Bach Khoa Phu Nu

LÔØI NOÙI ÑAÀU
Mang thai vaø sinh nôû ñeå duy trì noøi gioáng laø thieân chöùc cao
caû cuûa ngöôøi phuï nöõ, laø söï kieän ñaëc bieät quan troïng trong cuoäc
ñôøi moãi ngöôøi. Tuy nhieân, ñaây cuõng laø quaù trình voâ cuøng phöùc
taïp. Ñeå sinh ra ñöôïc moät ñöùa con khoûe maïnh, thoâng minh, caùc
caëp vôï choàng ñeàu phaûi coá gaéng noã löïc treân taát caû caùc phöông
dieän nhö ñaûm baûo cheá ñoä dinh döôõng ñaày ñuû, coù cheá ñoä sinh
hoaït hôïp lyù, giöõ gìn söùc khoûe, ñeà phoøng beänh taät,... Chæ coù nhö
vaäy môùi coù lôïi cho söùc khoûe vaø söï phaùt trieån cuûa caùc em beù trong
töông lai.
Tuy nhieân, chuaån bò tröôùc khi mang thai cuõng laø coâng ñoaïn
maø raát nhieàu ngöôøi coi nheï. Hoï thöôøng chæ chuù yù giöõ gìn söùc khoûe
sau khi bieát mình ñaõ coù mang. Ñaây laø ñieàu hoaøn toaøn sai laàm,
khoâng toát cho quaù trình mang thai vaø sinh nôû. Vì vaäy, trong
chöông ñaàu tieân cuûa cuoán saùch naøy, chuùng toâi muoán ñeà caäp ñeán
"Moät soá ñieàu caàn chuù yù tröôùc khi mang thai". Khi coù keá hoaïch sinh
em beù, moãi caëp vôï choàng ñeàu caàn chuaån bò raát nhieàu thöù, ñieàu naøy
seõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc baïn seõ mang thai vaø sinh ra moät
ñöùa con nhö theá naøo. Ñaây laø moät vaán ñeà khoâng theå xem thöôøng.
Giaùo duïc thai nhi laø phöông thöùc giaùo duïc treû töø trong buïng meï
raát hieäu quaû vaø thuù vò. Phöông thöùc naøy ra ñôøi töø raát laâu nhöng chöa
ñöôïc phoå bieán vaø cuõng chöa ñöôïc chæ daãn moät caùch toaøn dieän. Hieän
nay, tuy giaùo duïc thai nhi ñaõ ñöôïc quan taâm, chuù troïng nhieàu hôn
tröôùc nhöng caùc baø meï treû do thieáu kinh nghieäm vaø voán soáng neân
khoâng maáy khi thöïc hieän thaät toát ñöôïc phöông thöùc naøy. Vì vaäy,
chuùng toâi seõ giôùi thieäu tôùi baïn ñoïc nhöõng kyõ naêng vaø phöông phaùp
giaùo duïc thai nhi hieäu quaû nhaát - coâng ñoaïn khoâng theå boû qua neáu
baïn muoán sinh ra moät ñöùa con khoûe maïnh, thoâng minh.
3
Cuoäc soáng cuûa ngöôøi phuï nöõ trong nhöõng thaùng ngaøy mang
thai laø raát quan troïng bôûi seõ tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán söùc khoûe, trí
tueä cuõng nhö söï phaùt trieån cuûa em beù sau naøy. Phaàn "Nhöõng ñieàu
caàn bieát trong khi mang thai" vaø "Yeâu caàu trong giai ñoaïn ñaàu,
giöõa vaø cuoái cuûa thai kyø" seõ giôùi thieäu ñeán baïn taát caû nhöõng ñieàu
caàn bieát treân moïi phöông dieän nhö aên uoáng, sinh hoaït, laøm vieäc,
aên maëc, trang ñieåm, phoøng beänh, söû duïng thuoác,... ñeå baïn coù theå
aùp duïng cho mình ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu mang thai.
Muïc ñích bieân taäp cuoán saùch laø cung caáp nhöõng kieán thöùc
khoa hoïc thöôøng thöùc veà vaán ñeà mang thai vaø nuoâi daïy treû cho
caùc caëp vôï choàng treû - nhöõng ngöôøi chuaån bò ñöôïc laøm cha meï.
Cuoán saùch ñöôïc chia laøm 3 phaàn lôùn bao goàm nhöõng vaán ñeà caàn
chuù yù tröôùc khi mang thai, trong khi mang thai vaø sau khi sinh
nôû. Cuoán saùch laø söï taäp hôïp khaù toaøn dieän vaø ñaày ñuû nhöõng kieán
thöùc maø caùc caëp vôï choàng treû caàn bieát ñeå sinh ra nhöõng ñöùa con
khoûe maïnh, thoâng minh.
Vôùi noäi dung phong phuù, deã hieåu, minh hoïa sinh ñoäng, keát
hôïp giöõa kieán thöùc khoa hoïc vaø ñôøi soáng thöïc teá, tin chaéc raèng
cuoán saùch seõ ñöôïc baïn ñoïc nhieät tình ñoùn nhaän vaø hoan ngheânh.
4
CHÖÔNG 1
NHÖÕNG ÑIEÀU CAÀN CHUÙ YÙ TRÖÔÙC KHI MANG THAI
Chuaån bò söùc khoûe thaät toát ñeå mang thai
Trong chöông naøy, chuùng toâi seõ chuû yeáu ñeà caäp ñeán nhöõng vieäc maø
ngöôøi phuï nöõ caàn chuaån bò tröôùc khi mang thai. Caùc caëp vôï choàng
thöôøng khoâng maáy löu taâm ñeán vaán ñeà naøy, hoï chæ thaät söï chuù troïng ñeán
giai ñoaïn sau khi ngöôøi phuï nöõ ñaõ coù mang. Ñaây laø moät quan ñieåm hoaøn
toaøn sai laàm. Vieäc chuaån bò tröôùc khi mang thai laø voâ cuøng quan troïng
vôùi raát nhieàu ñieàu caàn löu yù nhö phoøng ngöøa caùc beänh di truyeàn, thôøi
ñieåm toát nhaát ñeå mang thai, aên gì ñeå ñaûm baûo söùc khoûe,... Taát caû nhöõng
ñieàu ñoù ñeàu raát coù lôïi, giuùp caùc caëp vôï choàng sinh ra ñöôïc nhöõng ñöùa con
khoûe maïnh, thoâng minh. Neáu khoâng chuaån bò thaät toát thì seõ coù raát nhieàu
ñieàu baïn khoâng theå laøm laïi ñöôïc sau khi ñaõ mang thai.
Chuaån bò tröôùc khi mang thai khoâng chæ laø coâng vieäc cuûa ngöôøi vôï
maø coøn laø nhieäm vuï cuûa caùc oâng choàng. Chính vì vaäy ngöôøi ta môùi noùi
raèng, con caùi laø söï keát tinh cuûa caû vôï vaø choàng.
Chæ khi laøm toát coâng ñoaïn chuaån bò tröôùc khi mang thai thì giai
ñoaïn mang thai môùi thaät söï mang laïi nieàm vui, haïnh phuùc cho cuoäc
soáng cuûa moãi gia ñình.
5
Nhöõng ñieàu caàn chuù yù tröôùc khi mang thai
1 Taïi sao moät soá ngöôøi neân keát hoân muoän?
Nhöõng ngöôøi coù beänh chöa chöõa khoûi ñöôïc hoaøn toaøn neân keát hoân
muoän. Ví duï:
1. Dò daïng ôû cô quan sinh duïc nhö nöõ baåm sinh khoâng coù aâm ñaïo, nam
giôùi coù dò taät ôû döông vaät hoaëc nieäu ñaïo.
2. Nhöõng ngöôøi maéc beänh truyeàn nhieãm vaø vaãn ñang ôû trong giai ñoaïn
phaûi caùch ly nhö lao phoåi, vieâm gan, beänh tim, beänh AIDS.
3. Nhöõng ngöôøi maéc beänh laäu, beänh giang mai hoaëc beänh phong.
4. Nhöõng ngöôøi maéc beänh veà thaàn kinh vaø vaãn chöa chöõa khoûi ñöôïc.
5. Nhöõng ngöôøi maéc beänh ñoäng kinh.
Trong caùc beänh keå treân, moät soá beänh seõ gaây baát lôïi, khoù khaên cho
ñôøi soáng tình duïc cuûa vôï choàng, moät soá beänh coù khaû naêng di truyeàn, gaây
nguy hieåm cho theá heä sau. Bôûi vaäy, neáu phaùt hieän thaáy mình maéc moät
trong soá nhöõng beänh noùi treân, toát nhaát laø baïn neân tìm caùch chöõa khoûi
haún roài môùi tính tôùi chuyeän keát hoân vaø sinh con.
Nhaéc nhôû
Taát caû caùc beänh treân ñeàu coù theå ñöôïc phaùt
hieän deã daøng neáu baïn ñi kieåm tra söùc khoûe
tröôùc khi keát hoân. Khi bieát mình coù beänh, baïn
caàn tích cöïc chöõa trò, caøng sôùm caøng toát. Phaùt
hieän beänh sau khi keát hoân khoâng nhöõng seõ aûnh
höôûng ñeán ñôøi soáng, tình caûm vôï choàng maø
coøn ñeå laïi nhöõng haäu quaû voâ cuøng nghieâm
troïng neáu baïn mang thai.
Lôøi
khuyeân Taát caû nhöõng beänh keå treân ñeàu coù khaû naêng ñöôïc chöõa khoûi
cuûa Baùc syõ
hoaëc thuyeân giaûm. Baïn neân chôø ñeán khi khoûi beänh roài môùi keát hoân
vaø sinh con ñeå ñôøi soáng vôï choàng luoân haïnh phuùc, eâm aám.
7
BAÙCH KHOA PHUÏ NÖÕ MANG THAI
2 Taïi sao nhöõng ngöôøi laø hoï haøng gaàn khoâng

neân keát hoân vôùi nhau?
Luaät "Hoân nhaân vaø gia ñình" ôû nöôùc ta ñaõ chæ roõ: Nhöõng ngöôøi coù
quan heä tröïc heä trong 3 ñôøi khoâng ñöôïc pheùp keát hoân vôùi nhau. Luaät
phaùp quy ñònh nhö vaäy laø ñeå taát caû caùc caëp vôï choàng ñeàu sinh ra ñöôïc
nhöõng ñöùa con khoûe maïnh, baûo veä haïnh phuùc gia ñình vaø goùp phaàn
naâng cao chaát löôïng daân soá. Möùc ñoä nguy hieåm do nhöõng ngöôøi coù quan
heä hoï haøng gaàn keát hoân vôùi nhau mang laïi laø töông ñoái lôùn, trong ñoù chuû
yeáu laø taêng cô hoäi gaây beänh di truyeàn cho theá heä sau. Nhöõng ñöùa con
ñöôïc sinh ra bôûi caùc caëp vôï choàng laø nhöõng ngöôøi coù quan heä ñoàng huyeát
thoáng trong 3 ñôøi thöôøng seõ bò dò daïng, thieåu naêng trí tueä, tæ leä töû vong
cao hoaëc seõ trôû thaønh gaùnh naëng cho gia ñình vaø xaõ hoäi.
Theo caùc keát quaû ñieàu tra treân theá giôùi, tæ leä töû vong ôû treû sô sinh laø
con cuûa caùc caëp vôï choàng khoâng coù quan heä huyeát thoáng laø 24‰, trong
khi tæ leä töông öùng neáu ñöùa treû laø con cuûa caùc caëp vôï choàng coù quan heä
huyeát thoáng laø 81‰.
Nhaéc nhôû
Ñeå sinh ra ñöôïc nhöõng ñöùa con khoûe maïnh,
thoâng minh, baûo veä haïnh phuùc gia ñình vaø goùp
phaàn naâng cao chaát löôïng daân soá, nhöõng ngöôøi
coù quan heä hoï haøng gaàn trong 3 ñôøi khoâng neân
vaø cuõng khoâng ñöôïc pheùp keát hoân vôùi nhau.
Lôøi
khuyeân Vieäc keát hoân giöõa nhöõng ngöôøi coù hoï haøng gaàn trong 3 ñôøi seõ
cuûa Baùc syõlaøm gia taêng cô hoäi gaëp gôõ nhau cuûa caùc gen laën gaây beänh,
khieán tæ leä treû ra ñôøi maéc beänh di truyeàn cuõng taêng leân. Moät
nöûa soá gen di truyeàn ôû boá meï vaø con caùi laø nhö nhau trong khi
tæ leä naøy ôû anh chò em hoï laø 1/16. Vì vaäy, traùnh keát hoân vôùi
nhöõng ngöôøi ñoàng huyeát thoáng chính laø moät trong nhöõng bieän
phaùp höõu hieäu nhaèm kieåm soaùt tæ leä maéc beänh di truyeàn ôû theá heä sau.
8
3 Taïi sao phaûi kieåm tra söùc khoûe toaøn dieän

tröôùc khi keát hoân?
Kieåm tra söùc khoûe toaøn dieän tröôùc khi keát hoân laø moät vieäc voâ cuøng
caàn thieát vaø quan troïng. Trong quaù trình khaùm seõ coù raát nhieàu haïng muïc
lieân quan ñeán vieäc mang thai vaø sinh nôû sau naøy.
Keát quaû kieåm tra seõ cho bieát tình traïng söùc khoûe, traïng thaùi tinh thaàn
cuõng nhö tieàn söû beänh cuûa caû hai ngöôøi. Thoâng qua keát quaû kieåm tra, caùc
baùc só seõ ñöa ra nhöõng lôøi khuyeân hôïp lyù nhaát döïa vaøo tình hình söùc khoûe
thöïc teá cuûa töøng caëp nhö: Khi naøo neân mang thai vaø sinh con, caùc bieän
phaùp traùnh thai an toaøn ñeå thöïc hieän keá hoaïch hoùa gia ñình... Vôùi nhöõng
ngöôøi maéc beänh truyeàn nhieãm hoaëc beänh di truyeàn nguy hieåm, baùc só coù
theå tö vaán ñeå hoï töï quyeát ñònh coù neân keát hoân vaø sinh con hay khoâng,...
Luaät "Hoân nhaân vaø gia ñình" ôû nöôùc ta hieän nay khoâng quy ñònh taát caû caùc
caëp vôï choàng phaûi ñi kieåm tra söùc khoûe toaøn dieän tröôùc khi keát hoân. Tuy nhieân,
caùc baïn treû caàn chuû ñoäng hôn trong vaán ñeà naøy vaø toát nhaát laø neân töï giaùc ñi khaùm
ñeå bieát roõ veà tình traïng cuûa mình, ñaûm baûo haïnh phuùc gia ñình trong töông lai.
Nhaéc nhôû
Kieåm tra söùc khoûe toaøn dieän tröôùc khi keát
hoân laø moät trong nhöõng vieäc laøm caàn thieát
giuùp giaûm thieåu tæ leä maéc beänh di truyeàn ôû treû
sô sinh, naâng cao chaát löôïng daân soá, ñaûm baûo
cuoäc soáng haïnh phuùc cuûa moãi gia ñình.
Lôøi Moät soá noäi dung chính cuûa quaù trình kieåm tra söùc khoûe toaøn dieän
khuyeân tröôùc khi keát hoân:
cuûa Baùc syõ
1. Tìm hieåu xem hai ngöôøi coù phaûi laø hoï haøng gaàn, coù quan heä
huyeát thoáng trong 3 ñôøi hay khoâng, tìm hieåu veà tieàn söû caùc beänh
di truyeàn (neáu coù) cuûa caû hai vôï choàng.
2. Tìm hieåu tieàn söû beänh taät cuûa caû vôï vaø choàng.
3. Kieåm tra kinh nguyeät cuûa vôï.
4. Kieåm tra söùc khoûe toaøn dieän.
5. Kieåm tra nhoùm maùu, chöùc naêng cuûa gan, thaän, hoaït ñoäng cuûa heä thaàn
kinh, cô quan sinh duïc,… cuûa hai vôï choàng. Neáu thaáy caàn thieát, baùc só
coù theå tieán haønh kieåm tra caû nhieãm saéc theå, laøm tinh dòch ñoà,
9
4 Taïi sao khoâng neân voäi vaøng mang thai ngay

sau khi keát hoân?
Voäi vaøng mang thai ngay sau khi keát hoân seõ khoâng coù lôïi cho vieäc
sinh ra ñöôïc nhöõng ñöùa con thaät söï khoûe maïnh. Tröôùc vaø sau ngaøy cöôùi,
haàu nhö taát caû caùc caëp vôï choàng ñeàu raát baän roän, meät moûi vì phaûi lo toan
quaù nhieàu vieäc cho ngaøy troïng ñaïi nhaát trong cuoäc ñôøi mình. Chính vì
vaäy, söùc khoûe cuûa hoï thöôøng khoâng ñöôïc ñaûm baûo. Neáu thuï thai ngay
trong nhöõng ngaøy naøy, thai nhi seõ phaûi chòu khaù nhieàu aûnh höôûng vaø seõ
khoâng theå ñöôïc phaùt trieån trong nhöõng ñieàu kieän toát nhaát.
Xeùt töø goùc ñoä khoa hoïc thì tình traïng söùc khoûe vaø tinh thaàn cuûa caùc
caëp vôï choàng seõ aûnh höôûng roõ reät tôùi chaát löôïng tröùng, tinh truøng cuõng
nhö phoâi thai neáu chuùng coù cô hoäi keát hôïp vôùi nhau. Vì vaäy, caùc caëp vôï
choàng môùi cöôùi neân chôø qua moät thôøi gian, khi tinh thaàn vaø söùc khoûe ñaõ
thaät söï hoài phuïc trôû laïi môùi neân tính tôùi chuyeän coù con ñeå ñaûm baûo
nhöõng ñieàu kieän toát nhaát cho söï phaùt trieån cuûa em beù.
Nhaéc nhôû
Trong leã cöôùi, haàu heát caùc caëp ñoâi ñeàu voâ cuøng baän roän vôùi vieäc tieáp
ñaõi baïn beø, khaùch khöùa, naâng ly chuùc möøng haïnh phuùc,... khieán söùc
khoûe vaø tinh thaàn cuûa hoï ñeàu ôû trong traïng thaùi meät moûi, khoù chòu, hoaøn
toaøn khoâng coù lôïi cho vieäc mang thai.
Lôøi
khuyeân Nhìn töø goùc ñoä di truyeàn hoïc, ñeå vieäc thuï thai vaø mang thai
cuûa Baùc syõ
ñaït hieäu quaû toát nhaát, caû ngöôøi vôï vaø ngöôøi choàng ñeàu caàn coù
söùc khoûe toát, traïng thaùi tinh thaàn khoûe maïnh, thoaûi maùi, vui
veû. Beân caïnh ñoù, hoï cuõng caàn ñaûm baûo cheá ñoä aên ñaày ñuû dinh
döôõng, nguû ñuû giaác, sinh hoaït tình duïc ñieàu ñoä ñeå coù theå mang thai
vaø sinh con theo yù muoán.
10
5 Taïi sao khoâng neân mang thai ngay trong kyø

nghæ traêng maät?
Cuoäc soáng trong nhöõng ngaøy traêng maät ngoït ngaøo cuûa ñoâi vôï choàng
môùi cöôùi thöôøng khoâng tuaân thuû theo baát cöù moät quy luaät naøo. Vì vaäy,
caû hai coù theå seõ thaáy meät moûi, caêng thaúng, maát söùc, khaû naêng mieãn dòch
keùm. Taát caû nhöõng yeáu toá naøy ñeàu seõ gaây aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuûa
tröùng vaø tinh truøng.
Trong khi ñi nghæ traêng maät, caùc caëp ñoâi seõ di chuyeån töø nôi naøy
sang nôi khaùc chæ trong moät thôøi gian ngaén. Söï thay ñoåi khí haäu lieân tuïc
nhö vaäy seõ khieán nhöõng ngöôøi coù theå traïng yeáu deã bò maéc beänh laây
nhieãm nhö caûm cuùm hoaëc dò öùng, meà ñay - laø moät trong nhöõng nguyeân
nhaân gaây neân söï dò daïng cuûa thai nhi. Beân caïnh ñoù, ñieàu kieän aên uoáng,
veä sinh khoâng ñöôïc ñaûm baûo cuõng deã khieán caû hai ngöôøi maéc caùc beänh
vieâm nhieãm ôû cô quan sinh duïc hoaëc beänh veà ñöôøng tieâu hoùa,...
Vì vaäy, lôøi khuyeân daønh cho caùc caëp vôï choàng treû, môùi keát hoân laø khoâng
neân thuï thai ngay trong kyø nghæ traêng maät ñeå ñaûm baûo toát nhaát cho söùc
khoûe cuûa beù yeâu sau naøy.
Nhaéc nhôû
Moät keát quaû nghieân cöùu cuûa Myõ ñöôïc tieán haønh
treân 200 caëp vôï choàng thuï thai ngay trong tuaàn
traêng maät cho thaáy, tæ leä saûy thai laø 20%, tæ leä thai
nhi sinh ra bò dò daïng laø 10% nghóa laø cao hôn raát
nhieàu so vôùi thuï thai trong ñieàu kieän bình thöôøng.
Lôøi
khuyeân Muïc ñích chính cuûa kyø nghæ traêng maät laø giuùp caùc caëp vôï
cuûa Baùc syõ choàng môùi cöôùi thay ñoåi khoâng khí, giaûi toûa nhöõng caêng thaúng,
meät moûi do vieäc keát hoân mang laïi, laøm khaêng khít theâm tình
caûm gaén boù giöõa hai ngöôøi. Trong thôøi kyø naøy, hai ngöôøi neân chuù yù
söû duïng bieän phaùp traùnh thai ñeå ñaûm baûo yù nghóa cuûa chuyeán ñi vaø
phoøng traùnh thuï thai ngay trong kyø nghæ traêng maät.
11
6 Taïi sao khoâng neân mang thai khi tuoåi coøn

quaù treûû?
Moät soá phuï nöõ keát hoân vaø mang thai khi tuoåi ñôøi coøn quaù treû. Luùc ñoù, cô
theå cuûa hoï chöa theå ñaûm ñöông ñöôïc nhieäm vuï cung caáp theâm chaát dinh
döôõng cho moät maàm soáng môùi. Töø khi baét ñaàu hình thaønh cho tôùi khi chaøo
ñôøi, thai nhi hoaøn toaøn phaûi laáy chaát dinh döôõng töø cô theå meï. Moät keát quaû
nghieân cöùu cho thaáy: Neáu em beù sinh ra caân naëng 3 kg thì seõ caàn ñöôïc meï
cung caáp 1,7kg protein; töø 0,5kg chaát beùo trôû leân vaø 0,5kg canxi. Ngoaøi ra,
caùc chaát khaùc caàn thieát cho söï phaùt trieån cuûa cô theå nhö gluco, saét hoaëc caùc
vitamin cuõng ñeàu ñöôïc truyeàn töø cô theå meï sang thai nhi. Ngöôøi meï cuõng
caàn coù ñuû söùc khoûe ñeå chòu ñöïng taát caû nhöõng thay ñoåi cuûa cô theå keå töø khi
mang thai nhö oám ngheùn, söï gia taêng hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan nhö tim,
gan, thaän cuõng nhö söï gia taêng nhanh choùng veà theå troïng.
Tæ leä treû em laø con cuûa nhöõng baø meï quaù treû sinh ra bò töû vong khi chöa ñeán
1 tuoåi laø 6%. Ngoaøi ra, neáu mang thai khi coøn quaù treû, khung xöông cuûa ngöôøi meï
chöa phaùt trieån hoaøn thieän coäng vôùi vieäc phaûi tieâu hao quaù nhieàu chaát dinh döôõng
trong quaù trình thai ngheùn seõ khieán treû sinh ra phaàn lôùn bò suy dinh döôõng hoaëc
bò saûy thai, sinh non, thai cheát löu, thai bò ngaït, chaäm phaùt trieån trí tueä,...
Nhaéc nhôû
Ngöôøi meï phaûi thaät söï khoûe maïnh thì môùi sinh ra ñöôïc nhöõng ñöùa con khoûe
maïnh, thoâng minh vaø traùnh ñöôïc nhöõng nguy cô do söï sinh nôû mang laïi nhö xuaát
huyeát, saûn giaät, nhau bong sôùm,... Ngoaøi ra, nhöõng phuï nöõ bò maéc caùc chöùng beänh
nhö cao huyeát aùp, beänh tim, beänh phong thaáp,... laïi caøng khoâng neân mang thai
vaø sinh con quaù sôùm.
Lôøi
khuyeân Khi chöa ñeán 20 tuoåi, tuy taát caû caùc cô quan quan troïng trong
cuûa Baùc syõ cô theå cuûa ngöôøi phuï nöõ ñaõ phaùt trieån töông ñoái hoaøn thieän
nhöng boä xöông thì vaãn phaûi ñôïi tôùi naêm 23 tuoåi môùi thöïc söï
tröôûng thaønh. Vì vaäy, vieäc mang thai vaø sinh nôû quaù sôùm seõ
khoâng coù lôïi cho quaù trình haáp thuï chaát dinh döôõng töø cô theå meï cuûa
thai nhi, aûnh höôûng tôùi söùc khoûe vaø söï phaùt trieån cuûa caû meï vaø con.
12
7 Nhöõng baát lôïi cuûa vieäc mang thai khi ñaõ

lôùn tuoåi?
Neáu mang thai khi ñaõ quaù 35 tuoåi, thai phuï seõ ñöôïc goïi laø mang thai
nguy cô cao. Nguyeân nhaân laø do luùc naøy, chöùc naêng cuûa buoàng tröùng ñaõ
phaàn naøo bò thoaùi hoùa, caùc noaõn baøo trôû neân giaø coãi. Beân caïnh ñoù, vì phaûi
chòu taùc ñoäng töø moâi tröôøng beân ngoaøi neân caùc nhieãm saéc theå cuûa thai
nhi cuõng deã bò ñoät bieán, daãn ñeán tæ leä treû sinh ra bò dò daïng hoaëc thieåu
naêng trí tueä taêng cao.
Raát nhieàu nghieân cöùu khoa hoïc ñaõ cho thaáy, tæ leä treû maéc caùc dò taät
baåm sinh vaø ñöôïc sinh ra töø caùc baø meï treân 35 tuoåi thöôøng cao gaáp 2 laàn
so vôùi treû laø con cuûa caùc baø meï töø 25-30 tuoåi. Neáu baø meï mang thai vaø
sinh nôû ôû ñoä tuoåi treân 45 thì tæ leä naøy laø hôn 10 laàn.
Nhaéc nhôû
Quaù trình sinh nôû cuûa nhöõng ngöôøi phuï nöõ mang
thai khi ñaõ lôùn tuoåi caàn ñöôïc theo doõi vaø quan taâm ñaëc
bieät. Ngaøy nay, vì nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau neân
ñoä tuoåi keát hoân vaø sinh con cuûa phuï nöõ ñang ngaøy
caøng ñöôïc naâng leân. Tuy nhieân, neáu ñi khaùm thai ñeàu
ñaën, dinh döôõng toát vaø ñöôïc theo doõi caån thaän ngay
töø ñaàu thì nhöõng phuï nöõ mang thai khi ñaõ lôùn tuoåi
vaãn coù theå sinh con thuaän lôïi, an toaøn.
Lôøi
khuyeân ÔÛ nhöõng phuï nöõ treân 35 tuoåi, vì xöông chaäu vaø tính ñaøn hoài cuûa
cuûa Baùc syõ hoäi aâm ñaõ phaàn naøo bò laõo hoùa, caùc khôùp xöông chaäu giaõn, töû
cung co boùp keùm neân neáu mang thai thì quaù trình sinh nôû seõ
keùo daøi, nguy cô sinh khoù taêng cao. Ngoaøi ra, hoï cuõng deã bò maéc caùc
chöùng beänh khaùc nhö cao huyeát aùp hoaëc tieåu ñöôøng. Beân caïnh ñoù,
ñoä tuoåi sinh ñeû cuûa ngöôøi phuï nöõ caøng lôùn thì quaù trình hoài phuïc sau
khi sinh caøng chaäm, khoâng coù lôïi cho söùc khoûe cuûa caû meï vaø con. Vì
vaäy, ngöôøi phuï nöõ khoâng neân mang thai khi ñaõ quaù lôùn tuoåi.
13
8 Ñoä tuoåi sinh ñeû lyù töôûng cuûa ngöôøi phuï nöõ?
Nhìn töø goùc ñoä y hoïc thì ñoä tuoåi sinh ñeû lyù töôûng cuûa ngöôøi phuï nöõ
laø töø 24 ñeán 29 tuoåi.
Trong giai ñoaïn naøy, cô theå cuûa caû ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ ñeàu ñaõ phaùt
trieån hoaøn thieän, söùc khoûe ñaûm baûo, cô quan sinh duïc hoaït ñoäng toát, chaát
löôïng cuûa tröùng vaø tinh truøng toát neân tæ leä thai nhi bò dò daïng baåm sinh seõ
giaûm ñi roõ reät, soá löôïng caùc ca sinh khoù giaûm. Ngoaøi ra, do cheá ñoä dinh
döôõng ñöôïc ñaûm baûo neân caùc em beù sinh ra seõ raát khoûe maïnh, thoâng minh,
ngöôøi phuï nöõ cuõng phuïc hoài söùc khoûe nhanh choùng hôn.
Ñoä tuoåi sinh ñeû lyù töôûng naøy chuû yeáu ñöôïc aùp duïng cho phía nöõ giôùi.
Nhö treân ñaõ noùi, phuï nöõ mang thai vaø sinh ñeû ôû ñoä tuoåi quaù sôùm hay quaù
muoän cuõng ñeàu khoâng coù lôïi. Chæ trong ñoä tuoåi töø 24 ñeán 29 thì cô theå ngöôøi
phuï nöõ môùi khoûe maïnh nhaát, coù theå ñaûm ñöông toát nhaát vieäc mang thai,
sinh nôû vaø cho con buù, hoaøn thaønh ñöôïc thieân chöùc cao caû cuûa mình.
Nhaéc nhôû
Nam giôùi caøng treû tuoåi thì chaát löôïng tinh truøng saûn xuaát ra caøng thaáp.
Tinh truøng chæ ñaït chaát löôïng toát nhaát khi ngöôøi nam ôû ñoä tuoåi töø 30 ñeán 35
tuoåi. Ñaây cuõng chính laø giai ñoaïn sung söùc, khoûe maïnh nhaát cuûa ngöôøi ñaøn
oâng vaø hoï hoaøn toaøn coù theå truyeàn laïi ñöôïc cho theá heä sau nhöõng gen troäi toát
nhaát. Tuy nhieân, nam giôùi neáu sinh con ôû ñoä tuoåi lôùn quaù cuõng khoâng coù lôïi
vì seõ laøm gia taêng tæ leä treû bò dò daïng hoaëc beänh taät baåm sinh. Caùc nhaø di truyeàn
hoïc cho raèng, ñoä tuoåi sinh ñeû lyù töôûng cuûa ngöôøi phuï nöõ laø töø 24-29 tuoåi vaø
cuûa ngöôøi ñaøn oâng laø töø 30-35 tuoåi. Neáu ngöôøi choàng hôn ngöôøi vôï töø 2-3 tuoåi
thì ñoä tuoåi sinh con lyù töôûng nhaát laø khi choàng 30 tuoåi vaø vôï 27 hoaëc 28 tuoåi.
Lôøi
khuyeân Luaät "Hoân nhaân vaø gia ñình" ôû nöôùc ta ñaõ quy ñònh roõ: Ñoä tuoåi
cuûa Baùc syõ keát hoân hôïp phaùp cuûa nam giôùi laø 20 tuoåi trôû leân vaø nöõ giôùi laø
18 tuoåi trôû leân. Tuy nhieân, do hoaøn caûnh soáng vaø ñieàu kieän
dinh döôõng coù nhieàu thay ñoåi neân neáu keát hoân vaø sinh con ngay töø
ñoä tuoåi naøy thì caû hai phía seõ gaëp raát nhieàu baát lôïi.
14
9
Quaù beùo hay quaù gaày coù gaây aûnh höôûng ñeán
chu kyø kinh nguyeät hay khoâng?
Chu kyø kinh nguyeät bình thöôøng, oån ñònh chính laø keát quaû cuûa nhieàu nhaân
toá keát hôïp laïi. Moät trong nhöõng nhaân toá quan troïng goùp phaàn giuùp chu kyø kinh
nguyeät cuûa caùc baïn gaùi ñöôïc oån ñònh chính laø söï thay ñoåi luaân phieân cuûa löôïng
hooùcmoân sinh duïc nöõ trong cô theå. Khi ngöôøi phuï nöõ quaù beùo, löôïng môõ döôùi da
coù khaû naêng chuyeån hoùa thaønh hooùcmoân sinh duïc nöõ taêng cao neân löôïng hooùc-
moân taêng cao vaø ít bò tieâu hao, daãn ñeán söï khoâng caân baèng veà hooùcmoân trong cô
theå, laøm chu kyø kinh nguyeät bò roái loaïn, thaäm chí coù theå daãn ñeán taét kinh. Vì vaäy,
nhöõng ngöôøi phuï nöõ quaù beùo thöôøng coù chu kyø kinh nguyeät khoâng oån ñònh.
Nhöõng ngöôøi phuï nöõ quaù gaày (coù caân naëng thaáp hôn möùc trung bình
töø 10% trôû leân) hoaëc bò suït caân nhieàu trong thôøi gian ngaén cuõng seõ coù löôïng
hooùcmoân trong cô theå khoâng caân baèng, daãn tôùi chu kyø kinh nguyeät thaát
thöôøng, löôïng maùu kinh ít. Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng bieåu hieän cuûa cheá
ñoä dinh döôõng khoâng ñaûm baûo.
Phuï nöõ quaù beùo hay quaù gaày ñeàu seõ khieán chu kyø kinh nguyeät trôû neân
thaát thöôøng, khoâng coù lôïi cho vieäc mang thai vaø sinh con.
Nhaéc nhôû
Cheá ñoä dinh döôõng khoâng ñaûm baûo seõ daãn tôùi vieäc thieáu huït vitamin trong cô
theå, ñaëc bieät laø vitamin A, B vaø E. Ñieàu naøy coù theå aûnh höôûng tôùi chöùc naêng cuûa buoàng
tröùng, khieán ngöôøi phuï nöõ khoâng theå mang thai vaø sinh nôû bình thöôøng ñöôïc. Cho
duø coù mang thai thì nhöõng ngöôøi phuï nöõ aên uoáng khoâng ñuû dinh döôõng cuõng khoâng
theå sinh ra ñöôïc nhöõng ñöùa con bình thöôøng, khoûe maïnh, coù theå daãn ñeán saûy thai,
thai cheát löu, con sinh ra nheï caân, theå traïng yeáu, trí tueä keùm phaùt trieån, mieãn dòch
keùm,... Vì vaäy, lôøi khuyeân daønh cho nhöõng ngöôøi phuï nöõ coù mong muoán thöïc hieän
thieân chöùc laøm meï cao caû cuûa mình laø khoâng neân giaûm beùo moät caùch muø quaùng.
Lôøi
Raát nhieàu phuï nöõ hieän nay vì chaïy theo moát hoaëc vì muoán coù moät
khuyeân
cuûa Baùc syõ thaân hình vôùi soá ño chuaån nhö ngöôøi maãu neân ñaõ thöïc hieän theo
moät cheá ñoä aên uoáng kieâng khem, aên uoáng thieáu chaát, khieán ngöôøi
trôû neân gaày coøm, oám yeáu, kinh nguyeät thaát thöôøng. Ñieàu naøy cuõng
seõ aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán vieäc mang thai vaø sinh nôû cuûa hoï.
15
10 Sinh ñeû coù keá hoaïch
YÙ nghóa cuûa vieäc sinh ñeû coù keá hoaïch ñöôïc theå hieän treân hai phöông dieän:
Vöøa ñaûm baûo chính saùch cuûa nhaø nöôùc, kieåm soaùt ñöôïc möùc ñoä gia taêng daân
soá, coù lôïi cho quoác keá daân sinh, vöøa giuùp caùc gia ñình ñaûm baûo ñöôïc cuoäc soáng
ñaày ñuû vaø haïnh phuùc nhaát. Coù keá hoaïch sinh maáy con, sinh con vaøo nhöõng
thôøi ñieåm naøo seõ giuùp caùc gia ñình caûi thieän ñöôïc cuoäc soáng, ñoàng thôøi ñaûm
baûo toát cho coâng vieäc, hoïc taäp cuûa caû vôï vaø choàng.
Chæ khi ñieàu kieän kinh teá cuûa gia ñình ñöôïc ñaûm baûo thì nhöõng ñöùa treû
sinh ra môùi ñöôïc chaêm lo toát nhaát. Neáu ñieàu kieän kinh teá chöa cho pheùp, caùc
caëp vôï choàng chöa neân coù keá hoaïch sinh con vaø laïi caøng khoâng neân sinh quaù
nhieàu con ñeå gia taêng theâm gaùnh naëng cho mình.
Tröôùc khi quyeát ñònh sinh con, baïn neân caân nhaéc thaät kyõ xem ñoä tuoåi, coâng vieäc
vaø caùc ñieàu kieän khaùc cuûa mình hieän nay coù phuø hôïp ñeå chaêm lo toát nhaát cho con hay
khoâng. Neáu coøn treû tuoåi, laø nhaân vieân môùi hoaëc coøn ñang theo hoïc thì baïn neân hoaõn
keá hoaïch sinh con laïi ñeå chôø ñeán khi söï nghieäp vöõng vaøng vaø cuoäc soáng oån ñònh.
Beân caïnh ñoù, baïn cuõng caàn caân nhaéc ñeán tình hình söùc khoûe cuûa mình.
Neáu söùc khoûe khoâng cho pheùp hoaëc ñang trong thôøi kyø chöõa beänh thì baïn khoâng
neân voäi vaøng coù con ngay. Haõy ñôïi ñeán khi cô theå hoaøn toaøn khoûe maïnh. Ñieàu
naøy khoâng nhöõng seõ toát cho baïn maø coøn toát cho caû ñöùa con cuûa baïn nöõa.
Nhaéc nhôû
Moãi caëp vôï choàng chæ neân coù töø 1 ñeán 2 con. Thöïc hieän toát ñieàu naøy nghóa laø baïn
ñaõ laøm theo ñuùng yeâu caàu cuûa nhaø nöôùc vaø duy trì toát cuoäc soáng gia ñình cuûa mình, taïo
cho con treû ñieàu kieän toát nhaát ñeå phaùt trieån. Neáu sinh quaù nhieàu con, khoâng nhöõng treû
khoâng ñöôïc chaêm lo toát maø gaùnh naëng kinh teá gia ñình cuõng trôû neân naëng neà hôn, aùp
löïc xaõ hoäi cuõng seõ lôùn hôn. Moãi gia ñình haõy thöïc hieän toát chính saùch daân soá, nuoâi con
khoûe, daïy con ngoan ñeå goùp phaàn ñöa ñaát nöôùc vaø xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån.
Lôøi
Sinh ñeû coù keá hoaïch laø moät vaán ñeà quan troïng, aûnh höôûng tôùi lôïi ích,
khuyeân
cuûa Baùc syõ söï phoàn thònh cuûa quoác gia, haïnh phuùc gia ñình cuõng nhö söùc khoûe
cuûa caû meï vaø con. Ñieàu naøy cuõng raát quan troïng ñoái vôùi töông lai, söï
nghieäp cuûa con treû. Sinh ra nhöõng ñöùa con khoûe maïnh, nuoâi daïy ñeå
chuùng trôû thaønh ngöôøi toát, coù ích cho xaõ hoäi chính laø traùch nhieäm cuûa nhöõng
ngöôøi laøm cha laøm meï. Vì vaäy, taát caû caùc gia ñình haõy löïa choïn bieän phaùp sinh
16 ñeû coù keá hoaïch ñeå ñaûm baûo toát nhaát cho cuoäc soáng cuûa mình.
11 Choïn muøa toát nhaát ñeå mang thai?
Caùc keát quaû nghieân cöùu cho thaáy, phuï nöõ mang thai vaøo khoaûng thaùng 6 ñeán
thaùng 8 laø toát. Neáu mang thai vaøo thaùng 8 thì seõ laø lyù töôûng nhaát. Khi ñoù, tieát trôøi
baét ñaàu vaøo thu, khí haäu maùt meû, cô theå baïn baét ñaàu hoài phuïc trôû laïi sau nhöõng
ngaøy heø noùng nöïc. Beân caïnh ñoù, muøa thu cuõng laø muøa cuûa raát nhieàu loaïi caây traùi
ngon ngoït, tieän lôïi cho phuï nöõ mang thai boå sung dinh döôõng, vitamin ñeå taêng
cöôøng söùc ñeà khaùng cho cô theå vaø giuùp thai nhi phaùt trieån toát nhaát.
Neáu mang thai vaøo khoaûng thôøi gian töø thaùng 6 ñeán thaùng 8, baïn seõ sinh
con vaøo khoaûng töø thaùng 3 ñeán thaùng 5 naêm sau. Ñaây cuõng laø thôøi ñieåm cuoái
muøa xuaân, ñaàu muøa haï, khí haäu aám aùp, raát tieän cho vieäc chaêm soùc treû sô sinh.
Khi em beù ñöôïc ñaày thaùng, baïn coù theå cho con ra ngoaøi taém naéng, hít thôû
khoâng khí trong laønh ñeå beù khoûe maïnh, cöùng caùp hôn. Ngöôøi meï cuõng caàn aên
nhieàu rau xanh, hoa quaû vaø caùc thöïc phaåm giaøu dinh döôõng khaùc nhö thòt, caù,
tröùng,... ñeå coù ñuû söõa cho em beù buù. Vì söùc ñeà khaùng ñöôïc taêng cöôøng neân em
beù coù theå deã daøng vöôït qua ñöôïc muøa haï noùng böùc. Khi muøa ñoâng ñeán cuõng laø
luùc beù ñöôïc nöûa tuoåi vaø ñaõ coù theå chòu ñöïng ñöôïc vôùi giaù reùt. Muøa xuaân, tieát trôøi
deã chòu vôùi nhieàu loaïi caây traùi ngon ngoït seõ giuùp beù khoûe maïnh hôn.
Nhaéc nhôû
Baïn khoâng neân choïn thôøi gian thuï thai vaøo thaùng 10 hoaëc thaùng 11 vì
ñoù laø luùc cuoái thu ñaàu ñoâng, thôøi tieát baét ñaàu laïnh daàn, khí haäu khoâ hanh khieán
ngöôøi phuï nöõ mang thai deã bò beänh, aûnh höôûng khoâng toát ñeán thai nhi. Beân
caïnh ñoù, muøa ñoâng cuõng chæ coù raát ít loaïi hoa quaû töôi ñeå boå sung dinh döôõng
vaø vitamin cho caû meï laãn con. Em beù sinh ra vaøo khoaûng thaùng 7 hoaëc thaùng
8 naêm sau, cuõng laø luùc tieát trôøi oi böùc, khoù chòu, khoâng thuaän lôïi cho söï phuïc
hoài söùc khoûe cuûa meï sau khi sinh cuõng nhö vieäc chaêm soùc em beù.
Lôøi Sau khi ñaõ choïn ñöôïc muøa toát nhaát ñeå mang thai, ngöôøi phuï nöõ
khuyeân
cuûa Baùc syõ caàn heát söùc thaän troïng trong 3 thaùng ñaàu cuûa thai kyø bôûi ñaây laø
luùc thai nhi deã bò dò daïng hoaëc maéc caùc beänh truyeàn nhieãm nhaát.
Trong thôøi kyø naøy, neáu ngöôøi meï bò maéc beänh, uoáng thuoác khoâng
theo chæ ñònh hoaëc coù chuïp X quang thì raát coù theå seõ gaây aûnh höôûng
khoâng toát ñeán söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa thai nhi.
17
12 Caùc caëp vôï choàng caàn phaûi chuaån bò taâm lyù

nhö theá naøo tröôùc khi mang thai?
Ñeå sinh ra ñöôïc moät ñöùa con khoûe maïnh, thoâng minh, taát caû caùc caëp
vôï choàng ñeàu caàn coù söï chuaån bò thaät toát veà taâm lyù. Traïng thaùi caûm xuùc,
tình caûm, tinh thaàn cuûa caû hai ngöôøi ñeàu seõ ít nhieàu coù aûnh höôûng ñeán baø
meï ñang mang thai vaø ñöùa beù trong buïng.
(1) Khi ñaõ thoáng nhaát veà vieäc mang thai, sinh con, caû vôï vaø choàng ñeàu phaûi
giöõ tinh thaàn thoaûi maùi, vui veû vaø thaùi ñoä laïc quan, tin töôûng, haân hoan
chaøo ñoùn em beù cuûa mình duø ñoù laø beù trai hay beù gaùi.
(2) Ñieàu tieát caùc moái quan heä trong gia ñình, hoùa giaûi caùc vaán ñeà maâu thuaãn
giöõa hai vôï choàng, ñaûm baûo ñeå ngöôøi vôï ôû trong traïng thaùi tinh thaàn vaø
söùc khoûe toát nhaát tröôùc khi mang thai.
(3) Ngöôøi phuï nöõ khoâng neân lo laéng veà baát cöù vaán ñeà gì tröôùc khi mang thai, keå
caû nhöõng vaán ñeà nhö mình seõ sinh con trai hay con gaùi, sôï bò ñau khi sinh
nôû hay vieäc mang thai seõ aûnh höôûng ñeán voùc daùng, gaùnh naëng gia ñình taêng
theâm khi coù con,... Baïn haõy tin töôûng raèng taát caû roài seõ thuaän lôïi, toát ñeïp.
(4) Ñôøi soáng tình duïc cuûa vôï choàng caàn coù söï hoøa hôïp, ñieàu ñoä, mang laïi
cho caû hai caûm giaùc höng phaán, thoaûi maùi nhaát. Khi ñoù, em beù sinh ra
seõ mang ñaày ñuû nhöõng öu ñieåm veà theå chaát, töôùng maïo, tính caùch cuõng
nhö trí tueä cuûa caû boá vaø meï.
Nhaéc nhôû
Ñôøi soáng tình duïc giöõa hai vôï choàng khi chuaån bò mang thai caàn ñöôïc caên
cöù vaøo ñoàng hoà sinh hoïc cuûa hai ngöôøi ñeå ñieàu chænh cho phuø hôïp. Khi caûm xuùc,
trí löïc vaø theå löïc cuûa caû hai ngöôøi ñeàu ôû möùc cao traøo, tình caûm maën noàng, tinh
thaàn thoaûi maùi thì chaéc chaén seõ sinh ra ñöôïc nhöõng ñöùa con khoûe maïnh.
Lôøi
Ngöôøi choàng caàn thoâng caûm vôùi nhöõng thay ñoåi taâm lyù cuûa vôï
khuyeân
cuûa Baùc syõ khi mang thai vaø bieát caùch an uûi, ñoäng vieân ñeå ngöôøi vôï vöôït
qua giai ñoaïn naøy trong traïng thaùi vui veû, thoaûi maùi nhaát. Con
caùi laø söï keát tinh töø tình yeâu thöông cuûa cha meï. Vì vaäy, taát caû
nhöõng ngöôøi ñang chuaån bò ñöôïc laøm cha, laøm meï caàn coù loøng tin vaø
söï duõng caûm ñeå vöôït qua moïi khoù khaên tröôùc maét, coá gaéng taïo döïng
cuoäc soáng toát ñeïp nhaát cho beù yeâu cuûa mình.
18
13 Chuaån bò veà sinh lyù tröôùc khi mang thai
(1) Ñieàu tieát chöùc naêng sinh lyù: Caû vôï vaø choàng ñeàu caàn chuù yù giöõ gìn veä
sinh, boài boå söùc khoûe ñeå cô theå luoân ôû trong traïng thaùi khoûe maïnh nhaát.
Tröôùc khi mang thai, caû ngöôøi choàng vaø ngöôøi vôï ñeàu caàn ñi kieåm tra
söùc khoûe. Neáu thaáy bò beänh thì caàn tích cöïc ñieàu trò, nhaát laø caùc beänh
laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc hoaëc coù theå aûnh höôûng ñeán söùc khoûe vaø
söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa thai nhi.
(2) Boài boå cô theå: Tröôùc khi chuaån bò mang thai, caû ngöôøi choàng vaø ngöôøi
vôï ñeàu caàn chuù yù reøn luyeän, giöõ gìn söùc khoûe cuõng nhö giöõ tinh thaàn
saûng khoaùi, thoaûi maùi, vui veû ñeå coù theå saûn sinh ra tröùng vaø tinh truøng
ñaït chaát löôïng toát nhaát. Chaát löôïng cuûa tröùng vaø tinh truøng seõ tröïc tieáp
aûnh höôûng ñeán theå chaát vaø söï phaùt trieån cuûa thai nhi sau naøy.
(3) AÊn uoáng ñieàu ñoä: Khi chuaån bò mang thai, caû vôï vaø choàng ñeàu caàn chuù
yù ñeán cheá ñoä aên uoáng cuûa mình. Caàn aên nhieàu thöïc phaåm giaøu chaát
dinh döôõng. Ngöôøi choàng neân aên nhöõng thöïc phaåm coù lôïi cho söï khoûe
maïnh cuûa tinh truøng, coøn ngöôøi vôï laïi neân aên nhöõng thöùc aên coù taùc
duïng boå maùu. Beân caïnh ñoù, caû hai ngöôøi cuõng caàn haïn cheá uoáng röôïu,
huùt thuoác ñeå giöõ gìn söùc khoûe.
Nhaéc nhôû
Moät thôøi gian ngaén tröôùc khi coù keá hoaïch
mang thai, caû vôï vaø choàng ñeàu khoâng neân maëc
quaàn aùo quaù chaät, boù saùt hoaëc laøm töø sôïi hoùa hoïc,
khoâng thaám moà hoâi, coù theå khieán cô quan sinh
duïc bò böùc bí, vieâm nhieãm, laøm giaûm tæ leä thuï
thai thaønh coâng hoaëc aûnh höôûng khoâng toát ñeán
söùc khoûe vaø söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
Lôøi
khuyeân Khi coù keá hoaïch mang thai, caû vôï vaø choàng ñeàu caàn coù söï
cuûa Baùc syõ chuaån bò thaät toát veà taâm sinh lyù ñeå coù theå sinh ra ñöôïc nhöõng
ñöùa con khoûe maïnh, thoâng minh.
19
14 Vì sao phuï nöõ caàn aên uoáng ñaày ñuû dinh

döôõng tröôùc khi mang thai?
Raát nhieàu ngöôøi phuï nöõ bò voâ sinh vì aên uoáng khoâng ñuû chaát dinh
döôõng. Söùc khoûe cuõng nhö tình traïng haáp thuï dinh döôõng cuûa ngöôøi phuï
nöõ seû tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa buoàng tröùng. Neáu aên uoáng
keùm, ngöôøi phuï nöõ cuõng coù theå chæ coù löôïng maùu kinh ít hoaëc taéc kinh,
aûnh höôûng ñeán chöùc naêng cuõng nhö hoaït ñoäng cuûa boä maùy sinh duïc;
moät soá ngöôøi do giaûm beùo moät caùch muø quaùng cuõng coù theå khieán cô theå
thieáu dinh döôõng, daãn tôùi voâ sinh.
Neáu cô theå ngöôøi meï bò thieáu dinh döôõng töø tröôùc khi mang thai thì
phoâi thai seõ khoâng theå ñöôïc cung caáp ñaày ñuû döôõng chaát caàn thieát trong
3 thaùng ñaàu. Ñaây cuõng laø thôøi ñieåm thai nhi hình thaønh caùc cô quan noäi
taïng quan troïng nhö tim, gan, thaän, ruoät, daï daøy, ñaïi naõo phaùt trieån
nhanh choùng. Vì vaäy, chæ khi cô theå ngöôøi meï coù ñuû chaát dinh döôõng thì
thai nhi môùi ñöôïc phaùt trieån toát nhaát.
Nhaéc nhôû
Ngöôøi phuï nöõ caàn boå sung ñaày ñuû döôõng chaát cho
cô theå töø tröôùc khi mang thai khoaûng 3 thaùng. Trong
thôøi gian naøy, ngöôøi phuï nöõ caàn boå sung vaøo khaåu
phaàn aên haøng ngaøy cuûa mình nhöõng thöïc phaåm giaøu
ñaïm, chaát beùo, khoaùng chaát, vitamin vaø caùc nguyeân toá
vi löôïng caàn thieát khaùc, ñaëc bieät laø canxi, saét, iot, vita-
min A vaø vitamin C. Neân aên nhieàu haûi saûn, canh
xöông, thòt naïc, gan ñoäng vaät, hoa quaû töôi,...
Lôøi
khuyeân Vieäc boå sung ñaày ñuû dinh döôõng cho ngöôøi phuï nöõ töø tröôùc
cuûa Baùc syõ khi mang thai laø raát quan troïng. Thieáu dinh döôõng coù theå daãn
tôùi voâ sinh hoaëc khieán thai nhi chaäm phaùt trieån. Vì vaäy, khi coù
keá hoaïch mang thai, ngöôøi phuï nöõ caàn chuù troïng boå sung ñaày ñuû
chaát dinh döôõng trong khaåu phaàn haøng ngaøy cuûa mình.
20
15 Phuï nöõ chuaån bò mang thai neân boå sung chaát

