Các giải pháp chuyển vùng liên tục giữa mạng di động và cố định

Nguyễn Thu Hiền

Khi các loại hình dịch vụ truyền thông ngày càng đa dạng, người sử dụng (NSD) ngày càng
trở nên lúng túng khi phải sử dụng nhiều loại thiết bị, với nhiều số thuê bao điện thoại. Họ
phải xem mạng nào đang sẵn sàng phục vụ liên lạc, loại hình dịch vụ nào họ nên lựa chọn, và
luôn phải mang theo nhiều loại thiết bị; và họ mong muốn có một giải pháp đơn giản hơn.
Nhiều người hiện nay có một số điện thoại cố định ở nhà, một số điện thoại nơi công sở và số
điện thoại di động (ĐTDĐ), nhưng đa số họ chỉ muốn có một điện thoại duy nhất cho cố định
và di dộng, trong cùng một danh bạ, hộp thư thoại và một nhóm dịch vụ chung để sử dụng tại
nhà, tại công sở và khi đi xa.

Công nghệ mới kết hợp VoIP và điện thoại 2 phương thức, với cả hai kết nối di động và WiFi
có thể đem đến cho NSD một dịch vụ tiên tiến theo cách thức đơn giản. Để khai thác hiệu quả
của dịch vụ này, các giải pháp mạng phải thực hiện một số chức năng cần thiết, bao gồm chức
năng chuyển vùng liên tục giữa các mạng điện thoại cố định (ở cơ quan hoặc nhà riêng) với
các điểm truy nhập của mạng WLAN công cộng hoặc mạng ĐTDĐ khi đang di chuyển.

Bài viết này tập trung vào các giải pháp thực hiện việc chuyển vùng liên tục giữa các mạng
truy nhập đối với các kết nối thoại - là bước đầu tiên để hướng tới đích hội tụ cố định - di
động. Có hai giải pháp cơ bản sau: Giải pháp thứ nhất, dựa trên công nghệ Truy nhập di động
không cấp phép UMA (Unlicensed Mobile Access), cho phép chuyển giao thời gian thực giữa
các mạng truy nhập. Tuy nhiên, giải pháp này chỉ thích hợp với các nhà khai thác di động,
hoặc các nhà khai thác mạng ảo di động MVNO (Mobile Vitual Network Operator), dùng cho
các thuê bao ở khu vực dân cư; cả ở nhà và trong phạm vi các điểm truy nhập công cộng, và
cho giải pháp Centrex (IP) cho công sở. Giải pháp thứ 2, dựa trên SIP, là giải pháp Chuyển
hướng Di động Thông minh IMR (Intelligent Mobile Redirect) của Alcatel. Giải pháp này có
thể được tất cả các nhà khai thác triển khai và được sử dụng rộng rãi, kể cả các doanh nghiệp
(DN) lớn.

IMR và UMA cho phép người dùng có thể giữ được liên lạc bằng một máy duy nhất và chỉ
dùng một số máy điện thoại, bất kể người đó đang ở đâu, bằng cách:

- Tự động lựa chọn mạng truy nhập tiện lợi nhất

- Chuyển hướng các cuộc gọi đến tới mạng truy nhập đã chọn.

Bảng 1 tóm tắt các đặc điểm chính của hai giải pháp này.

Bảng 1 - Mô tả tổng quan các giải pháp

Giải pháp UMA IMR
Giao thức điều khiển UMA SIP
Công nghệ truy nhập LAN WiFi/ Bluetooth WiFi/ Bluetooth
Công nghệ truy nhập mạng tế GSM/GPRS Tất cả (GSM, CDMA… )
bào
Hỗ trợ IMS Có Có
Mở rộng vùng phủ sóng Tất cả các dịch Chỉ dịch vụ thoại (các dịch vụ di dộng
vụ khác qua truy nhập tế bào thông
thường)

Giải pháp hội tụ cố định - di động cung cấp nhiều khả năng đáp ứng nhu cầu của NSD:
- NSD ở vùng dân cư
Một đầu cuối 2 phương thức cho phép sử dụng một thiết bị đơn lẻ nhưng hỗ trợ tất cả các dịch
vụ: hộp thư thoại riêng lẻ, danh bạ riêng lẻ, danh sách các cuộc gọi nhỡ riêng lẻ,… Thêm vào
đó, các giải pháp IMR và UMA mở rộng phạm vi hoạt động của máy di động tới các vùng
không thuộc vùng phủ của GSM. Cả IMR và UMA tự động lựa chọn mạng phù hợp nhất
(thường là mạng có giá rẻ nhất) và cung cấp tất cả các kỹ thuật an toàn được yêu cầu (nhận
thực, bảo mật…).

