom0ifawG[m tcsdefwkdem&Dykdif;twGif;rSmyJ vloef;eJY
csDjyD; towfcHMu&ygw,f/
oufqkdif&m tmPmykdifawGu bmoma&;t"du&kPf;awGjzpfjyDqkdjyD; txufukd
taMumif;Mum;&? trdefYemcH& wyfawGjyif&eJY t"du&kPf;ESdrfeif;zkdY a&mufvmcsdefrSm ol

58
rif;&JeE´ausmfacgif
wkdYu "g;awGukd a&aq;jyD;oavmuf jzpfaeygjyD/
'Djzpf&yfrsKd;awG jrefrmEkdifiHrSm aemufxyfjzpfvmcJhaomfvnf; txufujycJhwJh om
"uawGxJu c&pf,mefawG [dE´LawG olwkdY&JUtikdufzrf;jyD; vufOD;rI&,ljcif;cHvkduf&o
vkd rcH&apzkdYtwGuf rlqvif&SdwJh jrdKUwkdif;&Gmwkdif; &yfuGufwkdif;rSm&SdwJh jrefrmvli,fawG
[m vlrsKd;eJYbmomukd umuG,fzkdYtoifhtaetxm;rSm &Sdoifhygw,f/
jzpfvmcJhvkdY&Sd&if pnf;vkH;nDnTwfpGm pkpkpnf;pnf; ckcHumuG,fEkdifzkdYtwGuf jrefrm
vlrsK;d eJAY 'k ¨bmomukd umuG,af &;]]0HomEkvli,ftzGJU tpnf;}}awGMudKwifzJUG pnf;xm;oifh
ygw,f/
jrefrmvli,fawG[m aMumifhMurJh raeMuyJ oGm;&if;vm&if; vkyf&if;udkif&if; rlq
vifawG&JUvIyf&Sm;rIawGudk owd0D&d,eJYapmifhMunfhoihfygw,f/ rsufpdukdzGifh em;ukdpGifhxm;
oifhygw,f/
'DrsKd;cspfvli,f tzGJUtpnf;awG[m rlqvifawGu vlrsKd;eJYbmomudk wkduf&kduf
apmfum;rIawGvkyfvm&if tumtuG,fay;oifhygw,f/ Oyrm - t*Fvdyfacwfu aus;
Zl;awmf&Sifv,fwDq&mawmfbk&m;MuD;[m b,folUukdrSvnf; rykwfcwfyJeJY EGm;om;rpm;
MuzkdY Ak'¨bmom0ifawGukd tvSLcHcJhygw,f/ tJ'gudk rlqvifwkdYtm;rsm;wJh aysmfbG,f? &
rnf;oif;? ysOf;rem;wkdYrSm q&mawmfbk&m;MuD;&JUw&m;yGJawGudk cJeJYaygufjyD; apmfum;zsuf
qD;cJhMuwmrsKd;/
rlqvifeJY&wJh jrefrmtrsKd;orD;awGudk twif;t"r®&kdufESduf jcdrf;ajcmufjyD; olwdkY
bmomxJ 0ifckdif;wmrsKd;? bk&m;ykHawmfawGukd ajcaxmufeJYeif;ckdif;wmrsKd;? jreffrmEkdifiHw
&m;Oya't& vifeJYr,m; ukd,fMudKuf&m vGwfvyfpGm udk;uG,fcGifhay;xm;wmudk rodusKd;
uRHjyKjyD; aESmifh,SufzsufqD;wmrsKd; 'Dvkdbmoma&; wkduf&kdufapmfum;wmrsKd;awGudk tum
tuG,fay;oifhygw,f/
'DrsKd;cspfvli,fawGvkyf&r,fh udpöawGrSm ta&;tMuD;qkH; vkyf&rnfhudpöuawmh
EkdifiHwpf0ef;rS jrefrmwkdif;&if;olawG wpf&ufukd ta,mufajcmufq,f(60)EIef;eJYrlqvif
aemufygaewmudk wm;qD;zkdYudpöygyJ/ 'Dudpöudkwkduf&kduf wm;qD;EkdifpGrf;&Sdwmu jrefrmvl
i,fawGyg/
'ghaMumifh jrefrmwkid ;f &if;olwpfa,mufeYJ ukvm;eJjY zpfaewm ukvm;u vku d af ewm
ukdawGU&if jrefrmvli,fawG[m vli,fawG&JUvkyfenf;vkyf[efawGeJY umuG,fMuyg/
Oyrm- 'Dvkduv k m;eJY&nf;pm;jzpfaewJh jrefrmtrsKd;orD;ukd ukd,fhaemufygvmatmif
&nf;pm;pum; vkdufajymyg/ ZGJaumif;aumif;eJY vkdufyg/ ukd,fhbufukd a<uvmatmifvkyf
yg/ ukvm;u pufbD;eJYvkdufajymw,fqkd&if ukd,fu qkdifu,feJYvkdufajymEkdifatmif MudK;
pm;yg/ ukvm;u qkdifu,feJYvkdufajymw,fqkd&if ukd,fu ukd,fykdifum;eJYvkdufajymEkdif
atmifMudK;pm;yg/ um;eJYrvkdufEkdifawmifrS ukvm;eJYwef;wl vdkufEkdifatmifawmh MudK;pm;

59
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
yg/
pD;yGm;a&;rSm wef;wlw,fqkd&if ukd,fu vlrsKd;wl bmomwljzpfwJhtwGuf ukd,fh
bufu trsm;MuD; tcGifhtvrf;omygw,f/ r&Ekdifp&m r&Sdygbl;/ rdef;uav;u udk,fhukd
a<uvmjyDqkd&if 'Drdef;uav;rsKd;ukd tjrefvufxyfEkdifatmif MudK;pm;yg/ wu,f,lyg/
aemufqkH;ukefukefajym&&if 'Drdef;uav;rsKd;ukd ukd,fu wu,frcspf&ifawmif ukd,fhvl
rsKd;eJYukd,fhbmomukd 0g;rsKdrcH&atmif umuG,fwJhtaeeJY ,ljzpfatmif ,lvkdufyg/
uk, d rhf mS twnf,rl ,fh rde;f uav;&Sjd y;D om;qk&d ifvnf; 'Dred ;f uav;udk trsK;d aysmuf
rnfhtEÅ&m,fudk em;vnfatmif &Sif;jyjyD; w&m;0ifESpfa,mufaygif;yg/ jrefrmrdef;uav;
awG ukvm;aemuf rygatmif umuG,fwJhae&mrSm jrefrmvli,fawGrSm 0HomEkpdwf"gwf
eJYaiGaMu; jynfhpkHzkdY[mvnf; txl;ta&;MuD;ygw,f/
ukd,fhvlrsKd; ukdk,fhbmom raysmufatmif umuG,fvkdwJh0HomEkpdwf"gwfawG xuf
oefjynfh0vmzkdYtwGuf trsKd;raysmufatmif umuG,frnfhrEÅefudk aeYwkdif;&Gwfqkday;yg/
aiGaMu;jynfhpkHcsrf;omvmzkdYtwGuf taomuftpm; tavmif;tpm; taysmftyg;awG
tcsdefESifhaiGudk tv[ó jzKef;wD;rIudk vkH;0a&SmifMuOfjyD; aiGukd tpGrf;ukef MudK;pm;&Sm
azGyg/ aiGukd pkyg/
aiGaMu;csrf;om<u,f0atmif vkyfzkdYudpö[m ukd,fhb0MuD;yGm;a&;twGufomru
jrefrmvlrsKd;eJYAk'¨bmomraysmufatmif umuG,fwJhae&mrSmvJ txl;ta&;MuD;wJh tcef;
u@u yg0ifaew,fqkdwm oabmaygufyg/
Ak'¨bmom0ifvli,fawG olaX;av;awGjzpfvmzkdYtwGuf Ak'¨bmom0ifqif;&Jom;
rsm; ulnDa&;&efykHaiGtzGJUtpnf;awG &SdzkdYvnf; ta&;MuD;ygw,f/ 'ghaMumif]h ]Ak' ¨b mom
0if qif;&Jom;rsm;ulnDa&;&efykHaiGt zGJU }}rsm;zGJUpnf;MuzkdY xyfrHwkdufwGef;ygw,f/
rlqvifeJYwGJaewJhrdef;uav;udk b,folvkduf&r,f b,fokdYb,fykH vkduf&r,f? rl
qvifaemuf rygatmif b,fenf;b,fykH wm;qD;Mur,fqkdwm rsKd;cspfvli,ftzGJU0ifawG
n§dEIdif;wkdifyifMuyg/ acgif;aqmifvkyfolu nTefMum;yg/
rsKd;apmifhOya' xGufay:vmjyDqkd&ifvnf; 'DOya'ukd vufawGUtusKd;oufa&muf
rI&Sdatmif rsKd;cspfvli,ftzGJUawGu MudK;pm;Muyg/ ukd,fhtrsKd;tEG,fukd rsKd;wkH;aysmufuG,f
oGm;apEkdifwJh jypfrIMuD;udk usL;vGefwJh jrefrmtrsKd;orD;awGukd Oya'eJYtnD w&m;pGJEkdif
atmif pGrf;pGrf;wrH MudK;pm;Muyg/
xkdYjyif þpmtkyfü az:jyxm;aom trsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhvkyfief;
pOfrsm;onf uREkfyfwkdY\jreffrmvlrsKd;Ak'¨bmomESifhwuG jrefrmEkdifiHudk vlrsKdukdvkdeDe,fcsJU
wdkY\yg;pyfxJ ra&mufatmif umuG,f&eftwGuf rvkyfrjzpf vkyf&rnfhvkyfief;pOfrsm;
jzpfygonf/
uRefawmfwkdYu ukd,fhrl&if;EkdifiHrSm ukd,fhvlrsKd;eJYudk,fhbmom raysmufatmif um

60
rif;&JeE´ausmfacgif
uG,fzkdYtwGuf þvkyfief;pOfrsm; taumiftxnfaz:onfukd vlUpyg;MuD;rlqvifwkdYu
em;vnfrIray;yJ olwkdY0g;rsKdawmhrnfh Ak'¨bmomrsKd;jrefrmqkdonfhom;aumifukd yg;pyf
em;a&mufcgeD;rS ykwfcs&aumif;vm;qkdwJh oabmrsKd;jzifh þvkyfief;pOfrsm;udk tMurf;
zuf[efYwm; aESmifh,SufvmcJhaomf jrefrmrsKd;cspfvli,frsm;taejzifh a&SUwef;rS rm;rm;
rwfrwf&yfí þvkyfief;pOfrsm; t&Sdeft[kefrysuf taumiftxnfaz:Ekdifatmif ckcH
umuG,fwm;qD;&rnf jzpfonf/
vkd&if;rSm rlqvifwkdY\trsKd;bmomudk zsufqD;rnfhtEÅ&m,fESifhtMurf;zufvm
rnfhtEÅ&m,fudk umuG,f&eftwGuf jrefrmvli,fawG toifhtaetxm; &SdaeMuzkdYjzpf
ygonf/
xkdYaMumifh olwkdYtEÅ&m,fudk umuG,fzkdYtwGuf ukd,fhbufu tppt&m&m tqif
oifhjzpfaeatmifom jyifqifxm;Muyg/ 'DvkdMudKwifjyifqifxm;&rSm jzpfayr,fh rlqvif
awGudk udk,fhbufu Oya'rJh pwiftMurf;zufjcif;udkawmh vkH;0a&SmifMuOfMuyg/ 'Dvkd
ukd,fhbuf pwifMurf;zufr,fqkd&if 'Dvkyfief;pOfawG ysufpD;oGm;Ekdifovkd urÇmrSmarwåm
w&m;? cEÅDw&m;wkdYESifhywfoufjyD; emrnfMuD;wJh Ak'¨bmom&JUodu©mvnf; usqif;oGm;
ygvdrfhr,f/

rmef
tukdif;tcuf t&GuftwH
tESHtoD; zsufqD;&kHrQ
tm;r&ao; yifrukdjzwf
taoowfvnf;
rm;rwfnGwfa0
acgif;axmifaetHh
a&aomufjrpfrS
vl;vGefYxum
cufr &SifoefaeOD;rnf/
armifpdef0if;(ykwD;ukef;)

61
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)

enf;vrf;(15)
t&ufç tavmif;tpm;ç jynfhwefqmrsm; a&SmifMuOf&efESifhaysmfyGJ&TifyGJrsm; avsmh
cs&ef/
uREkfyfwkdY\trsKd;bmom omoemudk bmomjcm;wkdY\0g;rsKdrcH&atmif umuG,fzkdY
twGuf Ak'¨bmom0iftm;vkH; pnf;vkH;nDnTwfa&;? bmoma&;? pD;yGm;a&;? ynma&;?
usef;rma&;? tdrfaxmifa&;pwJh tajctaet&yf&yf[m bmomjcm;awGeJYpmvQif omae
zkdYvkdygw,f/
txl;ojzifh pD;yGm;a&;rSm olwkdYxufomzkdY vkdygw,f/ rom&ifawmif tenf;qkH;
wef;wl&SdzkdYawmh vkdygw,f/ Ak'¨bmom0if vlxkwpf&yfvkH;&JUpD;yGm;a&;tajctae[m ol
wkdYatmuf edrfhusaevkdYvkH;0rjzpfygbl;/
pD;yGm;a&;rSm edrfhusaeorQ vlrsKd;a&;? bmoma&;rSm vdSrfhcscH&rnf/ pD;yGm;a&;
rSm rwkd;wuforQ vlrsKd;a&;rSm trsKd;zsufcHa e&rnf/ bmoma&;rSm tqkd;bufoef
aernf/ pD;yGm;a&;rSm tm;vkdaeorQ trsKd;bmom omoema&;rSm 0g;rsKdcHae&OD;rnf
omjzpfy gonf/
xkdYaMumifh uRefawmfwkdY Ak'¨bmom0ifrSeforQ Ak'¨bmom0iftm;vkH;udk pD;yGm;a&;
utp bufaygif;pkrH Sm edru fh savQmqif;ysufp;D jcif;odYk a&mufapwJht&uftrsKd;rsKd; aomuf
pm;jcif;? tavmif;tpm;rsKd;pkH jyKvkyfjcif;? jynfhwefqmrsm;ESifhaysmfyg;jcif;udk vkH;0a&Smif
MuOfMuzkdY aysmfyGJ&TifyGJrsm;ukd wwfEkdiforQ avQmhcsMuzkdY txl;vkdygw,f/

t&uftrsKd;rsKd; a&SmifMuOfyg
vuf&rSd sufarSmufumvrS uRefawmfwAdYk k'¨bmom0ifvlxw k pf&yfvH;k udk txda&muf
qkH; zsufqD;aewJht&mawGxJrSm t&uftrsKd;rsKd;[m xdyfqkH;u ygygw,f/
'Dt&uf[m rlqviftEÅ&m,fudk umuG,fwJhae&mrSm r&Sdrjzpf vkdtyfwJhAk'¨bm
om0iftcsif;csif; tjyeftvSef av;pm;cspfcifrI pnf;vkH;nDnTwfrIudk rsm;pGmxdckdufysuf
pD;apygw,f/
19-4-98xkwf rIcif;*sme,frSm MuHcif;jrdKUe,f jrefrmozef;yif&GmrSm t&ufrl;jyD;
tar&if;ESifhnDt&if;udk qlyl&rf;um;wJhtpfudjk zpfoul kd nDjzpfolrS "g;eJYckwfowfí tpfudk
jzpfolaoqkH;&wJhrIcif;owif; zwfvkduf&ygw,f/
tjcm;tywfawGrSmxkwfwJh rIcif;owif;*sme,fawGrSmvnf; tbdk;u ajr;t&if;
t&ufraomufzYdk qk;H rwJth wGuf ajr;u tbd;k ud"k g;eJcY w
k o
f wfvYdk tbd;k aoqk;H &wJo
h wif;
awG/ t&ufrl;jyD; tdrfudkvma&muf qlyl&rf;um;aewJhom;jzpfoludk t&ufaomufxm;wJh
tazjzpfolu pdwfrxdef;EkdifyJ "g;eJYckwfowfvkdY om;aoqkH;wJhowif;awG zwf&ygw,f/