ñaïm nhö theá naøo?
Chaát ñaïm laø nguyeân toá dinh döôõng cô baûn, caáu taïo neân caùc cô quan
noäi taïng, cô baép cuõng nhö ñaïi naõo cuûa moãi ngöôøi. Thôøi kyø phaùt trieån
quan troïng nhaát cuûa thai nhi trong buïng meï laø 3 thaùng ñaàu tieân cuûa thai
kyø. Trong giai ñoaïn naøy, caùc cô quan noäi taïng quan troïng cuûa thai nhi
nhö tim, gan, thaän, ñöôøng ruoät, phoåi,... ñeàu baét ñaàu phaùt trieån vaø hoaøn
thieän, böôùc ñaàu hoaït ñoäng coù quy luaät. Neáu cô theå ngöôøi meï khoâng ñöôïc
boå sung ñuû löôïng chaát ñaïm caàn thieát, thai nhi coù theå chaäm phaùt trieån,
caùc cô quan noäi taïng phaân hoùa khoâng hoaøn toaøn daãn tôùi dò daïng baåm
sinh hoaëc bò saûy thai, thai cheát löu,... raát nguy hieåm.
Ngoaøi ra, quaù trình sinh nôû cuõng khieán ngöôøi phuï nöõ maát raát nhieàu
söùc löïc vaø khoù maø hoài phuïc laïi ngay ñöôïc. Moät soá ngöôøi phuï nöõ do töø
tröôùc ñaõ khoâng ñöôïc boå sung ñaày ñuû chaát ñaïm neân sau khi sinh laïi caøng
trôû neân suy nhöôïc, deã maéc beänh, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe.
Nhaéc nhôû
Caùc thöïc phaåm giaøu ñaïm goàm thòt cuûa caùc
loaøi ñoäng vaät nhö thòt lôïn, thòt gia caàm, caù,
tröùng, söõa. Caùc ñoäng vaät nhuyeãn theå nhö ngao,
soø cuõng laø nguoàn cung caáp chaát ñaïm khaù phong
phuù. Ngoaøi ra, nguoàn cung caáp chaát ñaïm thöïc vaät töø
nguõ coác vaø caùc loaïi haït nhö ñaäu, ñoã, laïc, vöøng ... cuõng
raát quan troïng.
Lôøi
khuyeân Chaát ñaïm öu vieät laø ñaïm chöùa haøm löôïng axit amin phong phuù vaø
cuûa Baùc syõ ñaày ñuû, caàn thieát cho söùc khoûe vaø söï phaùt trieån cuûa cô theå. Tröôùc
khi mang thai, ngöôøi phuï nöõ caàn chuù yù boå sung ñaày ñuû chaát ñaïm
trong khaåu phaàn cuûa mình, bao goàm caû ñaïm ñoäng vaät vaø ñaïm thöïc vaät.
21
16 Vì sao ngöôøi phuï nöõ caàn boå sung canxi khi

chuaån bò mang thai?
Canxi laø thaønh phaàn chuû yeáu caáu taïo neân xöông vaø raêng. Canxi cuõng laø
thaønh phaàn khoâng theå thieáu cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi trong buïng meï.
Canxi cuõng coù theå giuùp ngöôøi meï oån ñònh tinh thaàn, xua tan meät moûi,
raát caàn thieát trong quaù trình ngöôøi meï cho con buù sau naøy.
Thai nhi trong buïng meï cuõng caàn ñeán moät löôïng canxi raát lôùn ñeå phaùt
trieån. Neáu tröôùc khi mang thai, ngöôøi meï khoâng ñöôïc boå sung ñaày ñuû löôïng
canxi caàn thieát thì seõ khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu phaùt trieån cuûa thai nhi.
Luùc ñoù, thai nhi coù theå laáy canxi töø chính cô theå meï. Ñieàu naøy seõ gaây aûnh
höôûng khoâng toát tôùi söùc khoûe cuûa caû meï vaø con. Vì vaäy, tröôùc khi mang thai,
ngöôøi meï caàn tích cöïc boå sung canxi cho cô theå. Tuy nhu caàu veà canxi trong
nhöõng thaùng ñaàu cuûa thai kyø khoâng lôùn nhöng caøng veà giai ñoaïn cuoái thì nhu
caàu naøy laïi caøng taêng leân. Vì vaäy, löôïng canxi ñöôïc boå sung ngay töø nhöõng
ngaøy ñaàu coù theå ñöôïc cô theå döï tröõ laïi ñeå söû duïng cho nhöõng ngaøy sau.
Nhaéc nhôû
Caùc loaïi thöùc aên coù haøm löôïng canxi töông ñoái phong phuù laø söõa boø,
loøng ñoû tröùng, rong bieån, voû toâm, cua, ngaân nhó, caùc loaïi ñaäu, haïnh nhaân,
döa haáu,... Caùc loaïi thöùc aên coù chöùa nhieàu vitamin D laø söõa, tröùng, bô, gan
boø, caùc loaïi thòt. Khi coù keá hoaïch mang thai, ngöôøi phuï nöõ neân söû duïng
keát hôïp caû caùc thöïc phaåm coù chöùa canxi vaø vitamin D ñeå vieäc haáp thuï
canxi vaøo cô theå ñöôïc toát hôn.
Lôøi
khuyeân Boå sung canxi cho cô theå khoâng ñôn thuaàn chæ laø aên nhöõng thöïc
cuûa Baùc syõ phaåm coù chöùa nhieàu canxi. Söï haáp thuï canxi cuûa cô theå ñoøi hoûi
phaûi coù söï trôï giuùp cuûa vitamin D. Vì vaäy, beân caïnh vieäc aên
nhöõng thöïc phaåm chöùa nhieàu canxi, ngöôøi phuï nöõ khi chuaån bò mang
thai cuõng caàn tích cöïc boå sung caùc loaïi thöïc phaåm coù chöùa vitamin D
ñeå vieäc haáp thuï canxi ñaït hieäu quaû toát nhaát.
22
17 Vì sao cô theå ngöôøi phuï nöõ chuaån bò mang thai

khoâng theå thieáu saét?
Saét laø thaønh phaàn chuû yeáu cuûa hoàng caàu trong maùu. Neáu thieát saét, cô
theå seõ coù nhieàu khaû naêng bò thieáu maùu, daãn ñeán meät moûi, saéc maët xanh
xao, gaày yeáu,...
Sau khi mang thai, ngöôøi phuï nöõ raát deã bò thieáu maùu do thieáu saét.
Nguyeân nhaân cuûa hieän töôïng naøy laø do söï phaùt trieån cuûa thai nhi caàn
khoaûng 5mg saét moãi ngaøy, khieán löôïng saét trong maùu cuûa ngöôøi meï bò
hao huït. Phuï nöõ mang thai bò thieáu maùu khoâng nhöõng seõ aûnh höôûng
khoâng toát tôùi söï phaùt trieån cuûa thai nhi maø coøn coù theå daãn tôùi hieän töôïng
tuït huyeát aùp, xuaát huyeát trong khi sinh. Neáu maát maùu caøng nhieàu, cô theå
ngöôøi meï caøng khoù hoài phuïc, thaäm chí coù theå gaây nguy hieåm ñeán tính
maïng.
Ñeå phoøng ngöøa thieáu maùu, ngöôøi phuï nöõ caàn tích cöïc boå sung saét cho
cô theå tröôùc vaø trong khi mang thai. Chaát saét coù theå ñöôïc döï tröõ trong cô
theå tôùi 4 thaùng, vì vaäy, 3 thaùng tröôùc khi mang thai chính laø thôøi ñieåm
thích hôïp nhaát ñeå boå sung saét. Ñieàu naøy khoâng chæ toát cho söùc khoûe cuûa
ngöôøi meï maø coøn raát coù lôïi cho söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa thai nhi.
Nhaéc nhôû
Caùc thöïc phaåm coù chöùa nhieàu chaát saét laø
gan ñoäng vaät, loøng ñoû tröùng gaø, moäc nhó ñen, ñoã
ñen, ñoã vaøng, rau caàn, rau caûi, rong bieån, naám
höông, oác nhoài. Ngöôøi phuï nöõ tröôùc khi mang
thai caàn coá gaéng aên boå sung nhöõng thöùc aên treân
ñeå phoøng ngöøa thieáu maùu do thieáu saét.
Lôøi
khuyeân Chöùc naêng chuû yeáu cuûa saét trong cô theå ngöôøi laø caáu taïo neân
cuûa Baùc syõ hemoglobin, thaønh phaàn chuû yeáu cuûa caùc teá baøo maùu. Khoaûng
60%-70% löôïng saét cuûa cô theå toàn taïi trong caùc teá baøo maùu,
giuùp cô theå khoûe maïnh, phaùt trieån bình thöôøng.
23
18 Vì sao ngöôøi phuï nöõ khi chuaån bò mang thai

caàn boå sung chaát keõm?
Keõm laø nguyeân toá kim loaïi raát caàn thieát cho cô theå. Ngöôøi phuï nöõ ñöôïc
boå sung ñaày ñuû löôïng keõm seõ deã daøng thuï thai hôn. Keõm cuõng coù vai troø
töông ñoái quan troïng trong caùc hoaït ñoäng sinh lyù cuûa cô theå ngöôøi.
Tröôùc heát, keõm laø thaønh phaàn caáu taïo khoâng theå thieáu cuûa raát nhieàu
loaïi men caàn thieát cho moät loaït caùc phaûn öùng sinh hoùa trong cô theå, coù
taàm aûnh höôûng quan troïng ñeán hoaït ñoäng trao ñoåi chaát. Neáu thieáu keõm,
vò giaùc cuûa con ngöôøi seõ keùm nhaïy beùn, ít coù caûm giaùc theøm aên, khoâng
haáp thuï ñöôïc heát caùc chaát dinh döôõng trong thöùc aên, aûnh höôûng tôùi söï
phaùt trieån bình thöôøng cuûa cô theå. Keõm cuõng coù taùc duïng thuùc ñaåy vaø duy
trì hoaït ñoäng, chöùc naêng cuûa caùc tuyeán noäi tieát. Ngöôøi phuï nöõ tröôùc khi
mang thai neáu thieáu keõm thì cô hoäi thuï thai seõ giaûm hoaëc khieán thai nhi
khoâng theå phaùt trieån bình thöôøng, bò dò daïng hoaëc saûy thai, thai cheát
löu,... Ñöùa treû sinh ra töø nhöõng ngöôøi meï bò thieáu keõm cuõng seõ coøi coïc,
phaùt trieån chaäm hôn so vôùi baïn beø cuøng trang löùa.
Nhaéc nhôû
Soø laø loaïi thöùc aên coù haøm löôïng keõm töông ñoái phong phuù. Trong
100g soø coù tôùi 148,6mg keõm. Thòt boø, thòt lôïn, thòt
gaø, laù traø, boät mì,... cuõng laø nhöõng thöïc phaåm
coù chöùa nhieàu chaát keõm. Ngöôøi phuï nöõ mang
thai caàn tôùi 20mg keõm moãi ngaøy. Vì vaäy, boå
sung keõm cho cô theå ngay töø tröôùc khi mang
thai laø moät vieäc laøm voâ cuøng caàn thieát.
Lôøi
khuyeân Neáu thieáu keõm, ngöôøi phuï nöõ coù theå seõ bò taét kinh daãn ñeán voâ
cuûa Baùc syõ sinh, tuyeán vuù khoâng phaùt trieån, aûnh höôûng ñeán vieäc cho con buù
sau naøy. Nam giôùi thieáu keõm coù theå khieán löôïng tinh truøng bò suy
giaûm hoaëc khoâng coù tinh truøng, daãn tôùi voâ sinh. Keõm cuõng laø
thaønh phaàn quan troïng khoâng theå thieáu cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
Vì vaäy, khi leân keá hoaïch mang thai vaø sinh con, caùc caëp vôï choàng ñeàu
caàn kieåm tra xem mình coù bò thieáu keõm hay khoâng vaø boå sung kòp thôøi
24 neáu thieáu ñeå taïo tieàn ñeà toát cho söï phaùt trieån cuûa beù yeâu sau naøy.
19 Vì sao ngöôøi choàng cuõng caàn boå sung keõm khi

vôï chuaån bò mang thai?
Caùc nghieân cöùu khoa hoïc ñaõ chöùng minh raèng, thieáu keõm laø moät
trong nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán beänh voâ sinh ôû nam giôùi.
Theo öôùc tính, haøm löôïng keõm trong huyeát töông cuûa ngöôøi bình
thöôøng laø 0,6-1,33μg/mg. Haøm löôïng keõm coù trong tinh dòch cuûa ngöôøi
ñaøn oâng thaäm chí coøn cao gaáp traêm laàn so vôùi haøm löôïng keõm coù trong
huyeát dòch. Keõm tröïc tieáp tham gia vaøo quaù trình oxi hoùa vaø leân men
ñöôøng cuûa tinh truøng, ñaûm baûo söï laønh laën cuûa teá baøo moâ cuõng nhö tính
linh ñoäng, giuùp tinh truøng hoaït ñoäng toát hôn. Neáu ngöôøi nam giôùi bò
thieáu keõm thì chöùc naêng cuûa tinh hoaøn vaø löôïng hooùcmoân sinh duïc nam
trong cô theå ñeàu giaûm, khoâng coù lôïi cho vieäc saûn xuaát ra nhöõng tinh
truøng khoûe maïnh. Thieáu keõm coøn coù theå daãn tôùi vieâm tieàn lieät tuyeán vaø
thaäm chí laø voâ sinh. Vì vaäy, khi leân keá hoaïch mang thai vaø sinh con, caû
vôï vaø choàng ñeàu caàn löu yù tôùi vieäc boå sung keõm cho cô theå. Neáu phaùt
hieän thaáy thieáu keõm thì caû hai ngöôøi caàn boå sung ngay ñeå taïo ñieàu kieän
thuaän lôïi cho vieäc thuï thai vaø sinh con sau naøy. Caû hai neân boå sung thöïc
phaåm coù chöùa nhieàu keõm hoaëc uoáng thuoác boå sung keõm theo chæ ñònh
cuûa baùc só chuyeân khoa.
Nhaéc nhôû
Caàn chuù yù ñeå khoâng boå sung
löôïng keõm quaù nhieàu so vôùi möùc
ñoä caàn thieát bôûi coù theå gaây öùc cheá
söï saûn xuaát ra tinh truøng.
Lôøi
khuyeân Caùc thöïc phaåm coù chöùa nhieàu keõm laø soø, maïch nha, men,
cuûa Baùc syõ
thòt boø, thòt lôïn, thòt gaø, boät mì,…
25
20 Ngöôøi phuï nöõ chuaån bò mang thai caàn

boå sung ioát nhö theá naøo?
Chöùc naêng chuû yeáu cuûa ioát trong cô theå laø tham gia vaøo caáu taïo
tuyeán giaùp. Hooùcmoân tuyeán giaùp coù khaû naêng thuùc ñaåy söï oâxi hoùa teá baøo,
laøm taêng löôïng ñöôøng vaø chaát beùo ñöôïc oâxi hoùa khieán löôïng ATP trong
cô theå taêng nhanh, taïo ra naêng löôïng cho caùc hoaït ñoäng cuõng nhö söï
phaùt trieån cuûa cô theå. Hooùcmoân tuyeán giaùp cuõng coù khaû naêng thuùc ñaåy,
ñieàu tieát söï hôïp thaønh vaø phaân giaûi chaát ñaïm; ñieàu tieát söï trao ñoåi muoái
vaø nöôùc trong caùc toå chöùc; thuùc ñaåy söï haáp thuï vaø söû duïng vitamin cuûa
cô theå; hoaït hoùa men teá baøo; thuùc ñaåy heä thaàn kinh cuõng nhö caùc toå
chöùc trong cô theå phaùt trieån vaø phaân hoùa.
Taát caû caùc chöùc naêng treân cuûa hooùcmoân tuyeán giaùp ñeàu coù söï tham
gia cuûa i-oát. Töø ñoù, ta coù theå thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa i-oát trong söï
phaùt trieån cuûa thai nhi. Baø meï thieáu i-oát coù theå sinh ra nhöõng ñöùa con
bò thieåu naêng trí tueä hoaëc bò beänh ñao. Vì vaäy, ngöôøi phuï nöõ caàn boå sung
ñaày ñuû haøm löôïng i-oát caàn thieát ngay töø tröôùc khi mang thai ñeå ñaûm baûo
thai nhi ñöôïc phaùt trieån toát nhaát.
Nhaéc nhôû
Hieän nay, nhaø nöôùc ñang khuyeán khích ngöôøi daân
söû duïng muoái i-oát thay cho muoái thöôøng trong böõa aên
haøng ngaøy. Ngoaøi ra, ngöôøi phuï nöõ tröôùc vaø trong khi
mang thai cuõng caàn aên nhieàu thöïc phaåm coù chöùa i-oát
nhö haûi saûn, rong bieån, baép caûi tím, haûi saâm,...
Lôøi
khuyeân Thieáu i-oát coù theå daãn tôùi beänh phì tuyeán giaùp (böôùu coå); beänh
cuûa Baùc syõ thöôøng gaëp ôû treû em, nöõ giôùi ñang trong ñoä tuoåi daäy thì hoaëc
ñang mang thai. Treû sinh ra neáu thieáu i-oát coù theå bò thieåu
naêng trí tueä hoaëc maéc beänh ñao. Vì vaäy, boå sung i-oát trong böõa aên
haøng ngaøy laø moät vieäc laøm voâ cuøng caàn thieát, nhaát laø vôùi phuï nöõ
ñang chuaån bò hoaëc ñang mang thai.
26
21 Vì sao phuï nöõ khoâng theå thieáu vitamin khi

chuaån bò mang thai?
Vitamin laø yeáu toá cô baûn giuùp con ngöôøi taêng tröôûng vaø cuõng laø chaát
dinh döôõng maø cô theå caàn nhieàu nhaát. Neáu thieáu vitamin, cô hoäi thuï thai
cuûa ngöôøi phuï nöõ seõ thaáp hôn bình thöôøng raát nhieàu laàn.
Vitamin A coù taùc duïng baûo veä da vaø caùc nieâm maïc, taêng cöôøng söùc ñeà
khaùng cuûa cô theå. Neáu ngöôøi phuï nöõ mang thai thieáu vitamin A, boä xöông cuûa
thai nhi coù theå phaùt trieån khoâng hoaøn thieän, söùc ñeà khaùng keùm. Neáu thieáu vita-
min B, ngöôøi phuï nöõ mang thai deã bò phuø neà, taùo boùn, aên uoáng khoâng ngon
mieäng, taâm thaát lôùn, vieâm daây thaàn kinh. Thieáu vitamin B coøn coù theå daãn tôùi
ñeû non hoaëc thai cheát löu. Nhöõng ngöôøi thieáu vitamin B2 coù theå bò vieâm khoang
mieäng, caùc beänh ngoaøi da, vieâm giaùc maïc. Phuï nöõ mang thai thieáu vitamin B2
coù theå khieán thai nhi phaùt trieån khoâng bình thöôøng. Vitamin C coù taùc duïng duy
trì söï caân baèng cuûa caùc tuyeán noäi tieát, taêng cöôøng söùc ñeà khaùng cho caùc teá baøo.
Phuï nöõ mang thai thieáu vitamin C coù theå daãn tôùi nguy cô saûy thai, ñeû non hoaëc
xuaát huyeát trong khi sinh, thai nhi phaùt trieån khoâng bình thöôøng. Vitamin D
giuùp thuùc ñaåy quaù trình haáp thuï vaø toång hôïp canxi; vitamin E giuùp duy trì chöùc
naêng bình thöôøng cuûa heä sinh duïc. Phuï nöõ mang thai thieáu vitamin E coù theå
khieán thai nhi bò dò daïng, keùm phaùt trieån.
Nhaéc nhôû
Caùc thöïc phaåm chöùa nhieàu vitamin A laø noäi taïng cuûa caùc loaøi ñoäng vaät, tröùng,
söõa boø, pho-maùt, bô, toâm, rau caûi daàu, caûi boù xoâi, heï, cuû caûi, rau deàn,... Caroteen
coù khaû naêng chuyeån hoùa thaønh vitamin A trong cô theå. Vitamin B coù nhieàu trong
caùc loaïi nguõ coác nhö gaïo, luùa maïch, ngoâ, ñoã, laïc,... Vitamin B2 coù nhieàu trong gan
ñoäng vaät, tröùng, söõa boø, rong bieån,... Vitamin C chuû yeáu coù trong rau vaø hoa quaû.
Lôøi
khuyeân Neáu cô theå con ngöôøi thieáu vitamin, duø nguyeân toá dinh döôõng
cuûa Baùc syõ khaùc ñöôïc boå sung vaøo cô theå cuõng khoâng theå phaùt huy taùc
duïng ñaày ñuû. Nhö cô theå ngöôøi haáp thuï canxi thì khoâng theå
thieáu taùc duïng cuûa vitamin D. Do vaäy, tröôùc khi mang thai,
phuï nöõ nhaát ñònh caàn chuù yù boå sung ñaày ñuû caùc loaïi vitamin. Neân
boå sung töø 2 ñeán 3 thaùng tröôùc khi mang thai.
27
22 Vì sao ngöôøi choàng caàn boå sung vitamin A

tröôùc khi ngöôøi vôï mang thai?
Thieáu vitamin A, khaû naêng soáng vaø phaùt trieån cuûa tinh truøng ôû nam giôùi
seõ bò aûnh höôûng, thaäm chí coøn sinh ra nhöõng tinh truøng dò taät, aûnh höôûng
tôùi vieäc duy trì noøi gioáng. Thoâng thöôøng, moät ngöôøi ñaøn oâng caàn haáp thuï
200U hoaëc 4g provitamin A (caroteen) moãi ngaøy, ôû tuoåi daäy thì caàn nhieàu
hôn moät chuùt, khoaûng 250U, neáu thieáu vitamin A coù theå daãn tôùi voâ sinh.
Vitamin A coù theå thuùc ñaåy söï hôïp thaønh cuûa protein, toát cho söï phaùt
trieån cuûa caùc teá baøo thaàn kinh, laøm gia taêng toác ñoä phaân baøo vaø kích
thích söï phaùt trieån cuûa caùc teá baøo môùi. Neáu thai nhi vaø treû nhoû thieáu vita-
min A, seõ khieán cô baép vaø caùc cô quan trong cô theå thu nhoû laïi, theå chaát
yeáu, phaùt trieån chaäm, suy dinh döôõng. Khi cô theå ngöôøi thieáu vitamin A,
thò löïc seõ bò giaûm suùt, khieán toå chöùc thöôïng bì cuûa nieâm maïc bieán chaát,
gaây khoâ maét, giaûm söï baøi tieát ôû tuyeán leä, gaây nhöõng beänh veà maét nhö
khoâ maét. Sau khi khaùm, neáu baùc só keát luaän laø thieáu vitamin A thì laäp töùc
phaûi boå sung ngay vitamin A, nhö vaäy môùi toát cho phuï nöõ mang thai.
Nhaéc nhôû
Neáu thaáy coù hieän töôïng khoù thuï thai,
ngöôøi choàng neân ñi khaùm ñeå xem lieäu cô
theå mình coù thieáu vitamin A khoâng, neáu
thieáu thì kòp thôøi boå sung ñaày ñuû, cuõng coù
theå uoáng boå sung vitamin A.
Lôøi
Vitamin A thöôøng coù trong caùc loaïi thöùc aên nhö thaän, gan ñoäng
khuyeân
cuûa Baùc syõ vaät, söõa, loøng ñoû tröùng gaø, cua bieån,... Caroteen thöôøng coù
trong caùc loaïi thöùc aên thöïc vaät nhö hoa quaû, provitamin A cuõng
coù theå laø nguoàn cung caáp vitamin A quan troïng, vì sau khi vaøo
cô theå ngöôøi, chuùng coù theå chuyeån thaønh vitamin A. Nhöõng thöïc phaåm
giaøu caroteen (provitamin A) bao goàm caûi boù xoâi, caûi ngoït, caàn taây, rau
thôm, caø roát,... bình thöôøng neân aên nhieàu caùc loaïi thöïc phaåm naøy.
28
23 Phuï nöõ maéc beänh cao huyeát aùp coù theå mang
thai khoâng?
Phuï nöõ maéc beänh cao huyeát aùp coù theå mang thai hay khoâng, ñieàu naøy
quyeát ñònh bôûi möùc ñoä naëng hay nheï cuûa beänh.
(1) ÔÛ nhöõng phuï nöõ môùi maéc beänh cao huyeát aùp, huyeát aùp seõ giaûm xuoáng möùc
bình thöôøng khoaûng 30%-40% trong thôøi kyø ñaàu vaø cuoái thai kyø, tôùi cuoái
thai kyø, huyeát aùp laïi daàn daàn taêng cao. Chæ caàn khoâng coù daáu hieäu roõ reät veà
beänh huyeát quaûn thì vaãn coù theå mang thai döôùi söï theo doõi cuûa baùc só. Beänh
cao huyeát aùp tuøy theo möùc ñoä naëng nheï coù theå aûnh höôûng tôùi söùc khoûe coù
theå khoâng. Neáu laø beänh cao huyeát aùp thoaùng qua thì khoâng ñaùng lo ngaïi
nhöng khi beänh naëng hôn coù theå laøm thai nhi chaäm phaùt trieån.
(2) ÔÛ nhöõng phuï nöõ maéc beänh huyeát aùp cao, xô cöùng hoaëc co giaät maïch maùu
roõ reät, raát deã daãn tôùi hoäi chöùng huyeát aùp cao thai ngheùn ôû cuoái thai kyø. Beänh
cao huyeát aùp coù theå chuyeån thaønh tieàn saûn giaät raát nguy hieåm cho caû ngöôøi
meï vaø thai nhi. Tieàn saûn giaät coù theå gaây ra caùc vaán ñeå ôû naõo nhö ñau ñaàu vaø
ñoäng kinh, ôû maét nhö giaûm thò löïc, ôû gan, ôû maùu vaø caùc cô quan khaùc. Tieàn
saûn giaät laøm cho thai nhi chaäm phaùt trieån, ôû nhöõng phuï nöõ mang thai coù
tieàn saûn giaät coäng vôùi ñoäng kinh, coù nhieàu nguy cô daãn tôùi thai cheát löu. Bôûi
vaäy, nhöõng phuï nöõ maéc beänh cao huyeát aùp naëng khoâng neân mang thai.
Nhaéc nhôû
Nhöõng phuï nöõ maéc beänh cao huyeát aùp caàn leân keá hoaïch roõ raøng, cuï
theå tröôùc khi mang thai. Cuõng neân ñi khaùm ñeå bieát xem lieäu coù theå
mang thai an toaøn hay khoâng.
Lôøi
Sau khi mang thai, moät soá phuï nöõ xuaát hieän beänh huyeát aùp cao, thöôøng
khuyeân
cuûa Baùc syõ ñau ñaàu, choùng maët, hoa maét, buoàn noân, töùc ngöïc, thaäm chí bò phuø ôû
maët, ñuøi vaø boä phaän sinh duïc ngoaøi, duø nghæ ngôi ñaày ñuû, daáu hieäu phuø vaãn
khoâng heát, coù ngöôøi coøn xuaát hieän abumin, hoàng caàu, baïch caàu trong nöôùc
tieåu. Ñaây chính laø daáu hieäu cho thaáy ñaõ nhieãm hoäi chöùng huyeát aùp cao thai ngheùn.
Tình traïng naøy seõ khieán thai nhi phaùt trieån chaäm, nghieâm troïng coøn bò thai cheát
löu, do vaäy caàn theo doõi chaët cheõ, thaäm chí phaûi chaám döùt vieäc mang thai.
29
24 Phuï nöõ maéc beänh tim coù theå mang thai khoâng?
Nhöõng phuï nöõ maéc beänh veà tim mang tính teâ thaáp khoâng neân mang
thai khi gaëp nhöõng tröôøng hôïp sau: 1. Chöùc naêng tim ôû caáp III - IV; 2. Coù tieàn
söû suy tim; 3. Van hai laù heïp, thöôøng caûm thaáy khoù thôû; 4. Coù trieäu chöùng teâ
thaáp, nhö phuø khôùp xöông, soát,... 5. Tim to roõ reät; 6. Keøm theo nhöõng daáu
hieäu beänh taät mang tính toaøn dieän khaùc, nhö vieâm thaän, vieâm phoåi; 7. Nhöõng
chaát bong ra ôû tim seõ gaây taéc tieåu huyeát quaûn döôùi ñaùy maét, thaän vaø naõo.
Nhöõng phuï nöõ maéc beänh veà tim khoâng coù trieäu chöùng keå treân, hôn nöõa chöùc
naêng tim ôû caáp I vaø II thì coù theå mang thai sau khi ñöôïc söï ñoàng yù cuûa baùc só.
Ngoaøi beänh tim mang tính teâ thaáp ra, phuï nöõ mang thai cuõng caàn
heát söùc chuù yù tôùi nhöõng beänh veà tim nhö: Beänh tim xanh tím baåm sinh,
beänh tim do thieáu maùu, huyeát saéc toá thaáp, beänh tim do huyeát aùp cao
hoaëc vieâm cô tim mang tính virut,... nhöõng beänh naøy phaûi ñöôïc chöõa trò
döùt ñieåm thì môùi tính chuyeän mang thai.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai khoâng nhöõng caàn cung caáp ñuû dinh döôõng cho
cô theå, maø coøn ñaûm ñöông troïng traùch cung caáp dinh döôõng cho thai
nhi. Sau khi mang thai, löôïng maùu cung caáp cho cô theå taêng 40%-50%
so vôùi tröôùc khi mang thai, nhòp tim ñaäp taêng 20%-30% moãi phuùt. Cuøng
vôùi thôøi gian mang thai, töû cung ngaøy moät to ra, cô hoaønh cao leân, tim
ñaäp nhieàu, nhöõng thay ñoåi naøy ñaõ laøm taêng gaùnh naëng cho tim, gaây trôû
ngaïi cho vieäc haáp thuï dinh döôõng, bôûi vaäy, phuï nöõ maéc beänh tim thöôøng
ñöôïc khuyeân laø khoâng neân coù thai.
Lôøi
Phuï nöõ coù nhöõng daáu hieäu sau cuõng khoâng neân coù thai, ñaây
khuyeân
cuûa Baùc syõ laø nhöõng trieäu chöùng cho thaáy ñaõ maéc beänh tim khaù naëng:
Laøm baát cöù vieäc gì cuõng caûm thaáy meät moûi, hôi vaän ñoäng ñaõ
caûm thaáy khoù thôû; Khoù thôû ngay caû khi ñang nghæ ngôi, thö giaõn;
Khi nguû khoâng naèm ngöûa ñöôïc, phaûi keâ goái cao hoaëc naèm nghieâng;
Phaùt hieän thaáy gan vaø chaân bò phuø.
30
25 Vì sao phuï nöõ maéc beänh tieåu ñöôøng khoâng neân

mang thai?
Thai ngheùn aûnh höôûng raát lôùn tôùi ngöôøi maéc beänh tieåu ñöôøng: 1. Nhöõng phuï
nöõ maéc beänh tieåu ñöôøng ít coù cô hoäi mang thai, khaû naêng saûy thai cuõng khaù cao;
2. Phuï nöõ maéc beänh tieåu ñöôøng mang thai seõ khieán löôïng ñöôøng huyeát lieân tuïc
thay ñoåi, noân möûa thôøi kyø ñaàu mang thai coù theå khieán löôïng ñöôøng trong maùu thaáp
hoaëc xuaát hieän chöùng beänh ketosis khi ñoùi buïng; 3. Sau khi mang thai, nhau thai
coù theå baøi tieát ra nhieàu anti insulin, laøm taêng hooùcmoân ñöôøng huyeát, khieán nhu
caàu cuûa ngöôøi beänh ñoái vôùi insulin taêng cao; Cuøng vôùi thôøi gian mang thai, ngöôøi
beänh ngaøy caøng caàn nhieàu insulin, thaäm chí tröôùc khi sinh, nhu caàu veà insulin ñaït
ñænh ñieåm, sau khi sinh, do khoâng coøn söï toàn taïi cuûa nhau thai neân nhu caàu insulin
cuûa cô theå giaûm maïnh, sau ñoù, ñöôøng huyeát laïi daàn taêng cao. Nhu caàu ñoái vôùi
insulin laïi baét ñaàu taêng leân. Söï taêng giaûm insulin thaát thöôøng kieåu naøy khoâng coù
lôïi ñoái vôùi ngöôøi beänh, cuõng khoâng theå deã daøng chöõa trò, khieán beänh tình caøng
naëng; 4. Xuaát hieän nhieàu trieäu chöùng khaùc keøm theo nhö coù theå xuaát hieän tình
traïng quaù nhieàu nöôùc oái ôû nhöõng phuï nöõ maéc beänh tieåu ñöôøng, löôïng nöôùc oái coù
theå cao gaáp 5 phuï nöõ mang thai bình thöôøng, ñieàu naøy khoâng heà coù lôïi cho vieäc
khoáng cheá beänh tình. Bôûi vaäy, ngöôøi maéc beänh tieåu ñöôøng ñöôïc khuyeân khoâng neân
mang thai, bôûi leõ beänh naøy raát coù haïi cho söùc khoûe thai nhi.
Nhaéc nhôû
Caàn chuù yù raèng, beänh tieåu ñöôøng coù theå di truyeàn. Nghieân cöùu cho thaáy,
con caùi cuûa nhöõng ngöôøi maéc beänh tieàu ñöôøng deã maéc beänh tieåu ñöôøng hôn
con caùi cuûa nhöõng ngöôøi khoâng maéc beänh naøy, phaùt hieän laâm saøng cho thaáy
coù khoaûng 20%-30% ngöôøi maéc beänh tieåu ñöôøng coù ngöôøi nhaø maéc beänh naøy.
Beânh tieåu ñöôøng cuõng thöôøng gaëp ôû ngöôøi maéc beänh beùo phì.
Lôøi Nghieân cöùu cho thaáy, khaû naêng sinh ra treû dò taät hoaëc caân naëng khaùc
khuyeân
thöôøng ôû phuï nöõ maéc beänh tieåu ñöôøng khaù cao. Trong soá nhöõng ñöùa
cuûa Baùc syõ
treû caân naëng khaùc thöôøng thì coù ñeán 40% laø con cuûa nhöõng phuï nöõ
maéc beänh tieåu ñöôøng, tæ leä naøy cao gaáp 3-4 laàn so vôùi nhöõng baø meï
khoâng maéc beänh naøy. Thai nhi quaù to coù theå keùo daøi quaù trình sinh ñeû, xuaát
huyeát sau khi sinh, sinh moå, vieâm nhieãm sau khi sinh vaø tæ leä treû sô sinh bò
ñöôøng maùu thaáp cao. Tæ leä treû sô sinh bò dò taät ôû nhöõng baø meï bò beänh tieåu
ñöôøng gaáp 3-5 laàn so vôùi phuï nöõ khoâng maéc beänh naøy. 31
26 Phuï nöõ maéc beänh vieâm thaän coù theå

mang thai khoâng?
Phuï nöõ maéc beänh vieâm thaän coù theå mang thai hay khoâng tuøy vaøo
möùc ñoä naëng nheï cuûa beänh.
Ngöôøi töøng maéc beänh vieâm thaän ñaõ ñöôïc ñieàu trò khoûi, neáu vi löôïng
protein trong xeùt nghieäm nöôùc tieåu ñoâi luùc (+), chöùc naêng thaän phuïc
hoài bình thöôøng, huyeát aùp bình thöôøng thì coù theå mang thai döôùi söï theo
doõi chaët cheõ cuûa baùc só.
Neáu ngöôøi bò vieâm thaän maïn tính keøm theo beänh cao huyeát aùp hoaëc
anbumin trong nöôùc tieåu treân (++) thì tæ leä töû vong cuûa thai nhi vaø treû
sô sinh khaù cao, hôn nöõa coøn xuaát hieän trieäu chöùng huyeát aùp cao thai
ngheùn, khieán beänh tình naëng theâm, luùc naøy khoâng neân mang thai. Neáu
maéc beänh vieâm thaän caáp tính thôøi kyø ñaàu mang thai thì duø nhanh cuõng
phaûi maát khoaûng 1 tuaàn môùi phuïc hoài, tuy nhieân vaãn coù theå gaây saûy thai
hoaëc sinh non. Neáu vieâm thaän keùo daøi treân 2 tuaàn thì neân ngöøng mang
thai, bôûi vì luùc naøy seõ raát nguy hieåm cho thai nhi.
Nhaéc nhôû
Nhöõng phuï nöõ töøng bò vieâm thaän tröôùc khi mang thai neân ñaëc bieät
chuù yù chaêm soùc söùc khoûe trong thôøi gian mang thai, caàn nghæ ngôi nhieàu,
traùnh laøm vieäc naëng nhoïc, haáp thuï ñuû protein vaø vitamin. Caàn thöôøng
xuyeân ñi khaùm thai ñeå ñöôïc baùc só tö vaán kòp thôøi, cuõng nhö phaùt hieän sôùm
hoäi chöùng huyeát aùp cao thai ngheùn ñeå coù bieän phaùp chöõa trò hieäu quaû.
Lôøi Neáu phuï nöõ töøng vieâm thaän tröôùc khi mang thai thì thaän seõ
khuyeân
cuûa Baùc syõ phaûi ñaûm ñöông nhieäm vuï naëng neà sau khi mang thai, seõ
khieán beänh tieåu caàu thaän naëng leân, chöùc naêng thaän suy giaûm.
Ngöôøi bò vieâm thaän maïn tính coøn deã bò nhieãm ñoäc thai ngheùn ôû giöõa
thai kyø, laøm taêng theâm toån haïi cho thaän, aûnh höôûng tôùi chöùc naêng
nhau thai, khieán thai nhi thieáu oâxi trong töû cung daãn tôùi cheát löu,
bôûi vaäy, phuï nöõ maéc beänh thaän mang thai seõ khoâng toát cho caû meï
vaø con.
32
27 Phuï nöõ maéc beänh thieáu maùu taïm thôøi khoâng

neân mang thai
Nhöõng phuï nöõ thænh thoaûng xuaát hieän trieäu chöùng hoa maét, choùng
maët, ñau ñaàu, khoù thôû,... thì raát coù theå ñaõ bò thieáu maùu, taïm thôøi khoâng
neân mang thai. Caàn tieán haønh xeùt nghieäm maùu ñeå xem coù ñuùng laø maéc
beänh thieáu maùu hay khoâng vaø duø beänh naëng hay nheï cuõng neân ñôïi sau
khi chöõa trò khoûi beänh môùi tính ñeán chuyeän mang thai.
Thieáu maùu thuoäc veà beänh mang tính toaøn thaân, nguyeân nhaân chuû yeáu
cuûa beänh naøy laø do thieáu saét, mang thai trong tình traïng naøy khoâng chæ laøm
taêng möùc ñoä thieáu maùu cuûa ngöôøi meï, khieán ngöôøi meï meät moûi maø coøn
khieán thai nhi chaäm phaùt trieån do khoâng ñuû dinh döôõng, do vaäy khi treû sinh
ra seõ khoâng khoûe maïnh, ñoàng thôøi ngöôøi meï seõ laâu bình phuïc sau khi sinh,
thaäm chí suy nhöôïc cô theå. Khoâng neân mang thai trong tình traïng thieáu
maùu, ñôïi sau khi chöõa khoûi beänh môùi ñöôïc mang thai.
Nhaéc nhôû
Neáu tröôùc khi mang thai ñi khaùm ñöôïc chaån
ñoaùn laø thieáu maùu thì neân haáp thuï ñuû saét vaø protein
trong caùc böõa aên thöôøng ngaøy. Sau khi ñieàu trò khoûi
beänh thieáu maùu thì môùi tính tôùi chuyeän mang thai.
Neáu aên nhieàu maø khoâng thaáy hieäu quaû thì caàn phaûi
uoáng theâm thuoác boå sung saét. Thieáu maùu khoâng khoù
chöõa, khi ñaõ chöõa khoûi seõ raát coù ích cho caû meï vaø con.
Lôøi Thieáu maùu laø do thieáu saét gaây ra, ngoaøi ra coøn thieáu moät soá
khuyeân
cuûa Baùc syõ chaát dinh döôõng khaùc nhö canxi, i-oát, ñaëc bieät laø thieáu vitamin
A, vitamin B vaø vitamin E, coù theå aûnh höôûng tôùi chöùc naêng baøi
tieát cuûa buoàng tröùng, daãn tôùi khaû naêng voâ sinh. Bôûi vaäy, nhöõng phuï
nöõ aên uoáng khoâng ñuû dinh döôõng, neáu mang thai coù theå aûnh höôûng
tôùi söï phaùt trieån laønh maïnh cuûa thai nhi, khieán thai nhi phaùt trieån
chaäm, cheát löu hoaëc saûy thai. Nhöõng treû may maén ñöôïc sinh ra
cuõng seõ nheï caân, theå chaát vaø trí tueä ñeàu keùm.
33
28 Phuï nöõ maéc beänh lao phoåi khoâng neân

mang thai
Neáu phuï nöõ maéc beänh lao phoåi chöa ñieàu trò khoûi beänh ñaõ mang thai
hoaëc maéc beänh lao phoåi ngay sau khi mang thai thì ñeàu neân phaù boû thai.
Ñoù laø vì, lao phoåi laø moät loaïi beänh maïn tính tieâu hao nhieàu naêng löôïng,
vieäc mang thai seõ aûnh höôûng tôùi haáp thuï dinh döôõng, khoâng coù lôïi cho
ñieàu trò beänh, thaäm chí coøn laøm beänh naëng theâm, ngoaøi ra, do thieáu dinh
döôõng cuõng aûnh höôûng tôùi söï phaùt trieån cuûa thai nhi. Ngöôøi maéc lao phoåi
thöôøng maát töø 1 ñeán 1,5 naêm ñieàu trò beänh baèng caùch tieâm thuoác
streptomycin hoaëc uoáng rimifon, nhöõng loaïi thuoác naøy coù theå gaây dò taät ôû
thai nhi, hoaëc khieán thai cheát löu. Streptomycin coù theå khieán thai nhi bò
ñieác baåm sinh. Hôn nöõa, maéc lao phoåi caàn phaûi ñi chuïp X quang ñònh kyø,
tia X quang raát coù theå gaây dò taät cho thai nhi, bôûi vaäy phuï nöõ maéc lao phoåi
mang thai seõ deã sinh ra treû dò taät hoaëc thai nhi cheát löu. Vì söùc khoûe cho
theá heä sau, traùnh mang thai khi chöa ñieàu trò döùt ñieåm beänh naøy.
Nhaéc nhôû
Ñeå ñaûm baûo söùc khoûe cho meï vaø beù, phuï nöõ
maéc beänh lao phoåi khoâng neân mang thai. Caàn ñieàu
trò beänh döùt ñieåm haõy tính tôùi chuyeän mang thai.
Sau khi mang thai caàn chuù yù boå sung dinh döôõng
vaø ñi khaùm thai ñònh kyø ñeå ñöôïc baùc só tö vaán kòp
thôøi.
Lôøi
khuyeân Hieám khi xaûy ra tröôøng hôïp ngöôøi meï maéc beänh lao phoåi cuõng
cuûa Baùc syõ khieán thai nhi maéc lao phoåi baåm sinh, tuy nhieân, do ñang maéc
beänh lao phoåi, virut gaây beänh ôû phuï nöõ mang thai coù theå daãn
tôùi saûy thai hoaëc ñeû non. Neáu laø lao phoåi daïng haït thì virut gaây beänh
coù theå thaám qua maùu phaùt taùn khaép cô theå thai nhi daãn tôùi saûy thai
hoaëc thai cheát löu.
34
29 Phuï nöõ maéc beänh cöôøng tuyeán giaùp traïng

khoâng neân mang thai
Phuï nöõ maéc beänh cöôøng tuyeán giaùp traïng mang thai khoâng nhieàu,
ñoù laø vì kinh nguyeät ôû nhöõng phuï nöõ naøy khoâng ñeàu, khoâng ruïng tröùng.
Nghieân cöùu cho thaáy, tæ leä saûy thai, thai cheát löu, ñeû non ôû nhöõng
phuï nöõ maéc beänh naøy cao hôn haún so vôùi nhöõng phuï nöõ bình thöôøng.
Beân caïnh ñoù, vieäc mang thai gaây gaùnh naëng sinh lyù cho ngöôøi maéc beänh
naøy, laøm taêng caùc trieäu chöùng nhö hoài hoäp, tim ñaäp nhanh, thôû gaáp, sôï
noùng, ñoå moà hoâi nhieàu, aên uoáng keùm, maãn caûm veà thaàn kinh,... Ñieàu
naøy gaây ra nguy haïi cho thai nhi, coù theå khieán thai nhi bò dò taät, nheï caân,
thaäm chí chaäm phaùt trieån.
Töø ñoù coù theå thaáy, neáu phuï nöõ maéc beänh cöôøng tuyeán giaùp traïng
mang thai seõ khoâng coù lôïi cho caû meï vaø con, hôn nöõa do mang thai beänh
tình seõ naëng theâm, cuõng seõ gaây nguy haïi cho thai nhi.
Nhaéc nhôû
Beänh cöôøng tuyeán giaùp traïng khoâng phaûi laø
beänh khoù chöõa trò, chæ caàn tích cöïc chöõa trò thì
beänh seõ mau choùng khoûi. Luùc naøy coù theå tính
tôùi chuyeän coù thai. Laøm vaäy khoâng chæ coù lôïi
cho baûn thaân ngöôøi maéc beänh maø coøn ñaûm baûo
sinh ra treû khoûe maïnh.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ maéc beänh cöôøng tuyeán giaùp traïng mang thai coøn caàn
cuûa Baùc syõ chuù yù taùc duïng phuï cuûa thuoác ñoái vôùi thai nhi. Nhöõng loaïi thuoác
chöõa beänh naøy seõ öùc cheá chöùc naêng tuyeán giaùp traïng cuûa thai
nhi, khieán chöùc naêng tuyeán giaùp traïng cuûa thai nhi keùm, treû sinh ra
seõ ñaàn ñoän.
35
30 Phuï nöõ maéc beänh ñoäng kinh coù thai

ñöôïc khoâng?
Bieåu hieän phaùt beänh cuûa beänh ñoäng kinh ñieån hình laø maát yù thöùc khi
leân côn naëng; Khi leân côn nheï thì chaân tay run raåy trong thôøi gian ngaén
hoaëc ñoät nhieân ngöøng hoaït ñoäng hoaëc ngöøng noùi, goïi khoâng traû lôøi, hai
maét ngaây ra, bieåu hieän ñôø ñaãn, tri giaùc teâ lieät, yù thöùc thaát thöôøng, khi tænh
laïi khoâng coøn nhôù ñieàu gì caû.
Nhöõng ngöôøi phuï nöõ maéc beänh ñoäng kinh khoâng neân mang thai, bôûi
vì khi mang thai maø leân côn ñoäng kinh, toaøn thaân co giaät seõ khieán thai nhi
taïm thôøi thieáu oxy, ngaït thôû, daãn ñeán saûy thai hoaëc sinh non.
Ngöôøi maéc beänh ñoäng kinh buoäc phaûi lieân tuïc uoáng thuoác choáng ñoäng
kinh, caùc loaïi thuoác naøy seõ gaây nguy hieåm cho thai nhi. Neáu ngöôøi phuï nöõ
maéc beänh ñoäng kinh töø tröôùc khi mang thai, do mang thai maø phaûi ngöøng
uoáng thuoác hoaëc giaûm löôïng thuoác thì raát deã tieáp tuïc bò leân côn ñoäng kinh,
gaây nguy hieåm nghieâm troïng cho thai nhi. Do ñoù, nhöõng phuï nöõ maéc beänh
ñoäng kinh khi mang thai phaûi theo söï chæ daãn cuûa baùc só.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ maéc beänh ñoäng kinh naëng khi leân côn khoâng theå töï chaêm soùc mình
ñöôïc, sau khi sinh, moïi vieäc nhö cho con buù, nuoâi döôõng, chaêm soùc con nhoû ñeàu
khoù chu toaøn, caû meï vaø con ñeàu coù theå xaûy ra nhöõng söï coá baát ngôø, do vaäy khoâng
neân mang thai, chæ coù nhöõng beänh thöù caáp, khi khoûi beänh môùi ñöôïc mang thai.
Lôøi Beänh ñoäng kinh caên cöù theo nguyeân nhaân gaây beänh ñöôïc chia thaønh caùc loaïi sau:
khuyeân
Loaïi thöù nhaát laø ñoäng kinh coù nguyeân nhaân gaây beänh roõ raøng, goïi laø ñoäng kinh thöù
cuûa Baùc syõ
phaùt nhö leân côn do toån thöông ngoaøi ñaïi naõo, di chöùng sau khi vieâm maøng naõo,
bieán hoùa beänh lyù mang tính huyeát quaûn trong naõo... Loaïi thöù hai coù nguyeân nhaân
gaây beänh khoâng roõ raøng, goïi laø ñoäng kinh nguyeân phaùt. Noùi chung, beänh ñoäng kinh thöù
phaùt khoâng di truyeàn, phuï nöõ maéc beänh ñoäng kinh thöù phaùt sau khi chöõa khoûi
laø coù theå mang thai ñöôïc, nhöng trong soá nhöõng phuï nöõ mang thai maéc
beänh ñoäng kinh nguyeân phaùt coù moät soá ngöôøi coù tính di truyeàn roõ reät, con
caùi hoï coù tæ leä phaùt beänh cao (40%), do ñoù, ngöôøi maéc beänh ñoäng kinh
36 nguyeân phaùt khoâng neân mang thai, ñeå traùnh di truyeàn cho theá heä sau.
31 Phuï nöõ coù khoái u coù mang thai ñöôïc khoâng?
Khoái u ñöôïc chia thaønh u laønh tính vaø u aùc tính. Duø laø loaïi u naøo thì
cuõng khoâng ñöôïc mang thai moät caùch muø quaùng, maø phaûi tuøy vaøo tình hình
ñeå quyeát ñònh.
U laønh tính coù theå caân nhaéc ñeán vieäc mang thai. Neáu u laønh tính khoâng
phaùt trieån treân heä sinh saûn thì noùi chung khoâng aûnh höôûng ñeán vieäc coù thai,
nhöng neáu noù phaùt trieån treân heä sinh saûn thì phaûi caên cöù vaøo kích côõ, vò trí
khoái u ñeå caân nhaéc xem coù mang thai ñöôïc hay khoâng.
Khoái u laønh tính treân heä sinh saûn cuûa phuï nöõ nhìn chung gaëp nhieàu ôû
cô töû cung vaø buoàng tröùng, khi theå tích cuûa khoái u loaïi naøy coøn nhoû thì
khoâng aûnh höôûng ñeán vieäc mang thai, nhöng phaûi kieåm tra söùc khoûe tröôùc
söï giaùm saùt vaø höôùng daãn cuûa baùc syõ.
Khoái u buoàng tröùng phaùt trieån ôû beân caïnh töû cung. Cuøng vôùi vieäc töû cung
to leân khi mang thai, khoái u buoàng tröùng cuõng theo ñoù maø naâng töø khoang
chaäu leân ñeán khoang buïng, deã xaûy ra tröôøng hôïp khoái u bò xoay chuyeån daãn
ñeán chöùng ñau buïng caáp. Khi khoái u töông ñoái lôùn, deã bò saûy thai hoaëc ñeû non.
Coøn veà khoái u ôû töû cung, do cuøng naèm beân trong töû cung vôùi thai nhi, neân aûnh
höôûng töông ñoái lôùn ñeán thai nhi, deã laøm taêng caùc nguy cô nhö saûy thai, ñeû
non, thai cheát, vò trí baát thöôøng, khoù sinh vaø treû môùi sinh bò cheát.
Nhaéc nhôû
Coù moät loaïi khoái u nhö chöûa tröùng, chöûa tröùng aùc tính, ung thö da treân
maøng loâng coäng vôùi mang thai, coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán thai nhi, thai nhi
seõ cheát trong töû cung, do ñoù phaûi chaám döùt vieäc mang thai thaät sôùm. Phuï nöõ
coù khoái u neáu mang thai nhaát ñònh phaûi thaän troïng, u laønh tính coù theå caân
nhaéc vieäc mang thai, coøn u aùc tính thì khoâng ñöôïc mang thai.
Lôøi Khoái u aùc tính duø moïc ra treân boä phaän naøo cuûa cô theå thai phuï
khuyeân
cuûa Baùc syõcuõng aûnh höôûng raát lôùn ñeán thai nhi do khoâng cung caáp ñuû dinh
döôõng cho thai nhi trong suoát thôøi kyø mang thai, thaäm chí coøn
laøm beänh naëng theâm. Do ñoù, phuï nöõ mang khoái u aùc tính khoâng
ñöôïc mang thai, duø ñaõ coù thai cuõng caàn nhanh choùng chaám döùt vieäc
mang thai. 37
32 Taïi sao phuï nöõ maéc beänh maùu traéng khoâng

