|
 



 |
  
| 
 Mөc tiêu
1.Xác đӏnh bҧn chҩt thuӕc KS, phân biӋt
thuӕc KS vӟi chҩt sát khuҭn và chҩt tҭy uӃ.
2.Nêu cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
3.LiӋt kê các hӑ KS chӫ yӃu.
4.Giҧi thích cơ chӃ, nguӗn gӕc cӫa sӵ kháng
thuӕc và nêu các biӋn pháp hҥn chӃ sӵ
kháng thuӕc
 Nӝi dung
1.Đҥi cương vӅ thuӕc KS
2.Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS.
3.XӃp loҥi KS
4.Sӵ kháng thuӕc
 Ë |
 Giӳa TK 17, mӝt thҫy thuӕc hoàng gia Anh đã
chӳa bӋnh bҵng cách dùng rêu áp lên vӃt
thương
 Cuӕi TK 19 tҥi Anh, các mүu bánh mì mӕc
đưӧc dùng đӇ chӳa vӃt thương
 1928, Alexnder Flemming (BV Saint Mary,
London) phát hiӋn nҩm tiӃt ra chҩt có tác dөng
diӋt khuҭn
-Nҩm Penicillium notatum
-Chҩt có tác dөng diӋt khuҭn : penicillin
 Ë |
 1938, Ernst Boris Chain và Howard Walter
Florey (ĐH Oxford) bҳt đҫu nghiên cӭu tác
dөng điӅu trӏ cӫa penicillin
 25/5/1940 thӱ nghiӋm thành công trên chuӝt
 Edward Abraham nghiên cӭu điӅu chӃ
penicillin tinh chҩt
 1943 dӵ án sҧn xuҩt penicillin đưӧc chính
phӫ Mӻ đһc biӋt chú ý
 Ë |
 1944, điӅu trӏ mӝt ca nhiӉm trùng bҵng
penicillin tӕn # 200 USD
 1945, Chain và Florey nhұn giҧi Nobel y hӑc
 Thұp kӹ 40, tuәi thӑ trung bình cӫa ngưӡi
phương Tây tăng tӯ 54 lên 75 tuәi
 Ë |
 Mӝt sӕ KS khác :
± Sulfonamid đưӧc Gerhard Domard (Đӭc)
tìm ra vào năm 1932
± Streptomycin đưӧc Selman Waksman và
Albert Schatz tìm ra vào năm 1934
 Ngày nay con ngưӡi biӃt đưӧc khoҧng 6000
loҥi KS, 100 loҥi đưӧc dùng trong y khoa.
 Đҥi cương
 Thuӕc KS là nhӳng chҩt có tác đӝng
chӕng lҥi sӵ sӕng cӫa VK, ngăn VK nhân
lên bҵng cách tác đӝng ӣ mӭc phân tӱ,
hoһc tác đӝng vào mӝt hay nhiӅu giai
đoҥn chuyӇn hóa cҫn thiӃt cӫa đӡi sӕng
VK hoһc tác đӝng vào sӵ cân bҵng lý hóa
 Đҥi cương
Antobiotic
 Anti : chӕng lҥi
 Biotic : sӵ sӕng
 Đҥi cương
 KS đһc hiӋu : tác đӝng lên mӝt loҥi VK hay
mӝt nhóm VK nhҩt đӏnh
 KS phә rӝng : có hoҥt tính đӕi vӟi nhiӅu
loҥi VK khác nhau
 KS phә hҽp : có hoҥt tính đӕi vӟi mӝt hay
mӝt sӕ ít VK
 Đҥi cương
Nguӗn gӕc
 Tӵ nhiên
 Tәng hӧp
 Bán tәng hӧp
 Đҥi cương
Chҩt sát khuҭn
 Chҩt hoá hӑc
 Phá hӫy tӃ bào VK
 t đһc hiӋu  gây hҥi cho mô sӕng cӫa cơ
thӇ
 Dùng ngoài da
 Mӝt sӕ có tác đӝng ӭc chӃ VK  VK có thӇ
phөc hӗi trӣ lҥi
 Đҥi cương
Chҩt sát khuҭn
 HiӋu quҧ diӋt khuҭn phө thuӝc :
Nӗng đӝ
Đӝ hòa tan
NhiӋt đӝ
Thӡi gian tiӃp xúc
 Đҥi cương
Chҩt khӱ khuҭn
 Chҩt hóa hӑc
 Tiêu diӋt tӃ bào VK