62
rif;&JeE´ausmfacgif
'gawGudk Munfh&if 'Dt&uf[m wpdrf;Ak'¨bmom0iftcsif;csif;udk rajymeJY? ukd,fh
rdom;pktcsif;csif;rSmawmif tjyeftvSef av;pm;cspfcifrI? pnf;vkH;nDnTwfrIudk rsm;pGm
ysufpD;apwm awGU&ygw,f/
tdrfaxmifa&;bufukd Munfhr,fqkd&ifvnf; vifvkyfolu t&ufaomuf rl;&l;ae
zkdYavmufyJodjyD; ZeD;eJYom;orD;awG&JUpm;0wfaea&;udk pdw0f ifpm;jcif;r&dSyJae&kHru rl;vm
&if ZeD;eJYom;orD;awGukd &kdufESufn§if;qJwJhtwGuf Mumawmh ZeD;onfu onf;rcHEkdif
vkdY n viftdyfaewkef; vnfyif;udk "g;eJYckwfowfwJhtxd tdrfaxmifa&; tqifrajyrI
jydKuGJrIawG jzpfapwmygyJ/
usef;rma&;buf Munfhr,ffqkd&ifvnf; t&ufaMumifh tonf;awGuRrf;? 0rf;wGif;
uvDpmawG uRrf;? tonf;uifqmawGjzpfjyD; aooGm;wJhvlawG t&ufrl;jyD; at;wJhae
&mrSm tdyfaerdvkdY tat;ywfjyD; aowJhvlawG trsm;MuD;yg/
bmoma&;bufu Munfhr,fqkd&ifvnf; Ak'¨bk&m;&Sifukd,fwkdifu tqdyfa&eJYEIdif;
jyD; ypöKyÜefwrvGef ESpfwefaomqkd;usKd;awGukd trsKd;rsKd;jyjyD; ta&;wMuD; wm;jrpfxm;wJh
ok&mar&,uHudk usL;vGefjcif;jzpfwJhtwGuf bmoma&;rSmvnf; tedrfhqkH;tqifhudk
a&mufoGm;wmygyJ/
pD;yGm;a&;bufu Munfh&ifvnf; aeYpOf t&ufzkd;ukef&wmu wpfrsKd;? pD;yGm;a&;
pdwfr0ifpm;yJ rl;&l;aevkkdY 0ifaiGr&Sdwmu wpfrsKd;? usef;rma&;cRwf,Gif;vkdY aq;zkd;ukef&
wmu wpfrsKd;eJYa&&SnfrSm pD;yGm;a&;udk rsm;pGmxdckdufysufpD;apwmygyJ/
wpfEkdifiHvkH;rSmn wpfESpfwpfESpfudk t&uf&JUya,m*aMumifh enf;trsKd;rsKd;eJYao&
wJhAk'¨bmom0ifawGudk wdwdususpm&if;aumufjyD; az:jyr,fqkd&if aMumufcref;vdvd
EIef;udk awGU&r,fvkdY,lqygw,f/
rlqviftEÅ&m,fudk umuG,fwJhae&mrSm uRefawmfwkdYAk'¨bmom0ifawG[m rl;&l;
aevkdYvkH;0rjzpfygbl;/ uRefawmfwkdY a&TjrefrmawG[m trsKd;bmom omoemukd atmif
jrifpmG umuG,af pmifah &Smufcsiw f ,fq&dk if 'Dt&ufawGukdvnf; jrefrmvlrsKd;Ak'¨bmom
&JU tEÅ& m,faumiftjzpf &IjrifMuyg/ rlq vifu dk qefYu sifo uJho dkY bD, mç *sifç &rf
pwJht &uftrsKd;rsKd;udkvnf; qefYu sifMuyg/
trsKd;bmom omoemudk umuG,fapmifha&Smufcsifw,fqkd&if 'Dt&uftrsKd;rsKd;ukd
ukd,fwkdifvnf; vkH;0raomufygeJY/ ukd,fwkdifvnf; ra&mif;ygeJY/ ajymvkdYqkdvkdY &avmuf
wJhukd,hfywf0ef;usifu Ak'¨bmom0ifawGudkvnf; raomufzkdYwm;jrpfMuyg/

tavmif;tpm;rsKd;pkHudk a&SmifMuOfyg
csJxkd;jcif;? csJ'kdifcHjcif;? zJ&kdufjcif;? zJ'dkifcHjcif;? ajcmufaumifxkd;jcif;? ajcmufaumif
'kdifcHjcif;pwJh tavmif;tpm;rsKd;pkHjyKvkyfjcif;[m wu,fawmh uRefawmfwkdYAk'¨bmom0if
63
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
awGtcsif;csif; wpfa,muftdyfuyfxJu aiGudk wpfa,mufu tacsmifEIduf,lzkdY tjyef
tvSefMudK;pm;aejcif;? wpfa,mufydkifwJhaiGudk wpfa,mufu tv[óukefqkH;oGm;
atmiftjyeftvSef vkyfaeMujcif;yJ jzpfygw,f/
'gawGeyJY wfoufjyD; MuaH eorQ[m wkid ;f jynftwGuf trsK;d bmom omoemtwGuf
wefzkd;&SdwJhtMuHaumif; ÓPfaumif; bmwpfckrQ xGufrvmyJ Ak'¨bmom0iftcsif;csif;
wpfa,muftdyfuyfxJuaiGukd wpfa,mufu tacsmif&atmif b,fvkdEIduf,l&aumif;
rvJvkdY MuHaejcif;yJ jzpfygw,f/
'DxufydkjyD; &Sif;&Si;f ajym&&if 'gawGudkvyk faejcif;[m Ak'b
¨ mom0iftcsif;csif; wpf
a,mufudkwpfa,muf rGJatmif tjyeftvSef vkyfaejcif;yJjzpfygw,f/ *Pef;(3)vkH; wl
jcif; rwljcif;? xkd;onfhtaumifusjcif; rusjcif; pwmawG wpfa,mufeJYwpfa,muf t
jyeftvSefrGJatmif vkyfzkdYtwGuf ESpfOD;ESpfzuf oabmwlxm;wJhw&m;r0if pmcsKyfawG
oauFwawGyg/
'Dvkyf&yfawG[m wu,fawmh trsm;aumif;pm;a&;udk rMunfhyJ b,folaoao
iawrm&ifjyD;a&mqkdwJh tacsmiform;awG&JUvkyf&yfrsKd;yg/ 'Dvkdtacsmifpdwf"gwfawG aiG
ukdtacsmifEIdufwJhvkyf&yfawG xGef;um;aeorQ Ak'¨bmom0iftm;vkH;wkd;wufMuD;yGm;a&;
twGuf taESmifht,Suf jzpfaerSm trSefygyJ/
vufawGUb0udk Munfhr,fqkd&ifvnf; 'Dtavmif;tpm;rsKd;pkH&JUvufcsufaMumifh
aiGrpkrdolawG vufpGyfjyKwfç em&DjyKwfç qGJMudK;jyKwfç pufbD;jyKwfç qkdifu,fjyKwfç vSnf;
jyKwfç EGm;jyKwfeJYaemufqkH; qkdifcef;awG tdrfawGyg jyKwfoGm;wJholawG &Sdaeygw,f/
aemuf tavmif;upm;vkyf&mu &efyGJawGjzpfjyD; vlowfrItxdjzpfwmawG? t
avmif;tpm;rufjyD; pD;yGm;ysufwmaMumifh tdrfaxmifa&;tqifrajyyJ jydKuGJ&wmawG?
bk&m;yGJuxdefyGJpwJh bmoma&;yGJudk taMumif;jyjyD; tavmif;tpm;trsKd;rsKd;vkyfjcif;tm;
jzifh bmoma&;yGJ&JUtESpfom&ukd zsufqD;aewmawG/
'gawGuMdk unf&h if 'Dtavmif;tpm;rsKd;pk[ H m Ak'b¨ mom0ifawG&UJ tcsif;csif;av;pm;
cspfcifrI&Sda&;? pnf;vkH;nDnTwfa&;? pD;yGm;a&;çtdrfaxmifa&;ç bmoma&;awGudk ,kd,Gif;
ysufpD;apwmawG awGU&ygw,f/
uk, d thf csi;f csi;f wpfa,mufudk wpfa,mufraJG tmif vky&f ma&mufaewJh 'Dtavmif;
tpm;rsKd;pkH xGef;um;aeoa&GU bmomjcm;tEÅ&m,f umuG,fwJhae&mrSm txl;vkdtyf
csufwpf&yfjzpfwJh Ak'¨bmom0iftm;vkH; bufpkHzGHUjzdK;wkd;wufa&;twGuf taESmifht,Suf
jzpfaerSm trSefygyJ/
'ghaMumifh uRefawmfw&dkY JUa&TnDtpfudak wG trsKd;bmom omoemudk cspfjrwfEkd;w,f
qkd&if a&Tjrefrmxkwpf&yfvkH; rGJaMumif;jzpfwJh 'Dtavmif;tpm;rsKd;pkHukdvnf; trsKd;bm
om&JUtEÅ&m,ftjzpf &Ijrifyg/ rlqvifudk qefYusifouJhodkY tavmif;upm;rsKd;pkHudkvnf;

64
rif;&JeE´ausmfacgif
qefYusifMuyg/
'gawGudk ukd,fwkdifvnf; vkH;0rvkyfygeJY/ ukd,fhywf0ef;usifu em;axmifavmuf
wJha&TnDtpfukdawGudkvnf; 'gawGukd a&SmifMuOfzkdY ajymMuyg/

jynfhwefqmrsm; a&SmifMuOfyg
jynfwh efqmrsm;ESihqf ufqjH cif;[mvnf; ppfzvpf*EkdpwJha&m*gqkd;awGtjyif uk&m
ew¬daq;r&Sdonfh aorif;wref attkdif'Dtufpfa&m*g&jcif;\t"dutaMumif;wpf&yf
jzpfvkdY vkH;0a&SmifMuOfzkdY vdkygw,f/
wcsKdUqkd&if vifvkyfolu vlysKdb0rSm HIVydk;&SdoleJYqufqHrdvkdY tdrfaxmifusawmh
ZeD;eJYom;orD;awGudk ul;jyD; wpfrdom;pkvkH; rsKd;jyKwfoGm;wJhjzpf&yfawG &Sdaeygw,f/ 'gh
aMumifh uRefawmfwkdY a&TjrefrmawGtaeeJY tdrfaxmifjyKr,fqkd&if vufrxyfcif ESpfOD;
pvkH; HIVydk;&Sd r&Sd ppfaq;Mu&if ykdaumif;ygw,f/

aysmfyGJ&TifyGJrsm; avQmhcs&ef
rlqviftEÅ&m,fukd umuG,fwJhae&mrSm uRefawmfwkdY a&TjrefrmawGrSm aiG&SdzkdYt
a&;MuD;ygw,f/ 'gayr,fh aiGxufykdjyD; wefzkd;MuD;wJht&mwpfck &Sdygao;w,f/ tJ'gu
awmh tcsdefygyJ/ aysmufoGm;aomywåjrm;udk jyef&SmvkdY&Ekdifayr,fh ukefoGm;wJhtcsdefwpf
puúefYudk jyefvkdcsifvkdYr&ygbl;/
tcsdefudk b,favmufyJ wefzkd;&Sdygw,fqkdjyD; wefzdk;jzwfvkdYr&ygbl;/ olUudk tokH;
cswJhvltay:rlwnfjyD; tzdk;rjzwfEkdifwJh aumif;usKd;awGudk jzpfapEkdifygw,f/ 'Dvkdtzkd;
jzwfr&atmif xkdufwefwJhuRefawmfwkdY jrefrmawGykdifwJh tcsdefawGudk twkH;vkduf twpf
vkduf ckd;,laewJh tcsdefolckd;awGxJrSm tjidrfhyGJ? ZmwfyGJawG? taysmftyg;awG[m xdyfqkH;
uygygw,f/
'Dtaysmftyg;awGeJY ywfoufjyD; EkdifiHausmfwufusrf;pma&;q&mMuD; yDrkd;eif;u
owday;xm;wmu ]]taysmftyg;udk vGefpGmrufaompdwfonf 'ku©trsKd;rsKd;jzpfatmif
jzm;a,mif;aompdwf jzpf\/ xkdpdwf&efolay:vmaomtcg owdÓPfqifjcifwkHw&m;ukd
oufawmfapmifhozG,f xm;&rnf/ taysmfonf &THUtkdifeufMuD;ESifhwl\/ &GTHUtkdifonf vIyf
avjr§Kyfavjzpfí r&kef;EkdifyJ &THUtkdifü epfao&av\/}}
pmPuseDwdq&mMuD;uvnf; ]]taysmftyg; vkdufpm;jcif;onf rdrdtvkyftudkif
trIudpöysufpD;jcif;\taMumif;jzpfonf}}vkdY qkH;rxm;ygw,f/
vm;[lvDa&Smwkdif;&if;om; ESpfaxmifausmfudk Ak'¨bmom0ifawGjzpfvmatmif
omoemjyKcJhwJh r[maAm"djrdKifq&mawmfOD;aÚ,s"r®omrdax&fuvnf; uRefawmfwkdY