ñöôïc mang thai?
Beänh maùu traéng laø söï phaùt trieån coù tính chaát u aùc tính cuûa heä thoáng
baïch caàu cuûa toå chöùc taïo maùu, daân gian goïi laø ung thö maùu. Phuï nöõ bò
ung thö maùu neáu mang thai coù theå khieán cho beänh maùu traéng cuûa meï
theâm traàm troïng, khoù chöõa, ruùt ngaén tuoåi thoï cuûa ngöôøi beänh, voâ cuøng
nguy haïi ñoái vôùi ngöôøi beänh.
Ngöôøi bò beänh maùu traéng mang thai cuõng raát baát lôïi cho thai nhi. Phuï
nöõ maéc beänh maùu traéng caáp tính mang thai, tæ leä töû vong thai nhi cao ñeán
60%, phuï nöõ maéc beänh maùu traéng maïn tính hoaëc coù theå duy trì söï mang
thai ñeán ñuû thaùng môùi sinh, nhöng tæ leä treû môùi sinh phaùt beänh ñaàn ñoän
baåm sinh cao gaáp 15∼20 laàn so vôùi phuï nöõ mang thai bình thöôøng.
Nhöõng chöùng beänh thöôøng gaëp xuaát hieän ôû phuï nöõ mang thai maéc
beänh maùu traéng nhö meät moûi, aên uoáng keùm, thieáu maùu, soát nheï, ñau ñaàu,
chaûy maùu cam, xuaát huyeát ngoaøi da,... ñeàu aûnh höôûng baát lôïi ñeán thai nhi.
Do vaäy, phuï nöõ maéc beänh maùu traéng neáu mang thai seõ voâ cuøng baát
lôïi cho caû meï vaø thai nhi.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ maéc beänh maùu traéng caàn tuyeät ñoái
traùnh mang thai, neáu coù thai thì caàn chaám döùt
ngay. Neáu mang thai ñeán thôøi kyø cuoái thì phaûi ñeán
beänh vieän ñeå ñeû chæ huy, toát nhaát neân sinh moå vaø
ñeà phoøng bò xuaát huyeát sau khi sinh.
Lôøi
khuyeân Coøn caàn phaûi chuù yù ñeán vieäc ngöôøi bò beänh maùu traéng coøn
cuûa Baùc syõ phaûi thöïc hieän hoùa trò lieäu. Trong thôøi kyø ñaàu mang thai,
nhöõng thuoác choáng ung thö naøy ñeàu coù nguy haïi ñoái vôùi phoâi
thai vaø thai nhi. Do ñoù, ñeà nghò nhöõng ngöôøi beänh thöïc söï caàn phaûi
laøm hoaù trò thì baét buoäc phaûi boû thai ñeå coù lôïi cho vieäc chöõa beänh
38 vaø traùnh sinh ra nhöõng ñöùa treû khuyeát taät.
33 Taïi sao phuï nöõ maéc beänh lupus ban ñoû khoâng
neân mang thai?
Phuï nöõ maéc beänh lupus ban ñoû neáu mang thai seõ toån haïi nghieâm
troïng cho caû meï vaø con.
(1) Phuï nöõ mang thai maéc beänh lupus ban ñoû, tæ leä phaùt sinh chöùng toång
hôïp huyeát aùp cao do mang thai laø raát cao, ñaït 25%, deã khieán thai phuï töû vong.
(2) Phuï nöõ mang thai maéc beänh lupus ban ñoû deã bò saûy thai töï nhieân,
tæ leä saûy thai coù theå ñaït ñeán 10%, tæ leä töû vong phoâi thai coù theå ñaït ñeán 12%.
(3) Phuï nöõ maéc beänh lupus ban ñoû neáu mang thai, tæ leä sinh non cao
ñeán 22%, gaàn nhö toaøn boä treû sinh non töû vong trong khoaûng thôøi gian
töø luùc mang thai ñöôïc 28 tuaàn ñeán luùc ñöôïc 1 tuaàn sau sinh.
(4) Neáu mang thai trong thôøi kyø hoaït ñoäng cuûa beänh lupus ban ñoû thì coù
ñeán 50% soá thai phuï bò beänh naëng theâm, xaûy ra caùc bieán chöùng nguy hieåm
nhö chöùc naêng thaän bò yeáu ñi, maéc chöùng traøn dòch naõo mang tính lupus vaø
maøng ngoaøi tim bò laáp kín,... nguy hieåm ñeán tính maïng.
Vì nhöõng nguyeân nhaân treân, phuï nöõ maéc beänh lupus ban ñoû duø beänh tình
ñaõ kieåm soaùt ñöôïc hoaëc ñaõ thuyeân giaûm cuõng vaãn khoâng neân mang thai.
Nhaéc nhôû
Beänh lupus ban ñoû coù tính heä thoáng laø beänh thöôøng gaëp nhaát trong
toå chöùc lieân keát, 80% laø nöõ, phaàn lôùn phaùt beänh trong ñoä tuoåi 20∼40, coù
khoaûng 60%∼90% ngöôøi beänh coù beänh vieâm thaän kieåu lupus vaø tim phoåi
baát thöôøng. Beänh tình coù aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán thai phuï, phoâi thai,
thai nhi vaø treû sô sinh, nhöng quan troïng nhaát laø coù theå khieán cho beänh
tình cuûa thai phuï theâm traàm troïng, nguy hieåm ñeán tính maïng.
Lôøi
khuyeân Neáu thôøi kyø ñaàu mang thai maø maéc beänh lupus ban ñoû thì phaûi
cuûa Baùc syõ chaám döùt vieäc mang thai, neáu quaù 3 thaùng coù theå tieán haønh chæ
huy sinh giöõa kyø, neáu ñaõ quaù 5 thaùng coù theå laäp töùc taêng lieàu löôïng
thuoác uoáng moät caùch thích hôïp, khoáng cheá beänh tình, ñeà phoøng noäi taïng
phuï nöõ mang thai bò phaù hoaïi, traùnh beänh tình trôû neân traàm troïng. 39
34 Nhöõng beänh laây nhieãm tình duïc naøo khoâng

neân coù thai?
Caùc beänh truyeàn nhieãm coù theå gaây toån haïi ñeán thai nhi, hoaëc gaây thai
cheát löu, thai dò daïng hoaëc laây truyeàn cho thai nhi, treû môùi sinh, aûnh höôûng
ñeán söùc khoûe cuûa theá heä sau. Beänh suøi maøo gaø laø beänh laây virut töø khoái u
nuùm vuù ngöôøi, phaùt sinh nhieàu ôû moâi lôùn, moâi nhoû (cuûa aâm hoä), haäu moân,
phaàn hoäi aâm; Khi naëng coù theå lan tôùi caùc vò trí nhö aâm ñaïo, coå töû cung, nieäu
ñaïo. Khi mang thai, beänh suøi maøo gaø coù theå laây lan töø aâm ñaïo leân töû cung,
laây beänh cho treû khi sinh, khieán boä phaän sinh duïc ngoaøi hoaëc phaàn quanh
haäu moân cuûa treû coù trieäu chöùng suøi maøo gaø. Do vaäy, phuï nöõ maéc beänh naøy
khoâng neân coù thai.
Beänh laäu laø moät loaïi beänh tình duïc, phuï nöõ sau khi maéc beänh laäu coù theå
xaâm phaïm ñeán caùc cô quan sinh saûn. OÁng daãn tröùng khi bò laây nhieãm beänh
keùo theo vieâm khoang chaäu, oáng daãn tröùng bò vieâm khieán tinh truøng khoù di
chuyeån deã daãn tôùi thuï thai trong oáng daãn tröùng, töùc laø chöûa ngoaøi daï con, khi
thai nhi lôùn ñeán möùc ñoä nhaát ñònh, oáng daãn tröùng seõ bò vôõ ra, thai ngoaøi daï
con bò chaûy maùu, nguy hieåm ñeán tính maïng cuûa thai phuï.
Phuï nöõ maéc beänh giang mai, neáu coù thai coù theå daãn ñeán thai cheát löu
hoaëc sinh ra ñöùa treû bò beänh giang mai baåm sinh, nhö vaäy ñoái vôùi caû meï
vaø con ñeàu khoâng coù lôïi.
Nhaéc nhôû
Nhöõng beänh laây nhieãm tình duïc laø nhöõng beänh laây nhieãm qua tieáp
xuùc tình duïc, vì vaäy, khaû naêng laây nhieãm beänh tình duïc giöõa hai vôï
choàng laø voâ cuøng lôùn, do ñoù khi chöõa beänh caàn phaûi ñoàng thôøi chöõa trò
cho caû vôï vaø choàng ñeå ñaûm baûo khoâng bò laây nhieãm trôû laïi.
Lôøi
khuyeân Nhöõng phuï nöõ ñaõ maéc caùc beänh tình duïc noùi treân thì khoâng ñöôïc
cuûa Baùc syõ mang thai, nguyeân nhaân laø do, thöù nhaát, baát lôïi cho vieäc phuïc hoài
söùc khoûe cuûa ngöôøi beänh, thöù hai, seõ sinh ra ñöùa treû mang beänh
hoaëc thai cheát löu, treû dò daïng. Caùc beänh tình duïc naøy coù theå chöõa
ñöôïc, neân kieân trì chôø ñôïi cho tôùi khi beänh khoûi haún roài môùi ñöôïc coù thai.
40
35 Taïi sao coù thai trong thôøi gian uoáng thuoác

traùnh thai caàn phaûi chaám döùt vieäc mang thai?
Neá u do traù n h thai khoâ n g caå n thaä n daã n ñeá n mang thai ngoaø i
yù muoá n thì phaû i laø m theá naø o ?
Nhöõng ñöùa treû ñöôïc sinh ra sau khi phuï nöõ uoáng thuoác traùnh thai
bò thaát baïi vaø nhöõng ñöùa treû sinh ra sau khi phuï nöõ ngöøng uoáng thuoác
moät thôøi gian ngaén ñaõ coù thai thì tæ leä bò dò daïng baåm sinh cao hôn so
vôùi tröôøng hôïp bình thöôøng, duø chuùng khoâng bò dò daïng thì caân naëng vaø
toác ñoä lôùn cuûa chuùng cuõng ñeàu coù söï khaùc bieät. Cho neân, neáu uoáng thuoác
traùnh thai thaát baïi maø coù thai hoaëc ngöøng uoáng thuoác traùnh thai chöa
ñuû 6 thaùng maø coù thai ñeàu phaûi ngöøng mang thai sôùm. Vì thuoác traùnh
thai seõ aûnh höôûng ñeán söï sinh tröôûng vaø phaùt duïc cuûa tröùng ñaõ thuï tinh.
Nhaéc nhôû
Neáu phuï nöõ uoáng thuoác traùnh thai thì
dö löôïng thuoác traùnh thai coøn trong cô theå
phaûi maát ñeán 6 thaùng sau khi ngöøng uoáng
môùi thaûi heát ra ngoaøi, caùc chuyeân gia cho
raèng, neân ngöøng uoáng thuoác traùnh thai
tröôùc khi coù keá hoaïch sinh con laø 6 thaùng,
neân ñôïi dö löôïng thuoác traùnh thai trong cô
theå hoaøn toaøn thaûi heát ra ngoaøi roài haõy mang thai. Neáu ñaët voøng maø coù
thai thì seõ coù taùc haïi nhaát ñònh ñoái vôùi toå chöùc moâ töû cung, neân ñôïi sau
2∼3 kyø kinh bình thöôøng sau khi thaùo voøng roài haõy coù thai. Trong thôøi
gian naøy, nam giôùi coù theå duøng bieän phaùp ñeo bao cao su ñeå traùnh thai.
Lôøi
khuyeân Moïi loaïi thuoác traùnh thai ñeàu laø thuoác maïnh gieát cheát tinh
cuûa Baùc syõ truøng hoaëc tröùng, taát nhieân seõ laøm toån thöông tinh truøng,
tröùng hoaëc tröùng ñaõ thuï tinh, cho neân khoâng neân giöõ thai laïi
khi nhôõ mang thai.
41
36 Taïi sao phuï nöõ sau khi ñeû non, saûy thai vaø ñeû
moå xong khoâng ñöôïc voäi vaøng coù thai?
Nhöõng phuï nöõ ñaõ töøng bò saûy thai vaø ñeû non, do raát nhieàu nguyeân
nhaân daãn ñeán söï caân baèng giöõa caùc cô quan trong cô theå bò phaù vôõ, caùc
chöùc naêng bò roái loaïn, caùc cô quan sinh saûn nhaát thôøi khoâng theå khoâi
phuïc bình thöôøng, ñaëc bieät laø nhöõng phuï nöõ ñaõ bò moå töû cung cuõng vaäy.
Neáu coù thai sau khi bò saûy thai hoaëc ñeû non, do chöùc naêng cuûa caùc boä
phaän sinh saûn chöa ñöôïc kieän toaøn neân seõ voâ cuøng baát lôïi cho thai nhi
vaø cuõng baát lôïi cho cô theå phuï nöõ, ñaëc bieät laø ñoái vôùi söï phuïc hoài töû cung.
Khi ñeû moå, do caùc lôùp cô buïng töông ñoái daày, khi khaâu laïi khoâng deã
aên khôùp. Sau khi sinh, töû cung khi phuïc hoài laïi nguyeân traïng, caùc cô ôû
phaàn töû cung co laïi roõ reät, neân söï aên khôùp vôùi veát moå ôû buïng töông ñoái
keùm, veát seïo ôû phaàn buïng deã bò raïn nöùt, neáu voäi coù thai thì trong khi
mang thai hoaëc khi sinh ñeàu seõ khieán cho choã moå ban ñaàu bò raïn nöùt, khoù
tieáp tuïc mang thai hoaëc baát lôïi cho sinh nôû, thaäm chí bò xuaát huyeát maïnh,
nguy hieåm ñeán tính maïng.
Nhaéc nhôû
Sau khi saûy thai, ñeû non, phaûi ñeå cho caùc cô quan sinh saûn ñöôïc nghæ
ngôi hoaøn toaøn, phuïc hoài laïi caùc chöùc naêng voán coù, taïo ñieàu kieän toát cho
laàn mang thai sau. Nhöõng phuï nöõ bò ñeû non vaø saûy thai toát nhaát laø sau nöûa
naêm sau môùi neân coù thai. Nhöõng phuï nöõ ñaõ moå ñeû neáu laïi muoán coù thai
thì toát nhaát laø sau 2 naêm nöõa ñeå veát moå töû cung ñaõ laønh laïi hoaøn toaøn.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ neáu saûy thai nhieàu laàn trong thôøi gian ngaén thì deã bò
cuûa Baùc syõ dính coå töû cung hoaëc buoàng töû cung. Do naïo huùt töû cung
nhieàu laàn laøm toån thöông ñeán caùc moâ beân trong coå töû cung
vaø lôùp ñaùy cuûa maøng beân trong töû cung, trong quaù trình laønh laïi deã
xaûy ra dính coå töû cung hoaëc buoàng töû cung, ñieàu ñoù seõ baát lôïi cho
vieäc mang thai sau naøy. Saûy thai nhieàu laàn, lôùp ñaùy cuûa maøng beân
trong töû cung bò toån thöông nhieàu laàn seõ maát khaû naêng sinh con,
maát kinh vaø khoù chöõa trò.
42
37 Thuoác vaø tia X quang coù aûnh höôûng nhö theá

naøo ñeán vieäc mang thai?
Moät soá phuï nöõ do beänh taät maø phaûi tröôøng kyø uoáng thuoác chöõa trò,
nhöõng loaïi thuoác nhö thuoác kích thích hooùcmoân, moät soá thuoác khaùng
sinh, thuoác choáng noân, thuoác choáng ung thö, thuoác chöõa caùc beänh veà
thaàn kinh,... ñeàu coù aûnh höôûng ñeán caùc teá baøo sinh saûn vôùi caùc möùc ñoä
khaùc nhau, baát lôïi cho söï sinh ñeû. Tröùng töø khi coøn laø teá baøo tröùng ban
ñaàu ñeán khi thaønh tröùng tröôûng thaønh caàn phaûi maát 14 ngaøy. Ñaây laø thôøi
gian tröùng bò aûnh höôûng nhieàu nhaát töø thuoác, chæ coù nhöõng tröùng môùi
sinh ra sau 14 ngaøy môùi ñöôïc thuï thai.
Tröôùc khi coù thai moät thôøi gian, phuï nöõ cuõng khoâng ñöôïc chuïp X
quang, neáu bò chuïp X quang trong voøng 4 tuaàn tröôùc khi coù thai thì cuõng
coù theå phaùt sinh vaán ñeà, bôûi vì tia X quang coù theå gieát cheát hoaëc laøm toån
thöông caùc teá baøo sinh saûn trong cô theå ngöôøi. Do vaäy, ñeå traùnh söï aûnh
höôûng cuûa tia X quang ñeán theá heä sau, ñaëc bieät laø chieáu X quang phaàn
buïng, tuyeät ñoái khoâng neân voäi vaøng coù thai.
Nhaéc nhôû
Sau khi uoáng thuoác, chuïp X quang bao laâu môùi ñöôïc coù thai? Neáu ñaõ
uoáng thuoác trong thôøi gian daøi thì noùi chung phaûi 20 ngaøy sau khi ngöøng
uoáng thuoác haõy thuï thai, nhö vaäy môùi khoâng aûnh höôûng ñeán theá heä sau.
Ñöông nhieân, coù moät soá thuoác thôøi gian aûnh höôûng coù theå daøi hôn, toát nhaát
laø khi chuaån bò coù thai neân nhôø baùc syõ höôùng daãn roài haõy quyeát ñònh thôøi
gian mang thai. Thoâng thöôøng, phuï nöõ neân heát söùc haïn cheá chuïp X quang,
tuyeät ñoái khoâng chuïp X quang trong voøng 4 tuaàn tröôùc khi mang thai.
Lôøi
khuyeân Qua ñieàu tra thaáy roõ, trong 1000 treû nhoû thì phaùt hieän thaáy
cuûa Baùc syõ khoâng ít treû bò muø 3 maøu, nhöõng ñöùa treû naøy ñeàu coù meï ñaõ
töøng bò chuïp X quang phaàn buïng. Ñieàu naøy chöùng minh raèng
chuïp X quang quaû thöïc coù aûnh höôûng khoâng toát ñoái vôùi thai nhi. Cho
neân, phuï nöõ chuaån bò coù thai phaûi heát söùc chuù yù.
43
38 Khi hai vôï choàng chuaån bò coù con, ngöôøi

choàng khoâng ñöôïc uoáng nhöõng loaïi thuoác naøo?
Khi vôï choàng chuaån bò coù con, nhöõng loaïi thuoác maø ngöôøi choàng
khoâng ñöôïc uoáng laø: Procarbazine, vì noù seõ khieán nam giôùi bò trieät saûn;
methyl ester ethyl sulfonate vaø busulfan, nhöõng thuoác naøy coù theå daãn ñeán
tinh baøo DNA bò toån thöông; Thiotepa Injection coù theå daãn ñeán bieán daïng
nhieãm saéc theå; Nonoxinol coù theå phaù vôõ lôùp môõ treân beà maët tinh truøng,
giaûm söùc soáng cuûa tinh truøng; Benzyl chloride hydrochloride coù theå phaù
vôõ cô quan vaän ñoäng vaø cöïc ñaàu cuûa tinh truøng daãn ñeán tinh truøng bò cheát;
Cimetidine (moät loaïi thuoác giaûm ñau) coù theå caûn trôû söï tröôûng thaønh bình
thöôøng cuûa tinh truøng; propranolol (thuoác chöõa nhòp tim baát thöôøng) coù
theå öùc cheá hoaït ñoäng cuûa tinh truøng; nitrofural, thiophene, Chlorambucil,
Cyclophosphamide, Vinblastine coù theå öùc cheá tröïc tieáp hoaëc laøm toån haïi
ñeán vieäc saûn sinh tinh truøng; Uoáng moät löôïng lôùn Aspirine, vitamin B12,
Vitamin E,... cuõng coù taùc duïng öùc cheá saûn sinh tinh truøng; Reserpine, 5-
hydroxytryptamine coù theå öùc cheá heä thoáng naõo trung gian - tuyeán yeân,
giaùn tieáp öùc cheá saûn sinh tinh truøng.
Nhaéc nhôû
Tröôùc khi vôï coù thai, ngöôøi choàng cuõng phaûi baûo veä toát söùc khoûe vaø
tinh truøng, söï saûn xuaát tinh dòch vaø khaû naêng sinh ñeû. Tröùng thuï tinh laø
keát tinh cuûa teá baøo sinh saûn cuûa caû vôï vaø choàng, vì vaäy, khoâng neân ñoå
heát traùch nhieäm cho vôï trong vieäc ñöùa treû ñöôïc sinh ra laø trai hay gaùi.
Lôøi Ngoaøi caùc loaïi thuoác Taây noùi treân, caùc loaïi thuoác Ñoâng y hoaëc
khuyeân
cuûa Baùc syõ thuoác theo ñôn coù chöùa caùc thaønh phaàn sau cuõng khoâng ñöôïc
söû duïng: Caryophyllaceae - Gypsophila paniculate L, Saponaria
officinalis, Flos Hibisci, caùc loaïi thaûo döôïc naøy coù theå gieát cheát
tinh truøng hoaëc coù taùc duïng öùc cheá töông ñoái maïnh ñoái vôùi tuùi chöùa
tinh truøng, tinh hoaøn vaø boù sinh tinh. Coøn moät soá loaïi nhö dichlorvos
organophosphorus pesticide (moät loaïi thuoác tröø saâu), hôïp chaát phoát-
phaùt höõu cô (duøng laøm thuoác dieät vaät gaây haïi, gaây nhieãm ñoäc khi hít
vaøo, nuoát phaûi hay haáp thuï qua da) hay thuoác dieät coû cuõng khoâng
ñöôïc tieáp xuùc, neáu khoâng seõ toån haïi ñeán nguoàn tinh, tuùi chöùa tinh
44 truøng, tinh hoaøn vaø boù sinh tinh cuûa nam giôùi.
39 Phuï nöõ saûy thai thöôøng xuyeân neáu laïi coù thai
thì phaûi laøm theá naøo?
Coù nhöõng phuï nöõ 3 laàn lieân tuïc bò saûy thai, ñöôïc goïi laø saûy thai daïng
thöôøng xuyeân, muoán coù thai laàn nöõa thì phaûi chuù yù nhöõng gì?
(1) Khaùm beänh toaøn dieän: Xem coù maéc beänh tieåu ñöôøng, thieáu maùu, beänh
veà tuyeán giaùp traïng, vieâm thaän maïn tính, huyeát aùp quaù cao,... hay khoâng.
(2) Kieåm tra nhieãm saéc theå: Nhieãm saéc theå cuûa vôï hoaëc choàng khoâng bình
thöôøng luoân laø nguyeân nhaân quan troïng daãn ñeán saûy thai töï nhieân.
(3) Kieåm tra phuï khoa: Kieåm tra xem töû cung coù khaùc thöôøng khoâng,
chaúng haïn nhö coù 2 töû cung, töû cung trung thaát, dính khoang töû
cung,... töû cung coù khoái u cô daøi khoâng. Nhöõng yeáu toá naøy ñeàu aûnh
höôûng ñeán söï laøm toå cuûa phoâi thai, daãn ñeán saûy thai.
(4) Kieåm tra chöùc naêng buoàng tröùng: Chuïp aâm ñaïo ñeå kieåm tra möùc ñoä
hooùcmoân nöõ trong cô theå.
(5) Kieåm tra tinh dòch cuûa nam giôùi: Quan saùt soá löôïng vaø söùc soáng cuûa
tinh truøng.
(6) Kieåm tra nhoùm maùu: Xem nhoùm maùu cuûa hai vôï choàng coù phaûi laø caùc
nhoùm maùu khoâng hôïp thuoäc heä thoáng ABO, Rh khoâng?
Nhaéc nhôû
Moãi laàn saûy thai daïng thöôøng xuyeân ñeàu xaûy ra trong cuøng moät
thaùng mang thai, nguyeân nhaân chính goàm coù nhieãm saéc theå cuûa hai vôï
choàng khoâng bình thöôøng, chöùc naêng hoaøng theå cuûa ngöôøi meï khoâng
ñaày ñuû hoaëc töû cung cuûa ngöôøi meï phaùt duïc khoâng toát, töû cung dò daïng,
u cô töû cung,... Neáu nhieàu laàn saûy thai khoâng roõ nguyeân nhaân thì hai vôï
choàng phaûi cuøng ñeán beänh vieän ñeå kieåm tra caùc noäi dung noùi treân.
Lôøi Qua caùc kieåm tra noùi treân seõ tìm ñöôïc nguyeân nhaân gaây saûy thai
khuyeân
cuûa Baùc syõ daïng thöôøng xuyeân vaø taäp trung vaøo vieäc chöõa trò; Neáu laø do nhieãm
saéc theå cuûa hai vôï choàng dò thöôøng thì neân traùnh coù thai, neáu ñaõ
coù thai thì phaûi laäp töùc kieåm tra thai nhi, neáu khaùc thöôøng thì baét
buoäc phaûi chaám döùt vieäc mang thai; Phuï nöõ coù chöùc naêng hoaøng theå
khoâng ñaày ñuû hoaëc maéc beänh toaøn thaân thì phaûi tích cöïc chöõa trò; Neáu
töû cung dò daïng thì phaûi laøm phaãu thuaät ñieàu chænh tröôùc roài haõy coù thai. 45
40 Vì sao chuaån bò mang thai thì vôï choàng

khoâng ñöôïc uoáng thuoác an thaàn?
Moät soá ngöôøi bò chöùng maát nguû, taïo thaønh caùc beänh nhö meät moûi,
choaùng vaùng, hoa maét, thaäm chí xuaát hieän caùc beänh veà thaàn kinh, aûnh
höôûng ñeán cuoäc soáng bình thöôøng, cuõng coù nhöõng nam thanh nieân coù
taät xuaát tinh sôùm, theá laø duøng caùch uoáng thuoác an thaàn ñeå trò chöùng maát
nguû vaø xuaát tinh sôùm. Ñieàu naøy voâ cuøng baát lôïi neáu chuaån bò coù con.
Thuoác an thaàn coù haïi ñoái vôùi chöùc naêng sinh lyù vaø chöùc naêng sinh saûn
cuûa caû nam vaø nöõ. Caùc loaïi thuoác nhö antipsychotic, Chlordiazepoxide,
imipramine ñeàu coù taùc duïng leân naõo, aûnh höôûng ñeán söï tieát ra hooùcmoân
höôùng sinh duïc thuøy tröôùc tuyeán yeân. Nam giôùi uoáng thuoác an thaàn coù theå
khieán cho stosterone (moät loaïi hooùcmoân nam coù hoaït tính cöïc maïnh)
giaûm ñi, daãn ñeán chöùng lieät döông, di tinh vaø giaûm ham muoán tình duïc,
töø ñoù aûnh höôûng ñeán chöùc naêng sinh saûn; Nöõ giôùi uoáng thuoác an thaàn coù
theå aûnh höôûng ñeán chöùc naêng cuûa caáu taïo döôùi ñoài (naõo), daãn ñeán bieán ñoåi
noàng ñoä hooùcmoân sinh duïc, bieåu hieän laø khoâng coù cao traøo trong khi coù
kinh, laøm roái loaïn kinh nguyeät, thaäm chí taéc kinh, trôû ngaïi cho chöùc naêng
sinh saûn, töø ñoù daãn ñeán maát khaû naêng thuï thai, gaây ra hieän töôïng giao hôïp
maø khoâng thuï thai trong thôøi gian ngaén.
Nhaéc nhôû
Coù nghieân cöùu phaùt hieän mang thai sau khi uoáng thuoác an thaàn coù
theå daãn ñeán dò daïng thai nhi, bieåu hieän laø treû khoâng coù naõo, maéc beänh
tim baåm sinh, dò daïng töù chi nghieâm troïng, söùt moâi, hôû haøm eách, dò
daïng löôõng tính, loã tieåu thaáp, nhieàu ngoùn vaø tai phuï,... raát nguy hieåm.
Lôøi
Khi chuaån bò coù thai, neáu bò maát nguû cuõng khoâng ñöôïc duøng
khuyeân
cuûa Baùc syõ thuoác an thaàn, toát nhaát laø duøng caùc bieän phaùp nhö nghæ ngôi
hôïp lyù, taêng cöôøng taäp luyeän, taêng cöôøng dinh döôõng, ñieàu
chænh thoùi quen sinh hoaït,... ñeå taêng cöôøng theå chaát vaø deã nguû.
46
41 Taïi sao phuï nöõ chuaån bò coù thai khoâng ñöôïc

uoáng röôïu?
Söï nguy haïi cuûa röôïu laø ñieàu maø ai ai cuõng bieát, nguy haïi cuûa noù ñoái
vôùi vieäc sinh ñeû caøng roõ reät hôn.
Coàn coù trong röôïu coù theå khieán cho caùc teá baøo sinh saûn bò toån haïi,
laøm cho tröùng ñaõ thuï tinh khoâng khoûe maïnh. Thuï thai sau khi uoáng
röôïu coù theå khieán söï phaùt duïc cuûa thai nhi bò chaäm laïi, treû sau khi ra ñôøi
coù trí löïc thaáp keùm, thaäm chí ñaàn ñoän.
Coàn khi ñaõ ñöôïc haáp thuï vaøo cô theå seõ löu laïi raát laâu, theâm nöõa, neáu
bò toån haïi do röôïu seõ raát khoù nhanh choùng phuïc hoài söùc khoûe, cho neân
phuï nöõ uoáng röôïu tröôùc khi coù thai 1 tuaàn seõ baát lôïi cho thai nhi. Nhöõng
phuï nöõ bình thöôøng thích uoáng röôïu duø ñaõ ngöøng uoáng röôïu 1 tuaàn
tröôùc khi coù thai cuõng vaãn coøn coù söï nguy haïi nhaát ñònh. Cho neân, yeâu
caàu phuï nöõ khoâng ñöôïc uoáng röôïu tröôùc khi coù thai, toát nhaát laø ngöøng
uoáng röôïu tröôùc khi thuï thai 1 tuaàn, neáu ngöng uoáng sôùm hôn, ví duï cai
röôïu 1 naêm tröôùc khi coù thai thì caøng coù lôïi cho söùc khoûe cuûa con caùi.
Nhaéc nhôû
Bia cuõng coù chöùa coàn. Coù ngöôøi cho raèng, haøm löôïng
coàn trong bia thaáp, khoâng nguy hieåm. Haøm löôïng coàn
trong bia thaáp hôn moät chuùt, khoaûng 3%∼5%, nhöng
chính vì haøm löôïng coàn trong bia thaáp neân môùi uoáng
theâm vaøi coác, löôïng bia uoáng vaøo nhieàu hôn röôïu, nhö vaäy
löôïng coàn uoáng vaøo cuõng khoâng ít. Cho neân, phuï nöõ khi
chuaån bò coù thai khoâng neân uoáng baát cöù moät loaïi dung dòch chöùa coàn naøo.
Lôøi
Phaàn lôùn coàn trong röôïu ñeàu chuyeån hoùa trong gan, neáu thöôøng
khuyeân
cuûa Baùc syõ xuyeân uoáng röôïu thì taùc haïi cuûa röôïu ñoái vôùi cô theå seõ ngaøy caøng
lôùn hôn theo löôïng röôïu uoáng vaøo. Khi löôïng coàn trong cô theå
ñaït ñeán möùc ñoä nhaát ñònh seõ nguy haïi cho ñaïi naõo, tim, gan vaø
heä thoáng sinh saûn, tröùng cuûa phuï nöõ cuõng bò toån haïi, loaïi tröùng bò toån
haïi naøy neáu thuï thai seõ sinh ra nhöõng ñöùa treû ñaàn ñoän.
47
42 Taïi sao khi chuaån bò mang thai ngöôøi choàng

khoâng ñöôïc uoáng röôïu?
Nhöõng thaønh phaàn coù haïi chuû yeáu trong röôïu laø meâtilen, chì, chaát
clorua, daàu nguõ coác, maêng gan,... Neáu tröôøng kyø uoáng nhieàu röôïu seõ trôû
ngaïi ñeán chöùc naêng sinh duïc, trong soá nhöõng ngöôøi nghieän röôïu naëng
thì coù 50% nam giôùi vaø 52% nöõ giôùi chöùc naêng sinh duïc bò toån haïi.
Ñoái vôùi nam giôùi, röôïu coù theå laøm giaûm toác ñoä saûn xuaát stosterone,
gaây roái loaïn söï phaân boá cuûa testoketone, khieán soá löôïng testoketone tuaàn
hoaøn taêng leân, khoâng ñöôïc caùc toå chöùc söû duïng, töø ñoù aûnh höôûng ñeán
söï saûn sinh tinh truøng vaø chaát löôïng tinh dòch. Röôïu coøn coù theå daãn ñeán
hoaït tính enzyme hoaøn nguyeân cuûa testoketone maïnh leân, daãn ñeán chöùc
naêng tuyeán sinh duïc keùm ñi. Cho neân, nam giôùi uoáng quaù nhieàu röôïu seõ
xuaát hieän testoketone, lieät döông, daãn ñeán voâ sinh,...
Nam giôùi uoáng röôïu seõ toån haïi ñeán heä thoáng sinh saûn, thuï thai sau
khi uoáng röôïu seõ sinh ra ñöùa treû coù chöùc naêng cô theå keùm hoaëc dò daïng.
Ñaøn oâng nghieän röôïu seõ khieán cho 70% tinh truøng phaùt trieån khoâng toaøn
dieän. Loaïi tinh truøng naøy neáu gaëp tröùng maø hình thaønh tröùng ñaõ thuï
tinh, thai nhi thaønh hình seõ khoâng khoûe maïnh, thaäm chí sinh ra treû dò
daïng, ñaàn ñoän.
Nhaéc nhôû
Nam giôùi khoâng ñöôïc uoáng nhieàu röôïu trong moät thôøi gian daøi tröôùc
khi vôï coù keá hoaïch mang thai, khoâng uoáng röôïu say, toát nhaát khoâng uoáng
röôïu trong voøng 1 tuaàn tröôùc khi chuaån bò coù thai ñeå baûo ñaûm chaát löôïng
tinh truøng, coù lôïi cho söùc khoûe, tröôûng thaønh vaø phaùt duïc cuûa thai nhi.
Lôøi
khuyeân Noùi chung, nam giôùi uoáng quaù nhieàu röôïu seõ coù khaû naêng bò lieät
cuûa Baùc syõ döông, thaäm chí taïm thôøi khoâng coù khaû naêng giao hôïp, khieán
khaû naêng coù con bò giaûm ñi. Ngoaøi ra, tröôøng kyø uoáng nhieàu
röôïu coù khaû naêng toån haïi naõo vaø thaàn kinh, ñieàu naøy cuõng baát lôïi cho
vieäc sinh ñeû. Cho neân, nam giôùi tuyeät ñoái khoâng uoáng nhieàu röôïu khi
vôï chuaån bò coù thai, caøng khoâng ñöôïc thuï thai sau khi uoáng röôïu.
48
43 Taïi sao phuï nöõ phaûi cai thuoác laù khi chuaån bò
coù thai?
Phuï nöõ huùt thuoác laù coù theå daãn ñeán roái loaïn kinh nguyeät, coù ñeán
40% phuï nöõ thöôøng xuyeân huùt thuoác bò roái loaïn kinh nguyeät, coù ñeán 32%
bò maõn kinh sôùm. Thuoác laù coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán vieäc mang thai cuûa
phuï nöõ. Chaát nicotin trong thuoác laù coù taùc duïng laøm co maïch maùu,
khieán cho huyeát quaûn töû cung phuï nöõ vaø huyeát quaûn nhau thai bò co laïi,
baát lôïi cho vieäc laøm toå cuûa tröùng ñaõ thuï tinh.
Ñaøn oâng huùt thuoác, caùc chaát gaây haïi trong thuoác laù coù theå thoâng qua
tuaàn hoaøn maùu cuûa ngöôøi huùt maø ñi vaøo heä thoáng sinh saûn, khieán tinh
truøng phaùt sinh bieán dò, cuõng laøm cho caùc nhieãm saéc theå vaø gien di truyeàn
phaùt sinh bieán dò, khieán soá löôïng tinh truøng giaûm ñi, tæ leä tinh truøng dò
daïng taêng leân, söùc soáng giaûm, baát lôïi cho sinh ñeû vaø taïo thaønh khuyeát taät
baåm sinh.
Cho neân, vôï choàng treû phaûi coù traùch nhieäm vôùi theá heä sau, muoán
sinh moät cuïc cöng khoûe maïnh thì phaûi boû huùt thuoác töø 3 thaùng ñeán 1
naêm tröôùc khi coù keá hoaïch sinh con.
Nhaéc nhôû
Nhöõng phuï nöõ khoâng huùt thuoác neáu ôû cuøng vôùi ngöôøi huùt thuoác cuõng seõ
bò toån haïi gaàn gioáng nhö huùt thuoác. Do ñoù, nhöõng phuï nöõ chuaån bò coù thai
khoâng neân ôû chung laâu vôùi ngöôøi huùt thuoác. Theo nghieân cöùu, neáu choàng cuûa
phuï nöõ mang thai huùt thuoác moãi ngaøy 10 ñieáu trôû leân thì tæ leä thai nhi bò töû
vong tröôùc khi sinh vaø tæ leä dò daïng thai nhi ñeàu taêng leân raát nhieàu. Cho neân
khi vôï chuaån bò coù thai, ngöôøi choàng cuõng khoâng ñöôïc huùt thuoác vaø thai phuï
caàn traùnh xa nhöõng nôi coù khoùi thuoác laù.
Lôøi
khuyeân Huùt thuoác gaây ra raát nhieàu taùc haïi, noù laøm toån haïi heä hoâ haáp cuûa
cuûa Baùc syõ con ngöôøi. Trong thuoác laù coù chöùa caùc chaát coù ñoäc tính raát cao
nhö nicoâtin, haéc ín, oâxít caùcbon, khí axit nitô vaø moät soá chaát coù tính
phoùng xaï, ñeàu coù theå gaây ung thö. Nam hay nöõ hít caùc chaát coù haïi naøy
vaøo taát nhieân seõ gaây thöông toån cho ñôøi sau, cho neân phaûi cai thuoác laù
tröôùc khi chuaån bò coù thai.
49
44 Nhöõng tröôøng hôïp naøo noùi chung khoâng neân

thuï thai?
Cuõng coù moät soá tröôøng hôïp khoâng neân thuï thai. Ví duï: (1) Phuï nöõ lao
ñoäng theå löïc vaø trí löïc quaù möùc, vì tinh löïc, cô theå vaø naõo boä phaûi lao ñoäng
quaù meät moûi, khoâng neân coù thai ngay; (2) Phuï nöõ sau khi hoaït ñoäng theå
duïc maïnh: Do tinh löïc, theå löïc töông ñoái meät moûi, khoâng neân coù thai
ngay; (3) Phuï nöõ sau khi lieân tuïc ñi du lòch xa, theå löïc bò tieâu hao töông
ñoái nhieàu, khoâng neân coù thai ngay; (4) Phuï nöõ naèm giöôøng beänh laâu, söùc
khoûe cô theå khoâng toát, khoâng neân coù thai; (5) Phuï nöõ vöøa traûi qua moät
cuoäc caõi vaõ lôùn hoaëc phaãn noä cöïc ñoä, tinh thaàn khoâng ñuû oån ñònh, khoâng
thích hôïp vôùi vieäc coù thai; (6) Vöøa toå chöùc ñaõi tieäc, phaûi tieáp ñaõi töông
ñoái nhieàu khaùch trong thôøi gian khaù laâu, do vaäy tinh löïc bò tieâu hao quaù
nhieàu hoaëc uoáng quaù nhieàu röôïu, baát lôïi cho vieäc thuï thai; (7) Khi sinh
hoaït tình duïc quaù nhieàu thì khoâng neân coù thai, vì tình traïng tinh dòch,
tinh truøng, tröùng luùc naøy ñeàu khoâng toát, tinh löïc hai beân cuõng keùm,
khoâng neân thuï thai.
Nhaéc nhôû
Vieäc thuï thai neân thöïc hieän khi taâm
traïng caû vôï vaø choàng ñeàu vui veû, cô theå
khoûe maïnh, tình thaàn oån ñònh. Tình traïng
thaân theå vaø tinh thaàn toát seõ aûnh höôûng toát
ñeán caùc teá baøo sinh saûn.
Lôøi
khuyeân Caùc tröôøng hôïp neâu treân ñeàu gaây ra hieän töôïng thuï thai
cuûa Baùc syõ khoâng thaønh coâng hoaëc sau khi coù thai tình traïng söùc khoûe
cuûa thai nhi khoâng toát, thaäm chí bò dò daïng hoaëc khieám khuyeát
veà phaùt duïc cuûa naõo, xaûy ra caùc tình huoáng xaáu nhö treû ñaàn ñoän,
caân naëng vaø chieàu cao khoâng lyù töôûng,.. laøm giaûm toá chaát cuûa treû
môùi sinh.
50
45 Kinh nguyeät cuûa phuï nöõ lieân quan theá naøo