ҩt đӝc hҥi cho cơ thӇ
 Dùng khӱ khuҭn đӗ vұt
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
 c chӃ sӵ thành lұp vách tӃ bào
 c chӃ nhiӋm vө cӫa màng tӃ bào
 c chӃ sӵ tәng hӧp protein
 c chӃ sӵ tәng hӧp acid nucleic
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ thành lұp vách tӃ bào
Chӭc năng cӫa vách tӃ bào :
 Giӳ hình dҥng đһc trưng cӫa tӃ bào VK
 Che chӥ cho tӃ bào khӓi vӥ dưӟi áp lӵc
thҭm thҩu cao ӣ bên trong tӃ bào
 Làm khuôn mүu đӇ tәng hӧp vách mӟi
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ thành lұp vách tӃ bào
Khi sӵ tәng hӧp vách tӃ bào bӏ ӭc chӃ
 VK Gr(+) biӃn thành dҥng hình cҫu không
có vách (proto-plast)
 VK Gr(-) có vách không hoàn chӍnh
(spheroplast)
 tӃ bào dӉ vӥ ӣ môi trưӡng có trương lӵc
bình thưӡng
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ thành lұp vách tӃ bào
KS thuӝc nhóm này :
Bacitracin
Cephalosporin
Cycloserine
Penicillin

