MİKRODALGA & RF HABERLEŞMESİ

SAYISAL RADYO LİNK TASARIMI

2005-2006 GÜZ DÖNEMİ PROJESİ

Hazırlayan : Emre TOPAÇ / 040010284

Öğr.Gör. : Yrd. Doç. Dr. Mesut KARTAL
Tarih : 23 Aralık 2005
ÖN BİLGİ

Balıkesir ve Burhaniye
arasında faaliyet gösterecek
olan 8000 tel kanallı
( gidiş-geliş ), senelik
kesinti toleransı en fazla 4
saniye olan sayısal link
tasarımı yapılmak istensin.
Ege-Marmara Bölgesi fiziki
haritasından link hattı
kurulacak olan yerler
hakkında veriler elde
edilir.Burhaniye-Balıkesir
arasında İvrindi ilçesi
bulunmakta olup, fiziki
konumu ve yüksekliği
ölçülmüştür.Bu harita
verileri gereğince
Burhaniye ilçesi denizden 200m, İvrindi 265m ve Balıkesir 300m yüksekliktedir.
Burhaniye-İvrindi arası 40km iken, Balıkesir-İvrindi arası ise 20km olarak bulunmuştur.
Bu durumda; Balıkesir-Burhaniye arası kurulacak link mesafesi yatayda 60km
olmaktadır.Tasarımımız gereği vericimiz Burhaniyede, alıcımız ise Balıkesir’dedir.
Verici ve alıcı alt kanal sayısı 10 olarak tasarlanan bu sistemde 16QAM tekniğini
kullanırsak her bir sinyal 4 bitle kodlanır. ITU-T CCIR tavsiyeleri gereğince aşağıdaki
tablo kullanılıp gerekli hesaplamaları yapalım.Bkz.Tablo-1...

Tablo-1
TASARIMA GİRİŞ

Toplam Band Genişliği ve Band Aralığı Hesapları

8000 telli bir sistem ve ses işaretlerinin iletimini tasarlamak istediğimiz için;

8000*64kbit/sn=Toplam bit hızı=512000kbit/sn ve 10 alt kanal olduğu için

Rb=512000/10=51200=51.2Mbit/sn kanal başına gerekli bit hızımızı

verir.16QAM tekniğinin ürünü olarak M=log216=4 olmak üzere her sembolde 4 bit iletimi
sözkonusudur. Elde ettiğimiz verilerle sembol hızını kolaylıkla bulabiliriz.

S=Rb/M=(51.2Mbit/sn)/4=12.8Mbaud ile sembol hızı bulunur.

Şimdi de Xs=X*S=25.6MHz, Ys=Y*S=38.4MHz, Zs=12.8MHz bulunmuş

olur.Buradan tasarımımız gereği 10 geliş 10 gidiş kanalı varsayılarak çapraz polarizasyon
uyguladığımız varsayılsın.Toplam band genişliğmiz ve band aralığımız Xs, Ys, Zs
değerlerimiz yardımıyla bulunabilir.Toplam band genişliği ifadesi;

BWidth=2*[9*Xs+Ys/2+Zs]=2*[230.4+19.2+12.8]=524.8MHz=0.5248GHz
olur.Merkez frekansı 8GHZ seçildiği için ITU-T tavsiyeleri gereğince hesaplanan frekans
band aralığı 7.725GHz-8.275GHz arasıdır.Bizim hesaplarımızda ise şu aralık elde edilir;

8GHz-0.5248GHz/2=7.7376GHz ve 8GHz+0.5248GHz/2=8.2624GHz olmak

üzere frekans aralığı bulunmuş olur ki bu da uygun bir aralıktır.16QAM tekniği sayesinde
elde edilebilen verim η= 3.6 olup, Rb/η=14.2MHz bize her bir kanal bandının band
genişliğini verir.

Çevresel Etki Hesapları

Çevresel etki hesapları bölümünde link yolunun clearance hesabı, iklim-bitki

örtüsü ve coğrafi konum özelliklerine bağlı olarak hesaplamalar yapılacaktır.

Giriş kısmında ön bilgi olarak verilen değerlere göre Burhaniye-İvrindi arası

40km, İvrindi-Balıkesir arası ise 20km’dir.Böylece; d1:40km, d2:20km alınabilir.
Buradan toplam link yolu yatayda 60km olur.