- NSD ở công sở
Các giải pháp IMR và UMA giảm tổng chi phí của NSD các dịch vụ viễn thông vì chỉ cần
một máy cầm tay riêng lẻ thay vì hai như trước. Khả năng định tuyến tối ưu cũng làm giảm
cước phí điện thoại của DN.

Thêm vào đó, sự xuất hiện của WoWLAN (Voice over WLAN) trong các DN cũng làm giảm
yêu cầu về cáp (chỉ các điểm truy cập WiFi cần được kết nối), các dịch vụ thoại và dữ liệu
dùng chung một kiến trúc đơn lẻ. Điện thoại không dây cũng không cần thực hiện các thay
đổi khi NSD di chuyển từ văn phòng này tới một văn phòng khác.

Chuyển giao thời gian thực với công nghệ UMA

UMA là một giải pháp hội tụ cố định/di động hoàn toàn mở và linh hoạt, có thể dùng để mở
rộng vùng phủ sóng của GMS/GPRS trong các thị trường dân cư (nhà riêng và các điểm truy
nhập công cộng) và thị trường công sở nhỏ/công sở tại nhà (Small Office/Home Office -
SOHO). Các cuộc gọi được chuyển tới người dùng qua các điểm truy nhập WiFi (hoặc
Bluetooth) và máy di động được trang bị WiFi (hoặc Bluetooth). UMA thiết lập một chuẩn để
chuyển giao và chuyển vùng liên tục giữa một mạng di động tế bào (ví dụ GSM/GPRS) và
một mạng cố định không dây dựa trên IP (ví dụ WiFi hoặc Bluetooth, hoặc thậm chí DSL).
Giải pháp này có thể ứng dụng để truyền số liệu, nhưng ứng dụng nổi bật nhất là thoại. Đặc
điểm kỹ thuật của UMA đã được chuyển giao sang cho cơ quan chuẩn hoá của Dự án Cộng
tác Thế hệ thứ ba (3GPP) dưới cái tên Mạng truy nhập chung GAN (Generic Access
Network).

Mô tả giải pháp
Như minh hoạ ở Hình 1, giải pháp này dựa trên bộ điều khiển GAN (GANC), bộ điều khiển
này giữ vai trò của một bộ điều khiển trạm gốc (BSC). Mạng trục di động không bị ảnh hưởng
của giải pháp UMA; và GANC được coi là một BSC chuẩn được nối qua các giao diện A và
Gb chuẩn. Kiến trúc chi tiết của giải pháp UMA được thể hiện ở Hình 2.

Hình 1. Các nguyên tắc của giải pháp UMA

Các dịch vụ thoại và số liệu của GSM/GPRS, bao gồm dịch vụ tin nhắn ngắn (SMS), dịch vụ
tin nhắn đa phương tiện (MMS), giao thức ứng dụng vô tuyến (WAP) và các dịch vụ theo khu
vực, được cung cấp liên tục với bất kỳ công nghệ vô tuyến nào. Giải pháp này cho phép mở
rộng vùng phủ sóng trong nhà của GSM/GPRS bằng cách dùng một modem DSL giá rẻ có
các điểm truy nhập Bluetooth/WiFi (tại nhà hoặc các điểm truy nhập công cộng). Ngoài ra,

2
GANC được nối với các điểm truy nhập WiFi/Bluetooth qua mạng Internet hoặc mạng IP bất
kỳ cho phép truy nhập đồng thời tới các dịch vụ chuyển mạch gói, giống như đặc tính phương
thức truyền tải kép DTM (Dual Mode Transfer).