ñeán vieäc coù thai?
Buoàng tröùng vaø töû cung cuûa phuï nöõ bình thöôøng sau khi tröôûng
thaønh chín muoài seõ ñònh kyø ruïng tröùng vaø tieát ra hooùcmoân, töû cung chòu
aûnh höôûng cuûa hooùcmoân, maøng trong daày leân vaø tích tröõ moät soá chaát
dinh döôõng. Sau khi tröùng ruïng vaø thuï tinh, di chuyeån qua oáng daãn
tröùng ñeán töû cung vaø löu laïi trong töû cung, phaùt trieån thaønh thai nhi.
Ñaây laø khôûi ñaàu cuûa vieäc coù thai vaø sinh con.
Neáu tröùng cuûa phuï nöõ khoâng ñöôïc thuï tinh, noù seõ cheát trong voøng 24
giôø. Maøng trong cuûa töû cung seõ bong ra trong khoaûng 2 tuaàn keå töø sau khi
ruïng tröùng vaø seõ chaûy maùu, goïi laø kinh nguyeät. Khi 1 tröùng tieáp theo
tröôûng thaønh, maøng trong cuûa töû cung daày leân, neáu tröùng ruïng vaãn khoâng
ñöôïc thuï tinh thì laïi chaûy maùu, chu kyø naøy cöù laëp ñi laëp laïi nhö vaäy. Do quy
luaät ruïng tröùng noùi chung laø moãi thaùng moät laàn thì kinh nguyeät cuõng moãi
thaùng moät laàn, neáu 25 ngaøy hoaëc 40 ngaøy ruïng tröùng moät laàn thì kinh
nguyeät cuõng 25 ngaøy hoaëc 40 ngaøy moät laàn, caù bieät coù nhöõng ngöôøi 3
thaùng hoaëc 6 thaùng môùi coù kinh moät laàn. Chæ caàn kinh nguyeät ñeàu ñaën seõ
ñöôïc coi laø bình thöôøng, nhöng neáu cheânh leäch giöõa 2 kyø kinh quaù lôùn thì
coù nghóa kinh nguyeät khoâng ñeàu, laø hieän töôïng khoâng bình thöôøng, seõ aûnh
höôûng ñeán vieäc mang thai, caàn phaûi ñi baùc só khaùm vaø chöõa trò.
Nhaéc nhôû
Kinh nguyeät khoâng ñeàu goïi chung laø kinh nguyeät khoâng bình thöôøng,
bao goàm chu kyø kinh khoâng ñeàu vaø löôïng maùu kinh ra thaát thöôøng (nhieàu
quaù hoaëc ít quaù) hoaëc thay ñoåi caû 2 phöông dieän. Chu kyø kinh khoâng ñeàu
bao goàm quaù daøy (20 ngaøy 1 laàn), quaù thöa (vaøi thaùng 1 laàn) hoaëc hoaøn toaøn
khoâng coù quy luaät. Nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy ñeàu aûnh höôûng ñeán vieäc coù
thai, caàn phaûi ñieàu hoøa kinh nguyeät roài haõy coù thai.
Lôøi
khuyeân Neáu kinh nguyeät khoâng ñeàu, tröôùc khi ñi baùc só khaùm caàn ghi cheùp
cuûa Baùc syõ laø ngaøy baét ñaàu vaø keát thuùc kinh nguyeät, löôïng maùu ra nhieàu hay ít
(coù theå thuyeát minh baèng soá löôïng baêng veä sinh ñaõ duøng), ñoàng thôøi
ño nhieät ñoä cuûa cô theå (ño nhieät ñoä khoang mieäng luùc vöøa nguû daäy, chöa
laøm baát cöù hoaït ñoäng theå löïc naøo) trong khoaûng 1 thaùng ñeå baùc só coù theå
nhanh choùng kieåm tra nguyeân nhaân gaây kinh nguyeät khoâng ñeàu. 51
46 Taàn soá sinh hoaït tình duïc coù lieân quan gì ñeán
vieäc coù thai?
Coù nhöõng caëp vôï choàng keát hoân ñaõ nhieàu naêm nhöng vaãn chöa coù
thai, ñieàu ñoù coù nhieàu nguyeân nhaân, coù theå lieân quan ñeán nhieãm saéc theå,
cô quan sinh saûn cuûa nam vaø nöõ, chaát löôïng tinh truøng vaø tröùng, nhöng
moïi ngöôøi laïi thöôøng queân maát moät nguyeân nhaân nhoû, ñoù laø taàn suaát
sinh hoaït tình duïc quaù cao cuõng seõ khoâng thuï thai ñöôïc.
Theo nghieân cöùu, ñaøn oâng khoûe maïnh, khi sinh hoaït tình duïc, moãi
laàn xuaát ra 2∼5ml tinh dòch, trong moãi ml tinh dòch coù chöùa 60∼150
trieäu tinh truøng, bình quaân laø 120 trieäu con. Toång soá tinh truøng cuûa moãi
laàn xuaát ra laø 400 trieäu con. Vôùi soá tinh truøng naøy, 2 tinh hoaøn caàn thôøi
gian laø 2 ngaøy ñeå saûn xuaát ra. Moãi ngöôøi ñaøn oâng tröôûng thaønh, 2 tinh
hoaøn cuûa hoï töøng giaây töøng phuùt ñeàu saûn xuaát tinh truøng vaø döï tröõ trong
tuùi chöùa tinh truøng, keát hôïp vôùi nöôùc nhaày khoâng ngöøng tieát ra taïo
thaønh tinh dòch vaø phoùng ra khi giao hôïp. Do ñoù, neáu vôï choàng sinh hoaït
tình duïc quaù nhieàu, moãi ngaøy 1 laàn thì tinh truøng seõ khoâng chín muoài,
tinh dòch khoâng ñuû, tinh truøng cuõng khoù hoaït ñoäng, aûnh höôûng ngöôïc
laïi ñeán vieäc coù thai. Vì vaäy, sinh hoaït tình duïc quaù nhieàu seõ khoâng coù lôïi
cho vieäc mang thai.
Nhaéc nhôû
Löôï n g xuaá t tinh cuû a ñaø n oâ n g giaû m ñi roõ reä t , soá löôï n g tinh
truø n g vaø khaû naê n g hoaï t ñoä n g cuõ n g giaû m thaá p roõ reä t ; Phuï nöõ
giao hôï p quaù nhieà u , chöù c naê n g tieá t dòch beâ n trong khoâ n g ñeà u ,
söï tröôû n g thaø n h cuû a teá baø o tröù n g bò haï n cheá , cuõ n g baá t lôï i cho
vieä c mang thai. Do vaä y caà n coù ñôø i soá n g tình duï c ñieà u ñoä thì môù i
coù lôï i cho vieä c mang thai.
Lôøi
khuyeân Sinh hoaït tình duïc khoâng neân quaù nhieàu, noùi chung coù theå
cuûa Baùc syõ sinh hoaït moãi tuaàn 1~2 laàn. Taàn suaát nhö vaäy seõ coù lôïi cho
vieäc thuï thai.
52
47 Naém baét thôøi gian thuï thai theá naøo?
Phuï nöõ neân coù thai vaøo luùc ruïng tröùng, töùc laø khoaûng ngaøy thöù 14 sau khi
coù kinh, neáu quaù vaøi ngaøy thì seõ khoâng thuï thai ñöôïc. ÔÛ phuï nöõ tröôûng thaønh
bình thöôøng, moãi thaùng ôû 1 beân buoàng tröùng coù 1 teá baøo tröùng chín muoài vaø
ruïng ra, vaøi phuùt sau khi tröùng ruïng laø coù theå ñeán ñöôïc phaàn buïng cuûa voøi tröùng
vaø döøng laïi ôû ñoù ñeán hôn 2 ngaøy, nhöng thôøi gian soáng coøn cuûa noù chæ coù 12
tieáng ñoàng hoà, neáu trong thôøi gian naøy khoâng coù tinh truøng ñeán gaëp thì tröùng
seõ cheát. Neáu trong thôøi gian naøy vöøa vaën gaëp ñöôïc tinh truøng thì coù theå coù thai.
Soá löôïng tinh truøng maø moät ngöôøi ñaøn oâng bình thöôøng phoùng ra laø 60 trieäu
con trôû leân trong moãi ml tinh dòch. Nhìn chung moïi ngöôøi ñeàu cho raèng, tuoåi
thoï cuûa tinh truøng laø 48h, 5∼20h sau khi giao hôïp, tinh truøng coù theå ñeán cöûa
oáng coå töû cung, nhöng chæ coù 1 tinh truøng keát hôïp ñöôïc vôùi tröùng.
Do ñoù, muoán coù thai phaûi naém ñöôïc thôøi gian ruïng tröùng cuûa phuï nöõ.
Trong chu kyø kinh nguyeät bình thöôøng cuûa phuï nöõ (28 ngaøy), ngaøy thöù
12∼16 sau khi thaáy kinh laø thôøi gian tröùng ruïng, giao hôïp trong khoaûng thôøi
gian naøy laø coù theå thuï thai. Thôøi gian thuï thai coù theå laø chính ngaøy tröùng
ruïng hoaëc 2 ñeán 3 ngaøy tröôùc khi tröùng ruïng.
Nhaéc nhôû
Coù theå duøng bieän phaùp ño thaân nhieät ñeå tính ngaøy tröùng ruïng. Phuï nöõ
chuaån bò coù thai, moãi saùng trong cuøng moät thôøi ñieåm tröôùc khi ra khoûi
giöôøng, duøng nhieät keá ñeå ño nhieät ñoä ôû khoang mieäng hoaëc haäu moân trong
3 phuùt, sau ñoù ghi laïi nhieät ñoä ño ñöôïc leân bieåu ñoà, laâu daàn coù theå coù ñöôïc 1
ñöôøng cong cuûa nhieät ñoä cô theå, neáu coù 1 ngaøy phaùt hieän thaáy nhieät ñoä leân
cao roõ reät, ñoù chính laø ngaøy ruïng tröùng. Nhìn chung, nhieät ñoä cuûa ngaøy tröùng
ruïng cao hôn 0.3∼0.50C so vôùi nhöõng ngaøy tröôùc ñoù, nhieät ñoä naøy ñöôïc duy
trì lieân tuïc trong voøng 12∼14 ngaøy, neáu khoâng thuï thai, nhieät ñoä laïi haï xuoáng
bình thöôøng, neáu ñaõ thuï thai, nhieät ñoä seõ duy trì ôû traïng thaùi cao.
Lôøi
khuyeân Trong khi giao hôïp, ñaøn oâng phaûi chuù yù 2 vieäc: Moät laø khoâng ñöôïc
cuûa Baùc syõ giao hôïp quaù nhieàu laàn ñeå traùnh tình traïng tinh truøng chöa chín
muoài hoaëc tinh dòch khoâng ñuû; Hai laø phaûi chuù yù veä sinh saïch seõ
döông vaät, bôûi vì khi giao hôïp, döông vaät cuûa ñaøn oâng hoaøn toaøn ñi
saâu vaøo beân trong aâm ñaïo cuûa phuï nöõ, aâm ñaïo cuûa phuï nöõ coù raát nhieàu
maøng nhaày, deã bò xaâm haïi bôûi vi khuaån do döông vaät cuûa ñaøn oâng ñem
vaøo, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa phuï nöõ, baát lôïi cho vieäc thuï thai. 53
48 Tö theá naøo trong quan heä tình duïc deã daãn ñeán
coù thai?
Vieäc löïa choïn tö theá trong luùc giao hôïp laø tuøy ôû töøng caëp vôï choàng, tuøy
vaøo möùc ñoä höùng thuù, nhöng noùi chung, phaàn lôùn ñeàu löïa choïn tö theá nam
treân nöõ döôùi; nhöõng caëp vôï choàng tuoåi khaù cao coù theå löïa choïn tö theá naèm
nghieâng ñeå ñôõ maát söùc; neáu ngöôøi ñaøn oâng coù theå troïng khaù lôùn thì coù theå
löïa choïn tö theá nöõ treân nam döôùi, nhö vaäy seõ khieán cho caû 2 beân ñeàu coù caûm
giaùc thoaûi maùi hôn. Tö theá ñoái maët, nöõ treân nam döôùi seõ coù lôïi cho phía nöõ
trong vieäc chuû ñoäng naém baét taàn suaát ra vaøo, coù theå töông ñoái thoûa maõn nhu
caàu cuûa beân nöõ, deã naûy sinh cao traøo, cuõng thích hôïp cho nhöõng ngöôøi bò
maéc beänh lieät döông, nhöng khoâng coù lôïi cho vieäc mang thai.
Tö theá khaùc nhau trong quan heä tình duïc cuõng gaây ra nhöõng aûnh höôûng
khaùc nhau, coù tö theá laøm taêng cô hoäi mang thai, coù tö theá laïi baát lôïi cho vieäc
mang thai, laøm giaûm cô hoäi mang thai, ñieàu naøy coù moät yù nghóa nhaát ñònh
trong vieäc ñieàu trò chöùng voâ sinh. Tö theá ñoái maët, nam treân nöõ döôùi - tö theá
phoå bieán nhaát - thöôøng coù lôïi cho vieäc mang thai. Ñaëc bieät laø caàn phaûi nhaéc
nhôû ngöôøi phuï nöõ ñeäm moâng cao leân moät chuùt, ñeå traùnh tinh dòch bò chaûy ra
ngoaøi, cuõng coù theå giuùp cho döông vaät cuûa ngöôøi ñaøn oâng ñi saâu vaøo aâm ñaïo
cuûa ngöôøi phuï nöõ, coù lôïi cho tinh truøng trong vieäc ñi vaøo trong töû cung cuûa
ngöôøi phuï nöõ. Coù theå noùi raèng, tö theá ñoái maët, nam treân nöõ döôùi laø tö theá toát
nhaát cho nhöõng caëp vôï choàng treû ñang chuaån bò mang thai.
Nhaéc nhôû
Quan heä tình duïc vôùi muïc ñích mang thai ngoaøi
vieäc phaûi chuù yù ñeán tö theá ra coøn caàn phaûi ñeå yù ñeán tình
caûm trong thôøi ñieåm quan heä. Hai beân vôï choàng cuøng
vui veû, phoái hôïp haøi hoøa vaø ñeàu ñaït ñeán ñieåm cao traøo
laø ñieàu coù lôïi cho vieäc thuï thai vaø giaùo duïc thai nhi.
Lôøi
Trong luùc quan heä tình duïc khoâng nhöõng caàn löu yù ñeán tö theá giao
khuyeân
cuûa Baùc syõ hôïp maø coøn caàn chuù yù ñeán vaán ñeà veä sinh caùc cô quan sinh saûn.
Tröôùc khi giao hôïp, hai beân vôï choàng ñeàu phaûi duøng nöôùc aám veä
sinh saïch seõ cô quan sinh saûn. Ngöôøi choàng phaûi röûa saïch bao quy
ñaàu ñeå ñeà phoøng ñöa vi khuaån vaøo trong aâm ñaïo cuûa beân nöõ, daãn
ñeán vieâm nhieãm, aûnh höôûng ñeán vieäc thuï thai.
54
49 Laøm sao bieát ñöôïc mình ñaõ coù thai?
Phuï nöõ caên cöù vaøo maáy ñieåm sau ñeå phaùn ñoaùn xem mình ñaõ coù thai
hay chöa:
(1) Maát kinh: Neáu chu kyø kinh luoân bình thöôøng, nay quaù ñeán 7 ngaøy trôû
leân maø vaãn chöa thaáy thì neân suy nghó xem coù phaûi coù thai khoâng.
(2) Xuaát hieän sôùm phaûn öùng coù thai: Phuï nöõ sau khi maát kinh seõ daàn xuaát
hieän caùc phaûn öùng ñöôøng ruoät vaø daï daøy nhö buoàn noân, noân oeï, chaùn
aên, khoù aên hoaëc taêng caûm giaùc theøm aên khoâng roõ raøng,... xuaát hieän
nhieàu vaøo saùng sôùm, luùc naëng coøn coù theå bò choaùng vaùng, meät moûi,...
(3) Ñi tieåu nhieàu: Sau khi coù thai, töû cung to leân, cheøn eùp vaøo baøng
quang khieán cho soá laàn tieåu tieän taêng leân, thöôøng xuaát hieän nhieàu
hôn vaøo ban ñeâm.
(4) Vuù to leân: Sau khi coù thai, do baàu vuù to leân, coù caûm giaùc söng taáy vaø
ñau nhöùc, quaàng vuù coù maøu saãm hôn, döôùi da xuaát hieän caùc cuïc nhoû.
(5) Nhieät ñoä cô theå taêng leân: Neáu moãi ngaøy ño nhieät ñoä cuûa cô theå moät
laàn (ño vaøo buoåi saùng, luùc chöa ra khoûi giöôøng) seõ thaáy nhieät ñoä hôi
cao leân, nhieät ñoä coù theå cöù duy trì nhö vaäy trong 3 tuaàn trôû leân.
Nhaéc nhôû
Sau khi baùc só kieåm tra vaø xaùc ñònh laø ñaõ coù thai, thai phuï caàn chuù
yù ñieàu chænh vieäc aên uoáng vaø sinh hoaït cuûa mình ñeå baûo ñaûm söï an toaøn
cho thai nhi. Do 3 thaùng ñaàu laø thôøi kyø hình thaønh caùc cô quan noäi taïng
cuûa thai nhi neân ñaëc bieät phaûi chuù yù ñeå phoøng traùnh xaûy ra dò daïng thai.
Khi coù thai thì phaûi tìm hieåu, naém vöõng caùch aên, maëc, ôû vaø ñi laïi cuûa
phuï nöõ mang thai ñeå coù lôïi cho vieäc öu sinh.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ ñaõ keát hoân maø coù caùc hieän töôïng treân thì thöôøng laø ñaõ
cuûa Baùc syõcoù thai, nhöng vaãn phaûi ñeán beänh vieän kieåm tra phuï khoa ñeå
tìm hieåu kích côõ töû cung, nhöõng thay ñoåi cuûa aâm ñaïo, coå töû
cung vaø thöû thai, cuoái cuøng môùi coù theå keát luaän laø coù thai hay khoâng.
55
CHÖÔNG 2
NHÖÕNG ÑIEÅM QUAN TROÏNG CAÀN CHUÙ YÙ
TRONG SINH HOAÏT THÔØI KYØ MANG THAI
Trong suoát thôøi kyø mang thai, Thai phuï phaûi chuù yù ñeán aên uoáng, hoaït
ñoäng, uoáng thuoác phoøng beänh vaø giaùo duïc thai nhi, ñoù laø nhöõng kieán
thöùc cô baûn trong sinh hoaït cuûa phuï nöõ mang thai.
Trong suoát 10 thaùng mang thai, cô theå thai phuï coù nhöõng thay ñoåi
raát lôùn, trong sinh hoaït thöôøng ngaøy, vieäc aên, maëc, ôû, ñi laïi cuõng neân coù
söï thay ñoåi töông öùng, do ñoù, vieäc cung caáp cho thai phuï moät soá kieán thöùc
cô baûn trong sinh hoaït laø ñieàu voâ cuøng caàn thieát.
Vieäc aên uoáng cuûa thai phuï caàn thay ñoåi, khoâng nhöõng caàn aên nhieàu
hôn, maø coøn phaûi giaøu dinh döôõng hôn. Neân aên gì, khoâng neân aên gì vaø
aên nhö theá naøo ñeàu phaûi coù yeâu caàu khaét khe. Ñaây laø neàn taûng söùc khoûe
cuûa thai phuï vaø neàn taûng sinh tröôûng, phaùt trieån cuûa thai nhi, khoâng
ñöôïc aên uoáng tuøy tieän.
Haønh ñoäng thöôøng ngaøy cuûa thai phuï cuõng raát quan troïng, cô theå
naëng neà, buïng to, hoaït ñoäng baát tieän, khoâng caån thaän moät chuùt laø xaûy
ra söï coá ngoaøi yù muoán vôùi haäu quaû khoù löôøng.
Giaùo duïc thai nhi laø moät moân khoa hoïc môùi xuaát hieän, thai phuï coù
vai troø vaø traùch nhieäm quan troïng trong vieäc giaùo duïc thai nhi maø caàn
coù nhöõng kieán thöùc cô baûn.
Coøn nöõa, phuï nöõ mang thai uoáng thuoác phoøng beänh seõ aûnh höôûng
tröïc tieáp ñeán söï sinh tröôûng, phaùt trieån cuûa thai nhi, do ñoù caàn hoûi yù kieán
baùc só tröôùc khi uoáng thuoác, neáu khoâng haäu quaû seõ raát nghieâm troïng.
Nhöõng kieán thöùc veà vieäc sinh hoaït haøng ngaøy cuûa thai phuï thôøi kyø
ñaàu, giöõa vaø cuoái thai kyø laø nhöõng ñieàu maø phuï nöõ mang thai caàn
trang bò.
57
Nhöõng ñieåm quan troïng caàn chuù yù
trong sinh hoaït thôøi kyø mang thai
NHÖÕNG ÑIEÀU NEÂN

VAØ KHOÂNG NEÂN
TRONG AÊN UOÁNG
1 Dinh döôõng coù lieân quan nhö theá naøo tôùi

öu sinh?
Theo thoáng keâ cuûa Toå chöùc y teá theá giôùi, phuï nöõ mang thai coù cheá ñoä
dinh döôõng keùm haàu heát ñeàu sinh ra treû coù theå troïng töông ñoái thaáp.
Theo moät nghieân cöùu ñoái vôùi 5000 treû môùi sinh veà moái quan heä giöõa tæ leä
töû vong vôùi theå troïng thì phaùt hieän thaáy treû môùi sinh coù theå troïng döôùi
2500g coù tæ leä töû vong cao hôn so vôùi treû môùi sinh coù theå troïng treân 2500g.
Thôøi kyø then choát ñeå phaùt trieån ñaïi naõo cuûa treû laø thôøi kyø thai nhi vaø thôøi
kyø döôùi 1 tuoåi, neáu trong thôøi gian mang thai, thai phuï haáp thuï khoâng ñuû
löôïng protein seõ aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån ñaïi naõo cuûa thai nhi; khi tröôûng
thaønh, soá löôïng teá baøo naõo cuûa treû naøy seõ ít hôn so vôùi treû bình thöôøng. Phuï
nöõ mang thai coù cheá ñoä dinh döôõng quaù keùm thì soá löôïng teá baøo naõo cuûa treû
môùi sinh chæ ñaït 80% so vôùi treû môùi sinh bình thöôøng, maø sau ñoù seõ khoâng
taêng theâm leân nöõa.
Raát nhieàu nghieân cöùu cho thaáy, moät soá treû dò daïng baåm sinh coù lieân
quan maät thieát vôùi tình traïng dinh döôõng cuûa meï trong suoát thai kyø. Ví
duï nhö: khi mang thai bò thieáu canxi, treû sinh ra khoâng nhöõng tnheï caân,
maø coøn bò luøn hoaëc maéc beänh coøi xöông, naõo phaùt trieån keùm. Neáu thai phuï
bò thieáu keõm thì treû sinh ra seõ bò thaáp nhoû, tæ leä phaùt sinh dò daïng cao; Neáu thai
phuï thieáu vitamin A coù theå daãn ñeán saûy thai hoaëc dò daïng caùc cô quan; Neáu
thai phuï thieáu axit folic thì treû sinh ra seõ bò dò daïng oáng thaàn kinh.
Do ñoù, thai phuï caàn chuù yù cheá ñoä aên uoáng ñuû chaát vaø caân baèng caùc loaïi
döôõng chaát ñeå coù lôïi cho vieäc öu sinh.
59
Nhaéc nhôû
Vaán ñeà maáu choát trong dinh döôõng cuûa thai phuï laø toaøn dieän, ña
daïng, phoøng traùnh vieäc thieáu moät soá chaát dinh döôõng naøo ñoù. Ñaëc bieät
laø caùc chaát ñaïm, canxi, saét, i-oát, keõm,... vaø caùc vitamin.
Lôøi
khuyeân Trong vieäc aên uoáng cuûa thai phuï coøn caàn phaûi nghieâm caám aên
cuûa Baùc syõ
caùc thöùc aên khoâng coù lôïi cho söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa
thai nhi, traùnh coù haïi cho thai nhi, ví duï: trong thôøi kyø ñaàu
mang thai, neáu thai phuï aên nhieàu gan ñoäng vaät coù haøm löôïng
vitamin A raát cao seõ khieán thai nhi bò dò daïng hoaëc chaäm phaùt trieån.
60
2 Thai nhi phaùt trieån caàn nhöõng chaát dinh

döôõng naøo?
Thai nhi sinh tröôûng vaø phaùt trieån 10 thaùng trong cô theå meï, töø khi tröùng
ñöôïc thuï tinh ñeán khi sinh ra theå troïng coù theå ñaït ñeán 3000g trôû leân, neân thai
nhi caàn cô theå meï cung caáp moät löôïng lôùn vaø ña daïng chaát dinh döôõng. Thai
nhi phaùt trieån trong cô theå meï caàn nguoàn dinh döôõng phong phuù ñeå coù lôïi cho
söï hình thaønh vaø phaùt trieån caùc cô quan, bao goàm chieàu daøi cô theå, theå troïng,
xöông, raêng, nguõ quan.
Trong suoát quaù trình mang thai, thai phuï caàn baûo ñaûm vieäc cung caáp ñuû caùc
chaát ñaïm, beùo, ñöôøng,... ñeå thai nhi phaùt trieån, ñaëc bieät coù lôïi cho söï phaân chia vaø
sinh soâi, naûy nôû caùc teá baøo naõo cuûa thai nhi.
Söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa thai nhi caàn coù caùc khoaùng chaát nhö
canxi, photpho, saét, i-oát, keõm, ñoàng,... Neáu thieáu moät soá khoaùng chaát naøo ñoù, söï
phaùt trieån cuûa thai nhi seõ gaëp trôû ngaïi. Neáu thieáu canxi, photpho thì cô theå vaø
naõo cuûa thai nhi seõ khoâng kieän toaøn; Neáu thieáu keõm thì treû sinh ra deã bò nheï
caân, cô theå thaáp nhoû; Neáu thieáu saét seõ khieán thai nhi bò thieáu maùu vaø oxy, daãn
ñeán bò dò taät; Neáu thieáu i-oát thì sau khi sinh, chöùc naêng cuûa tuyeán giaùp traïng treû
seõ keùm.
Neáu thai phuï thieáu vitamin seõ daãn ñeán thai nhi bò thieáu maùu, chöùc naêng
heä thoáng thaàn kinh cuûa thai nhi bò khieám khuyeát coù theå daãn tôùi caùc dò taät khaùc
huyeát quaûn tim khoâng bình thöôøng, xöông bò dò daïng vaø traøn dòch naõo, khoâng
coù maét,...
Nhaéc nhôû
Neáu thai nhi khoâng ñöôïc cung caáp ñuû dinh döôõng seõ coù theå troïng thaáp,
soá löôïng teá baøo thaàn kinh naõo ít, söï phaùt trieån cuûa thaàn kinh trung khu cuõng
bò aûnh höôûng, trong ñoù coù khoaûng 30% ñeán löùa tuoåi ñi hoïc vaãn coù hieän töôïng
chöùc naêng thaàn kinh hoaëc trí löïc khoâng bình thöôøng, bieåu hieän laø phaûn öùng
chaäm chaïp, trí nhôù keùm.
Lôøi
khuyeân Dinh döôõng cuûa thai phuï nhaát thieát phaûi ñaày ñuû vaø toaøn dieän,
cuûa Baùc syõ neáu khoâng thai nhi seõ phaùt trieån khoâng toát, tröôøng hôïp nghieâm
troïng coøn gaây saûy thai, ñeû non, khoù sinh, thai cheát löu, dò daïng
hoaëc treû sinh ra nheï caân, trí löïc thaáp keùm,...
61
3 Söï nguy haïi cuûa vieäc thieáu dinh döôõng trong

khi mang thai?
Phuï nöõ khi coù thai, ngoaøi vieäc cung caáp dinh döôõng cho cô theå cuûa chính
mình ra coøn phaû i cung caá p dinh döôõ n g cho thai nhi sinh tröôû n g vaø
phaù t trieå n , nghóa laø moä t ngöôøi aên cho hai ngöôøi, cho neân phaûi aên nhieàu
hôn, dinh döôõng cao hôn bình thöôøng vaø dinh döôõ n g phaû i toaø n dieä n.
Neáu cheá ñoä dinh döôõng cuûa thai phuï khoâng ñaày ñuû seõ aûnh höôûng ñeán söï
sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa thai nhi, thaäm chí seõ daãn ñeán saûy thai, ñeû non,
thai cheát löu, thai nhi phaùt trieån khoâng toát, dò taät baøo thai, khi sinh nheï caân
vaø tæ leä phaù t beä n h cuû a treû môù i sinh taê n g, tæ leä töû vong cuõng taêng cao.
Neá u cheá ñoä dinh döôõ n g cuû a thai phuï khoâ n g toá t thì sau khi sinh
seõ daã n ñeá n khoâ n g coù söõa hoaëc coù ít söõa, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söï phaùt
trieån cuûa treû.
Neáu cheá ñoä dinh döôõng cuûa thai phuï khoâng ñaày ñuû thì cô theå cuûa baûn
thaân thai phuï seõ suy nhöôïc, gaây khoù sinh hoaëc thôøi gian sinh bò keùo daøi vaø
baát lôïi cho vieäc phuï c hoà i söù c khoû e sau khi sinh.
Töø ñoù coù theå thaá y , thai phuï phaû i chuù yù ñeá n cheá ñoä ø dinh döôõ n g
cuû a mình, taï o ñieà u kieä n caà n thieá t ñeå baû o ñaû m söù c khoû e cho baû n
thaâ n vaø söï phaù t trieå n bình thöôø n g cuû a beù yeâ u .
Nhaéc nhôû
Vieäc thai phuï taêng cöôøng dinh döôõng coù moät soá yù nghóa sau: (1) Baûo
ñaûm söùc khoûe theå chaát cuûa thai phuï ; (2)Baûo ñaûm söï phaùt trieån bình thöôøng
cuûa thai nhi; (3) Coù lôïi cho vieäc nuoâi con baèng söõa meï; (4) Coù lôïi cho vieäc
sinh ñeû vaø phuïc hoài söùc khoûe sau khi sinh. Theå troïng cuûa thai phuï tröôùc luùc
sinh seõ taêng leân so vôùi tröôùc khi coù thai khoaûng 9 ∼13.5 kg löôïng taêng caân
naøy chuû yeáu döïa vaøo vieäc aên uoáng cuûa thai phuï .
Lôøi
Nhieät löôïng maø thai phuï haáp thu caàn cao hôn so vôùi phuï nöõ bình
khuyeân
cuûa Baùc syõ thöôøng khoaûng 25% ñeå duy trì söï chuyeån hoùa cuûa baûn thaân vaø söï sinh
tröôûng, phaùt trieån cuûa thai nhi. Neáu löôïng ñaïm, vitamin vaø caùc nguyeân
toá vi löôïng cuûa phuï nöõ mang thai khoâng ñuû thì coù theå aûnh höôûng ñeán
söï sinh tröôûng, phaùt trieån vaø söùc khoûe cuûa thai nhi, ñaëc bieät laø söï phaùt trieån
cuûa teá baøo naõo, sau khi ra ñôøi, trí löïc cuûa ñöùa treû seõ bò thaáp keùm.
62
4 Laøm theá naøo ñeå ñaït ñöôïc dinh döôõng hôïp lyù
khi mang thai?
Dinh döôõng cuûa thai phuï hôïp lyù vaø toaøn dieän laø ñieàu voâ cuøng quan troïng,
chuû yeáu döïa vaøo töøng giai ñoaïn mang thai khaùc nhau ñeå quyeát ñònh soá löôïng
dinh döôõng caàn boå sung vaø nhöõng loaïi thöùc aên chính moät caùch hôïp lyù.
Ñaàu thai kyø: Thôøi kyø naøy, thai nhi chöa phaùt trieån nhanh, moãi ngaøy theå
troïng chæ taêng khoaûng 1g, neân nhu caàu veà dinh döôõng cuûa thai phuï khoâng cao.
Tuy nhieân, luùc naøy thai phuï thöôøng bò oám ngheùn, coù caùc hieän töôïng nhö buoàn
noân, chaùn aên, noân oeï,... cho neân aên uoáng neân thanh ñaïm, ngon mieäng, hôïp
khaåu vò, khoâng neân vì sôï noân maø khoâng daùm aên vì nhö vaäy seõ aûnh höôûng ñeán
söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
Giöõa thai kyø: Caùc phaûn öùng ngheùn giaûm ñi, thai phuï aên thaáy ngon mieäng
hôn, luùc naøy thai nhi moãi ngaøy naëng leân khoaûng 10g. Thai phuï caàn aên caùc thöùc
aên giaøu dinh döôõng nhö tröùng, söõa, thòt naïc, caù,... dinh döôõng caân ñoái, ña daïng
ñeå cung caáp ñaày ñuû döôõng chaát cho thai nhi.
Cuoái thai kyø: Thai nhi luùc naøy phaùt trieån nhanh neân thai phuï caàn gia taêng
soá löôïng vaø chuûng loaïi chaát dinh döôõng moät caùch töông öùng, dinh döôõng caàn
toaøn dieän vaø ña daïng, chuû yeáu laø gia taêng nhieät löôïng, protein, muoái voâ cô, vita-
min vaø caùc thöïc phaåm boå naõo.
Nhaéc nhôû
Dinh döôõng hôïp lyù vaø toaøn dieän laø ñieàu caàn thieát cho söï phaùt trieån cuûa cô
theå thai nhi. Cô theå con ngöôøi coù caáu taïo phöùc taïp, do raát nhieàu toå chöùc vaø cô
quan nhö xöông, thòt, maùu, loâng, moùng, raêng vaø noäi taïng,... hôïp thaønh vôùi caùc
chöùc naêng khaùc nhau, thaønh phaàn hoùa hoïc khaùc nhau, nhu caàu dinh döôõng cuõng
khaùc nhau. Caùc loaïi thöùc aên khaùc nhau thì haøm löôïng dinh döôõng cuõng khaùc
nhau, vì vaäy, thai phuï caàn phaûi ñöôïc haáp thuï nhieàu loaïi thöùc aên môùi coù theå ñaùp
öùng ñaày ñuû nhu caàu dinh döôõng cuûa cô theå vaø thai nhi.
Lôøi
Dinh döôõng hôïp lyù nghóa laø phaûi ñaûm baûo ñeán möùc caân baèng vaø toaøn
khuyeân
cuûa Baùc syõ dieän. AÊn nhieàu caù, thòt, tröùng, thòt gaø vaø caùc loaïi ñaäu giuùp boå sung pro-
tein, canxi, saét, vitamin A vaø vitamin D; AÊn nhieàu nguõ coác, hoa quaû,
rau giuùp boå sung caùc khoaùng chaát vaø vitamin.
63
5 Vì sao thai phuï caàn cung caáp ñuû nhieät löôïng?
Trong quaù trình mang thai, cô theå thai phuï döï tröõ moä t löôï n g
môõ lôù n ñeå hình thaø n h caù c toå chöù c môù i cuû a thai nhi, söï tieâ u hao
naê n g löôï n g cao hôn raá t nhieà u so vôù i thôø i gian chöa mang thai. Do
ñoù , khi coù thai, nhu caà u veà nhieä t löôï n g taê n g leâ n , tieá p ñoù laø söï tieâ u
hao nhieà u naê n g löôï n g trong suoá t thai kyø , cho neâ n , vieä c baû o ñaû m
cung caá p nhieä t löôï n g cho thai phuï laø cöï c kyø quan troï n g.
Ñöôø n g gluco laø nguoà n naê n g löôï n g caà n thieá t cho söï chuyeå n
hoù a cuû a thai nhi. Neá u thai nhi tieâ u hao löôï n g ñöôø n g gluco cuû a cô
theå meï töông ñoá i nhieà u , khi cô theå meï cung caáp thöùc aên chöùa ñöôøng
khoâng ñuû seõ buoäc phaûi söû duïng môõ vaø protein saün coù ôû cô theå meï, tröôøng hôïp
naøy deã daãn ñeán cô theå meï maéc chöùng ña xeton (ketosis - ketosis laø beänh
roái loaïn trao ñoåi chaát, trong ñoù noàng ñoä ketosis taêng leân trong dòch theå.
Caùc theå keton nhö beta hydrobutyric axit, acetoacetic axit vaø aceton laø caùc
saûn phaåm trao ñoåi chaát bình thöôøng trong cô theå ñoäng vaät, nhöng trong
beänh ketosis chuùng taêng leân baát thöôøng trong maùu, nöôùc tieåu vaø söõa), aûnh
höôûng ñeán söï phaùt trieån trí löïc cuûa thai nhi, cuõng coù theå khieán theå troïng
giaûm ñi. Cho neân, thai phuï phaûi haáp thuï ñuû nhieät löôïng trong khi aên uoáng,
baûo ñaûm ñöôøng maùu ôû möùc bình thöôøng, traùnh tröôøng hôïp ñöôøng huyeát
quaù thaáp, aûnh höôûng khoâng toát ñeán theå chaát vaø trí löïc cuûa thai nhi.
Nhaéc nhôû
Neáu trong thôøi kyø mang thai, thai phuï khoâng haáp thuï ñuû nhieät löôïng
thì löôïng ñöôøng vaø môõ döï tröõ trong cô theå meï seõ bò tieâu hao, cô theå seõ gaày
ñi, tinh thaàn khoâng phaán chaán, da khoâ, cô vaâ n ngang bò thoaù i hoù a ,
nhieä t ñoä cô theå giaû m , söù c ñeà khaù n g keù m, raát baát lôïi cho caû meï vaø con.
Lôøi
khuyeân Nguoàn nhieät löôïng trong cô theå con ngöôøi chuû yeáu laø ñöôøng,
cuûa Baùc syõ protein vaø môõ. Do ñoù, thai phuï neân aên nhieàu thöùc aên giaøu protein
nhö caù, söõa, tröùng, gia caàm, thòt vaø caùc cheá phaåm töø ñaäu. Nhöõng
thöùc aên giaøu ñöôøng chuû yeáu laø thöùc aên töø thöïc vaät, nhö löông thöïc,
nguõ coác, caùc loaïi ñaäu, khoai taây, khoai lang,...
64
6 Thai phuï boå sung protein nhö theá naøo?
Proteinlaø chaá t quan troï n g, khoâ n g theå thieá u ñeå duy trì chöù c
naê n g sinh lyù bình thöôø n g cuû a cô theå con ngöôø i .
Protein laø döôõng chaát cô baûn caáu thaønh tim, cô baép vaø ñaïi naõo cuûa con
ngöôøi. Söï phaùt trieån, tröôûng thaønh cuûa thai nhi khoâng theå taùch rôøi khoûi pro-
tein, neáu thieáu protein thai nhi seõ khoâng theå phaùt trieån bình thöôøng. Vì theá,
thai phuï caàn phaûi boå sung moät löôïng lôùn chaát protein. Ngoaøi ra, khi sinh
con, bò maát maùu, sau khi sinh laïi phaûi cho con buù neân nhu caàu protein
caøng cao.
Neá u löôï n g protein thai phuï haá p thuï vaø o khoâ n g ñuû seõ khieá n cô
theå meï chuyeå n hoù a khoâ n g bình thöôø n g, thieá u maù u , söù c ñeà khaù n g
keù m , chaä m phuï c hoà i söù c khoû e meï sau sinh khieá n thieá u söõ a .
Vì caù c nguyeâ n nhaâ n treâ n , thai phuï ngay töø giöõ a thai kyø caà n
phaû i taê n g cöôø n g haá p thuï protein, cuoá i thai kyø caø n g caà n phaû i gia
taê n g löôï n g protein.
Nhaéc nhôû
Naê m 1974, Toå chöù c y teá theá giôù i ñaõ kieá n nghò: Vaø o nöû a cuoá i
thai kyø , moã i ngaø y thai phuï caà n boå sung theâ m 9g protein, nhö
300ml söõ a , hoaë c 2 quaû tröù n g gaø hoaë c 50g thòt naï c . ÔÛ nöôù c ta, moã i
ngaø y thai phuï caà n boå sung theâ m 15g protein baé t ñaà u töø giöõ a thai
kyø , cuoá i thai kyø boå sung theâ m 25g protein môù i coù theå ñaù p öù n g ñöôï c
nhu caà u tieâ u hao protein cuû a thai phuï vaø thai nhi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khi boå sung protein phaûi caân nhaéc ñeán giaù
cuûa Baùc syõ trò dinh döôõng cuûa protein, töùc laø phaûi caân nhaéc ñeán vieäc caùc
axit amin caàn thieát coù ñaày ñuû, phuø hôïp vôùi nhu caàu khoâng. Noùi
chung, haøm löôïng axit amin caàn thieát trong thöùc aên töø ñoäng
vaät gaàn vôùi nhu caàu cuûa cô theå ngöôøi, ñöôïc goïi laø protein öu chaát.
Giaù trò cuûa caùc protein thöïc vaät thaáp hôn so vôùi protein öu chaát. Cho
neân, ñeà nghò caùc thai phuï khi haáp thuï protein neân aên caùc thöùc aên hoãn
hôïp töø ñoäng vaät vaø thöïc vaät. Protein öu chaát coù trong caùc loaïi tröùng,
söõa, caù, toâm, thòt naïc, coøn protein thöïc vaät coù trong ñaäu naønh, ñaäu
xanh, laïc nhaân, gaïo, mì,...
65
7 Vì sao thai phuï phaûi baûo ñaûm vieäc haáp thuï

chaát beùo?
Chaát beùo laø caùch goïi khaùc cuûa môõ vaø lipid. Chaát beùo bao goàm
photpholipit, glucolipid, sterol vaø sterol ester. Moãi loaïi chaát beùo coù vai troø
rieâng trong cô theå con ngöôøi. Chaát beùo laø nguoàn naêng löôïng saûn sinh
nhieät löôïng cao, noù coøn coù theå tieán haønh phaân giaûi caùc vitamin coù tính
hoøa tan trong chaát beùo (vitamin A, D, E, K), coù lôïi cho cô theå con ngöôøi
haáp thuï vaø söû duïng nhöõng vitamin naøy. Nhöõng axít beùo khoâng no trong
môõ coù lôïi cho cô theå con ngöôøi. Taùc duïng chính cuûa chaát beùo laø oxy hoùa,
1g chaát beùo coù theå saûn sinh ra 37,68J nhieät löôïng, laø nguoàn nhieät löôïng
coù hieäu suaát cao nhaát trong cô theå con ngöôøi, cao gaáp hôn 2 laàn so vôùi
protein hoaëc ñöôøng. Lipid laø nguyeân lieäu chính cuûa keát caáu moâ teá baøo.
Axit beùo caàn thieát coù ích cho söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa thai nhi,
ñaëc bieät cho söï phaùt trieån cuûa heä thoáng trung khu thaàn kinh.
Coù moät soá axít beùo vaø thaønh phaàn lipid laø chaát maø cô theå khoâng theå
toång hôïp ñöôïc, laïi laø chaát khoâng theå thieáu ñöôïc trong cô theå con ngöôøi.
Do ñoù, thai phuï phaûi chuù yù boå sung moät löôïng chaát beùo nhaát ñònh, ñieàu
naøy coù ích cho vieäc phoøng traùnh moät soá beänh taät vaø coù lôïi cho vieäc tieát
söõa cuûa ngöôøi meï sau khi sinh.
Nhaéc nhôû
Moät soá thai phuï sôï bò taêng caân neân khoâng daùm aên chaát beùo, nhö vaäy
seõ khoâng coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi. Thai phuï caàn phaûi taêng
cöôøng boå sung chaát beùo, trong suoát quaù trình mang thai, löôïng môõ trong
cô theå thai phuï caàn taêng töø 2∼4kg.
Lôøi
khuyeân Caùc loaïi thöùc aên ñeàu coù chöùa haøm löôïng chaát beùo nhaát ñònh,
cuûa Baùc syõ ngoaøi daàu aên ra thì haøm löôïng chaát beùo coù trong thöùc aên töø
ñoäng vaät vaø thöùc aên töø caùc loaïi haït coù voû cöùng khaù cao. Trong
caùc loaïi haït, haøm löôïng axít beùo caàn thieát cuûa nhoùm axiít linole-
ic töông ñoái cao, nhö laïc, ñaäu töông, vöøng, hoà ñaøo,.. phaàn lôùn laø axit
beùo chöa baõo hoøa, raát coù lôïi cho söï phaùt trieån ñaïi naõo cuûa thai nhi,
thai phuï neân aên nhieàu.
66
8 Thai phuï caàn haáp thuï ñöôøng nhö theá naøo?
Ñöôøng chuû yeáu cung caáp naêng löôïng cho cô theå ngöôøi.
Trong caùc loaïi ñöôøng thì ñöôøng gluco laø nguoàn naêng löôïng chính
cuûa thai nhi, noù hoaøn toaøn ñöôïc cung caáp töø cô theå meï. Trong tröôøng
hôïp bình thöôøng, ñöôøng gluco laø nguoàn naêng löôïng duy nhaát cho söï
phaùt trieån naõo cuûa thai nhi. Söï taêng leân nhanh choùng cuûa caùc teá baøo naõo
vaø söï phaùt trieån cuûa toaøn boä heä thoáng thaàn kinh cuûa thai nhi caàn moät
löôïng ñöôøng gluco lôùn. Ngoaøi ra, naêng löôïng caàn thieát cho söï phaùt trieån
cô tim cuûa thai nhi cuõng chuû yeáu baét nguoàn töø glucolysis vaø axit lactic.
Ñöôøng coù trong caùc loaïi löông thöïc chính nhö gaïo, mì vaø caùc loaïi
quaû v v... Noùi chung, ñoái vôùi ngöôøi aên uoáng bình thöôøng, cô theå seõ khoâng
bò thieáu ñöôøng. Thai phuï neân haáp thu ñuû löôïng ñöôøng cô theå caàn; toát
nhaát laø ñöôøng töï nhieân töø löông thöïc vaø thöïc phaåm, rau quaû, seõ raát toát
cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi, traùnh phaùt sinh chöùng ña xeton.
Nhaéc nhôû
Khi cô theå meï haáp thuï khoâng ñuû ñöôøng, thai nhi buoäc phaûi söû duïng
môõ vaø protein ñeå cung caáp naêng löôïng, söû duïng môõ quaù nhieàu thì khi
oxy hoùa khoâng hoaøn toaøn, thai phuï deã bò beänh tieåu ñöôøng hoaëc truùng ñoäc
axit ketosis. Do ñoù thai phuï caàn haáp thu ñuû löôïng ñöôøng cô theå caàn.
Lôøi
khuyeân Löôïng ñöôøng maø cô theå haáp thuï vaøo chieám 70%~80% toång
cuûa Baùc syõ nhieät löôïng trong cô theå. ÔÛ moät soá nôi, raát nhieàu ngöôøi ít boå
sung thöùc aên töø thòt maø thöôøng aên nhieàu löông thöïc chính, vì
vaäy, löôïng ñöôøng coù theå chieám ñeán treân 90% toång nhieät löôïng.
Ñoái vôùi nhöõng phuï nöõ mang thai coù ñieàu kieän kinh teá, ñeå baûo ñaûm
trong thôøi gian mang thai cô theå haáp thuï ñuû caùc chaát dinh döôõng
khaùc nhö protein, daàu môõ,.. caàn phaûi heát söùc haïn cheá tæ leä ñöôøng
ñöôïc haáp thuï ñeå traùnh tröôøng hôïp haáp thuï ñöôøng quaù nhieàu maø thieáu
caùc chaát dinh döôõng khaùc, daãn ñeán chöùng beänh suy dinh döôõng,
khoâng caân baèng dinh döôõng.
67
9 Thai phuï boå sung canxi vaø photpho nhö

theá naøo?
Canxi vaø photpho laø thaø n h phaà n chính taï o thaø n h xöông vaø raê n g
cuû a cô theå ngöôø i . 90% canxi vaø 80% photpho trong cô theå ngöôø i tröôû n g
thaø n h taä p trung ôû xöông vaø raê n g.
Toác ñoä canxi hoùa xöông vaø raêng cuûa thai nhi chuû yeáu taêng nhanh vaøo cuoái
thai kyø, cho ñeán khi sinh ra, toaøn boä raêng söõa ñeàu ñaõ hình thaønh beân trong lôïi,
chieác raêng haøm ñaàu tieân cuõng ñaõ bò canxi hoùa. Noùi caùch khaùc, löôïng canxi vaø
photpho thai nhi haáp thuï trong thai kyø coù vai troø quyeát ñònh ñeán haøm raêng ñeàu
ñaën, chaéc khoûe trong suoát cuoäc ñôøi. Söï phaùt trieån nhanh choùng boä xöông cuûa
thai nhi caøng cho thaáy roõ ñieàu naøy. Moät ñöùa treû khi ra ñôøi ñaõ coù cô theå vaø xöông
ñaàu cöùng caùp, ñoù ñeàu laø do ñöôïc cung caáp ñaày ñuû canxi vaø photpho.
Neáu trong thôøi kyø mang thai, thai phuï khoâng ñöôïc cung caáp ñuû canxi vaø
photpho thì thai nhi seõ laáy löôïng canxi vaø photpho töø trong cô theå meï ñeå ñaùp
öùng nhu caàu phaùt trieån cô theå cuûa mình. Nhö vaäy seõ daãn ñeán vieäc cô theå meï bò
thieáu canxi, thai nhi cuõng vì khoâng ñöôïc cung caáp ñuû canxi vaø photpho maø bò
coøi xöông baåm sinh hoaëc beänh co ruùt do thieáu canxi. Caùc thöïc phaåm giaøu canxi
bao goàm söõa boø, loøng ñoû tröùng, rong bieån, teùp moi, ngaân nhó, ñaäu töông, ñaäu
Haø Lan, ñaäu raêng ngöï a , nhaâ n quaû hoà ñaø o , haï t bí,... Caù c thöù c aê n giaø u
photpho goà m coù thòt naï c , caù c loaï i söõ a , loø n g ñoû tröù n g, teù p moi, ñaä u
töông, laï c nhaâ n , nhaâ n quaû hoà ñaø o , caù cheù p , caù dieác,...
Nhaéc nhôû
Trong moät soá loaïi rau xanh nhö rau chaân vòt, rau deàn,... coù chöùa axit
ethanedioic. Axit ethanedioic coù theå keát hôïp vôùi canxi hình thaønh neân canxi
oxalat, laø moät loaïi chaát maø cô theå ngöôøi khoâng theå haáp thuï, gaây aûnh höôûng lôùn
ñeán vieäc haáp thuï canxi cuûa phuï nöõ mang thai. Do ñoù, khi cheá bieán moùn aên caàn
traùnh ñeå axit ethanedioic keát hôïp vôùi canxi, toát nhaát tröôùc khi cheá bieán neân
chaàn sô rau, nhö vaäy coù theå tieâu huû y ñöôïc phaàn lôùn axit ethanedioic.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai haøng ngaøy caàn chuù yù taêng löôïng haáp thuï canxi
cuûa Baùc syõ vaø photpho, töø thaùng thöù 7 cuûa thai kyø, cô theå caàn döï tröõ
200~300mg canxi, thaùng thöù 8, raêng vaø xöông cuûa thai nhi seõ
canxi hoùa nhanh hôn, moãi ngaøy caàn döï tröõ ñeán 280~300mg
canxi. Kieán nghò tieâu chuaån cung caáp canxi haø n g ngaø y cuû a thai phuï
laø 1000mg vaø o giöõ a thai kyø vaø 1500mg vaø o cuoái thai kyø.
68
10 Thai phuï caàn boå sung bao nhieâu saét?
Saét laø nguyeân toá chính ñeå taïo maùu, nhu caàu veà saét cuûa phuï nöõ trong
khi mang thai taêng leân roõ reät. Ñoù laø vì ngoaøi vieäc cô theå meï moãi ngaøy
caàn haáp thuï moät löôïng saét nhaát ñònh ñeå boå sung löôïng tieâu hao cuûa baûn
thaân, coøn caàn phaûi döï tröõ moät löôïng saét töông ñoái ñeå chuaån bò cho khi
sinh bò maát maùu daãn ñeán thieáu maùu; Ñoàng thôøi, thai nhi trong quaù trình
sinh tröôûng vaø phaùt trieån, ngoaøi vieäc taïo maùu do caùc toå chöùc cô baép caàn
moät löôïng saét nhaát ñònh ra, coøn caàn döï tröõ moät phaàn saét trong gan ñeå
duøng trong khoaûng 6 thaùng sau khi sinh.
Cho neân, thai phuï caàn coi troïng vieäc boå sung saét, neáu khoâng seõ bò
thieáu maùu do thieáu saét, aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi vaø söùc
khoûe cuûa thai phuï. Phuï nöõ sau khi sinh thöôøng bò thieáu maùu, vì vaäy, neáu
thieáu saét trong thôøi kyø mang thai seõ raát baát lôïi cho vieäc phuïc hoài söùc khoûe
sau khi sinh. Thieáu saét coù theå laøm cho saéc maët, nieâm maïc moâi vaø keát maïc
maét nhôït nhaït, deã meät moûi, hay bò uø tai, choùng maët, giaûm suùt trí nhôù,
chaùn aên,...
Nhaéc nhôû
Nhu caàu veà chaát saét trong caû thai kyø khoaûng 1000mg∼1360mg, ñöôïc
phaân boå nhö sau: löôïng saét caàn thieát cho thai nhi 400mg∼500mg, löôïng
saét caàn thieát cho nhau thai 60mg∼100mg, löôïng saét caàn cho töû cung
40mg∼50mg, löôïng saét boå sung cho huyeát saéc toá laø 400mg∼500mg, nhu
caàu saét ñeå boå sung cho löôïng maùu bò maát luùc sinh laø 100mg∼200mg.
Vieän dinh döôõng khuyeán caùo, thai phuï moãi ngaøy caàn boå sung 28mg saét.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai chuû yeáu boå sung chaát saét töø thöïc phaåm, neân
cuûa Baùc syõ aên nhieàu nhöõng thöùc aên coù haøm löôïng saét cao nhö thòt naïc,
tieát, gan ñoäng vaät, caù; nhöõng thöùc aên coù nguoàn goác thöïc vaät
vaø coù haøm löôïng saét cao nhö töông vöøng, moäc nhó ñen, ñoã töông,
rau deàn, rau caûi traéng, rau chaân vòt, haûi ñôùi, naám höông, bí xanh,
69
11 Taùc duïng cuûa keõm ñoái vôùi chaát löôïng sinh saûn
Keõm phaân boá chuû yeáu ôû gan, xöông vaø naõo, noù lieân quan maät thieát
ñeán söï hình thaønh, phaùt trieån cuûa caùc cô quan quan troïng cuûa thai nhi,
ñaëc bieät laø heä thaàn kinh. Neáu cô theå meï thieáu keõm coù theå gaây bieán ñoåi
nhieãm saéc theå, trôû ngaïi cho quaù trình phaân baøo, deã laøm cho thai nhi bò
dò taät. Thieáu keõm daãn ñeán moät soá loaïi dò taät sau:
(1) Dò taät thaàn kinh trung khu nhö: phình ñoäng maïch naõo, naõo uùng
thuûy, khoâng coù naõo.
(2) Dò taä t boä khung xöông bieå u hieä n : Voù c daù n g thaá p be,ù xöông
meà m , xöông phaù t trieå n khoâ n g hoaø n thieä n , coø i xöông.
(3) Thieá u huï t , toå n thöông nieâ m maï c vaø moâ meà m nhö thieá u huï t
caù c vaù c h ngaê n cuû a tim, ñoä n g maï c h chính heï p nhoû , aå n tinh
hoaø n , hôû nieä u ñaï o döôù i vaø nhieà u dò daï n g khaù c .
Phuï nöõ mang thai moã i ngaø y caà n 2,5mg∼3,5mg keõ m . Nhöng
tæ leä keõ m haá p thuï töø thöù c aê n chæ laø 10% ñeá n 20%, do ñoù thai phuï
haø n g ngaø y neâ n boå sung khoaûng 20mg∼30mg keõm môùi coù theå ñaûm
baûo ñaùp öùng ñuû löôïng keõm caàn thieát cho baû n thaân vaø thai nhi.
Nhaéc nhôû
Taùc duïng cuûa keõm ñoái vôùi cô theå laø: Keõm laø thaønh phaàn caáu taïo cuûa
raát nhieàu hooùcmoân quan troïng trong cô theå, coù vai troø thuùc ñaåy söï phaùt
trieån vaø sinh tröôûng,ø taùi sinh moâ meàm, aûnh höôûng ñeán vò giaùc vaø thò
giaùc, thuùc ñaåy boä maùy sinh duïc phaùt trieån bình thöôøng, coøn coù theå caûi
thieän khaû naêng mieãn dòch cuûa cô theå, taêng cöôøng söùc ñeà khaùng.
Lôøi Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu thöïc phaåm nguoàn goác ñoäng
khuyeân
cuûa Baùc syõ vaät ñeå boå sung keõm, thöùc aên coù haøm löôïng keõm cao nhaát laø
con haøo vaø caù trích, tieáp ñeán laø caùc loaïi thòt. Loaïi thöùc aên
nguoàn goác thöïc vaät coù haøm löôïng keõm cao laø caùc loaïi haït ñaäu,
tieåu maïch, laïc, haïch ñaøo, haïnh nhaân, laù cheø. Nhöng tæ leä haáp thuï töø
thöïc phaåm nguoàn goác thöïc vaät töông toái thaáp cho neân muoán boå
sung keõm vaãn phaûi aên thöïc phaåm coù nguoàn goác ñoäng vaät.
70
12 Taïi sao phuï nöõ mang thai khoâng theå thieáu ioát?
Ioát laø chaát caáu taïo thaønh hooùcmoân tuyeán giaùp traïng, hooùcmon
tuyeán giaùp traïng laïi coù theå thuùc ñaåy söï toång hôïp teá baøo protein, coù khaû
naêng thuùc ñaåy thai nhi sinh tröôûng phaùt trieån.
Trong thôøi kyø mang thai chöùc naêng tuyeán giaùp traïng cuûa thai phuï
hoaït ñoäng raát maïnh, nhu caàu veà ioát cuõng taêng leân, deã daãn ñeán bò thieáu
huït ioát. Thai phuï bò thieáu ioát seõ khieán cô theå meät moûi, yeáu ôùt, sôï laïnh,
theøm nguû, thay ñoåi chöùc naêng tuaàn hoaøn maùu vaø trao ñoåi chaát, khung
xöông phaùt trieån dò thöôøng, da khoâ vaûy söøng, loâng toùc, moùng tay moùng
chaân khoâng nhaün boùng,... Thai nhi cuûa ngöôøi meï bò thieáu ioát khi sinh ra
cuõng bò thieáu ioát, daãn ñeán suy dinh döôõng, trí naõo chaäm phaùt trieån, maéc
beänh down, chöùc naêng tuyeán giaùp giaûm, trí löïc keùm nhaïy beùn, vaän ñoäng
maát thaêng baèng, voùc daùng thaáp beù, sinh tröôûng, phaùt trieån chaäm.
Nhaéc nhôû
Nöôùc ta coù raát nhieàu khu vöïc thuoäc vuøng thieáu
ioát, thai phuï ôû nhöõng vuøng naøy caøng deã bò thieáu ioát
traàm troïng. Neân tröôùc khi mang thai vaø trong thôøi
gian mang thai, thai phuï caàn chuù yù boå sung ioát ñeå
traùnh sinh ra con bò khuyeát taät. Neân boå sung ioát
baèng caùch haøng ngaøy duøng thöïc phaåm nhö muoái
ioát, nöôùc maém ioát... khoâng neân boå sung ioát tröïc
tieáp vôùi lieàu cao laïi deã bò cöôøng tuyeán giaùp traïng,
aûnh höôûng khoâng toát cho meï vaø thai nhi.
Lôøi
khuyeân Ñeå ñeà phoø n g thieá u ioá t seõ gaâ y aû n h höôûng ñeán söï phaùt
cuûa Baùc syõ trieån cuûa thai nhi, thai phuï phaûi aên nhieàu thöùc aên coù haøm
löôïng ioát cao nhö haûi ñôùi, haûi saâm, söùa, khoai lang, rau caûi,
rau chaân vòt, caây sôn döôïc.
71
13 Phuï nöõ mang thai neân boå sung vitamin A

