Professional Documents
Culture Documents
Carers Toolkit in Greek
Carers Toolkit in Greek
ΕΦΟΔΙΑ ΓΙΑ
ΦΡΟΝΤΙΣΤΕΣ
1
Εισαγωγή
Η ομαλή λειτουργία της καθημερινής ρουτίνας του ατόμου και της οικογένειας
διακόπτεται ή εξαφανίζεται, επέρχεται κοινωνικός αποκλεισμός, μελλοντικά σχέδια
αναβάλλονται και οι διαπροσωπικές σχέσεις μέσα στην οικογένεια υπαγορεύονται
γύρω από την διατροφή. Συνεπώς νοείται ότι οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής
προκαλούν εχθρικές αντιπαραθέσεις μέσα στην ίδια την οικογένεια. Δυστυχώς όμως
ο τρόπος με τον οποίο οι φροντιστές προσπαθούν να ‘μειώσουν’ τα συμπτώματα,
μπορεί να συνεισφέρει, άθελα τους, και να συντειρεί το πρόβλημα (Treasure et al,
2008). Ως αποτέλεσμα, ο ασθενής μπορεί να νιώσει ακόμα πιο απόμακρος και
καταφεύγει βαθύτερα στεις συμπεριφοράς των Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής. Οι
φροντιστές συχνά αναφέρουν ότι δεν κατέχουν τα εφόδια και την γνώση που
χρειάζεται για την παροχή κατάλληλης φροντίδας στα αγαπημένα τους πρόσωπα και
αναγνωρίζουν την ανάγκη υποστήριξης και γνώσης για την αντιμετώπιση των
συμπτωμάτων και της συμπεριφοράς του ασθενή (Haigh & Treasure, 2003).
*
Στο κείμενο αυτό, με τον όρο ‘φροντιστές’ εννοούμε τα άτομα που παρέχουν φροντίδα σε αγαπημένα
πρόσωπα που πάσχουν από Διαταραχές Πρόσληψης Διατροφής
2
Ο εγκέφαλος και οι Διαταραχές
Πρόσληψης Τροφής
Σύστημα Αυτορύθμισης:
Εμπεδώνει τη διατροφή στο κοινωνικό
πλαίσιο και τις ατομικές αξίες
Ηδονικό Σύστημα:
Ικανοποίηση από το φαγητό
(γενετησιακό κέντρο)
Ομοιοστατικό Σύστημα:
Ρυθμίζει την πρόσληψη και την
κατανάλωση ενέργειας
3
Με τον τρόπο αυτό η διατροφή έχει κοινωνικό νόημα και χαρακτήρα. Το σύστημα
λοιπόν αυτό ενσωματώνει τη διατροφική συμπεριφορά μέσα σε ένα ευρύτερο
κοινωνικό νόημα.
Είναι πιθανόν ότι και τα τρία αυτά συστήματα συσχετίζονται με τα αίτια των
Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής, αλλά είναι σίγουρο ότι απορυθμίζονται λόγω της
ανεπαρκής διατροφής που προκαλούν οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής.
• Οργάνωση/σχεδιασμός
• Συναισθηματική Αντίδραση
4
Ως αποτέλεσμα:
Και φυσικά την παροχή βοήθειας με την σωστή διατροφή έτσι ώστε να βελτιωθεί η
εγκεφαλική λειτουργία του ίδιου του ατόμου.
†
Gilbert, P. (2009) The Compassionate Mind (Το Συμπονετικό Μυαλό). London: Constable
5
κύρια πηγή στήριξης για τον ασθενή, αλλά συχνά περιπλέκονται σε συμπεριφορές
που όχι μόνο δεν βοηθούν αλλά παρατείνουν τις συμπεριφορές Διαταραχών
Πρόσληψης Τροφής.
Κανείς δεν γνωρίζει την αιτία μίας Διαταραχής Πρόσληψης Τροφής. Δεν υπάρχουν
στοιχεία που να δείχνουν ότι οι οικογενειακοί παράγοντες είναι υπαίτιοι για τις
Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής – μπορεί να υπάρχει ένα μικρό ρίσκο λόγω
γενετικών παραγόντων αλλά αυτό δεν είναι κάτι το οποίο κάποιος μπορεί να ελέγξει.