Hình 2. Kiến trúc chi tiết của giải pháp UMA cho người dùng ở khu vực dân cư

Khi người dùng với một máy cầm tay 2 phương thức di chuyển trong phạm vi của mạng
không cấp phép (WiFi), thiết bị này sẽ liên lạc với GANC qua mạng truy nhập IP. Đầu tiên,
người dùng được xác thực và được phép truy nhập GAN bằng server nhận thực, cho phép và
tính cước (AAA) bằng cách dùng dữ liệu của Bộ đăng ký vị trí thường trú (HLR) từ mạng
GSM. Sau đó, người dùng được xác thực và được phép truy nhập các dịch vụ của GSM/GPRS
bằng mạng lõi qua giao thức bảo mật chuẩn GSM dựa trên khối nhận dạng thuê bao (SIM)
một cách trong suốt đối với GANC. Dữ liệu người dùng và báo hiệu được định tuyến từ/đến
máy cầm tay qua GANC chứ không phải qua mạng tế bào, bằng cách dùng một kênh bảo mật
IP (IPSec) cung cấp mật mã và hợp nhất dữ liệu.

Máy cầm tay

Để nâng cao sự trải nghiệm của người dùng và đáp ứng yêu cầu thông tin di động vô tuyến tối
ưu, thiết bị đầu cuối người dùng được trang bị một phần mềm người dùng thông minh. Phần
mềm này tự động chọn công nghệ truy nhập tối ưu trong khi đang ở trạng thái rỗi (đang di
chuyển) và thực hiện chuyển giao không gián đoạn giữa các công nghệ truy nhập sẵn có trong
khi đang ở trạng thái kết nối, tuỳ theo các chính sách và các ưu tiên của nhà cung cấp dịch
vụ/người dùng.

Điểm truy nhập

Điểm truy nhập, có thể là Bluetooth hoặc WiFi, thông thường được nối với GANC qua
Internet công cộng. Nó không có các đặc điểm riêng liên quan đến GAN, cũng như không có
dữ liệu về cấu hình, và hoàn toàn trong suốt đối với số liệu báo hiệu và người dùng
GSM/GPRS.

Bộ điều khiển mạng truy nhập chung

GANC quản lý và bảo mật toàn bộ truy nhập của thuê bao đến các dịch vụ di động thoại, số
liệu và đa phương tiện từ các vị trí WLAN khác nhau. Ngoài ra, nó còn hỗ trợ chuyển vùng vô
tuyến và chuyển giao tự động giữa các mạng truy nhập vô tuyến di động (GSM/GPRS) và
mạng WLAN. Nó có các chức năng sau:

3
- Tương tác giữa mạng truy nhập IP (ví dụ DSL) và mạng trục di động GSM/GPRS qua các
giao diện A và Gb hiện hành.
- Đăng ký và bảo mật truy nhập người dùng đối với truy nhập GAN.
- Gửi thông tin GSM (thoại, số liệu và báo hiệu) đến/từ thiết bị đầu cuối người dùng qua một
đường hầm IPSec bảo mật.

Sự phát triển hướng tới IMS

IMS (IP Multimedia Subsystem) là độc lập truy nhập, nên có thể sử dụng với mạng truy nhập
cố định, tế bào và WiFi, hoặc với các mạng truy nhập tích hợp các công nghệ như UMA. Khi
các dịch vụ IMS có trên mạng tế bào, các dịch vụ IMS tương tự (điện thoại video, nhắn tin,
v.v) cũng xuất hiện không thay đổi trên UMA.

Giải pháp dựa trên giao thức SIP toàn cầu với IMR
Giải pháp IMR của Alcatel là một giải pháp hội tụ di động - cố định hoàn toàn mở cho phép
triển khai các dịch vụ mới đối với thị trường dân cư và công sở. Hình 3 minh họa nguyên lý
của giải pháp, hình 4 mô tả kiến trúc chi tiết.