nhö theá naøo?
Vitamin A coù taùc duïng taêng cöôøng thò löïc, phoøng choáng chöùng beänh
quaùng gaø, thuùc ñaåy cô theå sinh tröôûng, phaùt trieån khung xöông, giöõ cho
laøn da khoûe maïnh. Cho neân vitamin A raát caàn thieát cho söï sinh tröôûng
phaùt trieån cuûa thai nhi cuõng nhö vieäc döï tröõ vaät chaát, söï gia taêng caùc toå
chöùc moâ cuûa cô theå meï trong thôøi kyø mang thai. Neáu thai phuï bò thieáu
huït vitamin A deã daãn ñeán saûy thai, thai cheát löu, phoâi thai phaùt trieån
khoâng toát, thaäm chí coù theå khieán khung xöông thai nhi vaø moät soá boä
phaän khaùc phaùt trieån dò daïng. Töø nhöõng nguyeân nhaân treân, vieän dinh
döôõng ñaõ ñöa ra tieâu chuaån cung caáp vitamin A cho phuï nöõ tröôùc khi
mang thai laø 3000mg/ngaøy, töùc laø 10.000 ñôn vò quoác teá. Tuy nhieân, khi
ñaõ coù thai, thai phuï khoâng ñöôïc uoáng vitamin A lieàu cao maø chæ neân boå
sung vitamin A qua thöïc phaåm ñoà aên haøng ngaøy.
Chaá t caroteen coù trong thöï c phaå m nguoà n goá c thöï c vaä t khi
vaø o cô theå con ngöôø i coù theå taï o thaø n h vitamin A, coù taù c duï n g
gioá n g nhö vitamin A trong thöï c phaå m nguoà n goá c ñoä n g vaä t , do
ñoù thai phuï coù theå aê n nhieà u thöù c aê n coù haø m löôï n g chaá t caro-
teen phong phuù .
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai trong giai ñoaï n ñaà u thai kyø khoâ n g neâ n boå
sung quaù nhieà u vitamin A bôû i vì thöø a vitamin A deã gaâ y dò taä t
baø o thai.
Lôøi
khuyeân Nguoàn thöïc phaåm cung caáp vitamin A toát nhaát laø gan ñoäng vaät,
cuûa Baùc syõ daàu caù, tröùng caù, söõa vaø tröùng caùc loaïi. Caùc loaïi thöïc phaåm coù
haøm löôïng chaát caroten cao nhö: gaác, rau chaân vòt, caø roát, ôùt,
coû linh laêng, caûi döa, caûi daàu, rau deàn, rau caûi cuùc.
72
14 Phuï nöõ mang thai khoâng theå thieáu caùc

vitamin nhoùm B
Thai phuï thieáu vitamin B1 deã maéc beänh phuø chaân, ngöôøi meät moûi,
kieät söùc, chaân tay nhöùc moûi, nhòp tim nhanh, nhöõng bieåu hieän naøy khoâng
coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi. Do möùc ñoä trao ñoåi chaát cuûa thai phu
taêng, yeâu caàu ñoái vôùi nhieät löôïng cuõng taêng leân, töø ñoù löôïng vitamin B1
caàn thieát cuõng taêng theo, vì vaäy thai phuï neân chuù yù boå sung vitamin B1.
Thai phuï khoâng ñöôïc cung caáp ñaày ñuû hoaëc thieáu huït vitamin B2 coù
theå laøm taêng phaûn öùng thai ngheùn vaøo ñaàu thai kyø vaø laøm taêng tæ leä sinh
sôùm, treû sinh ra nheï caân, thaäm chí töû vong.
Trong thôøi gian mang thai, do söï gia taêng kích thích toá HCG, gia taêng
söï trao ñoåi caùc axit amin, nhu caàu vitamin B6 cuûa thai phuï cuõng taêng leân.
Trong voøng 5 thaùng ñaàu neáu thai phuï thieáu vitamin B6 seõ aûnh höôûng ñeán
söï phaùt trieån heä thaàn kinh trung öông cuûa thai nhi, deã khieán trí löïc thai
nhi giaûm suùt.
Trong thôøi gian mang thai, neáu thieáu vitamin B12, thai phuï deã maéc
chöùng thieáu maùu do thieáu hoàng caàu, treû sinh ra cuõng bò thieáu maùu, khoâng
coù lôïi cho sinh tröôûng söï phaùt trieån.
Nhaéc nhôû
Vitamin nhoùm B coù nhieàu trong thöïc phaåm loaïi nguõ coác, nhaát laø gaïo
coøn giöõ voû caùm. Do vaäy, thai phuï khoâng neân aên gaïo xay kyõ quaù, hay nhöõng
thöïc phaåm qua cheá bieán kyõ nhö myø gaïo vì chuùng ñaõ bò maát löôïng lôùn vita-
min nhoùm B. Neân aên gaïo hoaëc mì laøm töø boät mì nguyeân caùm seõ coù lôïi cho
vieäc boå sung vitamin nhoùm B.
Lôøi
Phuï nöõ mang thai muoán boå sung vitamin B1 neân aên nhieàu thòt lôïn,
khuyeân
cuûa Baùc syõ caùc loaïi tröùng vaø gaïo löùc, keâ, ngoâ, caùc loaïi ñaäu, laïc nhaân, haïch ñaøo.
Thöïc phaåm coù haøm löôïng vitamin B2 cao nhö con söùa, tröùng gaø, söõa
vaø ñaäu naønh, rau chaân vòt, rau deàn, rau muoáng, caûi döa, haûi ñôùi, moäc
nhó ñen, laïc. Thöïc phaåm coù haøm löôïng vitamin B6 phong phuù laø thòt ñoäng
vaät, caù, cua, tröùng gaø, söõa, laïc nhaân, haïch ñaøo, ñaäu naønh, caø roát,
chuoái tieâu, ôùt ñoû, khoai lang, boät myø nguyeân caùm. Thöïc phaåm coù chöùa vita-
min B12 nhö toâm, thòt gaø, tröùng gaø, söõa, ñaäu phuï.
73
15 Thöïc phaåm boå sung vitamin C
Vitamin C coù vai troø thuùc ñaåy quaù trình phaân baøo, duy trì söï caân
baèng hooùcmoân, taêng cöôøng ñoâng maùu vaø taêng söùc ñeà khaùng. Vitamin C
coù theå thuùc ñaåy haáp thuï saét, duy trì chöùc naêng sinh lyù cuûa vitamin B11,
coù taùc duïng phoøng choáng thieáu maùu.
Phuï nöõ mang thai phaûi ñaëc bieät chuù yù boå sung vitamin C, aên nhieàu
thöïc phaåm coù haøm löôïng vitamin C cao.
Nhöõng thöïc phaåm coù haøm löôïng vitamin C cao laø rau xanh, traùi caây,
goàm coù rau caûi traéng, caûi daàu, rau caàn, caø, ôùt, giaù ñoã, hoa lô, rau deàn, rau
chaân vòt; Caùc loaïi traùi caây coù cam, quyùt, chanh, hoàng, löïu, sôn traø, böôûi,
caø chua, taùo...
Do vitamin C laø theå loûng, khoâng oån ñònh, khi toàn taïi cuøng oxy, aùnh
saùng, nhieät ñoä cao, vaät chaát mang tính kieàm, ñoàng vaø saét deã bò oâ xi hoùa
phaù hoûng, do vaäy, khi ñun naáu vaø cheá bieán, thöïc phaåm seõ bò maát ñi
löôïng lôùn vitamin C. Rau xanh, traùi caây ñeå laâu trong khoâng khí vaø cheá
bieán trong duïng cuï baèng ñoàng seõ laøm maát raát nhieàu vitamin C.
Nhaéc nhôû
Vitamin C giuùp veát thöông mau laønh,
coù taùc duïng phuïc hoài nhanh ñoái vôùi caùc
veát thöông trong töû cung, veát thöông moå
ñeû, veát thöông caét taàng sinh moân cuûa saûn
phuï khi sinh nôû. Vì vaäy, thai phuï caàn nhôù boå sung ñuû vitamin C ngay töø
luùc mang thai ñeå ñaûm baûo ñeán luùc sinh nôû caùc veát thöông seõ nhanh lieàn.
Lôøi
khuyeân Khi cheá bieán caùc loaïi rau xanh chöùa nhieàu vitamin C neân duøng löûa
cuûa Baùc syõ to xaøo naáu nhanh ñeå traùnh laøm toån thaát vitamin C. Khi röûa rau khoâng
neân ngaâm laâu trong nöôùc, caøng khoâng ñöôïc röûa baèng nöôùc aám ñeå
traùnh laøm maát löôïng vitamin C.
74
16 Taùc duïng cuûa vitamin D ñoái vôùi phuï nöõ

mang thai vaø thai nhi
Vitamin D coù vai troø chính thuù c ñaå y ruoä t non haá p thuï canxi,
photpho, ñieà u tieá t söï trao ñoå i canxi, photpho, duy trì noà n g ñoä
bình thöôø n g cuû a canxi vaø photpho trong cô theå , thuù c ñaå y hình
thaø n h vaø phaù t trieå n xöông.
Neá u thai phuï thieá u canxi seõ daã n ñeá n loaõ n g xöông vaø aû n h
höôû n g ñeá n söï phaù t trieå n c u û a t h a i n h i n h ö l a ø m c h a ä m s ö ï
c a n x i h o ù a x ö ô n g v a ø raê n g, nghieâ m troï n g hôn coù theå daã n ñeá n
beä n h coø i xöông baå m sinh ôû treû . Cho neâ n trong thôø i gian mang
thai, thai phuï khoâng chæ phaûi boå sung theâm canxi maø coøn phaûi baûo ñaûm
haáp thu ñuû vitamin D, boå sung theâm vitamin D .
(1) AÊn nhieàu thöïc phaåm coù haøm löôïng vitamin D cao nhö gan ñoäng vaät,
loøng ñoû tröùng, bô, söõa.
(2) Taém naéng sôùm. Haøng ngaøy ñöôïc tia töû ngoaïi trong aùnh naéng maët
trôøi chieáu coù theå thuùc ñaåy cô theå toång hôïp ñuû löôïng vitamin D.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai neâ n boå sung
vitamin D töø nguoà n thöù c aê n töï nhieâ n ,
khoâ n g neâ n uoá n g vitamin A vaø D (toå n g
hôï p ) bôû i neá u quaù lieà u coù theå khieá n cho
thai nhi dò daï n g
Lôøi
khuyeân Lôø i khuyeâ n cho caù c thai phuï laø trong quaù trình mang
cuûa Baùc syõ thai, ñaë c bieä t laø ñeá n giai ñoaï n giöõ a vaø cuoá i thai kyø ,
thôø i kyø cho con buù , phuï nöõ neâ n boå sung theâ m canxi
vôù i lieà u löôï n g phuø hôï p , traù n h bò quaù lieà u .
75
17 Phuï nöõ mang thai neân boå sung vitamin E
Vitamin E coù nhieà u chöù c naê n g ñoá i vôù i cô theå , chuû yeá u laø coù
taù c duï n g choá n g oxy hoù a . Vitamin E coù quan heä maä t thieá t vôù i
chöù c naê n g sinh saû n cuû a ñoä n g vaä t vaø con ngöôø i . Thieá u vitamin E
coù theå laø m cho nhaâ n loaï i maá t ñi khaû naê n g duy trì noø i gioá n g,
xuaá t hieä n chöù n g khoù thuï thai hoaë c thoù i quen saû y thai. Vitamin
E coø n coù taù c duï n g choá n g laõ o hoù a , choá n g ung thö, laø toá chaá t caà n
thieá t duy trì chöù c naê n g vaø caá u taï o cuû a heä thoá n g huyeá t quaû n
ngoaø i , cô tim, cô xöông. Thieá u vitamin E seõ daã n ñeá n cô baé p
thieá u dinh döôõ n g, thieá u vitamin E thôø i gian daø i coù theå phaù t sinh
thieá u maù u do thieá u .
Phuï nöõ mang thai ñöôï c khuyeá n caù o moã i ngaø y neâ n boå sung
12mg vitamin E, neá u thai phuï thieá u vitamin E seõ daã n ñeá n thai
nhi phaù t trieå n khoâ n g toá t , sinh tröôû n g chaä m , thaä m chí bò dò taä t .
Nhaéc nhôû
Cô theå con ngöôøi trong tình traïng
bình thöôøng raát ít khi xaûy ra thieáu
vitamin E, nhöng phuï nöõ mang thai, em
beù sinh non vaø nhöõng em beù phaûi chaêm
soùc ñaëc bieät ñeàu deã bò thieáu vitamin E, do
ñoù nhöõng tröôøng hôïp naøy phaûi boå sung
moät löôïng vitamin E thích hôïp.
Lôøi
khuyeân Nguoàn boå sung vitamin E cho thai phuï chuû yeáu laø qua caùc
cuûa Baùc syõ thöïc phaåm nhö daàu laïc, daàu vöøng, daàu meø, daàu ngoâ.
76
18 Phuï nöõ mang thai neân uoáng nhieàu nöôùc
Phuï nöõ mang thai caà n uoá n g nhieà u nöôù c , ñeå giuù p cho thaä n laø m
vieä c toá t vaø phoø n g choá n g taù o boù n . Thai phuï uoá n g nhieà u nöôù c vaø ñi
tieå u nhieà u môù i coù theå phoø n g traù n h nhöõ n g beä n h veà heä baø i tieá t
thöôø n g gaë p trong thôø i kyø mang thai. Thai nhi cuõ n g raá t caà n nöôù c ,
coù ñuû nöôù c oá i thai nhi môù i coù theå töï do hoaï t ñoä n g thoaû i maù i , thuù c
ñaå y phaù t trieå n vaø sinh tröôû n g. Thoâ n g thöôø n g, thai phuï moã i ngaø y
neâ n uoá n g töø 2 lít∼2,5 lít nöôù c (bao goà m caû nöôù c trong caù c loaï i thöù c
aê n ), toá t nhaá t löôï n g nöôù c khoâ n g ít hôn 2 lít.
C h o d u ø t h a i p h u ï bò phuø nheï cuõ n g khoâ n g neâ n haï n cheá uoá n g
nöôù c , bôû i vì duø coù giaû m löôï n g nöôù c cung caá p cho cô theå cuõ n g
khoâ n g coù taù c duï n g kieà m cheá ñöôï c phuø thuõ n g. Thai phuï uoá n g nöôù c
cuõ n g neâ n thay ñoå i theo muø a vaø thôø i tieá t , muø a haï noù n g nöï c thì phaû i
uoá n g nöôùc nhieàu.
Nhaéc nhôû
Ñeà nghò thai phuï haøng ngaøy uoáng nhieàu nöôùc, coù
theå uoáng nöôùc loïc, nöôùc hoa quaû hay aên caùc loaïi canh.
nhöng quan troïng vaãn laø löôïng nöôùc uoáng tröïc tieáp,
khoâng neân ñeå bò khaùt. Ñaëc bieät, vaøo saùng sôùm sau khi
nguû daäy, neân uoáng ngay moät coác nöôùc to.
Lôøi
khuyeân Thai phuï coù thoùi quen uoáng traø vaø caø pheâ thì khoâng neân uoáng quaù
cuûa Baùc syõ ñaëc bôûi vì caø pheâ khoâng toát cho söùc khoûe cuûa thai nhi vaø thai phuï.
Nöôùc eùp traùi caây coù theå duøng löôïng vöøa phaûi nhöng nhaát ñònh phaûi
laø nöôùc eùp traùi caây töï nhieân nguyeân chaát, khoâng neân duøng nöôùc eùp
traùi caây nhaân taïo. Uoáng nhieàu nöôùc eùp traùi caây coù haøm löôïng ñöôøng cao
seõ laøm cho thai phuï bò beùo phì, thai nhi quaù to coù theå gaây khoù sinh. Phuï
nöõ mang thai khoâng neân uoáng nöôùc ngoït vaø ñoà uoáng coù ga.
77
19 Caùc loaïi thöïc phaåm toát cho thai phuï
(1) Thai phuï neân aên nhieàu thòt naïc, tröùng, söõa vaø caùc cheá phaåm töø ñaäu
naønh. Chuû yeáu laø ñaûm baûo boå sung cho cô theå caùc loaïi ñaïm öu chaát,
coù lôïi cho söï phaùt trieån khoûe maïnh cuûa thai nhi vaø söï phaùt trieån
tuyeán söõa cuûa thai phuï.
(2) Thai phuï aên nguõ coác vaø caùc loaïi rau xanh, traùi caây vôùi löôïng thích
hôïp. Nhöõng loaïi thöïc phaåm naøy coù haøm löôïng ñöôøng, vitamin,
khoaùng chaát vaø chaát xenlulo phong phuù, coù theå ñaûm baûo caân baèng
dinh döôõng. Nhöng chuù yù, thöïc phaåm chính khoâng neân aên quaù
nhieàu, moãi ngaøy bình quaân aên khoaûng 400-500g ñeå ñeà phoøng cô theå
beùo leân do haáp thuï nhieàu nhieät löôïng.
(3) Thai phuï neân aên vöøa phaûi nhöõng thöùc aên coù haøm löôïng chaát beùo
nhieàu. Daàu môõ (chaát beùo) laø loaïi thöïc phaåm cung caáp nhieät naêng vaø
ñieàu tieát chöùc naêng sinh lyù cô theå meï, chaát beùo coøn tham gia vaøo quaù
trình phaùt trieån naõo vaø cô theå thai nhi.
(4) Chuù yù aên nhieàu thöïc phaåm coù haøm löôïng caùc chaát canxi, photpho,
saét, keõm cao nhö toâm, caù, söõa, cheá phaåm töø ñaäu naønh, tröùng gaø.
Nhaéc nhôû
Thai phuï khi boå sung ñaïm öu chaát caàn chuù yù
caân ñoái giöõa hai loaïi ñaïm ñoäng vaät vaø ñaïm thöïc
vaät; aên caân ñoái thòt, caù, tröùng ñeå ñaûm baûo caân baèng
döôõng chaát.
Lôøi
khuyeân Thai phuï neân aên ña daïng caùc loaïi thöïc phaåm nhaèm cung caáp
cuûa Baùc syõ ñaày ñuû, toaøn dieän, caân ñoái caùc chaát cho cô theå vaø beù yeâu
trong buïng, khoâng neân keùn aên.
78
20 Khuyeán khích thai phuï aên nhieàu ñaäu naønh
Ñaäu naønh raát giaøu chaát ñaïm, haøm löôïng chaát ñaïm cao gaáp 3,6 laàn
tieåu maïch, gaáp 4,2 laàn ngoâ, gaáp 5 laàn gaïo, gaáp 10 laàn khoai lang, gaáp hôn
2 laàn söõa boø, thòt gaø, thòt boø. Hôn nöõa ñaïm ñaäu naønh chöùa nhieàu loaïi axit
amin thieát yeáu cho cô theå deã ñöôïc cô theå tieâu hoùa vaø haáp thuï.
Haøm löôïng chaát beùo trong ñaäu naønh cuõng raát phong phuù, chieám tôùi
15%∼20%, chuû yeáu laø axit beùo khoâng no, ít cholesterol. Caùc hôïp chaát axit
linoleic, lysine cacbon, folic, arginine, axit beùo chöùa trong ñaäu naønh laø
nhöõng chaát coù taùc duïng laøm khoûe naõo, coù lôïi cho söï phaùt trieån naõo
thai nhi.
Ngoaøi ra, caùc chaát nhö cacbon, nöôùc, canxi, saét, photpho, vitamin A,
vitamin B1, vitamin B2, sôïi thoâ, ñeàu laø nhöõng chaát quan troïng ñoái vôùi
söï phaùt trieån cuûa thai nhi vaø cô theå meï. Cho neân, thai phuï neân aên nhieàu
ñaäu naønh vaø caùc cheá phaåm töø ñaäu naønh nhö söõa ñaäu naønh, ñaäu phuï, baõ
ñaäu phuï, sôïi ñaäu phuï khoâ.
Nhaéc nhôû
Ñaä u naø n h neâ n cheá bieá n thaø n h caù c moù n khaù c nhau ñeå duø n g,
nhö vaä y khoâ n g nhöõ n g deã tieâ u hoù a haá p thu maø coø n laø m gia taê n g
moä t vaø i thaø n h phaà n dinh döôõ n g. So saù n h söõ a ñaä u naø n h vôù i söõ a
boø cho thaá y haø m löôï n g protein trong söõ a ñaä u naø n h cao hôn söõ a
boø , haø m löôï n g saé t cao gaá p 25 laà n söõ a boø .
Lôøi
khuyeân Ñaäu naønh haàu nhö khoâng chöùa vitamin C, do vaäy neáu thöôøng
cuûa Baùc syõ xuyeân aên ñaäu naønh thì phaûi keát hôïp aên vôùi rau xanh coù haøm
löôïng vitamin C phong phuù hoaëc laøm giaù ñoã töø ñaäu naønh seõ
laøm gia taêng haøm löôïng vitamin C.
79
21 Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu ngoâ
Ngoâ coù chöùa thaønh phaàn chaát coù taùc duïng laøm khoûe naõo, toát cho söï
phaùt trieån naõo cuûa thai nhi.
Haøm löôïng protein, chaát beùo, ñöôøng, vitamin, khoaùng chaát chöùa
trong ngoâ töông ñoái phong phuù. Ngoâ coù 30% protein keát dính, 20%∼22%
Globulin vaø albumin, ñaëc bieät ngoâ ñoû chöùa töông ñoái nhieàu chaát caroteen
(goác vitamin A). Nhöõng döôõng chaát naøy raát toát cho thò löïc vaø trí tueä cuûa
con ngöôøi. Haøm löôïng vitamin E trong ngoâ töông ñoái nhieàu, aên ngoâ coù
taùc duïng choáng laõo hoùa, phoøng choáng oxi hoùa, coù lôïi cho söï phaùt trieån
trí tueä. Coù loaïi ngoâ ngoït trong thaønh phaàn caáu taïo axit amin cuûa protein
coù haøm löôïng cao axit amin gluxit, aspartate laøm cho naõo khoûe leân. Axit
beùo coù trong ngoâ chuû yeáu laø axit beùo trung hoøa khoâng no nhö axit linole-
ic, axit oleic. Nhöõng chaát naøy coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi. Hôn
nöõa trong ngoâ coù nhieàu chaát xô coù taùc duïng phoøng choáng taùo boùn cho
phuï nöõ mang thai.
Nhaéc nhôû
Ñoâng y cho raèng ngoâ tính bình coù
coâng hieäu ñieàu hoaø khai vò, ích pheá tónh
taâm, raát toát cho nhöõng thai phuï caàn tónh
taâm döôõng thai.
Lôøi
khuyeân Nhöõng thai phuï khoâng thích aên ngoâ baép thì coù theå duøng boät
cuûa Baùc syõ ngoâ troän laãn vôùi boät mì traéng vaø boät gaïo ñeå laøm thaønh caùc loaïi
baùnh, nhö vaäy coù theå aên ñöôïc nhieàu ngoâ hôn.
80
22 Phuï nöõ mang thai neân aên keâ
Haï t keâ coù giaù trò dinh döôõ n g raá t cao, hôn nöõ a aê n chaù o keâ raá t
deã tieâ u hoù a . Ñoâ n g y cho raè n g, haï t keâ coù coâ n g hieä u boà i boå thaä n
khí, kieä n tyø vò, thanh nhieä t , laø loaï i thöï c phaå m raá t toá t cho phuï
nöõ mang thai. Saù c h coå coù vieá t : haï t keâ "chuû yeá u boà i döôõ n g thaä n
khí, giaû i nhieä t , tyø vò, ích khí". Phuï nöõ mang thai bò noù n g trong
aê n haï t keâ coù theå giuù p thanh nhieä t .
Haï t keâ coø n laø thöï c phaå m coù taù c duï n g giuù p naõ o khoû e maï n h.
Thai phuï trong thaù n g mang thai ñaà u tieâ n aê n nhieà u keâ seõ raá t coù
lôï i cho söï phaù t trieå n naõ o boä cuû a thai nhi, taê n g cöôø n g chöù c naê n g
ruoä t non, giuù p döôõ n g taâ m an thaà n . Thai phuï thaâ n nhieä t thaá p ,
maá t nguû , cô theå suy nhöôï c aê n chaù o keâ thì raá t thích hôïp. Khi naáu
chaùo keâ seõ thaáy moät lôùp vaù n g nhöï a keâ noå i leâ n treâ n , lôù p vaù n g naø y
coù dinh döôõ n g raá t phong phuù .
Nhaéc nhôû
Haøm löôïng axit amin trong gaïo keâ töông ñoái thaáp, neáu thai phuï
aên keâ nhieàu thì phaûi chuù yù phoái hôïp aên keøm vôùi caùc loaïi ñaäu hoaëc
thöùc aên coù nguoàn goác ñoäng vaät môùi ñaûm baûo cung caáp ñaày ñuû toaøn
dieän caùc thaønh phaàn dinh döôõng, coù lôïi cho caû meï vaø thai nhi.
Lôøi Naá u chaù o keâ coù theå chæ naá u chaù o keâ ñôn thuaà n , naá u
khuyeân
cuûa Baùc syõ nhöø ñeá n luù c ra heá t nhöï a keâ , nhö vaä y chaù o seõ vöø a
thôm vöø a ngon, cuõ n g coù theå naá u chaù o keâ cuø n g vôù i caù c
loaï i ñaä u xanh, ñaä u naø n h, khoai lang, ñaä u ñoû . Tröôù c tieâ n cho
ñaä u vaø o naá u chín, sau ñoù cho keâ vaø o naá u , muø i vò khoâ n g thay
ñoå i maø thaø n h phaà n dinh döôõ n g laï i phong phuù .
81
23 Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu thòt naïc
Phuï nöõ mang thai phaûi ñöôïc boå sung ñuû maùu, maùu caàn coù söï trôï giuùp cuûa
chaát saét môùi coù theå phaùt huy heát taùc duïng. Chöùc naêng chuû yeáu nhaát cuûa saét
trong cô theå laø caáu thaønh huyeát saéc toá, töø ñoù hình thaønh teá baøo hoàng caàu. Teá
baøo hoàng caàu chieám khoaûng 60%∼70% löôïng saét trong cô theå, huyeát saéc toá
trong teá baøo hoàng caàu coù taùc duïng chuû yeáu laø vaän chuyeån oxy vaø khí cacbonic
chuùng coøn vaän chuyeån oxy vaø khí cacbonic giöõa meï vaø thai nhi. Cho neân, cô
theå khoâng theå thieáu saét, phuï nöõ mang thai laïi caøng khoâng theå thieáu saét.
Nhu caàu veà chaát saét cuûa thai phuï gia taêng raát nhieàu so vôùi thôøi kyø tröôùc
khi mang thai, thai nhi cuõng caàn phaûi ñöôïc cung caáp ñaày ñuû saét ñeå sinh
tröôûng vaø phaùt trieån, hôn nöõa thai nhi cuõng phaûi tích tröõ löôïng saét caàn thieát
trong gan ñeå ñuû duøng cho 6 thaùng ñaàu sau khi sinh; thai phuï coøn caàn coù ñuû
maùu phoøng khi sinh bò maát maùu nhieàu, vì vaäy thai phuï phaûi ñaëc bieät chuù yù boå
sung saét ñeà phoøng thieáu maùu.
Qua thöû nghieäm veà söï haáp thuï cuûa cô theå phaùt hieän tæ leä saét ñöôïc haáp
thuï töø gan vaø thòt naïc caùc loaïi ñoäng vaät (lôïn, boø, deâ, gaø,...) töông ñoái cao,
khoaûng 20%, coøn tæ leä haáp thuï saét töø thöïc vaät raát ít. Nhöng thai phuï laïi
khoâng neân aên nhieàu gan ñoäng vaät cvì theá thòt naïc laø thöïc phaåm chuû yeáu
boå sung saét cho phuï nöõ mang thai.
Nhaéc nhôû
Coøn moät nguyeân nhaân nöõa ñeå thai phuï neân aên nhieàu thòt naïc laø trong
thòt naïc coù moät chaát coù taùc duïng thuùc ñaåy haáp thuï caùc chaát saét coù nguoàn
goác phi ñoäng vaät. Ví duï, neáu chæ aên ngoâ thì tæ leä haáp thuï saét töø ngoâ chæ
khoaûng 2%, nhöng neáu aên keøm ngoâ vôùi thòt boø thì tæ leä haáp thuï saét töø ngoâ
coù theå leân tôùi 8%.
Lôøi
khuyeân Nhu caàu saét cuûa phuï nöõ mang thai taêng leân khoaûng 1000mg,
cuûa Baùc syõ raát khoù coù theå ñaùp öùng ñöôïc thoâng qua ñöôøng aên uoáng bình
thöôøng. Do vaäy, thai phuï ngoaøi vieäc aên nhieàu nhöõng thöïc phaåm
coù haøm löôïng saét cao nhö thòt naïc ñoäng vaät, tieát ñoäng vaät coøn caàn uoáng
82 boå sung vieân saét theo chæ ñònh cuûa baùc só.
24 Khuyeán khích thai phuï aên laïc
Laïc laø moät loaïi thöïc phaåm dinh döôõng cao caáp coù nguoàn goác thöïc vaät.
Cöù 100g laïc nhaân chöùa 27,6g protein, 50g chaát beùo, trong ñoù, axit beùo
trung hoøa khoâng no chieám 80%, ngoaøi ra coøn chöùa vitamin C vaø nhieàu loaïi
vitamin khaùc, axit foleic, lecithin, cephalin vaø nhieàu loaïi khoaùng chaát;
nhieät löôïng cuûa laïc cao hôn gaáp 2 laàn söõa boø, gaáp 4 laàn tröùng gaø, haøm
löôïng canxi cao hôn 11 laàn so vôùi thòt lôïn, haøm löôïng saét cao hôn söõa boø
25%, nhöõng chaát dinh döôõng naøy ñeàu laø nhöõng thaønh phaàn giuùp kieän naõo.
Qua nghieân cöùu cho thaáy, trong laïc coù chöùa caùc axit amin thieát yeáu cho
cô theå, coù taùc duïng naâng cao naêng löïc trí tueä cuûa con ngöôøi, thuùc ñaåy phaùt
trieån teá baøo naõo, taêng cöôøng trí nhôù. Ñaëc bieät, caùc chaát lecithin, cephalin coù
trong laïc laø nhöõng chaát quan troïng caàn thieát cho heä thaàn kinh. Cho neân,
laïc laø thöïc phaåm coù taùc duïng kieän naõo raát toát. Phuï nöõ mang thai aên laïc coù
theå caûi thieän tuaàn hoaøn maùu, taêng cöôøng trí nhôù cho thai nhi, khieán em beù
sinh ra thoâng minh hôn.
Nhaéc nhôû
Khi aên laïc, thai phuï neân aên caû voû
luïa cuûa nhaân laïc, vì trong lôùp voû coù chöùa
chaát laøm ñoâng maùu. Ñaây laø moät chaát coù
lôïi bôûi vì chaát naøy coù taùc duïng laøm ñoâng
maùu, laøm döøng chaûy maùu, coù lôïi cho
vieäc baûo veä vaø phuïc hoài nhöõng toån
thöông cuûa huyeát quaûn gan.
Lôøi
khuyeân Khoâng neân aên laïc soáng ñeå traùnh aên phaûi tröùng kyù sinh truøng,
cuûa Baùc syõ ngoaøi ra aên laïc soáng coøn daãn ñeán chöùng khoù tieâu. Laïc raát deã
bò thoái, naám moác cho neân thai phuï caàn chuù yù loaïi boû nhöõng
loaïi haït bò moác tröôùc khi aên.
83
25 Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu taùo
Taù o coù haø m löôï n g vitamin C phong phuù , cöù 100g taù o töôi
chöù a tôù i 300g∼600g vitamin C, gaá p 10∼17 laà n cam quyù t , 50∼100
laà n chuoá i , gaá p 75∼150 laà n quaû leâ . Taù o ñöôï c coi laø "vitamin töï
nhieâ n ". Ngoaø i ra, taù o coø n coù chöù a protein, ñöôø n g, chaá t beù o ,
canxi, photpho, saé t , axit nitôric vaø caù c khoaù n g chaá t nhö ñoà n g,
magieâ , keõ m , thieá c . Ñaâ y laø loaï i traù i caâ y coù dinh döôõ n g töông ñoá i
toaø n dieä n .
Y hoï c cho raè n g taù o ích khí boå maù u , kieä n tyø vò, toá t cho tim
phoå i , laø m aá m huyeá t aâ m , saû n sinh nöôù c boï t , coø n coù theå ñieà u trò
caù c chöù n g maá t caâ n baè n g dinh döôõ n g, maá t nguû , loaï n nhòp tim,
thieá u maù u , ñau ñaà u , choù n g maë t . Coù theå noù i , nhöõ n g coâ n g hieä u
naø y cuû a taù o raá t phuø hôï p vôù i nhu caà u cuû a phuï nöõ mang thai. Phuï
nöõ mang thai thöôø n g xuyeâ n aê n taù o seõ coù taù c duï n g ñieà u tieá t tyø
vò vaø tim phoå i , boå maù u , sinh dòch, traá n tónh, nguû saâ u , ñieà u hoø a
heä thaà n kinh, coù lôï i cho söï nghæ ngôi vaø boå sung dinh döôõ n g.
Nhaéc nhôû
Taùo ñaõ bò thoái thì khoâng neân aên,
bôûi vì khi taùo thoái, nhöïa trong thòt taùo
seõ bò phaân huûy, sinh caùc chaát ñoäc nhö
laø axit aên moøn, coàn, andehit. Thai phuï
aên nhaàm taùo thoái seõ gaây toån haïi cho
thai nhi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai coù theå aên taùo baèng nhieàu caùch nhö aên töôùi,
cuûa Baùc syõ naáu chaùo vôùi taùo khoâ, haáp taùo vôùi côm, laøm möùt taùo ñeå aên,
duø aên theo caùch naøo thì cuõng phaûi cheá bieán thôm ngon,
vöøa mieäng.
84
Taùc duïng cuûa vieäc thai phuï aên nhieàu taùo ñoû
26
Taùc duïng cuûa vieäc phuï nöõ mang thai aên nhieàu taùo ñoû trong thôøi kyø
mang thai nhö sau:
(1) Ñeà phoøng chöùng thieáu maùu do thieáu saét: Taùo coù chöùa nhieàu axit taùo,
tartaric axit vaø chanh. Chaát saét trong moâi tröôøng coù tính axit hoaëc döôùi
taùc duïng cuûa vitamin C môùi coù khaû naêng ñöôïc haáp thuï toát. Taùo thuoäc
tính axit laïi coù chöùa töông ñoái nhieàu vitamin C, do ñoù laø loaïi thöïc
phaåm coù taùc duïng hoã trôï haáp thuï saét trong cô theå.
(2) Tieâu phuø: Moät trong nhöõng nguyeân nhaân phuï nöõ mang thai bò phuø
thuõng laø beänh öù ñoïng dung dòch natri trong cô theå. Taùo coù chöùa nhieàu
kali, coù taùc duïng boå sung kali, loaïi boû natri, tieâu phuø. Cöù 100g taùo coù
chöùa tôùi 100mg kali. Cho neân, thai phuï aên nhieàu taùo coù theå phoøng
chöõa chöùng phuø thuõng.
(3) Phoøng traùnh beänh taät: Trong taùo coù chöùa nhöïa vaø chaát xenlulo. Hai
loaïi chaát naøy cuøng coù taùc duïng loaïi boû ñoäc toá vaø vi khuaån. Xenlulo coøn
coù taùc duïng nhuaän traøng, phoøng choáng taùo boùn. Do vaäy, noùi aên nhieàu
taùo coù theå phoøng traùnh beänh taät laø coù cô sôû khoa hoïc.
(4) Giaûi toûa caêng thaúng, meät moûi: Cô theå phuï nöõ mang thai thöôøng deã bò
meät moûi maø nguyeân nhaân chuû yeáu laø do vieäc tích tröõ axit lactic gaây ra.
Trong taùo laïi coù chöùa nhieàu khoaùng chaát, coù tính kieàm, do ñoù coù theå
trung hoøa axit lactic, töø ñoù giuùp giaûi tröø meät moûi.
Nhaéc nhôû
Coù caâu : "AÊn taùo ñoû moãi ngaøy seõ khoâng phaûi gaëp baùc syõ". Coù theå thaáy,
taùo laø moät trong nhöõng loaïi quaû coù taùc duïng baûo veä söùc khoûe raát toát. Ngaøy
nay, chuyeân gia dinh döôõng khuyeân phuï nöõ mang thai neân aên taùo tröôùc
khi aên côm thay vì aên taùo sau khi aên côm.
Lôøi Thaønh phaàn ñöôøng trong taùo töông ñoái nhieàu, tính maùt, do vaäy
khuyeân
cuûa Baùc syõ nhöõng thai phuï coù chöùc naêng tim thaän keùm vaø beänh tieåu ñöôøng thì
khoâng neân aên nhieàu taùo. Hôn nöõa, taùo coøn coù chöùa loaïi ñöôøng leân
men, laø loaïi chaát aên moøn töông ñoái maïnh, deã daãn ñeán saâu raêng, do
ñoù, sau khi aên taùo caàn ñaùnh raêng, xuùc mieäng saïch seõ.
85
27 Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu moäc nhó
Moäc nhó ñen coù giaù trò dinh döôõng raát cao. Cöù trong 100g moäc nhó
khoâ coù chöùa 10,6g protein, 0,2g lipit, 65,5g ñöôøng (hôïp chaát cacbon hoùa
loûng), 357mg canxi, 201mg photpho, 180mg saét, ngoaøi ra coøn coù chöùa
chaát caroteen (goác vitamin A) vaø caùc khoaùng chaát khaùc. Trong ñoù haøm
löôïng saét, canxi, photpho töông ñoái cao, haøm löôïng saét cao gaáp 100 laàn
so vôùi thòt lôïn, coù theå goïi moäc nhó ñen laø "quaùn quaân veà haøm löôïng saét".
Ñoâng y cho raèng, moäc nhó coù taùc duïng taåm boå, ích khí, döôõng huyeát,
kieän vò, chæ huyeát (caàm maùu), nhuaän traøng, thanh pheá, cöôøng trí (taêng
cöôøng khaû naêng trí tueä).
Moäc nhó ñen coù coâng hieäu boå sung canxi, photpho, saét, döôõng huyeát,
kieän vò, ngon mieäng, thanh pheá, nhuaän traøng, ích khí, cöôøng trí. Nhöõng
coâng hieäu naøy raát thích hôïp vôùi nhu caàu cuûa phuï nöõ mang thai. Cho neân
phuï nöõ mang thai thöôøng xuyeân aên moäc nhó seõ coù taùc duïng kieän naõo, boå
maùu ñoái vôùi thai nhi, toát cho söùc khoûe cuûa thai nhi.
Nhaéc nhôû
Trong moäc nhó ñen coù chöùa moät loaïi chaát
nhöïa coù khaû naêng thu gom taïp chaát vaø chaát
thaûi coøn soùt laïi trong ñöôøng ruoät ñeå baøi tieát ra
ngoaøi, laøm saïch ñöôøng ruoät. Ñieàu naøy raát coù
ích cho vieäc aên uoáng cuûa thai phuï.
Lôøi
khuyeân Coù moät moùn aên goïi laø moäc nhó xaøo thòt, nguyeân lieäu goàm coù moäc
cuûa Baùc syõ nhó ñen khoâ 20g (ngaâm nöôùc nôû tröôùc khi naáu), hoa lô traéng 20g,
thòt lôïn naïc 100g, khi xaøo cho daàu thöïc vaät, muoái, röôïu, haønh
thôm. Phuï nöõ mang thai thöôøng xuyeân aên moùn naøy raát coù lôïi cho söï phaùt
trieån trí naõo cuûa thai nhi.
86
28 Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu rau xanh
Phuï nöõ mang thai caà n chuù yù aê n nhieà u rau, taù c duï n g cuû a vieä c
thai phuï aê n nhieà u rau xanh nhö sau:
(1) Ñeå phoøng saûy thai, sinh non: Khi thai phuï bò thieáu vitamin A seõ gia
taêng tæ leä saûy thai, tæ leä sinh non cuõng taêng leân gaáp 2,5 laàn so vôùi thai
phuï bình thöôøng, hôn nöõa coøn aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa toå
chöùc moâ maét, daãn ñeán xuaát hieän beänh caän thò baåm sinh. Gan ñoäng vaät
coù chöùa haøm löôïng vitamin A phong phuù nhöng khoâng neân aên nhieàu,
haøm löôïng chaát caroteen trong caùc loaïi rau caûi daàu, rau chaân vòt, bí ñoû,
caø roát, toûi taây, cuû caûi ñoû, caûi baép raát phong phuù, thai phuï neân coá gaéng
aên nhieàu.
(2) Taùc duïng boå maùu: Thieáu vitamin C deã daãn ñeán beänh hoaïi huyeát. Haøm
löôïng vitamin C vaø saét coù trong caùc loaïi rau nhö rau caûi traéng, caûi daàu,
caø tím, toûi, ôùt, rau chaân vòt, hoa lô raát phong phuù. Do ñoù, thai phuï neân
chuù yù caøng phaûi aên nhieàu rau xanh ñeå taêng cöôøng vitamin C vaø chaát
saét, seõ coù taùc duïng boå maùu.
(3) Ñeà phoø n g taù o boù n : Rau xanh chöù a nhieà u xenlulo coù taù c duï n g
nhuaä n traø n g, phoø n g choá n g taù o boù n .
Nhaéc nhôû
Khoâ n g neâ n cho raè n g chæ coù aê n thòt, tröù n g, caù . .. dinh döôõ n g
môù i phong phuù . Thöï c ra rau xanh dinh döôõ n g cuõ n g raá t phong
phuù , chæ coù ñieà u caù c chaá t dinh döôõ n g naø y khoâ n g gioá n g nhau maø
thoâ i . AÊ n ít rau xanh seõ daã n ñeá n thieá u chaá t dinh döôõ n g cho caû meï
vaø thai nhi, haä u quaû cuû a noù cuõ n g gioá n g nhö aê n ít tröù n g, thòt.
Lôøi
khuyeân Neáu thai phuï aên ít rau xanh nhöng laïi aên nhieàu thöùc aên ñoäng
cuûa Baùc syõ vaät, chæ chuù troïng chaát ñaïm ñoäng vaät seõ taïo neân keát caáu thöïc
ñôn cao ñaïm, nhieàu beùo. Nhö vaäy seõ laøm cho thai nhi quaù to,
thai phuï quaù beùo, daãn ñeán sinh nôû khoù khaên.
87
29 Taùc duïng cuûa vieäc phuï nöõ mang thai aên

ñöôøng ñoû
Ñöôøng aên haøng ngaøy coù hai loaïi ñöôøng traéng vaø ñöôøng ñoû, ngoaøi
maøu saéc khoâng gioáng nhau, giaù trò dinh döôõng cuûa chuùng cuõng coù söï
khaùc bieät lôùn. Ñöôøng traéng ñöôïc tinh luyeän töø ñöôøng ñoû, thaønh phaàn
dinh döôõng cuûa noù ñaõ bò toån thaát raát nhieàu. Ñöôøng ñoû coøn baûo toàn raát
nhieàu thaønh phaàn dinh döôõng coù ích ñoái vôùi caû thai phuï vaø saûn phuï.
Theo phaân tích, 100g ñöôøng ñoû coù chöùa 90mg canxi, 4mg saét, gaáp
2 laàn ñöôøng traéng. Haøm löôïng canxi laø 157mg laø gaáp 3 laàn ñöôøng traéng.
Ngoaøi ra, ñöôøng ñoû coøn chöùa nhieàu nguyeân toá vi löôïng nhö mangan,
keõm vaø chaát caroteen, vitamin B2, vitamin PP, ñaëc bieät ñöôøng ñoû coøn coù
chöùa loaïi ñöôøng gluco, loaïi ñöôøng maø cô theå coù theå haáp thuï tröïc tieáp.
Haøm löôïng ñöôøng gluco trong ñöôøng ñoû gaáp 20∼30 laàn trong ñöôøng
traéng. Nhöõng chaát naøy ñeàu raát quan troïng ñoái vôùi phuï nöõ mang thai.
Ñoâng y cho raèng, ñöôøng ñoû tính oân, vò ngoït, coù coâng hieäu ích khí boå
maùu, hoaït huyeát, löu thoâng maùu, giaûm ñau, kieän tyø, aám buïng, giaûi nhieät,
naâng cao khaû naêng tieâu hoùa thöùc aên. Nhöõng ñaëc tính naøy cuûa ñöôøng ñoû
raát coù lôïi cho caû meï vaø thai nhi.
Nhaéc nhôû
Khi aên ñöôøng toát nhaát thai phuï neân pha moät chuùt ñöôøng ñoû vôùi
nöôùc ñun soâi ñeå uoáng, moät laø coù theå boå sung nöôùc, hai laø laøm cho cô theå
deã daøng haáp thuï caùc chaát dinh döôõng töø ñöôøng, nhö vaäy coù theå phaùt huy
heát taùc duïng cuûa ñöôøng.
Lôøi
khuyeân Ñöôøng traéng tính bình, coù taùc duïng nhuaän phoåi sinh taân, thích
cuûa Baùc syõ hôïp duøng vaøo muøa heø, coù taùc duïng giaûi nhieät, khieán cô theå
saûng khoaùi. Cho duø laø ñöôøng traéng hay ñöôøng ñoû, thai phuï
ñeàu khoâng neân aên nhieàu, bôûi vì ñöôøng coù theå laøm taêng caân, khoâng
toát cho söùc khoûe.
88
30 Phuï nöõ mang thai neân aên thöùc aên thanh ñaïm
Trong thôø i gian mang thai nhieä t ñoä cô theå thai phuï taê n g
leâ n , noù n g trong, ñöôø n g ruoä t cuõ n g töông ñoá i khoâ , thoâ n g thöôø n g,
aê n thöù c aê n thanh maù t seõ caû m thaá y ngon mieä n g vaø deã chòu, hôn
nöõ a , thöù c aê n thanh ñaï m cuõ n g töông ñoá i deã tieâ u hoù a vaø haá p thuï .
Thöùc aên thanh ñaïm thöôøng laø nhöõng thöïc phaåm coù nguoàn goác thöïc
vaät, phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa giai ñoaïn thai nhi phaùt trieån vaø phuø hôïp
vôùi nhu caàu veà caùc loaïi dinh döôõng caàn thieát. Giai ñoaïn ñaàu thai kyø laø luùc
caùc boä phaän cuûa thai nhi vöøa môùi hình thaønh, cho neân nhaát thieát phaûi
chuù yù ñeán thaønh phaàn dinh döôõng maø cô theå meï cung caáp cho thai nhi.
Vaán ñeà quan troïng laø nhöõng thaønh phaàn dinh döôõng maø cô theå meï cung
caáp cho thai nhi coù deã haáp thuï vaø ñöôïc söû duïng hieäu quaû hay khoâng?
Thöïc nghieäm ñaõ chöùng minh, haøm löôïng protein ñoäng vaät trong cô
theå quaù cao laøm cho chaát huyeát thanh (serotonin) ñaïi naõo sinh ra giaûm,
raát khoù ñieàu chænh taâm lyù vaø giaác nguû. Ngöôïc laïi, thöïc phaåm coù nguoàn
goác thöïc vaät coù haøm löôïng ñöôøng phong phuù coù theå naâng cao giaù trò chaát
huyeát thanh. Khi giaù trò chaát huyeát thanh cao seõ coù taùc duïng traán tónh,
höng phaán coù lôïi cho söï taäp trung söùc chuù yù, khôi gôïi trí thoâng minh.
Do vaäy, caàn naâng cao giaù trò chaát huyeát thanh cho thai nhi
Nhaéc nhôû
Phoâi thai ôû trong buïng meï 10 thaùng, tính töø khi tröùng keát hôïp vôùi tinh
truøng taïo thaønh hôïp töû ñeán luùc ñöôïc sinh ra. Söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån
cuûa phoâi thai laø quaù trình töø caáp ñoä thaáp ñeán caáp ñoä cao. Töø söï phaân tích quaù
trình tieán hoùa naøy thì ngöôøi meï khi cung caáp dinh döôõng cho thai nhi cuõng
neân löïa choïn nhöõng loaïi thöïc phaåm thanh ñaïm deã tieâu hoùa vaø haáp thuï tröôùc.
Lôøi
khuyeân Löông thöïc, rau xanh, traùi caây töôi laø nhöõng loaïi thöïc phaåm coù
cuûa Baùc syõ haøm löôïng ñöôøng cao, coù lôïi cho söï naâng cao giaù trò huyeát thanh,
toát cho söï phaùt trieån naõo boä thai nhi. Do ñoù, thai phuï aên nhieàu
thöïc phaåm naøy seõ laøm taêng trí thoâng minh cuûa beù yeâu.
89
31 Ñieàu chænh möùc taêng caân cuûa thai phuï
Ñeå ñeà phoøng thai phuï quaù beùo, thai nhi quaù to hoaëc sinh ra em beù
nheï caân, thai phuï caàn chuù yù ñieàu chænh theå troïng:
(1) Troïng löôïng cô theå thai phuï seõ vöôït quaù troïng löôïng tieâu chuaån 20%,
töùc laø trong thôøi gian mang thai, möùc troïng löôïng taêng laø 7kg∼8kg,
ñeán giai ñoaïn giöõa vaø cuoái thai kyø, moãi tuaàn troïng löôïng taêng khoâng
quaù 300g.
(2) Nhöõng phuï nöõ tröôùc khi mang thai coù troïng löôïng bình thöôøng, hôn
nöõa khoâng cho con buù sau khi sinh thì möùc taêng caân laø 10kg, giai
ñoaïn giöõa vaø cuoái thai kyø, moãi tuaàn troïng löôïng 350g.
(3) Nhöõng ngöôøi tröôùc khi mang thai, troïng löôïng cô theå baèng 90%
troïng löôïng tieâu chuaån, sau khi sinh vaø cho con buù, troïng löôïng caàn
taêng 12kg, moãi tuaàn phaùt trieån leân khoaûng 400g.
(4) Nhöõng ngöôøi tröôùc khi mang thai troïng löôïng cô theå döôùi 90% troïng
löôïng tieâu chuaån thì thôøi kyø mang thai möùc troïng löôïng taêng laø
14∼15kg, moãi tuaàn phaùt trieån leân 500g.
(5) Neáu laø thai ñoâi thì troïng löôïng seõ taêng laø 18 kg, töø sau tuaàn thöù 20
moãi tuaàn taêng leân 650g.
Nhaéc nhôû
Phöông phaùp tính troïng löôïng tieâu chuaån cuûa nöõ giôùi laø:
Troïng löôïng tieâu chuaån (kg) = [Chieàu cao cô theå (cm) -105].
Lôøi
khuyeân Thai phuï muoán ñieàu chænh theå troïng hôïp lyù caàn ñieàu chænh cheá
cuûa Baùc syõ ñoä aên uoáng. Theå troïng phuï nöõ mang thai taêng quaù möùc seõ laøm
cho theå troïng cuûa thai nhi cuõng taêng. Tuy nhieân, theå troïng thai
nhi khoâng phaûi caøng naëng caøng toát, em beù coù troïng löôïng
3500g chöa chaéc ñaõ toát hôn em beù coù troïng löôïng 3200g. Ngoaøi
ra, taêng caân nhieàu coøn laøm taêng möùc ñoä khoù sinh daãn ñeán sinh nôû
khoù khaên, phaûi moå ñeû.
Theå troïng lyù töôûng cuûa thai phuï neân laø: 3 thaùng ñaàu troïng löôïng taêng
khoaûng 1,5~3kg, sau ñoù moãi tuaàn taêng 400g, ñeán khi ñuû thaùng theå
troïng taêng leân so vôùi luùc chöa mang thai laø 12,5kg.
90
32 So saùnh theå troïng thai phuï qua caùc thôøi kyø