ostocetin
Vancomycin
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ thành lұp vách tӃ bào
Cơ chӃ :
 Giai đoҥn 1:
-Thuӕc gҳn vào thө thӇ PBPs  phong bӃ
transpeptidase  ngăn tәng hӧp
peptidoglycan
-Có 3 - 6 thө thӇ PBP
-Nhӳng thө thӇ khác nhau có ái lӵc khác
nhau đӕi vӟi mӝt loҥi thuӕc  tác dөng cӫa
thuӕc khác nhau
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ thành lұp vách tӃ bào
Cơ chӃ :
 Giai đoҥn 2 :
Hoҥt hóa các enzym tӵ tiêu  ly giҧi tӃ bào
ӣ môi trưӡng đҷng trương
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ nhiӋm vө cӫa màng tӃ bào
 Chӭc năng cӫa màng tӃ bào :
Thҭm thҩu chӑn lӑc
Vұn chuyӇn chӫ đӝng
KiӇm soát các thành phҫn bên trong
màng tӃ bào
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ nhiӋm vө cӫa màng tӃ bào
 Mҩt sӵ toàn vҽn cӫa màng tӃ bào  đҥi
phân tӱ và ion thoát ra khӓi tӃ bào  tӃ
bào chӃt
 Màng tӃ bào VK và vi nҩm dӉ bӏ phá hӫy
bӣi mӝt sӕ tác nhân
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ nhiӋm vө cӫa màng tӃ bào
KS thuӝc nhóm này :
Amphotericin B
Colistin
Imidazole
Nystatin
Polymycins
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ nhiӋm vө cӫa màng tӃ bào
 Imidazole làm suy yӃu sӵ toàn vҽn cӫa
màng tӃ bào vi nҩm bҵng cách ӭc chӃ sӵ
tәng hӧp lipid cӫa màng tӃ bào
 Polymycins tác đӝng lên VK Gr (-)
 Polyenes tác đӝng lên vi nҩm
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ tәng hӧp protein
KS thuӝc nhóm này
Chloramphenicol
Erythromycins
Lincomycins
Tetracyclines
Aminoglycosides
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ tәng hӧp protein
Aminoglycosides : Streptomycin
 GĐ 1: thuӕc gҳn vào thө thӇ trên tiӇu đơn vӏ
30S
 GĐ 2 : phong bӃ hoҥt tính cӫa phӭc hӧp đҫu
tiên trong quá trình thành lұp chuӛi peptid
 GĐ 3 : thông tin m
NA bӏ đӑc sai  1 acid
amin không phù hӧp
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ tәng hӧp protein
Aminoglycosides : Streptomycin
 GĐ 4 : làm vӥ các polysomes thành
monosomes  không có chӭc năng tәng hӧp
protein
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ tәng hӧp protein
Tetracyclines
 Thuӕc gҳn vào tiӇu đơn vӏ 30S / ribô thӇ 
ngăn chһn các amino acid mӟi gҳn vào
chuӛi peptid mӟi đưӧc thành lұp
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ tәng hӧp protein
Chloramphenicol
 Thuӕc gҳn vào tiӇu đơn vӏ 50S / ribô thӇ 
ӭc chӃ peptidyltransferase  ngăn các
amino acid mӟi gҳn vào chuӛi peptid mӟi
thành lұp
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ sӵ tәng hӧp protein
Macrolides
 Thuӕc gҳn vào tiӇu đơn vӏ 50S/ ribô thӇ 
ngăn cҧn sӵ thành lұp phӭc hӧp đҫu tiên
đӇ tәng hӧp chuӛi peptid
Lincomycins
 Cơ chӃ giӕng nhóm Macrolides
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ tәng hӧp acid nucleic
Actinomycin
 Thuӕc gҳn vào DNA tҥo nên mӝt phӭc
hӧp  ӭc chӃ polymerase  ngăn sӵ tәng
hӧp
NA (m
NA)
Mitomycin
 Thuӕc gҳn vào 2 chuӛi DNA ngăn 2 chuӛi
tách rӡi ra  không sao chép đưӧc
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ tәng hӧp acid nucleic
KS thuӝc nhóm này
Actinomycin
Mitomycin
Nalidixic acid
Novobiocin
Pyrimethamin

ifampin
Sulfonamides
Trimethoprim
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ tәng hӧp acid nucleic

ifampin
 Thuӕc gҳn vào polymerase  ӭc chӃ tәng
hӧp
NA
Nalidixic acid
 Phong bӃ DNA gyrase  ӭc chӃ tәng hӧp
DNA
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ tәng hӧp acid nucleic
Sulfonamides
 PABA là mӝt tiӅn chҩt đӇ tәng hӧp acid
folic  tәng hӧp acid nucleic
 Sulfonamides có cҩu trúc tương tӵ PABA
 cҥnh tranh  tҥo nhӳng chҩt tương tӵ
acid folic nhưng không có chӭc năng 
cҧn trӣ sӵ phát triӇn cӫa VK
 Cơ chӃ tác đӝng cӫa KS
c chӃ tәng hӧp acid nucleic
Trimethoprim
ӭc chӃ
KS dihydrofolic acid reductase

Dihydrofolic acid tetrahydrofolic acid

Tәng hӧp purines / DNA

 XӃp loҥi KS
KS đưӧc xӃp loҥi dӵa trên tính đһc hiӋu dưӧc lý
Các hӑ KS :
 Sulfonamides
 B-lactamines
 Aminoglycosides
 Tetracyclines
 Chloramphenicol
 Macrolides