65
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
Ak'¨bmom0ifawG taysmftyg;rsm;aeMuwmeJY ywfoufjyD;q&mawmfjyKpkxm;wJh ÓP
'óeuxmusrf;]]taysmftysuf}}qkdwJhtcef;rSm atmufygtwkdif; owday;xm;ygw,f/

taysmftysuf
]]tpdktcJrSefoa&GU t&nfxGufvQif aysmfavonf/ trSnfhvGeftoD;vnf; tykyf
&nfxGufí aysmfav\/ pifppf taysmf[lorQ vuf0,fpkrdjyD; &Sdypönf;rsm; avQmusap
wwfonfcsnf;yif/}}
tysuf[lonfvnf; xkdaysmf&mrSmysufpjyKvmjcif;yif? igwkdYAk'¨0g'DawGum; tvGef
aysmfMuavukef\? tvGefaysmf&mü taysmfvGefvsuf ysufMu&avukef\? bk&m;ylaZmyg
onfqkd yGJxnfhvsuf taysmfESifhzuf\? tvSL'gejyKMuonfudk yGJoGif;vsuf taysmfESifhMuJ
\/ q&mbkef;MuD;ysHvGefygonfudk yGJn§yfvsuf taysmfZmwfoGif;\? ,kwfpGtqkH; ukokdvf
jzpftvSLcHxGufonfukdrS tkd;pnfç 'dk;ywfç armifa&T&dk;tuavmufawmh n§yfvsufygygrS
tm;&Mu\/ bk&m;wp&m aumif;vSbdjcif;/ igwkdYAk'¨0g'DwkdY\aysmfenf;rsKd;pkHum; ajymr
ukefjyD/ r*Fvmtp tokbtqkH; jyKH;jyKH;MuD;yif/ tokbukdvnf; okbvkyfvsuf romudk
tomxm;MuavjyD/ 0rf;enf;&rSmudkyif ysif;ava&mhovm;rod/
tkd...Ak'¨0g'D bk&m;om;awmf orD;awmfwkdY? tysif;vGefvQif taysmfpwwfacs\/
taysmfvGefvQifum; tysufpwwfygacs\/ taysmfonf tcsdefukef tvkyfysufjcif;\t
aMumif;cH tcsdefysufí tvkyfqufrqufrdjcif;onf 0ifaiGrouf pD;yGm;ysufjcif;\t
aMumif;cHyif/ onfae&mrSm bkef;MuD;ysH\aysmfyGJtp avhvmMunfhMupkdY/ oD[kdVfjynfumu
0PÖwdórif;acwf qif;&Jom;wdóonf trsm;vSL'gef;aeMuonfukd jrifvsuf aysmf&Tif
tm;usaysmfvGef;vSí orD;ysKdav;udk olaX;tdrfodkY uReftjzpfaiG 12d^aygifESHvsuf aysmf
aysmfMuD; vSLav&m Mumavra&T;Ekdifav jzpfojzifh ¤if;udk,fwkdifyif awm&GmokdYqif; MuH
zkdcif;rsm;okdYuRefcHvsuf aiG&Sm&acs\/ taysmfvGefvQifum; ysufawmhrnf owd&SdMuap/
tkd...Ak'¨0g'DwkdY qif;&Jom;wdórS orD;aygifcJhonf r[kwf/ igwkdYvnf; ,cifu cspf
wD;xH orD;aygifESHcJhMu&jyD r[kwfavm/
,ckvnf; oifwkdYonf tcsdefukef tvkyfysuf taysmfzufaejcif;jzifh pD;yGm;a&;cRwf
jcKHusvsuf wpfpwpfp edrfhusvmacsaomf pD;yGm;a&;atmufusvQif vlrIa&;rSm rsufESm
i,f&rnf/ vlrIa&;rsufESmi,f&vQif bmoma&;rsufpdrSdwfawmhrnf/ xdktcg wpfaeYaeY
orD;ukef om;pkHwpfjyKHMuD;udk a'0gvDcHí aygifESHMu&ayOD;awmhrnf {uef/
okdYygí ,ckuyif MuKdwifrSwfpJG rsufuJMunfhvsuf trnf;MuD;xH? tjzLMuD;xH? b,f
olMuD;xHqkdonfudk a&T;cs,fxm;Muygavukef}} vkdYowday;xm;ygw,f/
a&TjrefrmawG owdjyKqifjcifp&myg/ uRefawmfwYkd jrefrmvlrsKd;awG[m taysmftyg;
tvGefrsm;aeMuygw,f/
66
rif;&JeE´ausmfacgif
trsKd;bmomomoemudk umuG, fa pmifha &Smuf& rnfht a&;udk arha vsmhjyD; 'D
twkdif;om taysmftyg;awGrsm;aeMu&if uRefa wmfwkdY jrefrmvlrsKd;eJYAk'¨bmom[m
taES;eJYtjref tjcm;vlrsKd; tjcm;bmom0ifr sm;vufx Jo dkY aysmf0 ifo Gm;MuawmhrSm
{uefyg/ Ak'¨bmomrsKd;jrefrmvlOD;a&[m wjznf;jznf; yg;íyg;í oGm;jyD;aysmufuG,f
oGm;awmhrSm {uefyg/
taysmftyg;twGuf tcsdefukef aiGukefcHcsifvGef;olawGtaeeJY 'Dvkdukd,fhvlrsKd;eJY
ukd,fhbmomaysmf0ifrnfhta&;eJYyg;íyg;í oGm;rnfhta&;ukdawmhjzifh tpOfowdxm;oifh
ygonf/
'ghaMumifh tjidrfhyGJ? ZmwfyGJawG taysmftyg;awGukd vkH;0a&SmifMuOfzkdYtxd rajymvkd
ayr,fh rjzpfrae avQmhcsMuygvkdYawmh wkdufwGef;vkdygw,f/
tjidrfhyGJ ZmwfyGJawGae&mrSm trsKd;bmom omoemtwGuf aumif;usKd;jzpfxGef;
apr,fh tpDtpOfawG ajymif;vJxnfhoGif;oGm;MuzkdY wkdufwGef;ygw,f/
'ghaMumifh uRefawmfwkdY Ak'¨bmomavmurSm aemifukd bk&m;yGJ? uxdefyGJ? bkef;MuD;
ysHyGJ? tvSLyGJ b,fyGJrSmyJjzpfjzpf ZmwfawGç tjidrfhawG iSm;aernfhtpm; atmufygtpDt
pOfawG ajymif;vJMu&if raumif;bl;vm;¿

tjidrfhyGJ ZmwfyGJrsm;ae&mwGif tpm;xkd;oGm;oifhonfh tpDtpOfrsm;


(1) Ak'¨bmom0ifawG udk,fhb0ukd atmifjrifwkd;wufMuD;yGm;atmif vkyfvkdpdwfawGw
zGm;zGm;ay:aygufxufoefvmatmif tcsdefESifhaiGudk pepfwus tusKd;&SdatmifokH;
vkdpdwfawG xufoefjyif;jyvmatmif MuD;yGm;atmif vkyfenf;rsm;? MuD;yGm;csrf;om
vkdolawG aqmif&a&Smif&rnfhtcsufrsm;udkyg xnfhoiG f;a[majymrnfh wkd;wufa&;
pmayawG a&;aewJh azjrifh? vSordef? atmifoif;? armifay:xGef;? cspfpH0if; pwJh
Ekid if aH usmw
f ufusr;f pma&;q&mMu;D awGukd yifzh w
d jf y;D ]]bk&m;yGt
J xdr;f trSwf wk;d wuf
a&;pmaya[majymyGJrsm;}}usif;y& raumif;bl;vm;¿

(2) Ak'¨bmom\aumif;rGefykH tESpfom&&SdykHukd y&dowfpdwf0ifpm;atmif acwftjrif


eJ,
Y SOfjyD; a[majymEkdifaom Ak'¨bmomqkdif&mpmayrsm;udk a&;om;jyKpkaeonfh"r®m
p&d,OD;aX;vIdif? eE´modef;ZH? ESpfzufvSOD;ausmfvGif? rif;eef(armfuRef;)? a'gufwm
rif;wifrGef paomEkdifiHausmf Ak'¨bmomqkdif&m pmayynm&SifMuD;rsm;udk yifhzdwf
jy;D ]]bk&m;yGt
J xdr;f trSwf Ak'b
¨ momqkid &f m pmaya[majymyGrJ sm;}}usi;f y& raumif;
bl;vm;¿

(3) usef;rma&;ESifhywfoufjyD; vlwkdif;od&Sdem;vnfxm;oifhaom aqmif&ef a&Smif&ef

67
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
tcsufrsm;udk a[majymrnfhq&m0efMuD;rsm;? wkdif;&if;aq;q&mMuD;rsm;ukd yifhzdwf
jyD; ]]bk&m;yGJtxdrf;trSwf usef;rma&;ynmay; a[majymyGJrsm;}}usif;y& raumif;
bl;vm;¿

(4) EkdifiHausmf"r®uxduq&mawmfMuD;rsm; yifhzdwfjyD; ]]bk&m;yGJtxdrf;trSwfw&m;yGJ}}


rsm;usif;y& raumif;bl;vm;¿

(5) awmol awmifom;rsm;vmaom bk&m;yGrJ sm;wGif pkdufysKd;a&;u@ukd acwfESiht f nD


zGHYjzdK;wkd;wufatmif rnfokYdvkyfaqmifoifhonf ponfjzifh awmolawmifom;rsm;
\b0zGHUjzdK;wkd;wufa&;udk OD;pm;ay;a[majymrnfh EkdifiHawmftqifhrD pkdufysKd;a&;
ynm&Sifrsm;? pmayynm&Sifrsm;ukd yifhzdwfjyD;]]bk&m;yGJtxdrf;trSwf pkdufysKd;a&;? y
nma&;a[majymyGJrsm;}}usif;y&raumif;bl;vm;¿

(6) tjidrfhyGJ ZmwfyGJtwGuf ukefusrnfhaomif;csDodef;csD &SdonfhaiGrsm;udk enf;vrf;11


-wGifaz:jyxm;aom Ak'¨bmom0ifqif;&Jom;rsm; ulnDa&;&efykHaiGtzGJUxlaxmif
jcif;tzGJUü &if;ESD;jr§KyfESHjcif;wkdYü tokH;jyKMu&if raumif;blvm;¿

(7) xkad iGrsm;jzifh &yfuu


G t
f wGi;f aus;&GmtwGi;f &Sd Ak'b
¨ mom0iftm;vk;H tawG;tac:
A[kokwrsm;pGm zGHUjzdK;wkd;wufaprnfh pmtkyfrsKd;pkH 0,f,ljyD; pmMunfhwkdufrsm; xl
axmifjcif;ü tokH;jyKMu&if raumif;bl;vm;¿

aumif;ygw,f/ uRefawmfwkdY Ak'¨bmomwpfa,mufvkH; tjidrfhyGJ ZmwfyGJawGae&m


rSm 'DtpDtpOfawGudk ajymif;vJxnfhoGif;oGm;Mur,fqkd&if tzufzufu vkdtyfavsmh
enf; tm;enf;csufawG&SdaewJh vuf&SdAk'¨bmom0iftm;vkH; bufpkHzGHYjzdK; wkd;wufvmrSm
{uefyg/

q&mawmfMuD;awGukd,fwkdifu]]wpfESpfwpfcg i&J&Sm vlU&Gmbk&m;yGJ}}vkdY pmcsKd;jyD; uJh


&JU&IwfcscJhMuwJh bk&m;yGJrsKd;tpm;]]wpfESpfwpfcg okw&Sm vlU&Gmbk&m;yGJ}}vkdYawmif pmcsKd;
jyD;csD;rGrf;&rnfh bk&m;yGJawG jzpfvmrSm trSefyg/
raumif;wJhtpOftvma[mif;udk zsufodrf;&JjyD; aumif;rGefwJhtpOftvmopf
ukd vufu rf;MudKqdk&Jwm[m vlrsKd;eJYc sDjyD; orkdi f;wGi fr nfhw kd;wufr I& JU a&SU ajy;vu©
Pmyg/
orkdif;wGifrnfh wkd;wufrIudk vkdcsifw,fqkd&if orkdif;wGifrnfh jyKjyifajymif;vJrIawG