mang thai
Thoâng thöôøng, theå troïng thai phuï trong voøng 3 thaùng ñaàu mang
thai taêng khoaûng 1,1kg∼1,5kg, sau ñoù moãi tuaàn taêng 350g∼400g, ñeán
khi mang thai ñuû thaùng toång coäng taêng khoaûng 9kg∼13,5kg, nhö vaäy
ñöôïc coi laø bình thöôøng. Thai phuï khoâng caàn ñôïi ñeán khi taêng caân quaù
möùc môùi aùp duïng bieän phaùp giaûm beùo maø ngay khi troïng löôïng baét ñaàu
vöôït qua möùc naøy laø phaûi aùp duïng bieän phaùp giaûm beùo thích hôïp.
Neáu thai phuï trong caû thai kyø taêng 12,7kg, thì trong ñoù tæ leä phaân
chia troïng löôïng laø: theå troïng thai nhi 3,6kg, troïng löôïng coøn laïi laø 9,7kg
goàm nhau thai 0,7kg, nöôùc oái 0,8kg, baàu vuù 0,5kg, maùu vaø dòch chaûy ra
ngoaøi 2,5kg, löôïng môõ tích tuï laïi cô theå laø 3,5kg.
Mang thai ñöôïc 10 tuaàn taêng 0,7kg (theå troïng thai laø 18g∼20g).
Mang thai ñöôïc 20 tuaàn taêng 4,1kg (theå troïng thai laø 250g∼310g).
Mang thai ñöôïc 30 tuaàn taêng 8,6kg (theå troïng thai laø
1.600g∼1.850g).
Mang thai ñöôïc 40 tuaàn taêng 12,7kg (theå troïng thai laø
3.180g∼3.250g).
Nhaéc nhôû
Neáu troïng löôïng cô theå baïn vöôït quaù troïng löôïng tham khaûo thì khi
giaûm beùo neân quan taâm caû 2 phöông dieän: Moät laø chuù yù ñieàu chænh aên
uoáng, hai laø taêng cöôøng reøn luyeän thaân theå. Neáu chæ ñôn thuaàn ñieàu
chænh aên uoáng khoâng nhöõng khoâng ñaït ñöôïc keát quaû mong muoán maø
coøn aûnh höôûng ñeán vieäc cung caáp chaát dinh döôõng cho thai nhi.
Lôøi
khuyeân Thai phuï coù theå caên cöù vaøo tình hình taêng caân cuûa cô theå, caân
cuûa Baùc syõ ño xaùc ñònh troïng löôïng cuûa baûn thaân xem ñaõ phuø hôïp vôùi tieâu
chuaån hay chöa. Neáu khoâng vöôït quaù tieâu chuaån töùc laø bình
thöôøng, neáu vöôït quaù nhieàu töùc laø ñaõ bò taêng caân quaù möùc,
phaûi chuù yù giaûm beùo.
91
33 Bieän phaùp khoáng cheá theå troïng cuûa thai phuï
(1) Caàn tham khaûo quy ñònh cuûa möùc taêng caân tieâu chuaån. Möùc taêng
caân bình quaân cuûa nhöõng thai phuï bình thöôøng ñeå aùp duïng, ñieàu chænh toát
aên uoáng, chuû yeáu laø ñieàu chænh nhieät löôïng, töùc laø ñieàu chænh löôïng ñöôøng
vaø chaát beùo. Khi troïng löôïng cô theå taêng quaù möùc tieâu chuaån, phaûi haïn
cheá thöùc aên chính (löông thöïc) vaø thòt.
(2) Gia taêng haáp thuï thöïc phaåm giaøu xenlulo nhö rau xanh vaø traùi caây
töôi, duy trì nhuaän traøng, coù taùc duïng baøi tieát vaø giaûm haáp thuï nhieät löôïng vaø
chaát beùo, nhöng khoâng aûnh höôûng ñeán söï haáp thuï khoaùng chaát vaø vitamin.
(3) Ñieàu chænh löôïng nöôùc uoáng vaø löôïng muoái natri haøng ngaøy, caûi
thieän tình traïng giöõ nöôùc trong cô theå.
(4) Ñieàu tieát vaän ñoäng thaân theå haøng ngaøy, tham gia nhöõng hoaït ñoäng
coù ích phuø hôïp vôùi phuï nöõ mang thai, nhö ñi daïo boä, tham gia caùc hoaït
ñoäng xaõ hoäi vaø laøm nhöõng vieäc nhaø nheï nhaøng, nhö vaäy coù theå phoøng
traùnh taêng caân quaù möùc, laïi khoâng phaûi haïn cheá boå sung dinh döôõng.
(5) Caûi thieän thoùi quen aên uoáng, chia nhoû böõa aên, moãi laàn aên löôïng ít
nhöng chia laøm nhieàu böõa, traùnh aên quaù no, dinh döôõng thöøa, tích tröõ
trong cô theå. Moãi ngaøy coù theå aên 5 böõa, moãi böõa khoâng ñöôïc aên quaù no,
nhö vaäy giuùp deã tieâu hoùa laïi khoâng thöøa chaát.
Nhaéc nhôû
Thai phuï muoán khoáng cheá troïng löôïng phaûi thöôøng xuyeân kieåm tra
troïng löôïng cô theå, so saùnh vôùi möùc taêng caân tieâu chuaån xem coù phuø hôïp
vôùi tæ leä taêng caân bình quaân cuûa phuï nöõ mang thai khoâng, ñieàu naøy coù
lôïi cho vieäc kieåm soaùt troïng löôïng.
Lôøi
khuyeân Coù moät soá thai phuï töôûng raèng aên nhieàu, thai nhi seõ phaùt
cuûa Baùc syõ trieån nhanh, em beù sinh ra naëng caân thì seõ khoûe maïnh. Suy
nghó naøy khoâng ñuùng, aên löôïng thöùc aên vöøa phaûi, troïng löôïng
phuï nöõ mang thai taêng ôû möùc thích hôïp, troïng löôïng em beù
sô sinh phuø hôïp tieâu chuaån môùi laø khoûe maïnh.
92
34 Taùc haïi cuûa vieäc thöøa dinh döôõng ôû phuï nöõ

mang thai
Moä t soá thai phuï aê n uoá n g toá t , luoâ n coù caû m giaù c theø m aê n , laï i
coù suy nghó moä t ngöôø i aê n cho hai ngöôøi cho neân gaéng söùc aên uoáng, aên
ñeán noãi quaù thöøa dinh döôõng.
Haøng ngaøy thai phuï aên quaù nhieàu thöùc aên, nhaát laø aên gaø, vòt, caù, thòt,
tröùng hoaëc aên nhieàu thöïc phaåm coù haøm löôïng ñöôøng cao, aên nhieàu chaát
beùo vaø quaù nhieàu ñöôøng daãn ñeán dö thöøa dinh döôõng. Ñieàu naøy seõ laøm cho
huyeát aùp thai phuï taêng cao vaø thai nhi deã quaù to, xuaát hieän chöùng cao
huyeát aùp toång hôïp hoaëc daãn ñeán khoù sinh.
Moät soá tröôøng hôïp phuï nöõ sau sinh töû vong coù nguyeân nhaân chuû yeáu
laø do chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn. Coøn moät nguyeân nhaân khaùc laø do
"thai quaù to" daãn ñeán sinh khoù, thôøi gian chuyeån daï keùo daøi, töû cung co boùp
yeáu, laøm cho sau khi sinh bò maát maùu nhieàu. Cuõng coù moät vaøi phuï nöõ sau
sinh vì quaù beùo daãn ñeán khoù khaên khi cho em beù buù, deã daãn ñeán taéc tia söõa
gaây ra vieâm tuyeán söõa caáp tính. Caû meï vaø beù ñeàu bò aûnh höôûng, gaây baát lôïi
cho söï phaùt trieån cuûa treû.
Nhaéc nhôû
AÊn nhieàu ñaïm ñoäng vaät gaø, vòt, thòt, caù, tröùng khoâng chaéc dinh
döôõng ñaõ phong phuù, ngöôïc laïi seõ gaây ra chöùng thieáu dinh döôõng do maát
caân baèng dinh döôõng. Bôûi vì neáu aên nhieàu gaø, vòt, thòt, caù, tröùng, laïi aên ít
rau xanh vaø löông thöïc, maø moät soá chaát dinh döôõng thì chæ coù ôû rau xanh
vaø löông thöïc. Cho neân thai phuï phaûi phoái hôïp aên caû thöùc aên töø ñoäng vaät
vaø thöùc aên töø thöïc vaät, thöïc hieän aên uoáng dinh döôõng ña daïng, toaøn dieän.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai caàn xaùc ñònh cheá ñoä dinh döôõng hôïp lyù töùc laø
cuûa Baùc syõ phaûi gia taêng dinh döôõng, nhöng laïi khoâng ñöôïc quaù dö thöøa
dinh döôõng. Hôn nöõa, coøn phaûi chuù yù phoái hôïp haøi hoøa giöõa ñoà
aên ñoäng vaät vaø ñoà aên thöïc vaät, phaûi kieân trì thöïc hieän nguyeân
taéc dinh döôõng toaøn dieän, deã tieâu hoùa vaø haáp thuï, coù lôïi cho caû meï
vaø con.
93
35 Phuï nöõ mang thai khoâng neân chæ aên toaøn

thöïc vaät
Ñoái vôùi nhöõng phuï nöõ muoán giaûm beùo, chuùng toâi thöôøng ñöa lôøi
khuyeân neân kieân trì aên ñoà aên thöïc vaät (aên chay). Nhöng ñoái vôùi phuï nöõ
mang thai maø noùi, neáu thöôøng xuyeân aên chay thì seõ khoâng coù lôïi.
Phuï nöõ mang thai chæ aên thöùc aên chay maø khoâng aên thöùc aên töø
ñoïng vaät seõ gaây ra thieáu taurine. Thöïc teá chöùng minh, taurine coù taùc
duïng hoã trôï thò löïc. Thai phuï neáu thieáu taurine seõ daãn ñeán thò löïc cuûa
thai nhi khoâng toát, thaäm chí em beù sinh ra coù theå bò muø. Thöïc phaåm töø
ñoäng vaät phaàn lôùn coù chöùa löôïng taurine nhaát ñònh, hôn nöõa, baûn thaân
cô theå cuõng coù theå töï toång hôïp ñöôïc moät löôïng nhoû taurine, do vaäy,
ngöôøi aên uoáng bình thöôøng thoâng thöôøng seõ khoâng bò thieáu taurine.
Nhöng ñoái vôùi phuï nöõ mang thai maø noùi, do nhu caàu veà taurine gia taêng
hôn bình thöôøng, khaû naêng töï toång hôïp taurine cuûa cô theå laïi coù haïn,
theâm vaøo ñoù laïi chæ aên ñoà chay thì ñöông nhieân seõ gaây ra chöùng thieáu
taurine. Töø ñoù laøm toån haïi ñeán thò löïc cuûa thai nhi, gaây ra hieän töôïng
khuyeát taät ôû treû sô sinh.
Nhaéc nhôû
Coù moät ñieàu ñaëc bieät phaûi chuù yù laø ñoà aên coù
nguoàn goác ñoäng vaät coøn laø nhaân toá mang theo
vitamin hoøa tan trong chaát beùo. Neáu chæ aên thöïc
vaät, khoâng aên ñoäng vaät seõ laøm maát taùc duïng haáp
thuï ñoái vôùi caùc vitamin A, vitamin D, vitamin E,
vitamin K cuûa cô theå. Ñieàu naøy seõ coù haïi cho caû
meï vaø thai nhi.
Lôøi
khuyeân Ñeå treû sô sinh phaùt trieån bình thöôøng khi sinh ra, ít khaû naêng bò
cuûa Baùc syõ khuyeát taät vaø ñaûm baûo söùc khoûe cuûa baûn thaân thai phuï, thai phuï
neân aên nhieàu thöùc aên töø thöïc vaät keát hôïp vôùi thöùc phaåm töø ñoäng
vaät, ñaûm baûo dinh döôõng toaøn dieän cho meï vaø beù.
94
36 Phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc aên kieâng moät

caùch thaùi quaù
Khi mang thai, nhu caàu aên uoáng cuûa thai phuï gia taêng, nhaèm ñaùp
öùng nhu caàu dinh döôõng caàn thieát cho söï sinh tröôûng cuûa em beù vaø söï
thay ñoåi cuûa cô theå thai phuï. Nhöng moät soá thai phuï sôï cô theå beùo leân
seõ aûnh höôûng ñeán voùc daùng cuûa mình hoaëc sôï thai nhi quaù to deã gaây khoù
sinh neân ñaõ aên kieâng moät caùch thaùi quaù, töï yù giaûm löôïng thöùc aên. Caùch
laøm naøy hoaøn toaøn sai laàm.
Khi coù thai, töû cung, baàu vuù, nhau thai cuûa ngöôøi phuï nöõ ñeàu coù söï
thay ñoåi. Ñeán cuoái thôøi kyø mang thai, theå troïng cuûa thai phuï taêng so vôùi
tröôùc khi mang thai laø 11∼13kg. Söï taêng caân naøy laø caàn thieát vaø laø hieän
töôïng hoaøn toaøn bình thöôøng. Neáu khoâng, thai nhi seõ khoâng sinh tröôûng
phaùt trieån hoaëc sau khi sinh ra khoâng ñuû khaû naêng buù söõa. Noùi nhö vaäy nghóa
laø thai phuï caàn coù möùc taêng caân hôïp lyù trong suoát thai kyø vaø vieäc aên uoáng
nhieàu leân laø ñieàu taát yeáu caàn thieát cho caû baûn thaân thai phuï vaø beù yeâu trong buïng.
Neáu thai phuï haïn cheá löôïng thöùc aên quaù möùc thì seõ khieán thai nhi bò thieáu dinh
döôõng. Tuïc ngöõ coù caâu "Tieân thieân baát tuùc, haäu thieân nan döôõng" töùc laø
thai nhi thieáu dinh döôõng thì laøm cho treû sinh ra cô theå suy nhöôïc, thieáu
caân, thaäm chí xuaát hieän nhöõng beänh taät, khoâng nhöõng khoâng ñaït ñöôïc
söï phaùt trieån toái öu maø coøn deã laøm cho treû maéc beänh, khoù nuoâi.
Nhaéc nhôû
Dinh döôõng khoâng toát gaây nguy haïi nghieâm troïng cho baûn thaân thai
phuï, do cô theå suy nhöôïc seõ daãn ñeán khoù sinh, thieáu maùu vaø beänh loaõng
xöông, daãn ñeán cuoäc soáng sau naøy seõ ñau yeáu vaø nhieàu phieàn phöùc.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên kieâng thaùi quaù, chæ khi ñaõ ñaùp öùng
cuûa Baùc syõ ñuû nhu caàu dinh döôõng cho thai nhi vaø baûn thaân thai phuï môùi ñöôïc
khoáng cheá aên uoáng thích hôïp. Ñeå phoøng traùnh thai nhi quaù to vaø
meï quaù beùo daãn ñeán khoù sinh, thai phuï caàn ñieàu chænh aên uoáng
hôïp lyù, khoâng neân aên quaù nhieàu hoaëc ngöôïc laïi kieâng thaùi quaù.
95
37 Yeâu caàu veà aên uoáng ñoái vôùi thai phuï maéc
chöùng toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn
Nhöõng thai phuï maéc chöùng toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn, caàn
phaûi coù cheá ñoä dinh döôõng hôïp lyù. Vieäc caân baèng vaø haïn cheá nhöõng thöùc
aên coù haïi trong böõa aên haøng ngaøy raát quan troïng ñoái vôùi söï an toaøn cuûa
meï vaø em beù. Chuù yù caùc yeâu caàu sau ñaây:
(1) AÊn nhieàu thòt chim, caù vaø cheá phaåm cuûa ñaäu laøm gia taêng söï haáp thuï pro-
tein. Protein coù trong caù vaø thòt chim raát giaøu chaát methionine vaø taurine,
thaønh phaàn cuûa hai loaïi chaát naøy coù theå ñieàu tieát huyeát aùp; Protein trong
ñaäu naønh coù theå laøm giaûm cholesterol baûo veä tim maïch. Protein trong thöïc
phaåm loaïi naøy coù theå caûi thieän tình traïng huyeát aùp cuûa thai phuï maéc chöùng
toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn, ñoàng thôøi coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa
thai nhi, aên ít thòt lôïn, ñaëc bieät laø khoâng neân aên nhieàu thòt môõ.
(2) AÊn nhieàu thòt boø, ñaäu naønh, caù bieån laøm gia taêng söï haáp thuï saét, canxi.
Canxi coù theå laøm giaûm huyeát aùp, canxi vaø saét laø thaønh phaàn dinh
döôõng ñaûm baûo söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa thai nhi.
(3) AÊn nhieàu rau xanh vaø traùi caây coù taùc duïng haï huyeát aùp nhö: Haønh, quaû
hoàng, rau caàn, taùo, sôn traø. Yeâu caàu thai phuï moãi ngaøy aên treân 500g
rau xanh vaø traùi caây töôi.
Nhaéc nhôû
Thai phuï maéc chöùng cao huyeát aùp thì phaûi ñaëc bieät chuù yù nghæ ngôi,
nguû ñuû giaác, con ngöôøi khi nguû coù theå laøm haï huyeát aùp.
Lôøi
khuyeân Thai phuï maéc chöùng cao huyeát aùp phaûi haïn cheá aên chaát beùo,
cuûa Baùc syõ ñaëc bieät laø môõ ñoäng vaät. Bôûi vì trong môõ coù chöùa cholesterol coù
theå laøm cho tình traïng huyeát aùp taêng naëng. Thai phuï cuõng neân
haïn cheá aên thöïc phaåm nhieàu nhieät löôïng nhö keïo, ñoà aên ngoït,
baùnh ngoït, ñoà aên chieân raùn vaø thöïc phaåm coù haøm löôïng chaát beùo cao.
Haïn cheá aên muoái, moãi ngaøy chæ neân duøng 2g~3g muoái, khoâng neân cho
nhieàu daàu aên, cuõng khoâng neân aên döa caø muoái vaø ñoà hoäp.
96
38 Phuï nöõ mang thai khoâng neân keùn aên vaø aên
thieân leäch theo sôû thích
Haàu heát moïi ngöôøi ñeàu ñaëc bieät thích aên moät moùn hay moät vaøi moùn aên naøo
ñoù, nhöng cuõng seõ coù nhöõng moùn aên khoâng thích. Neáu sôû thích naøy theå hieän roõ
raøng thì trong aên uoáng haøng ngaøy seõ hình thaønh thoùi quen keùn aên vaø aên thieân leäch.
AÊn thieân leäch, keùn aên khoâng coù lôïi cho söùc khoûe con ngöôøi, nhaát laø ñoái vôùi
phuï nöõ mang thai laïi caøng khoâng coù lôïi. Bôûi vì trong caû thôøi kyø mang thai neáu thai
phuï quaù keùn aên, aên thieân leäch seõ daãn ñeán thieáu huït hoaëc dö thöøa moät soá chaát dinh
döôõng naøo ñoù trong cô theå. Cô theå caàn nhieàu loaïi chaát dinh döôõng, maø caùc loaïi chaát
dinh döôõng laïi ñöôïc cung caáp bôûi caùc loaïi thöïc phaåm khaùc nhau. Khoâng coù thöïc
phaåm naøo coù theå coù chöùa toaøn boä thaønh phaàn dinh döôõng maø cô theå con ngöôøi
caàn. Neáu thai phuï khoâng aên moät soá loaïi thöïc phaåm naøo ñoù seõ coù khaû naêng daãn ñeán
thieáu huït moät soá chaát dinh döôõng, ñieàu naøy seõ khoâng coù lôïi cho söï taêng tröôûng phaùt
trieån cuûa thai nhi vaø söùc khoûe cuûa thai phuï.
Thai phuï caàn phaûi caân baèng ña daïng caùc chaát dinh döôõng nhaèm cung caáp ña daïng
döôõng chaát cho thai nhi. Ña daïng hoùa thöïc phaåm, moät maët coù theå laøm cho
caùc chaát dinh döôõng cuûa thöïc phaåm hoã trôï boå sung taùc duïng cho nhau, ñaùp öùng nhu
caàu cuûa cô theå, maët khaùc aên phoái hôïp caùc loaïi thöïc phaåm coøn coù theå naâng cao giaù trò
dinh döôõng giöõa caùc loaïi thöïc phaåm, naâng cao tæ leä haáp thuï.
Nhaéc nhôû
Thöïc phaåm nguoàn goác ñoäng vaät coù lôïi cho vieäc haáp thuï caùc loaïi vitamin A, D,
E, K hoøa tan trong môõ. Thöïc phaåm coù nguoàn goác thöïc vaät chöùa löôïng lôùn vitamin
vaø axit beùo trung hoøa khoâng no. Moãi loaïi thöïc phaåm naøy ñeàu coù taùc duïng
khaùc nhau, ñeàu khoâng theå thieáu huït. Do vaäy, thai phuï cho duø chæ thích loaïi
thöïc phaåm naøo ñoù thì cuõng phaûi coá gaéng caân baèng giöõa caùc loaïi thöïc phaåm,
ñaùp öùng nhu caàu dinh döôõng ña daïng toaøn dieän cho caû meï vaø thai nhi.
Lôøi
khuyeân Ñöông nhieân, neáu giai ñoaïn ñaàu thai kyø bò oám ngheùn nghieâm
cuûa Baùc syõ troïng, chæ aên ñöôïc moät loaïi thöùc aên naøo ñoù, do thôøi gian naøy
khoâng keùo daøi, nhu caàu dinh döôõng cuûa thai nhi chöa cao, cho
neân coù theå aên theo sôû thích vaø khaåu vò cuûa mình, nhöng caàn ñaûm
baûo cung caáp ñuû dinh döôõng cho cô theå ñeå beù yeâu phaùt trieån bình thöôøng.
97
39 Thai phuï neân traùnh tình traïng

"no doàn ñoùi goùp"
Moät soá thai phuï aên uoáng khoâng coù quy luaät, gaëp moùn thích aên, theøm
aên laø khoâng kieàm cheá ñöôïc, aên tôùi möùc quaù no, gaëp moùn khoâng thích aên
hoaëc taâm traïng khoâng vui laïi aên quaù ít hoaëc khoâng aên, ñoùi ñeán möùc
choùng maët. Nhö vaäy seõ hình thaønh traïng thaùi "no doàn ñoùi goùp", ñieàu naøy
coù haïi cho cô theå thai phuï vaø thai nhi.
AÊn quaù no seõ caûm thaáy khoù chòu, hôn nöõa aên quaù nhieàu seõ gaây ra tieâu
hoùa khoâng toát, khoâng coù lôïi cho söï haáp thuï dinh döôõng. Ñoàng thôøi do aên quaù
nhieàu taát nhieân seõ laøm cho löôïng lôùn maùu cuûa cô theå taäp trung ñeán daï daøy
ñeå tieâu hoùa thöùc aên. Keát quaû laø trong thôøi gian ngaén khoâng cung caáp ñuû maùu
cho thai nhi. Thai phuï aên quaù no cuõng seõ laøm cho troïng löôïng cô theå taêng
nhieàu, thai nhi cuõng phaùt trieån quaù to, daãn ñeán khoù sinh nôû.
Thai phuï aên quaù ít, thaäm chí ñeå buïng ñoùi cuõng khoâng toát, aên ít seõ
daãn ñeán dinh döôõng khoâng ñuû, "no doàn ñoùi goùp" cuõng seõ khieán thaønh
phaàn dinh döôõng khoâng ña daïng, toaøn dieän, coù haïi cho caû meï vaø con.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai khoâng neân chæ
aên uoáng theo sôû thích maø caàn chuù yù
ñeán keát caáu ña daïng dinh döôõng trong
böõa aên haèng ngaøy. Chuù yù ñeán giaù trò
dinh döôõng trong thöùc aên nhaèm baûo
ñaûm söùc khoûe cho meï vaø beù yeâu khoûe
maïnh, thoâng minh.
Lôøi
khuyeân Thai phuï thænh thoaûng coù theå aên thoaûi maùi moät soá moùn aên maø
cuûa Baùc syõ mình thích, nhöng khoâng phaûi laø aên thaät nhieàu trong 1 laàn,
maø haõy chia ra nhieàu laàn trong ngaøy. Ñoâi khi coù nhöõng moùn
aên maø baûn thaân khoâng thích aên nhöng caàn thieát cho nhu caàu
dinh döôõng vaø söï phaùt trieån cuûa thai nhi thì haõy coá gaéng aên.
98
40 Taùc haïi cuûa vieäc phuï nöõ mang thai aên saùng,
aên chieàu khoâng caân baèng
Trong cuoäc soáng haøng ngaøy, raát nhieàu ngöôøi khoâng coù thoùi quen aên
böõa saùng, böõa toái laïi aên raát nhieàu, thoùi quen naøy khoâng coù lôïi cho söùc
khoûe. Neáu phuï nöõ mang thai cuõng coù thoùi quen aên uoáng khoâng caân baèng
giöõa böõa saùng vaø böõa toái thì khoâng chæ gaây aûnh höôûng ñeán baûn thaân maø
coøn toån haïi cho thai nhi.
Töø böõa toái hoâm tröôùc ñeán böõa saùng sôùm hoâm sau coù tôùi möôøi maáy
tieáng, thai phuï vaø thai nhi ñeàu caàn phaûi boå sung dinh döôõng trong
khoaûng thôøi gian naøy, vaäy maø laïi khoâng aên saùng (hoaëc aên quaù ít), nghóa
laø laïi keùo daøi theâm 4 tieáng nöõa môùi ñöôïc cung caáp dinh döôõng. Thoùi
quen naøy laøm cho meï vaø thai nhi bò ñoùi khoaûng 1 ngaøy, thieáu huït dinh
döôõng quaù laâu. Do vaäy, thai phuï neân aên böõa saùng thaät ñaày ñuû.
Böõa toái laïi laø böõa khoâng neân aên quaù no. Bôûi vì böõa toái raát gaàn vôùi giôø
nguû, neáu aên quaù nhieàu, vaän ñoäng ít, aên thöùc aên nhieàu daàu môõ thì khoâng
chæ laøm cho tieâu hoùa khoù khaên, khieán cho phuï nöõ mang thai coù caûm giaùc
ñaày buïng, khoù nguû maø coøn deã gaây ra beänh daï daøy.
Nhaéc nhôû
Thai nhi cuõng nhö meï, hoaït ñoäng nhieàu
vaøo ban ngaøy, ít vaøo ban ñeâm, cho neân saùng
sôùm phaûi cung caáp nhieàu chaát dinh döôõng
cho thai nhi, coøn buoåi toái thì neân ít hôn moät
chuùt. Vì vaøo ban ñeâm thai nhi hoaït ñoäng ít
neân khoâng caàn thieát phaûi cung caáp quaù nhieàu
chaát dinh döôõng.
Lôøi
khuyeân Ñeå böõa saùng ngon mieäng, phuï nöõ mang thai coù theå daäy sôùm
cuûa Baùc syõ moät chuùt, tröôùc khi aên saùng neân vaän ñoäng thaân theå nheï
nhaøng nhö daïo boä, taäp moät vaøi ñoäng taùc, nhö vaäy seõ coù lôïi
cho söùc khoûe.
99
41 Thai phuï khoâng neân aên quaù nhanh
Moät soá thai phuï coù thoùi quen aên quaù nhanh, ñieàu naøy coù haïi cho söï
haáp thuï dinh döôõng cuûa baûn thaân thai phuï vaø thai nhi, gaây aûnh höôûng
cho tieâu hoùa vaø haáp thuï. Khi chuùng ta nhai thöùc aên raêng seõ nghieàn nhoû
thöùc aên, men tieâu hoùa trong nöôùc boït laøm cho thöùc aên thay ñoåi töø phaân
töû lôùn thaønh phaân töû nhoû vaø tieâu hoùa sô boä hoãn hôïp thöùc aên. Khi thöùc
aên tôùi daï daøy laïi ñöôïc tieâu hoùa moät laàn nöõa khieán cho cô theå deã daøng haáp
thuï döôõng chaát. Nhai kyõ thöùc aên seõ kích thích tieát dòch vò vaø nöôùc boït.
Nhai chaäm, kyõ laøm cho thöùc aên ñöôïc tieáp xuùc hoaøn toaøn vôùi nöôùc
boït trong khoang mieäng môùi coù lôïi cho söï tieâu hoùa vaø haáp thuï thöùc aên.
AÊn ngaáu aên nghieán, thöùc aên seõ khoâng ñöôïc nhai kyõ ñaõ toáng vaøo daï daøy
ñöôøng ruoät, thöùc aên chöa kòp tieáp xuùc hoaøn toaøn vôùi nöôùc boït, seõ aûnh
höôûng ñeán toaøn boä hoãn hôïp nöôùc boït vaø thöïc phaåm, daãn ñeán khoù tieâu
hoùa vaø haáp thuï hoaøn toaøn. Keùo daøi caùch aên uoáng naøy seõ gaây trôû ngaïi cho
vieäc haáp thuï dinh döôõng cuûa thai nhi, coù haïi cho söùc khoûe.
Nhaéc nhôû
Chæ khi haáp thuï hoaøn toaøn caùc chaát dinh
döôõng trong thöïc phaåm, thai phuï môùi coù theå
ñaùp öùng nhu caàu cuûa thai nhi vaø baûn thaân
mình. Do vaäy, löïa choïn aên thöïc phaåm gì raát
quan troïng, caùch aên nhö theá naøo cuõng khoâng
theå coi nheï.
Lôøi
khuyeân Trong böõa aên neân chuù yù ñeán caùch aên, phöông phaùp aên uoáng
cuûa Baùc syõ
khoa hoïc seõ coù lôïi cho söùc khoûe vaø ngöôïc laïi. Ñieàu naøy cho
duø laø ngöôøi bình thöôøng hay phuï nöõ mang thai cuõng ñeàu caàn
löu yù.
100
Thai phuï khoâng neân aên thöïc phaåm coù chöùa

42 ñöôøng hoùa hoïc, tinh daàu thôm vaø chaát taïo maøu
Ñöôøng hoùa hoïc, caùc loaïi chaát taïo ngoït ñöôïc toång hôïp baèng phöông
phaùp hoùa hoïc, thaønh phaàn chuû yeáu laø natri sacharin, khoâng coù giaù trò
dinh döôõng, chæ laø duøng ñeå laøm taêng khaåu vò cuûa moùn aên. Moät soá loaïi
ñöôøng hoùa hoïc coøn coù taùc haïi nhaát ñònh ñeán cô theå con ngöôøi. Neáu thai
phuï thöôøng xuyeân aên nhieàu ñöôøng hoùa hoïc, seõ coù taùc haïi gaây kích thích
nieâm maïc ñöôøng ruoät vaø aûnh höôûng ñeán chöùc naêng men tieâu hoùa, daãn
ñeán suy giaûm chöùc naêng tieâu hoùa, gaây roái loaïn tieâu hoùa vaø gaây trôû ngaïi
cho söï haáp thuï chaát dinh döôõng. Ñoàng thôøi coù theå laøm taêng gaùnh naëng
cho thaän, coù haïi ñoái vôùi thaän.
Tinh daàu thôm vaø chaát taïo maøu khoâng coù giaù trò dinh döôõng, chæ
duøng ñeå laøm ñeïp moùn aên, naâng cao tính thaåm myõ cho moùn aên. Trong
quaù trình cheá bieán, tinh daàu thôm vaø chaát taïo maøu cuõng seõ cho theâm
moät vaøi hoùa chaát naøo ñoù coù theå gaây haïi cho cô theå.
Nhaéc nhôû
Moät soá chaát phuï gia cuûa thöïc phaåm ñoái vôùi ngöôøi
lôùn bình thöôøng khoûe maïnh coù theå khoâng coù aûnh
höôûng lôùn, bôûi vì cô theå hoï coù khaû naêng thaûi ñoäc nhaát
ñònh, coøn ñoái vôùi phuï nöõ mang thai, neáu duøng coù theå
seõ gaây toån haïi nguy hieåm tröïc tieáp ñeán quaù trình sinh
tröôûng phaùt trieån cuûa thai nhi, aûnh höôûng söùc khoûe
ngöôøi meï.
Lôøi
khuyeân Thai phuï aên uoáng caøng phaûi caån thaän hôn bình thöôøng, khi
cuûa Baùc syõ
cheá bieán moùn aên chuù yù khoâng neân cho theâm caùc loaïi ñöôøng
hoùa hoïc, ñoàng thôøi coøn phaûi chuù yù, khi mua thöïc phaåm caàn
xem kyõ loaïi thöïc phaåm ñoù coù caùc chaát phuï gia hay khoâng.
101
43 Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên quaù

nhieàu thòt
Vì sao phaûi nhaéc nhôû thai phuï khoâng neân aên nhieàu thòt maø laïi
khuyeán khích aên nhieàu rau xanh vaø hoa quaû. Nguyeân nhaân laø vì:
(1) Truyeàn thoáng aên uoáng cuûa loaøi ngöôøi laø aên löông thöïc vaø rau xanh laø
chính, daàn daàn môùi gia taêng aên thòt. Cho neân, chöùc naêng tieâu hoùa
vaø haáp thuï cuûa con ngöôøi cuõng seõ thích nghi vôùi caáu truùc cuûa thöïc
phaåm loaïi thöïc vaät nhö rau xanh vaø löông thöïc. Nghóa laø nhìn töø goùc
ñoä lòch söû phaùt trieån thöïc phaåm cuûa con ngöôøi, con ngöôøi laáy thöïc
phaåm coù nguoàn goác thöïc vaät laøm thöùc aên chính, baét ñaàu phaùt trieån
töø thöïc phaåm coù nguoàn goác thöïc vaät, daàn daàn gia taêng thöïc phaåm
coù nguoàn goác ñoäng vaät. Hôn nöõa, quaù trình phaùt trieån cuûa thai nhi
cuõng laø baét ñaàu töø sô caáp daàn ñeán hoaøn thieän.
(2) Nghieân cöùu khoa hoïc hieän ñaïi phaùt hieän caùc chaát quan troïng thieát
yeáu cuûa boä naõo con ngöôøi laø nhöõng chaát chuû yeáu toàn taïi trong thöïc
phaåm loaïi thöïc vaät nhö axit beùo trung hoøa khoâng no, vitamin C, vita-
min B, vitamin A, vitamin E, protein, canxi.
Vì theá, thai phuï neân aên vöøa phaûi caùc loaïi thòt, nhö vaäy môùi thích hôïp
vôùi söï phaùt trieån cuûa thai nhi. AÊn nhieàu löông thöïc vaø rau xanh, traùi caây
töôi vaø protein nguoàn goác thöïc vaät (nhö ñaäu naønh) môùi phuø hôïp quy luaät
khoa hoïc.
Nhaéc nhôû
Coøn moät ñieàu thai phuï nhaát thieát phaûi chuù yù nöõa, neáu thai phuï aên
quaù nhieàu thòt, quaù nhieàu chaát beùo seõ laøm cho troïng löôïng thai nhi vaø
thai phuï quaù naëng, gaây khoù sinh.
Lôøi
khuyeân AÊn quaù nhieàu thòt gaây khoù tieâu hoùa, hôn nöõa dinh döôõng laïi khoâng
cuûa Baùc syõ toaøn dieän ña daïng seõ taïo ra chöùng thieáu huït moät soá chaát dinh
döôõng, khoâng coù lôïi cho söùc khoûe thai phuï vaø thai nhi.
102
44 Taùc haïi cuûa vieäc thai phuï aên quaù nhieàu muoái
AÊn nhieàu muoái seõ coù haïi cho söùc khoûe, nhaát laø vôùi söùc khoûe cuûa phuï
nöõ mang thai. Trong tình traïng bình thöôøng, thai phuï vaãn neân aên muoái,
nhöng ôû trong moät soá tình traïng sau thì thai phuï phaûi haïn cheá, thaäm
chí kieâng aên muoái:
(1) Khi maéc moät chöùng beänh naøo ñoù coù lieân quan ñeán thai ngheùn (nhö
beänh tim, beänh thaän), thai phuï nhaát thieát phaûi kieâng muoái töø khi baét
ñaàu mang thai.
(2) Neáu phaùt hieän theå troïng taêng leân quaù möùc, ñaëc bieät laø nhöõng thai
phuï xuaát hieän phuø thuõng, huyeát aùp taêng cao, coù hieän töôïng nhieãm
ñoäc thai ngheùn thì cuõng phaûi kieâng aên muoái.
Noùi laø phaûi kieâng aên muoái nhöng cuõng khoâng coù nghóa laø khoâng aên
moät chuùt muoái naøo, chæ laø haïn cheá löôïng muoái haáp thuï vaøo cô theå, haøng
ngaøy aên khoâng quaù 1,5g∼2,0g muoái natri clorua. Bình thöôøng, moät
ngöôøi moãi ngaøy coù theå aên 8g∼15g muoái natri clorua, trong ñoù 1/3 löôïng
muoái laø do thöùc aên chính cung caáp, 1/3 laø duøng muoái neâm vaøo khi ñun
naáu cheá bieán moùn aên, 1/3 laø do caùc thöùc aên khaùc mang laïi. Theo phaân
tích naøy thì khi cheá bieán moùn aên khoâng neân cho theâm muoái, lyù do laø trong
raát nhieàu loaïi thöùc aên ñaõ coù chöùa muoái, nhö vaäy noùi laø kieâng aên muoái nhöng
thöïc ra phuï nöõ mang thai vaãn aên vaøo moät löôïng muoái nhaát ñònh.
Nhaéc nhôû
Phöông phaùp toát ñeå haïn cheá aên muoái laø khoâng neâm muoái khi naáu
moùn aên maø ñeán khi ngoài vaøo baøn aên môùi cho theâm moät chuùt muoái ñeå
taêng ñoåi khaåu vò nhö vaäy vöøa coù caûm giaùc ngon mieäng laïi vöøa khoâng bò
haáp thu nhieàu muoái.
Lôøi
khuyeân Thai phuï khi cheá bieán moùn aên duø khoâng cho muoái nhöng vaãn coù theå
cuûa Baùc syõ neâm neám caùc vò khaùc ñeå coù theå kích thích khaåu vò nhö neâm ngoït, chua.
Ví duï nhö duøng nöôùc caø chua töôi ñeå cheá bieán moùn aên, döa chuoät daàm
giaám khoâng muoái. Ngoaøi ra nöôùc chanh, rau thôm, haønh, caây höông
thung ñeàu coù theå kích thích aên uoáng.
103
45 Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên nhieàu gia vò

coù tính noùng
Gia vò coù theå ñieàu tieát muøi vò cuûa thöùc aên, kích thích khaåu vò taïo caûm
giaùc theøm aên, vì vaäy trong aên uoáng haøng ngaøy, moïi ngöôøi thöôøng duøng
gia vò, coù ngöôøi coøn ñaëc bieät thích aên nhieàu gia vò. Nhöng thai phuï khi
duøng gia vò chuù yù khoâng neân duøng nhieàu, nhaát laø nhöõng loaïi gia vò coù
tính noùng nhö baùt giaùc hoài höông, tieåu hoài höông, hoà tieâu, voû queá, nguõ
vò höông, ôùt... thì khoâng neân duøng.
Trong thôøi gian mang thai, theå troïng thai phuï taêng leân, ñöôøng ruoät
cuõng töông ñoái khoâ, xuaát hieän hieän töôïng noùng trong, maø nhöõng gia vò
coù tính noùng laïi sinh nhieät nhieàu, seõ daãn ñeán cô theå ñaõ noùng laïi caøng
noùng, ñöông nhieân laø khoâng coù lôïi. Hôn nöõa, gia vò coù tính noùng coøn coù
tính kích thích raát roõ, raát deã laøm tieâu hao löôïng nöôùc trong ñöôøng ruoät,
laøm cho söï tieát dòch trong ñöôøng ruoät giaûm suùt daãn ñeán ñöôøng ruoät khoâ
gaây ra taùo boùn hoaëc phaân khoâ, ñaïi tieän khoù khaên, ñieàu naøy khoâng coù lôïi
cho thai phuï.
Nhaéc nhôû
Nhöõng thai phuï thích aên cay phaûi ñaëc bieät chuù yù cuõng khoâng ñöôïc
aên nhieàu gia vò coù tính noùng. Bôûi neáu bò taùo boùn, ñaïi tieän khoù khaên, khi
ñi ñaïi tieän seõ maát nhieàu söùc daãn ñeán taêng aùp löïc buïng, töø ñoù seõ cheøn eùp
leân thai nhi trong töû cung, deã gaây ra ñoäng thai vaø laøm cho thai nhi phaùt
trieån dò daïng hoaëc gaây ra vôõ oái sôùm, saûy thai töï nhieân, sinh sôùm.
Lôøi
khuyeân Thai phuï khoâ n g neâ n aê n nhieà u gia vò cay noù n g nhöng
cuûa Baùc syõ khi cheá bieá n moù n aê n vaã n coù theå duø n g gia vò. Bôû i vì
neá u duø n g löôï n g khoâ n g nhieà u thì qua quaù trình ñun
naá u cuõ n g seõ laø m giaû m tính noù n g vaø tính kích öù n g cuû a
gia vò, thoâ n g thöôø n g cuõ n g seõ khoâ n g gaâ y .
104
46 Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên rau chaân

vòt, maêng, rau sam
Rau chaân vòt, maêng, rau sam (rau tröôøng thoï) ñeàu laø nhöõng thöùc aên
duøng nhieàu haøng ngaøy, dinh döôõng cuõng raát phong phuù, nhöng khoâng
thích hôïp duøng cho phuï nöõ mang thai. Rau chaân vòt, maêng coù chöùa axit
oxalic maø axit oxalic laïi deã keát hôïp vôùi keõm vaø canxi trong thöïc vaät hình
thaønh loaïi hôïp chaát calcium oxalate vaø axit keõm oxalic, cô theå raát khoù
haáp thuï, do vaäy seõ ñaøo thaûi ra ngoaøi, laøm cho thai nhi vaø thai phuï thieáu
canxi vaø keõm. Thai nhi thieáu canxi coù theå gaây ra beänh coøi xöông, hoõm
öùc, chaân voøng kieàng vaø raêng moïc chaäm, phaùt trieån khoâng toát, sinh ra deã
bò khuyeát taät. Axit oxalic aûnh höôûng tôùi söï haáp thuï keõm, khoâng coù lôïi cho
söï phaùt trieån vaø sinh tröôûng cuûa thai nhi.
Rau sam (coøn goïi laø rau tröôøng thoï) ñöôïc coâng nhaän laø loaïi rau daïi
coù giaù trò dinh döôõng phong phuù, cuõng coù nhieàu giaù trò coâng duïng cuûa
thuoác, coù taùc duïng tan maùu, laø thöïc phaåm nhuaän traøng, coù taùc duïng kích
thích cô töû cung, khoâng coù lôïi cho thai nhi vì deã daãn ñeán saûy thai. Do ñoù,
thai phuï khoâng neân aên loaïi rau naøy.
Nhaéc nhôû
Nhöõng loaïi rau chöùa nhieàu axit oxalic
ngoaøi rau chaân vòt, rau sam, maêng coøn coù raát
nhieàu loaïi rau khaùc khi duøng neân chuù yù löïa
choïn caån thaän. Tröôùc khi cheá bieán moùn aên
neân chaàn rau qua nöôùc soâi, nhö vaäy coù theå
loaïi boû phaàn lôùn axit oxalic, laøm giaûm thaønh phaàn taùc haïi cuûa rau.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai aên rau daïi phaûi ñaëc bieät caån thaän, bôûi vì coù
cuûa Baùc syõ moät soá loaïi rau daïi do khoâng thöôøng xuyeân aên neân khoâng hieåu
roõ tính naêng cuûa noù, neáu cöù duøng moät caùch muø quaùng seõ coù
theå gaây ra taùc duïng phuï khoâng coù lôïi cho thai nhi.
105
47 Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên quaû sôn traø
Quaû sôn traø coù taùc duïng kích thích tieâu hoùa, taêng theâm ñoä chua ngoït,
ngon mieäng, raát nhieàu ngöôøi thích aên. Nhaát laø nhöõng thai phuï trong thôøi kyø
oám ngheùn, caûm thaáy aên khoâng ngon, noân oeï hoaëc coù caûm giaùc buoàn noân thì
caøng thích aên sôn traø hoaëc ñoà khai vò ñöôïc cheá bieán töø quaû sôn traø ñeå coù theå
kích thích aên theâm nhieàu löôïng thöùc aên. Quaû sôn traø coù taùc duïng laøm thoâng
öù huyeát, thích hôïp cho nhöõng phuï nöõ sau sinh sau khi sinh bò öù huyeát khoâng
thoâng, nhöng ñoái vôùi phuï nöõ mang thai laïi khoâng thích hôïp cho neân khoâng
neân duøng. Sôn traø coù taùc duïng kích thích töû cung, coù khaû naêng thuùc ñaåy co
boùp töû cung, coù theå gaây ra saûy thai hoaëc sinh sôùm, nhaát laø nhöõng thai phuï
coù tieàn söû saûy thai hoaëc sau khi mang thai coù hieän töôïng ñoäng thai thì nhaát
ñònh phaûi kieâng aên sôn traø.
Trong mía coù chöùa löôïng ñöôøng lôùn, sau khi phaân giaûi tieâu hoùa trong
cô theå seõ laøm cho noàng ñoä ñöôøng taêng cao. Cho neân khi ñöôøng huyeát vöôït
qua giôùi haïn bình thöôøng seõ laøm cho söï trao ñoåi chaát mang tính axit trong
cô theå quaù nhieàu, laøm cho huyeát dòch cuûa thai phuï coù tính axit, deã daãn ñeán
thai nhi sinh ra bò khuyeát taät, töùc laø laøm cho treû sau khi sinh vaãn bình
thöôøng nhöng cuõng coù theå sau khi tröôûng thaønh seõ maéc beänh tieåu ñöôøng.
Do vaäy, thai phuï khoâng neân aên nhieàu mía.
Nhaéc nhôû
Ñeå ñeà phoøng aên hoa quaû khoâng hôïp lyù daãn ñeán phaûn öùng, thai phuï
neân chuù yù nhöõng ñieàu sau:
(1) Tìm hieåu kieán thöùc veà tính naêng cuûa moät soá loaïi hoa quaû ñeå hieåu bieát
nhöõng loaïi hoa quaû naøy coù gaây aûnh höôûng xaáu ñeán thai nhi hay khoâng.
(2) Khoâng aên nhöõng loaïi hoa quaû laï, chöa töøng aên ñeå traùnh xaûy ra phaûn
öùng maãn caûm vôùi hoa quaû daãn ñeán gaây haïi cho thai nhi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai aên nhieàu traùi caây raát toát nhöng töø nhöõng phaân
cuûa Baùc syõ tích treân cho thaáy phaûi coù löïa choïn tröôùc khi aên, quaù chua seõ khoâng
coù lôïi, quaù ngoït cuõng khoâng toát. Khi aên hoa quaû cuõng phaûi ña daïng
hoaù, khoâng neân chæ aên theo khaåu vò öa thích.
106
48 Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên nhieàu ñoà

aên nhanh
Thoâng thöôøng, ñoà aên nhanh nhö mì aên lieàn coù thaønh phaàn chuû yeáu
laø hôïp chaát cacbon hydrate, duø raát ít boät ngoït, muoái aên vaø caùc gia vò khaùc.
Gia vò trong ñoà aên nhanh coù tinh chaát thòt boø, tinh chaát gaø, tinh chaát toâm
nhöng haøm löôïng thòt boø, thòt gaø, toâm raát ít. Bôûi vaäy, ñoà aên nhanh khoâng
coù ñaày ñuû thaønh phaàn dinh döôõng ñaùp öùng nhu caàu cuûa cô theå nhö pro-
tein, lipit, khoaùng chaát, vitamin, xenlulo vaø nöôùc.
Theo phaân tích ñieàu tra cuûa caùc chuyeân gia thì nhöõng ngöôøi aên mì
aên lieàn thôøi gian daøi coù 60% khoâng ñuû dinh döôõng, 54% bò thieáu maùu do
thieáu saét, 32% bò chöùng thieáu vitamin B2, 16% thieáu keõm, 20% bò maéc
caùc beänh veà maét do thieáu vitamin A. Phuï nöõ mang thai thöôøng xuyeân
aên ñoà aên nhanh, neáu daãn ñeán maéc baát kyø beänh gì keå treân cuõng ñeàu coù
haïi cho thai nhi, gaây aûnh höôûng ñeán söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa
thai nhi, thaäm chí daãn ñeán thai nhi khuyeát taät, nheï caân hoaëc haïn cheá
phaùt trieån heä thaàn kinh daãn ñeán trí tueä keùm phaùt trieån.
Nhaéc nhôû
Nghieân cöùu khoa hoïc chöùng minh,
trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø laø luùc hình thaønh
baùnh nhau vaø heä thoáng maïch maùu cuûa thai
nhi neân ñaëc bieät caàn nhieàu axit beùo coù lôïi
cho söï phaùt trieån cuûa naõo boä thai nhi. Neáu
thai phuï aên quaù nhieàu ñoà aên nhanh seõ laøm
cho söï haáp thuï axit beùo bò haïn cheá.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc aên quaù nhieàu ñoà aên nhanh, ñaëc bieät
cuûa Baùc syõ phuï nöõ mang thai khoâng neân thöôøng xuyeân aên mì aên lieàn, baùnh bích
quy, baùnh myø maø neân aên nhieàu caùc loaïi thöïc phaåm nguoàn goác thöïc
vaät, ñoäng vaät coù thaønh phaàn dinh döôõng phong phuù vaø chuù yù ña
daïng hoaù ñeå ñaûm baûo thai nhi ñöôïc cung caáp ñaày ñuû dinh döôõng.
107
49 Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên nhieàu