Hình 3. Nguyên tắc của giải pháp IMR (có nhiều lựa chọn, khả năng mở cho đăng ký SIP)

Điểm kiểm soát

dịch vụ Các dịch vụ của
(hiện diện) nhà khai thác

Tổng đài
Tandem

Hệ thống
tính cước Chuyển
mạch mềm
SIP
(Bộ đăng ký)
Server
di động
Chuyển
mạch
không dây

LAN
doanh nghiệp

Điện thoại kép WiFi/GSM

hoặc WiFi/UMTS Kiểm soát
Thoại
RAN: Nút truy nhập từ xa

Hình 4. Kiến trúc chi tiết của giải pháp IMR của Alcatel (cho mô hình doanh nghiệp)

Cuộc gọi được chuyển tới thuê bao qua các điểm truy nhập WiFi (hoặc Bluetooth) và các máy
di động cầm tay có trang bị WiFi (hoặc Bluetooth). Quản lý sự có mặt trong vùng phủ WLAN
(hoặc Bluetooth) được thực hiện thông qua các bản tin SIP gửi tới điểm điều khiển dịch vụ.
Các bản tin SIP này được phát ra từ Server quản lý di động DN (EMS), từ một điểm truy nhập
cụ thể hoặc từ chính các máy di động cầm tay.

Mô tả giải pháp
Máy cầm tay
Máy cầm tay có hai giao diện không gian; một để giao tiếp với mạng di động, một để giao
tiếp với mạng nhà riêng/công sở. Kiến trúc không phụ thuộc vào kỹ thuật vô tuyến máy cầm

4
tay; nó hỗ trợ các mạng truyền thông di động thế hệ 2 và 3 cũng như WiFi (hoặc Bluetooth)
cho việc truyền thông không dây tầm ngắn. Mặc dù quá trình triển khai ban đầu dựa trên
Bluetooth nhưng chắc chắn WiFi sẽ là giao diện được ưa chuộng hơn.

Máy cầm tay phải được trang bị một phần mềm cho phép truyền thông VoIP qua giao thức
không dây tầm ngắn.

Mạng nhà riêng/công sở

Mạng nhà riêng/công sở đóng vai trò như một gateway giữa giao thức không dây tầm ngắn và
phần còn lại của mạng. Ở dạng đơn giản nhất, mạng nhà riêng/công sở là một modem DSL sử
dụng truy nhập vô tuyến WiFi để giao tiếp với máy cầm tay. Khi thuê bao vào (qua WiFi)
hoặc ra khỏi (qua mạng tế bào) mạng nhà riêng, máy cầm tay sẽ gửi bản tin SIP để thông báo
về sự có mặt của thuê bao này.

Trong một DN, việc triển khai các điểm đa truy nhập nhằm đảm bảo vùng phủ sóng trên toàn
bộ DN yêu cầu các kỹ thuật chuyển giao nhanh (được tiêu chuẩn hoá trong IEEE 802. 11r).
Cũng như vậy, một số lớn các thuê bao yêu cầu sự hỗ trợ đối với kỹ thuật QoS ví dụ như WiFi
đa phương tiện WMM (WiFi MultiMedia) (được tiêu chuẩn hóa trong IEEE 802. 11e). Trong
bất cứ trường hợp nào, an ninh đều được bảo đảm nhờ sử dụng WPA/WPA2 được tiêu chuẩn
hóa trong IEEE 802.11i. Thêm vào đó, việc sử dụng đường hầm IPSec đảm bảo sự toàn vẹn
và quá trình mật mã của dữ liệu giữa các mạng của doanh nghiệp và mạng truyền tải.

Trong mạng DN phải có một server quản lý di động để quản lý sự hiện diện của thuê bao
trong mạng WLAN DN thông qua SIP.

Khả năng thông minh mạng

Phần kiến trúc thông minh mạng nằm ở OSP Alcatel 8690 và một chuyển mạch mềm, ví dụ
chuyển mạch mềm Alcatel 5020. OSP chịu trách nhiệm biên dịch số và định tuyến cuộc gọi
tới mạng thích hợp dựa vào vị trí của thuê bao, đồng thời thực hiện việc đưa ra các quyết định
định tuyến dựa vào số bị gọi và thông tin vị trí. Điều này cho thấy OSP, MSC, chuyển mạch
PSTN và chuyển mạch mềm giao tiếp trong suốt quá trình thiết lập cuộc gọi.

