ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕΒΕΡΕΙΟΥ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ

Έρχονται κάποτε καιροί, κανένας δεν ξέρει πώς τα φέρνει στη ζωή του ο Θεός, που
πρέπει να αποδώσεις τα οφειλόμενα σε ανθρώπους και ιδρύματα, σε περιβάλλοντα
που επέδρασαν στη ζωή σου και σε διέπλασαν και κανένας δεν ήξερε τη σημασία
τους, ώσπου έρχεται ώρα να σταθείς να ομολογήσεις την οφειλή.

΄Ήταν κάποτε καιροί που οι νέοι της Κύπρου, οι μαθητές του Παγκυπρίου, έφευγαν
απ' το σχολείο μετά το μεσημέρι κι επέστρεφαν τ΄απόγευμα στη Σεβέρειο, να
βρεθούν κοντά στα βιβλία, στην αρχοντική ατμόσφαιρά της, μαθητές όλα τα
τραπέζια γεμάτα, καθηγητές να μπαινοβγαίνουν, να παίρνουν βιβλία, να κάθονται
μαζί μας , ή ν΄ανεβαίνουν πάνω, απόλυτη σιωπή, μόνο ο μακαρίτης ο Γιώργος ο
Ρώσσος να κάθεται στην έδρα, δίπλα του το μεγάλο βιβλίο, να σημειώνουμε
ονοματεπώνυμο, βιβλίο που δανειστήκαμε, ώρα και μέρα, η Δέσποινα, η Μάρω, η
Ηρώ ν΄ανεβοκατεβαίνουν τις σκάλες μεταφέροντας βιβλία, κάποτε ο Σωκράτης ο
Ευαγγελίδης να 'ρχεται, να βλέπει τι διαβάζουμε, να ρωτά αν επιτρέπεται να μας
δίνουν βιβλία σαν τα "Μυστήρια στην αρχαία Ελλάδα", μήπως περιέχει το βιβλίο
κάτι επικίνδυνο για την ηλικία μας, τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται, ο κόσμος
απλώνεται μπροστά μας κι εμείς ταξιδεύουμε σ’ άλλα χρόνια και σ’ άλλους τόπους.

Μέσα στη Σεβέρειο βιβλιοθήκη άνοιξα τα μάτια σ΄άλλο φως, ταξίδεψα σ΄άλλους
ουρανούς, γι΄αυτό τώρα που ήρθε η ώρα ομολογώ την οφειλή, σκύβω και προσκυνώ
τους μεγάλους ευεργέτες, πρώτο το Δημοσθένη Σεβέρη, ύστερα τα παιδιά του Κώστα
και Ζήνωνα κι εκφράζω ένα μεγάλο ευχαριστώ, όχι εγώ, ο Διευθυντής του
Παγκυπρίου Γυμνασίου, όσο το παιδί που δεν φεύγει από μέσα μου, που κάθεται
ακόμα σε μια γωνιά της Σεβερείου βιβλιοθήκης, γεύεται μ΄όλες τις αισθήσεις του την
πνευματική ατμόσφαιρα που είχε δημιουργηθεί εδώ, το σεβασμό και το θαυμασμό, τη
χαρά και την πνευματική ηδονή της όλης παρουσίας της βιβλιοθήκης, που ενέπνεε,
καθήλωνε , διηύγαζε τις ψυχές, αργά και σταθερά, ενώ στις βιτρίνες βρίσκονταν όλος
ο πλούτος του πνεύματος, όλη η σοφία του κόσμου κατατεθειμένη από ανθρώπους
που άξια αναδείχτηκαν μεγάλοι ευεργέτες, από ανθρώπους που έπαιξαν τεράστιο
ρόλο στη ζωή μας, και τώρα δεν έχουμε παρά και πάλι να τους πούμε το μεγάλο
ευχαριστώ.

Και τώρα ως Διευθυντής του Παγκυπρίου Γυμνασίου.

Ήδη από την πρώτη χρονιά λειτουργίας της ο μακαριστός Κωνσταντίνος Σπυριδάκις
παρατηρούσε ότι ο αριθμός των μελετητών υπερεδιπλασιάσθη, ηυξήθη ο χρόνος
λειτουργίας της, οι μαθητές παρέμεναν σ΄αυτήν περισσότερη ώρα για μελέτη.

Οι αγορές χιλιάδων τόμων άρχισαν έκτοτε, όπως και οι δωρεές ατομικών

βιβλιοθηκών ολοκλήρων ως του Προκοπίου Συμεωνίδου, γεωπονικά και γεωργικά
βιβλία, του ιατρού Γ.Σταυρινίδου από το 1949.