ñoà hoäp
Moät soá thai phuï coù thoùi quen aên thöïc phaåm ñoùng hoäp nhö hoa quaû hoäp,
caù hoäp, thòt hoäp, hoï cho raèng thöïc phaåm ñoà hoäp coù höông vò ngon, dinh
döôõng phong phuù, veä sinh ñaûm baûo, söû duïng laïi tieän lôïi nhöng hoï laïi khoâng
bieát raèng, aên nhieàu thöïc phaåm ñoùng hoäp hoaøn toaøn khoâng coù lôïi ñoái vôùi phuï
nöõ mang thai vaø thai nhi. Theo caùc nghieân cöùu coù lieân quan cho thaáy, thai
phuï trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø duøng nhieàu ñoà hoäp seõ khoâng coù lôïi cho söùc
khoûe. Bôûi vì nhöõng ñoà hoäp naøy trong quaù trình cheá bieán saûn xuaát thöôøng
cho theâm moät löôïng chaát phuï gia nhaát ñònh. Caùc chaát phuï gia laø nhöõng hôïp
chaát choáng oâi thiu, chaát taêng ñoä ngoït, tinh daàu thôm, chaát taïo maøu. Ñaây laø
nhöõng chaát hoùa hoïc nhaân taïo coù taùc haïi nhaát ñònh ñoái vôùi phoâi thai. Phoâi
thai trong giai ñoaïn ñaàu töùc laø khi thai ñöôïc 20 ngaøy∼60 ngaøy, caùc teá baøo
vaø caùc toå chöùc tieán haønh phaân hoaù vaø sinh soâi döïa theo quy luaät nghieâm
ngaët. Thai nhi luùc naøy vaãn chöa hình thaønh chöùc naêng thaûi ñoäc vaø phaûn
öùng vôùi moät vaøi chaát hoùa hoïc coù haïi, cho neân neáu bò aûnh höôûng cuûa moät vaøi
nhaân toá coù haïi seõ deã daãn ñeán saûy thai hoaëc gaây ra dò taät baøo thai.
Nhaéc nhôû
Thai phuï neân aên thòt töôi, caù töôi, rau xanh. Thöïc phaåm töôi soáng
raát ít bò nhieãm virut, vi khuaån, hôn nöõa, dinh döôõng laïi phong phuù hôn
raát nhieàu laàn caùc loaïi thöïc phaåm ñaõ traûi qua thôøi gian daøi baûo quaûn vaø
phöông phaùp cheá bieán phöùc taïp nhö thöïc phaåm ñoùng hoäp. Ñaây cuõng laø
ñieàu quan troïng caàn löu yù ñeå baûo veä söùc khoûe trong aên uoáng cuûa
thai phuï.
Lôøi
Ñoà hoäp trong quaù trình baûo quaûn, vaän chuyeån vaø cheá bieán, neáu
khuyeân
cuûa Baùc syõ tieät truøng vaø ñoùng goùi khoâng nghieâm ngaët, caån thaän coù theå daãn
ñeán thöïc phaåm bò nhieãm khuaån. Vi khuaån sinh soâi phaùt trieån
trong ñoà hoäp coù theå sinh ra chaát ñoäc coù haïi cho cô theå, taïo
thaønh thöïc phaåm nhieãm ñoäc coù taùc haïi nghieâm troïng. Bôûi vaäy, ñeà
nghò caùc thai phuï khoâng neân aên nhieàu thöïc phaåm ñoùng hoäp.
108
50 Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên ñoà aên laïnh
Moät soá thai phuï do cô theå noùng trong neân thích aên ñoà aên maùt nhö uoáng
nöôùc ngoït, aên kem ly, kem que maëc duø caûm thaáy deã chòu nhöng laïi khoâng
coù lôïi cho söùc khoûe baûn thaân vaø thai nhi.
Trong thôøi gian mang thai, traøng vò cuûa thai phuï raát maãn caûm vôùi
nhöõng kích thích noùng vaø laïnh. Neáu aên nhieàu thöùc aên laïnh seõ laøm cho huyeát quaûn
traøng vò ñoät ngoät co laïi, tieát dòch traøng vò giaûm daãn ñeán chöùc naêng tieâu hoùa
giaûm suùt, aên uoáng khoâng ngon mieäng, ñi ngoaøi, roái loaïn tieâu hoùa, thaäm
chí daãn ñeán daï daøy bò co giaät, xuaát hieän hieän töôïng ñau buïng döõ doäi.
Ngoaøi ra, khi mang thai, nieâm maïc ñöôøng hoâ haáp nhö khí quaûn,
hoïng, muõi thöôøng xuyeân xung huyeát, phuø neà, neáu laïi aên quaù nhieàu ñoà
aên laïnh, choã xung huyeát ñoät nhieân co laïi, giaûm chaûy maùu coù theå daãn ñeán
söùc ñeà khaùng cuïc boä keùm, laøm cho virut vaø vi khuaån voán tieàm aån trong
khoang mieäng, trong muõi, khí quaûn, hoïng thöøa dòp thaâm nhaäp vaøo cô
theå. Keát quaû daãn ñeán ñau hoïng, ho, ñau ñaàu, nghieâm troïng coøn coù theå
daãn ñeán vieâm nhieãm ñöôøng hoâ haáp hoaëc gaây ra chöùng vieâm amidan.
Nhaéc nhôû
Thai phuï neân uoáng nöôùc ñun soâi ñeå nguoäi. Neáu cô theå ra moà hoâi
nhieàu coù theå cho theâm moät chuùt muoái vaøo nöôùc ñeå uoáng, nhö vaäy coù theå
boå sung löôïng muoái trong cô theå bò maát ñi khi tieát moà hoâi.
Lôøi
khuyeân Thai phuï aên nhieàu ñoà aên laïnh khoâng nhöõng seõ gaây beänh cho
cuûa Baùc syõ baûn thaân, maø coøn aûnh höôûng ñeán thai nhi. Qua nghieân cöùu
phaùt hieän thai nhi trong buïng raát maãn caûm vôùi söï kích thích
laïnh. Thai phuï uoáng nöôùc laïnh hoaëc aên kem thì thai nhi trong
töû cung seõ vaän ñoäng khoâng ngöøng, lieân tuïc thay ñoåi vò trí. Do vaäy, ñeà
nghò phuï nöõ mang thai khoâng neân aên nhieàu ñoà aên laïnh.
109
51 Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên nhieàu

quaåy raùn
Raát nhieàu ngöôøi haøng ngaøy hay thích aên quaåy raùn, aên quaåy raùn keøm
vôùi uoáng söõa ñaäu naønh, muøi vò thôm ngon ñaõ trôû thaønh böõa saùng thöôøng
duøng cuûa nhieàu ngöôøi. Tuy söõa ñaäu naønh coù thaønh phaàn dinh döôõng cao
nhöng quaåy raùn neáu aên nhieàu laïi coù haïi cho söùc khoûe. Nhaát laø phuï nöõ
mang thai aên nhieàu quaåy raùn coøn gaây haïi cho söùc khoûe vaø söï sinh tröôûng
phaùt trieån cuûa thai nhi.
Trong quaåy raùn coù chöùa chaát chì khoâng coù lôïi cho söï phaùt trieån chöùc
naêng naõo thai nhi, deã laøm gia taêng tæ leä sinh thai nhi thieåu naêng trí tueä.
Quaåy sau khi raùn ôû nhieät ñoä cao, nhaát laø laïi duøng daàu môõ raùn ñi raùn laïi
nhieàu laàn seõ sinh ra nhöõng phaûn öùng hoùa hoïc nhö oxy hoaù, phaân giaûi,
toång hôïp do nhieät. Töø ñoù, saûn sinh ra nhieàu chaát coù haïi nhö andehit, axit
beùo ñôn giaûn, oxy, chaát oxy hoaù, lipit, thai phuï aên vaøo seõ aûnh höôûng
khoâng toát cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi vaø söùc khoûe baûn thaân.
Nhaéc nhôû
Taùc haïi cuûa quaåy raùn laø ôû choã
khi cheá bieán coù cho theâm pheøn
chua. Maø pheøn chua laø moät loaïi
chaát voâ cô coù chöùa nhieàu chì. Khi
raùn quaåy khoaûng 500g boät mì seõ
phaûi duøng 15g pheøn chua. Neáu thai
phuï aên quaåy seõ haáp thu löôïng lôùn
pheøn chua vaøo cô theå, gaây haïi cho meï vaø thai nhi.
Lôøi
khuyeân Thai phuï khoâng neân aên nhieàu ñoà chieân raùn, neân aên nhieàu loaïi
cuûa Baùc syõ thòt töôi, rau xanh, tröùng, söõa, vì dinh döôõng cuûa nhöõng thöïc
phaåm naøy raát phong phuù, hôn nöõa laïi khoâng coù chaát ñoäc haïi,
coù lôïi cho söï haáp thuï caùc thaønh phaàn dinh döôõng cho caû meï
vaø beù. Ngoaøi ra, thai phuï coøn caàn phaûi chuù yù laø khi xaøo naáu thöùc aên
neân duøng löôïng daàu thích hôïp, khoâng neân duøng daàu thöøa raùn ñi raùn
laïi nhieàu laàn seõ coù haïi cho cô theå.
110
Thai phuï traùnh aên nhöõng thöïc phaåm quaù

52 maãn caûm gaây dò öùng
Moät soá thai phuï thieáu hieåu bieát vaø xem nheï söï aûnh höôûng cuûa moät
soá loaïi thöùc aên coù theå gaây dò öùng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa thai nhi, do
vaäy thöôøng ñeå laïi haäu quaû do aên ñoà aên quaù maãn caûm ñaõ daãn ñeán saûy thai,
sinh sôùm, thai nhi dò taät, ngay caû nhöõng treû sinh ra ñuùng ngaøy cuõng coù
theå bò maéc beänh, coù khi aûnh höôûng suoát cuoäc ñôøi.
Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy, nhöõng thai phuï coù theå chaát quaù maãn
caûm coù theå dò öùng vôùi moät vaøi loaïi thöùc aên naøo ñoù, nhöõng loaïi thöùc aên naøy
sau khi ñöôïc tieâu hoùa vaø haáp thuï coù theå gaây aûnh höôûng tôùi quaù trình tuaàn
hoaøn maùu cuûa thai nhi qua nhau thai, gaây trôû ngaïi cho söï sinh tröôûng phaùt
trieån cuûa thai nhi hoaëc tröïc tieáp toån haïi moät vaøi boä phaän naøo ñoù nhö phoåi,
khí quaûn, daãn ñeán thai nhi dò taät hoaëc maéc beänh.
Vì vaäy caàn löu yù traùnh aên phaûi thöùc aên quaù maãn caûm:
(1) Trong thôøi gian mang thai khoâng neân aên nhöõng ñoà aên maø tröôùc ñaây
ñaõ gaây dò öùng.
(2) Khoâng aên nhöõng thöùc aên ñaõ oâi thiu nhieãm ñoäc hoaëc tröôùc ñaây chöa
töøng aên.
(3) Sau khi duøng moät loaïi ñoà aên naøo ñoù, neáu thaáy noåi maån toaøn thaân,
xuaát hieän phaùt ban gioáng nhö beänh sôûi hoaëc coù nhöõng trieäu chöùng
nhö hoaûng loaïn, thôû gaáp, ñau buïng, ñi ngoaøi thì ñoù coù theå laø caùc trieäu
chöùng dò öùng vôùi thöùc aên, phaûi laäp töùc tôùi beänh vieän khaùm caáp cöùu.
Nhaéc nhôû
Duøng thöïc phaåm coù chaát ñaïm khaùc nhau nhö thòt ñoäng vaät, tim,
gan, tröùng, caù vaø söõa nhaát ñònh phaûi ñun chín naáu nhöø môùi coù theå laøm
giaûm nhöõng phaûn öùng do maãn caûm.
Lôøi
khuyeân Thai phuï khoâng neân aên hoaëc caån thaän khi aên nhöõng ñoà aên coù
cuûa Baùc syõtheå gaây dò öùng nhö caù bieån, toâm, oác, soø vaø nhöõng ñoà aên coù tính
kích thích cay noùng. Ñoái vôùi ñoà aên haûi saûn neân aên thöû moät ít
xem coù phaûn öùng dò öùng khoâng roài môùi quyeát ñònh aên tieáp.
111
Taùc haïi cuûa vieäc aên nhieàu ñoà aên coù

53 tính kích thích
Ñoà aên mang tính kích thích chuû yeáu laø chæ nhöõng loaïi rau vaø gia vò
nhö haønh, göøng, toûi, ôùt, boät haït caûi, boät carry. Nhöõng ñoà gia vò naøy neáu
bieát ñieàu chænh muøi vò khi cheá bieán moùn aên seõ kích thích khaåu vò, coù lôïi
cho tuaàn hoaøn maùu, coù taùc duïng boå sung vitamin vaø nhöõng nguyeân toá
vi löôïng thieát yeáu (nhö keõm, selen). Coù theå noùi, nhöõng gia vò naøy ngöôøi
bình thöôøng aên vaøo thì raát coù lôïi nhöng laïi khoâng heà toát cho phuï nöõ
mang thai. Bôûi vì khi thai phuï aên nhöõng thöïc phaåm naøy qua tuaàn hoaøn
maùu seõ thaâm nhaäp vaøo cô theå thai nhi vaø gaây ra nhöõng kích thích khoâng
toát cho thai nhi, aûnh höôûng ñeán söï sinh tröôûng phaùt trieån bình thöôøng
cuûa thai nhi. Cho neân, phuï nöõ mang thai khoâng neân aên nhöõng ñoà aên
mang tính kích thích nhö vaäy.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai voán luoân ôû traïng thaùi
nhieät huyeát, thònh döông, maø nhöõng chaát
kích thích cay noùng naøy laïi coù thuoäc tính cay
aám, laøm cho traïng thaùi nhieät huyeát, thònh
döông taêng cao, seõ laøm cho thai phuï caøng
caûm thaáy thieáu nöôùc trong cô theå, döông khí
caøng maïnh, luoân caûm thaáy mieäng khoâ noùng,
nhieät mieäng, tinh thaàn böïc boäi khoù chòu, coù
haïi cho söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa
thai nhi.
Lôøi
khuyeân Haønh, göøng, toûi duøng löôïng nhoû troän vaøo thöïc phaåm sau khi
cuûa Baùc syõ naáu chín tính cay giaûm raát nhieàu, do vaäy tính kích thích ñoái vôùi
cô theå cuõng giaûm, thai phuï coù theå duøng ñöôïc. Cuõng coù theå aên
moät löôïng vöøa phaûi nhöõng chaát coù tính kích thích cay noùng.
112
THÖÏC PHAÅM BOÅ NAÕO
1 Hai giai ñoaïn ñænh cao cuûa söï phaùt trieån

naõo cuûa thai
Söï phaùt trieån naõo boä cuûa con ngöôøi trong thôøi kyø thai nhi chuû yeáu
laø söï phaân chia teá baøo naõo cho ñeán khi ñöùa treû ñöôïc sinh ra, ñaây laø luùc
saûn sinh ra soá löôïng teá baøo naõo quyeát ñònh caû cuoäc ñôøi treû sau naøy, sau
ñoù soá löôïng teá baøo naõo seõ khoâng taêng leân nöõa, maø chæ laø söï phaùt trieån
cuûa caùc toå chöùc truyeàn daãn, lieân keát caùc teá baøo thaàn kinh, keùo daøi vaø
ñan xen laãn nhau.
Ñaëc ñieåm cuûa söï phaùt trieån naõo boä cuûa thai nhi baét ñaàu vaøo thaùng
thöù 3 cuûa phoâi thai, veà sau, söï taêng tröôûng teá baøo naõo coù 2 ñænh cao, ñænh
cao thöù nhaát dieãn ra vaøo thaùng thöù 3∼6 cuûa thai kyø, ñænh cao thöù hai dieãn
ra vaøo cuoái thai kyø, töùc laø thaùng thöù 7∼9. ÔÛ hai ñænh cao naøy, söï phaùt
trieån toát hay xaáu cuûa teá baøo naõo coù vai troø raát quan troïng ñoái vôùi trí tueä
cuûa caû ñôøi ñöùa treû sau naøy. Neáu ôû giai ñoaïn phoâi thai maø dinh döôõng
khoâng toát thì soá löôïng caùc teá baøo ñaïi naõo cuûa noù chæ baèng 80% teá baøo naõo
cuûa thai nhi bình thöôøng. Do ñoù, neáu trong hai "thôøi ñieåm quan troïng"
phaùt trieån naõo maø xaûy ra thieáu loaïi chaát dinh döôõng naøo ñoù lieân quan ñeán
naõo thì ñeàu daãn ñeán söï phaùt trieån naõo cuûa thai nhi bò caûn trôû, cuoái cuøng
daãn ñeán ñöùa treû khoâng ñuû trí thoâng minh.
113
Nhaéc nhôû
Söï phaùt trieån naõo cuûa thai nhi cuõng khoâng theå taùch rôøi khoûi caùc chaát
nhö vitamin B1, vitamin B2, axit folic, vitamin A, vitamin C, vitamin E.
Lôøi
khuyeân Söï phaùt trieån naõo boä cuûa thai nhi caàn raát nhieàu loaïi chaát dinh
cuûa Baùc syõ döôõng, nhöng thai phuï caàn phaûi ñaëc bieät chuù yù ñeán vieäc haáp
thuï moät soá loaïi chaát dinh döôõng sau: protein tham gia vaøo
vieäc toå hôïp teá baøo, laø moät trong nhöõng nguyeân lieäu chính cuûa teá baøo
naõo; daàu môõ laø chaát khoâng theå thieáu cho söï phaùt trieån caùc sôïi daây
thaàn kinh; ñöôøng laø cô sôû vaät chaát ñeå chuyeån hoùa caùc teá baøo naõo.
Caùc khoaùng chaát nhö keõm, canxi, ñoàng, saét, ioát, mangan coù vai troø
laø caùc men phuï trôï, tham gia tröïc tieáp vaøo quaù trình toång hôïp sinh
vaät cuûa protein,... trong teá baøo naõo.
114
2 Nhöõng thöïc phaåm boå naõo thai phuï neân

aên nhieàu
Môõ ñoäng vaät coù taùc duïng boå naõo, nhöng laïi coù chöùa cholesteron, deã
daãn ñeán maéc caùc beänh nhö cao huyeát aùp, maùu nhieãm môõ, xô cöùng ñoäng
maïch, beänh tim vaønh (coronary), xuaát huyeát naõo,... baát lôïi cho söùc khoûe,
hôn nöõa, môõ ñoäng vaät cuõng khoâng deã tieâu hoùa vaø haáp thuï nhö daàu thöïc
vaät. Cho neân, caùc chuyeân gia dinh döôõng khuyeân aên caøng ít môõ ñoäng vaät
caøng toát, vì söï phaùt trieån naõo boä cuûa thai nhi, thai phuï neân aên nhieàu daàu
thöïc vaät.
Ñaïm cuõng laø thöïc phaåm boå naõo, noù cuõng phaân thaønh 2 loaïi laø ñaïm
ñoäng vaät vaø ñaïm thöïc vaät. Ñaïm thöïc vaät deã tieâu hoùa hôn, coù ích cho söï
phaùt trieån naõo cuûa thai nhi.
Töø caùc nguyeân nhaân treân, khi thai phuï boå sung daàu môõ vaø ñaïm laø
thöïc phaåm boå naõo thì neân boå sung daàu vaø ñaïm thöïc vaät laø chính, nhaèm
deã haáp thuï vaø söû duïng.
Nhöõng thöïc phaåm töø thöïc vaät chöùa nhieàu daàu goàm coù vöøng, laïc
nhaân, nhaân haït hoà ñaøo, ñaäu töông, caùc cheá phaåm cuûa chuùng vaø caùc loaïi
haït döa, haït bí.
Nhöõng thöïc phaåm töø thöïc vaät chöùa nhieàu ñaïm goàm coù ñaäu töông,
ñaäu xanh, ñaäu ñoû, nhaân haït hoà ñaøo, nhaân haït thoâng, vöøng ñen, laïc nhaân,
gaïo teû, boät tieåu maïch, haït keâ,...
Nhaéc nhôû
Haït hoa höôùng döông coù chöùa nhieàu daàu, moãi 100g haït chöùa ñeán
54,4g daàu, 24,6g ñaïm, 9,9g ñöôøng, vaø coøn raát giaøu canxi, photpho, saét, caroteen,
vitamin B1, vitamin B2, niacin, vitamin E,... Thai phuï coù theå aên haït höôùng
döông nhö moät moùn aên vaët, nhöng traùnh aên phaûi nhöõng haït bò moác.
Lôøi
khuyeân Ñaïm, môõ ñoäng vaät cuõng laø thöïc phaåm boå naõo, so vôùi thöïc
cuûa Baùc syõ phaåm laøm töø thöïc vaät thì chaát löôïng keùm hôn vaø khoù haáp thu,
taän duïng hôn, thai phuï coù theå aên nhöng khoâng neân aên nhieàu.
115
3 Nhöõng loaïi nguõ coác vaø caùc loaïi ñaäu coù taùc
duïng boå naõo
Caùc loaïi nguõ coác goàm coù: ngoâ, gaïo teû, gaïo neáp vaøng, gaïo neáp, keâ. Keát
caáu dinh döôõng cuûa caùc loaïi nguõ coác naøy veà cô baûn laø gioáng nhau, coù chöùa
chaát ñaïm, chaát beùo, chaát xô, chaát khoaùng vaø vitamin, coù taùc duïng boå naõo.
Ñaëc bieät laø ngoâ, keâ raát giaøu chaát ñaïm, chaát beùo, ñöôøng, vitamin B1, trong
soá caùc axit beùo, axit linoleic, lecithin,... coù ích lôïi lôùn trong vieäc boå naõo.
Caùc loaïi luùa maïch goàm coù: ñaïi maïch, tieåu maïch, kieàu maïch, yeán
maïch, ñeàu raát giaøu dinh döôõng, laø thöïc phaåm boå döôõng raát toát, giaøu
ñöôøng töï nhieân, coù taùc duïng taêng cöôøng trí nhôù.
Caùc loaïi ñaäu goàm coù: ñaäu töông vaø caùc cheá phaåm cuûa noù, coù chöùa
caùc chaát voâ cuøng quan troïng ñoái vôùi naõo boä ngöôøi nhö axit glutamic, axit
asparagine, lysine,... laø thöïc phaåm boå naõo.
Caùc loaïi daàu: Vöøng raát giaøu chaát beùo, chaát ñaïm, canxi, photpho, saét, laø
nhöõng thöïc phaåm boå naõo. Daàu vöøng coù khoaûng 80% laø axit beùo khoâng no,
raát coù lôïi cho vieäc boå naõo. Trong 100g laïc nhaân coù 26,5g chaát ñaïm, 45g chaát
beùo, 20g ñöôøng, ngoaøi ra coøn chöùa sôïi thoâ, canxi, photpho, saét,... Thaønh
phaàn caáu taïo caùc axit beùo cuûa chuùng laø axit oleic, axit linoleic, axit cetylic,
axit arachidic, ñeàu laø nhöõng döôõng chaát caàn cho söï phaùt trieån cuûa naõo.
Nhaéc nhôû
Hieän nay coù moät soá phuï nöõ sôï, aên nhieàu
nguõ coác (tinh boät) seõ bò taêng caân neân khoâng
daùm aên, hoï aên thöùc aên phuï laø chính. Caùch laøm
naøy khoâng ñuùng, ñaëc bieät laø caùc phuï nöõ mang
thai caàn phaûi aên nhieàu thöùc aên laøm töø nguõ coác
vaø caùc loaïi ñaäu ñeå coù lôïi cho söï phaùt trieån naõo cuûa thai nhi.
Lôøi
khuyeân Caùc loaïi nguõ coác laø thöïc phaåm laøm töø thöïc vaät, thöôøng ñöôïc laøm
cuûa Baùc syõ thöùc aên chính vôùi löôïng söû duïng lôùn, laø thöïc phaåm boå naõo laïi deã
tieâu hoùa vaø haáp thuï hôn, do vaäy, phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu
nguõ coác.
116
4 Nhöõng loaïi quaû töôi vaø khoâ naøo coù taùc duïng
boå naõo?
Taùo: Quaû taùo töôi raát giaøu vitamin C, cöù trong 100g taùo coù ñeán 540g
vitamin C, hôn nöõa, tæ leä ñöôïc cô theå haáp thuï cao coù theå ñaït ñeán 86,3%,
coù taùc duïng phoøng beänh ung thö, ngoaøi ra coøn chöùa caû vitamin B, coù theå
phoøng beänh xô cöùng huyeát quaûn, coù taùc duïng kieän toaøn caùc mao maïch
naõo. Taùo khoâ coù haøm löôïng dinh döôõng lôùn hôn taùo töôi raát nhieàu. Taùo
laø thöïc phaåm coù taùc duïng ích trí kieän naõo raát maïnh, coøn coù caû taùc duïng
phoøng vaø chöõa beänh suy nhöôïc thaàn kinh.
Haït sen: Giaøu canxi, chaát ñaïm, photpho. Ñoâng y cho raèng, haït sen
coù taùc duïng ích taâm, boå thaän, kieän tyø, coá tinh, an thaàn, coù coâng duïng
döôõng taâm ích trí.
Quaû hoà ñaøo: Dinh döôõng phong phuù, coù chöùa axit linoleic vaø axit
linolenic,... Ñoâng y cho raèng noù coù coâng duïng boå naõo ích trí, ngoaøi ra coøn
coù coâng duïng phoøng vaø chöõa beänh thaàn kinh suy nhöôïc, chöùng suy giaûm
trí nhôù,...
Ngoaøi ra, haït deû, haït höôùng döông, haït bí ñoû, haït döa haáu, haït
thoâng, boät ngoâ vaø quaû nho, cam quyùt boøng böôûi, ngaân nhó, kheá, taùo taøu,
cuû aáu ñeàu coù coâng duïng boå naõo.
Nhaéc nhôû
Coù raát nhieàu thöïc phaåm boå naõo, haøng ngaøy
thai phuï caàn chuù yù trong thöïc ñôn cuûa mình caàn
cung caáp ñuû thöïc phaåm boå naõo vôùi caùc chaát nhö:
chaát beùo, ñöôøng, chaát ñaïm, canxi, saét, magieâ,
keõm, vitamin C, vitamin A, vitamin B1, vitamin E,...
Lôøi
khuyeân Khi löïa choïn caùc ñoà aên vaët, thai phuï neân choïn caùc thöïc phaåm
cuûa Baùc syõ coù coâng duïng boå naõo nhö treân.
117
5 Naám höông, naám kim chaâm, moäc nhó coù

nhöõng coâng duïng boå naõo naøo?
Naám höông raát giaøu dinh döôõng, moãi 100g coù chöùa 21g chaát ñaïm,
1,3g chaát beùo, 25g ñöôøng, 20∼120mg caroteen (tieàn vitamin A), 0,19g
vitamin B1, 1,3mg 0,19g vitamin B2, ngoaøi ra coøn raát giaøu canxi,
photpho, saét vaø vitamin C,... Naám höông coù chöùa hôn 30 loaïi men vaø 18
loaïi axit amin. Do ñoù, naám höông laø thöïc phaåm boå naõo raát toát.
Moãi 100g naám kim chaâm coù chöùa 31,2g chaát ñaïm, 5,78g chaát beùo,
60,2g ñöôøng, 16mg canxi, 280mg photpho, 9,8mg saét, ngoaøi ra coøn chöùa
vitamin B2, vitamin C vaø caroten,... vaø coù chöùa 8 loaïi a xit amin caàn thieát
cho cô theå con ngöôøi, trong ñoù ñaëc bieät nhieàu lysine coù ích cho naõo. Cho
neân, naám kim chaâm laø thöïc phaåm boå naõo.
Moäc nhó (bao goàm moäc nhó ñen vaø moäc nhó traéng) giaøu chaát ñaïm,
chaát beùo, canxi, photpho, saét, caroteen, vitamin B1, vitamin B2,
lecithin,..., ñeàu laø nhöõng chaát coù ích cho naõo.
Nhaéc nhôû
Caùc loaïi naám aên ñöôïc nhö naám höông,
naám ñaàu khæ, moäc nhó vaø haït sen,... coù theå caûi
thieän ñöôïc chöùc naêng cuûa heä thoáng thaàn kinh
cuûa cô theå, naâng cao söùc mieãn dòch cuûa cô theå,
khieán cô theå khoûe maïnh, keùo daøi tuoåi thoï. Do
ñoù, aên naám treân thöïc teá laø ñang thöôûng thöùc
"thöïc phaåm dinh döôõng", "thöïc phaåm baûo veä
söùc khoûe".
Lôøi
khuyeân Naám höông, naám kim chaâm, moäc nhó ñeàu laø nhöõng thöùc aên
cuûa Baùc syõ thuoäc hoï naám, chöùa töông ñoái ít chaát beùo, giaøu dinh döôõng,
laø thöùc aên ñöôïc khuyeán caùo neân aên nhieàu, phuï nöõ mang thai
cuõng neân aên nhieàu nhöõng moùn aên laøm töø naám.
118
6 Nhöõng thuûy saûn naøo coù taùc duïng boå naõo?
Caù laø thöïc phaåm boå naõo lyù töôûng. Caù coù chöùa nhieàu loaïi chaát dinh
döôõng coù lôïi cho söï phaùt trieån naõo cuûa ngöôøi, ví duï taurine laø moät trong
soá ñoù. Taurine coù coâng hieäu thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa ñaïi naõo. Qua kieåm
tra thaáy haøm löôïng taurine, keõm, ñoàng, saét trong ñaïi naõo töông ñoái cao,
do ñoù taurine laø chaát caàn thieát cho söï phaùt trieån cuûa naõo.
Toâm, trai heán, soø bieån, caù quaû,... cuõng laø nhöõng thöïc phaåm boå naõo.
Trong 100g toâm bieån coù 20,6g chaát ñaïm, 0,7g chaát beùo, ngoaøi ra coøn coù
chöùa caùc khoaùng chaát nhö ñöôøng, canxi, photpho, saét,... Trai heán, oác
bieån, soø,... coù chöùa vitamin B1, vitamin B2 vaø canxi, photpho, saét,... coù vai
troø voâ cuøng quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån naõo cuûa thai nhi. Soø bieån, caù
quaû cuõng laø nguoàn chaát dinh döôõng toát cho söï phaùt trieån cuûa naõo.
Taûo ñoû, rong bieån,... chöùa raát nhieàu loaïi chaát dinh döôõng vaø ioát. Phuï
nöõ mang thai phaûi coù yù thöùc boå sung ioát töø thöïc phaåm, khieán cho söï phaùt
trieån trí löïc cuûa thai nhi sau khi sinh ñöôïc naâng cao roõ reät. Lyù do laø khi
thai nhi môùi ñöôïc 3∼5 thaùng gaàn vôùi thôøi ñieåm phaùt duïc cuûa naõo thì döïa
vaøo tuyeán giaùp traïng cuûa meï ôû möùc ñoä nhaát ñònh, neáu cô theå meï thieáu
ioát thì coù theå daãn ñeán söï toång hôïp tuyeán giaùp traïng cuûa thai nhi khoâng
ñuû, aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán söï phaùt trieån ñaïi naõo cuûa thai nhi.
Nhaéc nhôû
Thöïc phaåm boå naõo coù raát nhieàu loaïi, caùc chaát dinh döôõng haøm chöùa
trong chuùng cuõng khaùc nhau, caùc chaát dinh döôõng caàn thieát cho naõo
cuõng ña daïng, do ñoù khi aên caùc thöïc phaåm boå naõo cuõng neân löïa choïn
nhieàu loaïi ñeå cô theå haáp thuï ñöôïc ña daïng chaát dinh döôõng caàn thieát cho
söï phaùt trieån cuûa naõo.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai aên nhieàu thöïc phaåm chöùa ioát laø vieäc raát
cuûa Baùc syõ quan troïng, trong soá maáy trieäu ngöôøi bò beänh trì ñoän ôû nöôùc
ta thì coù khoaûng 90% laø do thieáu ioát.
119
7 Vì sao noùi caùc loaïi tröùng laø thöïc phaåm

boå naõo raát toát?
Trong 100g tröùng gaø (khoâng tính voû tröùng) coù chöùa 14,7g chaát ñaïm,
11,6g chaát beùo, 1,6g ñöôøng, 55mg canxi, 210mg photpho, 207mg saét,
1440U vitamin A, 0,31mg vitamin B2, 0,16mg vitamin B1. Chaát ñaïm coù
trong tröùng gaø laø daïng "chaát ñaïm hoaøn haûo", chuû yeáu laø anbumin vaø globulin
cuûa tröùng, bao goàm 8 loaïi axit amin caàn thieát cho cô theå con ngöôøi, voâ cuøng gaàn vôùi
caùc toå chöùc chaát ñaïm cuûa cô theå con ngöôøi. Tæ leä haáp thuï chaát ñaïm cuûa
tröùng gaø trong cô theå ngöôøi ñaï t ñeá n 98%. Tröù n g gaø coø n raá t giaø u
lecithin, caù c loaï i sterol vaø vitellin, coù theå taêng cöôøng chöùc naêng cuûa
heä thoáng thaàn kinh cuûa ngöôøi. Acetyl choline trong loøng ñoû tröùng gaø coù taùc
duïng taêng cöôøng trí nhôù.
Tröùng chim cuùt giaøu chaát ñaïm, lecithin,... Haøm löôïng chaát ñaïm
trong tröùng chim cuùt cao hôn so vôùi trong thòt chim cuùt tôùi 30%,
vitamin B1 cao hôn tôùi 20%, vitamin B2 cao hôn tôùi 83%, saét cao hôn tôùi
46,1%, lecithin cao hôn gaáp 5,6 laàn, chuûng loaïi axit amin ñaày ñuû hôn,
haøm löôïng cao hôn, coù taùc duïng boå naõo maïnh hôn.
Nhaéc nhôû
Caùc loaïi tröùng coù caùc chaát dinh döôõng
phong phuù, laïi laø thöïc phaåm boå naõo, phuï nöõ
mang thai neân aên nhöõng cuõng khoâng ñöôïc aên
quaù nhieàu, vì chuùng coù chöùa nhieàu cholesterol,
khoâng coù lôïi cho vieäc phoøng caùc beänh veà huyeát
quaûn. Ngöôøi bình thöôøng bao goàm caû phuï nöõ coù
thai moãi ngaøy chæ neân aên 1∼2 quaû tröùng gaø.
Lôøi
khuyeân Ngoaøi tröùng gaø vaø tröùng chim cuùt ra, tröùng cuûa caùc loaïi gia
cuûa Baùc syõ caàm khaùc nhö tröùng vòt, tröùng ngoãng cuõng ñeàu coù coâng duïng
boå naõo.
120
8 Caùc loaïi thòt coù taùc duïng boå naõo
Thòt boø ñaëc bieät giaøu chaát ñaïm, trong moãi 100g thòt boø coù chöùa ñeán
khoaûng 20g chaát ñaïm, nhieàu hôn 3,3% so vôùi thòt lôïn, nhieàu hôn 10% so
vôùi thòt deâ; Cöù 100g thòt boø coù chöùa 10,2% chaát beùo, 0,07mg vitamin B1,
0,75mg vitamin B2, 7mg canxi, 170mg photpho, 0,9mg saét. Coù raát
nhieàu loaïi axit amin do caùc chaát ñaïm cuûa thòt boø toå hôïp thaønh, keát caáu
hôïp lyù, laø chaát ñaïm hoaøn toaøn. Thòt boø laø thöïc phaåm ích trí truyeàn thoáng.
Thòt thoû laø thöïc phaåm cao ñaïm, cao saét, canxi, photpho vaø ít beùo, ít
cholesterol, haøm löôïng caùc chaát nhö vitamin B1, vitamin B2, vitamin E,
vitamin A, keõm cuõng töông ñoái phong phuù, ngoaøi ra coøn chöùa caû axit
amin vaø lecithin. Cho neân, thòt thoû laø thöïc phaåm boå naõo raát toát.
Trong moãi 100g thòt gaø coù chöùa 24,4g chaát ñaïm, 2,8g chaát beùo, chaát
beùo chuû yeáu laø axit beùo khoâng no, ngoaøi ra coøn coù caùc thaønh phaàn boå naõo
khaùc nhö canxi, photpho, saét, vitamin B2,...
Trong moãi 100g thòt chim cuùt coù chöùa 20,8g chaát ñaïm, 1,3∼5,7g
chaát beùo, 0,036mg vitamin B1, 0,44mg vitamin E, ngoaøi ra coøn coù canxi,
photpho, saét, vitamin C,... laø nhöõng thöïc phaåm boå naõo toát.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai trong khi aên caùc
thöïc phaåm laøm töø thòt thì neân ít aên thòt
lôïn maø neân aên nhieàu thòt gaø, vòt vaø thòt
boø. Thòt chim cuùt ñöông nhieân cuõng toát
nhöng löôïng cung caáp treân thò tröôøng
khoâng coù nhieàu, neáu coù ñieàu kieän thì
cuõng coù theå aên nhieàu thòt chim cuùt.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khi aên caùc thöïc phaåm laøm töø thòt neân aên
cuûa Baùc syõ cuøng vôùi caùc loaïi rau, coù theå boå sung theâm löôïng vitamin C
maø trong caùc loaïi thòt khoâng coù ñuû nhaèm taän duïng toái ña
döôõng chaát töø thòt.
121
9 Moät soá caùch boå sung "chæ soá vaøng" cho thai phuï
Chaát beùo chieám 60% vaät chaát ñaïi naõo cuûa ngöôøi, trong ñoù coù nhieàu axit
beùo DHA vaø EPA laø nhöõng thaønh phaàn chuû yeáu cuûa chaát beùo trong naõo boä.
Nhöõng chaát naøy coù taùc duïng quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa teá baøo ñaïi
naõo, ñaëc bieät laø söï sinh tröôûng cuûa heä thoáng truyeàn daãn thaàn kinh. Caùc chaát
DHA, EPA vaø Cephalin, Lecithin keát hôïp vôùi nhau ñöôïc goïi laø "chæ soá vaøng".
Ñoái vôùi phuï nöõ mang thai, "chæ soá vaøng" coù hai yù nghóa quan troïng.
Tröôùc tieân, coù theå ñeà phoøng sinh sôùm, giuùp taêng caân treû sô sinh. Thai
phuï duøng "chæ soá vaøng" trong thôøi gian daøi seõ khieân tæ leä sinh sôùm giaûm
xuoáng 1% so vôùi nhöõng thai phuï bình thöôøng, thôøi gian chuyeån daï ñöôïc
ruùt ngaén, troïng löôïng treû sinh ra taêng leân 100g. Thöù hai, thai phuï haáp
thuï ñuû "chæ soá vaøng" coù theå baûo ñaûm ñaïi naõo vaø voõng maïc thai nhi phaùt
trieån bình thöôøng.
Nghieân cöùu chöùng minh, neáu trong cô theå meï thieáu "chæ soá vaøng"
seõ laøm cho teá baøo maøng naõo vaø voõng maïc thai nhi thieáu lipit
photpho, khoâng coù lôïi cho söï phaùt trieån voõng maïc maét vaø ñaïi naõo, töø ñoù
seõ gaây ra saûy thai, sinh sôùm, thai cheát löu, thai phaùt trieån chaäm hoaëc
sinh ra treû bò caän thò baåm sinh, trí naõo chaäm phaùt trieån baåm sinh do
thieáu soá löôïng teá baøo naõo.
Nhaéc nhôû
Theo ñieàu tra, haøm löôïng "chæ soá vaøng" trong 100g söõa meï cuûa ngöôøi
Myõ khoaûng 7mg, ngöôøi Itali khoaûng 10mg, ngöôøi Nhaät baûn khoaûng
22mg. Trong söõa cuûa caùc baø meï ôû nöôùc ta, haøm löôïng "chæ soá vaøng" ít
hôn raát nhieàu, vì vaäy treû sô sinh phaûi ñöôïc boå sung "chæ soá vaøng".
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai muoán boå sung "chæ soá vaøng" ngoaøi vieäc
cuûa Baùc syõ duøng caùc chaát dinh döôõng coù lieân quan coøn phaûi aên thöùc aên
coù haøm löôïng DHA phong phuù, nhö nhaân haïnh ñaøo coù haøm
löôïng axit linoleic, axit xenlulo, ngoaøi ra, coøn phaûi aên nhieàu caù
bieån, daàu caù, vaây caù. Nhöõng thöùc aên naøy ñeàu coù taùc duïng boå sung
"chæ soá vaøng" cho thai phuï.
122
10 Maät ong laø thöïc phaåm boå naõo lyù töôûng
Thaønh phaàn chuû yeáu coù chöùa trong maät ong laø glucoze, ñöôøng gluco,
ñöôøng maïch nha, hôïp chaát carbon hydrates, ngoaøi ra coøn coù chöùa protein, axit
amin vaø caùc chaát xuùc taùc nhö men chuyeån hoùa, men hoaøn nguyeân, men oxy
hoaù, amilaza. Khoâng chæ coù vaäy, maät ong coøn coù loaïi men cô, acetylcholine,
caroteen, vitamin B, vitamin C, ñoàng, saét... Nhöõng chaát dinh döôõng naøy coù
lôïi cho söï phaùt trieån naõo boä, do ñoù thai phuï neân aên nhieàu.
Ñieàu ñaùng chuù yù laø thaønh phaàn khoaùng chaát trong maät ong vaø
khoaùng chaát trong maùu cuûa con ngöôøi töông ñoái gioáng nhau. Vì theá, maät
ong deã ñöôïc cô theå haáp thu. Maät ong coù taùc duïng: cöôøng hoaù thaønh phaàn
mang tính kieàm cuûa cô theå, trung hoøa thaønh phaàn axit trong maùu, töø ñoù
laøm cho cô theå nhanh choùng loaïi boû söï meät moûi, taêng söùc khoûe, taêng
cöôøng trí nhôù, giuùp trí naõo tænh taùo saùng suoát, tö duy nhaïy beùn.
Maät ong coøn coù taùc duïng ñieàu trò suy nhöôïc thaàn kinh vaø choáng maát
nguû. Do vaäy, maät ong laø moät loaïi thöïc phaåm coù ích ñoái vôùi thaàn kinh naõo
cuûa con ngöôøi.
Nhaéc nhôû
Khoâng ñöôïc uoáng maät ong soáng bôûi vì
trong maät ong soáng coù theå coù vi sinh vaät
hoaëc khi caát giöõ bò nhieãm vi khuaån. Thai phuï
uoáng maät ong soáng deã sinh ra beänh taät, ñi
ngoaøi, vì vaäy, hoaø maät ong vôùi nöôùc soâi hoaëc
ñun leân cuøng vôùi söõa ñaäu naønh, söõa boø hoaëc
nöôùc hoa quaû ñeå uoáng. Nhö vaäy dinh döôõng
caøng ña daïng toaøn dieän caøng ñaûm baûo söùc khoûe.
Lôøi
khuyeân Maät ong cuõng gioáng nhö nhöõng loaïi ñoà uoáng khaùc, khoâng neân
cuûa Baùc syõ duøng quaù nhieàu, neáu khoâng seõ daãn ñeán ñi ngoaøi. Moãi ngaøy coù
theå uoáng khoaûng 40g maät ong.
123
11 Moät soá moùn aên coù taùc duïng boå naõo cho
thai nhi
(1) Chaùo baùt baûo nghieàn thaønh boät, cho theâm ñöôøng
Nguyeân lieäu: Gaïo neáp 250g, taùo ñoû traéng, haït döa, haït thoâng troän ñeàu
16g, haït sen 16g, haït deû 10 cuû, laïc caùc nguyeân lieäu naøy laøm nhaân baùnh.
50g, ñaäu xanh 50g, long nhaõn 15g, Boät gaïo neáp cho nöôùc soâi ñeå nguoäi
löôïng ñöôøng vöøa ñuû. vaøo nhaøo deûo, chia thaønh nhöõng
Caùch cheá bieán: Gaïo neáp, ñaäu xanh vo mieá n g nhoû, naën beït roài nhoài nhaân
ñaõi saïch, cho vaøo noài, ñoå löôïng nöôùc nguõ haït vaøo naën thaønh baùnh. Cho
thích hôïp, duøng löûa to ñun soâi, cho tieáp baùnh ñaõ naën vaøo noài nöôù c ñang soâi
laïc nhaân, haït deû, haït sen, ñaäu ñoû, ñun naáu chín, vôùt ra laø ñöôïc. Moùn naøy coù taùc
tôùi khi chín nhöø, cho long nhaõn, ñöôøng duïng laøm khoûe daï daøy, kieän naõo ích trí.
traéng khuaáy ñeàu, ñun chín nhöø, saùnh laø (3) Chaùo keâ ñaäu töông
ñöôïc. Moùn aên naøy dinh döôõng phong Nguyeân lieäu: Ñaäu töông 250g,
phuù coù taùc duïng kieän naõo. haït keâ 500g
(2) Baùnh troâi nguõ haït Caùch cheá bieán: Ñaäu töông, haït keâ
Nguyeân lieäu: Boät gaïo neáp 1000g, laïc ngaâm rieâng töøng loaïi khoaûng 2∼3
nhaân 100g, haït vöøng 75g, nhaân haït tieáng roài xay naùt loïc laáy nöôùc ñeå
döa 50g, nhaân haïch ñaøo 75g, nhaân rieâng. Cho baõ vaøo noài, ñoå nöôùc vöøa ñuû
quaû thoâng 75g, boät nôû 100g. ñun soâi, tieáp tuïc cho nöôùc ñaäu vöøa loïc
Caùch cheá bieán: Laïc nhaân, vöøng rang chín, vaøo khuaáy ñeàu ñun soâi laø ñöôïc. Moùn
xaùt voû, giaõ naùt, nhaân haïch ñaøo baêm nhoû, naøy boài boå tyø vò, boå naõo.
Nhaéc nhôû
Söï phaùt trieån trí tueä cuûa con ngöôøi coù lieân quan chaët cheõ ñeán yeáu toá dinh
döôõng, ví duï, protein laø chaát caàn thieát cho söï phaùt trieån trí naõo, coù theå duy trì
vaø phaùt trieån khaû naêng hoaït ñoäng cuûa ñaïi naõo, taêng cöôøng tö duy phaân tích
vaø lyù giaûi cuûa ñaïi naõo. Lipit, photpho coù taùc duïng taêng cöôøng khaû naêng ghi
nhôù cuûa ñaïi naõo, laø chaát keát noái truyeàn daãn thoâng tin giöõa caùc nôron thaàn
kinh. Ioát ñöôïc goïi laø nguyeân toá trí tueä. Ñöôøng laø nguoàn naêng löôïng duy nhaát
ñaïi naõo coù theå söû duïng. Vitamin coù theå laøm gia taêng chöùc naêng cuûa protein teá
baøo naõo.
Lôøi
Phuï nöõ mang thai neân aên ña daïng caùc loaïi löông thöïc nhö gaïo
khuyeân
cuûa Baùc syõ neáp, haït keâ, caùc loaïi ñaäu, bôûi vì ñaây laø nhöõng loaïi löông thöïc coù
dinh döôõng phong phuù, coù taùc duïng phaùt trieån trí naõo cho
124 thai nhi.
12 Moät soá moùn aên coù taùc duïng boå naõo cho thai nhi
(1) Maät haïch ñaøo caét khuùc, chaàn qua nöôùc soâi. Cho caû
Nguyeân lieäu: Nhaân haïch ñaøo, ba nguyeân lieäu vaøo trong noài, cho daàu
vöøng ñen, maät ong moãi loaïi duøng thôm, muoái aên troän ñeàu cho ngaám laø
löôïng thích hôïp. coù theå aên ñöôïc. AÊn moùn naøy coù taùc
Caùch cheá bieán: Cho nhaân haïch duïng kieän naõo.
ñaøo, vöøng ñen vaøo chaûo rang thôm, (3) Caù hoà xoát söõa boø
cho maät ong vaøo noài, ñoå theâm Nguyeân lieäu: Caù hoá, söõa boø, röôïu,
löôïng nöôùc vöøa ñuû ñun soâi, neám boät neâm, töông caø chua, hoà tieâu,
thöû kieåm tra ñoä ngoït, cho tieáp tinh boät, daàu thôm, daàu laïc.
nhaân haïch ñaøo vaø vöøng ñen vaøo Caùch cheá bieán: Caù hoá laøm saïch, caét
ñaûo ñeàu. Moùn naøy, duøng laøm moùn khuùc cho vaøo noài öôùp gia vò ñeå
aên nheï cho thai phu,ï coù taùc duïng ngaám, taåm boät leân caù, cho vaøo chaûo
phaùt trieån trí naõo thai nhi. daàu raùn vaøng, vôùt ra ñeå raùo bôùt môõ.
(2) Noäm kim chaâm Cho moät chuùt daàu laïc vaøo noài, ñoå
Nguyeân lieäu: Thòt löôøn gaø, rau kim theâm söõa, töông caø chua vaøo noài caù
chaâm, heï, muoái aên, daàu thôm xoùc ñeàu, naáu soâi neâm boät neâm vöøa
Caùch cheá bieán: Ngaâm rau kim chaâm aên, laáy nöôùc xoát töôùi leân caù laø ñöôïc.
khoâ vôùi nöôùc noùng cho nôû, thòt gaø röûa Phuï nöõ mang thai aên moùn naøy seõ coù
saïch, luoäc chín, thaùi chæ, heï röûa saïch lôïi cho söï phaùt trieån trí naõo thai nhi.
Nhaéc nhôû
Cheá bieán moät vaøi moùn aên nheï cho thai phuï ñeå aên ngang buoåi vöøa
ñaûm baûo nhu caàu dinh döôõng vöøa giuùp haáp thu ña daïng döôõng chaát.
Lôøi
khuyeân Nhöõng moùn aên treân ñöôïc cheá bieán töø nhöõng loaïi thöïc phaåm
cuûa Baùc syõ coù taùc duïng kieän naõo, dinh döôõng laïi toaøn dieän, ña daïng, coù
taùc duïng boå sung dinh döôõng cho cô theå thai phuï vaø phaùt
trieån naõo cuûa thai nhi.
125
13 Nhöõng moùn canh giuùp phaùt trieån trí naõo

thai nhi
(1) Canh haøu ñaäu phuï thaàn kinh.
Nguyeân lieäu: Haøu töôi, ñaäu phuï (2) Canh tröùng naáu haûi ñôùi
cay, boät neâm, gia vò, haønh thaùi chæ, Nguyeân lieäu: Haûi ñôùi, tröùng gaø,
toûi thaùi laùt, tinh boät, daàu vöøng moãi boät neâm, gia vò, haønh hoa, daàu
loaïi löôïng thích hôïp. thôm moãi loaïi löôïng vöøa ñuû.
Caùch cheá bieán: Haøu röûa saïch, thaùi Caùch cheá bieán: Ngaâm haûi ñôùi cho
moûng, ñaäu phuï thaùi haït löïu, ñaët noài nôû, röûa saïch; ñaäp tröùng gaø vaøo baùt
leân beáp, cho daàu vöøng vaøo ñun ñaùnh ñeàu, ñoå nöôùc vaøo noài ñun soâi,
noùng, phi thôm toûi, cheá löôïng nöôùc cho tieáp haûi ñôùi vaøo ñun, cho boät
vöøa ñuû ñun soâi, thì cho ñaäu phuï, neâm, gia vò vöøa mieäng roài ñoå
boät neâm vaø gia vò, tieáp tuïc ñun soâi tröùng gaø vaøo, raéc haønh leân roài töôùi
trôû laïi, cho thòt haøu vaøo. Hoøa moät ít daàu thôm vaøo laø ñöôïc. Moùn naøy coù
tinh boät ñeå canh saùnh ñaëc cho taùc duïng phaùt trieån trí tueä, laøm
haønh vaøo laø aên ñöôïc. Moùn naøy aên cho naõo khoûe maïnh.
vaøo coù taùc duïng phaùt trieån teá baøo
Nhaéc nhôû
Thai phuï aên nhieàu nhöõng moùn canh naøy toát cho haáp thuï vaø tieâu
hoùa. Trong caû hai moùn canh naøy ñeàu coù nhieàu thöïc phaåm coù taùc duïng
kieän naõo, coù theå trôû thaønh moùn aên thöôøng duøng cho thai phuï.
Lôøi
khuyeân Hai moùn naøy coù 3 loaïi haûi saûn coù coâng hieäu phaùt trieån trí tueä
cuûa Baùc syõ
vaø laøm cho naõo khoûe maïnh, ngoaøi ra coøn boå sung ioát cho thai
phuï vaø ioát cuõng coù taùc duïng phaùt trieån trí naõo. Ñaây laø nhöõng
moùn aên boå naõo lyù töôûng daønh cho thai phuï, coù theå aên
thöôøng xuyeân.
126
SINH HOAÏT HAØNG NGAØY
1 Tö theá naèm daønh cho phuï nöõ mang thai
Tö theá naèm nguû cuûa thai phuï coù lieân quan maät thieát tôùi söùc khoûe
cuûa caû meï vaø thai nhi. Mang thai töø thaùng thöù 6 trôû ñi, thai phuï khoâng
neân naèm ngöûa hoaëc naèm nghieâng beân phaûi, toát nhaát laø naèm nghieâng
beân traùi.
Ñeán giai ñoaïn giöõa vaø cuoái thai kyø, buïng thai phuï trôû neân raát to, neáu
nguû trong tö theá naèm ngöûa, töû cung seõ cheøn leân ñoäng maïch chuû cuûa
buïng, khieán vieäc cung caáp maùu cho töû cung giaûm, ñoàng thôøi coøn laøm
cho huyeát dòch thaän giaûm, chöùc naêng loïc cuûa caàu thaän giaûm suùt. Khi
naèm ngöûa, töû cung coøn cheøn leân tónh maïch chi döôùi laøm cho söï vaän
chuyeån maùu trong tónh maïch gaëp trôû ngaïi daãn ñeán phuø neà boä phaän sinh
duïc ngoaøi, laøm giaõn tónh maïch. Ñoàng thôøi, do löôïng maùu veà tim giaûm
laøm cho löôïng maùu cung caáp cho caùc cô quan trong cô theå cuõng giaûm,
töø ñoù daãn ñeán buoàn böïc khoù chòu, ñau ñaàu choùng maët, coù caûm giaùc buoàn
noân, noân oeï, haï huyeát aùp. Nhöõng tö theá naèm khoâng thích hôïp ñeàu aûnh
höôûng ñeán söùc khoûe cuûa meï vaø thai nhi.
Thai phuï naèm nghieâng beân phaûi coù theå laøm cho töû cung xoay
chuyeån taêng leân, töø ñoù laøm cho maïnh maùu cung caáp dinh döôõng cho töû
cung bò keùo caêng, aûnh höôûng ñeán söï cung caáp maùu cho thai nhi, laøm cho
thai nhi thieáu döôõng khí, khoâng coù lôïi cho söï sinh tröôûng phaùt trieån
cuûa thai.
127
Nhaéc nhôû
Thai phuï khoâ n g neâ n naè m ngöû a hoaë c naè m nghieâ n g beâ n phaû i
nhieà u , neâ n naè m nghieâ n g sang beâ n traù i nhöng cuõ n g khoâ n g neâ n
luù c naø o cuõ n g naè m nghieâ n g beâ n traù i , coù theå thay ñoå i tö theá naè m
nghieâ n g vaø naè m ngöû a moä t caù c h thích hôï p . Thay ñoå i tö theá naè m
nhö vaä y cuõ n g laø m giaû m meä t moû i cho thai phuï . Tuy nhieâ n vaã n
phaû i naè m nghieâ n g beâ n traù i laø chuû yeá u .
Lôøi
khuyeân Thai phuï khoâng neân naèm nhieàu, nhaát laø trong giai ñoaïn giöõa
cuûa Baùc syõ vaø giai ñoaïn cuoái thai kyø. Thai phuï naèm nhieàu, ít vaän ñoäng seõ
laøm cho löng, buïng, khung chaäu vaø caùc moâ cô lieân quan ñeán
sinh nôû trôû neân loûng leûo, khoâng coù söùc löïc, deã daãn ñeán sinh khoù.
128
2 Nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi vieäc ñi laïi, ñöùng, ngoài