Kế hoạch đánh số linh hoạt

Một trong các ưu điểm của IMR là NSD chỉ cần một số điện thoại duy nhất để liên lạc với gia
đình, bạn bè và đồng nghiệp. Điều này hoàn toàn có thể đạt được bằng cách kết hợp hai hoặc
thậm chí ba số điện thoại vào một máy cầm tay: NSD chỉ cần biết một số (số “hữu hình”) mà
không cần biết các số khác (số “vô hình”). Số vô hình là số bị gọi, được OSP bắt giữ và được
định tuyến, trong khi đó các số vô hình tương ứng với vị trí cố định hoặc vị trí di động. IMR
hoàn toàn linh hoạt cho phép các số vô hình và hữu hình liên kết với bất kỳ số cố định, di
động hay một số cụ thể không phụ thuộc vào vị trí địa lý tuỳ theo yêu cầu của nhà khai thác.
Đặc điểm này rất quan trọng vì nó cho phép hỗ trợ các tuỳ chọn khác nhau cho việc kết nối và
kết cuối cuộc gọi trên các mạng của các nhà cung cấp khác nhau.

Sự phát triển tiến đến IMS

IMR cho phép triển khai dịch vụ từng bước. Nhà cung cấp dịch vụ có thể bắt đầu bằng cách
triển khai giải pháp trên mạng PSTN hiện có, gửi lại các cuộc gọi di động tới mạng PSTN nhờ
sử dụng các điểm truy nhập dựa trên PSTN. Khi khái niệm dịch vụ được đưa ra thì cuộc cách
mạng tới dịch vụ băng rộng sẽ trở thành bước logic tiếp theo. Điều này cho phép nhà cung cấp
tiến hành các bước trung gian hướng về một kiến trúc mạng dựa trên SIP đồng nhất với tham
chiếu là IMS. Kiến trúc này sẽ hỗ trợ xu hướng chuyển sang cơ sở hạ tầng theo IMS hội tụ
(Hình 5). IMS mở ra một loạt các cơ hội mới cho các dịch vụ gia tăng gồm điện thoại hình
(videotelephony), video theo yêu cầu và dịch vụ nhắn tin. Thêm vào đó nhờ khả năng độc lập

5
của kỹ thuật truy nhập vô tuyến, IMS cho phép giới thiệu các kỹ thuật vô tuyến mới như
WiMax một cách dễ dàng.

Hình 5. Phát triển IMS

Kết luận

Điện thoại hai phương thức kết hợp tế bào (cellular) và WiFi/Bluetooth với VoIP đòi hỏi các
giải pháp mạng thích hợp để mang lại các lợi ích toàn diện. Tuỳ thuộc vào đối tượng khách
hàng (dân cư hay công sở) và bản chất của các nhà khai thác (cố định, di động, MVNO) mà
sử dụng các giải pháp khác nhau. Các giải pháp này có thể phân thành 2 loại chính:

- Các giải pháp dựa trên UMA cho khách hàng khu vực dân cư và SOHO của các nhà khai
thác mạng di động và MVNO.
- Các giải pháp dựa trên IMR với các đặc điểm khác nhau cho mọi loại khách hàng và nhà
khai thác.

Hiện nay tất cả các giải pháp này đã sẵn sàng với các kỹ thuật truy nhập không dây hiện có
(hầu hết là WiFi) và sẽ tiếp tục phát triển có tính đến các kỹ thuật mới như WiMax. Các truy
nhập vô tuyến mới này sẽ trở nên dễ dàng nhờ kiến trúc IMS và tạo ra một tập các dịch vụ
thích hợp độc lập với kỹ thuật truy nhập.

Tài liệu tham khảo

[1] P.SOLIS: “ Voice over WiFi”, ABI Research, 2nd Quarter 2004
[2] J-M. LAURIOL et al: “WLAN, a converged data and voice mobility solution for
enterpise”, Alcatel Technology White Pager, November 2004.