ifamycin
 Polypeotides
 uinilones«
 Sӵ kháng thuӕc
Cơ chӃ đӅ kháng
 VK sҧn xuҩt enzym phá hӫy hoҥt tính cӫa
thuӕc
 VK làm thay đәi khҧ năng thҭm thҩu cӫa
màng tӃ bào đӕi vӟi thuӕc
 ĐiӇm gҳn cӫa thuӕc có cҩu trúc bӏ thay đәi
 VK thay đәi đưӡng biӃn dưӥng làm mҩt
tác dөng cӫa thuӕc
 VK có enzym đã bӏ thay đәi
 Sӵ kháng thuӕc
VK sҧn xuҩt enzym phá hӫy hoҥt tính cӫa
thuӕc
 „
 sҧn xuҩt ß-lactamase 
kháng penicillin G
 VK Gr (-) sҧn xuҩt adenylase,
phosphorylase, acetylase  phá hӫy
aminoglycoside
 VK Gr (-) sҧn xuҩt chloramphenicol
acetyltransferase  kháng chloramphenicol
 Sӵ kháng thuӕc
VK làm thay đәi khҧ năng thҭm thҩu cӫa
màng tӃ bào đӕi vӟi thuӕc
 Tetracyclin tích tө bên trong VK nhҥy cҧm
 Polymycins, Amikacin
 Mӝt sӕ Aminoglycosides khác
 Sӵ kháng thuӕc
ĐiӇm gҳn cӫa thuӕc có cҩu trúc bӏ thay đәi
 VK đӝt biӃn NST  mҩt / thay đәi protein
đһc biӋt trên tiӇu đơn vӏ 30S  mҩt điӇm
gҳn cӫa Aminoglycosides  đӅ kháng
 VK mҩt / thay đәi PBPs  đӅ kháng
penicillin
 VK thay đәi thө thӇ trên tiӇu đơn vӏ 50S /
ribô thӇ  đӅ kháng Erythromycin
 Sӵ kháng thuӕc
VK thay đәi đưӡng biӃn dưӥng làm mҩt tác
dөng cӫa thuӕc
 VK sӱ dөng acid folic có sҷn  VK không còn
cҫn PABA  đӅ kháng vӟi Sulfonamides
 Sӵ kháng thuӕc
VK có enzym đã bӏ thay đәi
 Enzym bӏ thay đәi vүn còn chӭc năng biӃn
dưӥng nhưng ít bӏ ҧnh hưӣng bӣi thuӕc
  VK nhҥy cҧm vӟi Sulfonamides :
Tetrahydropteroic acid synthetase có ái
lӵc vӟi Sulfonamides cao hơn nhiӅu so
vӟi PABA.
 Sӵ kháng thuӕc
Nguӗn gӕc cӫa sӵ kháng thuӕc
 Không do di truyӅn
 Do di truyӅn
ĐӅ kháng do NST
ĐӅ kháng ngoài NST
 Sӵ kháng thuӕc
Nguӗn gӕc không do di truyӅn
 Sӵ nhân lên cӫa VK cҫn thiӃt cho tác
đӝng cӫa thuӕc
-VK không nhân lên đưӧc  kháng thuӕc
-Nhӳng thӃ hӋ sau có thӇ nhҥy cҧm trӣ lҥi
 Mҩt điӇm gҳn đһc biӋt dành cho thuӕc
 Sӵ kháng thuӕc
Nguӗn gӕc do di truyӅn
Phҫn lӟn VK kháng thuӕc là do
 Thay đәi vӅ mһt di truyӅn
 Hұu quҧ cӫa quá trình chӑn lӑc bӣi thuӕc
KS
 Sӵ kháng thuӕc
Nguӗn gӕc cӫa sӵ kháng thuӕc
ĐӅ kháng do NST
 Đӝt biӃn ngүu nhiên mӝt đoҥn gen kiӇm
soát tính nhҥy cҧm vӟi thuӕc
 Cơ chӃ chӑn lӑc
 Tҫn suҩt 10-7 ± 10-12
 HiӃm xҧy ra : 10 ± 20%
 Di truyӅn theo chiӅu dӑc
