Professional Documents
Culture Documents
Lisari B
Lisari B
r
1. Για να μη μετακινηθεί το σώμα F5
χρειάζεται να εφαρμοστεί δύναμη
r
F4
→
(r r r r r
ΣB = − F1 + F2 + F3 + F4 + F5 . ) Σ r
F1
r
F2 r
F3
Α Β
2. (i) Έχουμε διαδοχικά:
r r
r r r r a β
α +γ = β +δ Δ Γ
r r r r r r
α − β =δ −γ δ γ
→ →
BA = ΓΔ . Ο
(ΓA) = ( BΔ )
(iii) Από τα ερωτήματα (i) και (ii) προκύπτει ότι το τετράπλευρο ΑΒΓΔ είναι
παραλληλόγραμμο με ίσες διαγώνιες, άρα είναι ορθογώνιο.
8
r r r r r r r r r r r r r r
3. (i) x = α + β (ii) x = −α + β − γ (iii) x = ζ − ε − δ + γ − β − α .
4. Έχουμε διαδοχικά:
→ → → →
AB + AΓ = AΔ + AE
→ → → →
AB − AΔ = AE − AΓ
→ →
ΔB = ΓE
5. Έχουμε:
→ → → → → →
AB − ΔΓ = (OB − OA) − (OΓ − OΔ )
→ → → →
= OB − OA− OΓ + OΔ
→ → → →
= OB − (OA+ OΓ ) + OΔ
→ →
= OB+ OΔ .
→ → → → → r r
ΓΔ = OΔ − OΓ = BΓ − AB = β − α . Ε Δ
→ → → → → → → → → → → → r
= OP3 − OP1 + OP4 − OP2 + OP5 − OP3 + OP6 − OP4 + OP1 − OP5 + OP2 − OP6 = 0 .
9
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
r 1 r
Το διάνυσμα α 0 είναι γινόμενο του θετικού αριθμού r με το α , επομένως
|α |
r r 1 r 1 r
είναι ομόρροπο με το α και έχει μέτρο ίσο με | α 0 |= r ⋅ α = r ⋅| α |=1 .
|α | |α |
3. Έχουμε διαδοχικά:
→ →
BM = 2 MΓ
→ → → →
AM − AB = 2( AΓ − AM )
r r r r
x − β = 2(γ − x )
r r r r
x − β = 2γ − 2 x
r r r
3 x = β + 2γ
r 1 r r
x = ( β + 2γ )
3
10
→ r r
4. (i) Προφανώς είναι ΔB = β + α .
• Έχουμε διαδοχικά:
→ → →
ΔE + EB = ΔB
→ → →
2 EB + EB = ΔB
→ →
3 EB = ΔB
→ 1 →
EB = ΔB .
3
→ 1 r r
Άρα, EB = ( β + α )
3
→ → → r r r r r
• Έχουμε: ΓB = ΔB − ΔΓ = β + α − 2α = β − α
• Έχουμε διαδοχικά:
→ →
ΔE = 2 EB
→ → → →
AE − AΔ = 2( AB − AE )
→ → → →
AE − AΔ = 2 AB − 2 AE
→ → →
3 AE = 2 AB + AΔ
→ r r
3 AE = 2α − β
→ 1 r r
AE = (2α − β )
3
• Έχουμε διαδοχικά:
→ →
ΔE = 2 EB
→ → → →
ΓE − ΓΔ = 2(ΓB − ΓE )
→ → → →
ΓE − ΓΔ = 2 ΓB − 2 ΓE
→ → →
3 ΓE = ΓΔ + 2 ΓB
→ r r r
3 ΓE = −2α + 2( β − α )
→ r r
3 ΓE = 2 β − 4α
→ 1 r r
ΓE = (2 β − 4α )
3
→ 1 r r 2 r r
EΓ = (4α − 2 β ) = (2α − β ) .
3 3
11
→ 2 r r → 1 r r → →
(ii) Έχουμε EΓ = (2α − β ) και AE = (2α − β ) , επομένως EΓ = 2 AE και
3 3
άρα τα Α,Ε και Γ είναι συνευθειακά.
→ r r → r r r r → →
5. Έχουμε AΓ = α + β και ΓE = 3α + 3 β = 3(α + β ) . Επομένως ΓE = 3 AΓ και άρα
τα Α,Γ και Ε είναι συνευθειακά.
→ → → 1 → → 1 → → 1 → →
7. Έχουμε AΔ + BE + ΓZ = ( AB + AΓ ) + ( BΓ + BA) + (ΓA+ ΓB )
2 2 2
1 → → → → → →
= ( AB + BA+ AΓ + ΓA+ BΓ + ΓB )
2
1 r r
= ⋅0 = 0 .
2
→ → → 1 → → → → → →
8. Έχουμε OK + OΛ + OM = (OB + OΓ + OΓ + OA+ OA+ OB)
2
1 → → →
= (2 OA+ 2 OB + 2 OΓ )
2
→ → →
= OA+ OB + OΓ .
→ → → → → → → →
9. Έχουμε AB + AΔ + ΓB + ΓΔ = ( AB + AΔ ) + (ΓB + ΓΔ )
→ →
= 2 AN + 2 ΓN
→ →
= 2( AN + ΓN )
→ →
= −2( NA+ NΓ )
12
→ →
= −2⋅ 2 NM = 4 MN
→ → →
10. Έχουμε AB = ΓB − ΓA
→ →
= − μ AB + λ AB
→
= ( λ − μ ) AB
→ →
Ώστε AB = ( λ − μ ) AB και επομένως λ − μ =1 .
→ → →
11. Έχουμε ΔE = AE − AΔ
→ → → →
= ( λ AB + κ AΓ ) − (κ AB + λ AΓ )
→ →
= ( λ − κ ) AB − ( λ − κ ) AΓ
→ →
= ( λ − κ )( AB − AΓ )
→
= ( λ − κ ) ΓB
→
= (κ − λ) BΓ .
→ →
Άρα ΔE// BΓ .
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. (i) Έχουμε
r r r r r
xα + yβ = 0 ⇔ xα = − yβ
r y r r r
Αν υποθέσουμε ότι x ≠ 0 , τότε θα είναι α = − β , οπότε θα έχουμε α // β ,
x
r r
που είναι άτοπο. Επομένως x = 0 , οπότε − yβ = 0 και άρα y = 0 .
(ii) Έχουμε
r r r r r r r
x1α + y1 β = x 2 α + y 2 β ⇔ ( x1 − x 2 )α + ( y1 − y 2 ) β = 0 .
r r r r
(iii) Τα u και v είναι συγγραμμικά, αν και μόνο αν u = κv , δηλαδή
r r r r r r r
( x −1)α + β = κ (2 + 3 x)α − 2κβ ή, ισοδύναμα, ( x −1− 2κ − 3κx)α + (2κ +1) β = 0 .
Σύμφωνα, όμως, με το (i) ερώτημα, αυτό συμβαίνει, αν και μόνο αν
x −1− 2κ − 3κx = 0 και 2κ +1= 0 , δηλαδή κ = −1/ 2 και x = 0 .
→ → → → →
2. Έχουμε EZ = AZ − AE = λ ⋅ AB − κ ⋅ AΔ
→ → → → → → → →
EΓ = AΓ − AE = AB + AΔ − κ AΔ = AB + (1− κ ) AΔ .
1 1 κ
Επειδή + =1 , έχουμε λ = επομένως
κ λ κ −1
→ κ → → → → →
EZ = ⋅ AB − κ AΔ και EΓ = AB − (κ −1) AΔ .
κ −1
→ κ −1 → → →
Παρατηρούμε ότι EΓ = ⋅ EZ . Άρα EΓ // EZ , οπότε τα Ε, Γ, Ζ είναι
κ
συνευθειακά.
→ → → r
3. • Έστω x KA+ y KB + z KΓ = 0 και x + y + z = 0 . Τότε έχουμε
→ → → → → → r
x(ΛA− ΛK ) + y (ΛB − ΛK ) + z (ΛΓ − ΛK ) = 0
→ → → → r
− ( x + y + z ) ΛK + x ΛA+ y ΛB + z ΛΓ = 0
→ → → r
x ΛA+ y ΛB + z ΛΓ = 0
→ → →
Ομοίως αποδεικνύεται και ότι: αν x ΛA+ y ΛB + z ΛΓ = 0 και x + y + z = 0 ,
→ → → r
τότε x KA+ y KB + z KΓ = 0 .
→ → → r → → → r
• Έστω x KA+ y KB + z KΓ = 0 και x ΛA+ y ΛB + z ΛΓ = 0 . Τότε έχουμε
→ → → → → → r
( x KA+ y KB + z KΓ ) − ( x ΛA+ y ΛB + z ΛΓ ) = 0
→ → → → → → r
x( KA− ΛA) + y ( KB − ΛB ) + z ( KΓ − ΛΓ ) = 0
→ → → r
x KΛ + y KΛ + z KΛ = 0
→ r
( x + y + z ) KΛ = 0
→ r
και, επειδή KΛ ≠ 0 , έχουμε x + y + z = 0 .
14
→ κ →
4. • Έχουμε MA = − ⋅ MB
λ
→ → κ → →
OA− OM = − (OB − OM )
λ
→ → → →
λ OA− λ OM = −κ OB + κ OM
→ → →
λ OA+ κ OB = (κ + λ) OM
→ →
→ λ OA+ κ OB
OM =
κ+λ
r r
r λ α + κβ
άρα r= .
κ+λ
r r
→ κ → r λα − κβ
• Έχουμε MA= MB και ομοίως βρίσκουμε ότι r = .
λ λ−κ
→ →
5. Αρκεί να δείξουμε ότι ΣG// ΣG ′ . Αν Ο είναι ένα σημείο αναφοράς, τότε
έχουμε:
→ → → 1 → → → →
ΣG = OG − OΣ = (OA+ OB + OΓ ) − OΣ (1)
3
→ → → 1 → → → →
ΣG ′ = OG ′− OΣ = (OΔ + OE + OZ ) − OΣ
3
1 → → → → → → →
= (2 OK − OΣ + 2 OΛ − OΣ + 2 OM − OΣ ) − OΣ
3
2 → → → →
= (OK + OΛ + OM ) − 2 OΣ
3
⎡1 → → → →⎤ → → →
= 2 ⋅ ⎢ (OK + OΛ + OM ) − OΣ ⎥ = 2(OG − OΣ ) = 2 ΣG .
⎣⎢ 3 ⎦⎥
Α Σ
M Λ
G
Ζ
E
B Γ
K
G΄
Δ
→ →
Επομένως ΣG ′// ΣG και άρα τα Σ, G και G ′ είναι συνευθειακά.
15
r → → r → r r r
9. Έχουμε r = OB + BE = β + y AB = β + y ( β − α )
r → → r → r r r
και r = OΓ + ΓE = 5α + x ΓΔ = 5α + x(3 β − 5α ) .
r r r r r r
Επομένως, β + y ( β − α ) = 5α + x(3 β − 5α )
r r
(1+ y − 3 x) β = ( y + 5 − 5 x)α .
16
r r
Επειδή τα διανύσματα α και β δεν είναι συγγραμμικά, η τελευταία ισότητα
αληθεύει μόνο αν 1+ y − 3x = 0 και y + 5 − 5 x = 0 . Έτσι έχουμε το σύστημα
⎧ y = 3x −1
⎨ από το οποίο βρίσκουμε x = 2 και y = 5 .
⎩ y = 5x − 5
r r r r r r r
Επομένως r = β + 5( β − α ) , δηλαδή r = −5α + 6 β .
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ y
1. (i) | x |= 2 ⇔ x = −2 ή x = 2 -2 O 2 x
y
y=-x y=x
x
(i) | x |=| y |⇔ x = y ή x = − y O
17
r r
3. (i) Για να είναι α = 0 αρκεί λ2 − 4 = 0 και λ2 − 3 λ + 2 = 0 , οπότε λ = 2 .
r r r
(ii) Για να είναι α ≠ 0 και α // x ′x αρκεί λ2 − 4 ≠ 0 και λ2 − 3 λ + 2 = 0 , οπότε
λ =1 .
r r
4. Για να είναι α=β αρκεί να είναι λ2 − 3 λ + 2 = λ2 − 5 λ + 6 και
⎧⎪2 λ = 4
2 λ2 − 3 λ − 2 = −3λ2 + 7 λ − 2 . Έτσι έχουμε το σύστημα ⎨ 2 , οπότε
⎪⎩5 λ −10 λ = 0
λ=2 .
r r x 1
5. Έχουμε α // β = = 0 ⇔ x 2 − 4 = 0 ⇔ x = 2 ή x = −2 .
4 x
r r r r r
Για x = 2 είναι α = (2,1) και β = (4,2) = 2(2,1) = 2α , δηλαδή α ↑↑ β .
r r r r r
Για x = −2 είναι α = (−2,1) και β = (4,−2) = −2(−2,1) = −2α , δηλαδή β ↑↓ α .
r r
6. Ένα διάνυσμα συγγραμμικό με το u θα έχει τη μορφή λu και αφού θα έχει
r r r r
και διπλάσιο μέτρο πρέπει | λu |= 2|u | . Επομένως | λ |⋅|u |= 2|u | . Άρα | λ |= 2
οπότε λ = ±2 . Άρα, το ζητούμενο διάνυσμα είναι ή το (6,8) ή το (-6,-8).
→ r
→ 1r → r r → 1r 1 r → r 1r
7. (α) OΓ = i , OΔ = i + j , OE = i + j , OZ = 2 j , OK = 2i + j ,
2 2 2 2
→ r r
OH = 2i + j .
18
→ 1r r → r 1r → r → r 1r → 1r
(β) ΓΔ = i + j , KA = −i − j , HΔ = −i , KΔ = − i + j , HΘ = − i ,
2 2 2 2
→ r r → r 3r
ZA = i − 2 j , KZ = −2i + j .
2
8. (i) Έστω M (x,0) το σημείο του άξονα x ′x που ισαπέχει από τα σημεία Α
και Β. Τότε έχουμε:
→ → → → → →
( MA) = ( MB) ⇔| MA|=| MB |⇔| MA| 2 =| MB | 2 ⇔ MA 2 = MB 2
⇔ ( x +1) 2 + 6 2 = ( x + 9) 2 + 2 2 ⇔16 x = −48 ⇔ x = −3 .
(ii) Έστω N (0, y ) το σημείο του άξονα y ′y που ισαπέχει από τα Α και Β. Με
ανάλογο τρόπο όπως στο (i) βρίσκουμε y = −3 και άρα το ζητούμενο σημείο
είναι το N (0,−3) .
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. Αν A( x1 , y1 ) , B ( x 2 , y 2 ) , Γ ( x 3 , y 3 ) , Δ ( x 4 , y 4 ) και E ( x 5 , y 5 ) είναι οι
κορυφές του πενταγώνου, τότε έχουμε τα συστήματα.
⎧ x1 + x 2 = 3 ⎧ y1 + y 2 = 5
⎪ ⎪
x
⎪ 2 3 + x = 6 ⎪ y 2 + y3 = 7
⎪ ⎪
Σ 1 : ⎨x3 + x 4 = 8 και Σ 2 : ⎨ y3 + y 4 =5
⎪x + x = 6 ⎪y + y =2
⎪ 4 5 ⎪ 4 5
⎩⎪ x 5 + x1 = 3 ⎩⎪ y 5 + y1 =1
x1 + x 2 + x 3 + x 4 + x 5 =13 .
⇔ κ1 + κ 3 = κ 2 + κ 4 και λ1 + λ3 = λ2 + λ4 .
( x − α1 ) 2 + ( y − β1 ) 2 + ( x − α 2 ) 2 + ( y − β 2 ) 2 ≥ (α 2 − α1 ) 2 + ( β 2 − β1 ) 2 .
r r r
5. Σχεδιάζουμε τα α , β και r με κοινή αρχή Ο
A
→ r → r → r
και έστω OA = α , OB = β και OP = r . Από το
r
πέρας Ρ του r φέρνουμε παράλληλες προς Δ P
→ → r
τους φορείς των OA και OB και r
σχηματίζουμε το παραλληλόγραμμο ΟΓΡΔ.
→ → r → → r O Γ Β
Θα είναι OΔ = x ⋅OA = xα και OΓ = y ⋅OB = yβ ,
όπου x, y∈R . Από τον κανόνα του παραλληλόγραμμου έχουμε
→ → → r r r
OP = OΔ + OΓ , δηλαδή r = xα + yβ , που είναι και η ζητούμενη έκφραση.
Θα αποδείξουμε ότι οι αριθμοί x και y είναι μοναδικοί.
r r r
Έστω ότι ισχύει και r = x ′α + y ′β . Τότε έχουμε διαδοχικά:
r r r r
xα + yβ = x ′α + y ′β
r r
( x − x ′)α = ( y ′ − y ) β .
r y′− y r r r
Αν ήταν x − x ′ ≠ 0 , δηλαδή x ≠ x ′ , τότε α = ⋅ β που σημαίνει ότι α // β
x − x′
r
που είναι άτοπο. Επομένως x = x ′ , οπότε και y = y ′ . Άρα το r εκφράζεται
r r
κατά μοναδικό τρόπο ως γραμμικός συνδυασμός των α και β .
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
r r
1. (i) Έχουμε α ⋅ β = (−1) ⋅ 2 + 3⋅5 = −2 +15 =13
r r r r
(2α ) ⋅ (−3 β ) = −6α ⋅ β = −6 ⋅13 = −78
r r r r r r r r r r
(α − β ) ⋅ (3α + β ) = 3α 2 + α ⋅ β − 3α ⋅ β − β 2
= 3(12 + 3 2 ) − 2 ⋅13 − (2 2 + 5 2 )
= 30 − 26 − 29
= −25
21
r r
(ii) Έχουμε u ⋅ β = 0 ⇔ (κ , λ)(2,5) = 0 ⇔ 2κ + 5 λ = 0 .
r r
Τα διανύσματα u είναι κάθετα στο β και μεταξύ τους συγγραμμικά.
2. Έχουμε
r r r r r r r
u ⋅ (7v + w) = 7u ⋅ v + u ⋅ w = 7(4 + 4) + (6 + 0) = 56 + 6 = 62
r r r
|u | (v ⋅w) = 5 ⋅ 24 = 24 5
r r r r r
| (u ⋅ v ) w|=|8w|= 8| w|= 8⋅ 6 = 48
rr r r r r
(|u | v ) ⋅ w =|u | (v ⋅ w) = 5 ⋅ 24 = 24 5
r r r r r r r r r
3. (i) Πρέπει α ⋅ (α + λβ ) = 0 . Έχουμε α ⋅ (α + λβ ) = α 2 + λα ⋅ β =1+ λ ⋅1= λ +1 .
Επομένως λ +1= 0 ⇔ λ = −1 .
r r r r r r 1
(ii) Ομοίως β ⋅ (α + λβ ) = 0 ⇔ β ⋅ α + λβ 2 = 0 ⇔1+ 2 λ = 0 ⇔ λ = − .
2
r
4. Έστω v = ( x, y ) το διάνυσμα που ζητάμε. Τότε θα ισχύει:
r r
⎧u ⋅ v = 0 ⎧⎪3x − 2 y = 0
⎨r ⇔⎨ 2 .
⎩| v |=1 ⎪⎩ x + y 2 =1
Από τη λύση του συστήματος βρίσκουμε
⎛ 2 3 ⎞ ⎛ 2 3 ⎞
( x, y ) = ⎜⎜ , ⎟ ή ( x, y ) = ⎜ −
⎟ ⎜ ,− ⎟.
⎟
⎝ 13 13 ⎠ ⎝ 13 13 ⎠
5. Έχουμε
r r r r
u ⊥v ⇔ u ⋅ v = 0
r r r r r r r rr r
⇔ (3α − β ) ⋅ (κα + 2 β ) = 0 ⇔ 3κα 2 + 6α ⋅ β − καβ − 2 β 2 = 0
1 1
⇔ 3⋅ κ ⋅ 4 + 6 ⋅ 2 ⋅ 3⋅ − κ ⋅ 2 ⋅ 3⋅ − 2 ⋅ 9 = 0 ⇔ κ = 0
2 2
6. (i) Έχουμε
r r 3
α ⋅ β = 0 ⇔ 4κ + 3 = 0 ⇔ κ = −
4
(ii) Έχουμε
22
r r π 2
| α |⋅| β | συν = 4κ + 3 ⇔ κ 2 +1 ⋅ 4 2 + 3 2 ⋅ = 4κ + 3
4 2
5 2
⇔ ⋅ κ 2 +1 = 4 κ + 3
2
⇔ κ 2 +1 ⋅5 2 = 8κ + 6 .
Υψώνουμε τα μέλη της τελευταίας εξίσωσης στο τετράγωνο και βρίσκουμε
7 κ 2 + 48κ − 7 = 0 και έχουμε κ =1/ 7 ή κ = −7 . Από τις τιμές αυτές του κ μόνο
η κ =1/ 7 επαληθεύει την εξίσωση. Άρα κ =1/ 7 .
r r κ 1 4
(iii) α // β ⇔ = 0 ⇔ 3κ − 4 = 0 ⇔ κ = .
4 3 3
r r
r r u ⋅v
7. Αν φ είναι η γωνία των διανυσμάτων u και v , τότε συνφ = r r . Όμως
|u |⋅| v |
είναι
r r r r r r r r r r r r
u ⋅ v = (2α + 4 β ) ⋅ (α − β ) = 2| α | 2 −2α ⋅ β + 4 β ⋅ α − 4| β | 2
r r r r ⎛ 1⎞
= 2| α | 2 +2α ⋅ β − 4| β | 2 = 2 + 2 ⋅1⋅1⋅⎜ − ⎟ − 4 = −3 .
⎝ 2⎠
r r r r r r r ⎛ 1⎞
|u | 2 = (2α + 4 β ) 2 = 4α 2 +16α ⋅ β +16 β 2 = 4 +16⎜ − ⎟ +16 =12 ,
⎝ 2⎠
r
οπότε |u |= 2 3 .
r r r r r r r ⎛ 1⎞
| v | 2 = (α − β ) 2 = α 2 − 2α ⋅ β + β 2 =1− 2 ⋅⎜ − ⎟ +1= 3 ,
⎝ 2⎠
r
οπότε | v |= 3 .
−3 1 2π
Επομένως συνφ = = − , άρα φ= .
2 3⋅ 3 2 3
r r r r r r r r r
8. Έχουμε α ⊥ ( α − β ) ⇔ α ⋅ (α − β ) = 0 ⇔ α 2 − α ⋅ β = 0
r
r r r r∧ r r∧ r | α |
⇔| α | 2 =| α |⋅| β |⋅συν (α , β ) ⇔ συν (α , β ) = r .
| β|
r r r r r r r r r r
9. Έχουμε u ⋅ v = (| α | β + | β | α )(| α | β − | β | α )
r r r r r r r r
=| α | 2 β 2 − | β | 2 α 2 =| α | 2 | β | 2 − | β | 2 | α | 2 = 0 .
23
r r r r r r r r r r r r r r
10. Έχουμε v ⋅ β = ( β 2 α − (α ⋅ β ) β ) ⋅ β =| β | 2 (α ⋅ β ) − (α ⋅ β ) | β | 2 = 0 .
→ →
11. (i) Έχουμε AB = (6 − 3,−4 + 2) = (3,−2) και ΓΔ = (−1−1,2 − 5) = (−2,−3) .
→ →
Επομένως AB⋅ ΓΔ = (3,−2) ⋅ (−2,−3) = −6 + 6 = 0 .
→ → → →
(ii) Επειδή AB⋅ ΓΔ = 0 , τα διανύσματα AB και ΓΔ είναι κάθετα.
r r r r r
12. Έστω β = λα + p , όπου p⊥α . Έχουμε διαδοχικά
r r r r r
α ⋅ β = λα 2 + p ⋅ α
r r r
α ⋅ β = λ|α | 2
2(−8) + (−4) ⋅5 = λ ⋅ 20
−36= 20 λ
36 9
λ=− =−
20 5
r 9r r
Επομένως β =− α + p
5
r r 9r 9 ⎛ 22 11 ⎞
p = β + α = (−8,5) + (2,−4) = ⎜ − ,− ⎟
5 5 ⎝ 5 5⎠
r 9 r ⎛ 22 11 ⎞
Τελικά β = − α + ⎜ − ,− ⎟ .
5 ⎝ 5 5⎠
→ → → → → → → → →
14. Έχουμε AB⋅ AΓ + AB⋅ ΓΔ = AB⋅ ( AΓ + ΓΔ ) = AB⋅ AΔ
→ →
= AΔ⋅ Προβ AB = 5⋅3(−1) = −15
→
AΔ
→ → → → → →
β΄ τρόπος: AB⋅ AΓ + AB⋅ ΓΔ = AB⋅ AΔ = (−3,4) ⋅ (5,0) = −15 .
r r r r r r r r
15. (i) | α + β |=| α | + | β |⇔| α + β | 2 = (| α | + | β |) 2
r r r r
⇔ (α + β ) 2 = (| α | + | β |) 2
r r r r r r r r
⇔ α 2 + 2α ⋅ β + β 2 =| α | 2 +2 | α |⋅| β | + | β | 2
r r r r r r r r
⇔| α | 2 +2α ⋅ β + | β | 2 =| α | 2 +2| α | | β | + | β | 2
r r r r
⇔ α ⋅ β =| α |⋅| β |
r r r∧ r r r
⇔| α |⋅| β | συν (α , β ) =| α |⋅| β |
r∧ r
⇔ συν (α , β ) =1
r r
⇔ α ↑↑ β .
r r r r r r r r
(ii) | α | − | β | =| α + β |⇔ (| α | − | β |) 2 = (α + β ) 2
r r r r r r r r
⇔| α | 2 + | β | 2 −2| α | | β |= α 2 + β 2 + 2α ⋅ β
r r r r
⇔ α ⋅ β = −|α | | β |
r r r∧ r r r
⇔| α |⋅| β | συν (α , β ) = − | α |⋅| β |
r∧ r
⇔ συν (α , β ) = −1
r r
⇔ α ↑↓ β .
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
r r r r r r
1. Έχουμε λ2 α 2 + 2 λμ (α ⋅ β ) + μ 2 β 2 ≥ 0 ⇔ ( λα + μβ ) 2 ≥ 0 , που ισχύει.
r r r r r
Το "=" ισχύει, αν και μόνο αν λα + μβ = 0 ή, ισοδύναμα, λα = − μβ .
r −μ r r r
Αν λ ≠ 0 , τότε α = β , οπότε α // β , που είναι άτοπο.
λ
25
r r
Επομένως λ = 0 , οπότε μβ = 0 και άρα μ = 0 .
Άρα το "=" ισχύει, αν και μόνο αν λ = μ = 0 .
r r r r r r r
2. (i) Έχουμε | u + v | 2 + | u − v | 2 = (u + v ) 2 + (u − v ) 2
r r r r r r r r
= u 2 + 2u ⋅ v + v 2 + u 2 − 2u ⋅ v + v 2
r r r r
= 2u 2 + 2v 2 = 2|u | 2 +2| v | 2
1 r r2 1 r r2 1 r r 2 1 r r 2
(ii) Έχουμε |u + v | − |u − v | = (u + v ) − (u − v )
4 4 4 4
1 r2 r r r2 1 r2 r r r
= (u + 2u ⋅ v + v ) − (u − 2u ⋅ v + v 2 )
4 4
1r r 1r r r r
= u ⋅v + u ⋅v = u ⋅v .
2 2
r r r r
3. (i) Αν ω είναι η γωνία των α και β και το u σχηματίζει με το α γωνία φ1
r
και με το β γωνία φ 2 , τότε έχουμε:
r r r r r
u =| β | α + | α | β
r r r r r r r
α ⋅u =| β |⋅| α | 2 + | α |⋅(α ⋅ β )
r r r r r r
| α |⋅|u | συνφ1 =| β |⋅| α | 2 + | α | 2 ⋅| β | συνω
r r r
|u |⋅συνφ1 =| α |⋅| β | (1+ συνω)
r r
| α |⋅| β |
συνφ1 = r (1+ συνω) . (1)
|u |
r r r r r
Ομοίως έχουμε: u =| β | α + | α | β
r r r r r r r
β ⋅u =| β |⋅(α ⋅ β )+ | α |⋅ β 2
r r r r r r r
| β |⋅|u | συνφ2 =| β |⋅| α |⋅| β | συνω+ | α |⋅| β | 2
r r r
|u |⋅συνφ 2 =| α |⋅| β | (1+ συνω)
r r
| α |⋅| β |
συνφ 2 = r (1+ συνω) . (2)
|u |
r r r r r r r r r r
(ii) u ⋅ v = (| β | α + | α | β )(| β | α − | α | β )
26
r r r r r r r r
=| β | 2 α 2 − | α | 2 β 2 = α 2 β 2 − α 2 β 2 = 0 .
r r r r
Επομένως u⊥v και επειδή ο φορέας των u διχοτομεί τη γωνία των α και
r r r r
β , ο φορέας των v διχοτομεί την παραπληρωματική γωνία των α και β.
4. Έχουμε διαδοχικά:
r r r r
2α + β + γ = 0
r r r
2α + β = − γ
r rr r r
4α 2 + 4αβ + β 2 = γ 2
rr
4 ⋅ 4 + 4α β + 1 = 9
rr
αβ = −2 (1)
r r r r
5. α΄ τρόπος: Επειδή α⊥β έχουμε α ⋅ β = 0 οπότε
κμ + λν = 0 (1)
r r
Επειδή τα μέτρα των α και β είναι ίσα με τη μονάδα έχουμε
κ 2 + λ2 =1 (2)
και μ 2 + ν 2 =1 . (3)
(κ 2 + λ2 )( μ 2 + ν 2 ) − (κμ + λν ) 2 = (κν − λμ ) 2 ,
β΄ τρόπος: Έχουμε
2
(κν − λμ ) 2 =[(κ , λ) ⋅ (ν,− μ )] 2 = ⎛⎜ κ 2 + λ2 ⋅ ν 2 + μ 2 ⋅ συνω ⎞⎟ =1⋅1⋅ συν 2 ω ,
⎝ ⎠
όπου ω είναι η γωνία των διανυσμάτων (κ , λ) και (ν,− μ) .
27
r r
6. Θεωρούμε τα διανύσματα α = (α, β ) και β = (γ, δ ) .
r r r r r∧ r r∧ r
Έχουμε α ⋅ β =| α |⋅| β | συν (α , β ) = α 2 + β 2 ⋅ γ 2 + δ 2 συν (α , β )
r r
και α ⋅ β = αγ + βδ .
r∧ r αγ + βδ r∧ r
Επομένως συν (α , β ) = και επειδή -1≤ συν (α , β ) ≤1
α2 + β 2 γ2 +δ 2
αγ + βδ
έχουμε −1≤ ≤1 .
α + β 2 γ2 +δ 2
2
→ → → r r → → → r r
7. (i) Έχουμε MA = OA− OM = −α − β και ΜΒ =ΟΒ −ΟΜ = α − β .
→ → r r r r r r r r
(ii) Έχουμε ΜΑ⋅ ΜΒ = −(α + β )(α − β ) = β 2 − α 2 =| β | 2 − | α | 2 = 0 .
→ → → →
Αφού ΜΑ⋅ ΜΒ = 0 , έχουμε ΜΑ ⊥ ΜΒ . Γεωμετρικά αυτό σημαίνει ότι “η
γωνία η εγγεγραμμένη σε ημικύκλιο είναι ορθή”.
→ → → r r → → → r r → → → r r
8. (i) AB = HB − HA = β − α , ΑΓ = ΗΓ − ΗΑ = γ − α και ΒΓ = ΗΓ − ΗΒ = γ − β .
r r r r r r r → →
(ii) Έχουμε γ ⋅ α = γ ⋅ β ⇔ γ ⋅ (α − β ) = 0 ⇔ ΗΓ ⋅ ΒΑ = 0 που ισχύει, αφού
ΓΖ⊥ΑΒ .
r r r r r r r → →
Επίσης γ ⋅ β = α ⋅ β ⇔ (γ − α ) ⋅ β = 0 ⇔ ΑΓ ⋅ ΗΒ = 0 που επίσης ισχύει, αφού
ΒΕ⊥ΑΓ .
r r r r
(iii) Η ισότητα γ ⋅ α = β ⋅ α γράφεται διαδοχικά:
r r r r
γ ⋅α − β ⋅α = 0
r r r
(γ − β ) ⋅ α = 0
→ → →
(ΗΓ − ΗΒ ) ⋅ ΗΑ = 0
→ →
ΒΓ ⋅ ΗΑ = 0
→ →
ΒΓ ⊥ ΗΑ .
28
Επομένως ΑΗ⊥ΒΓ . Αποδείξαμε λοιπόν ότι: “οι φορείς των υψών ενός
τριγώνου διέρχονται από το ίδιο σημείο”. (Το σημείο αυτό λέγεται
ορθόκεντρο).