F1=17.3* (n * d1 * d 2 ) / f * D =22.33m birinci Fresnel etkisi bulunur.Tasarımımz gereği

minimum kayıp için h/F1=0.6 olmalı.Buradan, h=13.4m çıkar. h2= d 1 * d 2 /12.76*k ve
k=4/3 olmak üzere h2=47m çıkar.Link hattının kurulacağı yörenin bitki örtüsü yüksek
ağaç ya da kayalıklardan oluşmayıp, boyu 3m’yi geçmeyen bitki örtüsü etkisi vardır.Bu
son etki ile birlikte toplam clearance etkimiz hesaplanır:

Toplam clearance, ht=47m+13.4m+3m=63.4m.

 Buraya kadar clearence, yatay link uzunluğumuz belirlendiğine göre, antenlerin
kule yüksekliklerini tayin edebiliriz.Eşit yükseklikte kuleler kullanıp üçgen benzerliğini
kullanırsak,aranan veri bulunabilir.

60/100=40/(128.4-h)==> buradan, h=61.7m kule yüksekliği çıkar.

VERİCİ ve ALICIDAKİ KAYIPLAR

Verici Hat Kayıpları Alıcı Hat Kayıpları

a-Kule yüksekliği: h=61.7m bulundu h=61.7m bulundu

b-Yatay iletim hat boyu:d=10m ---Tasarımdan--- d=10m

c-Toplam iletim hat uzunluğu:d=71.7m --kule+yatay yol-- d=71.7m

d-İletim hat tipi: Dairesel dalga kılavuzu -8GHZ’de az kayıplı- Dairesel dalga kıl.

e-İletim kayıp Faktörü:0.022dB/m --Kılavuz özelliği-- 0.022dB/m

f-Toplam hat kaybı:0.022*71.7=1.6dB 0.022*71.7=1.6dB

Tasarımda iletim frekansında minimum kayıp sunan iletim hattı seçilmiş,iletim

hattının kule dibinden alıcıya ya da vericiye olan mesafesi yatayda 10m alınarak hesap
yapılmıştır.Bu hesaplar farklı mesafelr için tekrarlanbilir.
DİĞER KAYIP HESAPLARI

Serbest Uzay Yol Kaybı Hesabı

Lp=96.6+20*logfGHz+20*logDmil=96.6+18.06+31.48=146.14dB toplam yol kaybı

bulunur.

Dallanma Kaybı Hesabı

Dalanma kaybı dalga kılavuzlarının birbirine bağlandığı noktalarda ortaya

çıkar.Eklem yerlerindeki kayıplara, tasarımımız gereği sabit bir değer atayabiliriz.Biz
burada dallanma kaybı için, L=0.4dB kullanacağız

Ayarsızlık Kaybı Hesabı

Ayarsızlık kaybı tamamen alıcı verici antenler ile bu antenlerin konumuyla

yakından ilgili olup, iletimde kullanılan malzemlerin bozulması,hasar görmesiyle de
sıkça ortaya çıkan bir kavramdır.Antenlerin ideal bir şekilde birbirini gördüğü varsayılıp,
iletim mazlemeleri iyi seçildiğinde bu kayıp değeri L=3dB tutulabilir.
Toplam Kayıp Hesabı

Lt=(1.6*2)+(146.14)+(0.4)+(3)=152.74dB olarak toplam kayıp bulunur.

ALINAN ve VERİLEN İŞARET İŞLEMLERİ

Verici Çıkış Gücü Hesabı

Pt=35dBm olarak seçilmiş bir verici gücü tayin edilmiştir.

Alıcının Eşik İşaret Değeri, RSLm Hesabı

RSLm= (k*To*R*Nf) + (Eb/No)=? Buradaki bilinmeyenleri tanımlarsak;

k:Boltzman sabiti ve To:Sıcaklık (K), R:Kanal başı bit hızı, Nf:Alıcı için gürültü
figürü, BER:Bit hata oranı, Eb/No:bit enerjisi/gürültü gücü, olmak üzere değerler ise;

kTo = -174dBm/Hz
R=51.2Mbit/sn
Nf:10logF=10log4=6
BER: 1/1000000
Eb/No:14.5dB, Eb/No-BER grafiğinden…
RSLm= -174dBm/Hz+6dB+10log51.2*1000000+14.5dB= -76.41dBm bulunur.