68
rif;&JeE´ausmfacgif
jyKvkyfyg/ ESpfpOfyGJwumhyGJrSm tjidrfhawG ZmwfawG xnfhoGif;usif;yrnfhtpm; txufu
jycJhwJh tpDtpOfawGudk ajymif;vJxnfhoGif;Muyg/ ynm&SifawGukd ae&may;vkdufyg/ a&SU
aqmifvrf;jycGifh ay;vkdufyg/
bmomjcm;awGu vlrsKd;eJYbmomukd 0g;rsKdzekdY nf;rsKd;pkeH JYMudK;pm;aeMuwJhvuf&t
Sd csdef
rSm uRefawmfwkdYa&TjrefrmawG aomufpm;rl;,pf avmif;upm;zufjyD; taysmfvGefaeMuvkdY
vkH;0rjzpfygbl;/ 'gudk a&TjrefrmawG owdjyKMuyg/
tjidrfhawG ZmwfawGudk rd&kd;zvmrkdY MunfhcsifvGef;w,fqkd&ifvnf; av;ESpfrSwpf
Murd af vmufyJxnfo h iG ;f oGm;Muyg/ 'Dvdt
k jidrZfh mwfur,fq&kd ifvJ atmufygpnf;urf;av;
awGudk wdwdusus vkdufemoifhygw,f/ yGJawmf{&d,mtwGif;...
(1) t&uftrsKd;rsKd; a&mif;csjcif;? pm;aomufjcif; vkH;0r&Sd/
(2) avmif;upm;rsKd;pkH vkH;0r&Sd&/
(3) wkwf? "g;vufeuf ukdifaqmifjcif; vkH;0rjyK&/
(4) rlqvifaps;qkdif aps;onf vkH;0r&Sd&/
(5) Zmwf&kHudk uefx&kdufqGJolonf Ak'¨bmom0if jzpf&rnf/
'Dpnf;urf;awGudk wdwdusus vkdufemjyD; yGJu&ufukd cyfwkdwkdyJ xnfhoGif;usif;y
oifhygw,f/ uRefawmfwkdY a&Tjrefrmtm;vkH; zGUHjzdK;jyD;tqifhudk ra&mufrcsif; 'DeHygwf15 -
enf;vrf;udk wdwdusus vkdufemusifhokH;jyD; taumiftxnfaz:oGm;MuzkdY wkdufwGef;yg
w,f/

yef;wkdifc&D;
à ravQmufcifu wrifpdwfavQmh
tm;aysmhaevkdY rjzpfyg/
à ra&mufcifu wriftm;zsuf
pdwfysufaevkdY rjzpfyg/
à r&cifu vkdcsifwyfruf
ESpfouf&kHeJY rjyD;yg/
à yef;wkdifreD;? xkdc&D;ü
MuD;aomvkHYv? <uaompdwf"gwf
rwfaomowåd? jynfhaomtm;rmef
rSefaomtawG;? tm;,larG;vsuf
wufeif;vSrf;avQmuf? vrf;opfazmufu
taMumufraqmif? ta&mufaqmifí
awmawmifxdyfzsm;? yifv,fMum;odkY
69
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
a,musfm;yDyD? aw;udkoD&if;
trSDrudk;? twnfwkd;pkdY
tqkd;ausmfvQif? taumif;jrifrnf
vkdcsifonfhyef;? xkdpcef;xuf
vSrf;wuf,lvkdY? jyvkdufav/
(armifpkd;atmif? uefYbvl)

enf;vrf;(16)
OykofaeYwkdif; Ak'¨bmom0if tdrfaxmif&Sifrsm; pkaygif;í bk&m;&Sdckd;onfhpepfusifh
okH;&ef/
a&SUüjycJhjyD;aom trsKd;bmomomoemraysmufatmif umuG,f&rnfhvkyfief;pOf
rsm; vufawGUatmifjrifa&;twGuf Ak'¨bmom0iftdrfaxmif&Sirf sm;\vufcHvdu k femusifh
okH;rI tm;ay;ulnDrI&SdzkdY txl;vkdtyfygonf/
EkdifiHwpf0ef;vkH;rS Ak'¨bmom0iftdrfaxmif&Sifrsm;onf þvkyfief;pOfrsm;\&nf
&G,fcsuftESpfom&? tusKd;oufa&mufrI wefzkd;wkdYukd av;av;eufeuf em;vnfoabm
aygufod&SdjyD; tifwkduftm;wkduf taumiftxnfaz:MurnfqkdvQif ratmifjrifEkdifp&m
r&Sdyg/
xkdYaMumifh þvkyfief;pOfrsm;udk Ak'¨bmom0if tdrfaxmif&Sifrsm; em;vnfoabm
aygufvufcHvmatmif pnf;&kH;zkdYtxl;vkdtyfygonf/ þokdYpnf;&kH;EkdifzdkYtwGuf OykofaeY
wkdif; Ak'¨bmom0iftdrfaxmif&Sifrsm; pkaygif;bk&m;&Sdckd;onfhpepf usifhokH;zdkYvdkygw,f/
xkdYjyif tpövmrfbmom0ifwkdY\ tEÅ&m,fudk atmifjrifpGm umuG,fEkdifzdkYtwGuf
uRefa wmfw kdY Ak'¨bmom0iftcsif;csif; pnf;vkH;nDn Tw fr I& Sda tmif wnfa qmufzkdY?
aoG;pnf;nDnTwfrI&Sdatmif jyKvkyfz dkY? wpdwfw 0rf;wnf;&Sda tmif MudK;pm;zdkYtxl;vkd
tyfygw,f/ 'Dvkd pnf;vkH;nDnTwfrI&Sdatmif jyKvkyfzdkYtwGuf 'Dpepfukd atmifjrifatmif
taumiftxnf az:zkdYvkdygw,f/
uRefawmfwkdY Ak'¨bmom0if tdrfaxmif&Siftm;vkH;[m 'DaeY'D&uf 'DtcsdeftcgrSm
&wemokH;yg;udk wlnDpGm tm&kHjyKjyD; pnf;&kH;nDnmpGm bk&m;&Sdckd;Mujcif;? rGefjrwfaombm
oma&;vkyfief;rsm;udk twlwuG jyKvkyfMujcif;pwJh tcsufawGu Ak'¨bmom0iftcsif;
csif;Mum;rSm pnf;vkH;nDnTwfrI&Sdatmif tjyeftvSef av;pm;cspfcifrI&Sdatmif jyKvkyfay;
rSmjzpfygw,f/
aemufjyD; uRefawmfwkdY Ak'¨bmom0ifawG[m tdrfaxmif&Sifb0rSmvnf; bmom
a&;ESifhxdawGUrI uif;a0;roGm;apzkdY Ak'¨bmomudk jrwfEkd;wefzkd;xm;onfhpdwf"gwfrsm;
70
rif;&JeE´ausmfacgif
avsmhenf;roGm;apzkdY? trsKd;bmom omoemtwGuf wefzkd;&Sdonfhtdrfaxmif&Sifaumif;
rsm; jzpfapzkdY/
bmoma&;ç vlrIa&;ç pD;yGm;a&;ç usef;rma&;ç vlrsKd;a&;ç &yfa&;&Gma&;paom t
a&;u@aygif;pkw H Gif today;oifo h nfrsm;udk tvG,fwul today;cGiho f ifMum;cGiçfh pnf;
&kH;cGifh&apzkdY ukd,fusifhpm&dwårsm; aumif;rGefvmzkdY pdwf"gwfa&;&m tqifhtwef;jrifhrm;
vmzkdY tdrfaxmif&Sifrsm;\b0wGif rrSm;oifhonfrsm;udk rrSm;&atmif tpOftjrJbmom
a&;ESifhxdef;ausmif;jyKjyifay;EkdifzdkYpwJh ra&rwGufEkdifwJh aumif;usKd;rsm; &&SdvmrSmjzpfyg
w,f/ tJ'gaMumifh OykofaeYwkdif; Ak'¨bmom0iftdrfaxmif&Sifrsm;[m bkef;MuD;ausmif;ç
"r®m&kHZ&yfrsm; pkaygif;jyD; bk&m;&Sdckd;MuwJhpepfukd usifhokH;MuzkdY wkdufwGef;ygw,f/
OykofaeYawG[m Ak'¨bmom0ifawG&JU tpOftvmt& wpfvav;oDwif; Oykof
oDvapmifhxdef;MuwJh aeYxl;aeYjrwfawGjzpfwmaMumifh tJ'DaeYawGrSm pkaygif;bk&m;&Sdckd;yGJ
usif;ywm oifhavsmfr,fvkdY ,lqygw,f/
'Dpkaygif;bk&m;&Sdckd;yGJ usif;ycsdefudk rdrdwkdY &yfuGufjrdKU&Gm\umva'otavsmuf
oifhavsmfonfhtcsdefukd owfrSwfMuyg/ odkYaomf tdrfaxmif&Sifwkdif; vma&mufEkdifatmif
naeav;em&DcGJrS nckepf&mcefYtwGif; tvkyftm;csdefavmufudk owfrSwfvQif ydkíoifh
avsmfrnf[k ,lqygonf/
'Dpkaygif;bk&m;&Sdckd;yGJawGrSm atmufygtpDtpOfawG xnfhoGif;usif;yoGm;oifhw,f
vkdY ,lqygw,f/

OykofaeYwkdif; Ak'¨bmom0if tdrfaxmif&Sifrsm; pkaygif;bk&m;&Sdckd;yGJtpDtpOf


(1) MoumouefawmhcsKd;jzifh &Sdckd;Muí q&mawmfu qkay;jcif;?
(2) 10-rdepfcefY tmemygeur®|mef; &IrSwfckdif;jcif;?
(3) 10-rdepfcefY owdy|mefw&m;&IrSwfckdif;jcif;?
(4) Ak'¨bmomqkdif&m Mo0g'ay;jcif;?
(5) trsK;d bmom omoem ruG,af ysmufatmif apmifha&Smufa&;? jyKjyifa&;w&m;a[m
jcif;?
eHygwfwpf tpDtpOfudk ykHrSeftwkdif;vkyfyg/ eHygwfESpftpDtpOft& tmemyge
ur®|mef;&Ienf; orm"dxlaxmifjcif;\aumif;usKd;rsm;udk ajymjyjyD; 10-rdepfcefY &IrSwf
ckdif;yg/
eHygwfokH;tpDtpOft& owdy|mefw&m; &IrSwfykH &IrSwfenf;rsm;ESifh&IrSwfjcif;\
aumif;usKd;rsm;udk ajymjyjyD; 10-rdepfcefY &IrSwfckdif;yg/
þeHygwfESpf eHygwfokH;tpDtpOfrsm;\ &nf&G,fcsufonf EkdifiHwpf0ef;vkH;&Sd Ak'¨
bmom0iftdrfaxmif&Sifwkdif; Ak'¨bmom\wu,fhtESpfom&ykdif;udk vufawGUjrnf;prf;

71
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
MunfhrdapzkdY Ak'¨bmomonf twkdif;rod tzdk;xkdufwefonfh&wemrsm;udk odrf;qnf;xm;
onfh &wemokdufMuD;ESifhwlykHudk em;vnfod&SdvmapzkdY Ak'¨bmomonf tjcm;bmomrsm;
uJhokYd ,kHMunfzkdYoufoufr[kwfyJ qif;&Jjidrf;at;csrf;oma&;udk vufawGUoufaojyEkdif
aom wu,fppfrSefonfh bmomjzpfaMumif; av;av;eufeuf em;vnfapzkdY &nf&G,f
ygonf/
þuJhokdY Ak'¨bmomwGif tzkd;te*¢xkdufwefonfh &wemrsm;&SdaMumif;udk od&Sdvm
onfESifhtrQ þ&wemrsm; ruG,faysmufzkdYtwGuf Ak'¨bmomruG,faysmufatmifapmifh
a&SmufMuzkdY vkdtyfvmykH? Ak'¨bmom ruG,faysmufzkdYtwGuf Ak'¨bmom&Sifoef&yfwnf
Ekdifatmif aeYpOfESifhtrQ enf;rsKd;ESifhaxmufyHhvSL'gef;aeaom Ak'¨bmom0ifrsm; ruG,f
aysmufatmif avsmhenf;roGm;atmif umuG,fapmifha&SmufoGm;MuzkdY rjzpfrae vkdtyf
vmykH? Ak'¨bmom0ifrsm; avsmhenf;aysmufuG,f roGm;atmif umuG,fzkdYtwGuf þpm
tkyfü az:jyxm;aom trsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfhenf;vrf;rsm;udk vufawGU
taumiftxnfaz:MuzkYd rjzpfrae vkdtyfvmykrH sm;udk eHygwfig;tcef;wGif tus,fw0ifh
a[majym&rnf jzpfonf/
eHygwfav;tpDtpOft& a[majym&mwGif "r®y'Zmwfawmfç edygwfawmfç okwåefç
Ak'¨0ifrsm; oDvtaMumif; orxtaMumif; 0dyóemtaMumif;rsm;udk y&dowftajct
aeMunfhjyD; oifhawmf&mudk xkwfEkwfjyD; a[majym&rnf/ ra[mwwfygu oifhawmfonfh
tcef;udk pmtkyfMunfhjyD; zwfjy&rnf/ "r®&HoDç "r®AsL[mç jrwfr*Fvmç &wemrGefpaom
Ak'¨bmoma&;r*¾Zif;rsm;xJrS aumif;rGefonfhaqmif;yg;rsm;udk zwfjy&rnf/ Ak'¨bmom
qkdif&mf pmtkyfrsm;xJrS aumif;rGefonfh tcef;rsm;udk zwfjy&rnf/
eHygwfig;tpDtpOft& a[majym&mü awm&Gmrsm;wGif a[majymjcif;jzpfvQif rlq
viftEÅ&m,ftaMumif;udk vlwkdif;em;vnfoabmaygufatmif aoaocsmcsm *CeP
tao;pdwf ywfvnfatmif a[majym&rnf/ xkdYaemuf rlqviftEÅ&m,fukd rjzpfrae
umuG,Mf uzkYd vkdtyfaMumif;? rumuG,fMuygu aemifEpS af ygif;(150-200)wpf&mhig;q,f
ESpf&mrjynfhcif tawmftwGif;rSm uRefawmfwkdY jrefrmvlrsKd;awG[m vlrsKd;aysmuf bmom
aysmufjzpfjyD; EkdifiHygaysmufoGm;rnfhtaMumif; ponfrsm;udk oabmaygufatmif a[m
ajym&rnf/ xkdYaemuf þpmtkyfü az:jyxm;aom trsKd;raysmufatmif umuG,f&rnfh
enf;vrf;rsm;udk oabmaygufvufcHatmif ajymjyjyD; vufawGUvkduef mtaumiftxnf
az:vmatmif pnf;&kH;&rnf/
xkYad emuf OD;Ekbmomjyefaom rdwAå v#Dumpmtkyfvm aygif;oif;qufqHa&;enf;
vrf;rsm;? azjrifhç vSordefç yDrkd;eif;ç armifay:xGef;ç atmifoif;paom wufusrf;pma&;
q&mrsm;\pmtkyfrsm;xJrS atmifjrifMuD;yGm;a&;qkdif&m oabmw&m;rsm;udk xnfhoGif;
a[majym&rnf/