→ → → r r → → → r r
9. Έχουμε ΒΘ = ΑΘ − ΑΒ = γ 2 − β1 και ΓΖ = ΑΖ − ΑΓ = β 2 − γ1 . Επομένως
→ → r r r r r r r r r r r r
ΒΘ ⋅ ΓΖ = (γ 2 − β1 ) ⋅ ( β 2 − γ1 ) = γ 2 ⋅ β 2 − γ 2 ⋅ γ1 − β1 ⋅ β 2 + β1 ⋅ γ1
r r r r r r ∧ r r ∧
= γ 2 ⋅ β 2 + β1 ⋅ γ1 =| γ 2 | | β 2 | συν ZAΘ + | β1 | γ1 | συν ΒΑΓ
Άρα ΒΘ⊥ΓΖ .
οπότε
→ → → → → → → →
ΑΒ ⋅ ΑΒ ′+ ΑΔ⋅ ΑΔ ′ = ΑΒ ⋅ Προβ ΑΑ ′+ ΑΔ⋅ Προβ ΑΑ ′
→ →
ΑΒ ΑΔ
→ → → →
= ΑΒ ⋅ ΑΑ ′+ ΑΔ⋅ ΑΑ ′
→ → →
= (ΑΒ + ΑΔ ) ⋅ ΑΑ ′
→ → → → → →
= ΑΓ ⋅ ΑΑ ′ = ΑΓ ⋅ Προβ → ΑΑ ′ = ΑΓ ⋅ ΑΓ ′ .
ΑΓ
Μ
Α
11. Αν Β ′ είναι το αντιδιαμετρικό του Β, τότε
∧ → →
ΒΑΒ ′ = 90 0 και επομένως ΜΑ = Προβ ΜΒ ′ .
→
ΜΒ B B΄
ρ O
Είναι
29
→ → → → → → → → → →
MA⋅ MB = MB⋅ MA = MB⋅ MB ′ = (OB − OM ) ⋅ (OB ′− OM ) Α
→ → → → Μ
= (OB − OM ) ⋅ (− OB − OM )
→ → → →
B B΄
= (OB + OM ) ⋅ (OM − OB) O
→ →
= OM 2 − OB 2
→
= OM 2 − ρ 2 ,
που είναι σταθερό.
→ → → → r
ΟΒ −ΟΑ − ρΟΓ + ρΟΑ = 0
→ → → r
( ρ −1)ΟΑ +1⋅ΟΒ + (− ρ)ΟΓ = 0 .
→ 1 → →
2. Αρκεί να αποδείξουμε ότι ΑΜ = (ΑΒ + ΑΓ ) .
2
→ → →
Έχουμε ΑΒ = ΜΒ − ΜΑ
→ →
= ΑΜ − ΒΜ
→ → → →
= λ ΑΒ + μ ΑΓ − λ ΑΓ − μ ΒΑ
→ →
= ( λ + μ ) ΑΒ + ( μ − λ) ΑΓ .
Ώστε
→ → → → →
ΑΒ = ( λ + μ) ΑΒ + ( μ − λ) ΑΓ ή, ισοδύναμα, (1− λ − μ ) ΑΒ = ( μ − λ) ΑΓ .
→ →
Επειδή όμως τα διανύσματα ΑΒ και ΑΓ δεν είναι συγγραμμικά, η
τελευταία ισότητα ισχύει μόνο όταν 1− λ − μ = 0 και μ − λ = 0 , επομένως
1
μ= λ= .
2
→ 1 → 1 → 1 → →
Άρα ΑΜ = ΑΒ + ΑΓ = (ΑΒ + ΑΓ ) που σημαίνει ότι το Μ είναι το
2 2 2
μέσον της πλευράς ΒΓ.
→
| ΑΜ | 2 −9 = 7
→
| ΑΜ |= 4 .
Από την τελευταία ισότητα προκύπτει ότι το Μ απέχει από το σταθερό σημείο
Α σταθερή απόσταση ίση με 4. Άρα το Μ κινείται σε κύκλο με κέντρο το Α
και ακτίνα ρ = 4 .
→ → → →
Ομοίως δείχνουμε και ότι ΒΗ ⋅ ΑΓ = 0 και ΓΗ ⋅ ΑΒ = 0 .
→ → → r
(ii) Για το βαρύκεντρο G γνωρίζουμε ότι GA+ GB + GΓ = 0 .
→ → → → → → r
Επομένως OA− OG + OB − OG + OΓ − OG = 0
→ → → →
3OG = OA+ OB + OΓ
→ 1 r r r
OG = (α + β + γ ) .
3
→ r r r → 1 r r r
(iii) Έχουμε ΟΗ = α + β + γ και ΟG = (α + β + γ ) .
3
→ → → → → →
1 → → →
Επομένως ΟΗ = 3ΟG ⇔ OH − OG = 2 OG ⇔ GH = 2 OG ⇔ OG = GH που
2
σημαίνει ότι τα O, G και Η είναι συνευθειακά σημεία και ότι το G διαιρεί
το τμήμα ΟΗ σε λόγο 1/2.
33
r r r r r
6. (i) Επειδή (α ⋅ x ) β = γ + x έχουμε
→ 1 → → 1 r r
7. (i) Έχουμε EK = ( EB + EΔ ) = (κα + β )
2 2
→ 1 → → 1 r r
και EΛ = ( EA+ EΓ ) = (α + λβ ) .
2 2
Για τη διανυσματική ακτίνα του σημείου Μ έχουμε:
→ 1→ 1 → → 1 r
[
r r
EM = EZ = ( EΔ + ΔZ ) = β + x( β − α ) ,
2 2 2
] → → r r
αφού ΔZ // AΔ = ( β − α )
και
→ 1→ 1 → → 1 r
[ r r → →
] r r
EM = EZ = ( EB + BZ ) = κα + y ( λβ − κα ) , αφού BZ // BΓ = λβ − κα .
2 2 2
r r r r r r
Επομένως, β + x ( β − α ) = κα + y ( λβ − κα )
r r
(1+ x − λy ) β = ( x + κ − κy )α .
r r
Επειδή τα α και β δεν είναι συγγραμμικά, για να αληθεύει η τελευταία
ισότητα πρέπει 1+ x − λy = 0 και x + κ − κy = 0 . Από τη λύση του συστήματος
κ ( λ −1) κ −1
των δύο αυτών εξισώσεων προκύπτει ότι x = και y = . Επομένως
κ−λ κ−λ
→ 1 ⎡ r κ −1 r r ⎤
EM = ⎢κα + ( λβ − κα )⎥ .
2⎣ κ−λ ⎦
→ → → 1 r r 1 r r
KΛ = EΛ − EK = (α + λβ ) − (κα + β )
2 2
ή
→
KΛ =
1
2
[ r r
(1− κ )α + ( λ −1) β ]
→ → → 1 ⎡ r κ −1 r r r r⎤
και KM = EM − EK = ⎢κα + ( λβ − κα ) − κα − β ⎥
2⎣ κ−λ ⎦
ή
→
KM =
1 κ
2 κ−λ
[ r r
(1− κ )α + ( λ −1) β . ]
→ κ →
Επομένως KM = KΛ , που σημαίνει ότι τα σημεία Κ, Λ και Μ είναι
κ−λ
συνευθειακά.
r r r
8. Σύμφωνα με την άσκηση 4 της Β΄ ομάδας στη σελίδα 28, αν α , β , γ είναι οι
Δ
διανυσματικές ακτίνες των κορυφών Α, Β και Γ αντιστοίχως του ABΓ και
r r r
δ , ε , ζ είναι οι διανυσματικές ακτίνες των κορυφών Δ, Ε και Ζ αντιστοίχως
Δ
του ΔΕΖ ως προς την ίδια αρχή Ο, τότε έχουμε:
r r
r νβ + μγr r r
r νγ + μα r ναr + μβ
δ= , ε= και ζ = .
μ+ν μ+ν μ+ν
Δ
Το κέντρο βάρους G του ABΓ έχει διανυσματική ακτίνα την
→ 1 r r r
OG = (α + β + γ ) .
3
Δ
Επίσης το κέντρο βάρους G ′ του τριγώνου ΔΕΖ έχει διανυσματική ακτίνα
r r r r r r
→ 1 ⎛⎜ νβ + μγ νγ + μα να + μβ ⎞⎟
OG = + +
3 ⎜⎝ μ + ν μ+ν μ + ν ⎟⎠
r r r
1 ( μ + ν)(α + β + γ ) 1 r r r
= ⋅ = (α + β + γ ) .
3 μ+ν 3
→ →
Επομένως OG = OG ′ , που σημαίνει ότι τα G και G ′ συμπίπτουν.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
2.1 ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΥΘΕΙΑΣ
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
6−4 2
λ= = =1
1− (−1) 2
2−0 2
λ= = =2
0 − (−1) 1
6−4 2
(i) Η ευθεία ΑΒ έχει συντελεστή διεύθυνσης λ = = =1 . Άρα, θα
1− (−1) 2
ισχύει εφω =1 οπότε θα είναι ω = 45 0 .
4−3 1
(ii) Η ευθεία ΑΒ έχει συντελεστή διεύθυνσης λ = = =1 . Άρα και στην
0 − (−1) 1
περίπτωση αυτή θα έχουμε ω = 45 0 .
r 2
3. (i) Το διάνυσμα δ = (3,−2) έχει συντελεστή διεύθυνσης λ = − , οπότε η
3
r
ζητούμενη ευθεία, που είναι παράλληλη με το δ θα έχει τον ίδιο συντελεστή
διεύθυνσης. Επειδή, επιπλέον, διέρχεται από το σημείο A(1,−1) , η εξίσωση
της θα είναι:
2 2 1
y − (−1) = − ( x −1) ή, ισοδύναμα, y =− x− .
3 3 3
r
(ii) Το διάνυσμα δ (0,1) έχει τετμημένη ίση με το μηδέν, άρα έχει διεύθυνση
κατακόρυφη. Έτσι η ζητούμενη ευθεία θα είναι και αυτή κατακόρυφη και,
επειδή διέρχεται από το A(1,−1) , θα έχει εξίσωση x =1 .
4−2 2 1
4. (i) Έχουμε λ BΓ = = = − , οπότε το ύψος ΑΔ, που είναι κάθετο στην
−3−3 − 6 3
ΒΓ, θα έχει συντελεστή διεύθυνσης λ AΔ = 3 . Επειδή, επιπλέον, το A(−1,0)
είναι σημείο του ύψους, η εξίσωση του θα είναι y − 0 = 3( x − (−1)) , δηλαδή
y = 3x + 3 . Εργαζόμενοι ομοίως βρίσκουμε ότι η εξίσωση του ύψους ΒΕ είναι
1 1
y = x + και η εξίσωση του ύψους ΓΖ είναι y = −2 x − 2 .
2 2
0 − (−1) −3 − (−1)
6. Έχουμε λ AB = =1 και λ AΓ = =1 . Επομένως, λ AB = λ AΓ ,
2 −1 −1−1
οπότε οι ευθείες ΑΒ και ΑΓ είναι παράλληλες και εφόσον έχουν κοινό το
σημείο Α θα ταυτίζονται. Άρα, τα σημεία Α, Β, Γ θα είναι συνευθειακά.
π
7. • Αν α ≠ 0 και θ ≠ κπ − , κ ∈Z , τότε ο συντελεστής διεύθυνσης της ευθείας
4
α (συνθ − ημθ ) ημθ − συνθ
ΑΒ είναι λ = = . Επομένως, η εξίσωση της ΑΒ
− α (συνθ + ημθ ) ημθ + συνθ
είναι
ημθ − συνθ
y − αημθ = ( x − ασυνθ ) ,
ημθ + συνθ
ημθ − συνθ α
y= x+ .
ημθ + συνθ ημθ + συνθ
π α 2
• Αν α ≠ 0 , αλλά θ = κπ −, κ ∈Z , τότε ασυνθ = −αημθ = ± , οπότε η
4 2
ευθεία ΑΒ είναι κατακόρυφη και άρα έχει εξίσωση
α 2 α 2
x=− ή x= .
2 2
• Αν α = 0 , τότε τα σημεία Α, Β ταυτίζονται, οπότε υπάρχουν άπειρες
ευθείες που διέρχονται από αυτά.
38
⎛1 4⎞
Επομένως, η ευθεία που διέρχεται από σημεία A(2,3) και G = ⎜ , ⎟ έχει
⎝3 3⎠
4 5
3−
συντελεστή διεύθυνσης λ = 3 = 3 =1 και κατά συνέπεια η εξίσωσή της θα
1 5
2−
3 3
είναι y − 3 =1( x − 2) , δηλαδή y = x +1 .
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
λ+2 | λ + 2| 1
− =| λ + 2|⇔ =| λ + 2|⇔ =1⇔| λ |=1⇔ λ =1 ή λ = −1 ,
2 | λ| | λ|
Άρα, υπάρχουν δύο ευθείες που ικανοποιούν το ζητούμενο και των οποίων οι
εξισώσεις είναι:
y = x + 3 και y = − x +1 .
−2 − 0 −2
Τέλος, επειδή λ BΓ = = , η εξίσωση της ΒΓ θα είναι
4 − (−3) 7
−2 2 6
y −0= ( x + 3) , δηλαδή y = − x − .
7 7 7
⎧ y = x +1 ⎧ y = − x +1
⎨ και ⎨
⎩ y −1= λ ( x − 2) ⎩ y −1= λ ( x − 2)
40
2λ 2λ 3 λ −1
Άρα, αν λ ≠1 , τότε x = , οπότε y = x +1= +1= .
λ −1 λ −1 λ −1
⎛ 2 λ 3λ −1 ⎞
Επομένως, οι συντεταγμένες του Β θα είναι το ζεύγος ⎜ , ⎟.
⎝ λ −1 λ −1 ⎠
Ομοίως, από το δεύτερο σύστημα έχουμε:
− x + 1 −1 = λx − 2λ ⇔ (λ + 1) x = 2λ .
2λ 2λ 1− λ
Άρα, αν λ ≠ −1 , τότε x = , οπότε y = − x +1= − +1= .
λ +1 λ +1 λ +1
⎛ 2λ 1 − λ ⎞
Επομένως, οι συντεταγμένες του Γ θα είναι το ζεύγος ⎜ , ⎟ . Έτσι το
⎝ λ +1 λ +1 ⎠
Μ(2,1) θα είναι μέσο του ΒΓ, αν και μόνο αν
⎧ 1 ⎛ 2λ 2λ ⎞ ⎧ 4 λ2
⎪ ⎜ + ⎟=2 ⎪ 2 =4 ⎧ λ2 = λ2 −1
⎪ 2 ⎝ λ −1 λ +1 ⎠ ⎪ λ −1 ⎪
⎨ ⇔⎨ ⇔ ⎨ και .
⎪ 1 ⎛⎜ 3λ −1 + 1− λ ⎞⎟ =1 ⎪ 3λ + 2 λ −1− λ + 2 λ −1 =
2 2
⎪ 2 2
2 ⎩2 λ + 4 λ − 2 = 2 λ − 2
⎪⎩ 2 ⎝ λ −1 λ +1 ⎠ ⎪ λ2 −1
⎩
Οι εξισώσεις όμως αυτές δεν συναληθεύουν για καμία τιμή του λ, αφού η
πρώτη είναι αδύνατη για κάθε λ ∈R . Έτσι η μόνη λύση του προβλήματός
μας, είναι η κατακόρυφη ευθεία x = 2 .
⎛ 1⎞
4. (i) Η εξίσωση της ευθείας που ορίζεται από τα σημεία Ρ ⎜ κ , ⎟ και
⎝ κ⎠
⎛ 1⎞
Q⎜ λ, ⎟ , με κ ≠ λ και κ , λ ≠ 0 , έχει συντελεστή διεύθυνσης ίσο με
⎝ λ⎠
1 1
−
λ κ = −1 . Άρα η εξίσωσή της είναι 1 1
y − = − ( x − κ ) , δηλαδή
λ − κ κλ κ κλ
1 κ+λ
y=− x+ (1)
κλ κλ
41
κ+λ
(ii) Από την (1), για x = 0 , έχουμε y = και, για y = 0 , έχουμε x = κ + λ .
κλ
Άρα τα σημεία τομής της PQ με τους άξονες y ′y και x ′x αντιστοίχως, είναι
τα:
⎛ κ+λ ⎞
B⎜ 0, ⎟ και A(κ + λ, 0) .
⎝ κλ ⎠
Έτσι θα έχουμε:
2
⎛1 ⎞ 1
( AP) = (κ − κ − λ) 2 + ⎜ − 0 ⎟ = λ2 + 2
⎝κ ⎠ κ
και
2
⎛1 κ+λ⎞ 1
( BQ) = ( λ − 0) 2 + ⎜ − 2
⎟ = λ + 2 .
⎝ λ κλ ⎠ κ
Άρα AP = BQ .
5. Η ευθεία που διέρχεται από τα σημεία A(α,0) και B (0, β ) έχει συντελεστή
β −0 β
διεύθυνσης λ = = − , οπότε η εξίσωσή της θα είναι η:
0−α α
β β x y
y −0=− ( x − α ) ⇔ y = − x + β ⇔ αy + βx = αβ ⇔ + =1
α α α β
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
( μ −1)0 + μ ⋅ 0 + μ 2 = 0 ⇔ μ 2 = 0 ⇔ μ = 0 .
2
2. • Η ευθεία 2 x − 3 y + 6 = 0 έχει συντελεστή διεύθυνσης . Άρα η ζητουμένη
3
3
ευθεία, που είναι κάθετη σ’αυτήν, θα έχει συντελεστή διεύθυνσης − και,
2
3
επειδή διέρχεται από το σημείο Α(-2,3), θα έχει εξίσωση y − 3 = − ( x + 2) ,
2
3
δηλαδή y = − x .
2
• Οι συντεταγμένες του σημείου τομής των δύο ευθειών είναι η λύση του
⎧ 3
⎪y=− x ⎛ 12 18 ⎞
συστήματος ⎨ 2 , που είναι το ζεύγος ⎜ − , ⎟ .
⎪⎩2 x − 3 y + 6 = 0 ⎝ 13 13 ⎠
3. Οι συντεταγμένες του σημείου τομής των δύο ευθειών είναι η λύση του
⎧2 x − 5 y + 3 = 0
συστήματος ⎨ , που είναι το ζεύγος (−44, −17) .
⎩x − 3 y − 7 = 0
Η ευθεία 4 x + y =1 έχει συντελεστή διεύθυνσης −4 . Άρα, η ζητούμενη θα
1
έχει συντελεστή διεύθυνσης και, επειδή διέρχεται από το σημείο
4
1 1
A(−44, −17) , θα έχει εξίσωση y +17 = ( x + 44) , δηλαδή y = x − 6 .
4 4
43
1
4. (i) Επειδή ΑΔ // ΒΓ , θα είναι λΑΔ = λ BΓ = − . Άρα η εξίσωση της ΑΔ θα
3
1 1 14
είναι y − 6 = − ( x + 4) , δηλαδή y = − x + . Επομένως, οι συντεταγμένες
3 3 3
⎧ 1 14
⎪ AΔ : y = − x +
του Δ θα είναι η λύση του συστήματος ⎨ 3 3 , που είναι το
⎪ΓΔ : x − y + 2 = 0
⎩
ζεύγος (2, 4) .
6 −1 −5
(ii) Ο συντελεστής διεύθυνσης της διαγωνίου ΑΓ είναι λ = = , οπότε
− 4 +1 3
η ΑΓ είναι παράλληλη προς το διάνυσμα:
r
δ1 = ( 3, − 5) .
r r r r
δ1 ⊥ δ 2 ⇔ δ1 ⋅ δ 2 = 0 ⇔ 3λ − λ(1− λ) = 0
⇔ λ2 + 2 λ = 0 ⇔ λ( λ + 2) = 0
⇔ λ = 0 ή λ = −2 .
⎛ 22 ⎞
Έτσι η ευθεία 3x + 3 y + κ = 0 διέρχεται από το σημείο ⎜ , −7 ⎟ , αν και μόνο
⎝ 3 ⎠
22
αν 3 + 3(−7) + κ ή, ισοδύναμα, κ = −1 .
3
Άρα, ζητουμένη τιμή του κ είναι η −1 .
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. (i) Έχουμε
x 2 − y 2 + 4 y − 4 = 0 ⇔ x 2 − ( y − 2) 2 = 0 ⇔ ( x − y + 2)( x + y − 2) = 0
⇔ x − y + 2= 0 ή x + y − 2= 0 .
x 2 − y 2 − 4 x + 2 y + 3 = 0 ⇔ ( x 2 − 4 x + 4) − ( y 2 − 2 y +1) = 0
⇔ ( x − 2) 2 − ( y −1) 2 = 0 ⇔ ( x − 2 − y +1)( x − 2 + y −1) = 0 .
⇔ ( x − y −1) ( x + y − 3) = 0 ⇔ x − y −1 ή x + y − 3= 0 .
ευθεία γραμμή, για τις διάφορες τιμές του α, πρέπει να αρκεί οι συντελεστές
των x και y να μην είναι ταυτόχρονα μηδέν. Αυτό συμβαίνει, αφού ο
συντελεστής του y δεν μηδενίζεται για καμία πραγματική τιμή του α. Στη
συνέχεια θεωρούμε δύο τιμές του α (έστω α = 0 και α =1 ) και τις εξισώσεις
των ευθειών που προκύπτουν:
⎧3 x + y +1= 0
⎨ .
⎩6 x + y + 4 = 0
Άρα, όλες οι ευθείες της οικογένειας (1) διέρχονται από το σημείο Α (−1, 2) .
7 ⋅1− 8 ⋅1+1= 0
π π
Άρα φ = , οπότε η οξεία γωνία των δύο ευθειών θα είναι ίση με .
4 4
x y
5. Οι συντεταγμένες του σημείου τομής των δύο ευθειών ε1 : + =1 και
α β
x y
ε 2 : + =1 είναι η λύση του συστήματος
β α
⎧x y
⎪ α + β =1 ⎧ βx + αy = αβ
⎪
⎨ ⇔⎨ .
⎪ x + y =1 ⎩αx + βy = αβ
⎪⎩ β α
β α
Το σύστημα αυτό, αν = β 2 − α 2 ≠ 0 , δηλαδή, αν α ≠ ± β , έχει τη λύση
α β
⎛ αβ αβ ⎞
( x, y ) = ⎜⎜ , ⎟⎟ . Επομένως, αν α, β ≠ 0 και α ≠ ± β , η ζητούμενη
⎝ α+ β α+ β ⎠
εξίσωση είναι η y = x . Αν α = β ή α = − β οι ε 1 και ε 2 δεν τέμνονται.
x y
7. Για y = 0 , από την εξίσωση της ευθείας ε : + =1 , έχουμε x= α . Άρα, το
α β
σημείο τομής της ε με τον άξονα x ′x είναι το Α( α , 0).
47
β
Η ε έχει συντελεστή διεύθυνσης − . Άρα, η εξίσωση της κάθετης στην ε
α
α
στο σημείο Α( α , 0) θα είναι y − 0 = ( x − α ) , η οποία μετά τις πράξεις,
β
γίνεται αx − βy − α 2 = 0 .
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
| −2 + 3 +1| 2
(i) = = 2
2
1 +1 2 2
| 2(−2) − 3 − 3| 10
(ii) = =2 5
2 2 + (−1) 2 5
−2 3
+ −1
2 3 1 1 6 13
(iii) = = =
2 2 13 13 13
⎛1⎞ ⎛1⎞
⎜ ⎟ +⎜ ⎟ 36 6
⎝ 2⎠ ⎝3⎠
5 5
2. (i) Έχουμε λε1 = και λε2 = . Άρα ε1 // ε 2 .
8 8
(ii) Η απόσταση του Ο(0, 0) από την ε 1 είναι ίση με
|5⋅ 0 − 8⋅ 0 − 51| 51 89
= ,
5 2 + (−8) 2 89
|5 ⋅ 0 − 8 ⋅ 0 + 68| 68 89
= .
5 2 + (−8) 2 89
48
68 89 + 51 89 119 89
=
89 89
4 4
3. (i) Έχουμε λε1 = και λε2 = . Άρα ε1 // ε 2 .
3 3
| 4 ⋅ 0 − 3(−3) − 24| 15
= =3 .
4 2 + (−3) 2 5
| 3⋅ 0 + 0 − β |
= 5 ⇔| β |= 5 10 ⇔ β = ±5 10 .
3 2 +12
Άρα υπάρχουν δύο ευθείες που ικανοποιούν τις απαιτήσεις του προβλήματος.
Αυτές έχουν εξισώσεις:
3 x + y − 5 10 = 0 και 3 x + y + 5 10 = 0
⎛ 1⎞
Ένα σημείο της ε είναι το A⎜ 0, ⎟ . Επομένως, θα έχουμε
⎝ 2⎠
1
3⋅ 0 − 2 ⋅ + β
2 | β −1|
=4⇔ = 4 ⇔| β −1|= 4 13 ⇔ β =1± 4 13 .
2
3 + (−2) 2 13
49
|3x − 2 y +1|
= 4 ⇔|3 x − 2 y +1|= 4 13
3 2 + (−2) 2
⇔ 3x − 2 y +1= −4 13 ή 3x − 2 y +1= 4 13
→ →
7. (i) Έχουμε AB = (6, 0) και AΓ = (4, 3) . Άρα
1 → → 1 6 0 1
( ABΓ ) = | det( AB, AΓ ) | = | |= |18|= 9 μονάδες.
2 2 4 3 2
→ →
(ii) Έχουμε AB = (4, −10) και AΓ = (7, 0) . Άρα
1 4 −10 1
( ABΓ ) = | |= | 70|= 35 μονάδες.
2 7 0 2
→ →
(iii) Έχουμε AB = (2, 2) και AΓ = (−6, − 6) . Άρα
1 2 2 1
( ABΓ ) = | |= | 0|= 0 .
2 −6 −6 2
Επομένως:
50
1 x − 5 −1
( MAB) = 7 ⇔ | |= 7 ⇔| 2 x −14|=14
2 −4 2
⇔ 2 x −14 =14 ή 2 x −14 = −14
⇔ x =14 ή x=0 .
• MA = MB ⇔ (3 − x) 2 + (4 − y ) 2 = (5 − x) 2 + (−2 − y ) 2
⇔ 9 − 6 x + x 2 +16 − 8 y + y 2 = 25 −10 x + x 2 + 4 + y 2 + 4 y
⇔ 4 x −12 y = 4
⇔ x − 3 y =1
και
1 3− x 4− y
• ( MAB) =10 ⇔ | |=10
2 5 − x − ( 2 + y)
⇔| 6 x + 2 y − 26|= 20
⇔ 6 x + 2 y − 26 = 20 ή 6 x + 2 y − 26 = −20
⇔ 3x + y = 23 ή 3x + y = 3
Επομένως:
⎧MA = MB ⎧ x − 3 y =1 ⎧ x − 3 y =1
⎨ ⇔⎨ ή ⎨ .
⎩( MAB) =10 ⎩3x + y = 23 ⎩3x + y = 3
1 2
( ABΓΔ ) = 2 ⋅ ( ABΓ ) =| |=| −6 −14|= 20 .
7 −6
51
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. Οι ευθείες που διέρχονται από την αρχή Ο(0,0) είναι ο κατακόρυφος άξονας
y ′y , δηλαδή η ευθεία x = 0 και οι μη κατακόρυφες ευθείες y = λx . Επειδή,
όμως, το B(0, 2) είναι σημείο του y ′y , άξονας αυτός αποκλείεται να
ικανοποιεί την απαίτηση του προβλήματος. Από τις y = λx , η ζητούμενη είναι
εκείνη που ισαπέχει από τα σημεία A(−2, 0) και B(0, 2) . Επομένως, θα
έχουμε:
| λ(−2) −1⋅ 0| | λ ⋅ 0 −1⋅ 2|
= ⇔| −2 λ |=| −2|⇔| λ |=1⇔ λ = ±1 .
2 2
λ + (−1) λ2 + (−1) 2
2. Αν M (α, 0) είναι το σημείο του x ′x που ισαπέχει από την αρχή Ο(0, 0) και
από την ευθεία 5 x +12 y − 60 = 0 τότε θα έχουμε:
⇔ 5α − 60 =13α ή 5α − 60 = −13α
−15 10
⇔α= ή α= .
2 3
⎛ −15 ⎞ ⎛ 10 ⎞
Άρα υπάρχουν δύο σημεία του x ′x , τα M 1 ⎜ , 0 ⎟ και M 2 ⎜ , 0 ⎟ που
⎝ 2 ⎠ ⎝ 3 ⎠
ικανοποιούν τις απαιτήσεις του προβλήματος.
λ−2
Από την (1), για y = 0 , έχουμε x = και, για x = 0 , έχουμε y =2 − λ . Άρα,
λ
⎛ λ−2 ⎞
η (1) τέμνει τους άξονες στα σημεία A⎜ , 0 ⎟ και B (0, 2 − λ) , οπότε είναι:
⎝ λ ⎠
52
1 1 λ−2 ( λ − 2) 2
( AOB) = (OA) (OB) = ⋅| 2 − λ |= .
2 2 λ | 2 λ|
Άρα:
( λ − 2) 2
( AOB) = 4 ⇔ = 4 ⇔ ( λ − 2) 2 = 8| λ | .
|2 λ|
Για τη λύση της εξίσωσης αυτής διακρίνουμε δύο περιπτώσεις:
• Αν λ > 0 , τότε
( λ − 2) 2 = 8 λ ⇔ λ2 − 4 λ + 4 − 8 λ = 0 ⇔ λ2 −12 λ + 4 = 0 ⇔ λ = 6 ± 4 2
• Αν λ < 0 , τότε
( λ − 2) 2 = −8 λ ⇔ λ2 − 4 λ + 4 + 8 λ = 0 ⇔ λ2 + 4 λ + 4 = 0 ⇔ λ = −2 .
είναι οι ζητούμενες.
| λ(−1) − 3| 4
=1⇔| λ + 3|= λ2 +1 ⇔ λ2 + 6 λ + 9 = λ2 +1⇔ λ = − .
λ2 + (−1) 2 3
4
Άρα, η ζητούμενη μη κατακόρυφη ευθεία είναι η y=− x .
3
⇔ 7 x + 50 =13 ή 7 x + 50 = −13
−37
⇔ x= ή x = −9 .
7
⎛ − 37 − 23 ⎞
Άρα, τα σημεία M 1 ⎜ , ⎟ και M 2 (−9, − 7) απέχουν από την ευθεία
⎝ 7 7 ⎠
x − y + 2= 0 απόσταση ίση με 1.
→ →
6. Έχουμε AB = (γ − α, δ − β ) και AΓ = (−γ, − δ ) . Τα σημεία Α, Β, Γ είναι
→ →
συνευθειακά, αν και μόνο αν τα AB και AΓ είναι συγγραμμικά. Όμως:
→ → → →
AB// AΓ ⇔ det( AB, AΓ ) = 0
γ −α δ − β
⇔ =0
−γ −δ
⇔ αδ − γδ + γδ − βγ = 0
⇔ αδ − βγ = 0 .
β
7. α΄ τρόπος: Είναι λΑΒ = − . Άρα, η μεσοκάθετος του ΑΒ θα έχει
α
α ⎛α β⎞
συντελεστή διεύθυνσης λ = και, αφού διέρχεται από το σημείο Μ ⎜ , ⎟ ,
β ⎝2 2⎠
θα έχει εξίσωση:
β α⎛ α⎞ α β 2 −α 2
y− = ⎜ x − ⎟ , δηλαδή y= x+ .
2 β⎝ 2⎠ β 2β
α2 − β2
Από την εξίσωση αυτή, για y = 0 , έχουμε x = ενώ, για x = 0 , έχουμε
2α
β 2 −α 2
y= . Άρα, η μεσοκάθετος του ΑΒ τέμνει τον άξονα x ′x στο σημείο
2β
α2 − β2
P ( p, 0) , με p = , και τον άξονα y ′y στο σημείο Q(0, q) με
2α
54
β 2 −α 2
q= . Έτσι έχουμε ήδη εκφράσει τα p, q συναρτήσει των α και β,
2β
οπότε έχουμε:
α ( β 2 − α 2 ) β (α 2 − β 2 )
(i) α q + βp = +
2β 2α
α 2 ( β 2 − α 2 ) + β 2 (α 2 − β 2 )
=
2αβ
(α 2 − β 2 )( β 2 − α 2 )
= = 2 pq .
2αβ
α (α 2 − β 2 ) β ( β 2 − α 2 ) α 2 − β 2 + β 2 − α 2
(ii) α p + βq = + = =0
2α 2β 2
→ →
β΄ τρόπος: Τα διανύσματα PQ και AB είναι κάθετα και τα σημεία
→ → → →
M , P, Q συνευθειακά. Άρα, PQ⋅ AB = 0 και det( MP, MQ) = 0 οπότε …
8. Ένα σημείο M ( x, y ) ανήκει σε μια από τις διχοτόμους των γωνιών που
ορίζουν οι ευθείες 3x − 4 y +1= 0 και 5 x +12 y + 4 = 0 , αν και μόνο αν ισαπέχει
από τις δύο ευθείες, δηλαδή, αν και μόνο αν ισχύει
⎛ 39 x − 52 y +13) = 25 x + 60 y + 20 ⎞
⎜ ⎟
⇔⎜ ή ⎟
⎜ 39 x − 52 y +13 = −25 x − 60 y − 20 ⎟
⎝ ⎠
⇔ 2 x −16 y −1= 0 ή 64 x + 8 y + 33 = 0 .