Sistem Kazancı Hesabı

Gs=Pt-RSLm=35-(-76.41)=111.41dB olur.
FADE MARJLARI HESABI

Etkin Fade Marjı Hesabı

Burhaniye-Balıkesir yöresi iklimsel bazda düşünüldüğünde normal denilecbilecek

düzeyde yağış alıp, yağışlar anormal kayıplara yol açmaz.Ortalama-ılıman bir etki
gösteren bölge iklimi için b=1/4 alınıp ortalama yükseltili olduğundan a=1 alınabilir.
EFM hesabı yapılırken histerezis karakteristiği de devereye girmektedir.3dB ile 6dB arası
değerler alan bu karakteristik;tasarımımız gereği : h = 1.6 => 10log h2 = 4.1dB ile
histerezis etkisi bulunmuş olur.

Doğrudan linklerde fading durumu ya da ayarsızlıklar sebebiyle ortaya çıkan

bozulmaları gidermek için uygulanan yöntemlere diversite denir ve frekans ve uzay
diversitesi olmak üzere iki türlü uygulama alanı vardır.Uzay diversitesi daha pahalı bir
iyileştirme metodu olsa da frekans spektrumu açısından daha iyi bir çözüm önerdiği için
uzay diversitesi uygulanırsa; iki anten arası mesafe 15m=50feet alındı.

Aşım olasılığı hesaplaması yapılırken yıllık kesinti süresi ile ilişkilendirildi ve şu

hesaplamalar yapıldı;

P (0) = 4sn/24*365*3600=0.0000001 olarak aşım olasılığı bulundu.Buradan;

EFM= 20*logDmil - 10*logSfeet + HdB + 5*log(a*b) - 7.2 - 5*logP(o)

= 20*log(37,5) - 10*log(50) +0.84 + 5*log(1/4) - 7.2 - 5*log(10-7)
= 47.33 dBçıkar.

EFM hesabının yeterli olamayacağı bir durum sözkonusu olabileceğinden DFM

(yayılmış fade marjı),IFM (girişim fade marjı) ve FFM (düz fade marjı) bulunmalıdır.

DFM= 50dB, IFM=55dB alındığında;

FFM = – 10log (10-EFM/ 10 – 10-DFM/ 10 – 10 –IFM / 10 )

= 49.33 dB olur.Artık alıcı-vericideki anten hesaplarına geçilebilir.

ANTEN HESAPLARI

Gerekli Toplam Anten Kazancı

Genel anten kazancı ifadesiyle alıcı ve vericideki anten kazancını hesaplanabilir.

Pt + Gt – L – FFM + Ga = RSLm=> Gt + Ga = FFM + L – Gs

2*Ga = 49.33dB+152.74dB-111.41dB=90.66dB

Ga=45.33dB bulunur.

Gerekli Anten Çapı Hesabı

Ga=20*logfMHz + 20*logd feet – 52,75 =45.33

=>45.33=1.9+20*logd feet-52.75

Ga=10feet=3.048m çıkar.

Bu değer parabolic bir anten için muhtemel değerler aralığındadır. Ders

notlarında verilen değerlere bakarsak 8GHz merkez frekanslı,16QAM tekniği kullanan
bir LOS sisteminde kullanılabilen parabolik anten çapları verilmekte; bizim
kullandığımız verilerden de böyle bir antenin mümkün olduğu görülmektedir.
KAPANIŞ

Balıkesir-Burhaniye arsında tasarladığımız doğrudan link, telekomünikasyon

kriterlerine büyük ölçüde uymaktadır.Tasarım aşamasında hem ders notları hem de
telekom kriterleri broşüründen faydalanılarak ilişik değerler elde edilmeye çalışıldı.
Doğrudan link kurulan yörenin iklim ve bitki örtüsü kriterleri dahil bir çok kriter
irdelenip en iyi sonuçlar elde edilmeye çalışıldı.

Kaynaklar

1-http://www.robertbody.com/tools/metric-conversions.html

2-http://fabweb.ece.uiuc.edu/gt/gt/gt13.aspx

3-http://www.itu.int/home/

4-CCIR XVth Plenary Assembly, cilt:9

5-Ders Notları