Από τα πρώτα μελήματα ήταν η καταγραφή και κατάταξη των βιβλίων.

Το 1950-51 προστίθενται άλλοι χίλιοι τόμοι εξ αγορών και άλλοι με σημαντικές

δωρεές, πλην της ετήσιας εισφοράς του Δημοσθένους Σεβέρη. Αναφέρονται δωρητές
Ελπίδα Βαρλαάμ, ο αιδ. Ιωαννίκιος Παπαδόπουλος, οι κληρονόμοι Χρ. Καλαβρού, ο
Σωκράτης Ευαγγελίδης.

1
Το 1951-52 άλλοι χίλιοι τόμοι αγοράζονται με χίλιες περίπου λίρες. Ο ρυθμός
πλουτισμού της βιβλιοθήκης, γράφει ο Κωνσταντίνος Σπυριδάκις, είναι αρκετά ταχύς,
για να μπορούν καθηγητές και μαθητές να παρακολουθούν την εκδοτική κίνηση.

Το 1952-53 συνεχίζονται οι αγορές και οι συνδρομές των Σεβέρη, Χρ. Σωφρονίου

και του σωματείου Τραστ.

Το 59-60 γράφει για τελευταία φορά για τη Σεβέρειο σε λογοδοσία του ο

Κωνσταντίνος Σπυριδάκις: "Εξελιχθείσα εις μίαν των πλουσιοτέρων εις το είδος της
όχι μόνον εν τη νήσω ημών αλλά και αλλαχού, πρέπει και εις το μέλλον υπό
οιασδήποτε συνθήκας και αν λειτουργήσει το Παγκύπριον Γυμνάσιον να καταβληθεί
φροντίς ώστε να μην επηρεασθεί ο πλουτισμός και η διατήρησίς της ως ενός μοναδικού
πνευματικού ιδρύματος και ουχί ως συνήθους σχολικής βιβλιοθήκης. Ίσως θα πρέπει
ειδικός κανονισμός να προνοεί περί της ακεραιότητος αυτής και της σταθερότητος των
πόρων της."

Το 1960-61, ενώ ο Κωνσταντίνος Σπυριδάκις είναι πρόεδρος της Ελληνικής

Κοινοτικής Συνελεύσεως, συνεχίζει να είναι πρόεδρος της επιτροπείας για τη
Σεβέρειο Βιβλιοθήκη, όπως μέλος της είναι και ο Τμηματάρχης Μέσης και
Ανωτέρας, πρώην βοηθός διευθυντής του σχολείου, Θεόκλητος Σοφοκλέους.

Με την ανεξαρτησία άρχισαν να παρουσιάζονται και τα πρώτα ρήγματα στις

απογευματινές εργασίες της Βιβλιοθήκης., αφού οι πλείστοι μαθητές, μόλις
κτυπούσε το κουδούνι, ξεκινούσαν για τα χωριά τους. Από τους δυο χιλιάδες περίπου
μαθητές οι χίλιοι ήταν από χωριά.

Το 1962-63 δωρίζει βιβλία στη βιβλιοθήκη η Κατίνα Γ Φιτικίδου και το Αμερικανικό

Μορφωτικο Κέντρο, ενώ αρχίζουν οι πρώτες δαπάνες και για δέσιμο βιβλίων.

Το 1963-64 λόγω των ταραχών λειτουργεί ελλιπέστατα. Τα απογεύματα ατονεί.

Το ίδιο και το 64-65, ενώ ξαναβρίσκει την κανονική λειτουργία της το 1965 - 66 με
εκθέσεις φωτογραφιών ομίλων.

Το 1968 - 69 παρατηρείται έξαρση φοίτησης ." Προσήλθον εις την Σεβέρειον προς
μελέτην 8.041 μαθηταί και εδανείσθησαν από το δανειστικόν τμήμα της 2.202 μαθηταί.
Ενταύθα επιθυμώ να προσθέσω, γράφει ο Φρίξος Πετρίδης, ότι το σχολείο επέβαλεν
εις τους μαθητάς της α΄και β΄τάξεως να φοιτώσιν εκ περιτροπής άπαξ της εβδομάδος
ωρισμένην ημέραν εις την βιβλιοθήκην διά να συνηθίσει τούτους εις την μελέτην και
χρήσιν των λεξικών και των λοιπών βοηθητικών βιβλίων. Οι ελληνισταί εκάστου
τμήματος ήλεγχον την φοίτησιν των μαθητών καθώς και τα υπ΄ αυτών δανειζόμενα
βιβλία. Διά του τρόπου αυτού το σχολείον ελπίζει ότι θα στρέψει την προσοχήν των
νέων προς το καλόν και ωφέλιμον βιβλίον, θα ασκήσει τούτους εις την μελέτην εξ
αυτών των πηγών και θα εμβάλει εις αυτούς την διάθεσιν της ερεύνης και της
συνθετικής εργασίας."