Άρα, το κοινό σημείο των ευθειών αυτών είναι το M (2,3) . Η απόσταση της
κατακόρυφης x = 2 από το A(3, 2) είναι ίση με 1. Άρα η ευθεία αυτή δεν
ικανοποιεί τις απαιτήσεις του προβλήματος. Οι μη κατακόρυφες που
διέρχονται από το M (2, 3) έχουν εξίσωση y − 3 = λ( x − 2) , λ∈R , η οποία
γράφεται ισοδύναμα
λx − y + (3 − 2 λ) = 0 , λ∈R .
Από αυτές η ζητούμενη είναι εκείνη που απέχει από το A(3, 2) απόσταση ίση
7
με . Άρα, έχουμε:
5
|3 λ − 2 + 3 − 2 λ | 7 | λ +1| 7
= ⇔ =
2
λ + (−1) 2 5 λ2 +1 5
( λ +1) 2 49
⇔ 2
= ⇔ 25 λ2 + 50 λ + 25 = 49 λ2 + 49
λ +1 25
3 4
⇔12 λ2 − 25 λ +12 = 0 ⇔ λ = ή λ= .
4 3
3 3 4 1
Άρα, οι ζητούμενες ευθείες είναι οι: x − y + = 0 και x − y + = 0 .
4 2 3 3
10. Ένα σημείο M ( x, y ) είναι σημείο του ζητούμενου συνόλου, αν και μόνο αν
ισχύει ( MAB) = 8 . Όμως:
1 → → 1 −1− x − 2 − y 1
( MAB) = | det( MA, MB) |= | |= | −3 x + 4 y + 5|
2 2 3− x 1− y 2
Επομένως:
( MAB) = 8 ⇔| −3x + 4 y + 5|=16
⇔ −3 x + 4 y + 5 =16 ή −3 x + 4 y + 5 = −16
⇔ −3 x + 4 y −11= 0 ή −3 x + 4 y + 21= 0 .
Άρα, το ζητούμενο σύνολο αποτελείται από τις ευθείες −3x + 4 y −11= 0 και
−3 x + 4 y + 21= 0 .
56
(ΑΒ ) = 2 ⇔ (ΑΒ ) 2 = 4
2 2
⎛ λ λ+2 ⎞ ⎛ λ 3λ ⎞ (−2) 2 + (−2 λ) 2
⇔⎜ − ⎟ +⎜ − ⎟ =4 ⇔ =4
⎝ λ −1 λ −1 ⎠ ⎝ λ −1 λ −1 ⎠ ( λ −1) 2
4( λ2 +1)
⇔ 2
= 4 ⇔ λ2 +1= λ2 − 2 λ +1⇔ λ = 0
( λ −1)
Άρα, η δεύτερη ευθεία που ικανοποιεί τις απαιτήσεις μας έχει εξίσωση y = 0 .
2. Οι συντεταγμένες του σημείου τομής των δύο ευθειών είναι η λύση του
⎧ λx + ( λ −1) y = 2 λ
συστήματος ⎨ , του οποίου η ορίζουσα είναι
⎩( λ +1) x + λy = 2 λ +1
λ λ −1
D= = λ2 − λ2 +1=1≠ 0 για κάθε λ∈R .
λ +1 λ
Άρα, το σύστημα αυτό έχει μοναδική λύση για κάθε λ∈R , επομένως οι
ευθείες πάντα τέμνονται. Για την εύρεση της λύσης του συστήματος έχουμε:
2λ λ −1
Dx = = 2 λ2 − 2 λ2 − λ + 2 λ +1= λ +1
2 λ +1 λ
και
57
λ 2λ
Dy = = 2 λ2 + λ − 2 λ2 − 2 λ = − λ .
λ +1 2 λ +1
Άρα
⎛ D D y ⎞ ⎛ λ +1 − λ ⎞
( x, y ) = ⎜⎜ x , ⎟ =⎜
⎟ , ⎟ = ( λ +1, − λ) .
⎝ D D ⎠ ⎝ 1 1 ⎠
Έτσι, για τις συντεταγμένες του κοινού σημείου των ευθειών έχουμε:
⎧ x = λ +1 ⎧ x = λ +1
⎨ , λ∈ R ⇔ ⎨ , λ∈R ⇔ x = − y +1⇔ y = − x +1
⎩y =−λ ⎩λ = − y
Η ευθεία y = − x +1 είναι ο ζητούμενος γεωμετρικός τόπος.
⎧α1 x 0 + β1 y 0 =1 ⎧α1 x 0 + β1 y 0 =1
⎪ ⎪
⎨α 2 x 0 + β 2 y 0 =1 , οπότε θα έχουμε ⎨(α 2 − α1 ) x 0 + ( β 2 − β1 ) y 0 = 0 .
⎪α x + β y =1 ⎪(α − α ) x + ( β − β ) y = 0
⎩ 3 0 3 0 ⎩ 3 1 0 3 1 0
⎧(α 2 − α1 ) x + ( β 2 − β1 ) y = 0
⎨ .
⎩(α 3 − α1 ) x + ( β 3 − β1 ) y = 0
Επειδή ( x 0 , y 0 ) ≠ (0, 0) , το σύστημα έχει δύο, τουλάχιστον, λύσεις την (0, 0)
και την ( x 0 , y 0 ) . Άρα, η ορίζουσά του θα είναι ίση με μηδέν, δηλαδή θα
ισχύει:
α 2 − α1 β 2 − β1 → →
= 0 ⇔ M 1 M 2 // M 1 M 3 ⇔ M 1 , M 2 , M 3 συνευθειακά.
α 3 − α1 β 3 − β1
4. Οι συντεταγμένες του σημείου τομής των δύο ευθειών είναι η λύση του
συστήματος
⎧x y
⎪ α + β =1 ⎧ βx + αy = αβ
⎪
⎨ ⇔⎨
⎪ x + y =1 ⎩αx + βy = αβ
⎪⎩ β α
58
⎛ αβ αβ ⎞
το οποίο, αν β ≠ α, − α , έχει μοναδική λύση την ( x, y ) = ⎜⎜ , ⎟.
⎝ α + β α + β ⎟⎠
⎛ αβ αβ ⎞
Επομένως, σημείο τομής των δύο ευθειών είναι το Μ ⎜⎜ , ⎟⎟ , οπότε
⎝ α+ β α+ β ⎠
αβ
−β
α+ β −β2 β2
η η ευθεία ΜΑ θα έχει συντελεστή διεύθυνσης λ = = = 2 και
αβ 2
−α −α α
α+ β
β2
άρα εξίσωση y − β = ( x − α ) , δηλαδή β 2 x − α 2 y + αβ (α − β ) = 0 .
α2
x y
5. Αρκεί να βρούμε την απόσταση ενός σημείου της ευθείας ε1 : + = 1 από
A B
x y
την ευθεία ε 2 : + =1 . Η ε1 τέμνει τον άξονα y ′y στο σημείο M (0, B )
α β
του οποίου η απόσταση από την ε 2 είναι
B
−1
β | αB − αβ |
d= = .
1 1 α2 + β2
+
α2 β2
6. (i) Έχουμε
x 2 − 4 xy + y 2 = 0 ⇔ x 2 − 4 xy + 4 y 2 − 3 y 2 = 0
⇔ ( x − 2 y) 2 − ( 3 y) 2 = 0
⇔ ( x − 2 y − 3 y) ( x − 2 y + 3 y) = 0
59
⇔ x − (2 + 3 ) y = 0 ή x − (2 − 3 ) y = 0
1 1
⇔ y= x ή y= x
2+ 3 2− 3
⇔ y = (2 − 3 ) x ή y = (2 + 3 ) x .
r r
(ii) Θεωρούμε τα διανύσματα δ1 = (1, 2 − 3 ), δ 2 = (1, 2 + 3 ) που είναι
r
παράλληλα στις δύο προηγούμενες ευθείες καθώς και το δ = (1, 1) που είναι
r r
παράλληλο στην y = x . Αν φ1 είναι η γωνία των δ , δ1 και φ 2 η γωνία των
r r
δ , δ 2 , θα είναι:
r r
δ ⋅ δ1 1+ 2 − 3 3− 3 3 ( 3 −1) 3
συνφ1 = r r = = = =
| δ | | δ1 | 1 +1 1 + (2 − 3 )
2 2 2 2
2 4 − 2 3 2 ( 3 −1) 2 2
3
άρα φ1 = 30 0 . Ομοίως δείχνουμε ότι συνφ2 = , δηλαδή φ 2 = 30 0 και το
2
ζητούμενο έχει αποδειχτεί.
⎛ γ ⎞ ⎛ γ⎞
άξονες στα σημεία A⎜ − , 0 ⎟ και B⎜⎜ 0, − ⎟⎟ .
⎝ α ⎠ ⎝ β⎠
Επομένως, το ΑΟΒ είναι ισοσκελές, αν και Ο
μόνο αν επιπλέον ισχύει x΄ x
γ γ |γ| |γ|
(OA) = (OB) ⇔ − = − ⇔ = ⇔| α |=| β | .
α β |α | | β |
y΄
• Αν β1 , β 2 ≠ 0 , τότε οι ευθείες ε1 , ε 2
φ2 φ1
α1
έχουν συντελεστή διεύθυνσης λ1 = − x΄ φ2 x
β1 Ο
α2
και λ2 = − αντιστοίχως και, επειδή ε2
β2
y΄
διέρχονται από την αρχή των αξόνων, για
να διχοτομεί ο x ′x τη γωνία τους πρέπει και αρκεί να ισχύει:
α1 α 2
λ2 = − λ1 ⇔ − = ⇔ α1 β 2 + β1 α 2 = 0
β1 β 2
y
8. (i) Αφού η ευθεία αx + βy + γ = 0 τέμνει και
τους δύο ημιάξονες (όχι στο Ο) θα είναι
γ γ
α, β , γ ≠ 0 . Έτσι, για y = 0 , έχουμε x = − . −
Ο a
α
Άρα, το σημείο τομής της ευθείας με τον x
⎛ γ ⎞ γ
x ′x είναι το A⎜ − , 0 ⎟ και ανήκει στον
⎝ α ⎠ −
β
θετικό ημιάξονα Ox , αν και μόνο αν
γ
− > 0 , δηλαδή αγ < 0 .
α
Ομοίως, για x = 0 , το σημείο τομής της ευθείας και του άξονα y ′y είναι
⎛ γ⎞
το B⎜⎜ 0, − ⎟⎟ και ανήκει στον αρνητικό ημιάξονα Oy ′ , αν και μόνο αν
⎝ β⎠
γ
− < 0 , δηλαδή βγ > 0 .
β
y
(ii) • Αν β = 0 , τότε η ευθεία έχει
γ
εξίσωση x = − (κατακόρυφη), οπότε για
α
να μην έχει σημεία στο 1ο τεταρτημόριο γ Ο x
γ −
πρέπει και αρκεί − ≤ 0 , δηλαδή a
α
γα ≥ 0 , με α ≠ 0 και β =0
61
αγ ≥ 0 και βγ ≥ 0 με α , β ≠ 0 .
62
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
3.1 Ο ΚΥΚΛΟΣ
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
(iii) Η ακτίνα του κύκλου είναι ίση με την απόσταση του κέντρου O(0,0) του
| −2|
κύκλου από την ευθεία x − y − 2= 0 . Επομένως ρ = = 2 και άρα η
1 2 +1 2
εξίσωσή του είναι: x 2 + y 2 = 2 .
(iv) Η ακτίνα του κύκλου είναι ίση με την απόσταση του κέντρου O(0,0) του
|α 2 + β 2 |
κύκλου από την ευθεία αx + βy − (α 2 + β 2 ) = 0 . Επομένως, ρ = =
α2 + β2
⎧⎪ x1 = −2 y1 (1)
⎨ 2
⎪⎩ x1 + y12 = 5 ( 2)
⎧⎪ x1 = 2 y1 (1)
⎨ 2
⎪⎩ x1 + y12 = 5 ( 2)
4 x12 + y12 = 5 ⇔ y1 =1 ή y1 = −1 ,
⎧⎪ x1 =1 (1)
⎨ 2
⎪⎩ x1 + y12 = 5 ( 2)
65
1+ y12 = 5 ⇔ y1 = 2 ή y1 = −2 ,
ε3 : − x − y = 2 ε4 : x − y =2 . Θ
Ζ Ο x
Τα σημεία τομής των εφαπτομένων
είναι E (0,2) , Z (−2,0) , H (0,−2) και
Γ(-1,-1) Δ(1,-1)
Θ (2,0) . Επειδή οι διαγώνιες ΕΗ και
ΖΘ είναι ίσες και διχοτομούνται κάθετα
Η
το τετράπλευρο ΕΖΗΘ είναι
τετράγωνο.
(ii) Το κέντρο Κ του κύκλου είναι το μέσον του ΑΒ και επομένως έχει
−1 + 7 2+8
τετμημένη = 3 και τεταγμένη = 5 , δηλαδή το κέντρο του κύκλου
2 2
είναι το σημείο K (3,5) . Η ακτίνα του κύκλου είναι ίση με
66
1 1 1
ρ = AB = (7 +1) 2 + (8 − 2) 2 = 100 = 5 . Άρα, η εξίσωση του κύκλου
2 2 2
είναι ( x − 3) 2 + ( y − 5) 2 = 5 2 .
( x 0 −1) 2 + ( y 0 − 0) 2 = 25 (1)
και
( x 0 − 7) 2 + ( y 0 − 0) 2 = 25 (2)
οπότε
( x 0 −1) 2 + y 02 = ( x 0 − 7) 2 + y 02 ⇔ x 0 = 4 .
3 2 + y 02 = 25 ⇔ y 0 = 4 ή y 0 = −4 .
( x − 4) 2 + ( y − 4) 2 = 5 2 και ( x − 4) 2 + ( y + 4) 2 = 5 2 .
y 0 = x 0 και ( x 0 − 4) 2 + ( y 0 − 0) 2 = ( x 0 − 8) 2 + ( y 0 − 0) 2 .
⎧⎪ x 0 = y 0 ⎧x0 = 6
⎨ ⇔⎨ .
⎩ y0 = 6
2 2
⎪⎩( x 0 − 4) = ( x 0 − 8)
8+ 4
(v) Το κέντρο Κ του κύκλου θα έχει τετμημένη = 6 και τεταγμένη
2
μ−2 ⎛ μ−2 ⎞
, δηλαδή ο κύκλος θα έχει για κέντρο το σημείο K ⎜ 6, ⎟ . Είναι
2 ⎝ 2 ⎠
όμως
2 2
⎛ μ−2 ⎞ ⎛ μ−2 ⎞
KA = KΓ ⇔ (6 − 4) 2 + ⎜ ⎟ = ( 6 − 0) 2 + ⎜ + 2⎟
⎝ 2 ⎠ ⎝ 2 ⎠
2 2
⎛ μ−2 ⎞ ⎛ μ−2 ⎞
⇔ 4+⎜ ⎟ = 36 + ⎜ ⎟ + 4 + 2( μ − 2)
⎝ 2 ⎠ ⎝ 2 ⎠
⇔ μ = −16 .
⎛ 3 +1 0 + 2 ⎞
Το μέσον του ΑΒ είναι το σημείο Μ με συντεταγμένες ⎜ , ⎟ = (2,1) και
⎝ 2 2 ⎠
2−0 2
ο συντελεστής διεύθυνσης της ΑΒ είναι ο = = −1 . Επομένως, η
1− 3 − 2
μεσοκάθετος του ΑΒ έχει εξίσωση y −1=1( x − 2) , δηλαδή , y = x −1 .
⎧ y = x −1
⎨ , η οποία είναι ( x, y ) = (3,2) .
⎩x = 3
( x − 3) 2 + ( y − 2) 2 = 2 2 .
68
x 2 + y 2 + 4x − 6 y −3= 0
( x 2 + 2 ⋅ 2 ⋅ x + 2 2 ) + ( y 2 − 2 ⋅ 3⋅ y + 3 2 ) = 3 + 2 2 + 3 2
( x + 2) 2 + ( y − 3) 2 = 4 2 .
x 2 + y 2 −10 x +12 y − 20 = 0
( x 2 − 2 ⋅5⋅ x + 5 2 ) + ( y 2 + 2 ⋅ 6 ⋅ y + 6 2 ) = 20 + 5 2 + 6 2
( x − 5) 2 + ( y + 6) 2 = 9 2
3 x 2 + 3 y 2 + 6 x − 9 y +1= 0
1
x 2 + y 2 + 2x −3y + = 0
3
69
⎛ 3 ⎛3⎞ ⎞
2 2
⎛3⎞ 1
( x 2 + 2 ⋅1⋅ x +12 ) + ⎜ y 2 − 2 ⋅ y + ⎜ ⎟ ⎟ =12 + ⎜ ⎟ −
⎜
⎝ 2 ⎝ 2 ⎠ ⎟⎠ ⎝2⎠ 3
2 2
⎛ 3 ⎞ ⎛ 35 ⎞⎟
( x +1) + ⎜ y − ⎟ = ⎜
2
.
⎝ 2 ⎠ ⎜⎝ 12 ⎟⎠
⎛ 3⎞ 35
Άρα, ο κύκλος έχει κέντρο το σημείο K ⎜ −1, ⎟ και ακτίνα ρ = .
⎝ 2 ⎠ 12
(iv) Έχουμε διαδοχικά:
[ x 2 − 2 ⋅ 2α ⋅ x + (2α ) 2 ] + [ y 2 + 2 ⋅5 β ⋅ y + (5 β ) 2 ] = (5 β ) 2 −16 β 2
( x − 2α ) 2 + ( y + 5 β ) 2 = (3 β ) 2 .
x 2 + y 2 − 2x + 4 y + 4= 0
( x −1) 2 + ( y + 2) 2 =12 .
x 2 + y 2 − 2αx − 2 βy + α 2 − 3 β 2 = 0
( x 2 − 2α x + α 2 ) + ( y 2 + 2 β y + β 2 ) = β 2 + 3 β 2
( x − α ) 2 + ( y − β ) 2 = (2 β ) 2 .
(3u − 3α ) 2 + (3v) 2 = 9α 2
9(u − α ) 2 + 9v 2 = 9α 2
(u − α ) 2 + v 2 = α 2 ,
που σημαίνει ότι το G ανήκει στον κύκλο με κέντρο K (α,0) και ακτίνα
ρ =| α | , δηλαδή στον κύκλο ( x − α ) 2 + y 2 = α 2 .
x2 + y2 = ρ2 + ρ2
x 2 + y 2 = ( ρ( 2 ) 2 ,
MA
6. Το σημείο M ( x, y ) είναι σημείο του τόπου, αν και μόνο αν = 2 ή,
MB
ισοδύναμα,
72
MA = 2 MB
MA 2 = 4MB 2
( x + 3) + y 2 = 4[( x − 3) 2 + y 2 ]
2
x 2 + 6 x + 9 + y 2 = 4 x 2 − 24 x + 36 + 4 y 2
3x 2 + 3 y 2 − 30 x = −27
x 2 + y 2 −10 x = −9
( x 2 − 2 ⋅5⋅ x + 5 2 ) + y 2 = −9 + 5 2
( x − 5) 2 + y 2 = 4 2 .
Άρα, ο ζητούμενος γεωμετρικός τόπος είναι ο κύκλος με κέντρο το σημείο
K (5,0) και ακτίνα ρ = 4 .
d ( M , O) = 4d ( M , ε ) ⇔ x 2 + y 2 = 4| x −1|
⎡ x 2 + y 2 = 4( x −1), αν x ≥1 (1)
⎢ ή
⇔⎢
⎢⎣ x + y = −4( x −1), αν x ≤1
2 2
( 2)
Αλλά
⎧⎪ x 2 − 4 x + y 2 = −4 ⎧⎪( x − 2) 2 + y 2 = 0 ⎧x = 2
• (1) ⇔ ⎨ ⇔ ⎨ ⇔ ⎨
⎪⎩ x ≥1 ⎩⎪ x ≥1 ⎩y =0
⎧⎪ x 2 + 4 x + y 2 = 4 ⎧⎪( x + 2) 2 + y 2 = (2 2 ) 2
• (2) ⇔ ⎨ ⇔ ⎨ ⇔ ( x + 2) 2 + y 2 = 8 .
⎪⎩ x ≤1 ⎪⎩ x ≤1
y
x=1
( x − 3) 2 + ( y − 5) 2 + ( x − 2) 2 + ( y + 4) 2 + ( x + 5) 2 + ( y +1) 2 =107
3 x 2 + 3 y 2 = 27
x 2 + y 2 =32
Άρα, ο γεωμετρικός τόπος των σημείων Μ είναι ο κύκλος με κέντρο το
σημείο O(0,0) και ακτίνα ρ = 3 . Το κέντρο του κύκλου αυτού είναι το
3+ 2 −5 5 − 4 −1
κέντρο βάρους του τριγώνου ΑΒΓ, αφού = 0 και =0 .
3 3
συνθ ημθ
Έχουμε D= = −συν 2 θ − ημ 2 θ = −1
ημθ - συνθ
α ημθ
Dx = = −ασυνθ − βημθ
β - συνθ
συνθ α
Dy = = βσυνθ − αημθ .
ημθ β
Dx
Επομένως x= = ασυνθ + βημθ
D
Dy
y= = αημθ − βσυνθ ,
D
οπότε έχουμε
=α 2 + β 2 .
10. Ένα σημείο M ( x, y ) είναι σημείο του τόπου, αν και μόνο αν είναι μέσο
χορδής που διέρχεται από το A(2,4) .Αυτό συμβαίνει, αν και μόνο
∧
OMA = 90 0 , δηλαδή, αν και μόνο αν το y
σημείο Μ ανήκει στον κύκλο με B
διάμετρο ΟΑ.
A(2,4)
Το κέντρο του κύκλου αυτού είναι το
⎛ 0+ 2 0+ 4 ⎞ M(x,y) K(1,2)
σημείο K ⎜ , ⎟ , δηλαδή το
⎝ 2 2 ⎠
K (1,2) , και η ακτίνα του είναι ίση με Ο x
Γ
ρ = (2 −1) 2 + (4 − 2) 2 = 1+ 4 = 5 .
3.2 Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
p
1. (i) Είναι = −1 , επομένως p = −2 και η εξίσωση της παραβολής είναι
2
y 2 = −4 x .
p 1
(ii) Έχουμε − = , επομένως p = −1 και η εξίσωση της παραβολής είναι η
2 2
y 2 = −2 x .
p
3. Η απόσταση της κορυφής από την εστία είναι ίση με και η απόσταση
2
p
ενός σημείου M ( x, y ) της παραβολής από την εστία της είναι ίση με x + .
2
p p
Αρκεί να δείξουμε ότι x + ≥ . Έχουμε
2 2
2
p p ⎛ p⎞ p2 p2 p2 y2
x+ ≥ ⇔⎜ x+ ⎟ ≥ ⇔ x 2 + px + ≥ ⇔ x 2 + px ≥ 0 ⇔ x 2 + ≥0 ,
2 2 ⎝ 2⎠ 4 4 4 2
που ισχύει.
∧ → →
AOB = 90 0 ⇔ OA⋅OB = 0 ⇔ ( x1 , y1 )(− x1 , y1 ) = 0 ⇔ − x12 + y12 = 0
⇔ −4 y1 + y12 = 0 ⇔ y1 ( y1 − 4) = 0 ⇔ y1 = 4
1 1
Από τη σχέση y1 = x12 , για y1 = 4 , έχουμε 4 = x12 ⇔ x1 = 4 ή x1 = −4 .
4 4
x1
xx1 = 2( y + y1 ) , οπότε y = ⋅ x − y1 .
2
x1
(i) Επειδή η ε είναι παράλληλη στην ευθεία y = x +1 , έχουμε =1 , οπότε
2
x1 = 2 . Όμως x12 = 4 y1 . Επομένως y1 =1 και η εξίσωση της εφαπτομένης
είναι y = x −1 .
x1
(ii) Επειδή η ε είναι κάθετη στην ευθεία y = −2 x , έχουμε (−2) = −1 , οπότε
2
1
x1 =1 . Όμως x12 = 4 y1 . Επομένως y1 = και η εξίσωση της εφαπτομένης
4
1 1
είναι y = x − .
2 4
1 1 ⎛ 1⎞
y =− x− αντιστοίχως και, επειδή 2⎜ − ⎟ = −1 , οι εφαπτόμενες είναι
2 4 ⎝ 2⎠
κάθετες.
B΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. Τα κοινά σημεία του κύκλου και της παραβολής βρίσκονται από τη λύση του
συστήματος των εξισώσεών τους. Έχουμε λοιπόν:
⎧⎪( x − 3) 2 + y 2 = 8 ⎧⎪( x − 3) 2 + 4 x = 8 ⎧⎪ x =1 ⎧ x =1 ⎧ x =1
⎨ 2 ⇔⎨ ⇔⎨ 2 ⇔⎨ ή ⎨ .
⎪⎩ y = 4 x 2
⎪⎩ y = 4 x ⎪⎩ y = 4 x ⎩ y = 2 ⎩ y = −2
Η ευθεία αυτή εφάπτεται και του κύκλου, αφού η απόσταση του κέντρου
Κ(3,0) του κύκλου από αυτή είναι ίση με την ακτίνα του ρ = 8 . Πράγματι
|3 − 0 +1| 4
d= = = 8
1 2 +1 2 2
• Επειδή ο άξονας x ′x είναι άξονας συμμετρίας και του κύκλου και της
παραβολής και το Β(1,-2) είναι συμμετρικό του Α(1,2) ως προς τον x ′x , ο
κύκλος και η παραβολή έχουν κοινή εφαπτομένη και στο Β. Η εξίσωση της
εφαπτομένης αυτής είναι η x + y +1= 0 .
78
( AE ) 2 = 2 2 + (2 3 ) 2 =16,
( AB) 2 = 2 2 + (2 3 ) 2 =16 ,
και (BE ) 2 = 4 2 + 0 2 =16 ,
2 3 y = 2( x + 3) ή, ισοδύναμα, δ y
3
y= x+ 3 . A(3,2 3 )
3 4 3
K (1, )
3
Η εφαπτομένη τέμνει την
διευθετούσα στο σημείο 2 3
B( −1, )
⎛ 2 3⎞ 3
B⎜ −1, ⎟ . Το κέντρο του
⎜ 3 ⎟⎠
⎝
κύκλου με διάμετρο ΑΒ είναι O E(1,0) x
⎛ 4 3⎞
το σημείο K ⎜1, ⎟ , ενώ η
⎜ 3 ⎟
⎝ ⎠
ακτίνα του είναι x=-1
2
⎛2 3⎞
ρ= 2 +⎜2 ⎟ = 4+ 4 = 4 = 4 3 .
⎜ 3 ⎟ 3 3 3
⎝ ⎠
Επειδή p = 2 , η εστία της παραβολής είναι το σημείο Ε(1,0). Επομένως
4 3
KE = =ρ και KE⊥x ′x
3
Άρα ο κύκλος αυτός εφάπτεται στον άξονα x ′x στο σημείο Ε.
y
4. Η απόσταση ΜΕ είναι ίση με την
απόσταση ΜΑ του Μ από την A M(x1,y1)
p
διευθετούσα, δηλαδή ME = x1 + .
2
x1 p y1
Άρα η ακτίνα του κύκλου είναι ίση H K( + , )
2 4 2
1 p
με ρ = x1 + . Το μέσον Κ της
2 2
ΜΕ έχει συντεταγμένες O p x
E ( , 0)
2
⎛ x1 p y1 ⎞
⎜⎜ 2 + 4 , 2 ⎟⎟ και η απόσταση του
⎝ ⎠
από τον άξονα y ′y είναι ίση με δ
x p 1 p
KH = 1 + = x1 + = ρ , που
2 4 2 2
σημαίνει ότι ο κύκλος με διάμετρο ΜΕ εφάπτεται στον άξονα y ′y .
79
⎛ px ⎞
K ⎜⎜ 0, 1 ⎟⎟ και τη διευθετούσα δ
⎝ y1 ⎠ O E x
⎛ p px1 p 2 ⎞
στο σημείο B⎜ − , − ⎟.
⎜ 2 y 2 y ⎟
⎝ 1 1 ⎠
∧
(i) Για να είναι AEB = 90 0 ,
→ →
αρκεί EA⋅EB = 0 .
→ → ⎛ p ⎞⎛ px1 p 2 ⎞
Έχουμε EA⋅ EB = 0 ⇔ ⎜ x1 − , y1 ⎟ ⎜ − p, − ⎟=0
⎝ 2 ⎠ ⎜⎝ y1 2 y1 ⎟⎠
80
p2 p2
⇔ − px1 + + px1 − =0 , που ισχύει.
2 2
→ → ⎛ p px1 ⎞ ⎛ px ⎞
(ii) Έχουμε EK ⋅ KA = 0 ⇔ ⎜⎜ − , ⎟⎟ ⎜⎜ x1 , y1 − 1 ⎟⎟ = 0
⎝ 2 y1 ⎠ ⎝ y1 ⎠
px1 p2x2
⇔− + px1 − 2 1 = 0
2 y1
px1 p 2 x12
⇔ − =0
2 2 px1
px1 px1
⇔ − =0 , που ισχύει.
2 2
Άρα EK⊥AB .
→ →
ΓE ⋅ AB = ( p,− y1 )(−2 x1 ,− y1 ) = −2 px1 + y12 = −2 px1 + 2 px1 = 0 ,
81
→ →
που σημαίνει ότι ΓE ⊥ AB . Αφού, λοιπόν, τα τμήματα ΑΒ και ΓΕ
⎛ y ⎞
διχοτομούνται καθέτως, το ΑΕΒΓ είναι ρόμβος και το κέντρο του K ⎜⎜ 0, 1 ⎟⎟
⎝ 2 ⎠
βρίσκεται στον άξονα y ′y .
8. (i) Τα σημεία τομής των C1 και C2 y ε1
C 2 προσδιορίζονται από τη λύση
A(2p,2p)
του συστήματος
⎧⎪ y 2 = 2 px (1) p
⎨ 2 B ( − p, )
⎪⎩ x = 2 py ( 2) 2
O x
p
x2 Γ ( ,− p )
Από την (2) έχουμε y= . 2
2p ε2
Αντικαθιστούμε στην (1) και C1
έχουμε
x4
= 2 px ⇔ x 4 − 8 p 3 x = 0 ⇔ x( x 3 − 8 p 3 ) = 0 ⇔ x = 0 ή x = 2 p ,
4p2
1
y ⋅ 2 p = p( x + 2 p) ⇔ y = x + p (1)
2
⎛ p⎞
και τέμνει την C 2 στο σημείο B⎜ − p, ⎟ .
⎝ 2 ⎠
Η εφαπτομένη ε 2 της C 2 στο Α(2p,2p) έχει εξίσωση
x ⋅ 2 p = p( y + 2 p) ⇔ y = 2 x − 2 p (2)
⎛p ⎞
και τέμνει την C1 στο σημείο Γ ⎜ ,− p ⎟ .
⎝ 2 ⎠
⎛p ⎞
Επομένως, η εφαπτομένη της C1 στο Γ ⎜ ,− p ⎟ έχει εξίσωση
⎝ 2 ⎠
⎛ p⎞ p
y ( − p ) = p⎜ x + ⎟ ⇔ y = − x − ,
⎝ 2⎠ 2
82
⎛ p⎞
ενώ η εφαπτομένη της C 2 στο B⎜ − p, ⎟ έχει εξίσωση
⎝ 2 ⎠
⎛ p⎞ p
x (− p ) = p⎜ y + ⎟ ⇔ y = − x − .
⎝ 2 ⎠ 2
Παρατηρούμε, δηλαδή, ότι η εφαπτομένη της C 2 στο Β και η εφαπτομένη
της C1 στο Γ συμπίπτουν. Άρα η ΑΒ είναι κοινή εφαπτομένη των C1 , C 2 .
3.3 Η ΕΛΛΕΙΨΗ
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
x2 y2
+ =1 .
25 9
x2 y2
+ =1 .
144 169
γ 12
(iii) Είναι γ =12 , και ε = = , οπότε α =13 . Άρα β 2 =13 2 −12 2 = 25 ,
α 13
οπότε η έλλειψη θα έχει εξίσωση:
x2 y2
+ =1 .
169 25
x2 y2
+ =1 .
