LEŽAJI

Ležaji nose osovine i vratila i omogućavaju njihovo okretanje.

Građeni su tako da mogu prihvatiti opterećenja koja deluju na osovine i
vratila te mogu sprečiti njihovo pomeranje usled tih opterećenja.

Vrste ležaja prema vrsti trenja:

- kotrljajni
- klizni

Vrste ležaja prema pravcu djelovanja sile:

-Poprečni (radijalni)
-Uzdužni (aksijalni)
-Kombinovani ( radiaksijalni )

1
Vrste ležaja

-kotrljajni, radijalni klizni, radijalni

kotrljajni, aksijalni
klizni, aksijalni

2
Kotrljajni ležaji

Kotrljajni ležaj se sastoji od dva prstena (ili koluta) između kojih se kotrljaju
kotrljajna tela u obliku kuglica, valjaka, konusnih valjaka, bačvica ili iglica.

Između kotrljajnih tela i prstenova (koluta) javlja se trenje kotrljanja.

Kotrljajna tela se okreću oko svoje ose i oko ose ležaja.

Prednosti kotrljajnih ležaja (prema kliznim):

- standardne dimenzije
- malo trenje i zagrevanje u radu
- malo trenje pokretanja
- mala osetljivost na promene opterećenja i brzine obrtanja

Nedostaci kotrljajnih ležaja (prema kliznim):

- osjetljivost na udarce i nečistoće
- veća šumnost
- mogućnost ugradnje samo s čela vratila (osovine)
- potrebna vrlo točna ugradnja (potrebno naleganje)
- nije moguća zamena pojedinih istrošenih delova
- komplikovanija izrada i viša cena
3
Međusobni položaj rukavca i posteljice u zavisnosti od ugaone
brzine

4
Kotrljajni ležaji

Oblici ležaja prema vrsti opterećenja

5
Kotrljajni ležaji

Oblici kotrljajnih tela

6
Kotrljajni ležaji

Kavezi za kotrljajna tela

7
Kotrljajni ležaji

d - unutrašnji prečnik
(prečnik rukavaca)

D - spoljašnji prečnik
(prečnik otvora kućišta)

b. - širina ležaja

Radijalni kotrljajni ležaj (kuglični jednoredni obični)

1. unutrašnji prsten,
2. spoljašnji prsten,
3. kotrljajno telo,
4. kavez
8
Kotrljajni ležaji

d - unutrašnji prečnik
(prečnik rukavaca)

D - spoljašnji prečnik -
(prečnik otvora kućišta)

h - visina ležaja

Aksijalni kotrljajni ležaj (kuglični jednosmjerni)

1. ploča koja naleže na rukavac
2. ploča koja naleže u kućište
3. kotrljajno telo
4. kavez

9
Kotrljajni ležaji

Jednoredni radijalni kuglični ležaj

10
Kotrljajni ležaji

Jednoredni razdvojivi radijalni kuglični ležaj

11
Kotrljajni ležaji

Jednoredni radijalni kuglični ležaj s naslonom

12
Kotrljajni ležaji

Dvoredni samoudesivi radijalni kuglični ležaj

13
Kotrljajni ležaji

Dvoredan radijalni kuglični ležaj s naslonima

14
Kotrljajni ležaji

Dvoredni samoudesivi radijalni kuglični ležaj sa konusnim otvorom

15
Kotrljajni ležaji

Jednoredan radijalni valjkasti ležaj

16
Kotrljajni ležaji

Jednoredan samoudesivi radijalni bačvasti ležaj

17
Kotrljajni ležaji

Dvoredni samoudesivi radijalni bačvasti ležaj

18
Kotrljajni ležaji

Poprečni iglični ležaj (s oba i samo s spoljašnjim prstenom)

19
Kotrljajni ležaji

Radiaksijalni kousno valjčasti ležaj

20
Kotrljajni ležaji

Jednosmeran aksijalni kuglični ležaj

21
Kotrljajni ležaji

Dvosmeran aksijalni kuglični ležaj

22
Kotrljajni ležaji

23