Δυστυχώς το μέτρο δεν συνεχίστηκε, γι΄αυτό τον επόμενο χρόνο τα αποτελέσματα

απογοητεύουν. Λίγη η προσέλευση, ενώ ο Γυμνασιάρχης απευθύνεται με εισηγήσεις
του στο Υπουργείο Παιδείας για χάραξη κοινής πολιτικής, της ένταξης της φοίτησης
των μαθητών στη βιβλιοθήκη στο σχολικό πρόγραμμα.

2
Το 1970-71 οργανώνεται έκθεση βιβλίου για την έξοδο του Μεσολογγιού με την
ευκαιρία του ΄Έτους Παλιγγενεσίας.

Το 1970 είχε η Σεβέρειος 30 000 τόμους βιβλίων.

Το 1971 -72 η λειτουργία της κρίνεται πλέον ή ικανοποιητική, αφού το Υπουργείο

Παιδείας δέχτηκε την ένταξη ωρών βιβλιοθήκης στο ωρολόγιο πρόγραμμα της
Α΄τάξης.

Στο χώρο της πραγματοποιήθηκε την ίδια χρονιά Συμπόσιο Λαογραφίας.

Γυμνασιάρχης ήταν ο Χρύσανθος Κυπριανού. ΄Εγιναν επίσης εκθέσεις βιβλίου,
φωτογραφιών, γραμματοσήμων, περιοδικών .

Το 1972-73 γράφει ο Γεώργιος Προδρόμου: "Η Σεβέρειος Βιβλιοθήκη λειτούργησε

και φέτος σε ικανοποιητικό βαθμό σαν αναγνωστήριο και σαν δανειστική,
εξυπηρετώντας όχι μόνο μαθητές και καθηγητές από το σχολείο αλλά και ανθρώπους
των γραμμάτων και της επιστήμης απ΄όλη την Κύπρο".

Το 1973 -74 αναφέρεται ότι στη Σεβέρειο προχωρεί προς το τέλος η καταγραφή των
βιβλίων με βάση το σύστημα Ντιούι, αλλά και τονίζεται πως το ενδιαφέρον για τη
βιβλιοθήκη πρέπει να αυξηθεί . Περισσότερο όλων το Υπουργείο θα πρέπει να μας
δώσει ώρες στο πρόγραμμα, ώστε οι μικρότερες τάξεις να έχουν μάθημα
βιβλιοθήκης." Οφείλω όμως να αναφέρω, γράφει ο Γιώργος Προδρόμου, ότι με το
ωράριο των υπαλλήλων η βιβλιοθήκη κινδυνεύει να μη λειτουργεί τα απογεύματα,
όπως ήδη συνέβη από τις 15 Μαΐου 1974. Το ζήτημα αναφέρθηκε στο Υπουργείο και
στην Εφορεία κι ελπίζω να βρεθεί μια λύση.Και συνεχίζει: Κάθε φορά που μιλούμε για
τη Σεβέρειο βιβλιοθήκη ο νους μας πάει στο δωρητή για την ίδρυσή της τον αείμνηστο
Δημοσθένη Σεβέρη και στην οικογένειά του. Αναγνωρίζοντας τη μεγάλη του προσφορά
στο Παγκύπριο Γυμνάσιο , το σχολείο εισηγήθηκε και η Σχολική Εφορεία αποφάσισε
την φιλοτέχνηση μαρμάρινου ανδριάντος του ευεργέτη στο χώρο μπροστά στη
βιβλιοθήκη. Θα ήθελα ακόμη τούτη την επίσημη στιγμή να ανακοινώσω πρόθεση των
οικογενειών των τέκνων του αείμνηστου Δημοσθένη Σεβέρη να αναλάβουν την
σοβαράν δαπάνην για την επέκταση της βιβλιοθήκης με την ανέγερση δύο νέων
μεγάλων αιθουσών σε ενιαίο συγκρότημα με τις υφιστάμενες, ότι τα αρχιτεκτονικά
σχέδια βρίσκονται στο τελικό τους στάδιο σε τρόπο που η βιβλιοθήκη ν΄αποκτήσει
μεγαλύτερη άνεση και να εκσυγχρονιστεί, ώστε να προσφέρει περισσότερη
εξυπηρέτηση. Το σχολείο τους ευχαριστεί και τους ευγνωμονεί, τα ίδια δε αισθήματα
είμαι βέβαιος ότι θα τρέφουν και όσοι κατά ένα οποιοδήποτε τρόπο θα εξυπηρετούνται
από τις μεγάλες λαμπρές δωρεές τους."