72
rif;&JeE´ausmfacgif
xkdYjyif Ak'¨bmom0ifrsm;ESifhqkdifaom jyKjyif&rnfhtcsufrsm; pD;yGm;a&;ESifhywfouf
aomtMuHaumif; ÓPfaumif;rsm; tusifhpm&dwåaumif;rGefa&;ç usef;rma&;ç tcsdefESifh
aiGudk wefzkd;&SdpGm tokH;csa&;paom taMumif;rsm;tm; tywfwkdif;tcsdefudkMunfhjyD;oifh
ovkd a[majymoGm;&rnf/
þeHygwfig;tpDtpOfudk jrdKUay:ü a[majymjcif;jzpfvQif tjcm;aomtaMumif;t
&mrsm;udk awmfrSmuJhokdY a[majymíjzpfaomfvnf; rlqviftEÅ&m,fESifhywfoufírl
awmfrSmuJhokdY ajAmifajymí jzpfrnfr[kwfyg/ xdkYaMumifh tpykdif;ü rlqviftEÅ&m,fudk
rajymao;bJ &wemokH;yg;udk rarhravsmh&dSMuzkdY? teaEÅmteEÅig;yg;udk &kdaoukdif;&Idif;
MuapzkdY? Ak'¨bmom0if rSeforQ Ak'¨bmom0if yDyDjyifjyif jzpfvmMuapzkdY? bmoma&;ESifh
ywfoufjyD; odoifhodxkdufonfrsm;udk jynfhjynfhpkHpkH odvmMuapzkdY? Ak'¨bmom0iftm;vkH;
tzufzufu bufpkHzGHUjzdK;wkd;wufvmzdkY? tcsif;csif; pnf;pnf;vkH;vkH;&SdzkdY? jrefrmjynfrSm
Ak'o¨ moemawmfjrwfMu;D t"Ge&Yf n S Mf umpGm wnfwjhH yefyY mG ;xGe;f um;apzkYd pwJt h vGeaf umif;
jrwfaom&nf&G,fcsufrsm;udk þpkaygif;bk&m;&Sdckd;onfhpepfudk taumiftxnfaz:jcif;
jzpfaMumif;/
xkdYaemuf Ak'¨w&m;awmfrsm; vkdufemusifhokH;a&;tusifhpm&dwåaumif;rGefa&;? Ak'¨
bmomukd t"GefY&SnfMumpGm wnfwHhjyefYyGm;xGef;um;atmif apmifha&Smufa&;ponfrsm;
udk a[majymjyD; rlqvifwkdY\vufcsufaMumifh jrefr mvlr sKd;Ak' ¨b momESi fhw uG jrefrm
Ekdi fiHyg aysmufuG,foGm;rnfhtaMumif;ukd wpfy wfv Qif enf;enf;csif; y&d, m,fokH;
í oabmayguf odjrifvmatmif ajymjyyg/
rlqvifukvm;tpövmrf? c&pf,mefpaom wkduf&kdufpum;vkH;rsm;ukd okH;rnfhtpm;
bmomjcm;wkdYonf Ak'¨bmomukd xkd;azmufvTrf;rkd;jyD; olwkdYbmomjyefYyGm;xGef;um;apzkdY
jrefrmEkdifiHudk olwkdYbmom0ifEkdifiH jzpfvmapzkdYtwGuf tzufzufuaeí enf;rsKd;pkHjzifh
tpGrf;ukef MudK;pm;vsuf&SdaMumif;/
wcsKdUbmomjcm;tkyfpku rnfodkYrnfykH MudK;pm;aeaMumif;(þae&mü rlqvift
EÅ&m,ftaMumif;udak jymyg)wcsKUd bmomjcm;tkyfpu k vnf; þokþ Yd ykH MudK;pm;aeMuaMumif;
(þae&mü c&pf,mefwkdY\aiGaMu;pD;yGm;ukd rufvkH;ay;jyD; olwkdYbmomxJ0ifckdif;ykH? ynm
a&;udk Aef;jyjyD; olwkdYbmomxJ odrf;oGif;ykH? aeYuav;xdef;ausmif;rsm;? rlMudKausmif;rsm;
zGifhjyD; Ak'¨bmom0ifuav;rsm;udk olwkdYbmomxJodrf;oGif;ykHpaom c&pf,mefwkYd\bm
oma&;odrf;oGif;ykHudk ajymjyyg/)
þtEÅ&m,frsm;udk Ak'¨bmom0ifwkdYonf obm0usaomenf;vrf;rsm;jzifh rum
uG,fMuygu Ak'¨bmomonf wjznf;jznf; tm;tifcsnfheJY arS;rdSefaysmufuG,foGm;jyD;
bmomjcm;rsm; MuD;pkd;xGef;um; vTrf;rkd;oGm;awmhrnfjzpfaMumif;? urÇmay:rSm Ak'¨bmom
txGef;um;qk;H jzpfaom jrefrmEkdiif w H iG f Ak'b
¨ momruG,faysmufatmif umuG,zf Yt kd wGuf

73
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
Ekid if w
H pf0ef; Ak'b ¨ mom0ifwidk ;f wGif wm0ef&adS Mumif; þtEÅ&m,frsm;udk þodþ Yk ykH obm0
ususumuG,f&rnfjzpfaMumif; ajymjyD; þpmtkyfü az:jyxm;aomtrsKd;raysmufatmif
umuG,f&rnfhenf;vrf;rsm;udk a[majymyg/
þtpDtpOfig;csufudk tcsdefukdMunfhí oifhavsmfatmif ykdif;jzwfpDpOfjyD; tywf
wkdif;xnfhoGif;í a[majymoGm;yg/ tpDtpOfrsm; jyD;qkH;jyD;aemuf trsKd;raysmufatmif
umuG,frnfhrEÅefudk igonf ]]igwkYd}}ae&mü ]]uREkfyfwkdY}}[k ajymif;í a&SUucsay;jyD;aemuf
u vkdufqkdckdif;yg/ tvGwf&avmufaomtywfrsm;wGifrl oHjydKifnDnm&Gwfqkdckdif;jyD; t
crf;tem;odrf;yg/
xkdYaemuf þenf;vrf;rsm; taumiftxnfaz:a&;ESifh ywfoufjyD; tjyeftvSef
n§dEIdif;wkdifyif aqG;aEG;rIrsm;jyKvkyfyg/ þbk&m;&Sdckd;yGJrsm;wGif toHcsJUpufrsm; aqmif;
abmufpfrsm; vkH;0tokH;rjyKygESifh/ yifukd,fyuwdtoHjzifhom a[majymyg/
eHygwfig;tpDtpOfudk a[majym&mü w&m;a[mouJhodkY ra[myJ &if;&if;ESD;ESD;
t&yfpum;ajymouJhokdY jzpfap? rdefYcGef;ajymouJhodkYjzpfap a[majymyg/ a[majym&rnfh
yk*¾Kdvfrsm;rSm aus;&Gmrsm;ü ausmif;xkdifq&mawmfrsm;onfvnf;aumif;? jrdKUrsm;ü pmoif
wku d rf w
S udk t
f yk w
f udk Mf uyfq&mawmfrsm;? em,uq&mawmfrsm;? &yfuu G t
f oD;oD;&Sd ausmif;
xkdifq&mawmfrsm;onfvnf;aumif; þbk&m;&Sdckd;yGJrsm;udk OD;aqmifusif;yjyD; a[majym
MuvQif taumif;qkH;jzpfygonf/ tu,fí taMumif;trsKd;rsKd;aMumifh q&mawmfrsm;u
ra[mjzpfcJhaomf vlrsKd;ç bmomç EkdifiHraysmufatmif apmifha&Smufvkdpdwf xufoefaom
rlqviftEÅ&m,ftaMumif;udk em;vnfatmif ajymwwfaom oHCmawmfrsm;u OD;aqmif
jyD;a[majymMuyg/
þbk&m;&Scd ;dk yGrJ sm;udk bkef;MuD;ausmif;rsm;ü jyKvkyfvQif taumif;qkH;jzpfygonf/
bkef;MuD;ausmif;rsm;ü jyKvkyfjcif;jzifh oHCmawmfrsm;ESi fhv ly k* ¾Kdvfrsm;Mum; eD;eD;uyf
uyfqufqHrI aoG;pnf;nDnTwfrI tjyeftvSef av;pm;cspfcif &if;ESD;rIykdí&Sdvmrnf/
rlqviftEÅ&m,fESifhywfoufívnf; ykdí vGwfvGwfvyfvyf ajymí&rnfjzpfonf/
okdYa omf bkef;MuD;ausmif;rsm;ü jyKvky f& ef tcuft cJ&Sdygu &yfuGu f" r®m&kHr sm; Z&yf
rsm;wGifjyKvkyfyg/
vkd&if;tcsufrSm Ak'¨bmom0iftdrfaxmif&Sifrsm;tm;vkH; wpfywfwpfMudrf pkaygif;
í bk&m;&Sdckd;onfhpepfusifhokH;&efESifhxkdbk&m;&Sdckd;yGJrsm;rS wpfqifh jrefrmvlrsKd;ESifhAk'¨bm
omaysmufrnfhtEÅ&m,ftaMumif;udk a&Tjrefrmwkdif; vdkufemvmatmif pnf;&kH;&efyifjzpf
ygonf/
vlrsKd;raysmufatmif bmom omoemraysmufatmif EkdifiHraysmufatmif um
uG,fzkdYtwGuf a&SUüjycJhaom enf;vrf;rsm;tm;vkH; vufawGUatmifjrifvma&;twGuf
þtrSwf 16-enf;vrf;onf y"meaomhcsuf jzpfygonf/

74
rif;&JeE´ausmfacgif
xkdYaMumifh trsKd;raysmufatmif umuG,fvkdolrsm;taejzifh rnfonfhtcuftcJyJ
&Sd&Sd þpepfukd rjzpfrae atmifjrifatmif pnf;&kH;taumiftxnfaz: oGm;MuzkdYwkduf
wGef;ygonf/
þpepfatmifjrif&eftwGuf &yfuGuf? aus;&GmOuú|rsm;? &yfuGufaus;&GmtwGif;
MoZmtmPm&Sdolrsm; ausmif;xkdifq&mawmfrsm;rSaeí OykofaeYwkdif; tenf;qkH;wpftdrf
vQif tdrfaxmif&Sifwpfa,mufonf bkef;MuD;ausmif; "r®m&kH Z&yfodkY rjzpfraevma&muf
jyD; bk&m;&Sdckd;MuzkdY trdefYxkwfjyefMuyg/
þpepfudk aemifwGif Ak'¨bmomavmu\"avhxkH;pHtpOftvmwpfck jzpfoGm;
atmif jyKvkyfyg/ EkdifiHwpf0ef; awma&m? jrdKUygrusef atmifjrifvmzkdYtwGuf udk,fh&Gmç
ukd,fh&yfuGufç ukd,fha'orSm 'Dpepfukd usifhokH;vmatmif tifwkduftm;wkduf pnf;&kH;yg/
tifwkduftm;wkduf taumiftxnf az:oGm;Muyg/

ESvkH;om;rSm bk&m;wnf
a&ajrawmawmif? vQKdajrmiftMum;?
jyKwnfxm;onfh? &kyfyGm;wvD
apwDykxdk;? trsKd;rsKd;um;
ab;qkd;tEÅ&m,f? toG,foG,faMumifh
aysmufuG,fcP? ysufpD;&\/

ESvkH;om;wGif;? XmyemoGif;í
r,Gif;wnfxm;? jrwfbk&m;um;
(jrwfw&m;um;^jrwfoHCmum;)
ab;qkd;tEÅ&m,f? toG,foG,faMumifh
aysmufuG,fr&Sd? wnfwHhbd\/

b'´E Åo d& dE ´mbd0 Ho (wdy d# u"&a,mq&mawmf)

enf;vrf;(17)
Ak'¨bmom0ifrsm; bufpkHzGHUjzdK;wkd;wufa&; oHCmhaumfrwDzGJUpnf;&ef/
a&SUü jycJhjyD;aom enf;vrf;rsm;tm;vkH;ukd EkdifiHwpf0ef;vkH;ü vufawGUtaumif
txnfaz:rnfh oHCmawmftzGJUtpnf;wpf&yf xlaxmif&ef/
a&SUü jycJhjyD;aom trsKd;bmomomoem raysmufatmif umuG,f&rnfhvkyfief;

75
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
rsm;? Ak'¨bmom0iftm;vkH; tzufzufu bufpkHzGUHjzdK;wkd;wufvmaprnfhvkyfief;pOfrsm;
vufawGUatmifjrifa&; ratmifjrifa&;onf jrefrmEkid fiw H iG ;f &Sd okH;ode;f ausmfta&twGuf
&Sdaom q&mawmfoHCmawmfrsm;\vufxJwGif &Sdygonf/
txl;ojzifh a&SUüjycJhjyD;aom enf;vrf;rsm;xJwGif eHygwfav; Ak'¨bmom0iftrd
tzrS arG;vmonfh uav;wkdif;udk Ak'¨bmom0ifyDyDjyifjyif jzpfvmatmif vkyf,lonfh
pepf? eHygwfig; we*FaEGaeYwdik f; Ak'¨bmom0ifvli,farmifr,frsm; pkaygif;bk&m;&Sdc;kd onfh
pepf? eHygwf16-OykofaeYwkdif; Ak'¨bmom0iftrd faxmif&Sifrsm; pkaygif;bk&m;&Sdckd;onfhpepf
þpepfoH;k rsKd;udk taumiftxnfaz:a&;onf y"metusqk;H aom t"duaomhcsufenf;
vrf;rsm;jzpfygonf/
þy"metusq;Hk aom pepfoH;k rsK;d (4-5-16)udk taumiftxnfaz:a&;onf q&m
awmfoHCmawmfrsm;ESifhwkduf&kdufoufqkdifvsuf &Sdygonf/ t"duaomhcsufjzpfaom þ
enf;vrf;okH;rsKd;onfum; q&mawmfoHCmawmfrsm;udk,fwkdif OD;pD;OD;aqmifjyKjyD; pnf;&kH;
EId;aqmfum taumiftxnfaz:MurSomvQif vufawGUatmifjrifvmrnfjzpfygonf/
þt"duenf;vrf;okH;&yfukd Ekdiif Hwpf0ef;vkH; taumiftxnfay:vmatmif pnf;
&kH;a&;? taumiftxnfay:vmyguvnf; tpOfxm0&usifhokH;oGm;Ekdifa&;twGuf þ
pepfokH;&yf(4-5-16)udk aZmufcsvkyfukdifjyD; usefenf;vrf;rsm;tm;vkH; taumiftxnf
ay:vmatmifpnf;&kH;oGm;rnfh oHCmhtzGJUtpnf;wpf&yf &Sdoifhonf/ &SdrSjzpfrnf/ &SdvQif
ydkaumif;rnf[k ,lqygonf/
xkdYjyif þenf;vrf;rsm;onf jrefrmEkdifiH&Sd Ak'¨bmomavmu\tzufzufu tm;
enf;csufrsm;&Sdaeonfudk tcGifhaumif;,ljyD; Ak'¨bmom0ifrsm;udk olwkdYbmom0ifrsm;jzpf
vmatmif bufaygif;pkHrSaeí enf;rsKd;pkHjzifh tpGrf;ukefMudK;pm;aeMuaom bmomjcm;
tkyfpkwY\dk xkd;azmufvTrf;rkd;rIukd umuG,&f eftwGuf rjzpfrae taumiftxnfaz:&rnfh
enf;vrf;rsm; jzpfygonf/
þenf;vrf;rsm;tm;vkH; taumiftxnfay:vmzkdYtwGuf Ak'¨bmom0iftcsif;
csif; pnf;vkH;nDnTwfrIS&dSzkdYvkdygonf/ Ak'¨bmom0iftcsif;csif; pnf;vkH;nDnTwfrI&SdvmzkdY
twGuf Ak'¨bmom0ifvlxkESifhpOfqufrjywf wkduf&kdufxdawGUjyD; OD;aqmifvrf;nTefrIjyK
rnfjzpfaom t"duaomhcsufpepfoH;k &yfudk taumiftxnfaz:onfh oHCmawmftcsif;
pnf;vkH;nDnTwfrI&SdzkdYvkdygonf/ oHCmawmftcsif;csif; pnf;pnf;vkH;vkH;&SdvmzkdYtwGuf xkd
oHCmawmfrsm;jzifh pkaygif;zGJUpnf;xm;onfh oHCmawmftzGJUtpnf;wpf&yf &SdrSjzpfrnf[k
,lqygonf/
xkdYaMumifh xkduJhodkYaom oHCmtzGJUtpnf;rsKd;udk OD;aqmifzGJUpnf;Ekdifavmufonfh
t&nftcsif;rsKd;&Sdaom? tzGJU0ifoHCmawmfrsm;\av;pm;cHhnm;rIudk &,lEkdifavmufaom?
trsKd;bmom omoemudk umuG,fapmifha&Smufvkdpdwf xufoefaom? Ak'¨omoemawmf