α2 α 2 −16
⎛ 9⎞
Αφού, τώρα, το M ⎜ 4, ⎟ είναι σημείο της έλλειψης, οι συντεταγμένες του θα
⎝ 5⎠
επαληθεύουν την εξίσωσή της. Θα έχουμε δηλαδή:
2
⎛9⎞
⎜ ⎟
42 ⎝ 5 ⎠ 16 81
+ 2 =1 ⇔ 2 + =1
α 2
α −16 α 25(α 2 −16)
881± 369 25
⇔ α2 = =
50 10,24 < 16 (απορρίπτεται)
x2 y2
Άρα, η έλλειψη έχει εξίσωση + =1 .
25 9
(v) Αφού οι εστίες είναι πάνω στον y ′y η εξίσωση της έλλειψης θα είναι:
x2 y2
+ =1 (α 2 > β 2 ) .
β2 α2
⎛ 1⎞
Τώρα, αφού τα M 1 (1,1) και M 2 ⎜ 2, ⎟ είναι τα σημεία της έλλειψης, οι
⎝ 2⎠
συντεταγμένες τους θα επαληθεύουν την εξίσωσή της. Άρα, θα έχουμε:
⎧ 1 1
⎪ 2 + 2 =1
⎪⎪ β α
⎨ 1
⎪ 4
⎪ 2 + 42 =1
⎪⎩ β α
1 1
Θέτουμε 2
= κ και = λ και έχουμε
β α2
⎧κ + λ =1 ⎧κ =1− λ
⎪ ⎪ ⎧κ =1− λ
⎨ 1 ⇔ ⎨ λ ⇔⎨
⎪⎩4κ + 4 λ =1 ⎪⎩4(1− λ) + 4 =1 ⎩16 −16 λ + λ = 4
84
⎧ 4 ⎧ 1
⎧κ =1− λ ⎪⎪κ =1− 5 ⎪⎪κ = 5
⇔⎨ ⇔⎨ ⇔⎨ .
⎩15 λ =12 ⎪λ = 4 ⎪λ = 4
⎪⎩ 5 ⎪⎩ 5
5
Άρα, α 2 = και β 2 = 5 , οπότε η εξίσωση της έλλειψης θα είναι:
4
1 2 4 2
x + y =1 .
5 5
x2 y2
+ =1 ,
22 12
x2 y2
+ =1
144 169
ή
x2 y2
+ =1 ,
12 2 13 2
y1 = x1
(1) B A
Άρα, οι συντεταγμένες του Α θα είναι ( x1 , x1 )
και, επειδή επαληθεύουν την εξίσωση της
έλλειψης, θα έχουμε x
2 5 Γ Δ
4 x12 + x12 = 4 ⇔ 5 x12 = 4 ⇔ x1 = (αν x1 > 0 ).
5
Έτσι το ζητούμενο τετράγωνο θα έχει
κορυφές:
⎛2 5 2 5⎞ ⎛ ⎞ ⎛ ⎞ ⎛ ⎞
A⎜ , ⎟ , B⎜ − 2 5 , 2 5 ⎟ , Γ ⎜ − 2 5 , − 2 5 ⎟ , Δ ⎜ 2 5 , − 2 5 ⎟ .
⎜ 5 ⎟
5 ⎠ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟ ⎜ 5 ⎟⎠
⎝ ⎝ 5 5 ⎠ ⎝ 5 5 ⎠ ⎝ 5
x2 y2
+ =1
22 2
2
Α΄ Α
Ε΄ Ο Ε x
απ’ όπου προκύπτει ότι α = 2 , β = 2
και γ = 2 . Επομένως, οι κορυφές Β
B΄
και B ′ έχουν συντεταγμένες (0, 2 )
και (0,− 2 ) αντιστοίχως, ενώ οι εστίες Ε και E ′ έχουν συντεταγμένες
( 2 ,0) και (− 2 ,0) αντιστοίχως. Άρα, το τετράπλευρο EBE ′B ′ είναι
τετράγωνο, αφού οι διαγώνιες του είναι ίσες, κάθετες και διχοτομούνται.
x2 y2
5. Αν το M ( x1 , y1 ) είναι ένα σημείο της έλλειψης =1 , τότε το +
α2 β2
αντιδιαμετρικό του θα είναι το M ′(− x1 ,− y1 ) , λόγω της συμμετρίας της
έλλειψης ως προς το O(0,0) . Έτσι, η εφαπτομένη της έλλειψης στο
x1 x y1 y
M ( x1 , y1 ) είναι η 2
+ =1 , ενώ στο M ′(− x1 ,− y1 ) είναι η
α β2
− x1 x − y1 y
+ 2 =1 . Οι εφαπτομένες αυτές είναι παράλληλες, αφού οι
α2 β
συντελεστές διεύθυνσής τους, για y1 ≠ 0 , είναι ίσοι.
86
Επομένως,
( x1 , y1 ) = (1,1) ή ( x1 , y1 ) = (−1, −1) .
Έτσι, υπάρχουν δύο ευθείες εφαπτόμενες της έλλειψης, που είναι παράλληλες
στην ευθεία y = −3 x +1 . Οι εφαπτόμενες αυτές είναι οι 3 x + y = 4 και
−3 x − y = 4 .
1
(ii) Η εφαπτομένη ε είναι κάθετη στην ευθεία y = x , αν και μόνο αν
2
−3 x1 1 3 x1
⋅ = −1 ή, ισοδύναμα, y1 = . Άρα, το σημείο Μ θα έχει
y1 2 2
⎛ 3x ⎞
συντεταγμένες ⎜⎜ x1 , 1 ⎟⎟ και, αφού ανήκει στην έλλειψη, θα είναι:
⎝ 2 ⎠
2
⎛ 3x ⎞ 9x 2 4
3x12 + ⎜ 1 ⎟ = 4 ⇔ 3 x12 + 1 = 4 ⇔ 21x12 = 16 ⇔ x1 = ± .
⎝ 2 ⎠ 4 21
Επομένως
⎛ 4 6 ⎞ ⎛ 4 6 ⎞
( x1 , y1 ) = ⎜⎜ , ⎟⎟ ή ( x1 , y1 ) = ⎜⎜ − ,− ⎟⎟ .
⎝ 21 21 ⎠ ⎝ 21 21 ⎠
3⋅ 4 6 3⋅ 4 6
x+ y = 4 και − x− y=4 ,
21 21 21 21
οι οποίες γράφονται
6 x + 3 y − 2 21 = 0 και 6 x + 3 y + 2 21 = 0 .
Επομένως
( x1 , y1 ) = (1,1) ή ( x1 , y1 ) = (−1,1)
4 5 x + 4 5 y =100 ⇔ y = − x + 5 5
− 4 5 x + 4 5 y =100 ⇔ y = x + 5 5
− 4 5 x − 4 5 y =100 ⇔ y = − x − 5 5
4 5 x − 4 5 y =100 ⇔ y = x − 5 5
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
x12 y12
2
+ 2
=1 .
α β
x2 y2
Άρα, το σημείο M ( x1 , y1 ) ανήκει στην έλλειψη + =1 .
α2 β2
r ′ = ( x + γ) 2 + y 2 και r = ( x − γ) 2 + y 2
Επομένως, έχουμε
r ′ 2 − r 2 = 4γx
ή, ισοδύναμα,
(r ′ + r )(r ′ − r ) = 4γx .
r ′ = α + εx και r = α − εx
4. Επειδή η έλλειψη έχει παραμετρικές εξισώσεις
89
xx1 yy1
οπότε η εξίσωση 2
+ =1 της εφαπτομένης ε της έλλειψης στο σημείο
α β2
M 1 θα πάρει τη μορφή:
xσυνφ1 yημφ1
+ =1
α β
ή
( βσυνφ1 ) x + (αημφ1 ) y − αβ = 0 (2)
Έτσι, θα έχουμε
| αγημφ1 − αβ | α | γημφ1 − β |
d = d (Γ , ε ) = =
β 2 συν 2 φ1 + α 2 ημ 2 φ1 β 2 συν 2 φ1 + α 2 ημ 2 φ1
| −αγημφ1 − αβ | α | γημφ1 + β |
d ′ = d (Γ ′, ε ) = = ,
β 2 συν 2 φ1 + α 2 ημ 2 φ1 β 2 συν 2 φ1 + α 2 ημ 2 φ1
οπότε θα ισχύει
α 2 (γημφ1 − β ) 2 + α 2 (γημφ1 + β ) 2 2α 2 (γ 2 ημ 2 φ1 + β 2 )
d 2 + d ′2 = =
β 2 συν 2 φ1 + α 2 ημ 2 φ1 β 2 συν 2 φ1 + α 2 ημ 2 φ1
=
(
2α 2 (α 2 − β 2 )ημ 2 φ1 + β 2 ) = 2α 2
(α 2 ημ 2 φ1 + β 2 συν 2 φ1 )
= 2α 2 .
β 2 συν 2 φ1 + α 2 ημ 2 φ1 β 2 συν 2 φ1 + α 2 ημ 2 φ1
5. Είναι
γ2 γ2
ή x12 + 2
x 22 + y12 = x 22 + 2
x12 + y 22
α α
90
ή (α 2 − γ 2 ) x12 + α 2 y12 = (α 2 − γ 2 ) x 22 + α 2 y 22
ή β 2 x12 + α 2 y12 = β 2 x 22 + α 2 y 22
x12 y12 x 22 y 22
ή + = +
α2 β2 α2 β2
που ισχύει, αφού τα σημεία M 1 ( x1 , y1 ) και M 2 ( x 2 , y 2 ) είναι σημεία της
έλλειψης.
→
β΄ τρόπος: Αν φ είναι η γωνία που σχηματίζει το διάνυσμα ON με τον
άξονα x ′x , τότε οι συντεταγμένες του Μ θα είναι (ασυνφ, βημφ) , ενώ οι
συντεταγμένες του Ν θα είναι (ασυνφ, αημφ) . Επομένως, η ευθεία ΜΔ θα
έχει εξίσωση
y − βημφ = εφφ( x − ασυνφ, ) (1)
y
ζ
M1 Γ
xx1 yy1 Γ΄ B
7. Η ζ έχει εξίσωση + =1 , ενώ οι
α2 β2
Α΄ Α
ε και ε ′ έχουν εξισώσεις x = α και
x
x = −α αντιστοίχως. Επομένως, οι
συντεταγμένες των Γ και Γ ′ είναι οι B΄
λύσεις των συστημάτων
ε΄: x=-a ε: x=a
⎧x = α ⎧ x = −α
⎪ ⎪
⎨ xx1 + yy1 =1 και ⎨ xx1 + yy1 =1
⎪ α2 β2 ⎪ α2 β2
⎩ ⎩
αντιστοίχως. Λύνουμε τα συστήματα αυτά και βρίσκουμε ότι τα Γ και Γ ′
⎛ β 2 (α − x1 ) ⎞ ⎛ 2 ⎞
έχουν συντεταγμένες ⎜ α, ⎟ και ⎜ − α, β (α + x1 ) ⎟ αντιστοίχως.
⎜ αy1 ⎟ ⎜ αy1 ⎟
⎝ ⎠ ⎝ ⎠
Επομένως:
β 2 (α − x1 ) β 2 (α + x1 )
(i) ( AΓ ) = και ( A′Γ ′) = οπότε
α | y1 | α | y1 |
→ → → →
(ii) Αρκεί να δείξουμε ότι EΓ ⊥ EΓ ′ ή, ισοδύναμα, ότι EΓ ⋅ EΓ ′ = 0 .
Έχουμε λοιπόν:
→ ⎛ β 2 (α − x1 ) ⎞⎟ → ⎛ β 2 (α + x1 ) ⎞⎟
EΓ = ⎜ α − γ , και EΓ ′ = ⎜ − (α + γ),
⎜ αy1 ⎟ ⎜ αy1 ⎟
⎝ ⎠ ⎝ ⎠
οπότε
→ → β 4 (α 2 − x12 )
EΓ ⋅ EΓ ′ = (γ 2 − α 2 ) +
α 2 y12
α 2 β 2 − β 2 x12
= γ 2 −α 2 + β 2 ⋅
α 2 y12
α 2 y12
= −β 2 + β 2 ⋅
α 2 y12
92
=− β 2 + β 2 =0 .
→ →
Ομοίως αποδεικνύουμε ότι E ′Γ ⊥ E ′Γ ′ .
xx1 yy1
8. Η εφαπτομένη έχει εξίσωση 2
+ =1 . Άρα, τέμνει τους άξονες x ′x και
α β2
y ′y στα σημεία
⎛ α2 ⎞ ⎛ β2 ⎞
Γ ⎜⎜ , 0 ⎟⎟ και Δ⎜⎜ 0, ⎟
⎟
⎝ x1 ⎠ ⎝ y1 ⎠
α2 β2
αντιστοίχως. Επομένως έχουμε p = και q = , οπότε
x1 y1
α2 β2 α2 β2 x12 y12
+ = + = + =1 ,
p2 q2 α4 β4 α2 β2
x12 y12
3.4 Η ΥΠΕΡΒΟΛΗ
A΄ ΟΜΑΔΑΣ
x2 y2
− =1 ,
25 144
αφού έχει τις εστίες της στον άξονα x ′x .
γ 5 3
(ii) Είναι γ =10 και = . Επομένως, α = γ = 6 , οπότε β = γ 2 − α 2 =
α 3 5
= 100 − 36 = 8 . Άρα, η εξίσωση της υπερβολής είναι
93
y2 x2
− =1 ,
36 64
αφού έχει τις εστίες της στον άξονα y ′y .
x2 y2
− =1 .
α2 5−α 2
93
⇔ α 2 = 4, αφού α 2 < γ 2 = 5 .
x2 y2
− =1 .
4 1
(iv) Διακρίνουμε δύο περιπτώσεις:
α) Η υπερβολή έχει τις εστίες της στον άξονα x ′x . Τότε θα έχει εξίσωση
x2 y2
− =1 (1)
α2 β2
4 4
Επειδή, όμως, έχει ασύμπτωτες τις ευθείες y = x και y = − x , θα ισχύει
3 3
β 4 4
= , οπότε θα έχουμε β = α . Έτσι, η (1) παίρνει τη μορφή
α 3 3
x2 y2 x2 9y2
− =1⇔ 2 − =1 (2)
α2 16 2 α 16α 2
α
9
(3 2 ) 2 9⋅ 4 2 18 9
2
− 2
=1⇔ 2
− =1
α 16α α α2
⇔ α 2 =9 ⇔ α =3
x2 y2
− =1 .
9 16
94
β) Η υπερβολή έχει τις εστίες της στον άξονα y ′y . Τότε θα έχει εξίσωση
y2 x2
− =1 .
α2 β2
2. (i) Έχουμε:
9 x 2 16 y 2 x2 y2
9 x 2 −16 y 2 =144 ⇔ − =1 ⇔ 2 − 2 =1
144 144 4 3
(ii) Έχουμε
x2 y2
x 2 − y 2 =4⇔ − =1 .
22 22
(iii) Έχουμε
144 x 2 25 y 2 x2 y2
144 x 2 − 25 y 2 = 3600 ⇔ − =1 ⇔ 2 − 2 =1 .
3600 3600 5 12
13
εστίες τα σημεία E ′(−13,0) , E (13,0) , εκκεντρότητα ε = και ασύμπτωτες
5
12 12
τις ευθείες y = x , y =− x .
5 5
3. Έχουμε
β β 3 β2 1
= εφ30 0 ⇔ = ⇔ 2
=
α α 3 α 3
2 2 2
γ −α 1 ⎛γ⎞ 1
⇔ = ⇔ ⎜ ⎟ −1=
α2 3 ⎝α⎠ 3
4 2 3
⇔ε2 = ⇔ε=
3 3
(OΓ ) = α 2 + β 2 = γ 2 = γ = (OE ) .
xx1 yy1
2
− =1 (1)
α β2
β 2 x1
και συντελεστή διεύθυνσης λε = . Επειδή η ζ είναι κάθετη στην ε, θα
α 2 y1
α 2 y1
έχει συντελεστή διεύθυνσης λζ = − και επειδή, επιπλέον, διέρχεται από
β 2 x1
το M 1 ( x1 , y1 ) , θα έχει εξίσωση.
96
α 2 y1
y − y1 = − ( x − x1 ) (2)
β 2 x1
⎧ βy1
⎪ 2 =1
⎪β ⎧⎪ y1 = β
⎨ 2
⇔⎨ 2 2
⎪− y = − α y1 (2α 2 − x ) ⎪⎩ β x1 = α (2α 2 − x1 )
⎪ 1 β 2 x1
1
⎩
⎧⎪ y1 = β
⇔⎨ 2
⎪⎩(α + β 2 ) x1 = 2α 3 2
⎧ y1 = β
⎪
⇔⎨ 2α 3 2 (3)
x
⎪ 1 =
⎩ γ2
8α 6 β2 8α 4
− =1⇔ = 2 ⇔ 4α 4 = γ 4
γ 4α 2 β2 γ4
4
⎛γ ⎞
⇔⎜ ⎟ = 4⇔ε 4 = 4
⎝α ⎠
⇔ε=4 4 = 2 .
Για να βρούμε τις συντεταγμένες των κοινών σημείων της ζ και της C, αρκεί
να λύσουμε το σύστημα
⎧ β
⎪ y = α x +δ (1)
⎪
⎨ 2 2
⎪ x − y =1 (2)
⎪⎩α 2 β 2
Έχουμε λοιπόν:
(1) 2
⎛β ⎞
(2) ⇔ β 2 x 2 − α 2 y 2 = α 2 β 2 ⇔ β 2 x 2 − α 2 ⎜ x + δ ⎟ = α 2 β 2
⎝ α ⎠
⎛ β2 βδ ⎞
⇔ β 2 x 2 − α 2 ⎜⎜ 2 x 2 + δ 2 + 2 x ⎟⎟ = α 2 β 2
⎝α α ⎠
⇔ β 2 x 2 − β 2 x 2 − α 2 δ 2 − 2αβδx = α 2 β 2
⇔ 2αβδx = −α 2 ( β 2 + δ 2 )
α( β 2 + δ 2 )
⇔ x=− .
2 βδ
Επομένως, λόγω της (1), είναι
β ⎛ α ( β 2 + δ 2 ) ⎞⎟ β 2 +δ 2 δ2 − β2
y = ⎜⎜ − ⎟ + δ = − + δ = .
α⎝ 2 βδ ⎠ 2δ 2δ
y = 2 x και y = −2 x .
⎛1 ⎞ 1
την υπερβολή 4 x 2 − y 2 =1 ένα μόνο κοινό σημείο το M ⎜ ,1⎟ , αφού α = ,
⎝ 2 ⎠ 2
β =1 και δ = −1 .
Επομένως:
x1 = 4 y1 (3)
Άρα, υπάρχουν δύο εφαπτόμενες της υπερβολής που είναι παράλληλες προς
την ευθεία y = x +1 . Οι εφαπτόμενες αυτές, λόγω της (1), έχουν εξισώσεις
4
(ii) Η ε είναι κάθετη στην ευθεία η : y = − x , αν και μόνο αν ισχύει
3
x1 ⎛ 4 ⎞
λε ⋅ λη = −1 , δηλαδή ⎜− ⎟ = −1 ή, ισοδύναμα,
4 y1 ⎜⎝ ⎟
3⎠
99
x1 = 3 y1 . (5)
Έτσι η (6), λόγω της (5), γράφεται 3 y12 − 4 y12 =12 ή, ισοδύναμα, y12 = −12 ,
που είναι αδύνατη. Άρα, δεν υπάρχει εφαπτομένη της υπερβολής που είναι
4
κάθετη στην ευθεία η : y = − x.
3
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
y
Ν B Κ
1. Έστω ΚΛΜΝ το ορθογώνιο βάσης της
υπερβολής. Τότε (ΟΑ)=α και (ΑΚ)=β οπότε Ε1
(OK ) 2 =α 2 + β 2 = γ 2 και άρα
(OK ) =γ = (OE ) . Επομένως τα ορθογώνια E΄ Α΄ Ο Α E x
τρίγωνα ΑΟΚ και E1OE είναι ίσα, αφού
έχουν μία οξεία γωνία κοινή και τις
υποτείνουσες ίσες. Άρα θα ισχύει Μ B΄ Λ
⎧x = α ⎧ x = −α ε΄ y ε
⎪ ⎪
⎨ xx1 − yy1 = 1 και ⎨ xx1 yy1
⎪ α2 β2 ⎪ α 2 − β 2 =1 Μ1(x1,y1)
⎩ ⎩
Γ
αντιστoίχως. Λύνουμε τα συστήματα αυτά
και βρίσκουμε ότι το Γ έχει συντεταγμένες Ε΄ Α΄ Ο Α Ε x
⎛ β 2 ( x1 − α ) ⎞
⎜ α, ⎟ , ενώ το Γ ′ έχει
⎜ αy1 ⎟
⎝ ⎠
⎛ β 2 ( x1 + α ) ⎞⎟
συντεταγμένες ⎜ − α, . Γ΄
⎜ − αy1 ⎟⎠ ζ
⎝
Επομένως, έχουμε
β 2 | x1 − α | β 2 | x1 + α |
( AΓ ) = και ( A′Γ ′) = (2)
α | y1 | α | y1 |
Άρα
β 2 ⋅ β 2 | x12 − α 2 |
(i) ( AΓ )( A′Γ ′) =
α 2 y12
| β 2 x12 − α 2 β 2 |
= β2
α 2 y12
= β2 .
→ →
(ii) Αρκεί να δείξουμε ότι EΓ ⊥ EΓ ′ . Πράγματι έχουμε
101
→ → ⎛ β 2 ( x1 − α ) ⎞⎟ ⎛⎜ β 2 ( x1 + α ) ⎞⎟
EΓ ⋅ E Γ ′ = ⎜ α − γ , ⋅ − α − γ,
⎜ αy1 ⎟⎜ − αy1 ⎟⎠
⎝ ⎠⎝
β 2 ( x12 − α 2 )
= −( α 2 − γ 2 ) − β 2
α 2 y12
β 2 x12 − α 2 β 2
= β2 −β2
α 2 y12
x12 y12
= β 2 − β 2 ⋅1 = 0 , γιατί 2
− =1 .
α β2
→ →
Άρα EΓ ⊥ EΓ ′ .
• Αν η ευθεία M 1 M 2 είναι
y β
κατακόρυφη τότε, αφού ο άξονας x ′x y= x
a
είναι άξονας συμμετρίας της
υπερβολής, θα ισχύει το ζητούμενο. M3(x3,y3)
M1(x1,y1)
• Αν η ευθεία M 1 M 2 δεν είναι
κατακόρυφη, τότε θα έχει εξίσωση
O x
y = λx + μ (2) M2(x2,y2)
M4(x4,y4)
Έτσι, οι συντεταγμένες των M 1 , M 2
θα είναι οι λύσεις του συστήματος β
y=− x
⎧ y = λx + μ a
⎪ 2
⎨x y2 (3)
⎪ 2 − 2 =1
⎩α β
β 2 x 2 − α 2 ( λx + μ ) 2 = α 2 β 2
ή β 2 x 2 − λ2 α 2 x 2 − 2 λμα 2 x − μ 2 α 2 − α 2 β 2 = 0
ή ( β 2 − λ2 α 2 ) x 2 − 2 λμα 2 x − α 2 ( β 2 + μ 2 ) = 0 .
102
Επομένως
x1 + x2 λμα 2
= 2 2 2 (4)
2 β −λ α
⎧ y = λx + μ ⎧ y = λx + μ
⎪ ⎪
⎨ β και ⎨ β
⎪⎩ y = x ⎪⎩ y = − α x
α
αντιστοίχως. Από τα συστήματα αυτά βρίσκουμε ότι
μα μα
x3 = και x4 = −
β − λα β + λα
οπότε έχουμε
x3 + x 4 μα μα λμα 2
= − = 2 2 2 (5)
2 2( β − λα ) 2( β + λα ) β − λ α
x1 + x 2 x 3 + x 4
Έτσι, από τις (4) και (5), προκύπτει ότι = .
2 2
Εξάλλου έχουμε
y1 = λx1 + μ , y 2 = λx 2 + μ , y 3 = λx3 + μ και y 4 = λx 4 + μ .
Άρα
y1 + y 2 x +x x +x y +y
=λ 1 2 +μ=λ 3 4 +μ= 3 4 .
2 2 2 2
β
4. Η παράλληλη ζ 1 προς την ασύμπτωτο ε1 : y = x από το σημείο M 1 ( x1 , y1 )
α
έχει εξίσωση y
β ζ2
y − y1 = ( x − x1 ) , (1)
α M3
β
y − y1 = − ( x − x1 ) . (2)
α
103
α 2 y12 − β 2 x12
=
2αβ
−α 2 β 2 x12 y12
= , γιατί το 2
− =1
2αβ α β2
1
= αβ .
2
Άρα, το εμβαδόν του παραλληλόγραμμου OM 2 M 1 M 3 είναι σταθερό.
104
β β
β΄ τρόπος: Οι ασύμπτωτες ε1 : y = x και ε 2 : y = − x είναι παράλληλες
α α
r r
προς τα διανύσματα δ 1 = (α , β ) και δ 2 = (α ,− β ) αντιστοίχως. Επομένως, το
συνημίτονο μιας από τις γωνίες των ασυμπτώτων είναι ίσο με το συνημίτονο
r r
της γωνίας φ των διανυσμάτων δ 1 , δ 2 , δηλαδή ίσο με
r r
δ1 ⋅δ 2 α2 − β 2 α2 − β 2
συνφ = r r = = 2 2
| δ1 | | δ 2 | α2 + β2 α2 + β2 α + β
2
⎛γ⎞
2 −⎜ ⎟
α 2 − (γ 2 − α 2 ) 2α 2 − γ 2 2
⎝ α ⎠ = 2−ε .
= = =
γ2 γ2 ⎛γ⎞
2
ε2
⎜ ⎟
⎝α⎠
6.
y
xx1 yy1
2
− =1 (1)
α β2
Για να δείξουμε ότι η (1) δεν διέρχεται από το A2 ( ρα ,0) , αρκεί να δείξουμε
ότι
ραx1 0 y1
− 2 ≠ 1 ή, ισοδύναμα, ρx1 ≠α .
α2 β
Πράγματι, είναι | x1 |≥α , οπότε | ρx1 |≥ ρα >α και άρα ρx1 ≠α . Επομένως,
από το A2 δεν διέρχεται καμιά εφαπτομένη της υπερβολής C1 .
xx 2 yy 2
2
− = ρ2 (2)
α β2
αx 2 0 y2
2
− 2
= ρ 2 ή, ισοδύναμα, x 2 = ρ 2 α . (3)
α β
x 22 y 22
Όμως, 2
− 2
= ρ 2 . Επομένως, λόγω της (3), έχουμε
α β
ρ4α 2 y 22
− = ρ 2 ⇔ ρ 4 β 2 − y 22 = ρ 2 β 2
α2 β2
⇔ y 22 = ρ 2 β 2 ( ρ 2 −1)
⇔ y 2 = ± ρβ ρ 2 −1 .
Άρα
και επομένως από το σημείο A(a,0) άγονται προς την C 2 δύο εφαπτόμενες
με εξίσώσεις
xρ 2 α yρβ ρ 2 −1 xρ 2 α yρβ ρ 2 −1
2
− 2
= ρ 2 και 2
+ 2
= ρ2
α β α β
βρ 2 x − αρ ρ 2 −1 y = ρ 2 αβ και βρ 2 x + αρ ρ 2 −1 y = ρ 2 αβ .
3.5 Η ΕΞΙΣΩΣΗ Ax 2 + By 2 + Γx + Δy + E = 0
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. (i) Είναι:
y 2 − 8 x + 8 = 0 ⇔ y 2 = 8( x −1) ⇔ y 2 = 2 ⋅ 4( x −1)
Y 2 = 2⋅ 4 X .
Άρα, η εξίσωση παριστάνει παραβολή με κορυφή το σημείο O ′(1,0) . Η εστία
Ε της παραβολής έχει ως προς το σύστημα O ′XY συντεταγμένες
( X ,Y ) = (2,0) , οπότε ως προς το σύστημα Oxy θα έχει συντεταγμένες
( x, y ) = (3,0) .
(ii) Είναι:
x 2 + 4 x −16 y + 4 = 0 ⇔ x 2 + 4 x + 4 =16 y ⇔ ( x + 2) 2 = 2 ⋅8 y
X 2 = 2 ⋅8Y .
(iii) Είναι:
y 2 + 4 y + 8 x − 28 = 0 ⇔ y 2 + 4 y + 4 = −8 x + 32 ⇔ ( y + 2) 2 = −2 ⋅ 4( x − 4)
Y 2 = 2 ⋅ (−4) X .
(iv) Είναι
x 2 − 8 x + 6 y − 8 = 0 ⇔ x 2 − 8 x +16 = −6 y + 24 ⇔ ( x − 4) 2 = 2(−3)( y − 4)
X 2 = 2 ⋅ (−3)Y .
9 x 2 + 25 y 2 − 36 x −189 = 0
9( x 2 − 4 x) + 25 y 2 =189
9( x 2 − 4 x + 4) + 25 y 2 = 225
9( x − 2) 2 + 25 y 2 = 225
( x − 2) 2 y 2
+ =1
25 9
X2 Y2
+ =1 .
52 32
Άρα, η εξίσωση παριστάνει έλλειψη με κέντρο το σημείο O ′(2,0) και άξονες
συμμετρίας τις ευθείες x = 2 και y = 0 . Ως προς το σύστημα O ′XY οι
108
x 2 + 4 x +16 y 2 = 0
( x 2 + 4 x + 4) +16 y 2 = 4
( x + 2) 2 +16 ⋅ y 2 = 4
( x + 2) 2 y 2
+ =1
4 1
4
οπότε, αν θέσουμε X = x + 2 και Y = y , η εξίσωση παίρνει τη μορφή
X2 Y2
2
+ 2
=1 .
2 ⎛1⎞
⎜ ⎟
⎝2⎠
Άρα, η εξίσωση παριστάνει έλλειψη με κέντρο το σημείο O ′(−2,0) , κορυφές
⎛ 15 ⎞⎟
τα σημεία A′(−4,0) και A(0,0) και εστίες τα σημεία E ′⎜ − 2 − ,0 και
⎜ 2 ⎟
⎝ ⎠
⎛ 15 ⎞⎟
E ⎜ −2+ ,0 .
⎜ 2 ⎟
⎝ ⎠
4 x 2 + 9 y 2 − 32 x − 36 y + 64 = 0
4( x 2 − 8 x) + 9( y 2 − 4 y ) = −64
4( x 2 − 2⋅ 4 x +16) + 9( y 2 − 2⋅ 2 y + 4) = −64 + 64 + 36
4( x − 4) 2 + 9( y − 2) 2 = 36
( x − 4) 2 ( y − 2) 2
+ =1
9 4
109
X2 Y2
+ =1 .
32 22
Άρα, η εξίσωση παριστάνει έλλειψη με κέντρο το σημείο O ′(4,2) , κορυφές
τα σημεία A′(1,2) , A′(7,2) και εστίες τα σημεία E ′(4 − 5 ,2) , E (4 + 5 ,2) .
9 x 2 +16 y 2 + 54 x − 32 y − 47 = 0
9( x 2 + 6 x) +16( y 2 − 2 y ) = 47
( x + 3) 2 ( y −1) 2
+ =1
16 9
X2 Y2
+ =1 .
42 32
Άρα, η εξίσωση παριστάνει έλλειψη με κέντρο το σημείο O ′(−3,1) , κορυφές
τα σημεία A′(−7,1) , A(1,1) και εστίες τα σημεία E ′(−3 − 7 ,1) ,
E (−3 + 7 ,1) .
21x 2 − 4 y 2 + 84 x − 32 y − 64 = 0
21( x 2 − 4 x) − 4( y 2 + 8 y ) = 64
21( x 2 − 2 ⋅ 2 x + 4) − 4( y 2 + 2 ⋅ 4 y +16) = 64 + 84 − 64
21( x − 2) 2 − 4( y + 4) 2 = 84
( x − 2) 2 ( y + 4) 2
− =1
4 21
110
X2 Y2
− =1 .
22 ( 21) 2
2 y 2 − 3 x 2 − 8 y + 6 x −1= 0
2( y 2 − 4 y ) − 3( x 2 − 2 x) =1
2( y 2 − 2 ⋅ 2 y + 4) − 3( x 2 − 2 x +1) =1+ 8 − 3
2( y − 2) 2 − 3( x −1) 2 = 6
( y − 2) 2 ( x −1) 2
− =1
3 2
Y2 X2
− =1 .