Με τα γεγονότα του ΄74 τα σχέδια ματαιώθηκαν, και, όπως γράφει ο τότε

Γυμνασιάρχης, η Σεβέρειος που αριθμεί τώρα κάπου 39 000 βιβλίων δεν κατέστη
δυστυχώς δυνατόν να επεκταθεί ούτε εμπλουτίστηκε φέτος, σημείωσε όμως αξιόλογη
δραστηριότητα αφού πήγαν και μελέτησαν στην αίθουσα 5750 μαθητές και καθηγητές.
Η Σεβέρειος συνεχίζει την ανοδική της πορεία επί γυμνασιαρχίας Γεωργίου
Χατζηνικολάου. Συνήθεις είναι οι εκθέσεις βιβλίων, περιοδικών, φωτογραφιών.

Το 1991-92 η συστέγαση με την Παιδαγωγική Ακαδημία έφερε αρκετές αλλαγές, μια

από τις οποίες ήταν η αχρησία των μουσείων που στεγάζονταν στο ισόγειο της και η

3
αχρησία της δανειστικής βιβλιοθήκης. Πολλά προβλήματα ξεπεράστηκαν χάρις στις
άοκνες προσπάθειες του κ Γεώργιου Χατζηκωστή.

Σήμερα τα προβλήματα συνεχίζουν να είναι τα ίδια, μηχανογράφηση, έλλειψη

προσωπικού, φτωχή προσέλευση μαθητών και ελάχιστη χρήση από καθηγητές.
Τα ερωτήματα αναπάντητα. Πώς κατορθώσαμε να εργάζονται μέρα και νύχτα,
δάσκαλοι και μαθητές και το μόνο που ενδιαφέρει είναι να περάσουν εξετάσεις, να
αποδείξουν τις γνώσεις τους, και να αποφεύγουν το βιβλίο, ιδιαίτερα το
λογοτεχνικό, έστω κι αν τους προσφέρεται δωρεάν; Ποιο ρόλο έπαιξαν και παίζουν
τα σύγχρονα μέσα, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, το διαδίκτυο στο να
απομακρυνθούν οι νέοι από το βιβλίο;

Όπως όλοι οι γυμνασιάρχες, ενδιαφέρθηκε κι ο ομιλών, στα μέτρα των δυνάμεών

του, για τη Σεβέρειο. Υπόμνημά του βρίσκεται κατατεθειμένο στο Υπουργείο.
΄Εμφαση δόθηκε στη νέα τεχνολογία: Μετατράπηκε το ισόγειο σε κέντρο
ηλεκτρονικών υπολογιστών, συνδεθήκαμε με το διαδίκτυο, γραφτήκαμε
συνδρομητές στη Searchbank, αμερικανική εταιρεία που διαθέτει περισσότερα από
χίλια επιστημονικά περιοδικά μέσω του Ιντερνετ, πράγμα που αποδείχτηκε
υπερβολικό για τους μαθητές μας, αφού δεν τους ανατίθενται και δεν αναλαμβάνουν
εργασίες, για να τους είναι απαραίτητος τόσος πλούτος επιστημονικών περιοδικών
στην αγγλική γλώσσα .

Με χαρά μου υποδέχτηκα τον κ Δημοσθένη Σεβέρη, που μου ανακοίνωσε τα σχέδιά
του αλλά και άκουσα με θλίψη τα δίκαια παράπονά του κι ελπίζω στο ξεπέρασμα των
τυπικών δυσκολιών που μας σκοτώνουν την έφεση για πρόοδο και ανάπτυξη,
προσδοκώ απλοποίηση των διαδικασιών, ώστε η Σεβέρειος επάξια και πάλι να είναι
το καύχημά μας, όχι μόνο του Παγκυπρίου Γυμνασίου αλλά και παγκυπρίως.

Τελειώνοντας, ευχαριστώ τις μοχθούσες στη Σεβέρειο υπαλλήλους και ιδιαίτερα την
κ. Γεωργία Λοϊζου για την πολύχρονη παρουσία της και ταύτιση μαζί της, και
παρακαλώ τον έντιμο Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού να επιδώσει εκ μέρους του
Παγκυπρίου Γυμνασίου στα σεβαστά μέλη της οικογένειας Σεβέρη τις αναμνηστικές
πλακέτες.
Στέλιος Παπαντωνίου