 Sӵ kháng thuӕc
Nguӗn gӕc cӫa sӵ kháng thuӕc
ĐӅ kháng ngoài NST
 Do cҧm ӭng vӟi KS
 Tҫn suҩt 10-6 ± 10-7
 Thưӡng xҧy ra : 80 - 90%
 Di truyӅn theo chiӅu dӑc và chiӅu ngang
 Sӵ kháng thuӕc
Nguӗn gӕc cӫa sӵ kháng thuӕc
Vұt liӋu di truyӅn trên plasmid đưӧc truyӅn
theo cơ chӃ :
 ChuyӇn thӇ ( transformation)
 ChuyӇn nҥp ( transduction)
 ChuyӇn vӏ ( transposition)
 Giao phӕi ( conjugation)
 Sӵ kháng thuӕc
Sӵ đӅ kháng chéo
 Vk kháng vӟi 2 hay nhiӅu loҥi thuӕc có
cùng cơ chӃ tác đӝng
 Thưӡng gһp ӣ nhӳng thuӕc có thành
phҫn hóa hӑc gҫn giӕng nhau
Polymycin B ± Colistin
Erythromycin ± Oleandomycin
Neomycin - Kanamycin
 Sӵ kháng thuӕc
Sӵ đӅ kháng chéo
 Có thӇ thҩy ӣ nhӳng thuӕc không có liên
hӋ hóa hӑc
Erythromycin - Lincomycin
 Sӵ kháng thuӕc
Giӟi hҥn sӵ kháng thuӕc
 Duy trì liӅu lưӧng thuӕc đӫ cao trong mô
 Phӕi hӧp thuӕc
 Hҥn chӃ sӱ dөng
 Sӵ kháng thuӕc
Sӱ dөng KS trong điӅu trӏ
Lӵa chӑn KS dӵa vào :
 Chҭn đoán
Lâm sàng
Cұn lâm sàng
Khҧ năng ưӟc đoán (kinh nghiӋm)
 KSĐ
 Thӱ nghiӋm tác đӝng diӋt khuҭn trong
huyӃt tương
 Sӵ kháng thuӕc
KSĐ đưӧc chӍ đӏnh trong trưӡng hӧp :
 Tác nhân tìm thҩy kháng vӟi nhiӅu loҥi KS
 NhiӉm trùng đe dӑa tính mҥng
 Cҫn loҥi bӓ nhanh chóng VK ra khӓi cơ
thӇ
 Sӵ kháng thuӕc
Phӕi hӧp KS trong điӅu trӏ
ChӍ đӏnh :
 NhiӉm trùng nһng, suy giҧm MD
 Giҧm chӫng đӝt biӃn kháng thuӕc / nhiӉm
trùng mãn
 NhiӉm trùng do nhiӅu loҥi VK phӕi hӧp
 Cҫn có tác dөng hiӋp đӗng diӋt khuҭn
 Giҧm liӅu  giҧm đӝc tính cӫa thuӕc
 Sӵ kháng thuӕc
Phӕi hӧp KS trong điӅu trӏ
Bҩt lӧi :
 Thҫy thuӕc chӫ quan
 Tăng nguy cơ quá mүn vӟi thuӕc
 Tăng chi phí điӅu trӏ
 HiӋu quҧ có thӇ không cao
 Xҧy ra tình trҥng đӕi kháng
 Sӵ kháng thuӕc
Phӕi hӧp KS trong điӅu trӏ
HiӋu quҧ cӫa phӕi hӧp thuӕc :
 HiӋp đӗng : 1 + 1 > 2
 Hӧp cӝng : 1 + 1 = 2
 Không thay đәi : 1 + 1 = 1
 Đӕi kháng : 1 + 1 < 1
 R



 !"
 ß-lactamin + aminoglycoside
 Glycopeptid + aminoglycoside
 Sulfamide + trimethoprim
 ß-lactamin + fluoroquinolon

ifampicin + vancomycin
 R
!#
$

 Aminoglycoside + chloramphenicol
 Aminoglycoside + tetracyclin
 uinolon + chlormphenicol
 Penicillin G / ampicillin + tetracyclin
 Penicillin G / ampicillin + macrolide