( 3) 2 ( 2)2
⎧⎪ y = x − 2 ⎧⎪ y = x − 2 ⎧⎪ y = x − 2 (1)
⎨ 2
⇔⎨ 2 ⇔⎨ 2
⎪⎩ y = x −κx + 2 ⎪⎩ x −κx + 2 = x − 2 ⎪⎩ x − (κ +1) x + 4 = 0 ( 2)
Επομένως, το σύστημα έχει διπλή λύση, αν και μόνο αν η εξίσωση (2) έχει
διπλή ρίζα που συμβαίνει, αν και μόνο αν Δ=0. Έχουμε λοιπόν
1
Η ε εφάπτεται του κύκλου x 2 + y 2 =, αν και μόνο αν η απόστασή της από
2
το κέντρο O(0,0) του κύκλου είναι ίση με την ακτίνα του, δηλαδή, αν και
μόνο αν ισχύει
|β| 1
= ή, ισοδύναμα, 2 β 2 = λ 2 + 1 . (2)
2
λ +1 2
⎧⎪ y = λx + β ⎧⎪ y = λx + β ⎧⎪ y = λx + β
⎨ 2 ⇔⎨ ⇔⎨ 2 2 (3)
⎪⎩ y = 4 x ⎪⎩( λx + β ) = 4 x ⎪⎩ λ x + 2( λβ − 2) x + β 2 = 0
2
Επομένως, το σύστημα έχει διπλή λύση, αν και μόνο αν η (3) έχει διπλή λύση
που συμβαίνει, αν και μόνο αν
λ ≠ 0 και Δ = 0
Έχουμε λοιπόν
⎧ λ ≠ 0 ⎪⎧ λ ≠ 0 ⎧λ ≠ 0 1
⎨ ⇔⎨ ⇔⎨ ⇔ β= (4)
⎩ Δ = 0 2 2 2
⎪⎩4( λβ − 2) − 4 λ β = 0 ⎩ − 4 λβ + 4 = 0 λ
⎧2
⎧2 β 2 = λ2 +1 ⎪ 2 = λ2 +1 ⎧ λ4 + λ2 − 2 = 0
⎪ ⎪ ⎪
⎨ 1 ⇔⎨λ ⇔⎨ 1
⎪β = ⎪β = 1 ⎪β =
⎩ λ ⎪⎩ λ ⎩ λ
⎧ λ2 = 1
⎪ ⎧ λ =1 ⎧ λ = −1
⇔⎨ 1 ⇔⎨ ή ⎨ .
⎪β = ⎩ β =1 ⎩ β = −1
⎩ λ
Άρα, υπάρχουν δύο κοινές εφαπτομένες του κύκλου και της παραβολής, οι
ευθείες:
y = x +1 και y = − x −1 .
(ii) Θα θεωρήσουμε δύο από τους παραπάνω κύκλους και αφού βρούμε τα
κοινά τους σημεία θα αποδείξουμε ότι κάθε άλλος κύκλος που ορίζεται από
την εξίσωση (1) διέρχεται από τα σημεία αυτά. Για λ=0, λ=1 έχουμε τους
κύκλους:
⎧⎪ x 2 + y 2 −1= 0 ⎧⎪ x 2 + y 2 =1 ⎧⎪ y 2 =1 ⎧ x = 0 ⎧x = 0
⎨ 2 ⇔ ⎨ ⇔⎨ ⇔⎨ ή ⎨
⎪⎩ x + y 2 − 2 x −1= 0 ⎪⎩2 x = 0 ⎪⎩ x = 0 ⎩ y =1 ⎩ y = −1
113
Άρα, οι κύκλοι C 0 και C1 τέμνονται στα σημεία A(0,1) και B (0,−1) . Από
τα σημεία αυτά διέρχονται όλοι οι κύκλοι που ορίζονται από την εξίσωση (1),
αφού οι συντεταγμένες των Α και Β επαληθεύουν την (1) για κάθε λ ∈R .
Πράγματι
|λ ⋅0 − 0 + β | |β |
d (K1 ,ε ) = =
λ 2 +1 λ 2 +1
και (1)
| λ ⋅ 2 − 0 + β | | 2λ + β |
d (K 2 ,ε ) = =
λ 2 +1 λ 2 +1
d ( K 1 , ε ) = ρ 1 και d ( K 2 , ε ) = ρ 2
Όμως:
⎧ | β|
⎪ =1
⎧d ( K1 , ε ) = ρ1 (1) ⎪ λ2 +1 ⎧| β |= λ2 +1
⎪
⎨ ⇔⎨ ⇔⎨
⎩d ( K 2 , ε ) = ρ 2 ⎪ | 2 λ + β | = 2 ⎪⎩| 2 λ + β |= 2 λ2 +1
⎪ λ2 +1
⎩
⎧⎪| β |= λ2 +1 ⎧⎪ β 2 = λ2 +1
⇔⎨ ⇔⎨
⎪⎩| 2 λ + β |=| 2 β | ⎪⎩2 λ + β = 2 β ή 2 λ + β = −2 β
⎧ β 2 = λ2 +1
⎪
⇔⎨ 2λ
⎪β = 2λ ή β =−
⎩ 3
⎧ 4 λ2 2
⎧ 2 1 ⎪⎪ = λ +1 (αδύνατη)
⎪λ = 9
⇔⎨ 3 ή ⎨
⎪⎩ β = 2 λ ⎪β = − 2λ
⎪⎩ 3
114
⎧ 3 ⎧ 3
⎪λ = ⎪λ = −
⎪ 3 ⎪ 3
⇔⎨ ή ⎨ .
⎪ 2 3 ⎪ 2 3
⎪⎩ β = 3 ⎪⎩ β = − 3
3 2 3 3 2 3
ε1 : y = x+ και ε 2 : y = − x− .
3 3 3 3
( λx + β ) 2 = 4 x ⇔ λ2 x 2 + 2 λβx + β 2 = 4 x
⇔ λ2 x 2 + 2( λβ − 2) x + β 2 = 0 (1)
(ii) α) Αν λ=1, λόγω των σχέσεων (2), (3) και (4), το σημείο Μ έχει
συντεταγμένες
⎧ x = 2 − β , με β ≤1
⎨ .
⎩y = 2
115
β) Αν β=0, λόγω των σχέσεων (3) και (4), το σημείο Μ έχει συντεταγμένες:
⎧ 2 ⎧ 2
⎪⎪ x = 2 ⎪x = 2 ⎧⎪ y 2 = 2 x
λ , ⎪ λ
⎨ λ∈R * , οπότε ⎨ και άρα ⎨ .
⎪y= 2 ⎪λ = 2 , y ≠ 0 ⎪⎩ y ≠ 0
⎪⎩ λ ⎪⎩ y
y y
y 2 =4x
y 2 =2x
M0(1,2) y=2, x≥1
t
O x O x
y 2 =4x
(α) (β)
⎧ y = λx + 2 β ⎧ y = λx + 2 β
⎨ και ⎨
⎩x = α ⎩ x = −α
αντιστοίχως. Επομένως
x 2 + ( y − 2 β ) 2 = α 2 ( λ2 +1) (1)
(ii) Για να διέρχεται ο κύκλος αυτός από τις εστίες της έλλειψης αρκεί οι
συντεταγμένες τους να τον επαληθεύουν. Αρκεί, δηλαδή,
γ 2 + (0 − 2 β ) 2 = α 2 ( λ2 +1) (2)
Όμως
(2) ⇔ γ 2 + 4 β 2 = α 2 λ2 + α 2
⇔ α 2 λ2 = γ 2 − α 2 + 4β 2
⇔ α 2 λ2 = − β 2 + 4β 2
⇔ α 2 λ2 = 3β 2
β
⇔ λ=± 3
α
β
Επομένως ο κύκλος διέρχεται από τις εστίες, αν και μόνο αν λ = ± 3.
α
x2 y2
5. Για την έλλειψη +
=1 είναι α=5 και β=4. Επομένως γ=3, οπότε οι
52 42
εστίες της έλλειψης είναι τα σημεία E ′(−3,0) και E (3,0) . Άρα, αν
x2 y2
2
− =1 είναι η εξίσωση της ζητούμενης υπερβολής, τότε θα ισχύει
α β2
α 2 + β 2 = 32 = 9 . (1)
⎧ y = x +1
⎪ 2
⎨x y2
⎪ 2 − =1
⎩α β2
117
να έχει διπλή λύση. Η δεύτερη εξίσωση του συστήματος, λόγω της πρώτης,
γράφεται
x2 ( x +1) 2
2
− ⇔ β 2 x 2 − α 2 ( x +1) 2 = α 2 β 2
α β2
⇔ ( β 2 − α 2 ) x 2 − 2α 2 x − α 2 ( β 2 +1) = 0 (2)
β 2 −α 2 ≠ 0 και 4α 4 + 4α 2 ( β 2 +1)( β 2 − α 2 ) = 0
ή, ισοδύναμα,
Όμως
α 2 + ( β 2 +1)( β 2 − α 2 ) = 0 ⇔ α 2 + β 4 + β 2 − α 2 β 2 − α 2 = 0
⇔ β 2 +1− α 2 = 0
⇔ α 2 − β 2 =1
Έτσι, έχουμε
⎧α 2 + β 2 = 9
⎪⎪ 2 2
⎧⎪α 2 = 5
⎨α − β = 1 , οπότε ⎨ 2
⎪α ≠ ± β ⎪⎩ β = 4
⎪⎩
x2 y2
− =1
5 4
→
OA = (4συνφ,4ημφ) = (4συνωt ,4ημωt ) ,
→
ενώ το OB1 , θα έχει πάρει τη θέση
→
OB = (συν(-φ), ημ(-φ)) = (συνωt ,−ημωt ) .
→ → →
Έτσι, για τη συνισταμένη OM των OA και OB θα ισχύει
→ → →
OM = OA+ OB = (4συνωt ,4ημωt ) + (συνωt ,− ημωt )
= (5συνωt ,3ημωt ) .
x2 y2
Άρα, το Μ θα διαγράψει την έλλειψη + =1 .
52 32
2x + y 2x − y
α= και β= . (1)
2 2
y=-2x
1 → →
(OM 1 M 2 ) = | det(OM 1 , OM 2 ) |
2
1 α 2α
= | |= 2αβ .
2 β −2β
Επομένως
2x + y 2x − y x2 y2
(OM 1 M 2 ) = 2 ⇔ αβ =1⇔ ⋅ =1 ⇔ 4 x 2 − y 2 = 4 ⇔ 2 − 2 =1 , (2)
2 2 1 2
που παριστάνει υπερβολή. Όμως α , β > 0 , οπότε x > 0 . Άρα το σημείο
M ( x, y ) ανήκει στο δεξιό κλάδο της υπερβολής (2).
119
xx1 yy1 C2 Γ2
ε1 : 2
+ 2
=1 (1) θ
α β
O x
και
C1
ε 2 : α 2 xx 2 + β 2 yy 2 = 1 (2)
αντιστοίχως. Επομένως οι
συντελεστές διεύθυνσης λ1 και λ2 των ε 1 και ε 2 είναι ίσοι με
β 2 x1 α 2 x2
λ1 = − και λ2 = − ,
α 2 y1 β 2 y2
οπότε θα ισχύει
x1 x 2 x1 x 2 1
λ1 λ2 = = =
y1 y 2 (εφθ ) x1 ⋅ (εφθ ) x 2 εφ 2 θ
β2 1
και άρα συντελεστή διεύθυνσης λ1 = − 2
. Επειδή λ1 = − , έχουμε
α 2
1 β2 1
λ1 = − ⇔ − 2 = − ⇔ α2 = 2β 2
2 α 2
120
⇔ α 2 = 2(α 2 − γ 2 ) ⇔ 2γ 2 =α 2
2
⎛γ⎞ 1 γ 2 2
⇔⎜ ⎟ = ⇔ = ⇔ε=
⎝α⎠ 2 α 2 2
xt yλt
2
+ =1
α β2
β2
και άρα έχει συντελεστή διεύθυνσης μ=− 2
. Όμως β 2 = α 2 −γ 2 .
λα
Επομένως,
⎛ 2 ⎞
1 ⎡⎛ γ ⎞ ⎤ 1
2
γ 2 −α 2 1 ⎜ ⎛ 2 ⎞⎟ ⎟ 1
μ= = ⎢⎜ ⎟ −1⎥ = (ε 2 −1) = ⎜ ⎜ −1⎟ = − ,
λα 2 λ ⎣⎢⎝ α ⎠ λ λ ⎜⎝⎜ 2 ⎟ ⎟ 2 λ
⎦⎥ ⎝ ⎠ ⎠
1
οπότε λμ = − .
2
Άρα, το κέντρο Μ του κύκλου C θα ανήκει στην παραβολή που έχει εστία το
Κ και διευθετούσα τη δ.
121
Επομένως, θα ισχύει
d ( M , K 1 ) + d ( M , K 2 ) = R1 + R 2 (σταθερό).
οπότε M
r r
d ( M , K 1 ) − d ( M , K 2 ) = R1 − R2 > 0 M1
(σταθερό). M2
R1 R2
Άρα, το κέντρο Μ του κύκλου C θα K1 K2
ανήκει στο δεξιό κλάδο της υπερβολής με
εστίες τα σημεία E ′ = K 1 και E = K 2 και
σταθερή διαφορά 2α = R1 − R 2 > 0 .
x2 y2
11. (i) Η εξίσωση της εφαπτομένης ε της έλλειψης + =1 στο σημείο με
α2 β2
συντεταγμένες ( x1 , y1 ) = (ασυνφ, βημφ) είναι η
xασυνφ yβημφ
+ = 1 ⇔ ( βσυνφ) x + (αημφ) y − αβ = 0 (1)
α2 β2
|α 2 β 2 − β 2 γ 2 συν 2 φ|
=
β 2 συν 2 φ + α 2 ημ 2 φ
β 2 | α 2 − γ 2 συν 2 φ |
=
(α 2 − γ 2 )συν 2 φ + α 2 ημ 2 φ
| α 2 − γ 2 συν 2 φ |
= β2
α 2 (συν 2 φ + ημ 2 φ) − γ 2 συν 2 φ
| α 2 − γ 2 συν 2 φ|
=β2
α 2 − γ 2 συν 2 φ
=β 2 .
1 1 α β αβ
(OAB ) = (OA)(OB) = ⋅ = .
2 2 συνφ ημφ | ημ 2φ|
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
2
⎛ ν(ν +1) ⎞
Αν 13 + 2 3 + ... + ν 3 = ⎜ ⎟ (1), τότε
⎝ 2 ⎠
2
⎛ (ν +1)(ν + 2) ⎞
13 + 2 3 + ... + ν 3 + (ν +1) 3 = ⎜ ⎟ .
⎝ 2 ⎠
Πράγματι, έχουμε:
(1) ν 2 (ν +1) 2
13 + 2 3 + ... + ν 3 + (ν +1) 3 = + (ν +1) 3
4
(ν +1) 2 (ν 2 + 4(ν +1))
=
4
(ν +1) 2 (ν 2 + 4ν + 4)
=
4
(ν +1) 2 (ν + 2) 2
=
4
2
⎛ (ν +1)(ν + 2) ⎞
=⎜ ⎟ .
⎝ 2 ⎠
Άρα, η P (ν) αληθεύει για κάθε θετικό ακέραιο ν.
1⋅ 2 ⋅3
• Η P (ν) αληθεύει για ν =1 , αφού γράφεται 1⋅ 2 = , που είναι αληθής.
3
• Θα αποδείξουμε ότι, αν η P (ν) είναι αληθής, τότε και η P (ν +1) θα είναι
αληθής, δηλαδή ότι:
ν(ν +1)(ν + 2)
Αν 1⋅ 2 + 2 ⋅3 + ... + ν(ν +1) = (1), τότε
3
(ν +1)(ν + 2)(ν + 3)
1⋅ 2 + 2 ⋅3 + ... + ν(ν +1) + (ν +1)(ν + 2) = .
3
Πράγματι, έχουμε:
(1) ν(ν +1)(ν + 2)
1⋅ 2 + 2 ⋅3 + ... + ν(ν +1) + (ν +1)(ν + 2) = + (ν +1)(ν + 2)
3
(ν +1)(ν + 2)(ν + 3)
= .
3
Άρα, η P (ν) αληθεύει για κάθε θετικό ακέραιο ν.
125
(ν +1) 2
=
(ν +1)(ν + 2)
ν +1
= .
ν+2
Άρα, η P (ν) αληθεύει για κάθε θετικό ακέραιο ν.
Πράγματι, έχουμε:
(1)
(ν +1) 2 = ν 2 + 2ν +1 > 2ν +1+ 2ν +1= 4ν + 2
1
4ν + 2 > 2(ν +1) +1⇔ 4ν + 2 > 2ν + 3 ⇔ 2ν >1⇔ ν > ,
2
που ισχύει.
Άρα, η P (ν) αληθεύει για κάθε θετικό ακέραιο ν ≥ 3 .
4
Επομένως, αρκεί να δείξουμε ότι ν >ν +1 . Έχουμε:
3
127
4
ν > ν +1⇔ 4ν > 3ν + 3 ⇔ ν > 3 ,
3
που ισχύει γιατί ν ≥ 7 .
Άρα, η P (ν) αληθεύει για κάθε θετικό ακέραιο ν ≥ 7 .
Πράγματι, έχουμε:
(1)
5 ν +1 = 5⋅5 ν > 5(5 ν −1) = 25ν − 5 .
9
25ν − 5 > 5(ν +1) −1⇔ 25ν − 5 > 5ν + 4 ⇔ ν > ,
20
που ισχύει..
Άρα, η P (ν) αληθεύει για κάθε θετικό ακέραιο ν .
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
1 1
• Η P (ν) αληθεύει για ν =1 , αφού γράφεται ≤ 2 − , που είναι αληθής.
2
1 1
1 1 1 1 1
+ + ... + + ≤2− .
12 22 ν2 (ν +1) 2 ν +1
1
Πράγματι, αν και στα δύο μέλη της (1) προσθέσουμε το , έχουμε
(ν +1) 2
1 1 1 1 1 1
2
+ 2
+ ... + 2
+ 2
≤2− + .
1 2 ν (ν +1) ν (ν +1) 2
1 1 1 1 1 1
2− + ≤2− ⇔− + ≤−
ν (ν +1) 2 (ν +1) ν (ν +1) 2 (ν +1)
⇔ 0 ≤ −ν 2 − ν + ν 2 + 2ν +1− ν
⇔ 0≤1 , που ισχύει..
ν
⎛ ν +1 ⎞
3. Αρκεί να αποδείξουμε ότι ⎜ ⎟ < ν για κάθε ν ≥ 3 ή, ισοδύναμα, ότι
⎝ ν ⎠
ν
⎛ 1⎞
⎜1 + ⎟ < ν για κάθε ν ≥ 3 .
⎝ ν⎠
1 1
Πράγματι, επειδή 1< 1+ <1+ έχουμε
ν +1 ν
ν +1 ν +1 ν
⎛ 1 ⎞ ⎛ 1⎞ ⎛ 1⎞ ⎛ 1⎞
⎜1 + ⎟ < ⎜1 + ⎟ = ⎜1 + ⎟ ⋅ ⎜1 + ⎟
⎝ ν +1 ⎠ ⎝ ν⎠ ⎝ ν⎠ ⎝ ν⎠
⎛ 1⎞
< ν ⋅ ⎜1 + ⎟ (λόγω της (1))
⎝ ν⎠
=ν +1 .
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. (i) Είναι: 83 = 7 ⋅11+ 6
Άρα το πηλίκο είναι 7 και το υπόλοιπο 6.
• Αν α = 3 λ , τότε
α 2 = 9 λ2 = 3⋅3λ2 = 3κ , όπου κ = 3λ2 ∈Z .
• Αν α = 3λ +1 , τότε
α 2 = 9 λ2 + 6 λ +1= 3(3 λ2 + 2 λ) +1= 3κ +1 , όπου κ = 3λ2 + 2 λ∈Z .
• Αν α = 3λ + 2 , τότε
α 2 = 9 λ2 +12 λ + 4 = 9 λ2 +12 λ + 3 +1= 3(3 λ2 + 4 λ +1) +1= 3κ +1 ,
όπου κ = 3 λ2 + 4 λ +1∈Z .
= κ 2 + 3κ + 3∈Z .
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
Έτσι έχουμε
⎧0 ≤ 660 −17 β
0 ≤ 660 −17 β < β ⇔ ⎨
⎩660 −17 β < β
⎧17 β ≤ 660
⇔⎨
⎩660 < 18 β
660 660
⇔ <β≤
18 17
12 14
⇔ 36 + < β ≤ 38 +
18 17
⇔ β = 37 ή β = 38 .
αρ 2 + βρ + γ = 0 (1)
Επομένως
α 2 − β 2 (8 λ +1) − (8 μ +1) 8 λ − 8 μ
(i) = = = ( λ − μ )∈Z
8 8 8
α 4 + β 4 − 2 (8 λ +1) 2 + (8 μ +1) 2 − 2
(ii) = =
16 16
64 λ2 + 64 μ 2 +16 λ +16 μ
= = (4 λ2 + 4 μ 2 + λ + μ)∈Z .
16
3υ + 4 4
⎯ Αν υ = 0 , τότε = ∉Z
5 5
3υ + 4 7
⎯ Αν υ =1 , τότε = ∉Z
5 5
3υ + 4
⎯ Αν υ = 2 , τότε = 2∈Z
5
3υ + 4 13
⎯ Αν υ = 3 , τότε = ∉Z
5 5
3υ + 4 16
⎯ Αν υ = 4 , τότε = ∉Z .
5 5
3κ + 4
Άρα, ο είναι ακέραιος, αν και μόνο αν υ = 2 , δηλαδή, αν και μόνο αν
5
ο κ είναι της μορφής κ = 5 λ + 2 , λ∈Z .
Μαθηματικά ‐ http://www.pi‐schools.gr/content/index.php?lesson_id=12&ep=93
Γενικό Λύκειο
Οδηγίες διδασκαλίας Μαθηματικών Γενικού Λυκείου
Ευκλείδεια Γεωμετρία (Α' και Β' Tάξη) Βιβλίο (23 ΜΒ)
Μαθηματικά (Β' Tάξη Θετική καιΤεχνολογική Κατεύθυνση)
Βιβλίο (2,4 ΜΒ)
Μαθηματικά (Β' Tάξη Θετική καιΤεχνολογική Κατεύθυνση)
Υποδείξεις - Απαντήσεις Ασκήσεων (2 ΜΒ)
Μαθηματικά (Γ' Τάξη Θετική καιΤεχνολογική Κατεύθυνση)
Βιβλίο (7,5 ΜΒ)
Μαθηματικά (Γ' Τάξη Θετική καιΤεχνολογική Κατεύθυνση)
Υποδείξεις - Απαντήσεις Ασκήσεων (0,5 ΜΒ)
Μαθηματικά και Στοιχεία Στατιστικής (Γ' Τάξη)
Βιβλίο (1,5 ΜΒ)
Μαθηματικά και Στοιχεία Στατιστικής (Γ' Τάξη)
Υποδείξεις - Απαντήσεις Ασκήσεων (0,1 ΜΒ)
143
⎧δ | 2ν + 3
⎨ , οπότε δ |[5(2ν + 3) − 2(5ν + 7)] . Άρα δ |1 , οπότε δ =1 . Έτσι, το
⎩δ |5ν + 7
2ν + 3
κλάσμα είναι ανάγωγο για όλες τις τιμές του ν∈N * .
5ν + 7
x| α και x| β (1)
α| x και β| x (2)
Έτσι, από τις σχέσεις (1) και (2), έχουμε ότι x = α και x = β , οπότε α = β .
Αντιστρόφως, αν α = β , τότε (α, β ) = (α, α ) = α και [α, β ] =[α, α ] = α , οπότε
(α , β ) = [α , β ] .
5. Είναι
(α , β ) = 3 2 , ( β , γ ) = 2 ⋅ 3⋅ 5 και ( γ, α ) = 2 2 ⋅ 3 .
Επομένως, από τη δεύτερη σχέση έχουμε ότι 2| β , ενώ από την τρίτη ότι
2|α . Έτσι, θα πρέπει 2|(α, β ) , δηλαδή 2|3 2 , που είναι άτοπο.
6. Είναι
α β
κα + λβ = δ ⇔ κ + λ =1
δ δ
α β
⇔ κΑ + λΒ =1 , όπου Α = ∈Z και Β = ∈ Z .
δ δ
Έτσι, σύμφωνα με το πόρισμα 1, οι ακέραιοι κ, λ είναι πρώτοι μεταξύ τους.
⎧δ | α ⎧δ | α
⎨ , οπότε ⎨ . Άρα δ | (α, κβ ) , δηλαδή δ| δ ′ (1).
⎩δ | β ⎩δ | κβ
Επειδή (α, κ ) =1 , θα υπάρχουν x, y∈Z τέτοιοι, ώστε xα + yκ =1 , οπότε
Έτσι, έχουμε
144
⎧δ ′| α ⎧δ ′|α
⎨ , οπότε δ ′|( xαβ + yκβ ) και άρα, λόγω της (2), δ ′| β . Συνεπώς ⎨ ,
⎩δ ′| κβ ⎩δ ′| β
οπότε δ ′|(α, β ) , δηλαδή δ′ | δ . (3)
(ii) Είναι:
α ⋅ κβ (1) αβ
[α, κβ ] = =κ = κ[α , β ] .
(α, κβ ) (α , β )
8. Είναι:
[αγ, βγ, αδ , βδ ] = [[αγ, βγ ],[αδ , βδ ]]
= [[α, β ]γ,[α, β ]δ ]=[α, β ][γ, δ ] .
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. Είναι 10 < 101 <11 . Επομένως, για να είναι ο 101 πρώτος αρκεί να μην έχει
θετικό πρώτο διαιρέτη μικρότερο του 11. Επειδή κανένας από τους πρώτους
2, 3, 5, 7, που είναι μικρότεροι του 11, δεν διαιρεί τον 101, ο αριθμός 101
είναι πρώτος. Αν εργαστούμε με τον ίδιο τρόπο, διαπιστώνουμε ότι οι
αριθμοί 103, 107 και 113 είναι πρώτοι, ενώ οι 111 και 121 είναι σύνθετοι.
⎧α − β =1 ⎧2α = 4 ⎧α = 2
(α − β )(α + β ) = 3 ⇔ ⎨ ⇔⎨ ⇔⎨ .
⎩α + β = 3 ⎩2 β = 2 ⎩ β =1
145
⎧α − 2 =1 ⎧α = 3
α 2 − 4 = p ⇔ (α − 2)(α + 2) = p ⇔ ⎨ ⇔⎨ .
⎩α + 2 = p ⎩ p = 5
(iii) Επειδή a 2 −1= (a −1)(a +1) και a +1> a −1 και p > 3 , έχουμε
⎧α −1=1
⎪ ⎧α = 2
(α 2 −1) p =15 ⇔ (α −1)(α +1) p =1⋅3⋅5 ⇔ ⎨α +1= 3 ⇔ ⎨ .
⎪ p =5 ⎩ p =5
⎩
4. Έχουμε
3 p +1= ν 2 ⇔ 3 p = ν 2 −1
⇔ 3 p = (ν −1)(ν +1)
⎧ν −1= 3 ⎧ν −1= p
⇔⎨ ή ⎨
⎩ν +1= p ⎩ν +1= 3
⎧ν = 4 ⎧ν = 3
⇔⎨ ή ⎨ αδύνατο
⎩ p =5 ⎩ p =1
⎧ν = 4
⇔⎨ .
⎩ p =5
5. Έχουμε
α = 2κ +1 και β = 2 λ +1 , κ , λ∈N * .
Επομένως
= 2(2κ 2 + 2 λ2 + 2κ + 2 λ +1) ,
οπότε θα ισχύει
(
a = p12 β1 p 22 β2 ... p κ2 βκ = p1β1 p 2β2 ... p κβκ ) =β
2 2
, όπου β = p1β1 p 2β2 ... p κβκ .
(
p1α1 p 2α2 ... p κακ = p1β1 p 2β2 ... p κβκ ) =p
2 2 β1
1 p 22 β2 ... p κ2 βκ
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
2. • Υποθέτουμε ότι (α, βγ ) =1 και θα δείξουμε ότι (α, β ) =1 και (α, γ ) =1 . Έστω
ότι (α, β ) >1 . Τότε ο (α, β ) θα έχει έναν, τουλάχιστον, θετικό πρώτο
διαιρέτη, έστω τον p. Επομένως, θα ισχύει
⎧ p |α ⎧ p |α
⎨ , οπότε ⎨ . Άρα p | (α, βγ) , δηλαδή p |1 , που είναι άτοπο.
⎩ p | β ⎩ p | βγ
Ομοίως αποδεικνύεται ότι (α, γ) =1 .
• Υποθέτουμε ότι (α, β ) = (α, γ ) =1 και θα δείξουμε ότι (α, βγ ) =1 . Έστω ότι
(α, βγ ) >1 . Τότε ο (α, βγ) θα έχει έναν, τουλάχιστον, θετικό πρώτο διαιρέτη,
έστω τον p. Επομένως, θα ισχύει
⎧ p |α ⎧ p |α ⎧ p |α
⎨ , οπότε ⎨ ή ⎨ . Άρα p |(α, β ) ή p | (α, γ) , δηλαδή p |1 , που
⎩ p | βγ ⎩ p| β ⎩ p|γ
είναι άτοπο.
Έτσι, θα έχουμε
(1)
• (αβ , p 4 ) = ( p 3 AB, p 4 ) = p 3 ( AB, p ) = p 3 ⋅1= p 3 , αφού p /| AB
4. Έχουμε
• ν 4 + 4 = (ν 4 + 4ν 2 + 4) − 4ν 2 = (ν 2 + 2) 2 − (2ν) 2 = (ν 2 − 2ν + 2)(ν 2 + 2ν + 2)
α 43
5. Επειδή = , έχουμε 34α = 43 β (1).
β 34
οπότε
α + β = 43κ + 34κ = 77 κ = 7 ⋅11⋅ κ .
p = 3κ ή p = 3κ +1 ή p = 3κ + 2 , κ ∈N * .
x 2 + x + 2 =112 ⇔ x 2 + x −110 = 0
⇔ x =10 ή x = −11
Επομένως, η θετική ακέραια λύση της εξίσωσης είναι η x =10 .
α = p1α1 p 2α2 ... p κακ και β = p1β1 p 2β2 ... p κβκ (1)
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
2. (i) Μια προφανής ακέραια λύση της εξίσωσης είναι η ( x 0 , y 0 ) = (1,1) . Άρα, οι
ακέραιες λύσεις, ( x, y ) , της εξίσωσης δίνονται από τις σχέσεις
και έχει μια προφανή λύση την ( x 0 , y 0 ) = (2,1) . Άρα οι ακέραιες λύσεις,
( x, y ) , της εξίσωσης δίνονται από τις σχέσεις
(iii) Μια προφανής ακέραια λύση της εξίσωσης είναι η ( x 0 , y 0 ) = (2,−1) . Άρα,
οι ακέραιες λύσεις, ( x, y ) , της εξίσωσης δίνονται από τις σχέσεις
(iv) Μια προφανής ακέραια λύση της εξίσωσης είναι η ( x 0 , y 0 ) = (2,1) . Άρα,
οι ακέραιες λύσεις, ( x, y ) , της εξίσωσης δίνονται από τις σχέσεις
3. (i) Έχουμε
111x + 78 y = 300 ⇔ 3(37 x + 26 y ) = 3⋅100
⇔ 37 x + 26 y =100 (1)
4. (i) Η εξίσωση 3 x + 5 y = −15 δεν έχει θετικές ακέραιες λύσεις, αφού για όλους
του θετικούς ακέραιους x, y το πρώτο μέλος της εξίσωσης είναι θετικός
αριθμός, ενώ το δεύτερο μέλος αρνητικός αριθμός.
(ii) Η εξίσωση 111x + 78 y = 50 δεν έχει θετικές ακέραιες λύσεις, αφού για
όλους τους θετικούς ακέραιους x, y ισχύει:
(iii) Η εξίσωση 5 x + 7 y = 5 δεν έχει θετικές ακέραιες λύσεις, αφού για όλους
τους θετικούς ακέραιους x, y ισχύει:
2 x + y = 20 (1) , όπου x ≥ 0, y ≥ 0 .
153
Έτσι έχουμε
153
⎧ x ≥ 0 ⎧t ≥ 0
⎨ ⇔⎨ ⇔ 0 ≤ t ≤10 ⇔t = 0,1,2,...,10 .
⎩ y ≥ 0 ⎩20 − 2t ≥ 0
Άρα, οι μη αρνητικές ακέραιες λύσεις της (1) είναι οι:
(0,20) , (1,18) , (2,16) , (3,14) , (4,12) , (5,10)
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
Από τις λύσεις αυτές θα βρούμε εκείνες για τις οποίες ισχύει x > 0 και y > 0 .
Έχουμε
⎧ 224
⎧ x > 0 ⎧224 + 3t > 0 ⎪⎪t > − 3
⎨ ⇔⎨ ⇔⎨ ⇔ −74,6 < t < −70,73
⎩ y > 0 ⎩−1344 −19t > 0 ⎪t < − 1344
⎩⎪ 19
x 11 8 5 2
y 5 24 43 62
Επειδή (7,11) =1 , η εξίσωση (1) έχει ακέραιες λύσεις. Αρχικά βρίσκουμε μια
ειδική λύση της (1) ως εξής:
Γράφουμε τον (7,11) =1 ως γραμμικό συνδυασμό των 7 και 11:
Επομένως, η εξίσωση έχει μια μόνο θετική λύση την ( x, y ) = (8,4) . Άρα
100 = 7 ⋅8 +11⋅ 4 = 56 + 44 .