76
rif;&JeE´ausmfacgif
opfyifMuD; &Sifoef&yfwnfEkdifzdkYtwGuf Ak'¨bmom0if vlxk[laom tjrpfrsm;&Sifoefckdif
rmrsm;jym;pGm &SdaezdkY rjzpfraevkdtyfonf [laomtcsufudk av;av;eufeuf oabm
aygufaom? omoemonf taqmuftOD; taqmifta,mif yumoewdkYürwnf? vl
üom wnf&onf[al om tcsuu f kd tjrEJ v
S ;Hk oGi;f aom? aumif;usK;d ukd pGr;f pGr;f wrH o,fy;dk
aqmif&Gufa&; a<u;aMumfoHrsm;udk OD;wnfcsufrsmjzifh toif;0ifoHCmawmfrsm;ç rsm;jym;
atmif þvkyfief;pOfrsm; EkdifiHwpf0ef;vkH; taumiftxnfay:vmatmif pnf;&kH;a&;udk
tifwkduftm;wkduf aqmif&Gufoifhygonf/
þuJhokdY t&nftcsif;jynfhrDaom q&mawmfMuD;wpfyg;yg;u OD;aqmifvIyf&Sm;rnf
qkdvQif tzGJU0iftjzpf yg0ifxrf;aqmifrnfh oHCmawmfrsm; ajrmufrsm;pGm &Sdygonf/
vuf&SdoHCmawmfrsm;xJwGif trsKd;bmom omoemaysmufuG,frnfhtEÅ&m,fudk owdjyK
rdaeaom xdktEÅ&m,fudk umuG,fapmifha&Smufvkdpdwf xufoefaom oHCmawmfrsm;
ajrmufrsm;pGm&Sdygonf/
þtoif;onf toif;om;wkdif; vkdufem&rnfhpnf;urf;rsm;? toif;\&nfrSef;
csufrsm;? vkyfief;pOfrsm; csrSwfjyD; EkdifiHtodtrSwfjyK w&m;0if&yfwnfcGifh&Sdaom toif;
jzpfatmif MudK;pm;oifhygonf/
toif;\pnf;rsOf;rsm;xJwGif toif;om;wkdif; EkdifiHa&;vIyf&Sm;rI vkH;0uif;&Sif;&
rnf/ ruif;&Sif;aMumif; awGU&Sdygu toif;om;tjzpfrS &moufyef&yfpJrnfqkdonfhpnf;
urf;udk rjzpfrae xnfhoGif;&rnf/
jrefrmEkdifiHwGif Ak'¨bmom0ifjrefrmvlrsKd; tpkd&tkyfcsKyfaeorQumvywfvkH; t
pkd;&ukd qefYusifonfh EkdifiHa&;vkH;0rvkyf&[lonfh cH,lcsufrsKd; þtoif;ü &Sd&rnf/ þ
toif;onf toif;0ifoHCmwdkif;ukd t"duaomhcsufpepfokH;&yf(4-5-16)udk taumif
txnfaz:&mü t&nftcsif; jynfhrDolrsm; jzpfatmif avhusifhysKd;axmifay;onfhpepf
rsm;&Sdoifhonf/
ok"r®mç a&Tusifç 'Gg&paom *kdPf;*PpGJvkH;0rxm;bJ jrefrmjynfwGif Ak'¨omoem
awmfjrwfMuD; t"GefY&SnfMumckdifrmpGm wnfwHhjyefYyGm;xGef;um;atmif? Ak'¨bmom0iftm;
vkH;bufpzHk UHG jzdK;wk;d wufvmatmif txl;MuKd ;pm;vkad om omoempdwt f jynfh&adS om oHCm
awmfwkdif;udk toif;0iftjzpf vufurf;MudKqkdoifhonf/
xkdYaemuf toif;taejzifh taumiftxnfaz:í&aom &yfuGufjrdKU&Gmrsm;ü t
"duaomhcsufpepfokH;&yfukd taumiftxnfaz:jyD; taumiftxnfraz:&ao;onfh
&yfuGuf jrKd U&Gmrsm;ü e,fajrcH oHCmawmfrsm;ESiafh wGUqku H m n§Ed diI ;f aqG;aEG;wkid yf ifavQmuf
xm;jyD; taumiftxnfay:atmif MudK;pm;oifhygonf/
av;vwpfMudrfcefY toif;0ifoHCmawmfrsm; pnf;a0;jyD; vuf&Sdvkyfief;pOfrsm;ukd
atmifjrifrIç ratmifjrifrI tajctaersm; awGUMuKH&onfhtcuftcJrsm; xkdtcuftcJ

77
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
rsm;udk taumif;qkH; ajz&Sif;&rnfhenf;vrf;rsm;? a&SUqufvkyf&rnfhvkyfief;pOfrsm;? ydkí
ydkíaumif;rGefonfh tpDtrHrsm; ponfwkdYudk n§dEIdif;wkdifyif aqG;aEG;oifhygonf/
þtoif;onf y&d,wådç y#dywådç y#da0"[laom toD;tyGifhrsm; wnf&Sd&m Ak'¨
omoemawmf[laom opfyifMuD;&Sifoef&yfwnfEkdifzdkYtwGuf r&SdrjzpfvkdtyfaomAk'¨bm
om0ifvlxk[laom tjrpfrsm; rn§Kd;EGrf;a&;? rysufpD;a&;? tEÅ&m,frusa&mufa&;? avsmh
enf;roGm;a&;? tpOfxm0&&Sifoefckdifrmtm;aumif;pGm&Sda&;? trsm;tjym;&Sda&;twGuf
Ak'¨bmom0if vlxk[laom tjrpfrsm;\yuwdtajctaeudk trSeftwkdif; &IjrifokH;oyf
jyD; vkyfoifhvkyfxkdufonfrsm;udk tpOfwpkduf vkyfaqmifoGm;oifhonf/ jyKjyifoifhonf
rsm;u jyKjyifzkdY ajymif;vJoifhonfrsm;udk ajymif;vJzkdY vkdtyfonfrsm;ukd jznfhpGufzkdY ydkae
onfrsm;ukd jzwfawmufzkdY tjrJpnf;vkH;vkyfaqmifoGm;oifhonf/
þtoif;ay:aygufvmygu vuf&SdAk'¨bmomqkdif&mtzGJUrsm;wGif rnfonfhtzGJU
udkrQ qefYusifa0zefykwfcwfjcif;rjyKvkyfyJ ulnDoifhaomtzGJUudk ulnD&rnf/ tm;ay;
axmufcHoihfaomtoif;udk tm;ay;axmufcH&rnf/ þtoif;\vkyfief;pOfrsm;tay:
em;vnfrI tm;ay;rI axmufcHrI ulnDvkdrI&Sdaom toif;rsm;ESifhawGUygu xkdtoif;rsm;
ESifhvufwGJaqmif&GufoGm;oifhonf/ em;vnfrIr&SdyJ qefYusifa0zefaomtoif;rsm;ESifh
awGUygu wkHYjyefraeyJ rdrdwkdYtoif;\vkyfief;pOfrsm;atmifjrifa&;udkom wpkdufrwfrwf
OD;wnfjyD; vkyfaqmifoGm;oifhonf/
xkdYjyif vuf&Sdaus;&Gmtawmfrsm;rsm;wGif ausmif;xkdifbkef;MuD;r&Sdojzifh csdwfydwf
xm;&aom ausmif;rsm;? awmxGufOD;yZif;rsm; apmifhay;ae&onfh ausmif;rsm;&Sdygonf/
xkduJhodkYaom aus;&Gmrsm;odkY toif;rSaeí oifhavsmfonfh toif;0ifoHCmawmfrsm;udk
apvTwfjyD; ausmif;xkdifapoifhygonf/
vkd&if;tcsufrSm a&SUüjycJhjyD;aom enf;vrf;rsm;tm;vkH;ukd vufawGUatmifjrif
atmiftaumiftxnfaz:rnfh oHCmhtzJGJUtpnf;wpf&yf xlaxmif&efyifjzpfygonf/
xkdYaMumifh þuJhodkYaom oHCmhtzGJUrsKd;udk OD;aqmifzGJUpnf;&ef t&nftcsif;jynfhrDaom
q&mawmfrsm;xJwGif trsdK;bmom omoemudk umuG,fapmifha&Smufvkdaompdwfxuf
oefaom? bmomjcm;wkdYu Ak'¨bmomukd vTrf;rkd;0g;rsKdEkdif&eftwGuf bufaygif;pkHrSaeí
enf;rsKd;pkHjzifh tpGrf;ukefMudK;pm;aeMuonfukd owdjyKrdaeaom q&mawmfrsm;&Sdygonf/
xkdq&mawmfrsm;taejzifh rdrdwpfyg;wnf; rdrdvufvSrf;rD&m 'um'umrrsm;avmufukd
om a[majympnf;&kH;jyD; wm;qD;umuG,faernfhtpm; wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh t
rsKd;bmom omoem\tEÅ&m,fudk umuG,fwm;qD;Ekdif&eftwGuf txl;ojzifh y"me
aomhcsufjzpfaom pepfokH;&yf(4-5-16)udk wpfEkdifiHvkH; twkdif;twmjzifh taumift
xnfaz:usihfokH;vmEkdifzkdYtwGuf þvkyfief;pOfrsm;udk taumiftxnfaz:rnfh oHCm
tzJGUtpnf;wpf&yfudk OD;aqmifzGJUpnf;zkdY wkdufwGef;ygonf/

78
rif;&JeE´ausmfacgif
þuJhokdY toif;zGJUjyD; pnf;vkH;nDnTwfpGmjzifh tifwkduftm;wkduf taumiftxnf
az:MurnfqkdvQif þenf;vrf;rsm;tm;vkH;onf wpfEkdifiHvkH;twkdif;twmjzifh tvsift
jreftaumiftxnf ay:vmrnfjzpfygonf/
þenf;vrf;17-ESifhywfoufjyD; pma&;ol owday;csifwmuawmh w&m;0ifwnf
&Sdaeaom vuf&SdoHCmtzGJUtpnf;rsm;u þenf;vrf;rsm;tm;vkH;udk wpfEkdifiHvkH;twkdif;
twmjzifh atmifjrifatmif taumiftxnfaz:MurSomvQif þtzGJUrsKd;udk zGJUpnf;MuzkdY
jzpfygonf/

ta[mif;ysufvQif topfjyifavmh
tjrifus,fí ynmarGUavmh
,ae Yvli,f aemif0,fvlMuD;
oifvnf;wpfOD; om;xl;om;jrwf
jzpftyf&monf a&SUodkY&nfí
MuHpnfawG;q pGrf;vkHYvjzifh
pdwfu&nfarm avmavmq,fq,f
'ku©e,fudk u,fwifEkdifMuygapownf;/
t&SifZeumbd0Ho(tr&yl&? r[m*E¨m&kHausmif;wkduf)

ed*kH;
,ckqdkvQif uREkfyfonf jrefrmEkdifiHtwGif;&Sd bmomjcm;wkdY\vufcsufaMumifh
uREkfyfwdkY\trsKd;bmom omoemraysmufuif;atmif umuG,fa&;twGuf jyKvkyf&rnfh
enf;vrf;(vkyfief;pOf)17-rsKd;udk wifjycJhjyD;jzpfygonf/
jrefrmEkdifiHwpf0ef;vkH;&Sd Ak'¨bmomavmurS oHCmawmfrsm; vlyk*¾Kdvftm;vkH;wkdY
wGif þenf;vrf;rsm;udk vufcHolç vkdufemolç vkdvm;ol taumiftxnfaz:vkdolrsm;