Συνεπώς η ενοχή και η τάση να νιώθουμε υπαίτιοι είναι αισθήματα μάταια και
ακατάλληλα. Υπάρχουν όμως στοιχεία που μας υποδείχνουν ότι η έκβαση των
Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής επηρεάζεται από τις συναισθηματικές αντιδράσεις,
των ατόμων που βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον του ασθενή και που δρουν ως
παράγοντες που παρατείνουν την εμμονή της νόσου.
Γι’αυτό μπορεί να είναι αναγκαίο για τα άτομα της οικογένειας του ασθενή να
αλλάξουν τον τρόπο που αντιδρούν συναισθηματικά, ή ορισμένα στοιχεία
αλληλεπίδρασης (του φροντιστή με τον ασθενή) ως προς την συμπεριφορά που
οφείλεται στις Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής. Ο σκοπός των παρεμβάσεων που
επινοήσαμε για φροντιστές είναι να τονίσουν εναλλακτικές τεχνικές και στρατηγικές
που θα επιτρέψουν τόσο στα άτομα που φροντίζουν, όσο και στους παθόντες να
εξετάσουν την επίδραση των ανταποκρίσεων τους προς τις συμπεριφορές λόγω
Διαταραχών Πρόσληψης Τροφής. Οι πληροφορίες αυτές μπορούν επίσης να
καθοδηγήσουν τους παθόντες στην σύγκριση των προσωπικών τους ανταποκρίσεων
και δραστηριωτήτων, με σκοπό τη στοχοθέτηση και του προγραμματισμού των
ενεργειών τους.
Ίσως να μην νιώθετε πως έχετε την κινητήρια δύναμη να αλλάξετε την συμπεριφορά
και τις αντιδράσεις σας, επειδή αντιμετωπίζετε την Διατροφική Διαταραχή και
βλέπετε αποτελέσματα. Αν αυτό ισχύει, μπορείτε να αξιοποιήσετε τις μεθόδους που
θεωρείτε αποτελεσματικές και να εντείνετε την επιτυχία σας διαμοιράζοντας τις
στρατηγικές και τις ικανότητες σας με άλλους. Αν καταφέρετε να γίνετε παράδειγμα
ευέλικτης αντιμετώπισης στον παθόντα, πιθανόν να βοηθήσετε στην βελτίωση της
αυτοπεποίθησης τους στην προσπάθεια τους να αλλάξουν την συμπεριφορά τους.
6
Αντίστοιχα ζώα
- Φόβος θανάτου
Μη βοηθητικές συμπεριφορές:
Χειροτερεύει το
πως νιώθουν
Δημιουργέιτε ή
χειροτερεύετε τα
- Δεν υπάρχουν ευκαιρείες για να αντεπεξέλθουν
στις προκλήσεις
7
• Πόσο σημαντικό είναι να αντιμετωπίσετε μερικές από αυτές τις συμπεριφορές
σας;
• Θυμηθείτε μια από αυτές τις συμπεριφορές πρόσφατα. Πώς μπορείτε να
αλλάξετε λίγο αυτή τη συμπεριφορά; Ποιό θα ήταν το πρώτο βήμα;
Ωθείται από άγχος, εξάντληση και εκνευρισμό, ή απλά από το ίδιο το ταμπεραμέντο
μας. Ο ρινόκερος προσπαθεί να πείσει μέσω της αντιδραστικής αντιμετώπισης και
της λογομαχίας. Το μειονέκτημα είναι πως ακόμα και αν ο/η παθόντας υπακούσει,
δεν αναπτύσσει ο ίδιος την αυτοπεποίθηση και τις ικανότητες να αντιμετωπίσει
παρόμοιες καταστάσεις χωρίς βοήθεια. Ακόμη πιο πιθανό είναι πως η λογομαχία με
το άτομα με Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής και τη λογική του/της, απλά θα τον/την
οδηγήσει στο να αποσυρθεί ακόμα πιο βαθειά στην Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής.
Μη βοηθητικές συμπεριφορές:
Χειροτερεύει το - Φωνάζετε/Προσπαθείτε να κρατήσετε τον έλεγχο
Δημιουργέιτε ή χειροτερεύετε τα
προβλήματα:
- Το άτομο νιώθει απόρριψη/μη αγαπητό
- Δεν μπορεί να στραφεί στους γονείς για
συμπαράσταση/στήριξη
- Η εμπιστοσύνη χάνεται
- Θυμός/Στεναχώρια: Δεν θα ενδώσω!