⎧ β ⎧ β
⎪⎪ x1 = x 0 − δ t1 ⎪⎪ x 2 = x 0 − δ t 2
⎨ (1) και ⎨ (2), όπου t1 , t 2 ∈Z
⎪y = y + α t ⎪y = y + α t
⎪⎩ 1 0 δ 1 ⎪⎩ 2 0
δ
2
β2 α2
( AB) = ( x 2 − x1 ) 2 + ( y 2 − y1 ) 2 = (t 2 − t1 ) 2 + (t 2 − t1 ) 2
δ2 δ2
α2 + β2
=|t 2 − t1 |⋅ .
δ
Επομένως, η απόσταση (ΑΒ) ελαχιστοποιείται, όταν ελαχιστοποιηθεί η
παράσταση |t 2 − t1 | . Αυτό συμβαίνει όταν |t 2 −t1 |=1 , οπότε η ελάχιστη
απόσταση ανάμεσα σε δύο διαφορετικά σημεία της ευθείας αx + βy = γ με
α2 + β2
ακέραιες συντεταγμένες είναι ίση με .
δ
x y 33
+ = , ή, ισοδύναμα, 13 x + 7 y = 33 . (1)
7 13 91
Αναζητούμε, επομένως, τις θετικές ακέραιες λύσεις της εξίσωσης (1). Επειδή
(13,7) =1 , η (1) έχει ακέραιες λύσεις. Μια ειδική της λύση είναι η (−33,66) .
Άρα, οι ακέραιες λύσεις, ( x, y ) , της (1) δίνονται από τους τύπους
Έτσι έχουμε
⎧ x > 0 ⎧− 33 + 7t > 0 33 66
⎨ ⇔⎨ ⇔ <t < ⇔ t =5 .
⎩ y > 0 ⎩66 −13t > 0 7 13
33 2 1
Άρα x = 2 και y =1 και επομένως = + .
91 7 13
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
(iii) Δεν αληθεύει για κάθε κ ∈Z , αφού (κ 2 + 5) −1= κ 2 + 4 που δεν είναι
πολλαπλάσιο του 4 όταν ο κ είναι περιττός.
157
3. Είναι
⎧α ≡ 6(mod11) ⎧α =11κ + 6, κ ∈Z (1)
⎨ ⇔⎨
⎩10 ≤ α <100 ⎩10 ≤ α <100 ( 2)
4. (i) Έστω α ένας από τους ζητούμενους θετικούς ακέραιους. Τότε θα ισχύει
α ≡ 2(mod 3) και α ≡1(mod 4) (1)
α = 3x + 2 και α = 4 y +1 (2)
−3x + 4 y =1 (3)
Μια προφανής ακέραια λύση της (3) είναι η ( x 0 , y 0 ) = (1,1) . Άρα, οι ακέραιες
λύσεις της, ( x, y ) , δίνονται από τις σχέσεις
4 x − 6 y =1
Άρα 8| (5 2ν + 7) .
159
(ii) Είναι
2 ν +1 + 3 3ν +1 = 2 ⋅ 2 ν + 3⋅ 27 ν
≡ 2 ⋅ 2 ν + 3⋅ 2 ν (mod 5) , αφού 27≡ 2(mod 5)
≡ 5⋅ 2 ν (mod 5)
≡ 0(mod 5) .
Άρα 5| (2 ν +1 + 3 3ν +1 ) .
(iv) Είναι
2 2ν + 4 + 5 2ν +1 =16 ⋅ 4 ν + 5⋅ 25 ν
⎧16 ≡ −5(mod 21)
≡ (−5) ⋅ 4 ν + 5 ⋅ 4 ν (mod 21) , αφού ⎨
⎩25 ≡ 4(mod 21)
≡ 0 ⋅ 4 ν (mod 21)
≡ 0(mod 21) .
Άρα 21| (2 2ν + 4 + 5 2ν +1 ) .
7. (i) Αρκεί να βρούμε το υπόλοιπο της διαίρεσης του 31998 με το 10. Είναι
3 2 = 9 ≡ −1(mod10) και 1998 = 2 ⋅999 . Επομένως
(ii) Αρκεί να βρούμε το υπόλοιπο της διαίρεσης του 7 2003 με το 100. Είναι
7 4 = 2201≡1(mod100) και 2003 = 4 ⋅500 + 3 . Επομένως
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
β 2 ≡ 2(mod 3) (1)
5| (α 2 + α − 6) ⇔ 5| (α + 3)(α − 2)
⇔ 5| (α + 3) ή 5| (α − 2)
⇔ α + 3= 5κ , κ ∈Z ή α − 2= 5 λ , λ∈Z
⇔ α = 5κ − 3 , κ ∈Z ή α = 5 λ + 2 , λ∈Z
⇔ α = 5 λ + 2 , λ∈Z ,
αφού ο α = 5κ − 3 , κ ∈Z γράφεται α = 5(κ −1) + 2 = 5 λ + 2 , λ =κ −1 .
α 2 + α − 6 ≡ υ 2 + υ − 6(mod 5) .
Επομένως:
Επομένως, 2| ( x +1) και 3| ( x +1) , οπότε 2 ⋅3| ( x +1) , αφού (2,3) =1 . Άρα
6| ( x +1) , οπότε x +1= 6κ , κ ∈Z και συνεπώς x ≡ 6κ −1 , κ ∈Z .
α 3 − α ≡ υ 3 − υ(mod 6)
Επομένως:
⎯ Αν υ = 0 , τότε α 3 −a ≡ 0(mod 6)
⎯ Αν υ =1 , τότε α 3 −a ≡ 0(mod 6)
⎯ Αν υ = 2 , τότε α 3 − a ≡ 6 ≡ 0(mod 6)
⎯ Αν υ = 3 , τότε α 3 −a ≡ 24 ≡ 0(mod 6)
⎯ Αν υ = 4 , τότε α 3 − a ≡ 60 ≡ 0(mod 6)
⎯ Αν υ = 0 , τότε α 5 −a ≡ 0(mod 2)
⎯ Αν υ =1 , τότε α 5 − a ≡ 0(mod 2)
Επομένως:
⎯ Αν υ = 0 , τότε α 5 −a ≡ 0(mod 5)
⎯ Αν υ =1 , τότε α 5 − a ≡ 0(mod 5)
⎯ Αν υ = 2 , τότε α 5 − a ≡ 30 ≡ 0(mod 5)
6. (i) Έχουμε
⎧α ≡ β (mod m) ⎧m | ( α − β )
⎨ , οπότε ⎨ .
⎩n | m ⎩n | m
(ii) Έχουμε
⎧nα ≡ nβ (mod m) ⎧m | n ( α − β )
⎨ , οπότε ⎨ .
⎩(m, n) =1 ⎩(m, n) =1
Άρα m | (α − β ) , οπότε α ≡ β (modm) .
α ≡ λm + β , όπου λ∈Z .
Επομένως
(α, m) = ( λm + β , m) = ( λm + β − λm, m) = ( β , m) .
163
Πράγματι
οπότε 53103 +103 53 ≡1103 + (−1) 53 ≡ 0(mod13) . Άρα 13| (53103 +103 53 ) .
οπότε
≡ −1+ (4 3 ) 37 (mod 7)
≡ −1+ 64 37 (mod 7)
α 2 = 0, 1, 4(mod 5) (1)
5ν + 2 = α 2 , όπου α∈N *
5ν + 3 = α 2 , όπου α∈N *
10. Επειδή ο p είναι πρώτος και μεγαλύτερος του 3, θα έχει μία από τις παρακάτω
μορφές:
p = 3κ +1 , κ ∈N * ή p = 3κ + 2 , κ ∈N * ,
οπότε θα ισχύει
p ≡1(mod 3) ή p ≡ 2(mod 3) .
Έτσι, θα έχουμε
p 2 = 8κ +1 , κ ∈N * και q 2 = 8 λ +1 , λ∈N * .
77 77 ≡ 7 77 (mod10) .
οπότε 77 77 ≡ 7(mod10) .
Άρα 21999 + 21997 −1= πολ3 και επειδή 21999 + 21997 −1> 3 , ο αριθμός
21999 + 21997 −1 είναι σύνθετος.
α + (ν − υ) = κν + υ + ν − υ = (κ +1)ν .
α + 2 β +3
2. Επειδή = , έχουμε 6(α + 2) = 8( β + 3) , οπότε 3(α + 2) = 4( β + 3) (1)
8 6
Άρα 3| 4( β + 3) , οπότε 3| ( β + 3) και άρα 3| β . Επομένως, β = 3κ , κ ∈N * ,
οπότε από την (1) βρίσκουμε ότι α = 4κ + 2 , κ ∈N * . Έχουμε δηλαδή
α = 4κ + 2 και β = 3κ , κ ∈N * (1)
κ +1 10
οπότε η αρχική σχέση γράφεται = ή ισοδύναμα
2 γ+4
(κ +1)(γ + 4) = 20 . (2)
⎧⎪ p | (α 2 + β 2 ) ⎧⎪ p | (α 2 + β 2 )
⎨ και άρα θα έχουμε ⎨ .
⎪⎩ p | αβ ⎪⎩ p | α ή p | β
Άρα (α 2 + β 2 , αβ ) =1 .
α β
(ii) Αν υποθέσουμε ότι + = v∈N * , τότε θα ισχύει
β α
α 2 + β 2 = vαβ (1)
⎛α β⎞ α β
•Έστω (α, β ) = δ . Τότε ⎜ , ⎟ =1 , οπότε, αν θέσουμε = A και = B ,
⎝ δ δ ⎠ δ δ
έχουμε
α = δΑ , β = δΒ , με (Α, Β ) =1 . (1)
αβ δΑδΒ
Επομένως [α, β ] = = = δΑΒ , οπότε
δ δ
(1)
(α + β ,[α, β ]) = (δΑ + δΒ , δΑΒ ) = δ (Α + Β , ΑΒ ) = δ ⋅1= δ = (α, β ) .
οπότε
αβ = (α, β )[α, β ] = 6 ⋅360 = 2160 .
κp + λq = κ ′p + λ ′q , με 1≤ κ , κ ′ ≤ q και 1≤ λ, λ ′ ≤ p .
Τότε θα ισχύει
(κ − κ ′) p = ( λ ′ − λ)q (1)
⎧0 < λ ′ ≤ p
Άρα p | ( λ ′ − λ)q και επειδή ( p, q ) =1 , έχουμε p | ( λ ′ − λ) . Όμως ⎨ ,
⎩0 < λ ≤ p
⎧0 < λ ′ ≤ p
οπότε ⎨ . Επομένως − p < λ ′ − λ < p , οπότε λ ′ − λ = 0 . Άρα λ ′ = λ
⎩− p ≤ − λ < 0
και, λόγω της (1), κ ′ = κ .
2 ⋅ 2 ν > 2 ⋅ 2ν
2 ν +1 > 4ν
Επομένως, αρκεί να δείξουμε ότι 4ν > 2(ν +1) για κάθε ν ≥ 3 . Πράγματι
έχουμε
4ν > 2(ν +1) ⇔ 4ν > 2ν + 2
⇔ 2ν > 2
⇔ ν >1 που ισχύει, αφού ν ≥ 3 .
Άρα, η ανισότητα P (ν) αληθεύει για κάθε ν ≥ 3 .
(ii) Αν x = α είναι μια θετική ακέραια λύση της εξίσωσης, τότε θα ισχύει
2α =α 2 (1)
Επομένως, ο α θα έχει ως μοναδικό πρώτο διαιρέτη τον 2, συνεπώς θα είναι
της μορφής α = 2 κ , κ ∈N * . Έτσι η (1) γράφεται
κ κ
2 2 = (2 κ ) 2 ⇔ 2 2 = 2 2 κ ⇔ 2 κ = 2κ .
Έτσι, λόγω της (1), πρέπει κ < 3 . Επομένως, οι πιθανές τιμές του κ είναι οι
κ =1 ή κ = 2 .
⎯ Για κ =1 , έχουμε α = 2 , που είναι λύση της εξίσωσης
⎯ Για κ = 2 , έχουμε α = 4 , που είναι και αυτή λύση της εξίσωσης.
8. (i) Έχουμε
Έτσι, θα έχουμε
170
α ν −1= 2 ν −1= (2 λ ) κ −1
= β κ −1 , όπου β = 2 λ > 2
= ( β −1)( β κ −1 + β κ − 2 + ... + β +1) .
Έτσι θα έχουμε
κ
α ν +1= ( α 2 ) λ +1
κ
= β λ +1 , όπου β = α 2
(ii) Αν υποθέσουμε ότι η εξίσωση έχει μια τουλάχιστον ακέραια λύση (α, β ) ,
τότε θα ισχύει
α 2 + β 2 =1998 (1)
Άρα, θα έχουμε
α 2 + β 2 ≡ 0,1, 2, 4, 5(mod 8)
10. (i) • Επειδή 9 = 4 ⋅ 2 +1 , είναι 9 ≡1(mod 4) , οπότε 910 ≡14 ≡1(mod 4) και άρα
≡ 81(mod100) .
2ν
11. (i) Αρκεί ο αριθμός να είναι ακέραιος. Όμως έχουμε:
ν−2
2ν 2(ν − 2) + 4 4
= =2+ .
ν−2 ν−2 ν−2
4
Επομένως, αρκεί ο να είναι ακέραιος, που συμβαίνει, αν και μόνο αν
ν−2
(ν − 2) | 4 ή, ισοδύναμα, αν και μόνο αν ν − 2 =1 ή ν − 2 = 2 ή ν − 2 = 4 , δηλαδή,
αν και μόνο αν
ν =3 ή ν = 4 ή ν =6 .
x
172
ν−2
(iii) Επειδή η γωνία α καθενός από τα κανονικά ν-γωνα είναι ίση ⋅180 0 ,
ν
αν ο χώρος γύρω από το Α καλυφθεί με κ κανονικά ν-γωνα, τότε θα ισχύει
⎛ ν−2 ⎞ 2ν
κ⎜ ⋅180 0 ⎟ = 360 0 ⇔ κ = .
⎝ ν ⎠ ν−2
2v
Έτσι, ο αριθμός θα είναι ακέραιος, οπότε, λόγω της (1), θα είναι ν = 3 ή
v−2
ν = 4 ή ν = 6 . Άρα, ο χώρος γύρω από το Α μπορεί να καλυφθεί μόνο με 3
ισόπλευρα τρίγωνα ή με 4 τετράγωνα ή με 6 κανονικά εξάγωνα.
12. Έστω x η πλευρά του μεγάλου τετραγώνου και y η πλευρά του μικρού
τετραγώνου που είναι διαφορετική της μονάδας. Τότε θα ισχύει
x 2 = y 2 + 24⋅12
οπότε
( x − y )( x + y ) = 24 (1)
⎧ x − y =1 ⎧x − y = 2 ⎧x − y =3 ⎧x − y = 4
⎨ ή ⎨ ή ⎨ ή ⎨
⎩ x + y = 24 ⎩ x + y =12 ⎩ x + y = 8 ⎩x + y = 6
⎧x = 7
και επειδή οι x, y είναι ακέραιοι με y >1 , είναι μόνο ⎨ .
⎩ y =5
Άρα το ζητούμενο τετράγωνο έχει πλευρά 7, οπότε το εμβαδόν του είναι 49,
και χωρίζεται σε 25 τετράγωνα από τα οποία τα 24 έχουν πλευρά 1 και το ένα
πλευρά 5.
οπότε
(10 x1 + y1 ) + (10 x 2 + y 2 ) + ... + (10 x κ + y κ ) + ( z1 + z 2 + ... + z λ ) =100 .
Άρα
10( x1 + x 2 + ... + x κ ) + ( y1 + y 2 + ...+ y κ + z1 + z 2 + ...+ z λ ) =100 (1)
⎛α β⎞ α
14. (i) Επειδή (α, β ) = 2 , έχουμε ⎜ , ⎟ =1 , οπότε, αν θέσουμε Α = και
⎝2 2⎠ 2
β
Β = , θα ισχύει
2
α = 2Α και β = 2Β , με (Α, Β ) =1 και Α > Β > 0 (1)
⎛α β⎞ α
(ii) Επειδή (α , β ) = 4 , έχουμε ⎜ , ⎟ =1 , οπότε, αν θέσουμε Α = και
⎝ 4 4 ⎠ 4
β
Β= , θα ισχύει
4
a = 4 A και β = 4 B , με ( A, B ) =1 και A > B > 0 (2)
( 2 ) ⎧Α = 6 ⎧Α = 3
4Α ⋅ 4Β = 96 ⇔ ΑΒ = 6 ⇔ ⎨ ή ⎨ .
⎩Β =1 ⎩Β = 2
174
⎧α = 24 ⎧α =12
Άρα ⎨ ή ⎨ .
⎩β =4 ⎩ β =8
(iii) Επειδή (α, β )[α, β ] = αβ , λόγω της υπόθεσης, έχουμε (α, β ) ⋅ 24 = 96 ,
οπότε (α, β ) = 4 . Έτσι αβ = 96 και (α, β ) = 4 , οπότε αναγόμαστε στην (ii)
περίπτωση.
(iv) Επειδή (α, β )[α, β ] = αβ , λόγω της υπόθεσης έχουμε 4⋅24 = αβ . Έτσι
αβ = 96 και (α, β ) = 4 , οπότε αναγόμαστε στην (ii) περίπτωση.
α β ⎛α β⎞
(v) Έστω (α, β ) = δ . Τότε α + β = 7δ , οπότε + = 7 με ⎜ , ⎟ =1 . Αν
δ δ ⎝δ δ ⎠
α β
θέσουμε Α = ∈Z και Β = ∈Z , τότε έχουμε
δ δ
⎧α = δΑ ⎧Α + Β = 7
⎨ (3) και ⎨ (4)
⎩ β = δΒ ⎩(Α, Β ) =1, με Α > Β > 0
⎧Α = 6 ⎧Α = 5 ⎧Α = 4
Έτσι ⎨ ή ⎨ ή ⎨ .
⎩Β =1 ⎩Β = 2 ⎩Β = 3
15. Αν p1 , p 2 ,..., p κ είναι οι κοινοί και μη κοινοί θετικοί πρώτοι παράγοντες των
α και β, τότε θα ισχύει
175
Έτσι, θα έχουμε
και
(
(α 2 , β 2 ) = p12δ1 p 22δ2 ... p κ2δκ = p1δ1 p 2δ2 ... p κδκ ) = (α , β )
2 2
.
16. Επειδή (α, β ) =1 , οι κανονικές μορφές των α και β δεν έχουν κοινούς
παράγοντες. Επομένως, θα ισχύει
β
α = p1α1 p 2α2 ... p κακ και β = q1β1 q 2β2 ...q λ λ (1)
Έτσι, θα έχουμε
β
αβ = p1α1 p 2α2 ... p κακ q1β1 q 2β2 ...q λ λ (2)
(
α = p12 μ1 p 22 μ2 ... p κ2 μκ = p1μ1 p 2μ2 ... p κμκ ) =μ
2 2
, μ∈N *
και
(
β = q12ν1 q 22ν2 ...q λ2ν λ = q1ν1 q 2ν2 ...q λν λ ) =ν
2 2
, ν∈N * .
176
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
5.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΙΓΑΔΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ
5.2 ΠΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ C ΤΩΝ ΜΙΓΑΔΙΚΩΝ
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
2. α) Είναι:
⎧x + y = 3
( x + y ) + ( x − y )i = 3 − i ⇔ ⎨ ⇔ ( x, y ) = (1,2)
⎩ x − y = −1
β) Είναι:
⎧⎪ 3x 2 + x − 6 = 2 (1)
3x 2 + x − 6 + ( x 2 − 3)i = 2 + i ⇔ ⎨
⎪⎩ x 2 − 3 =1
Όμως:
x 2 − 3 =1⇔ x 2 = 4 ⇔ x = 2 ή x = −2 .
γ) Είναι:
⎧ 9 − 54
⎧3x + 2 y = 9 ⎪ x =
9 − 27i = (3x + 2 y ) − yi ⇔ ⎨ ⇔⎨ 3
⎩27 = y ⎪ y = 27
⎩
⎧ − 45
⎪x =
⇔⎨ 3 ⇔ ( x, y ) = (−15,27)
⎪ y = 27
⎩
178
3.
y
5
4 3+4i
3
2
i 1 1+i x
x΄ 0
-5 -4 -3 -2 -1 1 2 3 4 5 6 7
-1
-2i -2
-3
-4
-5
3-4i
y΄
5. α) ( −4 + 6i ) + (7 − 2i) = ( −4 + 7) + (6 − 2)i = 3 + 4i
β) (3 − 2i ) − (6 + 4i ) = (3 − 6) + (−2 − 4)i = −3 − 6i
ε) 3i (6 + i) = 3 ⋅ 6i + 3i 2 = −3 + 18i
1 1(1 + i ) 1+ i 1+ i 1 1
6. α) = = = = + i
1 − i (1 − i)(1 + i) 1 − i 2 1 + 1 2 2
β) i 6 = i 4 ⋅ i 2 = 1(−1) = −1 = −1 + 0i
γ) i 2 + 2i + 1 = −1 + 2i + 1 = 0 + 2i
179
δ) (1 + i 3 ) 2 = 1 + 2i 3 + i 2 ⋅ 3 = 1 − 3 + 2 3i = −2 + 2 3i
3 + i (3 + i) ⋅ (2 + i) 6 + i 2 + 5i 5 + 5i 5(1 + i )
ε) = = 2 2 = = =1+ i
2 − i (2 − i)(2 + i ) 2 −i 4 +1 5
6 −i 2 (6 − i 2 ) ⋅(1− i 2 ) 6 + 2i 2 − 7 2i 6 − 2 − 7 2i 4 7
στ) = = = = − 2i .
1+ i 2 (1+ i 2 ) ⋅(1− i 2 ) 1− 2i 2 1+ 2 3 3
7. α) Είναι:
(3 − 2i ) 2 − ( x + iy ) = x − yi ⇔ 9 − 12i + 4i 2 − x − yi = x − yi
⇔ 9 − 4 − x −12i = x ⇔ (5 − 2 x) −12i = 0
2
⎛1 + i ⎞ 1 − 1 + 2i
β) Είναι: ⎜ ⎟ = = −1 . Άρα η σχέση γράφεται:
⎝ 1 − i ⎠ 1 − 1 − 2i
1 1
−1+ =1+ i ⇔ =2+i
x + iy x + iy
1
⇔ x + yi =
2+i
2−i
⇔ x + yi =
5
2 −1
⇔x= και y = .
5 5
γ) Είναι:
8. α) i 6 + i16 + i 26 + i 36 + i 46 + i 56 = i 2 + i 0 + i 2 + i 0 + i 2 + i 0 = 0 .
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2
β) − + − = − + − = − = = 2i .
i 11
i 41
i 75
i 1023
i 3
i 1
i 3
i 3 −i i −i
180
9. α) Για z = −5 + 7i είναι z = −5 − 7i
β) Για z = −4 − 9i είναι z = −4 + 9i
γ) Για z = 4i είναι z = −4i
δ) Για z = 11 είναι z = 11
ε) Για z = −i είναι z = i
στ) Για z = 0 είναι z = 0 .
5 − 9i 5 + 9i 5 − 9i ⎛ 5 − 9i ⎞
11. Έχουμε: z1 + z 2 = + = +⎜ ⎟ που είναι πραγματικός
7 + 4i 7 − 4i 7 + 4i ⎝ 7 + 4i ⎠
αριθμός ως άθροισμα δύο συζυγών μιγαδικών αριθμών.
Ομοίως ο z1 − z 2 θα είναι φανταστικός ως διαφορά δύο συζυγών μιγαδικών
αριθμών.
12. Αν z = x + yi τότε:
α) z − z = 6i ⇔ x + yi − x + yi = 6i ⇔ 2 yi = 6i ⇔ yi = 3i ⇔ y = 3 .
Άρα, οι εικόνες των μιγαδικών είναι τα σημεία των δύο αξόνων y ′y και
x ′x .
γ) z 2 = − z 2 ⇔ ( x − yi ) 2 = −( x + yi ) 2
⇔ x 2 + ( yi ) 2 − 2 xyi = −( x 2 + y 2 i 2 + 2 xyi)
⇔ x 2 − y 2 − 2 xyi = − x 2 + y 2 − 2 xyi
⇔ 2( x 2 − y 2 ) = 0
⇔ y =±x .
⎧x = 2 − x
⇔⎨
⎩y = y
⇔ x = 1, y ∈ R
⇔ z =1+ yi .
3 ± 9 − 8 3 ±1
13. α) x 2 − 3x + 2 = 0 ⇔ x = = ⇔ x =2 ή x =1.
2 2
2 ± i 8 2(1± 2 )
β) x 2 −2x +3 = 0 ⇔ x = = = 1± i 2
2 2
1 1± i 3
γ) x + = 1 ⇔ x 2 +1 = x ⇔ x 2 − x +1 = 0 ⇔ x = .
x 2
⎧ β ⎧ β
⎪⎪ x1 + x 2 = − 2 ⎪⎪6 = − 2 ⎧ β = −12
⎨ ⇔⎨ ⇔⎨ .
⎪x x = γ ⎪13 = γ ⎩γ = 26
⎪⎩ 1 2 2 ⎪⎩ 2
182
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
α + βi (α + βi )(γ − δi ) (αγ + βδ ) + ( βγ − αδ )i
1. Έχουμε: z= = = . Άρα:
γ + δi (γ + δi)(γ − δi ) γ2 +δ 2
α β
z∈R ⇔ βγ − αδ = 0 ⇔ αδ − βγ = 0 ⇔ =0 .
γ δ
1+ 3 − 2 3i 2 − i 3
2. Έχουμε z 2 = = , οπότε:
4 2
2 − i 3 1− i 3 2 − i 3 −1+ i 3 1
z2 −z = − = = .
2 2 2 2
1 1
Άρα: = =2 .
2
z −z 1
2
(
(1+ i ) 20 = (1+ i ) 2 )
10
= (2i )10 = 210 i 10 = 210 i 2 = −210 .
1
4. Έχουμε A = iν + i −ν = iν + . Επομένως:
iν
• Αν ν = 4κ , τότε i ν =1 , οπότε A = 1+1 = 2
1
• Αν ν = 4κ +1 , τότε i ν = i , οπότε A=i + =i −i =0
i
• Αν ν = 4κ + 2 , τότε i ν = −1 , οπότε A = −1−1 = −2
1
• Αν ν = 4κ + 3 , τότε i ν = −i , οπότε A = −i + = −i + i = 0 .
−i
5. α) Αν z = x + yi τότε έχουμε:
z = z 2 ⇔ x − yi = ( x + yi ) 2 ⇔ x − yi = x 2 + ( yi) 2 + 2 xyi
⇔ x − yi = x 2 − y 2 + 2 xyi ⇔ ( x 2 − y 2 − x) + (2 x +1) yi = 0
183
1
• Αν 2 x + 1 = 0 , δηλαδή αν x = − , τότε η (2) γράφεται:
2
1 1 3 3
− y2 + = 0 ⇔ y2 = ⇔ y = ± .
4 2 4 2
1 3 1 3
Άρα: z=− + i ή z=− − i.
2 2 2 2
x 2 − x = 0 ⇔ x( x − 1) = 0 ⇔ x = 0 ή x = 1 .
Άρα: z=0 ή z =1 .
β) Αν z = x + yi , έχουμε:
z = z 3 ⇔ x − yi = ( x + yi ) 3 ⇔ x − yi = x 3 + 3x 2 yi + 3 x( yi) 2 + ( yi ) 3
⇔ x − yi = x 3 + 3x 2 yi − 3 xy 2 − y 3 i
⇔ x − yi = ( x 3 − 3 xy 2 ) + (3 x 2 − y 2 ) yi
⎧⎪ x 3 − 3xy 2 = x ⎧⎪ x( x 2 − 3 y 2 −1) = 0
⇔⎨ ⇔ ⎨
⎪⎩(3x 2 − y 2 ) y = − y ⎪⎩ y (3x 2 − y 2 +1) = 0
⎧⎪ x = 0 ή x 2 − 3 y 2 −1= 0 (1)
⇔⎨
⎪⎩ y (3 x 2 − y 2 +1) = 0 (2)
y (1− y 2 ) = 0 ⇔ y = 0 ή y = ±1 .
Άρα: z = 0 ή z = i ή z = −i .
6. Αν z = x + yi , τότε:
z z x + yi x − yi ( x + yi) 2 + ( x − yi) 2
+ = + =
z z x − yi x + yi x 2 − ( yi) 2
2( x 2 − y 2 )
Έτσι, αρκεί να αποδείξουμε ότι − 2 ≤ ≤ 2 . Πράγματι:
x2 + y2
2( x 2 − y 2 ) x2 − y2
− 2≤ ≤ 2 ⇔ −1≤ ≤1
x2 + y2 x2 + y2
⇔ −( x 2 + y 2 ) ≤ x 2 − y 2 ≤ x 2 + y 2
⎧⎪− x 2 − y 2 ≤ x 2 − y 2 ⎧⎪0 ≤ 2 x 2
⇔⎨ 2 ⇔⎨
⎪⎩ x − y 2 ≤ x 2 + y 2 ⎪⎩0 ≤ 2 y 2
που ισχύουν και οι δύο. Άρα ισχύει και η αρχική διπλή ανισότητα.
7. α΄ τρόπος:
(
(α + βi )10 + ( β − αi )10 = (α + βi ) 2 ) + (( β − αi) ) = z
5 2 5 5
+ (− z ) 5 = z 5 − z 5 = 0 .
β΄ τρόπος:
Είναι β − αi = −i (α + βi ) . Επομένως:
8. α) Έχουμε: • z = z ⇔ x + yi = x − yi ⇔ 2 yi = 0 ⇔ y = 0 ⇔ z ∈R
• z = − z ⇔ x + yi = − x + yi ⇔ 2 x = 0 ⇔ x = 0 ⇔ z φανταστικός
1 1
β) Αρκεί να δείξουμε ότι u = u και v = −v . Επειδή z1 = και z2 =
z1 z2
θα είναι:
185
1 1 z 2 + z1
+
z +z z z2 z z z +z
• u= 1 2 = 1 = 1 2 = 1 2 =u .
1+ z 1 z 2 1 1 z z
1 2 + 1 1+ z1 z 2
1+
z1 z 2 z1 z 2
1 1 z 2 − z1
−
z1 − z 2 z1 z 2 z z − ( z1 − z 2 )
• v= = = 1 2 = = −v .
1+ z1 z 2 1 1 z 1 z 2 + 1 1+ z 1 z 2
1+
z1 z 2 z1 z 2
1 x y
9. α) Έστω z = x + yi . Τότε = − i . Επομένως:
z x2 + y2 x2 + y2
⎛ 1⎞ x
Re⎜ z + ⎟ = 5 Re( z ) ⇔ x + 2 =5x
⎝ z⎠ x + y2
⎛ 1 ⎞ 1
⇔ x⎜ 2 −4⎟=0⇔ x =0 ή =4
⎜ x + y2 ⎟ x2 + y2
⎝ ⎠
2
⎛1⎞
⇔ x =0 ή x 2 + y 2 =⎜ ⎟ .
⎝2⎠
Άρα, ο γεωμετρικός τόπος είναι ο άξονας y ′y με εξαίρεση το σημείο O(0,0)
1
και ο κύκλος με κέντρο O(0,0) και ακτίνα ρ = .
2
β) Έχουμε:
⎛ 1⎞ y
Im⎜ z + ⎟ = −3Im( z ) ⇔ y − 2 2 = −3 y
⎝ z⎠ x +y
y
⇔4y− =0
x + y2
2
⎛ 1 ⎞
⇔ y⎜ 4 − 2 ⎟=0
⎜ x + y2 ⎟
⎝ ⎠
1
⇔ y =0 ή =4
x + y2
2
2
⎛1⎞
⇔ y =0 ή x 2 + y 2 =⎜ ⎟ .
⎝2⎠
186
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. Έχουμε:
• |3 + 4i |= 3 2 + 4 2 = 25 = 5 =|3 − 4i |
• | −5i |= 0 2 + (−5) 2 = 25 = 5
1+ i |1+ i |
• | −4|= 4 , = =1 , αφού |1+ i |=|1− i |
1− i |1− i |
2 4
• | (1− i) 2 ⋅(1+ i) 4 |=|1− i | 2 ⋅|1+ i | 4 = 2 ⋅ 2 = 2⋅ 2 2 = 2 3 = 8
2
• | (2 − i ) ⋅(1+ 2i ) =| 2 − i |⋅|1+ 2i |= 2 2 + (−1) 2 ⋅ 12 + 2 2 = 5 ⋅ 5 = 5 = 5
3+ i |3 + i | 3 2 +12 10 10
• = = = = .