79
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
vnf; &Sdaumif;&SdEkdifygonf/
okdYaomf EkdifiHwpf0ef;&Sd Ak'¨bmomtokdif;t0dkif;rS &[ef;yk*¾Kdvfvlyk*¾Kdvftm;vkH;ukd
uREkfyfonf taocsmqkH;tcsufwpfckukd ajymvkdygonf/ xkdtcsufrSm Ak'¨bmomavmu
rS oHCmawmfrsm; vlyk*¾Kdvfrsm;onf trsKd;bmom omoemudk rjzpfrae umuG,fapmifh
a&Smufvkdonfh 0HomEk&u©dwpdwf"gwfrsm; tm;enf;íjzpfap? rdrdwpfudk,fa&aumif;pm;
a&;? udk,hfrdom;pkwpfckwnf; ukd,fhtoif;tzGJUwpfckwnf; aumif;pm;a&;ukdom Munfh
onfhtwåpdwf vGefuJíjzpfap? bmomjcm;wkdY\tpGrf;tpukd txifao;íjzpfap? vkHYv
0D&d,avsmhenf;jyD; ysif;&djcif; a&omckdjcif; tacsmifaevkdjcif;rsm; vGefuJíjzpfap? þ
enf;vrf;rsm;tay: em;vnfrIvGJíjzpfap? igvkyfvkdY ratmifjrifavmufygbl;[laom
tawG;jzifh ukd,fhukd,fukd txifao; tm;avsmhíjzpfap?
taMumif;trsKd;rsKd;aMumifh þenf;vrf;rsm;ukd atmifjrifa tmif taumift
xnfraz:Mubl;qkdvQif aemifvmrnfhESp fa ygif;(150eJY2 00)rjynfhc ift wGi f; ouú
&mZfESifhwdwdususajym&&if c&pfouú&mZf 2150ESifh2200(ESpfaxmifhwpf&mhig;q,f
ESifhESpfaxmifhESpf&m)rjynfhciftwGif;rSm tpte &Smr&atmif aysmufoGm;Ekdifygonf/
Ak' ¨b momvnf; tjrpfygrusefatmif jyKwfo Gm;Ekdi fy gonf/ jrefr mEkdi fi Ho nfv nf;
urÇmha jrykHa y:uae tjyD;tykdif aysmufu G, fo Gm;rnfr Sm trSe fy ifjzpfo nf[laom
tcsufyif jzpfygonf/
jrefrmEkdifiHrS a&Twd*kHonf tif'kdeD;&Sm;rSm aAma'gAka'¨gapwDMuD;uJhokdY ukvor*¾
tzGJUMuD;rSaeí urÇmha&S;a[mif;,Ofaus;rI tarGtESpftjzpf xdef;odrf;apmifha&SmufcH&
rnf/
uREkfyfwkdY\jrefrmvlrsKd;Ak'¨bmomESifhwuG jrefrmEkdifiHonf ta&SUawmiftm&S a&S;
a[mif;orkdif;pmtkyfxJwGifom &SdawmhonfhtajctaeodkY a&mufoGm;rnfrSm trSefyif
jzpfonf[laomtcsufjzpfygonf/
vm;[lvDa&Sm wkdif;&if;om;ESpfaxmifausmfukd Ak'¨bmom0ifrsm;jzpfvmatmif om
oemjyKcJhaom r[maAm"djrdKifq&mawmfaÚ,s"r®omrdax&fuvnf; q&mawmfa&;om;
jyKpok nfh ÓP'óeuxmusr;f ]]rsKd;bmom}}qko d nfh tcef;wGif uREkyf w
f \
Ydk trsK;d bmom
omoema&;tajctaeESifhywfoufjyD; atmufygtwkdif; owday;xm;cJhygonf/

rsK;d bmom
trsKd;onf ZmwfwlwkdY tcsif;csif; aygif;oif;rdwfzufrd&mrS ay:xGef;um;aom
rsKd;qufopfwpfrsKd;yif jzpfacs\/ bmomonfvnf; tjrifwl tusifhwlwkdY pkpnf;rd&mrS
ay:xGef;vmaom 0g'a&;&mopfwpfrsKd;yif jzpfacs\/
xkdtrsKd; xkdbmomonf trsKd;apmifhrif;? "r®0g'Drif;wdkY pkd;rkd;tkyfcsKyfrif;vkyfaom
80
rif;&JeE´ausmfacgif
umvrsKd;ü xGef;um;wwfjyD; tu,fwdwd rsKd;rcifwG,f bmomukd ypfy,fwwfaom
t"r®&mZmrif;wkdY MuD;pdk;aom umvrsKd;ü wdrfaumwwfacs\/ rSdefwcg vif;wpfvSnfh
ESifhvnf; tm;rukefao;u &Sdaewwfo;\/
,aeYigwkdYwkdif;jynfü wufv morQ rif;wkdYo nf trsKd;ESifhb momukd cspfjrwf
Ekd ;Muonf /
urÇmMuD; wkd;vQKdaygufatmif bmompum;jzifh odrf;oGif;&müvnf;aumif;? ,Of
aus;rI"avhxkH;pH n§yfzufívnf;aumif; a&maESmtarTaESmufcHcJh&aom þacwfrsKd;MuD;
xJü rif;wpfOD;wnf;jzifhvnf; rvkHavmufwef&mjyD/
0HomEk&u©dww&m;vufukdifxm;aom wpfOD;aumif; wpfa,mufaumif;rQjzifh
vnf; rvkHavmufwef&mjyD/ trsKd;om;wkdif; wm0ef&Sdí trsKd;orD;wkdif; apmifhpnf;EkdifygrS
wef&kHusEkdifaomtcsdefrsKd;yif jzpfacs\/ rdbwkdif; Ekd;Mum;í q&m q&mrwkdif; Muyfrwf
ay;rSom awmf&kHusEkdifaomumvrsKd;yif jzpfacs\/
pmoifausmif;wkdif;ü vlrsKd;pkHtm;jzifhvnf;aumif;? bmompkHtm;jzifhvnf;aumif;?
zkdrpkHtm;jzifhvnf;aumif; n§yfyl; n§yfydwf >ywfodyfum a&marTvsuf vufoGufolzsuf
pwrf; 0dkif;xm;csdef? rdbwkdYbufu rdrdwkdYom;orD; t&G,fa&mufaomfvnf; t&dyftuJ
udkrMunfh? bmodbmomaerI Oayu©mjyKxm;csdef/
xkdrdbwkdY t&G,fa&mufom;orD;rsm;tm; 0wå&m;t& xdrf;jrm;ay;&ef? oifhawmf
olukd &SmazGay;jcif;udpö rjyKvkyfawmhonfhtcsdef? om;orD;wkdY twkjrif twwfoifp&m
awGrdrda&SU jrifawGU&zefrsm;vmí t&G,fra&mufrDuyif umraoG; aomif;usef;x<u
aecsdef/
xkdtcsdefrsKd;0,f onftwkdif;csnf;om rdrdESifhrqkdifovkd olwkYdESifhrywfoufovkd
oabmxm;um vufydkufMunfhaernfqkdvQif wpfaeYaeY] ]jrefr meD;&Sm;Ekdi fi H} }ay:ayguf
vmrnfrSm rkcswnf;/
jrefrmjynfonf rdrdESifheD;pyfygvsufu jrefrmppfppf &Sm;yg;jyD; ujym;rsKd; wkd;yGm;
vmawmhrnfjzpfjcif;aMumifhvnf;aumif;? ujym;bmom xGef;um;vmrnfjzpfjcif;aMumifh
vnf;aumif;? ]]jrefrmeD;&Sm;EkdifiH}}onf rvGJraoGyif ay:aygufvmacsrnf/
,aeYrsKd;cspfvli,frsm; trsKd;bmom umuG,fa&;toif;rsm;zGJUpnf;um jrdKUwkdif;
&Gmwkdif;rS tumtuG,fray;aomf rsKd;bmomudk jrwfEkd;aom toif;tzGJUwkdif;rS xkdum
uG,fa&;rsKd; rMudK;pm;yJ or&kd;us c&D;oGm;&aomf? rsKd;bmomudk rwdrfaumapvkdaom
rif;wkdYu Oya'tmPmwkdYjzifh xdef;odrf;umuG,fa&; aZmufrcsaomf vuf&Sdonf vufrJh
jzpfjyD; ajr&Sifb0u ajriSm;b0okdY vSvSMuD;a&mufrSm aocsmjyDwnf;/ vkdYowday;xm;cJh
ygw,f/ 'g[mq&mawmftaeeJY uRefawmfwkdY&Jvuf&Sd trsKd;bmom omoema&;tajc
taeudk trSeftwkdif; &IjrifokH;oyfjyD; owday;cJhwJh trSefpum;awGyg/

81
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
vuf&SdAk'¨bmomavmu\ tzufzufu tm;enf;csufrsm; &Sdaeonfhtajctae
bmomjcm;wkdY\enf;rsKd;pkHjzifh ajcvSrf;oGufoGufESifhMudK;pm;aerIpaom tajctaersm;udk
okH;oyfrdolwkdif; 'Dtwkdif;yJ cefYrSef;Muvdrfhr,fvkdY ,kHMunfygw,f/
'Dvkdukd,fhvlrsKd; ukd,fhbmom ukd,fhEkdifiHudk aysmufuG,foGm;aprnfh tMuD;rm;qkH;
tEÅ&m,fMuD;ESifhMuKHae&wJhtcsdefrSm uRefawmfwkdY Ak'¨bmomtokdif;t0kdif;rS oHCmawmf
rsm; vlyk*¾Kdvfrsm;tm;vkH; tcsdefwkdif;udk wefzkd;&SdpGm tokH;rcsyJ tcsdefjzKef;aeMuírjzpf
awmhyg/ tcsdefwkdif;udk rdrdb0\&nfrSef;csufrsm;twGuf trsKd;bmom omoemraysmuf
atmifumuG,f&rnfh vkyfief;pOfrsm; atmifjrifa&;twGuf wefzkd;&SdpGm tokH;csoifhonf/
þokrdY [kwfyJ tcsdefjzKef;aeMuvQif rMumrD vlr sKd;jyKef; bmomjyKef; EkdifiHjyKef;
oGm;rnf/
ukd,fydkiftcsdefawG aiGawGudk þvkyfief;pOfrsm; atmifjrifa&;udk tokH;rjyKyJ Zdrf
cHjcif;? ZdrfcHypönf;rs; 0,fjcif;ü tokH;rjyKoifh/ þokdYZdrfcHaeorQ vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUwkdY\
xkd;ppfukd jidrfcHaeMu&rnf/ þuJhodkY jidrfcHaeMuvQif jAdwdoQe,fcsJUwkdYonf uREkfyfwkdYwpf
EkdifiHvkH;udk odrf;,loGm;ouJhodkY vlrsKdukdvkdeDe,fcsJUwkdYonfvnf; uREkfyfwkdYvlrsKd;bmomESifh
jrefrmwpfEkdifiHvkH;udk tjyD;tykdif odrf;ykdufoGm;ayawmhrnf/ þuJhokdY rjzpf&avatmif
uREkfyfwkdYtm;vkH; ,ckuyifvQif pnf;vkH;nDnTwfpGmjzifh umuG,fMurSjzpfrnf/
xkdYaMumifh rdwfaqG? toifonf þpmtkyfukd zwfjyD;jyD;csif; þenf;vrf;rsm;ukd
pwiftaumiftxnfaz:zkdY MudK;pm;yg/ þpmtkyfonf A[kokw&Sdatmif zwf&Hzk wf&rnfh
pmtkyfrsKd;r[kwfyJ rjzpfrae vufawGUvkdufemusifhokH;jyD; taumiftxnfaz:&rnfhpm
tkyfrsKd;jzpfaMumif; owdjyKyg/ xkdYaMumifh þpmtkyfukd zwfjyD;jyD;csif; pvkdY&onfhenf;vrf;
upwifjyD; taumiftxnfaz:vkdufyg/
taMumif;trsKd;rsKd;aMumifh tjcm;enf;vrf;rsm;udk taumiftxnfraz:Ekdifao;
[kqkd&ifvnf; eHygwfokH;enf;vrf;ü yg&Sdaom trsKd;raysmufatmif umuG,frnfhrEÅefukd
rdrdpdwfukd av;eufwnfMunf ckdifcHhpGmxm;í þrEÅefüygaom t"dyÜg,f&nfnTef;csufrsm;
udk vufawGUtaumiftxnfaz:rnf[laom pdwfrsKd;oGif;jyD; &Gwfqkdvkdufyg/ tvGwfr&
ao;&if pmtkyfMunfhjyD; &Gwfqkdvdkufyg/ þrEÅefudk pdwfygvufyg aeYpOf&GwfqkdoGm;onf
ESifhtrQ 0HomEk&u©dwpdwf"gwfrsm; MuD;rm;xufoefjyif;jyvmjyD; tjcm;enf;vrf;rsm;
atmifjrifatmif taumiftxnfaz:zkdYtwGuf t"duwGef;tm;MuD;wpfck jzpfvmrSm t
rSefyg/
txl;ojzifh þenf;vrf;rsm;tm;vkH; atmifjrifvmzkdYtwGuf oHCmawmfrsm;onf
txl;ta&;MuD;ygonf/ þenf;vrf;rsm;tm;vkH;jzpfay:vmzkdYtwGuf tajccHjzpfaom
t"duaomhoH;k vk;H (enf;vrf; 4-5-16)udk zGih&f rnfah omhrsm;rSm oHCmawmfrsm;jzpfygonf/
uREkfyfonf enf;vrf;eHygwf 17-jzpfaom Ak'¨bmom0ifrsm; bufpkHzGHUjzdK;wkd;wuf

82
rif;&JeE´ausmfacgif
a&; oHCmhaumfrwDzGJUpnf;&eftcef;udk a&;&mü pkd;&drfpdwfwpfck ay:cJhygonf/ xkdpdwfrSm
oHCmawmfrsm;taejzifh þenf;vrf;rsm;udk taumiftxnfaz:&rnfh wm0efonf
þtoif;rsKd;üom wm0ef&do S nf? igwkYüd wm0efr&Sd[k txifa&mufomG ;rnfudk pkd;&draf om
pdwfjzpfygonf/ trSefrSm xdkokdYr[kwfyg/
Ak'¨bmom raysmufatmif umuG,f&rnfhenf;vrf;rsm;jzpfaom þenf;vrf;rsm;
tm;vkH;udk atmifjrifatmif taumiftxnfaz:zkdYtwGuf oHCmawmfwkdif;wGif txl;
wm0ef&Sdygonf/
xdkYjyif oHCmawmfrsm;taejzifh þtoif;rsKd; ay:aygufvmrSom þenf;vrf;rsm;
udk taumiftxnfaz:Ekdifrnf/ ray:aygufygu taumiftxnfaz:Ekdifrnf r[kwf[l
aomtm;avQmhonfhtawG;rsKd; rawG;MuygESifh/ udk,fhtpGrf;tpudk ESdrfcsrypfMuygESifh/ oH
Cmawmfrsm;taejzifh trsKd;bmomukd umuG,fvkdpdwfvnf; xufoefjyif;jypGm &Sdrnf/
tifwkduftm;wkdufvnf; pnf;&kH;EId;aqmf taumiftxnfaz:rnfqkdvQif oHCmwpfyg;
vQif tenf;qkH; &yfuGufwpfck odkYr[kwf &Gmwpf&GmwGif t"duaomhcsufpepfokH;&yf(enf;
vrf;4-5-16)udk atmifjrifatmif taumiftxnfaz:EkdifpGrf; &Sdygonf/
xkdYaMumifh oHCmawmfrsm;taejzifh þpmtkyfukd zwfjyD;ygu enf;vrf;17-üaz:
jyxm;aom toif;rsKd;ay:vmatmif apmifhraeMuygeJY/ tenf;qkH; &yfuGufwpfck odkYr
[kwf &Gmwpf&GmrS aomhokH;vkH;(enf;vrf; 4-5-16)ukd atmifjrifpGm zGifhEkdifzdkY tjrefqkH;MudK;
pm;Muyg/
aomokH;vkH;ukd atmifjrifpGm zGifhEkdifwJhae&mrSm tjcm;enf;vrf;awG[m taES;eJY
tjref atmifjrifvmrSm trSefyg/ y&d,wådpmayrsm;udk oif,lqJ oHCmawmfrsm; jzpfyg
uvnf; þenf;vrf;rsm;udk tjreftaumiftxnfaz:EkdifzdkY tcsdefjzKef;raeMuyJ rdrd\
ynma&;&nfrSef;csufrsm; tjrefjyD;pD;atmif txl;MudK;pm;Muyg/ ukd,fykdiftm;vyfcsdefrsm;
udk tcsnf;ESD;jzKef;wD;rypfMuyJ aomhokH;vkH;udk zGifh&mü vkdtyfonfht&nftcsif;rsm;jynfh
pkHonfxuf jynfhpkHatmif A[kokwrsm; &SmazGpkaqmif;Muyg/ pmoifom;b0ESifhvnf;
taumiftxnfaz:í&aomenf;vrf;rsm;udk taumiftxnfaz:Muyg/
oDwif;uRwfyGJawmf? twmoMuFefyGJawmf&ufrsm;wGif rdrdwkdY\Zmwd&yf&GmodkYjyef<u
awmfrlMujyD; vltpnfum;qkH;jzpfaom tcgMuD; &ufMuD;rsm;wGif w&m;a[m&if; trsKd;
bmom omoem\tEÅ&m,ftaMumif; umuG,f&rnfhenf;vrf;rsm;taMumif;udk xnfh
oGif;a[majymawmfrlMuyg/
ynmoifonfhu@ jyD;qkH;oGm;yguvnf; a&muf&mae&mrSm t"duaomhcsufokH;
&yfukd txl;OD;pm;ay; taumiftxnfaz:oGm;Muyg/ þenf;vrf;rsm;udk vufawGUt
aumiftxnfaz:zkdY ta&;onf puúefYESifhtrQ ta&;MuD;aeonfqkdonfhtcsufudk oHCm
awmfwkdif; tjrJESvkH;oGif;xm;Muyg/