- Συναισθηματικά εξουθενωτικό και για τους δύο
- Συγκεντρώνεται στην διατροφή, με τρόπο που
δεν βοηθά, ως μοναδικό θέμα.
8
Σκεφτείτε την αντιμετώπιση τύπου ‘Ρινόκερου’. Είναι αποτελεσματικές για σας;
• Τι δυσκολίες αντιμετωπίζετε;
• Πως μπορείτε να αποφύγετε αυτά τα εμπόδια;
• Ποιές οι πιθανές συνέπειες της αλλαγής, αρνητικές όσο και θετικές;
• Γνωρίζουμε ότι οποιαδήποτε συμπεριφορά προς την αλλαγή ίσως να ωθήσει
το αγαπημένο πρόσωπο να γίνει πιο αντιδραστικό... αν αυτό συμβεί, πως
μπορείτε να προστατεύσετε τον εαυτό σας;
• Μπορείτε να σκεφτείτε τρόπους για να μειώσετε την ανησυχία, την ένταση
και τον θυμό σας;
• Τι στόχο θα θέσετε για τον εαυτό σας;
• Πως νομίζετε ότι θα σας κάνει να νιώσετε;
9
Ο Φαύλος Κύκλος της Φροντίδας ‘Στρουθοκάμηλου’
- Με στεναχωρεί υπερβολικά να
σκέφτομαι το άτομο με ΔΠΤ
Μη βοηθητικές συμπεριφορές:
- Δεν επιτρέπω καμία συζήτηση στο σπίτι για
Χειροτερεύει το ΔΠΤ
πως νιώθουν
Δημιουργέιτε ή χειροτερεύετε τα
προβλήματα:
- Οι Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής ακμάζει
10
Η Μέδουσα ...Υπερβολικό Συναίσθημα και Ανεπαρκής Έλεγχος
- Θα πεθάνει
Μη βοηθητικές συμπεριφορές:
Χειροτερεύει το - Βάζετε τα κλάματα
- Δεν μπορείτε να κοιμηθείτε
πως νιώθουν - Απομακρύνεστε από άλλους ανθρώπους
- Οργή και φωνές
Δημιουργέιτε ή χειροτερεύετε τα
προβλήματα:
- Το άτομο με ΔΠΤ νιώθει άσχημα επειδή
πληγώνει αγαπημένα του πρόσωπα και
προκαλεί εκνευρισμό
- Αποφεύγει κάθε επαφή και δεν μιλά στους
γονείς για το τι ακριβώς συμβαίνει
11
• Το γεγονός ότι διαβάζετε αυτό το εγχειρίδιο δείχνει ότι είστε πρόθυμοι να
σκεφτείτε νέες ιδέες. Μπράβο σας! Τι συγκεκριμένα μπορείτε να κάνετε για
να ξεκινήσετε να πειραματείζεστε με μια διαφορετική στάση;
Οι Στόχοι μας
Ένας ευνοϊκός τρόπος για να βοηθήσουμε είναι μέσω κάποιου απαλού, ανεπαίσθητου
ενθαρρυντικού σπρωξίματος. Σκεφτείτε ότι ο/η γιος/κόρη σας είναι μέσα στην
θάλασσα. Οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής είναι το σωσίβιο τους. Το άτομο με
Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής δεν είναι διατεθημένο να εγκαταλείψει την ασφάλεια
του σωσιβίου ενόσω ζεί σε ένα κόσμο επικίνδυνο και που προκαλεί άγχος. Εσείς
είστε το δελφίνι, σπρώχνοντας απαλά το άτομο προς την ασφάλεια, μερικές φορές
κολυμπώντας μπροστά καθοδηγώντας, και άλλες φορες κολυμπώντας δίπλα τους,
ενθαρρυντικά, ή κολυμπώντας ήσυχα και σιωπηρά πίσω τους.