4 − 3i | 4 − 3i | 2
4 + (−3) 2 25 5
2. Έχουμε
2
• | (1+ i ) 2 |=|1+ i | 2 = 2 = 2
2 2 2
⎛ 1+ i ⎞ 1+ i ⎛ |1+ i | ⎞
• ⎜ ⎟ = = ⎜⎜ ⎟⎟ =12 =1
⎝ 1 − i ⎠ 1− i ⎝ |1− i | ⎠
2 2 2
⎛ 1− i ⎞ 1− i ⎛ |1− i | ⎞
• ⎜ ⎟ = = ⎜⎜ ⎟⎟ =12 =1
⎝ 1 + i ⎠ 1 + i ⎝ |1 + i | ⎠
2 2 2
⎛ λ + μi ⎞ λ + μi ⎛ | λ + μi | ⎞
• ⎜⎜ ⎟⎟ = = ⎜⎜ ⎟⎟ =12 =1
⎝ λ − μi ⎠ λ − μi ⎝ | λ − μi | ⎠
187
3. α) Έχουμε
| z 2 |= z 2 ⇔| z | 2 = z 2 ⇔ zz = z 2 ⇔ z ( z − z ) = 0
⇔ z =0 ή z = z ⇔ z ∈R
⇔ x −1= x ή x −1= − x
1
⇔ x= .
2
1
Άρα, z= .
2
β΄ τρόπος: Αν z = x + yi , τότε:
⎧⎪ ( x −1) 2 + y 2 = x ⎧ 1
⎧| x −1|= x ⎪ x =
⇔⎨ ⇔⎨ ⇔⎨ 2 .
⎪⎩ y = 0 ⎩y =0 ⎪⎩ y = 0
1
Άρα, z= .
2
γ) α΄ τρόπος: Αν | z + i |= 2 z , τότε ο 2 z θα είναι μη αρνητικός πραγματικός.
Επομένως θα είναι z = x , x ≥ 0 , οπότε θα έχουμε:
| z + i |= 2 z ⇔| x + i |= 2 x ⇔ x 2 +1 = 2 x ⇔ x 2 +1= 4 x 2
1 3
⇔ 3 x 2 =1 ⇔ x 2 = ⇔ x= , αφού x≥0
3 3
3
Άρα, z= .
3
β΄ τρόπος: Όπως ο β΄ τρόπος της περίπτωσης 3β).
5. α) Έχουμε
β) Έχουμε
| z − i |>| z +1|⇔| z − i |>| z − (−1)| .
Επομένως, η απόσταση του μιγαδικού z από τον i, είναι μεγαλύτερη από την
απόσταση του από τον μιγαδικό −1+ 0i . Άρα ο z θα βρίσκεται στο
ημιεπίπεδο που ορίζεται από τη μεσοκάθετο του ΑΒ και από το σημείο Β,
όπου Α και Β τα σημεία με συντετεγμένες (0, 1) και (−1, 0) αντιστοίχως.
1+ xi 1+ xi |1+ xi | 1+ x 2
6. Έχουμε z= , άρα | z |= = = =1 . Αφού | z |=1 , ο
x +i x + i | x + i| x 2 +1
γεωμετρικός τόπος της εικόνας Μ του z θα είναι ο μοναδιαίος κύκλος.
Α(0,2)
O x
8. Είναι:
| w −1|=| 2 z |⇔| w −1|= 2| z |⇔| w −1|= 2 .
9. α΄ τρόπος:
Έστω z1 = x1 + y1i και z 2 = x 2 + y 2 i . Τότε:
z1 + z 2 = ( x1 + x 2 ) + ( y1 + y 2 )i και z1 − z 2 = ( x1 − x 2 ) + ( y − y 2 )i .
Άρα:
| z1 + z 2 | 2 + | z1 − z 2 | 2 = ( x1 + x 2 ) 2 + ( y1 + y 2 ) 2 + ( x1 − x 2 ) 2 + ( y1 − y 2 ) 2
β΄ τρόπος:
Έχουμε:
| z1 + z 2 | 2 + | z1 − z 2 | 2 = ( z1 + z 2 )( z1 + z 2 ) + ( z1 − z 2 )( z1 − z 2 )
= z1 z1 + z1 z 2 + z 2 z1 + z 2 z 2 + z1 z1 − z1 z 2 − z 2 z1 + z 2 z 2
= 2 z1 z1 + 2 z 2 z 2
= 2| z1 | 2 +2| z 2 | 2 .
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. Αν z = x + yi , τότε:
⇔ 2( x 2 + y 2 ) ≥ x 2 + y 2 + 2| x | | y |⇔ x 2 + y 2 ≥ 2| x | | y |
2 z − i | 2 z − i | | 2 x + (2 y −1)i |
| w|= = =
iz + 2 |iz + 2| | (− y + 2) + xi |
4 x 2 + (2 y −1) 2 4 x 2 + 4 y 2 − 4 y +1
= = .
(2 − y ) 2 + x 2 4+ y 2 −4y + x 2
4( x 2 + y 2 ) − 4 y +1 4 ⋅1− 4 y +1
= = =1 .
(x 2 + y 2 ) −4 y + 4 1− 4 y + 4
6. Έχουμε:
| 2 z −1|=| z − 2|⇔| 2 z −1| 2 =| z − 2| 2
⇔ (2 z −1)(2 z −1) = ( z − 2)( z − 2)
⇔ 4 zz − 2 z − 2 z +1= zz − 2 z − 2 z + 4
⇔ 3 zz = 3
⇔ zz =1
⇔| z | 2 =1⇔| z |=1 .
7. Έχουμε: y
A = (1+ z )(1+ z ) + (1− z )(1− z )
M(z)
=1+ z + z + zz +1− z − z + zz
= 2(1+ zz )
K(-1) O Λ(1) x
= 2(1+ | z | 2 )
= 2⋅2 = 4 .
Αν Μ, Κ και Λ είναι οι εικόνες των
μιγαδικών z, −1 και 1, αντιστοίχως, τότε θα είναι:
8. • Αν z = x + yi , τότε θα έχουμε: y
Αντικαθιστούμε τις τιμές αυτές των x1 και y1 στην (1) και έχουμε:
2 2
⎛ 4x2 ⎞ ⎛ 4 y2 ⎞ 16 x 22 16 y 22 x2 y2
⎜ ⎟ +⎜ ⎟ =16 ⇔ + =16 ⇔ 2 + 2 =1 .
⎝ 5 ⎠ ⎝ 3 ⎠ 25 9 25 9
1
10. α) Έχουμε | z |=1⇔| z | 2 =1⇔ zz =1⇔ z =
z
β) Από τις ισότητες | z1 |=| z 2 |=| z 3 |=... =| z κ |=1 έχουμε
1 1 1 1
z1 = , z 2 = , z 3 = ,..., z κ = .
z1 z2 z3 zκ
1 1 1
Άρα + + ...+ =| z1 + z 2 + ... + z κ |
z1 z 2 zκ
= z1 + z 2 + ... + z κ
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. Έχουμε
⎧ 1
⎪⎪συνθ = 2
α) ρ = 12 + ( 3 ) 2 = 4 = 2 και ⎨ .
⎪ημθ = 3
⎩⎪ 2
π
Άρα ένα όρισμα είναι το θ = . Επομένως:
3
⎛ π π⎞
1+ 3i = 2⎜ συν + iημ ⎟
⎝ 3 3⎠
194
⎧ 1
⎪⎪συνθ = 2
β) ρ = 12 + ( 3 ) 2 = 4 = 2 και ⎨ .
⎪ημθ = − 3
⎪⎩ 2
π
Άρα ένα όρισμα είναι το θ = − . Επομένως:
3
⎛ ⎛ π⎞ ⎛ π ⎞⎞
1− 3i = 2⎜⎜ συν⎜ − ⎟ + iημ⎜ − ⎟ ⎟⎟ .
⎝ ⎝ 3 ⎠ ⎝ 3 ⎠⎠
⎧ 1
⎪⎪συνθ = − 2
γ) ρ = (−1) 2 + (− 3 ) 2 = 4 = 2 και ⎨ .
⎪ημθ = − 3
⎪⎩ 2
π 4π
Άρα ένα όρισμα είναι το θ = π + = . Επομένως:
3 3
⎛ 4π 4π ⎞
−1− 3i = 2⎜ συν + iημ ⎟ .
⎝ 3 3 ⎠
⎧ −1
⎪⎪συνθ = 2
δ) ρ = (−1) 2 + ( 3 ) 2 = 2 και ⎨ .
⎪ημθ = 3
⎪⎩ 2
π 2π
Άρα ένα όρισμα είναι το θ = π − = . Επομένως:
3 3
⎛ 2π 2π ⎞
−1+ 3i = 2⎜ συν + iημ ⎟ .
⎝ 3 3 ⎠
⎛ 2 i 2⎞
= 24⎜ + ⎟ =12 2 +12 2i
⎜ 2 2 ⎟
⎝ ⎠
195
⎛ π π⎞ ⎛ 3π 3π ⎞ ⎛ π π⎞
β) 5⎜ συν + iημ ⎟ ⋅ 2⎜ συν + iημ ⎟ =10⎜ συν + iημ ⎟ =10(0 +1i ) =10i
⎝ 8 8⎠ ⎝ 8 8 ⎠ ⎝ 2 2⎠
⎛ 2π 2π ⎞ ⎛ 3π 3π ⎞ ⎛ 5π 5π ⎞
γ) ⎜ συν + iημ ⎟⋅⎜ συν + iημ ⎟ =1⋅1⎜ συν + iημ ⎟
⎝ 10 10 ⎠⎝ 10 10 ⎠ ⎝ 10 10 ⎠
π π
= συν + iημ = 0 + i ⋅1= i .
2 2
3. Έχουμε:
25(συν160 0 + iημ160 0 ) ⎛1 i 3 ⎞ 5 5 3
α) = 5(συν 60 0 + iημ 60 0 ) = 5⎜ + ⎟= + i
0
5(συν100 + iημ100 ) 0 ⎜2 2 ⎟ 2 2
⎝ ⎠
⎛ 5π 5π ⎞
6⎜ συν + iημ ⎟
⎝ 6 6 ⎠ ⎛ ⎛ 5π π ⎞ ⎛ 5π π ⎞ ⎞
β) = 6⎜⎜ συν⎜ − ⎟ + iημ⎜ − ⎟ ⎟⎟
π π ⎝ ⎝ 6 3⎠ ⎝ 6 3 ⎠⎠
συν + iημ
3 3
⎛ π π⎞
= 6⎜ συν + iημ ⎟ = 6⋅0 + 6⋅i ⋅1= 6i
⎝ 2 2⎠
7(συν130 0 + iημ130 0 )
1
γ) 0
= (συν (150 0 ) + iημ(150 0 ))
0
14(συν (−20 ) + iημ(-20 )) 2
1 ⎛ 3 1 ⎞⎟ 3 1
= ⎜− +i =− + i.
2 ⎜⎝ 2 2 ⎟⎠ 4 4
⎛1 3 ⎞⎟
= 8(συν 60 0 + iημ 60 0 ) = 8⎜ + i = 4 + 4 3i
⎜2 2 ⎟
⎝ ⎠
8
⎛ 5π 5π ⎞ 8⎛ ⎛ 5π ⎞ ⎛ 5π ⎞ ⎞
β) ⎜ 3(συν + iημ ⎟ = 3 ⎜⎜ συν ⎜ 8⋅ ⎟ + iημ⎜ 8⋅ ⎟ ⎟⎟
⎝ 4 4 ⎠ ⎝ ⎝ 4 ⎠ ⎝ 4 ⎠⎠
16
⎛ ⎛ π⎞ ⎛ π ⎞⎞
γ) ⎜⎜ συν⎜ − ⎟ + iημ⎜ − ⎟ ⎟⎟ = συν(− 4π )+ iημ (− 4π )=1 .
⎝ ⎝ 4⎠ ⎝ 4 ⎠⎠
1+ i 2 2 π π
5. Έχουμε = +i = συν + iημ . Άρα:
2 2 2 4 4
−6 −6
⎛ 1+ i ⎞ ⎛ π π⎞ ⎛ 3π ⎞ ⎛ 3π ⎞
⎜ ⎟ = ⎜ συν + iημ ⎟ = συν ⎜ − ⎟ + iημ⎜ − ⎟ = −i (−1) = i .
⎜ ⎟ ⎝ 4 4⎠ ⎝ 2 ⎠ ⎝ 2 ⎠
⎝ 2⎠
1+ i 3 π π
6. Αν z = , τότε z = συν + iημ . Άρα:
2 3 3
⎛ π⎞ ⎛ π⎞
z 2000 = συν⎜ 2000 ⎟ + iημ⎜ 2000 ⎟
⎝ 3⎠ ⎝ 3⎠
⎛ 2π ⎞ ⎛ 2π ⎞
= συν ⎜ 333⋅ 2π + ⎟ + iημ⎜ 333⋅ 2π + ⎟
⎝ 3 ⎠ ⎝ 3 ⎠
⎛ 2π ⎞ ⎛ 2π ⎞ −1 i 3 −1+ i 3
= συν⎜ ⎟ + iημ⎜ ⎟ = + =
⎝ 3 ⎠ ⎝ 3 ⎠ 2 2 2
⎛ π π⎞ ⎛ νπ νπ ⎞
7. Έχουμε z1 = 3 + i = 2⎜ συν + iημ ⎟ , οπότε z1ν = 2 ν ⎜ συν + iημ ⎟ .
⎝ 6 6⎠ ⎝ 6 6 ⎠
νπ ν +1 νπ
Άρα: z1ν + z 2ν = z1ν + z1ν = z1ν + z1ν = 2 ⋅ 2 ν συν = 2 συν .
6 6
π π
8. Έστω z = ρ(συνφ + iημφ) . Επειδή i = συν + iημ , η διαίρεση του μιγαδικού
2 2
z με το i ισοδυναμεί με στροφή της διανυσματικής ακτίνας του z κατά γωνία
π
− .
2
9. Έχουμε:
z 1+ i 3 (1+ i 3 )(1− i) 3 +1 3 −1
= = = +i . (1)
w 1+ i (1+ i)(1− i ) 2 2
⎛ π π⎞ ⎛ π π⎞
Όμως, z = 2⎜ συν + iημ ⎟ και w = 2 ⎜ συν + iημ ⎟ . Επομένως:
⎝ 3 3 ⎠ ⎝ 4 4⎠
197
⎛ π π⎞
2⎜ συν + iημ ⎟
z ⎝ 3 3⎠ ⎛ π π ⎞ π π
= = 2 ⎜ συν + iημ ⎟ = 2συν + i 2 ημ (2)
w ⎛ π π⎞ ⎝ 12 12 ⎠ 12 12
2 ⎜ συν + iημ ⎟
⎝ 4 4 ⎠
Άρα, λόγω των (1) και (2), έχουμε:
⎧ π 3 +1 ⎧ π 3 +1 2 ( 3 +1)
⎪ 2 συν = ⎪συν = =
⎪ 12 2 , οπότε ⎪ 12 2 2 4
⎨ ⎨ .
⎪ π 3 −1 ⎪ π 3 −1 2 ( 3 −1)
⎪⎩ 2 ημ 12 = 2 ⎪ημ 12 = =
4
⎩ 2 2
10. Αν z = x + yi , τότε:
z 2 = z ⇔ x 2 − y 2 + 2 xyi = x − yi
⎧⎪ x 2 − y 2 = x ⎧⎪ x 2 − y 2 − x = 0
⇔⎨ ⇔⎨
⎪⎩2 xy = − y ⎪⎩ y (2 x +1) = 0
⎧x 2 − y 2 − x = 0 ⎧ 2 3
⎪ ⎧⎪ x 2 − x = 0 ⎪⎪ y = 4
⇔⎨ 1 ⇔⎨ ή ⎨
⎪y =0 ή x=− ⎪⎩ y = 0 ⎪x = − 1
⎩ 2 ⎪⎩ 2
⎧ 1 ⎧ 1
z ≠0 ⎧ x =1 ⎪⎪ x = − 2 ⎪⎪ x = − 2
⇔ ⎨ ή ⎨ ή ⎨
⎩y =0 ⎪y= 3 ⎪y=− 3
⎩⎪ 2 ⎩⎪ 2
1 3 1 3
Άρα, έχουμε τους μιγαδικούς z1 =1 , z 2 = − + i και z 3 = − − i .
2 2 2 2
Για τον z1 έχουμε:
| z1 |=1 και Argz1 = 0
Για τον z 2 έχουμε:
2π
| z 2 |=1 και Argz 2 =
3
Τέλος, για τον z 3 έχουμε:
4π
| z 3 |=1 και Argz 3 = ,
3
αφού z2 = z3 .
198
Β΄ ΟΜΑΔΑΣ
ν
⎛ 1+ συνθ + iημθ ⎞ (1+ συνθ + iημθ ) ν
1. α) Ο μιγαδικός w = ⎜⎜ ⎟⎟ = ως πηλίκο δύο
⎝ 1+ συνθ − iημθ ⎠ (1+ συνθ − iημθ )
ν
συζυγών μιγαδικών θα έχει μέτρο 1. Για την εύρεση ενός ορίσματος του w
1+ συνθ + iημθ
θεωρούμε το μιγαδικό w1 = και έχουμε
1+ συνθ − iημθ
Επομένως, έχουμε
Άρα, το μέτρο του w είναι 1 και ένα όρισμά του είναι το νθ.
β) Έχουμε:
100 100
⎛ 2 2 ⎞ ⎛ π π ⎞
100 ⎜ 1+ +i ⎟ ⎜ 1+ συν + iημ ⎟
⎛ 2+ 2 +i 2 ⎞ (α)
⎜ ⎟ = ⎜⎜ 2 2 ⎟
⎟ =⎜ 4 4 ⎟ =
⎜ 2+ 2 −i 2 ⎟ 2 2 ⎜ π π ⎟
⎝ ⎠ ⎜⎜ 1+ −i ⎟⎟ ⎜ 1+ συν − iημ ⎟
⎝ 2 2 ⎠ ⎝ 4 4 ⎠
100π 100π
= συν + iημ = συν25π + iημ25π = −1 .
4 4
199
2. α) Είναι
⎛ π π⎞ ⎛ π π⎞
1+ i = 2 ⎜ συν + iημ ⎟ και 1− i = 2 ⎜ συν − iημ ⎟ .
⎝ 4 4 ⎠ ⎝ 4 4⎠
Επομένως
ν⎛ νπ νπ ⎞ ν⎛ − νπ − νπ ⎞
(1+ i) ν = (1− i) ν ⇔ 2 ⎜ συν + iημ ⎟ = 2 ⎜ συν + iημ ⎟
⎝ 4 4 ⎠ ⎝ 4 4 ⎠
νπ −νπ
⇔ − = 2κπ , κ ∈Z
4 4
⇔ ν = 4κ , κ ∈Z .
β) Έχουμε:
ν ν ν ν
⎛ 1 + i ⎞ ⎛ 1− i ⎞ ( α )⎛ ⎛ π ⎞
⎟ = ⎜ συν + iημ ⎞⎟ + ⎜⎜ συν ⎛⎜ − ⎞⎟ + iημ⎛⎜ − ⎞⎟ ⎟⎟ = 2συν ,
π π π νπ
f (ν) = ⎜⎜ ⎟ +⎜
⎟ ⎜ ⎟
⎝ 2⎠ ⎝ 2⎠ ⎝ 4 4⎠ ⎝ ⎝ 4⎠ ⎝ 4 ⎠⎠ 4
οπότε
(ν + 4)π ⎛ νπ ⎞ νπ
f (ν + 4) = 2συν = 2συν⎜ π + ⎟ = −2συν = − f (ν) .
4 ⎝ 4 ⎠ 4
Άρα f (ν + 4) + f (ν) = 0 .
→ →
3. Αν OM 1 και OM 2 είναι οι διανυσματικές ακτίνες των εικόνων των
μιγαδικών z1 και z 2 αντιστοίχως, τότε έχουμε:
→ → → →
| z1 + z 2 |=| z1 | + | z 2 |⇔|OM 1 + OM 2 |=|OM 1 | + |OM 2 |
→ →
⇔ OM 1 ↑↑ OM 2 (άσκηση 15 σελ. 48)
⇔ Argz1 = Argz 2 .
4. Έστω z = x + yi . Τότε:
α) z − i = x + ( y −1)i , οπότε
3
Άρα, ο ζητούμενος γεωμετρικός τόπος είναι η ημιευθεία y = x +1 , x > 0 .
3
⎧y >0
π ⎪ ⎧ y = x +1
Arg ( z +1) = ⇔⎨ y π ⇔⎨ .
4 ⎪ x +1 = εφ 4 ⎩y >0
⎩
Άρα, ο ζητούμενος γεωμετρικός τόπος είναι η ημιευθεία y = x +1 , x > −1 .
z x + yi x 2 + y ( y −1) x
γ) = = 2 + i , οπότε
z − i x + ( y −1)i x + ( y −1) 2 x 2 + ( y −1) 2
⎧ 2 2
⎧⎪ x 2 + y 2 − y = 0 ⎪ x 2 + ⎛⎜ y − 1 ⎞⎟ = ⎛⎜ 1 ⎞⎟
⎛ z ⎞ π
Arg ⎜ ⎨⎟= ⇔ ⇔⎨ ⎝ 2⎠ ⎝2⎠ .
⎝ z −i ⎠ 2
⎪⎩ x > 0 ⎪
⎩x > 0
y
Άρα, ο ζητούμενος γεωμετρικός τόπος είναι τα
σημεία του ημικυκλίου
2 2
1
2 ⎛ 1⎞ ⎛1⎞ K (0, )
x +⎜ y − ⎟ =⎜ ⎟ , x > 0 . 2
⎝ 2⎠ ⎝2⎠
O x
5. Είναι:
| z + 2 − 5i |≤ 2 ⇔| z − (−2 + 5i) |≤ 2 . (1)
→
μεγαλύτερη το OM 2 . Επομένως, από όλους τους μιγαδικούς z που
ικανοποιούν την (1) το μικρότερο βασικό όρισμα το έχει ο μιγαδικός z1 που
απεικονίζεται στο M 1 και το μεγαλύτερο ο μιγαδικός z 2 που απεικονίζεται
στο M 2 . Επειδή ο y ′y εφάπτεται του κύκλου C στο M 1 θα είναι z1 = 5i .
Για τον προσδιορισμό του z 2 εργαζόμαστε ως εξής:
Η OM 2 έχει εξίσωση της μορφής y = λx, λ∈R και, επειδή εφάπτεται του C,
θα πρέπει το σύστημα
⎧⎪ y = λx
(Σ ) ⎨
⎪⎩( x + 2) 2 + ( y − 5) 2 = 4
⎧⎪ y = λx ⎧⎪ y = λx (1)
(Σ ) ⇔ ⎨ 2 2
⇔⎨ 2
⎪⎩( x + 2) + ( λx − 5) = 4 ⎪⎩( λ +1) x 2 − 2(5 λ − 2) x + 25 = 0 ( 2)
21
4(5 λ − 2) 2 − 4 ⋅ 25( λ2 +1) = 0 ⇔ −10 λ − 21= 0 ⇔ λ = −
20
⎛ 100 105 ⎞
Στην περίπτωση αυτή το σύστημα έχει διπλή λύση την ( x, y ) = ⎜ − , ⎟.
⎝ 29 29 ⎠
100 105
Άρα, z 2 = − + i.
29 29
z ν + z − ν = 2συννθ
z ν − z − ν = 2iημνθ .
7. α) Είναι
Άρα, ο γεωμετρικός τόπος των εικόνων του w είναι ο κύκλος κέντρου O(0,0)
και ακτίνας ρ = 2 .
π
β) Επειδή | w|= 2 και Argw= , έχουμε
4
⎛ π π⎞ ⎛ 2 2 ⎞⎟
w = 2⎜ συν + iημ ⎟ = 2⎜ +i = 2 +i 2
⎝ 4 4 ⎠ ⎜⎝ 2 2 ⎟⎠
8. Πρέπει
2κ
1+ κ 2 = εφ π (1) και Im( z ) =
2κ
>0 . (2)
1− κ 2 3 1+ κ 2
1+ κ 2
2κ 3
2
= 3 ⇔ 2 κ = 3 − 3κ 2 ⇔ 3κ 2 + 2 κ − 3 = 0 ⇔ κ = − 3 ή κ = ,
1− κ 3
3
οπότε, λόγω της (2), έχουμε κ= . Άρα:
3
2
⎛ 3⎞
1− ⎜ ⎟ 3 1
1−
3
⎜ 3 ⎟ 2 2
⎝ ⎠ 3 3 3 1 3
z= +i = +i = +i .
⎛ 3⎞
2
⎛
2 1 1 2 2
3 ⎞⎟ 1+ 1+
1+ ⎜ ⎟ 1+ ⎜ 3 3
⎜ 3 ⎟ ⎜ 3 ⎟⎠
⎝ ⎠ ⎝
⇔ ( z1 − z 2 )( z1 − z 2 ) ≤ (1+ z1 z1 )(1+ z 2 z 2 )
⇔ ( z1 − z 2 )( z1 − z 2 ) ≤1+ z 2 z 2 + z1 z1 + z1 z 2 z1 z 2
⇔ z1 z1 − z1 z 2 − z 2 z1 + z 2 z 2 ≤1+ z 2 z 2 + z1 z1 + z1 z 2 z1 z 2
⇔1+ z1 z 2 + z1 z 2 + z1 z 2 z1 z 2 ≥ 0 ⇔ (1+ z1 z 2 ) + z1 z 2 (1+ z1 z 2 ) ≥ 0
203
Α΄ ΟΜΑΔΑΣ
1 3 z0=1
δηλαδή οι z 0 =1 , z1 = − + i ,
2 2 O x
1 3
z2 = − −i .
2 2
z2
y
β) Οι λύσεις της εξίσωσης είναι οι μιγαδικοί
z1
2κπ 2κπ
z κ = συν + iημ , κ = 0,1,2,3 ,
4 4
δηλαδή οι z 0 =1 , z1 = i , z 2 = −1 , z2 z0=1
O x
z 3 = −i .
z3
1 3 z0=1
δηλαδή οι z 0 =1 , z1 = + i ,
2 2 z3 O x
1 3 1 3
z2 = − +i , z 3 = −1 , z 4 = − − i ,
2 2 2 2 z4 z5
204
1 3
z5 = −i .
2 2
204
3π 3π
2. α) Έχουμε z 3 = −i ⇔ z 3 = συν + iημ . Άρα, οι λύσεις της εξίσωσης
2 2
είναι οι μιγαδικοί
⎛ 3π ⎞ ⎛ 3π ⎞
⎜ 2κπ + ⎟ ⎜ 2κπ + ⎟
z κ = συν ⎜ 2 ⎟ + iημ⎜ 2 ⎟, κ = 0,1,2
⎜ 3 ⎟ ⎜ 3 ⎟
⎜ ⎟ ⎜ ⎟
⎝ ⎠ ⎝ ⎠
π π
δηλαδή οι z 0 = συν + iημ = i
2 2
⎛ 7π ⎞ ⎛ 7π ⎞ π π 3 1
z1 = συν⎜ ⎟ + iημ⎜ ⎟ = −συν − iημ = − − i
⎝ 6 ⎠ ⎝ 6 ⎠ 6 6 2 2
⎛ 11π ⎞ ⎛ 11π ⎞ π π 3 1
και z 2 = συν⎜ ⎟ + iημ⎜ ⎟ = συν − iημ = − i.
⎝ 6 ⎠ ⎝ 6 ⎠ 6 6 2 2
β) Έχουμε:
⎛ 4π 4π ⎞
⎜ 2κπ + 2κπ + ⎟
⎛ 4π 4π ⎞ 3 3
z =16 ⎜ συν + iημ ⎟ ⇔ z = 4 16 ⎜ συν
4
+ iημ ⎟
⎝ 3 3 ⎠ ⎜ 4 4 ⎟
⎜ ⎟
⎝ ⎠
⎛ ⎛ 3κπ + 2π ⎞ ⎛ 3κπ + 2π ⎞ ⎞
⇔ z = 2 ⎜⎜ συν⎜ ⎟ + iημ⎜ ⎟ ⎟⎟, κ = 0,1,2,3
⎝ ⎝ 6 ⎠ ⎝ 6 ⎠⎠
⎛ 5π 5π ⎞
⎜ 2κπ + 2κπ + ⎟
⎛ 5π 5π ⎞ 6 + iημ 6
γ) z 5 = 243⎜ συν + iημ ⎟ ⇔ z = 5 243 ⎜ συν ⎟
⎝ 6 6 ⎠ ⎜ 5 5 ⎟
⎜ ⎟
⎝ ⎠
⎛ ⎛ 2κπ + 5π ⎞ ⎛ 2κπ + 5π ⎞ ⎞
⇔ z = 3⎜⎜ συν⎜ ⎟ + iημ⎜ ⎟ ⎟⎟, κ = 0,1,2,3,4 .
⎝ ⎝ 30 ⎠ ⎝ 30 ⎠ ⎠
2 (1+ i ) 2 2 π π
3. α) Έχουμε, = +i = συν + iημ .
2 2 2 4 4
⎛ π π ⎞
⎜ 2κπ + 2κπ + ⎟
z κ = 1 ⎜ συν
3 4 + iημ 4 ⎟ = συν⎛⎜ 8κπ + π ⎞⎟ + iημ⎛⎜ 8κπ + π ⎞⎟, κ = 0,1,2 ,
⎜ 3 3 ⎟ ⎝ 12 ⎠ ⎝ 12 ⎠
⎜ ⎟
⎝ ⎠
⎛π ⎞ ⎛π ⎞
δηλαδή οι z 0 = συν⎜ ⎟ + iημ⎜ ⎟
12
⎝ ⎠ ⎝ 12 ⎠
⎛ 3π ⎞ ⎛ 3π ⎞ 2 2
z1 = συν⎜ ⎟ + iημ⎜ ⎟ = − +i
⎝ ⎠4 ⎝ ⎠4 2 2
⎛ 17π ⎞ ⎛ 17π ⎞ 5π 5π
και z 2 = συν ⎜ ⎟ + iημ⎜ ⎟ = −συν − iημ .
⎝ 12 ⎠ ⎝ 12 ⎠ 12 12
1− i 3 1 3 5π 5π
β) Έχουμε = −i = συν + iημ . Επομένως, οι ρίζες της
2 2 2 3 3
εξίσωσης είναι οι μιγαδικοί
⎛ 5π ⎞ ⎛ 5π ⎞
⎜ 2κπ + ⎟ ⎜ 2κπ + ⎟
z κ = συν ⎜ 3 ⎟ + iημ⎜ 3 ⎟, κ = 0,1,2,3 .
⎜ 4 ⎟ ⎜ 4 ⎟
⎜ ⎟ ⎜ ⎟
⎝ ⎠ ⎝ ⎠
⎛ ⎛ 2κπ + π ⎞ ⎛ 2κπ + π ⎞ ⎞
z κ = 6 64 ⎜⎜ συν⎜ ⎟ + iημ⎜ ⎟ ⎟⎟
⎝ ⎝ 6 ⎠ ⎝ 6 ⎠⎠
−5± 9
w 2 + 5w + 4 = 0 ⇔ w = ⇔ w = −4 ή w = −1 .
2
206
• Αν w = −1 , τότε z 2 = −1 , οπότε z = i ή z = −i .
(3 x + 2)( x 2 − 4 x + 5) = 0 ⇔ 3 x + 2 = 0 ή x 2 − 4 x + 5 = 0
2
⇔ x=− ή x =2 ± i .
3
w 3 −1
6. Επειδή w 3 =1 , είναι 1+ w + w 2 = =0 , οπότε 1+ w 2 = − w και
w −1
1+ w = − w 2 . Έτσι, έχουμε:
7. Είναι:
x 6 −1 ⎧⎪ x 6 −1= 0 ⎧⎪ x 6 =1
1+ x + x 2 + x 3 + x 4 + x 5 = 0 ⇔ =0⇔ ⎨ ⇔⎨ .
x −1 ⎪⎩ x ≠1 ⎪⎩ x ≠1
8. Έχουμε: z 3 + 3z 2 + 3 z + 9 = 0 ⇔ z 2 ( z + 3) + 3( z + 3) = 0
⇔ ( z + 3)( z 2 + 3) = 0 ⇔ z + 3 = 0 ή z 2 + 3 = 0
⇔ z = −3 ή z = ±i 3 .
B΄ ΟΜΑΔΑΣ
⎛ ⎛ π⎞ ⎛ π ⎞⎞
1. α)Έχουμε z 3 =1− i ⇔ z 3 = 2 ⎜⎜ συν⎜ − ⎟ + iημ⎜ − ⎟ ⎟⎟
⎝ ⎝ 4 ⎠ ⎝ 4 ⎠⎠
⎛ ⎛ π⎞ ⎛ π ⎞⎞
⎜ ⎜ 2κπ − ⎟ ⎜ 2κπ − ⎟ ⎟
⇔ z = 6 2 ⎜ συν⎜ 4 ⎟ + iημ⎜ 4 ⎟ ⎟, κ = 0,1,2 .
⎜ ⎜ 3 ⎟ ⎜ 3 ⎟⎟
⎜ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟⎟
⎝ ⎝ ⎠ ⎝ ⎠⎠
w 3 =1− i .
