SA MGA KUKO NG LIWANAG

NI EDGARDO M. REYES
Sa simula, si Julio isang lalaking karaniwan sa bukid na buhok ay tumatambal,malaginto
sa kauhawan sa porma, dibdib na wari’y bariles dahil sqa malaki nitong maselat makakapal na
kamao ay hindi matatagpuan sa bukid kundi sa mga lansangan ngLungsod. Maaaninag sa
kanyang itsura na siya ay maralita. Umaga noongMarso, siya aynakatayo sa Issac Peral,
nangangamba sa pagtawid. Dahil sa mga animo’y mabangis nasasakyan sa kanyang harapan. Sa
kanyang patuloy na paglalakad natunton rin niya angkanyang paroroonan. Sa gusali ng The
Future La Madrid Building Architectural Design:T.S. Obes and Associates. Naroroon siya upang
maghanap ng trabaho at hindi naman siyanabigo. Pinasok siya sa pagpipiyon, kahit na mas
malaki ang sahod iya sa dati niyangpinagtratrabahuan sa konstruksyon na matatapos na sa
Cubao. Kaya’t hindi niya itonahindian. Doon nakilala niya si Omeng na naghatid sa kanya sa
lugar ng kanyangpagtratrabahuan, sa mga naghahalo ng simento. Sila ay sina Atong at Benny na
tigatakalng graba at buhangin. Si Imo naman ang nagtutubig at nag-uuho ng simento. Dahil
samatinding init ng araw, gutom at hirap ng trabaho hinimatay sa Julio at agad
siyangsinaklolohan ni Atong at ibinigyan ang baon nito upang maibsan ang
nararamdamang gutom.
Dahil sa inalmusal ni Julio ang baon ni Atong. Nananghalian naman siya sa baonni
Omeng. Ibinahagi nito ang baong tatlong pritong galunggong at kamatis. Mataposnilang
mananghalian sila ay nag-umpok-umpok at nagkwentuhan habang namamahinga.Sa
pagkwekwentuhan ng apat nalaman nila na si Julio ay taga- Marinduque, doon siya
aymangingisda. Matapos nito bumalik na sila sa kanilang trabaho. Kinahapunan ay pumilasila
kay Mister Balajadia upang lumagda sa kanilang pay-roll. Dahil sa walang matirahan

si Julio, napagpasyahan niyang magpalipas ng gabi sa sa mismong konstruksyon site.Bago pa

man umuwi sina Omeng at Atong binigyan nila si Julio ng tig-diyes sentimo. Sakonstruksiyon
site kasam niya si Benny at Imo na isang estudyante sa kolehiyo. Lumabassi Julio at naglakad
lakad ito sa malapit na parke.
 Isang umaga, matapos mag-almusal nina Julio,nabalitaan nilang may napatay
naordinaryong mangagawa kagabi. Sina Atong ay nagkausap tungkol ditto. Samantala siJulio ay
naibagsak ang sako ng simentong hawak. Naisip ni Julio, bakit niya pinatay angkatulad niyang
ordinaryong mangagawa dahi sa maliit na halagang limang piso.Bumaling na lamang sa
paghahalo ng simento si Julio. Samantalng si benny naman, nakilalang masiyahing tao ay
naaksidente habang sila ay nagtratrabahoi. Di akalaing lubosng kanyang mga kasama na ito na
ang huli trabaho nito. Ang masaklap pa ay namatayitong dukha. Si Atong naman ay
masuwerteng daplis lang ang natamo sa masaklap naaksidente. Dahil ito ay hirap lumakad
inihatid ito ni Julio sa kanilang tahanan.
Sa pagkakahatid ni Julio kay Atong. Nakita niya sa daan ang realidad ng hirap ngbuhay.
Mula sa Bus, bumaba sila sa North Boulevard na patunong Estero Sunog-Apo. Saesterong ito
nananahan ang ama at kapatid na babae ni Atong. Si Perla kapatid ni Atongna sumalubong sa
kanilang pagdating. Siya ay tumatanggap ng pagantsilyuhing kobrekama. Samantalng ang ama
naman niya ay paralitiko dahil nakipaglaban sa naiskumamkam ng lupang kinatitirikan ng
tahanan nila sa Quezon City kaya siya a binaril attinamaan sa buto.
Araw ng Sabado, ito ang araw na pinakahihintay ng mga trabahador dahilibibigauy na
ang kanilang pinagpaguran sweldo. Kahit na nadaya si Julio ni MisterBalajadia sa sweldo niyang
kinse pesos, ayos lang. Napagpasyahan niyang mamili ngdamit at tsinelas kaya’t nagpasama siya
kay Atong sa Central Market. Matapos mamilikumain sila ng goto at nagkwentuhan tungkol sa
mapait na nangyari sa nobya ni Julio.Gabi na ng makabalik sa Julio sa gusaling kanyang
tinutuluyan.