Η ευνοϊκή μέθοδος φροντίδας αποτελείται από ηρεμία, ζεστασιά και συμπόνια. Αυτή
η μέθοδος περιλαμβάνει την φυσιολογική διαδικασία του «πένθους», την αποδοχή
του πόνου που προκύπτει ως αποτέλεσμα του τι χάνεται μέσω των Διαταραχών
Πρόσληψης Τροφής, και την ανάπτυξη αποθεμάτων καλοσύνης, στοργής και αγάπης
ως απαραίτητες συνθήκες για την αλλαγή. Ένας σκύλος Αγίου Βερνάρδου
ανταποκρίνεται με συνέπεια και σταθερότητα, αδιάπτωτα με αξιοπιστία και
εμπιστοσύνη σε όλες τις καταστάσεις. Είναι ήρεμος και ψύχραιμος, ακόμα και στις
πιο επικίνδυνες καταστάσεις. Είναι αφοσιωμένος στην ευημερία και την ασφάλεια
όσων έχουν χάσει το δρόμο τους...ήρεμος, ζεστός και γεμάτος στοργή.
12
Η συμπεριφορά και αντιμετώπιση του ατόμου με
Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής
Παράγοντες Προσαρμογής:
Τυρρανία και Εκφοβισμός από τις ΔΠΤ
Αίτια
- Ο πόνος του παιδιού σας προκαλεί
ανησυχία και λύπη
- Άγχος για να μην τον/την ταράξετε
περισσότερο
- Η τάση για προστασία του παθόντα
Συνέπειες
- Το άτομο με ΔΠΤ νιώθει ξεχωριστό
- Το άτομο με ΔΠΤ κυριαρχεί στο
σπίτι και δεσπόζει όλες τις ρουτίνες
της οικογένειας
Μήπως η Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής σας τυρρανεί και σας εκφοβίζει για το τι,
πού και πώς τρώτε; Μήπως σας εκφοβίζει και καθορίζει πώς και πότε μπορείτε να
χρησιμοποιείτε την κουζίνα και/ή το μπάνιο; Ίσως η Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής
ελέγχει το τι, πότε, και πώς ψωνίζετε; Ή το πώς και πότε οργανώνετε τα γεύματα;
13
Παράγοντες που Eπιτρέπουν και Kαθιστούν
Δυνατές τις Συμπεριφορές ΔΠΤ
Αίτια
Οι συνέπειες των συμπεριφορών
της ΔΠΤ είναι ανυπόφορες για σας
και την οικογένεια σας
Συμπεριφορά
- Καθαρίζετε την ακαταστασία και
Επακόλουθες Συνέπειες την ακαθαρσία από το άτομο με
ΔΠΤ για να βελτιώσετε την
Η συμπεριφορές ΔΠΤ συνεχίζονται
κατάσταση
- Αγνοείτε και εθελοτυφλέιτε στις
συμπεριφορές ΔΠΤ
Συνέπειες
Προστασία από την εκμάθηση των
συνεπειών των πράξεων τους
14
Σύντομη: Επισκόπηση
Κανείς δεν είναι πάντοτε σωστός, ή καταφέρνει τα πάντα συνεχώς όπως πρέπει. Όταν
τα πράγματα δυσκολεύουν θυμηθείτε το ρητό: ‘κάθε λάθος είναι ένας θησαυρός’.
Μάλιστα καθώς τα άτομα με Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής το βρίσκουν τρομερά
δύσκολο να αποδεχτούν ότι δικαιούνται να κάνουν λάθη, με το να δείξετε πως τα
λάθη γίνονται, αναγνωρίζοντας και επιδιορθώνοντας τα, τους μαθαίνετε μια βασική
ικανότητα. Αύριο είναι μια καινούργια μέρα!
• ‘Skills-based learning for caring for a loved one with an eating disorder: The
New Maudsley Method’ (Treasure J. et al., 2007)
Βιβλιογραφία:
Treasure, J., Sepulveda, A., MacDonald, P., Whitaker, P., Lopez, C., Zabala, M, et al.
(2008). Interpersonal maintaining factors in eating disorder: Skill sharing
interventions for carers. International Journal of Child and Adolescent Health,
1(4), in press.
Treasure, J., Smith, G. D., & Crane, A. M. (2007). Skills-based learning for caring for
a loved one with an eating disorder. Hampshire: Routledge: Taylor and
Francis Group.
Haigh, R., & Treasure, J. (2003). Investigating the needs of carers in the area of eating
disorders: development of the Carers' Needs Assessment Measure (CaNAM).
European Eating Disorders Review, 11, 125-141.
15