83
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
enf;vrf;eHygwf17-ü az:jyxm;aom toif;rsKd;ay:aygufvmyguvnf; toif;
om;tjzpf yg0ifMuyg/ þtoif;rScsrSwfxm;aom pnf;urf;rsm;udkvnf; wdwdususvku d f
emMuyg/ wpfpkwpfpnf;wnf; pnf;vkH;nDnTwfpGm taumiftxnfaz:jcif;\tusKd;tm
edoifMuD;rm;ykHudk oHCmawmfrsm; oabmaygufMuvdrfh[k ,kHMunfygonf/
pnf;vkH;nDnTwfrI MuD;rm;av atmifjrifrIMuD;rsm;udk &Ekdifavjzpfygonf/ xkdYjyif
Ak'¨bmomtokdif;t0kdif;rS oHCmawmfrsm; vlyk*¾Kdvfrsm;tm;vkH; owdjyKoifhonfhtcsuf
wpf&yfrSm þenf;vrf;rsm;udk vkdufemonfhae&m taumiftxnfaz:onfhae&mwkdYü
jrwfpGmbk&m;&Sif a[mawmfrlcJhaom twåm[d twåa em emaxm=rdrdukd,fom tm;ukd;
&mqkdonfh bk&m;a[m0g'vufukdifxm;MuzkdY jzpfygonf/ þenf;vrf;rsm;udk tjcm;ol
rsm; vkdufemonf rvkdufemonf taumifxnfaz:onf raz:onfukd odyfta&;rpdkuf
yJ þenf;vrf;rsm;ukd rdrdukd,fwkdif tjynfht0vkdufemzdkY? rdrdukd,fwkdif tpGrf;ukefMudK;pm;
taumiftxnfaz:zdu kY kdom t"duxm;yg/ ol rvkyfvYkd igvnf; rvkyq f kdwJh pdwfrsKd;rarG;
MuygeJY/ b,folrS rvkyfvkyf iguawmh igwwfEkdifoavmuf tpGrf;ukefvkyfoGm;r,fqkd
wJhpdwfrsKd; arG;yg/
tjcm;olrsm;ESifhywfoufvQif pnf;&kH;a&;udkawmh txl;MudK;pm;yg/ pum;pyfrdwkdif;
a[;vm;0g;vm; taysmftysufawG ajymaernfhtpm; trsKd;bmom omoem\tEÅ&m,f
taMumif; umuG,f&rnfhenf;vrf;rsm;taMumif; þenf;vrf;rsm;udk rnfokdYrnfykH t
aumiftxnfaz:Murnf ponfwkdYudkomajymjyD; vufcHatmif vkdufemcsifvmatmif
taumiftxnfaz:csifvmatmif pdwf&Snf&SnfESifhpOfqufrjywf pnf;&kH;Muyg/
vltrsKd;rsKd; pdwftaxGaxG &SdMuwmrkdY &wJhvl&Sdovkd r&wJhvlvnf; &SdrSmygyJ/ pdwf
rysufMuygeJY/ xkdYjyif trsKd;bmom omoemudk cspfjrwfEkd;olrsm;taejzifh urÇmausmf
ppfbk&ifMuD; eydkvD,H\urÇmausmf0g'wpfckjzpfaom]]rjzpf E kd i f [ la om a0g[m&onf
vlz sif;vln HhwkdY\ tbd"mefüom&Sdo nf} }qkdwJh0g'udk tjrJvufukdifxm;Muyg/ rdrdukd,f
udk vlzsif;vlnHhpm&if;xJ roGif;MuygeJY/
av,mOfysHawG? wDAGDawG? uGefysLwmawG? tmumo,mOfawG vkyfcJhwm[m rjzpf
Ekdifygbl;qkdjyD; tm;avQmhwJhpdwfrsKd;&SdwJh vlzsif;vlnHhawG vkyfcJhwmr[kwfygbl;qkdwm owd
jyKyg/ 'Denf;vrf;awG[m wpfaeYaeY jzpfukdjzpfvm&r,f/ rjzpf jzpfatmif vkyfr,fqkdwJh
pdwfarG;jyD; vkyfyg/
"r®uxduq&mawmfrsm;xJu t"duaomhcsufpepfokH;&yf(enf;vrf;4-5-16)usifh
okH;a&;udk vkdvm;ESpfoufawmfrlaom q&mawmfrsm;&Sdygu Ak'¨bmomavmuwGif þ
pepfokH;&yf taumiftxnfaz:Mua&;ukd w&m;yGJwkdif;wGif xnfhoGif;a[majymawmfrl
Muyg/
pmayynm&Sifrsm; Ak'¨bmomqkdif&m pma&;q&mrsm;? bmoma&;r*¾Zif;aqmif;

84
rif;&JeE´ausmfacgif
yg;&Sifrsm;xJrS t"duaomhcsufpepfokH;&yf usifhokH;a&;ukd vkdvm;ESpfoufaomyk*¾Kdvfrsm;
&Sdygu Ak'¨bmomavmuwGif jrdKUwkdif;? &Gmwkdif;? &yfuGufwkdif;rSm t"duaomhcsufokH;&yf
udk vkdufemusifhokH; taumiftxnfaz:Mua&;udk rdrdwkdYxkwfa0onfhpmtkyfpmayrsm;
aqmif;yg;rsm;wGif a&;om;wkdufwGef;Muyg/
Ak'¨bmomtokdif;t0kdif;rS trsKd;bmom omoemudk cspfjrwfEkd;oltm;vkH;[m]]w
u,fjzpfcsif wu,fvkyf t[kwfjzpf&r,f}}qkdwJh0g'udk vufukdifxm;jyD; 'Denf;vrf;awG
tm;vkH; wu,fjzpfxGe;f atmifjrifvmapcsifwpJh dwfudk arG;jyD; wu,fwrf; pnf;&k;H EId;aqmf
vkyfaqmifMur,fqkd&if wpfaeYaeYrSm 'Denf;vrf;awGtm;vkH;[m wpfEkdifiHvkH; twkdif;t
wmeJY t[kwfjzpfxGef;atmifjrifvmrSm trSefygyJ/
'Denf;vrf;awGtm;vkH;om wpfEkdifiHvkH; twkdif;twmeJYvufawGU vkdufemusifhokH;
MujyD; t[kwfjzpfxGef; atmifjrifvmjyDqkd&if uREkfyfwkdYjrefrmvlrsKd; uREkfyfwkdY ukd;uG,fonfh
Ak'b ¨ momESihw f uG uREkfyfw\ dYk trdjrefrmEkid fiHawmfMuD;ukd rlqviffrsm;tygt0if rnfonfh
qefYusifbuf tkyfpkurQ tEkenff;jzifh xkd;azmufvTrf;rkd;jyD; ysufpD;aysmufuG,fatmifvkyf
í &awmhrnf r[kwfaMumif; vkH;0tmrcHygonf/
Ak'¨omoemawmfjrwfMuD;onf jreffrmajrrS bmomjcm;wkdY\vufcsufjzifh b,f
aomtcgrS uG,faysmufvdrhrf nfr[kwaf Mumif; vkH;0tmrcHygonf/ jrefrmvlrsKd;ESifhjrefrm
EkdifiHonf urÇmwnfoa&GU wnfwhHrnfjzpfaMumif; vkH;0tmrcHygonf/
xkdYjyif &kd;om;MuKd;pm;pGm pD;yGm;&Smaom Ak'¨bmom0ifrSeforQ trsm;qkH;ajcmufESpf
rS q,fESpftwGif; csrf;omvmrnf/ Ak'¨bmom0ifrSeforQ Ak'¨bmom0ifyDyDjyifjyif ckdif
ckdifrmrmjzpfvmrnf/ Ak'¨bmom0iftcsif;csif; tjyeftvSefav;pm;cspfcifrI? pnf;vkH;nD
nTwfrIrsm; xl;xl;jcm;jcm;&Sdvmvdrfhrnf/ wpfEkdifiHvkH; twkdif;twmjzifh &mZ0wfrIjzpfEIef;
onf vuf&SdtajctaerSm 80&mckdifEIef;txd avsmhenf;usqif;jyD; 20-&mckdifEIef;om
jzpfyGm;awmhrnf/ Ak'¨omoemonf jrefrmhajrrSm wpfacwfqef;opfí jyefvnftm;jynfh
jyD; pnfyifjyefYyGm; xGef;um;vmrnf/ Ak'¨bmom0iftm;vkH;onf xl;xl;jcm;jcm; bufpkH
zGHUjzdK;wkd;wufvmrnf/
Ak'¨bmom0ifrsm; bufpkHzGHUjzdK; wkd;wufvmonfESifhtrQ Ak'¨bmom0iftrsm;pkjzpf
aom trdjrefrmEkdifiHonfvnf; bufpkHzGHUjzdK;wkd;wufvmrnf/ tjcm;tjcm;aom ra&r
wGufEkdifonfh aumif;usKd;rsm;vnf; trSefwu,f &&Sdygvdrfhrnf/
þuJhokdY Ak'¨bmom0ifxkwpf&yfvkH;ESifhcsDjyD; ra&rwGufEkdifaom aumif;usKd;csrf;
omawG wu,fjzpfxGef;vmapcsifw,fqkd&if 'Denf;vrf;awGtm;vkH;ukd wu,fjzpfxGef;
atmifjrifvmatmif MudK;pm;Muyg/
aomhokH;vkH;enf;vrf;(4-5-16)udk yGifhatmif zGifhMuyg/ jrefrmEkdifiHwpf0ef;&Sd Ak'¨
bmomtokdif;t0kdif;rS oHCmawmfrsm;? vlyk*¾Kdvfrsm;tm;vkH;udk pma&;ol aemufqkH;t

85
trsKd;aysmufrSm pkd;aMumufp&m(2)
aeeJYta&;tMuD;qkH; rSmcJhcsifwJhpum;av;wpfck &Sdygw,f/ tJ'guawmh...
]]þenf;vrf;rsm;tm;vkH;udk vufawGUatmifjrifatmif taumift xnfa z:
MuzkdY ta&;onf puúefYESifhtrQ ta&;MuD;aejyD} }

rif;&Je E´ausmfacgif

&kd;om;pGm 0efcHcsuf
þpmtkyfukd a&;om;xkwfa0jcif;onf rnfonfhyk*¾Kdvf rnfonfhtzGJUtpnf; rnf
onfhvlrsKd; rnfonfhbmomukdrQ rvkdrkef;wD;íaomfvnf;aumif;? xdckdufepfemapvkdí
aomfvnf;aumif;? tjcm;&nf&G,fcsufrsm;&Sdíaomfvnf;aumif; a&;om;xkwfa0jcif;rsKd;
vkH;0r[kwfbJ uREkfyfwkdY\jrefrmvlrsKd; uREkfyfwkdYukd;uG,fonfh Ak'¨bmomESifhwuG uREkfyf
wkdY\trdjrefrmEkdifiHawmfMuD; ruG,faysmufatmif apmifha&SmufumuG,f&efESifh EkdifiHwpf
0ef;&Sd uREkfyfwkdYAk'¨bmom0ifrsm;tm;vkH; bufpkHzGHUjzdK;wkd;wufvmap&ef [laom&nf&G,f
csufESpfrsKd;jzifhom a&;om;xkwfa0jcif;jzpfygaMumif; &kd;om;pGm 0efcHtyfygonf/

rif;&Je E´ausmfacgif

pGrf;tm;&Sifrsm;
awmifu qkd\... awmu qkd\...
]]ighvkdrmefxl? jriffhrm;olukd ]]ighvkdaMumufzG,f awmeufus,f
b,foljzwfausmfEkdifrnfenf;}} ukd b,foljzwfausmfEkdifrnfenf;}}
vli,f qkd\...
]]EkysKdpGrf;tm;? vli,frsm;onf vli,f qkd\...
oifhtm; jzwfausmfEkdifyg\}} ]]EkysKpd rG ;f tm;? vli,frsm;onf oifh
jrpfu qkd\... tm;jzwfausmfEkdifyg\}}
]]ighvkd cHhxnf(x,f)? jrpfjyifus,fukd þokdYqkdum...
b,foljzwfausmfEkdifrnfenf;}} a&SUrSmwm;qD;? awmifjrifhMuD;ESifh
vli,f qkd\... awmMuD;aMumufzG,f? jrpfjyifus,fudk vl
]]EkysKdpGrf;tm;? vli,frsm;onf i,fwkdYtm;? pGrf;yum;jzifh ausmfvTm;EkdifcJh
oifhtm; jzwfausmfEkdifyg\}} Muonfwum;/
uAsm&Si f rif;,ka0

86
rif;&JeE´ausmfacgif

(30-12-2008)
rl&if;pmtkyfukd E-BookokdY
jyefvnf&kdufESdyfygonf/

87

You might also like