Έτσι, λόγω της (α), έχουμε
⎛ π π ⎞
⎜ 2κπ − 2κπ − ⎟
w = 6 2 ⎜ συν 4 + iημ 4 ⎟, κ = 0,1,2 . (4)
⎜ 3 3 ⎟
⎜ ⎟
⎝ ⎠
Όμως, λόγω της (3), είναι
z −1
= w ⇔ z −1= zw + w
z +1
⇔ z (1− w) =1+ w
1+ w ( 4)
⇔z= , αφού w ≠ 1 .
1− w
⎛ π π ⎞
⎜ 2κπ − 2κπ − ⎟
1+ w κ 6 ⎜ 4 4 ⎟,
zκ = , όπου wκ = 2 συν + iημ κ = 0,1,2 .
1− w κ ⎜ 3 3 ⎟
⎜ ⎟
⎝ ⎠
2. α΄ τρόπος:
Η εξίσωση z 6 + 2 z 5 + 2 z 4 + 2 z 3 + z 2 + ( z +1) 2 = 0 γράφεται διαδοχικά
z 6 + 2 z 5 + 2 z 4 + 2 z 3 + 2 z 2 + 2 z +1= 0
z 6 + 2( z 5 + z 4 + z 3 + z 2 + z +1) −1= 0
z 6 −1
z6 +2 −1= 0
z −1
(αφού ο z =1 δεν είναι ρίζα της εξίσωσης)
z 7 + z 6 − z −1= 0, z ≠1
z 6 ( z +1) − ( z +1) = 0, z ≠1
( z +1)( z 6 −1) = 0, z ≠1 .
β΄ τρόπος:
Μια προφανής ρίζα είναι η z = −1 . Έτσι η εξίσωση, σύμφωνα με το σχήμα
Horner, γράφεται:
⇔ z = −1 ή ( z 6 =1 με z ≠1 )
2κπ 2κπ
⇔ z = −1 ή z = συν + iημ , κ =1, 2, 3, 4, 5
6 6
1± i 3 −1± i 3
⇔ z = −1 (διπλή) ή z = ή z= .
2 2
3. Έχουμε:
⎛ π + 2κπ π + 2κπ ⎞
όπου z κ = ⎜ συν + iημ ⎟.
⎝ 7 7 ⎠
Επομένως
π π
z 0 = συν + iημ , z4 = z2 ,
7 7
3π 3π
z1 = συν + iημ , z 5 = z1 ,
7 7
5π 5π
z 2 = συν + iημ z6 = z0 .
7 7
z 3 = συνπ + iημπ = −1 ,
Το πολυώνυμο z 7 +1 γράφεται
Όμως
z 7 +1= ( z − z 0 )( z − z1 )( z − z 2 )( z − z 3 )( z − z 4 )( z − z 5 )( z − z 6 )
= ( z − z 0 )( z − z1 )( z − z 2 )( z +1)( z − z 2 )( z − z1 )( z − z 0 )
Καθένας από τους τρεις παράγοντες του δευτέρου μέλους είναι τριώνυμο
δευτέρου βαθμού με πραγματικούς συντελεστές. Πράγματι, ο παράγοντας
( z − z 0 )( z − z 0 ) γράφεται
210
( z − z 0 )( z − z 0 ) = z 2 − ( z 0 + z 0 ) z + z 0 z 0
π
= z 2 − 2 zσυν +1 .
7
Ομοίως ( z − z1 )( z − z1 ) = z 2 − ( z1 + z1 ) z + z1 z1
3π
= z 2 − 2 zσυν +1
7
και ( z − z 2 )( z − z 2 ) = z 2 − ( z 2 + z 2 ) z + z 2 z 2
5π
= z 2 − 2 zσυν +1 .
7
4. Έχουμε
⇔ z 2 +1 = 0 ή z 2 + z +1 = 0
⇔ z 2 +1= 0 ή ( z 3 =1 , με z ≠1 )
⇔ z = ±i ή z = ω ή z = ω ,
2π 2π
όπου ω = συν + iημ , αφού z ≠1 .
3 3
Θέτουμε, τώρα, καθεμιά από τις ρίζες αυτές στην εξίσωση z 16 + 2 z 14 =1= 0
και ελέγχουμε αν την επαληθεύουν ή όχι. Έτσι:
• Για z = i είναι:
= ω + 2ω 2 +1= (1+ ω + ω 2 ) + ω 2 = 0 + ω 2 = ω 2 ≠ 0
Άρα, η ω δεν είναι κοινή ρίζα των εξισώσεων, οπότε και η συζυγής της δεν
μπορεί να είναι κοινή ρίζα αυτών.
Τελικά, οι δύο εξισώσεις έχουν δύο ρίζες κοινές, τους μιγαδικούς i και −i .
211
Επομένως:
z 4 ( zz ) 3 =1⇔ z 4 =1⇔ z = ±1 ή z = ±i .
⇔ ρ =1 και 4θ = 2κπ , κ ∈Z
κπ
⇔ ρ =1 και θ = , κ ∈Z .
2
Άρα, οι ρίζες είναι
π π
z 0 =1 , z1 = συν + iημ = i ,
2 2
3π 3π
z 2 = συνπ + iημπ = −1 και z 3 = συν + iημ = −i .
2 2
6. Έστω ξ μία πραγματική ρίζα της εξίσωσης. Τότε (1+ ξi ) ν = p(1− ξi ) ν , οπότε
ν ν ν
(1+ ξi ) ν (1+ ξi ) ν ⎛ 1+ ξi ⎞ 1+ ξi ⎛ |1+ ξi | ⎞
p= . Άρα | p |= =⎜ ⎟ = = ⎜⎜ ⎟⎟ =1ν =1 .
(1− ξi ) ν (1− ξi ) ν
⎝ 1 − ξi ⎠ 1 − ξi ⎝ |1 − ξi | ⎠
7. α) Είναι:
−(−2) 4
x1 + x 2 = = 2 και x1 x 2 = = 4 .
1 1
Άρα,
Έτσι έχουμε:
⎛ π π⎞
β) Οι εικόνες των λύσεων, καθώς το θ μεταβάλλεται στο ⎜ − , ⎟ , είναι
⎝ 2 2⎠
⎛ 1 ⎞
τα σημεία με συνισταμένες ( x, y ) = ⎜ , ± 2εφθ ⎟ . Έτσι, θα έχουμε:
⎝ συν θ ⎠
⎧ 1 ⎧ 2 1 ⎧ 2 1
⎪⎪ x = συνθ ⎪x = ⎪x =
⎪ συν 2 θ ⎪ συν 2 θ
⎨ , οπότε ⎨ 2
και άρα ⎨ 2 2
.
⎪ y = ±2 ημθ ⎪ y 2 = 4 ημ θ ⎪ y = ημ θ
⎪⎩ συνθ ⎪⎩ ⎪⎩ 4 συν 2 θ
συν 2 θ
y 2 1− ημ 2 θ συν 2 θ
x2
Επομένως =− = =1 . Άρα, οι εικόνες των λύσεων της
12 2 2 συν 2 θ συν 2 θ
εξίσωσης κινούνται στην υπερβολή
x2 y2
2
− =1 .
1 22
9. Έχουμε
2κπ + π 2κπ + π
⇔ x = συν + iημ , κ = 0,1,2,3,4 .
5 5
Γ΄ ΟΜΑΔΑΣ
1. α) Έχουμε
⎛ 1 ⎞⎛ ⎛ 1 ⎞ ⎞ − (1+ z ) ( z −1)
⎜ − −1⎟⎜⎜ ⎜ − ⎟ +1⎟⎟ ⋅
⎛ 1 ⎞ ⎝ z ⎠⎝ ⎝ z ⎠ ⎠ z z
f ⎜− ⎟= =
⎝ z⎠ ⎛ 1⎞ ⎛ 1⎞ 1 1
⎜ − ⎟+⎜ − ⎟ − −
⎝ z⎠ ⎝ z⎠ z z
( z −1) ⋅ ( z +1)
−
zz ( z −1)( z +1)
= = = f ( z) .
−(z + z) z+z
zz
β) Έχουμε:
z z + z − z −1 α 2 x 2 + β 2 y 2 + 2 βyi −1 α 2 x 2 + β 2 y 2 −1 βy
f ( z) = = = + i.
z+z 2 αx 2αx αx
Έτσι:
x2 y2
Re( f ( z )) = 0 ⇔ α 2 x 2 + β 2 y 2 −1= 0 ⇔ α 2 x 2 + β 2 y 2 =1⇔ 2
+ 2
=1 ,
⎛1⎞ ⎛1⎞
⎜ ⎟ ⎜⎜ ⎟⎟
⎝α⎠ ⎝β⎠
x2 y2
Άρα, τα σημεία M ( x, y ) βρίσκονται στην έλλειψη 2
+ 2
=1 .
⎛1⎞ ⎛1⎞
⎜ ⎟ ⎜⎜ ⎟⎟
⎝α⎠ ⎝β⎠
1
z − zi = − αi
α
1
x + yi − ( x + yi)i = − αi
α
1
( x + y ) − ( x − y )i = − αi
α
⎧ 1
⎪x + y =
Επομένως ⎨ α και με πολλαπλασιασμό κατά μέλη έχουμε
⎪x − y = α
⎩
x 2 − y 2 =1 που είναι εξίσωση ισοσκελούς υπερβολής.
3. α) Αν z = x + yi , τότε θα έχουμε
⎧x = λ + 2 ⎧λ = x − 2
⎨ ⇔⎨ ⇔ y = 3( x − 2) −1 ⇔ y = 3 x − 7 .
⎩ y = 3 λ −1 ⎩ y = 3 λ −1
Άρα, ο γεωμετρικός τόπος των εικόνων του z είναι η ευθεία y = 3x − 7 .
β) Έχουμε:
w = z +1+ i ⇔ w = ( λ + 3) + 3λi .
⎧x = λ + 3 ⎧λ = x − 3
⎨ ⇔⎨ ⇔ y = 3( x − 3) ⇔ y = 3x − 9 .
⎩ y = 3λ ⎩ y = 3λ
Επομένως, ο γεωμετρικός τόπος των εικόνων του w είναι η ευθεία
y = 3x − 9 .
(γ) Το πλησιέστερο σημείο της ευθείας ε : y = 3x − 7 από το σημείο O(0,0)
είναι το ίχνος της κάθετης η προς την ε από το O(0,0) . Επειδή λε ⋅ λη = −1 ,
1 1
έχουμε λη = − . Άρα, η ευθεία η έχει εξίσωση y = − x . Έτσι, το ζητούμενο
3 3
σημείο θα είναι το σημείο τομής των ε και η. Επιλύοντας το σύστημα
⎧ y = 3x − 7
⎪
⎨ 1 βρίσκουμε ότι οι συντεταγμένες του σημείου αυτού είναι
⎪y =− 3 x
⎩
215
⎛ 21 7 ⎞
( x, y ) = ⎜ , − ⎟ . Άρα, το πλησιέστερο σημείο της ε προς το Ο θα είναι το
⎝ 10 10 ⎠
⎛ 21 7 ⎞
A⎜ , − ⎟ .
⎝ 10 10 ⎠
y
4. α) Αν z = x + yi , τότε
| 2 z + 1|<| z + i |⇔| (2 x + 1) + 2 yi |<| x + ( y + 1)i |
2 2 2
⎛ 2 ⎞ ⎛ 1 ⎞ ⎛ 5 ⎞⎟
⇔ ⎜ x + ⎟ +⎜ y − ⎟ <⎜ .
⎝ 3 ⎠ ⎝ 3 ⎠ ⎜⎝ 3 ⎟⎠
β) Αν z = x + yi , τότε έχουμε
Άρα, οι εικόνες των μιγαδικών που ικανοποιούν την εξίσωση είναι τα σημεία
της παραβολής y 2 = 4 x .
5. Αν z ν = x ν + iy ν , ν =1,2,..., κ , τότε
216
οπότε θα έχουμε
y1 + y 2 + ... + y κ > λ( x1 + x 2 + ... + x κ ) ή
y1 + y 2 + ... + y κ < λ( x1 + x 2 + ... + x κ ) .
Έτσι, λόγω της (1), θα ισχύει 0 > λ ⋅ 0 ή 0 < λ ⋅ 0 , που είναι άτοπο.
⇔ (1− x) 2 + y 2 = x 2 + y 2 y΄ x=1/2
⇔ 1− 2 x = 0
1
⇔ x= .
2
1
Άρα, κάθε λύση της εξίσωσης ανήκει στην ευθεία x = .
2
β) Επειδή z 2 = z1 , έχουμε:
( az12 + βz1 + γ)(αz 22 + βz 2 + γ ) = (az12 + βz1 + γ)(αz12 + βz1 + γ)
217
1 ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΑ
§ 1.4 Β΄ Ομάδας
r r
1. Α(1,1), Β(2,4), Γ(4,3), Δ(4,2) και Ε(1,0) 3. (i) Να υπολογίσετε τα γινόμενα α ⋅ u και
2. 5 ή -1 r r r r
β ⋅u , (ii) u ⋅v = 0 .
→ →
3. M 1M 2 = M 4 M 3 r r r
4. (2α + β ) 2 = (− γ ) 2 κτλ.
4. Τριγωνική ανισότητα για τα σημεία 5. Να χρησιμοποιήσετε την ταυτότητα:
A(α1 , β1 ) , B (α2 , β2 ) και Γ ( x, y ) . ( x 2 + y 2 )(α 2 + β 2 ) − (αx + βy ) 2 = ( βx − αy ) 2 .
r r r 6. Να πάρετε το εσωτερικό γινόμενο των
5. Να σχεδιάσετε τα α , β και r με κοινή r r
διανυσμάτων u = (α, β ) και v = (γ,δ ) .
αρχή.
r r r r
7. (i) − (α + β ) , (α − β ) , (ii) 0.
r r r r r r
§ 1.5 Α΄ Ομάδας 8. (i) β − α , γ − α , γ − β .
→ →
9. BΘ ⋅ ΓZ = 0
1. (i) 13, -78, -25 (ii) 2κ + 5 λ = 0
10. Να πάρετε το αντιδιαμετρικό του Α.
2. 62, 24 5 , 48, 24 5 11. Να πάρετε το αντιδιαμετρικό του Β.
1
3. (i) -1 (ii) −
2 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
⎛ 2 3 ⎞ ⎛ 2 −3 ⎞ → →
4. ⎜⎜ , ⎟ , ⎜−
⎟ ⎜ , ⎟
⎟ 1. Αρκεί να δείξουμε ότι AB// AΓ .
⎝ 13 13 ⎠ ⎝ 13 13 ⎠ → 1 → →
5. 0 2. Αρκεί να δείξουμε ότι AM = ( AB + AΓ ).
3 1 4 2
6. (i) − (ii) (iii) →
4 7 3 3. | AM |= 4
2π r r r
7. 4. Αρκεί να δείξουμε | α | ⋅| β |⋅ημω ≤| β | , όπου
3 r r
r r r ω η γωνία α , β .
8. α ⋅ (α − β ) = 0
r r 5. (i) Αρκεί να δείξουμε ότι
9. u ⋅ v = 0 → → → → → →
r r AH ⋅ BΓ = ΒH ⋅ AΓ = 0 = ΓH ⋅ AB ,
10. v ⋅ β = 0
1 r r r → 1 →
→ →
11. AB⋅ ΓΔ = 0 (ii) (α + β + γ ) , (iii) OG = GH .
3 2
r 9 r ⎛ 22 −11 ⎞ r r
12. β = − α + ⎜ − , ⎟ r ⎛ γ ⋅α ⎞ r r
5 ⎝ 5 5 ⎠ 6. x = ⎜⎜ r r ⎟⎟ ⋅ β − γ .
⎝ β ⋅ α − 1 ⎠
13. 15, 593 → 1 r r → 1 r r
14. -15 7. (i) EK = (κα + β ) , EΛ = ( α + λ β ) ,
r r r r 2 2
15. (i) α ↑↑ β (ii) α ↑↓ β → 1 ⎡ r κ −1 r r ⎤
EM = ⎢ κα + ( λ β − κα ) ⎥ ,
2⎣ κ−λ ⎦
§ 1.5 B΄ Ομάδας → κ →
(ii) KM = KΛ
r r κ−λ
1. ( λα + μβ ) 2 ≥ 0 , λ = μ = 0 . 8. Χρησιμοποιείστε την άσκηση 4, Β΄
r r
2. Να χρησιμοποιήσετε τη σχέση | α |2 = α 2 . ομάδας, σελ. 28.
229
3. x = 2 5 89 68 89
2. (i) λε1 = λε 2 = , (ii) 51 ,
8 89 89
−1 λ+κ 1
4. (i) y = x+ , AP = λ2 + = BQ 119 89
λκ λκ κ2 (iii) .
β 89
5. y − β = − x κτλ. 4
α 3. (i) λε1 = λε 2 = , (ii) d = 3 .
3
2 4. M(12,-2).
6. y=− x+6 .
3 5. y = −3 x ± 5 10 .
230
3 1 3 1 β (Α − α)
6. y = x + − 2 13 , y = x + + 2 13 . 5. d= .
2 2 2 2 α2 + β 2
7. (i) 9, (ii) 35, (iii) 0.
8. M (0,0) ή M (14,0) . 6. (i) x − ( 2 + 3 ) y = 0 , x − (2 − 3 ) y = 0 .
9. M (7,2) ή M (1,0) . 7. (i) | α |=| β | , (ii) α1 β2 + α2 β1 = 0 .
10. E = 20 . 8. (i) αγ < 0 και βγ > 0 , (ii) α, β , γ ομόσημα.
§ 2.3 Β΄ Ομάδας
3 ΚΩΝΙΚΕΣ ΤΟΜΕΣ
1. y=x ή y = −x
⎛ −15 ⎞ ⎛ 10 ⎞ § 3.1 Α΄ Ομάδας
2. M⎜ ,0 ⎟ ή M ⎜ ,0 ⎟ .
⎝ 2 ⎠ ⎝ 3 ⎠
3. y = (6 + 4 2 ) x − 4 − 4 2 , 1. (i) x 2 + y 2 = 4 , (ii) x 2 + y 2 = 2(α 2 + β 2 ) ,
(iii) x + y = 2 ,
2 2
(iv) x 2 + y 2 = α 2 + β 2 .
y = (6 − 4 2 ) x − 4 + 4 2 , y = −2 x + 4 .
2. (i) y = 2 x + 5 ή y = 2x −5
−4
4. Ο άξονας y′y και η y = x . (ii) y = −2 x + 5 ή y = −2 x − 5
3
(iii) x + 2 y = 5 ή x − 2y =5 .
⎛ 37 23 ⎞
5. M ⎜ − ,− ⎟ ή M (−9,−7) .
⎝ 7 7 ⎠ 3. Οι διαγώνιες είναι κάθετες και ίσες.
6. Πρέπει το εμβαδόν του ΑΒΓ να ισούται με 4. y= x−2 .
0.
5. (i) x 2 + ( y −1) 2 = 4
⎛α β⎞
7. (i) Αν M ⎜ , ⎟ το μέσον του ΑΒ, το (ii) ( x − 3) 2 + ( y − 5) 2 = 25
⎝2 2⎠
εμβαδόν του τριγώνου ΜPQ ισούται με 0. (iii) ( x − 4) 2 + ( y − 4) 2 = 52 ή
( x − 4) 2 + ( y + 4) 2 = 5 2
(ii) λAB λPQ = −1 ,
(iv) ( x − 6) 2 + ( y − 6) 2 = 40
α −β
2 2
β −α 2 2
(iii) p = , q= . (v) ( x − 6) 2 + ( y + 9) 2 = 85
2α 2β
(vi) ( x − 3) 2 + ( y − 2) 2 = 22
8. 2 x −16 y −1 = 0 , 64 x + 8 y + 33 = 0 . 2 2 2
3 ⎛ 9⎞ ⎛ 3 ⎞ ⎛ 15 ⎞
4 1 (vii) ⎜ x + ⎟ + ⎜ y − ⎟ = ⎜ ⎟ .
9. y = x + ή y = x+3 . ⎝ 8⎠ ⎝ 2⎠ ⎝ 8 ⎠
3 3 2
10. −3 x + 4 y −11= 0 , −3 x + 4 y + 21= 0 . 6. (i) K (−2,3), ρ = 4
(ii) K (5,−6), ρ = 9
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ⎛ 3⎞ 35
(iii) K ⎜ −1, ⎟, ρ =
⎝ 2 ⎠ 12
1. x =1 ή y = 0 . (iv) K (2α,−5 β ), ρ = 3| β | .
2. x + y =1
3. Αποδείξτε ότι η ευθεία που διέρχεται από 7. (i) y = −1 (ii) y = − β .
τα δύο σημεία επαληθεύεται από το τρίτο.
8. Ο πρώτος εφάπτεται εσωτερικά του
4. β 2 x − α 2 y + αβ (α − β ) = 0 . δεύτερου στο σημείο A(−1,0) .
231
§ 3.1 Β΄ Ομάδας
§ 3.3 Β΄ Ομάδας
§ 4.3 A΄ Ομάδας
1. (i) 200, (ii) 40, (iii) 8, (iv) 1. 5,6. Θέτουμε δ το ΜΚΔ των αριθμών σε
2. β = κα και δ = λγ . καθεμιά περίπτωση, οπότε ο δ θα διαιρεί
και κάθε γραμμικό συνδυασμό τους.
3. Ο 11 θα διαιρεί και τη διαφορά τους.
7. Θέτουμε δ = (α, β ) και δ′ = (α, β ,α + β ) και
4. α = β + 2κ όπου κ ακέραιος.
αποδεικνύουμε ότι δ | δ′ και δ′ | δ .
5. Με απαγωγή σε άτοπο.
6. Διακρίνουμε δύο περιπτώσεις: 8. (i) (ii) Θα ισχύει και για ν = α .
α) Δύο τουλάχιστον από τους α, β ,γ είναι 9. Θέτουμε δ1 = (α,γ ) και δ2 = ( β ,γ ) και
άρτιοι, αποδεικνύουμε ότι δ1 |1 και δ2 |1 .
β) Δύο τουλάχιστον από τους α, β ,γ είναι
περιττοί. § 4.4 Β΄ Ομάδας
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
5 ΜΙΓΑΔΙΚΟΙ
1. Παίρνουμε τους αριθμούς
α,α +1,...,α + (ν −1) .
§ 5.1, 5.2 Α΄ Ομάδας
2. α = 6, β = 3, γ = 6 καθώς και α =14 , β = 9
και γ =1 . 3
1. α) 6 β) − .
3. Παίρνουμε τους αριθμούς 2
α, α + 2, α + 4,...,α + 2(ν −1) , όπου α 2. α) x =1 , y = 2 β) -2 γ) x = −15 ,
περιττός. y = 27 .
α β 4. α) y′y β) x′x γ) y = x .
4. (ii) Υποθέτουμε ότι + = ρ∈Z οπότε
β α 5. α) 3 + 4i β) −3 − 6i γ) 0 δ) 2 + 23i
α 2 + β 2 = ραβ . ε) −3 +18i στ) 25 ζ) 1+ 7i .
5. (i) Με απαγωγή σε άτοπο. Αν (α, β ) = δ 1 1
6. α) + i β) -1 γ) 2i
⎛α β⎞ 2 2
τότε ⎜ , ⎟ =1... .
⎝δ δ ⎠ 4 7 2
δ) − 2 + 2 3i ε) 1+i στ) − i
(ii) Χρησιμοποιούμε το (i). 3 3
6. Με απαγωγή σε άτοπο. 2 1
7. (i) Με τη μαθηματική επαγωγή 7. α) αδύνατο β) x = , y = −
5 5
(ii) Ο x θα είναι της μορφής 2κ .
1
8. (i) α ν −1= (α −1)(α ν −1 + ... + α +1) γ) x = − , y = 0
2
(ii) Υποθέτουμε ότι ν = 2κ ⋅ λ , όπου λ 8. α) 0 β) 2i
περιττός >1. 9. α) −5 − 7i β) −4 + 9i γ) −4i
9. (i) α ≡ υ(mod8) , υ = 0,1,...,7 δ) 11 ε) i στ) 0
(ii) Με απαγωγή σε άτοπο και με τη
βοήθεια της (i) 10. α) ως προς άξονα x′x β) ως προς κέντρο
10. 100 = 4 ⋅ 25 , με (4,25) =1 . O(0,0) γ) ως προς άξονα y′y .
11. 2ν = 2(ν − 2) + 4 . 11. z2 = z1 .
12. x 2 = y 2 + 24 12. α) y = 3 β) x′x και y′y γ) διχοτόμοι
13. Όχι.
δ) x =1 .
237
1 3 9. | z |2 = zz κτλ.
13. α) 1,2 β) 1± i 2 γ) ±i
2 2
14. β = −12 , γ = 26 .
§ 5.3 Β΄ Ομάδας
§ 5.1, 5.2 Β΄ Ομάδας
1. Αν z = x + yi , τότε Re( z ) = x , Im( z ) = y
κτλ.
α β 2. w = − w κτλ.
1. =0 .
γ δ 3. w= w κτλ.
2. 2 4. w = − w κτλ.
3. 0 5. Αρκεί | w|=1
4. -2, 0, 2 6. | z |=1
1 3 7. 4
5. α) 0, 1, − ± i β) 0, ±1 , ±i .
2 2 1 15 ⎛ 15 60 ⎞
8. y = x − , ⎜ ,− ⎟
6. z = x + yi κτλ. 4 8 ⎝ 34 34 ⎠
7. β − αi = −i (α + βi ) κτλ. x22 y22
9. Αν z2 = x2 + yνi , τότε + =1 .
8. α) z = x + yi κτλ. β) αρκεί να δείξετε ότι 52 32
u = u , v = −v 1 1
10. α) | z |2 =1⇔ zz =1 β) = z1 , = z2 κτλ.
1 z1 z2
9. α) x + y = ή y′y εκτός του O(0,0)
2 2
4
1 § 5.4 Α΄ Ομάδας
β) x + y = ή x′x εκτός του O(0,0)
2 2
4
⎛ π π⎞
1. α) 2⎜⎜ συν + iημ ⎟⎟
§ 5.3 Α΄ Ομάδας ⎝ 3 3⎠
⎛ ⎛ π⎞ ⎛ π ⎞⎞
β) 2⎜⎜ συν⎜ - ⎟ + iημ⎜ - ⎟ ⎟⎟
10 ⎝ ⎝ 3 ⎠ ⎝ 3 ⎠⎠
1. 2, 2 , 5, 5, 5, 4, 1, 8, 5, .
5 ⎛ 4π 4π ⎞
2. 2, 1, 1, 1. γ) 2⎜ συν + iημ ⎟
⎝ 3 3 ⎠
1 3 ⎛ 2π 2π ⎞
3. α) z ∈R β) γ) δ) 2⎜ συν + iημ ⎟
2 3 3 3 ⎠
⎝
4. α) x 2 + y 2 =1 β) x 2 + ( y −1) 2 =1
ε) 4(συν 0 + iημ 0)
γ) ( x +1) 2 + ( y + 2) 2 = 9 στ) 4(συνπ + iημπ ) .
δ) Κυκλικό δακτύλιο
2. α) 12 2 (1+ i )
ε) Εκτός κύκλου x 2 + y 2 = 2 .
5. α) Στη μεσοκάθετο του τμήματος με άκρα β) 10i
Α(-1,0), Β(0,2). γ) i
β) Στο ημιεπίπεδο που ορίζεται από τη 5 5 3 3 1
μεσοκάθετο του ΑΒ και το Β όπου Α(0,1) 3. α) + i β) 6i γ) − + i.
2 2 4 4
και Β(-1,0).
6. Ο μοναδιαίος κύκλος 4. α) 4 + 4 3i β) 38 γ) 1.
7. 2i, 6i 5. i .
8. | w −1|= 2 .
238
−1 + i 3 ⎡ ⎛ 4π ⎞ ⎛ 4π ⎞⎤
6. . ⎢ ⎜ 2κπ + ⎟ ⎜ 2κπ + ⎟⎥
2 β) zκ = 2 ⎢συν ⎜ 3 ⎟ + iημ⎜ 3 ⎟⎥ ,
⎢ ⎜ 4 ⎟ ⎜ 4 ⎟⎥
νπ ⎢⎣ ⎜ ⎟ ⎜ ⎟⎥
7. 2ν +1 συν . ⎝ ⎠ ⎝ ⎠⎦
6
κ = 0,1,2,3
π
8. Στροφή κατά γωνία − . ⎡ ⎛ 5π ⎞ ⎛ 5π ⎞⎤
2 ⎢ ⎜ 2κπ + ⎟ ⎜ 2κπ + ⎟⎥
γ) z κ = 3⎢συν ⎜ 6 ⎟ + iημ⎜ 6 ⎟⎥
3 −1 3 +1 ⎢ ⎜ 5 ⎟ ⎜ 5 ⎟⎥
9. , . ⎜ ⎟ ⎜ ⎟⎥
2 2 2 2 ⎢⎣ ⎝ ⎠ ⎝ ⎠⎦
2π 4π κ = 0,1,2,3,4
10. 2 και ή 2 και .
3 3 2 (1+ i ) π π
3. α) = συν + iημ κτλ.
2 4 4
§ 5.4 Β΄ Ομάδας
1− i 3 5π 5π
1. α) 1 και νθ β) -1 β) = συν + iημ κτλ.
2 3 3
2. Να γράψετε τους 1+ i , 1− i σε γ) −64 = 64(συνπ + iημπ ) κτλ.
τριγωνομετρική μορφή.
4. α) z 3 + 3z 2 + 4 z = 8 ⇔ ( z −1)( z 2 + 4 z + 8) = 0
3. Να εργαστείτε με διανυσματικές ακτίνες.
κτλ.
3
4. α) y = x +1 , x > 0 β) Να θέσετε z 2 = w , ±i , ±2i .
3 2
5. 2 − i , −
2 2 3
β) y = x+ , y >0
2 2 6. 4
⎛ 1⎞ 1
2
7. Η εξίσωση είναι ισοδύναμη με την: x 6 =1 ,
γ) x 2 + ⎜ y − ⎟ = , εκτός του O(0,0) . x ≠1 .
⎝ 2⎠ 4
100 105 8. Οι ρίζες είναι -3 και ± i 3 .
5. α) 5i β) − + i.
29 29
6. Να εφαρμόσετε το θεώρημα του De
Moivre. § 5.5 Β΄ Ομάδας
7. α) | w|= 2 β) 2 +i 2 .
⎛ ⎛ π⎞ ⎛ π ⎞⎞
3 1. α) Είναι 1− i = 2 ⎜⎜ συν⎜ − ⎟ + iημ⎜ − ⎟ ⎟⎟
8. . ⎝ ⎝ 4⎠ ⎝ 4 ⎠⎠
3 3
9. Πρέπει Δ ≤ 0 . ⎛ z −1 ⎞
β) Η εξίσωση γράφεται ⎜ ⎟ =1 − i .
⎝ z +1 ⎠
§ 5.5 Α΄ Ομάδας 2. Η εξίσωση γράφεται
1. α) Κορυφές ισοπλεύρου τριγώνου ( z +1) 2 ( z 2 + z +1)( z 2 − z +1) = 0 κτλ.
β) Κορυφές τετραγώνου 3. Έχουμε z 7 +1= 0 ⇔ z 7 = συνπ + iημπ κτλ.
γ) Κορυφές κανονικού εξαγώνου. 4. ± ι
3π 3π 5. 1, i, -1, -i
2. α) − i = συν + iημ κτλ.
2 2 6. Να πάρετε τα μέτρα και των δύο μελών
της εξίσωσης.
7. α) 2, 4, -4, β) p=4, q =16 .
239
1 y2
8. α) ± 2iεφθ β) x 2 − =1
συνθ 22
9. Η εξίσωση γράφεται ισοδύναμα
( x 4 −1)( x 5 −1) = 0 κτλ.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
x2 y2
1. β) 2
+ 2
=1 .
⎛1⎞ ⎛1⎞
⎜ ⎟ ⎜⎜ ⎟⎟
⎝α⎠ ⎝β⎠
2. x 2 − y 2 =1 .
⎛ 27 9 ⎞
3. α) y = 3x − 7 β) y = 3x − 9 γ) A⎜ ,− ⎟
⎝ 10 10 ⎠
4. α) Τα εσωτερικά σημεία του κύκλου με
⎛ 2 1⎞ 5
κέντρο K ⎜ − , ⎟ και ακτίνα ρ =
⎝ 3 3 ⎠ 3
β) Τα σημεία της παραβολής y 2 = 4 x .
6. Να πάρετε τα μέτρα και των δύο μελών
της εξίσωσης.
7. α) Οι τιμές του τριωνύμου είναι ομόσημες
του α
β) Είναι γινόμενο δύο συζυγών
πραστάσεων.
8. Να εξισώσετε το πραγματικό και το
φανταστικό μέρος του αθροίσματος
1+ z1 + z2 + ... + zν −1 = 0 με το μηδέν.