cuûa thai phuï
Khi mang thai, buïng thai phuï daàn to ra, theå troïng cuõng taêng leân
khieán ñi laïi vaän ñoäng khoù khaên. Vì söï an toaøn cuûa baûn thaân vaø söï sinh
tröôûng cuûa thai nhi, thai phuï nhaát thieát phaûi chuù troïng tôùi tö theá ñi laïi
vaø vaän ñoäng.
(1) Tö theá ngoài phaûi thoaûi maùi vaø an toaøn: Khi ngoài gheá thai phuï caàn
ngoài töø töø, nheï nhaøng, töïa löng vaøo gheá, khôùp haùng khôùp goái hai
chaân phaûi vuoâng goùc, ñuøi ôû traïng thaùi ngay ngaén. Neáu ñeå moät caùi
gheá nhoû ôû phía döôùi ñeå keâ chaân thì caøng toát. Thai phuï phaûi ngoài gheá
töïa, löng döïa vaøo gheá, khoâng neân ngoài gheá ñaåu cao.
(2) Ñi laïi phaûi thaän troïng, traùnh bò ngaõ: Khi ñi boä thai phuï neân ngaång
cao ñaàu, giöõ coå thaúng, löng thaúng, moâng ngay ngaén, sao cho troïng
taâm cô theå hôi ngaû veà phía tröôùc vaø phaàn buïng töông ñoái to ñöôïc
naâng leân, giöõ cho cô theå caân baèng, maét nhìn thaúng veà phía tröôùc
böôùc ñi töøng böôùc vöõng chaéc, nhö vaäy seõ caûm thaáy thoaûi maùi, khoâng
meät moûi vaø traùnh bò ngaõ.
(3) Khoâng neân ñöùng laâu traùnh meät moûi: Thai phuï khoâng neân ñöùng laâu,
chæ ñöùng vaøi phuùt laø phaûi thay ñoåi vò trí chaân truï, giöõ ôû tö theå nghæ
(gioáng tö theá nghæ nghieâm trong quaân ñoäi).
Nhaéc nhôû
Thai phuï chuù yù khoâ n g neâ n ñöù n g laâ u , ngoà i laâ u , ñi laï i nhieà u ,
phaû i thöôø n g xuyeâ n thay ñoå i tö theá giöõ a laø m vieä c vaø nghæ ngôi,
ñeå å traù n h bò meä t moû i , nghæ ngôi seõ ñaï t hieä u quaû cao.
Lôøi
khuyeân Trong thôøi gian ñaàu mang thai, baùnh nhau chöa phaùt trieån
cuûa Baùc syõ hoaøn thieän, deã gaây saûy thai. Cuøng vôùi thôøi gian, thai nhi cuõng
daàn to ra, vò trí troïng taâm cuûa cô theå cuõng thay ñoåi. Do vaäy,
vieäc ñi laïi, ñöùng, ngoài, nguû nghæ cuûa thai phuï ñeàu nhaát thieát
phaûi ñeå yù ñeán tö theá, vöøa nhaèm giuùp cô theå ñöôïc nghæ ngôi, thö giaõn,
vöøa ñaûm baûo an toaøn cho thai phuï vaø thai nhi.
129
3 Nhöõng phöông phaùp nghæ ngôi daønh cho

thai phuï
(1) Phuï nöõ mang thai laøm coâng vieäc bình thöôøng coù theå khoâng caûm
thaáy meät moûi nhöng cuõng neân daønh thôøi gian nghæ ngôi hôïp lyù. Sau
1 tieáng laøm vieäc neân nghæ ngôi khoaûng 5∼10 phuùt. Neáu coù ñieàu kieän
thì coù theå ra ngoaøi hít thôû khoâng khí trong laønh döôùi aùnh maët trôøi vaø
vaän ñoäng cô theå nheï nhaøng.
(2) Phuï nöõ mang thai laøm coâng vieäc nghieäp vuï nhö nhaân vieân tröïc toång
ñaøi, nhaân vieân ñaùnh maùy chöõ, ngöôøi laøm vieäc nhieàu vôùi maùy tính
ngoài laâu deã caûm thaáy meät moûi. Do ñoù phaûi thöôøng xuyeân thay ñoåi tö
theá, duoãi tay chaân, duøng tay xoa maët, xoa hai tay vaøo nhau, thaû loûng
cô theå, nhaèm giaûm meät moûi.
(3) Nhöõng thai phuï phaûi ngoài laøm vieäc laâu neân keâ moät chieác gheá nhoû
döôùi chaân, gaùc chaân cao moät chuùt seõ coù lôïi cho vieâc phoøng traùnh phuø
thuõng chaân.
(4) Ñi veä sinh nhieàu cuõng laø moät caùch nghæ ngôi. Thai phuï khoâng neân
nhòn tieåu, khi maéc tieåu phaûi ñi nhaø veä sinh ngay vaø röûa tay saïch seõ.
Ñaây cuõng laø moät caùch giaûi toaû meät moûi, taïo ñieàu kieän nghæ ngôi.
(5) Phaûi daønh 15 phuùt ñeå ra ngoaøi ñi laïi, hít thôû khoâng khí trong laønh,
giuùp cho tinh thaàn saûng khoaùi. Moãi ngaøy thöïc hieän nhö vaäy 2 laàn.
Nhaéc nhôû
Gaù n h naë n g cô theå cuû a thai phuï hôn ngöôø i bình thöôø n g raá t
nhieà u , deã bò meä t moû i . Khi thai phuï meä t moû i seõ khoâ n g coù lôïi cho
söùc khoûe cuûa baûn thaân vaø söï phaù t trieå n cuû a thai nhi cho neâ n caà n
chuù yù nghæ ngôi thaät nhieàu.
Lôøi
khuyeân Khi ngoài laøm vieäc thai phuï khoâng neân ñoät ngoät ñöùng daäy ñeå
cuûa Baùc syõ traùnh daãn ñeán bò choaùng do thieáu maùu leân naõo. Khi chuaån bò
ñöùng daäy vaän ñoäng, tröôùc tieân vaãn phaûi ngoài taïi choã vaän ñoäng
cô theå vaø töù chi moät chuùt, sau ñoù môùi töø töø ñöùng daäy.
130
4 Phuï nöõ mang thai neân nguû tröa
Thôøi gian nguû cuûa phuï nöõ khi mang thai neân nhieàu hôn so vôùi luùc
tröôùc khi mang thai. Neáu bình thöôøng thoùi quen nguû moät ngaøy laø 8 tieáng
thì khi mang thai coù theå taêng leân 9 tieáng. Moät tieáng nguû theâm naøy neân
daønh vaøo thôøi gian nguû tröa. Vaøo muøa xuaân, thu, ñoâng thôøi gian nguû tröa
khoâng daøi thì cuõng neân naèm nghæ moät chuùt sau böõa tröa. Nguû tröa coù
theå laøm cho tinh thaàn thai phuï thoaûi maùi, giaûi toaû meät moûi, phuïc hoài söùc
löïc. Ñaëc bieät, nhöõng thai phuï laøm vieäc vaø lao ñoäng theå löïc, khoaûng thôøi
gian nghæ tröa moät tieáng taïi nôi laøm vieäc cuõng coù theå giuùp giaûm meät
moûi. Gia taêng thôøi gian nguû seõ coù lôïi cho söùc khoûe thai nhi, baûn thaân vaø
coâng vieäc cuûa thai phuï.
Thôøi gian nguû tröa ít hay nhieàu phuï thuoäc vaøo töøng ngöôøi, tuyø töøng
giai ñoaïn, thoâng thöôøng coù theå nguû khoaûng töø 30 phuùt ñeán 1 tieáng, coù
theå nguû nhieàu hôn moät chuùt cuõng ñöôïc, mieãn laø ñöôïc nghæ ngôi toát.
Ngoài ngaû ngöôøi nhaém maét 15 phuùt cuõng giuùp laáy laïi söùc löïc vaø tinh thaàn
raát nhieàu.
Nhaéc nhôû
Thai phuï caûm thaáy tieâu hoùa
khoâng toát, chaùn aên hoaëc tuaàn hoaøn
maùu keùm laïi caøng phaûi chuù yù nguû
tröa, choïn tö theá naèm nguû thích
hôïp ñeå cô theå caûm thaáy thoaûi maùi,
hai chaân gaùc cao coù lôïi cho tuaàn
hoaøn maùu, giaûm meät moûi vaø traùnh
phuø thuõng.
Lôøi
khuyeân Khi nguû tröa, thai phuï neân côûi giaøy deùp, gaùc hai chaân leân cao,
cuûa Baùc syõ
sau ñoù thaû loûng cô theå, nhö vaäy hieäu quaû nghæ ngôi caøng cao
vaø traùnh bò phuø thuõng chaân.
131
5
Nhieät ñoä phoøng thích hôïp ñoái vôùi thai phuï
Phaàn lôùn thôøi gian nghæ ngôi thai phuï ñeàu ôû trong phoøng, cho neân
nhieät ñoä phoøng phaûi thích hôïp. Neáu quaù noùng hoaëc quaù laïnh ñeàu laøm
cho thai phuï caûm thaáy khoâng thoaûi maùi. Do ñoù, nhieät ñoä phoøng cuûa thai
phuï neân giöõ khoaûng 250C. Muøa heø, khi nhieät ñoä quaù cao, nhö khi leân ñeán
treân 300C maø thai phuï vaãn ôû trong phoøng, seõ caûm thaáy ueå oaûi, meät moûi,
thaäm chí ñaàu oùc choaùng vaùng, toaøn thaân meät moûi, thöôøng xuyeân buoàn
nguû. Neáu nhieät ñoä phoøng quaù thaáp cuõng aûnh höôûng ñeán sinh hoaït bình
thöôøng, gaây trôû ngaïi vaän ñoäng cô theå.
Phöông phaùp ñieàu chænh nhieät ñoä phoøng laø:
- Muøa heø, khi nhieät ñoä phoøng cao phaûi thöôøng xuyeân môû cöûa soå cho
thoaùng gioù, duøng quaït ñieän, ñieàu hoøa khoâng khí ñeå ñieàu chænh nhieät ñoä
trong phoøng nhöng khoâng neân ñeå nhieät ñoä trong phoøng quaù thaáp, cuõng
khoâng ñöôïc ñeå gioù maùy laïnh vaø quaït ñieän thoåi tröïc tieáp vaøo ngöôøi. Cho
duø coù duøng ñieàu hoøa vaø quaït ñieän thì cuõng phaûi thöôøng xuyeân môû cöûa soå
ñeå hít thôû khoâng khí trong laønh.
- Vaøo muøa ñoâng, neáu duøng maùy söôûi thì neân chuù yù khoâng ñieàu chænh
nhieät ñoä quaù cao. Khoâng ñöôïc söôûi baèng than ñeå traùnh bò truùng ñoäc oâxit
cacbon. Muøa ñoâng neáu duøng maùy söôûi, thænh thoaûng cuõng caàn môû cöûa
soå ñeå thoâng gioù, ngoaøi ra coøn phaûi ñeå chaäu nöôùc hoaëc maùy laøm aåm ñeå
ñieàu chænh ñoä aåm trong phoøng.
Nhaéc nhôû
Ñeå ñieàu chænh toát nhieät ñoä vaø ñoä aåm trong phoøng, thai phuï neân coù
nhieät keá vaø duïng cuï ño ñoä aåm ñeå theo doõi vaø ñieàu chænh nhieät ñoä vaø ñoä
aåm trong phoøng.
Lôøi
khuyeân Vaøo muøa xuaân, muøa thu cuõng caàn chuù yù ñieàu chænh nhieät ñoä
cuûa Baùc syõ trong phoøng vaø giöõ ôû ñoä aåm thích hôïp, cho duø söï ñieàu chænh
khoâng nhieàu. Toùm laïi, ñeà nghò phoøng ôû cuûa thai phuï boán muøa
trong naêm ñeàu phaûi thoaùng maùt, deã chòu.
132
6 Thai phuï khoâng neân naèm nguû ñeäm ñieän
Ñeäm ñieän sau khi caém vaøo nguoàn ñieän, trong luùc ñieän naêng bieán
thaønh nhieät naêng seõ saûn sinh ra ñieän töø tröôøng, böùc xaï cuûa ñieän töø
tröôøng seõ aûnh höôûng ñeán söï phaân chia teá baøo cuûa thai nhi, cuoái cuøng
daãn ñeán dò taät caùc boä phaän cô theå, ñoàng thôøi cuõng gaây baát lôïi cho söï phaùt
trieån ñaïi naõo cuûa thai nhi, laøm cho trí tueä cuûa treû sau khi sinh bò giaûm
suùt, khoâng coù lôïi cho söï phaùt trieån toái öu.
Thai phuï naèm nguû ñeäm ñieän coù theå coøn bò ñieän giaät seõ raát nguy haïi
cho thai nhi. Moät taïp chí cuûa Myõ töøng ñaêng baøi vieát chæ ra raèng: "Phuï nöõ
mang thai bò ñieän giaät seõ gaây haïi nghieâm troïng ñoái vôùi thai nhi". Baøi baùo
coù ñöa ra 6 tröôøng hôïp phuï nöõ mang thai do sô yù bò ñieän giaät taïi nhaø. Khi
bò ñieän giaät, doøng ñieän truyeàn baét ñaàu töø tay xuoáng chaân. Trong ñoù coù 2
tröôøng hôïp phuï nöõ mang thai sau khi bò ñieän giaät, vaän ñoäng cuûa thai nhi
ñoät ngoät giaûm, trong thôøi gian ngaén thai nhi ñaõ cheát trong töû cung. Coù moät
tröôøng hôïp thai phuï sau khi bò ñieän giaät gaây trôû ngaïi cho söï phaùt trieån cuûa
thai nhi vaø em beù sô sinh ñaõ töû vong ngay sau khi ra ñôøi. Coù 2 tröôøng hôïp
thai phuï bò ñieän giaät xuaát hieän trieäu chöùng nöôùc oái quaù nhieàu. Trong 6
tröôøng hôïp thai phuï bò ñieän giaät, chæ coù 1 tröôøng hôïp khoâng xaûy ra baát
thöôøng. Qua ñoù coù theå thaáy, phuï nöõ mang thai bò ñieän giaät seõ gaây nguy
hieåm nghieâm troïng ñeán thai nhi.
Nhaéc nhôû
Doøng ñieän thöôøng baét ñaàu truyeàn töø tay xuoáng chaân, taát nhieân seõ truyeàn
qua töû cung, do ñieän trôû cuûa nöôùc oái nhoû, hôn nöõa, töû cung vaø baùnh nhau laïi
phaân boá raát nhieàu mao maïch maùu, do vaäy, thai nhi raát deã bò doøng ñieän gaây
toån haïi. Caùc ñoà ñieän gia duïng hieän nay ñöôïc söû duïng raát phoå bieán, do ñoù khi
söû duïng, thai phuï cuõng caàn phaûi thaän troïng, ñeà phoøng bò ñieän giaät.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khoâng neân naèm ñeäm ñieän, chæ caàn giöõ nhieät
cuûa Baùc syõ ñoä trong phoøng oån ñònh, chaên ga goái ñeäm daøy, aám laø coù theå
giöõ aám cho cô theå. Hoaëc neáu söû duïng chaên ñieän, ñeäm ñieän,
neân caém nguoàn ñieän cho ñeäm ñieän, chaên ñieän aám leân, ñeán
khi ñi nguû thì ruùt nguoàn ñieän ra ñeå ñaûm baûo an toaøn.
133
7 Phuï nöõ mang thai khoâng neân nguû giöôøng

loø xo meàm
Giöôøng loø xo meàm, ngöôøi bình thöôøng khi nguû seõ caûm thaáy raát deã
chòu, loaïi giöôøng naøy raát ñöôïc giôùi treû yeâu thích nhöng laïi khoâng toát cho
phuï nöõ mang thai. Nguyeân nhaân laø:
(1) Deã laøm bieán daïng coät soáng. Coät soáng cuûa thai phuï ôû phaàn buïng so vôùi
ngöôøi bình thöôøng cong ra tröôùc nhieàu hôn, nguû giöôøng loø xo meàm
hoaëc treân gheá sofa seõ gaây aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán ñoaïn xöông
soáng ôû thaét löng. Khi naèm ngöûa, coät soáng seõ bò cong xuoáng laøm cho
nhöõng ñoát soáng cuûa ñoaïn xöông soáng thaét löng voán ñaõ cong veà phía
tröôùc giôø laïi eùp saùt vaøo nhau hôn. Khi naèm nghieâng, coät soáng cuõng seõ
cong leäch sang moät beân. Nhö vaäy, laâu daàn seõ laøm cho thai phuï caûm
thaáy meät moûi, hôn nöõa coøn gaây ra bieán daïng vò trí cuûa caùc ñoát soáng,
cheøn leân daây thaàn kinh, gia taêng gaùnh naëng cho cô löng, daãn ñeán
ñau löng.
(2) Khi nguû trôû mình khoù khaên khoâng coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
Giöôøng loø xo quaù meàm, khi naèm cô theå seõ luùn saâu xuoáng, raát khoù trôû
mình, gaây caûn trôû ñeán vieäc cung caáp maùu cho thai nhi, töø ñoù aûnh
höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi. Chæ khi lieân tuïc thay ñoåi tö theá
naèm nguû môùi coù lôïi cho söï cung caáp maùu, cung caáp döôõng khí cho thai
nhi, giuùp cho thai nhi lôùn leân khoûe maïnh.
Nhaéc nhôû
Khi thai phuï naèm nghæ ngôi hoaëc naèm nguû neân taïo thoùi quen
thöôøng xuyeân thay ñoåi tö theá naèm, laøm cho thai nhi deã daøng vaän ñoäng,
thay ñoåi caùc tö theá trong töû cung, nhaän ñöôïc ñaày ñuû dinh döôõng vaø khí
oxy töø ngöôøi meï. Thai phuï neân chuù yù naèm nghieâng nhieàu veà beân traùi.
Lôøi
khuyeân Giöôøng nguû cuûa phuï nöõ mang thai toát nhaát neân duøng giöôøng
cuûa Baùc syõ goã, beân treân coù traûi chaên boâng hoaëc ñeäm boâng daøy khoaûng
9cm, nhö vaäy coù theå baûo ñaûm ñoä eâm aám nhaát ñònh nhöng laïi
khoâng quaù meàm ñeå cô theå bò luùn xuoáng, giuùp cho vieäc vaän
ñoäng vaø trôû mình ñöôïc thuaän lôïi.
134
8 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñoái vôùi phuï nöõ mang

thai lao ñoäng ôû noâng thoân
Phuï nöõ mang thai ôû noâng thoân sau khi mang thai neân caên cöù vaøo tình
hình söùc khoûe, coù theå tham gia lao ñoäng trong khaû naêng söùc khoûe cho pheùp,
nhöng phaûi chuù yù nhöõng ñieàu sau ñaây:
(1) Taïm thôøi khoâng laøm coâng vieäc chaên nuoâi gia suùc gia caàm. Coù moät soá ngöôøi bò
maéc beänh truyeàn nhieãm do virut, vi khuaån töø gia caàm vaø gia suùc truyeàn sang. Thai
phuï khi bò laây beänh truyeàn nhieãm seõ gaây nguy haïi raát lôùn cho söùc khoûe cuûa thai
nhi vaø baûn thaân. Khuaån Bruce toàn taïi phoå bieán ôû ñoäng vaät nhö boø, deâ, lôïn, neáu thai
phuï bò nhieãm loaïi vi khuaån naøy seõ daãn ñeán saûy thai. Ngoaøi ra, beänh do truøng roi
coøn phoå bieán roäng raõi ôû caùc loaïi gia suùc gia caàm nhö lôïn, choù, boø, deâ, thoû, gaø, vòt
cuõng coù theå truyeàn nhieãm sang ngöôøi qua ñöôøng thöùc aên vaø nguoàn nöôùc. Thai phuï
sau khi nhieãm beänh truøng roi coù theå truyeàn nhieãm vaøo thai nhi qua nhau thai deã
daãn ñeán saûy thai, thai cheát löu, sinh non, thai dò taät.
(2) Coá gaéng traùnh tieáp xuùc vôùi thuoác baûo veä thöïc vaät. Phaàn lôùn caùc loaïi thuoác
baûo veä thöïc vaät nhö thuoác tröø saâu, thuoác DDT coù theå xaâm nhaäp qua da vaøo
trong maùu, sau ñoù tieáp tuïc xaâm nhaäp vaøo nhau thai laøm cho tröùng thuï tinh
khoâng theå laøm toå hoaëc phoâi thai bò bieán daïng, thai nhi phaùt trieån chaäm, thai
nhi cheát löu, cuõng coù theå xuaát hieän caùc dò taät nhö nhaõn caàu nhoû, söùt moâi.
(3) Khoâng gaùnh vaät naëng, khoâng ngoài xoåm laâu hoaëc vöôn vai, vôùi tay leân
cao. Nhöõng ñoäng taùc naøy laøm gia taêng cheøn eùp buïng, gaây trôû ngaïi löu thoâng
maùu khung chaäu vaø chi döôùi, laøm giaûm söï cung caáp chaát dinh döôõng vaø oxy,
coù haïi cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi, thaäm chí gaây saûy thai.
Nhaéc nhôû
Moät vaøi phuï nöõ sau khi mang thai laïi khoâng laøm baát kyø vieäc gì, thaäm
chí ngay caû vieäc nhaø cuõng khoâng laøm. Phöông phaùp döôõng thai nhö vaäy
khoâng nhöõng khoâng coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi maø ñeán khi chæ caàn
vaän ñoäng nheï cuõng coù theå gaây saûy thai. Lao ñoäng, vaän ñoäng thích hôïp môùi
laø caùch döôõng thai tích cöïc nhaát.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai tham gia lao ñoäng neân coù giôùi haïn, neân laøm
cuûa Baùc syõ nhöõng vieäc nheï vaø traùnh tieáp xuùc vôùi nhöõng hoùa chaát ñoäc haïi.
135
9 Nhöõng tröôøng hôïp phuï nöõ mang thai lôùn tuoåi

phaûi caân nhaéc thay ñoåi coâng vieäc
Tröôùc tieân phaûi suy nghó vaø caân nhaéc xem moâi tröôøng laøm vieäc vaø
noäi dung coâng vieäc cuûa phuï nöõ mang thai lôùn tuoåi coù aûnh höôûng ñeán cô
theå thai phuï hay khoâng. Neáu thai phuï laøm vieäc trong moâi tröôøng coù chaát
ñoäc haïi hoaëc chieáu tia xaï gaây aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi thì
neân thay ñoåi moâi tröôøng laøm vieäc.
Khi cöôøng ñoä coâng vieäc cao nhö phaûi ñöùng laâu hoaëc coâng vieäc ít
thay ñoåi tö theá gaây baát lôïi cho eo löng, coâng vieäc phaûi lieân tuïc leân xuoáng
caàu thang, coâng vieäc coù chaán ñoäng hoaëc va ñaäp coù theå aûnh höôûng ñeán
buïng, coâng vieäc döôùi nöôùc khoâng ñöôïc nghæ ngôi hôïp lyù ñeàu khoâng thích
hôïp vôùi phuï nöõ mang thai.
Phuï nöõ mang thai lôùn tuoåi trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø khoâng neân
laøm nhöõng coâng vieäc phöùc taïp hoaëc coâng vieäc gaây caêng thaúng quaù möùc,
nhö vaäy deã daãn ñeá n taâ m traï n g lo laé n g suy nghó, aû n h höôû n g baá t lôï i
ñeá n thai nhi.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai nghæ laøm hoaøn toaøn ñeå
döôõng thai cuõng chöa chaéc ñaõ laø söï löïa choïn toát
nhaát. Khoâng laøm vieäc seõ khoâng coù lôïi cho söï
ñieàu chænh taâm lyù, thaäm chí deã sinh ra caûm
giaùc chaùn naûn hoaëc buoàn teû, khoâng coù lôïi cho
söùc khoûe thai phuï vaø vieäc giaùo duïc thai nhi.
Lôøi
khuyeân Moät vaøi thai phuï lôùn tuoåi laøm coâng vieäc ôû vò trí ñoäc laäp, ít coù
cuûa Baùc syõ söï tieáp xuùc vaø trao ñoåi cuõng neân caân nhaéc thay ñoåi coâng vieäc,
neân choïn moâi tröôøng laøm vieäc chan hoøa vaø vui veû ñeå nhaän
ñöôïc söï quan taâm chaêm soùc cuûa nhöõng ñoàng nghieäp khaùc. Söï quan
taâm, chaêm soùc naøy coù lôïi ñoái vôùi taâm traïng cuûa thai phuï vaø söï phaùt
trieån cuûa thai nhi..
136
10 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi thai phuï laøm

vieäc nhaø
Laøm vieäc nhaø thích hôïp cuõng gioáng nhö ñang vaän ñoäng, laøm vieäc nhaø
thích hôïp chæ coù lôïi maø khoâng coù haïi cho thai phuï, nhöng phaûi chuù yù nhöõng
ñieàu sau ñaây:
(1) Chuù yù khi queùt doïn: Khoâng neân queùt doïn veä sinh treân cao, cuõng khoâng
neân mang vaùc nhöõng ñoà vaät naëng. Nhöõng vieäc naøy deã cheøn eùp leân phaàn
buïng gaây nguy hieåm. Thai phuï cuõng khoâng neân cuùi khom löng ñeå lau
neàn nhaø vaø baøn gheá, cuõng khoâng neân ngoåi xoåm nhoå coû trong vöôøn, cuùi
laâu laøm cho buïng bò cheøn eùp, ngoài xoåm seõ laøm xung huyeát xöông chaäu
ñeàu deã daãn ñeán saûy thai.
(2) Chuù yù an toaøn khi giaët quaàn aùo: Thai phuï ngoài giaët quaàn aùo seõ cheøn eùp
leân buïng, phôi quaàn aùo leân cao laø coâng vieäc khoâng thích hôïp vôùi thai phuï.
Chæ neân giaët quaàn aùo baèng maùy giaët, coøn vieäc phôi quaàn aùo neân ñeå cho
ngöôøi khaùc laøm giuùp.
(3) Khi laøm vieäc nhaø traùnh ñeå meät moûi: Ñöùng laâu naáu côm, cheá bieán moùn
aên deã bò meät moûi, khi caàn thieát phaûi laáy gheá ngoài ñeå laøm côm. Thôøi kyø
ñaàu mang thai, toát nhaát khoâng neân vaøo beáp ñeå traùnh dò öùng vôùi muøi
thöùc aên, muøi daàu môõ laøm gia taêng tình traïng noân oeï do ngheùn.
(4) Thôøi gian ñi chôï khoâng leân quaù laâu: Thai phuï neân ít ra chôï mua thöùc
aên, hôn nöõa, thôøi gian ñi khoâng neân quaù laâu ñeå traùnh bò laây beänh truyeàn
nhieãm töø choã ñoâng ngöôøi.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø neân laøm nhöõng vieäc nhaø
nheï nhaøng coù lôïi cho vaän ñoäng, reøn luyeän cô theå nhöng neân laøm ôû möùc ñoä
vöøa phaûi. Ñeán giai ñoaïn giöõa vaø cuoái thai kyø, cô theå vaän ñoäng khoù khaên thì
chæ coù theå laøm moät vaøi vieäc nheï, nhöõng vieäc naëng neân ñeå nhöõng ngöôøi thaân
khaùc gaùnh vaùc giuùp.
Lôøi
khuyeân Coù raát nhieàu vieäc nhaø nhö phôi chaên chieáu, may quaàn aùo, laø
cuûa Baùc syõ quaàn aùo... khi laøm thai phuï phaûi caån thaän, bôûi vì nhöõng coâng
vieäc naøy cuõng seõ laøm cho thai phuï caûm thaáy meät moûi vaø deã
nguy hieåm.
137
11 Phuï nöõ mang thai khoâng neân ôû trong beáp

quaù laâu
Beáp laø nôi naáu nöôùng, tuy dieän tích nhoû nhöng nguoàn oâ nhieãm cuûa noù
laïi töông ñoái nhieàu, möùc ñoä oâ nhieãm cuõng lôùn hôn nhieàu so vôùi phoøng
khaùch vaø phoøng nguû.
Sau khi khí ga chaùy laøm cho noàng ñoä cacbon oxit cao hôn raát nhieàu laàn
so vôùi beân ngoaøi. Neáu ñun naáu baèng than thì sau khi than chaùy cuõng thaûi ra
löôïng lôùn caùc chaát khí nhö oxit löu huyønh (SO2), nitô oxit (NO2), caùcbon oxit
(CO2), hôn nöõa, trong khoùi than coøn coù chöùa chaát gaây ung thö maïnh benzen.
Nhöõng chaát ñoäc haïi naøy ñeàu seõ gaây toån haïi cho thai phuï vaø thai nhi.
Khi xaøo naáu moùn aên cuõng saûn sinh ra nhieàu muøi daàu môõ. Nhöõng muøi
naøy deã laøm gia taêng tình traïng ngheùn cuûa thai phuï, gaây noân oïe nhieàu hôn,
hôn nöõa, neáu hít vaøo nhieàu seõ gaây toån haïi cho thai nhi.
Neáu trong beáp khoâng thoâng thoaùng thì noàng ñoä cacbon oxit trung bình
cao hôn gaáp 6 laàn so vôùi tieâu chuaån quy ñònh, noàng ñoä hydroxide trung bình
cao hôn gaáp 15 laàn so vôùi tieâu chuaån quy ñònh , ñaëc bieät laø noàng ñoä benzen
caøng vöôït xa noàng ñoä beân ngoaøi khoâng khí.
Nhaéc nhôû
Trong beáp cuûa moãi gia ñình
nhaát ñònh phaûi laép ñaët quaït thoâng
gioù, maùy huùt muøi ñeå deã daøng loaïi
tröø khoùi buïi, muøi daàu môõ, giöõ gìn
veä sinh, nhö vaäy seõ laøm giaûm bôùt
nhieàu söï oâ nhieãm trong beáp.
Lôøi
khuyeân Thai phuï neân coá gaéng haïn cheá thôøi gian naáu nöôùng trong beáp.
cuûa Baùc syõ Sau khi vôï mang thai, ngöôøi choàng neân chòu khoù vaøo beáp naáu
côm, laøm nhöõng moùn aên ngon cho vôï vöøa theå hieän söï aân caàn
chaêm soùc ñoái vôùi vôï, ñoàng thôøi laïi giuùp ngöôøi vôï traùnh nhöõng nhaân
toá coù haïi, giöõ gìn söùc khoûe cho caû meï vaø thai nhi.
138
12 Phuï nöõ mang thai neân traùnh nhöõng taùc nhaân

nguy hieåm
Phuï nöõ mang thai muoán traùnh phoø n g nguû .
moâi tröôøng nguy hieåm coù theå gaây ra (6) Trong phoøng khoâng neân ñeå tuû laïnh,
nhöõng khieám khuyeát baåm sinh cho thai xem tivi phaûi ngoài xa (xem tivi töø 18 inch trôû
nhi thì phaûi chuù yù nhöõng ñieàu sau ñaây: leân vaø ngoài caùch xa tivi khoaûng 3∼4m).
(1) Khoâng aên rau soáng: Rau soáng vaãn Caùc ñoà ñieän töû trong nhaø phaûi ñeå aâm
coøn löu giöõ thuoác baûo veä thöïc vaät vaø vi löôïng vöøa phaûi, khoâng neân ôû laïi laâu taïi
khuaån, aên vaøo seõ khoâng coù lôïi cho thai nhöõng nôi coù aâm thanh quaù oàn aøo. Laøm
phuï vaø thai nhi. Khi aên traùi caây cuõng nhö vaäy ñeå phoøng traùnh tieáng oàn vaø
phaûi röûa saïch voû hoaëc goït voû. aùnh saùng trong khoâng khí aûnh höôûng
(2) Khoâng neân ñi daïo boä treân phoá ñoâng, khoâng toát ñeán thai nhi.
khoâng neân tham gia nhöõng hoaït ñoäng ôû (7) Thai phuï caàn phoøng traùnh bò caûm
nhöõng nôi taäp trung ñoâng ngöôøi, traùnh maéc laïnh, caûm cuùm, taùo boùn, ñau ñaàu, maát
phaûi moät soá beänh truyeàn nhieãm, gaây nguy haïi nguû, khoâng neân tuøy tieän duøng thuoác.
cho söï phaùt trieån sinh tröôûng cuûa thai nhi. Traùnh tieáp xuùc vôùi nhöõng ngöôøi maéc
(3) Khoâng neân duøng loaïi sôn coù chaát beänh truyeàn nhieãm nhö sôûi, thuûy ñaäu,
ñoäc trong phoøng nguû, khoâng neân söû ban nöôùc ñôn thuaàn. Thai phuï coøn phaûi
duïng thuoác tröø saâu trong phoøng nguû vaø tuyeät ñoái khoâng chuïp tia X-quang
beân ngoaøi gaàn phoøng nguû, muïc ñích laø oå buïng.
ñeà phoøng nhöõng chaát hoùa hoïc cuûa (8) Trong phoø n g phaû i thöôø n g
thuoác tröø saâu aûnh höôûng ñeán söùc khoûe xuyeâ n môû cöû a thoâ n g gioù vaø ñoù n
cuûa meï vaø em beù. aù n h maë t trôø i , nhö vaä y seõ coù lôï i cho
(4) Khoâng neân duøng chaát taåy ñeå taåy röûa vieä c giöõ veä sinh trong phoø n g,
ñoà goám söù nhö baùt, ñóa, coác..., khoâng traù n h nhieä t ñoä phoø n g quaù noù n g,
neân duøng dung moâi höõu cô ñeå taåy röûa quaù laï n h hay quaù aå m ñeå phoø n g
veát baån, khoâng duøng thuoác nhuoäm ñeå traù n h bò caû m cuù m .
nhuoäm toùc. Bôûi vì trong taát caû nhöõng (9) Khoâng neân taém nöôùc quaù noùng gaây
chaát naøy ñeàu coù tính chaát ñoäc haïi nhaát taêng thaân nhieät coù theå toån haïi cho thai
ñònh, thaâm nhaäp vaøo cô theå seõ gaây toån nhi.
haïi cho thai nhi, deã gaây dò taät baøo thai. (10) Thai phuï khoâng neân tham gia caùc
(5) Trong nhaø khoâ n g neâ n nuoâ i hoaït ñoäng theå duïc theå thao maïnh nhö
meø o , choù , gaø , coù theå troà n g hoa, chaïy daøi, nhaûy cao, ñaùnh boùng... ñeå
nhöng khoâ n g neâ n troà n g trong traùnh gaây saûy thai. 139
13 Phuï nöõ mang thai caàn chuù yù khi söû duïng

quaït ñieän, ñieàu hoøa
Vaøo muøa heø noùng nöïc, thai phuï thöôøng ra nhieàu moà hoâi hôn ngöôøi
bình thöôøng, cho neân thöôøng duøng quaït ñieän vaø ñieàu hoøa ñeå laøm maùt. Ñieàu
naøy laø caàn thieát, nhöng neáu thai phuï lieân tuïc duøng quaït ñieän hoaëc ngoài
quaït quaù gaàn hoaëc ñeå nhieät ñoä ñieàu hoøa quaù thaáp trong thôøi gian daøi seõ gaây
xuaát hieän nhöõng trieäu chöùng nhö ñau ñaàu, choùng maët, meät moûi, maát söùc,
chaùn aên,...
Nguyeân nhaân laø do gioù quaït ñieän, ñieàu hoøa khi thoåi vaøo da laøm khoâ
moà hoâi, nhieät ñoä cuûa da ñoät ngoät haï xuoáng laøm cho caùc maïch maùu döôùi
da co laïi, söùc caêng maët ngoaøi huyeát quaûn taêng leân gaây ra taêng huyeát aùp,
huyeát quaûn ngay beà maët da ôû vaøo traïng thaùi thö giaõn, löu löôïng maùu
taêng, huyeát quaûn boä phaän ñaàu hieän roõ xung huyeát, raát maãn caûm ñoái vôùi
kích thích laïnh cho neân deã daãn ñeán traïng thaùi ñau ñaàu, choùng maët.
Hôn nöõa, ñeå ñieàu tieát thaân nhieät ñaït tôùi traïng thaùi caân baèng, heä thaàn
kinh vaø caùc toå chöùc cuûa boä maùy cô theå cuõng phaûi laøm vieäc caêng thaúng.
Do vaäy, ngoài tröôùc luoàng gioù quaït laâu, gioù quaït thoåi maïnh khoâng nhöõng
khoâng caûm thaáy deã chòu maø coøn deã daãn ñeán meät moûi, maát söùc do bò baït
hôi, töø ñoù cuõng seõ aûnh höôûng tôùi vieäc aên uoáng.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai khi duøng quaït ñieän vaø
ñieàu hoøa neân ngoài xa moät chuùt, ñeå möùc gioù
vöøa phaûi, chuû yeáu laø laøm maùt khoâng khí
trong phoøng, nhö vaäy môùi caûm thaáy maùt meû,
deã chòu.
Lôøi
khuyeân Khi cô theå ra moà hoâi, thai phuï khoâng neân ngay laäp töùc baät
cuûa Baùc syõ quaït, baät maùy laïnh ñeå traùnh gioù laïnh ngaám vaøo ngöôøi daãn ñeán
caûm laïnh hoaëc soát cao. Nhö vaäy khoâng coù lôïi cho caû meï vaø
thai nhi.
140
14 Lyù do thai phuï khoâng neân ñeå nhieàu caây caûnh

trong phoøng
Trong phoøng thai phuï khoâng neân ñeå nhieàu caây caûnh bôûi vì coù moät soá
caây caûnh coù aûnh höôûng khoâng toát ñoái vôùi cô theå, moâi tröôøng nhieãm baån seõ
daãn ñeán nhöõng phaûn öùng xaáu cuûa phuï nöõ mang thai. Ví duï nhö vaïn nieân
thanh, baùo xuaân hoa,... coù khaû naêng gaây dò öùng khi tieáp xuùc. Sau khi da
phuï nöõ mang thai tieáp xuùc vôùi nhöõng loaøi caây naøy, neáu ñeå nhöïa hoa thaám
vaøo da seõ gaây beänh dò öùng caáp tính, ñau, ngöùa hoaëc noåi ban maån treân da,
ñieàu naøy ñeàu khoâng coù lôïi cho caû thai phuï vaø thai nhi.
Ngoaøi ra, coù moät soá loaøi hoa coù höông thôm ñaäm (nhö hoa nhaøi,
thuûy tieân, moäc lan, ñinh höông, quyønh höông, truùc ñaøo) cuõng seõ gaây dò
öùng boä phaän khöùu giaùc daãn ñeán chaùn aên, thaäm chí xuaát hieän trieäu chöùng
ñau ñaàu, buoàn noân, noân oeï, ñieàu naøy khoâng toát cho vieäc aên uoáng cuûa thai
phuï, cuõng seõ gaây nguy haïi cho thai nhi.
Töø caùc nguyeân nhaân treân, neân traùnh ñeå nhieàu caây caûnh, ñaëc bieät laø
chaäu hoa thôm ñaäm caøng khoâng neân ñeå trong phoøng thai phuï.
Nhaéc nhôû
Coù moät soá loaøi hoa döôùi aùnh naéng
maët trôøi thì haáp thuï khí cacbonic vaø
thaûi ra oxy nhöng vaøo ban ñeâm khi
khoâng coù aùnh naéng thì ngöôïc laïi, nhö
vaäy seõ haáp thuï heát khí oxy cuûa con
ngöôøi. Do vaäy, chaäu hoa caây caûnh
trong phoøng thai phuï ban ñeâm neân
chuyeån ra ngoaøi.
Lôøi
khuyeân Trong phoøng thai phuï ñaët moät vaøi chaäu hoa lan khoâng nhöõng
cuûa Baùc syõ seõ voâ haïi maø coøn coù theå laøm cho thai phuï trong loøng caûm
thaáy vui veû, deã chòu.
141
15 Bieän phaùp ñeà phoøng caûm naéng trong muøa heø
(1) Taém nhieàu: Toát nhaát neân taém nöôùc aám haøng ngaøy, taém xaû hoaëc lau
toaøn thaân, giöõ cho cô theå ñöôïc saïch seõ coøn coù theå giaûi nhieät ñeà phoøng
bò noùng. Taém nöôùc aám phaûi ñieàu chænh nhieät ñoä ôû khoaûng 35 - 380C.
(2) Thay quaàn aùo: Ñaëc bieät laø quaàn aùo loùt phaûi thöôøng xuyeân thay giaët,
laøm cho cô theå thoaûi maùi, maùt meû, traùnh bò ngaám moà hoâi. Quaàn aùo
loùt phaûi choïn chaát lieäu thoaùng khí, thaám huùt toát. Quaàn aùo phaûi roäng
raõi, khoâng boù saùt ngöôøi, coù theå giöõ cho coù theå maùt meû.
(3) Phoøng nguû phaûi thoaùng gioù: Phaûi môû nhieàu cuûa soå, giaûm nhieät ñoä
phoøng, thay ñoåi khoâng khí trong laønh. Neáu duøng ñieàu hoøa khoâng neân
ñeå nhieät ñoä quaù thaáp vaø khoâng neân ñeå nhieät ñoä trong phoøng vaø nhieät
ñoä beân ngoaøi cheânh leäch quaù cao deã daãn ñeán caûm laïnh.
(4) Chuù yù ñieàu chænh aên uoáng: AÊn nhieàu rau xanh vaø traùi caây, aên uoáng
thanh ñaïm, vöøa mieäng vaø chuù yù aên löôïng ít nhöng nhieàu böõa, uoáng
nöôùc hôïp lyù hoaëc uoáng moät vaøi loaïi ñoà uoáng maùt. Phoøng traùnh aên
thöùc aên ñaõ hoûng vaø thöùc aên thöøa.
(5) Muøa heø thai phuï neân ít ra ngoaøi: Traùnh aùnh naéng chieáu tröïc tieáp, khi baét
buoäc phaûi ra ngoaøi thì phaûi ñoäi muõ che naéng vaø duøng oâ che naéng.
(6) Vaø o muø a heø , thai phuï phaû i ñaû m baû o thôø i gian nguû tröa, nghæ
ngôi, ñeà phoø n g caû m naéng.
Nhaéc nhôû
Muø a heø thai phuï khoâ n g neâ n ñeá n nhöõ n g nôi loä n g gioù ñeå
traù n h truù n g gioù aû n h höôû n g ñeá n söù c khoû e . Trong phoø n g neá u
duø n g ñieà u hoø a , quaï t ñieä n neâ n ñeå vöø a phaû i , khoâ n g neâ n ñeå gioù
thoå i tröï c tieá p hoaë c gioù thoå i quaù maï n h.
Lôøi
khuyeân Muøa heø, thai phuï cuõng neân ñeà phoøng nhieãm laïnh do duøng quaït
cuûa Baùc syõ vaø ñieàu hoøa nhieàu gaây soát, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe.
142
16 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå giöõ gìn söùc khoûe

phuï nöõ mang thai trong muøa ñoâng
Thôøi tieát muøa ñoâng laïnh giaù, khoâng khí khoâ deã bò caûm laïnh vaø nöùt
neû da, phuï nöõ mang thai phaûi thöôøng xuyeân chuù yù phoøng beänh, baûo ñaûm
söùc khoûe cho caû meï vaø em beù.
(1) Vaøo muøa ñoâng, thai phuï maëc quaàn aùo phaûi ñaûm baûo hai yeáu toá nheï
vaø aám, khoâng neân maëc quaù nhieàu, cuõng khoâng neân ñeå bò nhieãm
laïnh, do ñoù neân maëc nhöõng quaàn aùo nheï nhöng vaãn giöõ ñöôïc aám vaø
phaûi chuù yù thay quaàn aùo theo söï bieán ñoåi cuûa thôøi tieát.
(2) Vaøo muøa ñoâng, phoøng cuûa thai phuï phaûi giöõ ôû ñoä aám nhaát ñònh, ñoàng thôøi
cuõng phaûi ñaûm baûo trong phoøng luoân thoâng gioù, thoaùng khí, khoâng neân
ñoùng cöûa quaù chaët. Khi thôøi tieát aám aùp, vaøo buoåi tröa hoaëc saùng sôùm neân
môû cöûa ñeå thay ñoåi khoâng khí trong laønh, ñeå baûo ñaûm ñuû oxy coù lôïi cho
söùc khoûe cuûa meï vaø thai nhi. Nhieät ñoä trong phoøng vaø beân ngoaøi khoâng
neân cheânh leäch quaù nhieàu ñeå traùnh bò caûm laïnh khi ñi ra ngoaøi.
(3) Trong muøa ñoâng, thai phuï vaãn phaûi ra ngoaøi vaän ñoäng thích hôïp. Khi
thôøi tieát ñeïp, neân ra ngoaøi hít thôû khoâng khí trong laønh, ñoùn nhaän
aùnh naéng maët trôøi, nhö ra ngoaøi daïo boä, keát hôïp vaän ñoäng vaø taäp moät
vaøi ñoäng taùc theå duïc nheï nhaøng coù lôïi cho vieäc vaän ñoäng gaân coát, löu
thoâng maùu, hít thôû khoâng khí trong laønh.
Nhaéc nhôû
Vaø o muø a ñoâ n g, thai phuï khoâ n g neâ n ñeá n nhöõ n g nôi taä p
trung ñoâ n g ngöôø i nhö nhaø haù t , chôï . Ñoù laø nhöõ n g nôi coù khaû
naê n g toà n taï i laâ y lan virut caû m cuù m , moä t khi maé c beä n h truyeà n
nhieã m seõ gaâ y toå n haï i cho thai nhi.
Lôøi
khuyeân Vaø o muø a ñoâ n g khi coù tuyeá t hoaë c ñoù n g baê n g, phuï nöõ
cuûa Baùc syõ mang thai ñi laï i phaû i ñaë c bieä t caå n thaä n , traù n h bò ngaõ .
Toá t nhaá t neâ n ñi giaø y choá n g trôn tröôï t hoaë c khi ñi laø m
neâ n coù ngöôø i ñöa ñoù n ñeå ñaû m baû o an toaøn.
143
17 Phuï nöõ mang thai khoâng neân ñeán nhöõng nôi

taäp trung ñoâng ngöôøi
Nhöõng nôi taäp trung ñoâng ngöôøi goàm raïp chieáu phim, chôï, saân vaän
ñoäng, treân xe buyùt. Nhöõng nôi taäp trung ñoâng ngöôøi, chaät choäi, chen chuùc
khoâng coù lôïi cho söùc khoûe vaø söï an toaøn cuûa thai phuï, thaäm chí coøn gaây
toån haïi cho thai nhi.
(1) ÔÛ nhöõng nôi taäp trung ñoâng ngöôøi, phuï nöõ mang thai deã bò xoâ ñaåy daãn
ñeán saûy thai, ñaëc bieät laø treân xe buyùt, moïi ngöôøi chen nhau leân xuoáng
voäi vaøng seõ khoâng coù lôïi cho thai phuï, nhieàu khaû naêng seõ bò chen laán
vaø bò ngaõ.
(2) Nhöõng nôi taäp trung ñoâng ngöôøi raát deã xaûy ra söï coá ngoaøi yù muoán, nhö ñeán
saân vaän ñoäng xem ñaáu boùng, xem vaên ngheä vaø ñeán raïp xem phim ñeàu coù theå
xaûy ra söï coá do bò chen laán xoâ ngaõ. Nhaát laø phuï nöõ mang thai ñi laïi khoù khaên,
moät khi xaûy ra söï coá ngoaøi yù muoán seõ gaây nguy hieåm cho caû meï vaø thai nhi.
(3) Nôi ñoâng ngöôøi khoâng khí nhieãm khuaån, nhaát laø ôû trong raïp chieáu
phim, trong chôï, nhieàu ngöôøi, khoâng khí khoâng trong laønh, thai phuï
ôû laïi laâu seõ caûm thaáy khoù chòu, ngoät ngaït, thai nhi cuõng seõ bò toån haïi
do thieáu döôõng khí.
(4) Nôi ñoâng ngöôøi taát nhieân seõ oàn aøo huyeân naùo, taïo ra aâm thanh hoãn
taïp, aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai khoâng neân tham gia tieäc tuøng, nhö trong tieäc cöôùi
ñoâng ngöôøi, tieáng oàn lôùn, ngoaøi ra coù theå seõ tieáp xuùc vôùi beänh truyeàn
nhieãm thoâng qua hít thôû, duøng moùn aên, taát caû nhöõng ñieàu naøy ñeàu aûnh
höôûng tôùi caû meï vaø thai nhi.
Lôøi
khuyeân Coøn coù moät lyù do nöõa thai phuï khoâng neân ñeán nhöõng nôi ñoâng
cuûa Baùc syõ ngöôøi laø: Nôi ñoâng ngöôøi deã lan truyeàn caùc loaïi vi khuaån, vi ruùt
vaø maät ñoä caùc loaïi sieâu vi truøng gaây beänh khaùc cuõng töông
ñoái nhieàu, nhaát laø vaøo nhöõng thôøi kyø beänh truyeàn nhieãm ñang
buøng phaùt thì phuï nöõ mang thai caøng deã bò virut vi khuaån taán coâng
gaây beänh, nhö vaäy seõ gaây toån haïi lôùn cho thai nhi.
144
18 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi thai phuï ñi du lòch
Phuï nöõ mang thai thaùng thöù 10 khoâng neân ñi du lòch ñeå traùnh daãn ñeán
thai cheát löu, sinh sôùm. Bình thöôøng khoâng khuyeán khích phuï nöõ mang
thai ñi du lòch nhöng noùi nhö vaäy khoâng coù nghóa laø phuï nöõ mang thai tuyeät
ñoái khoâng ñöôïc ñi du lòch. Neáu phaûi ñi xa neân chuù yù nhöõng ñieàu sau:
(1) Thoâng thöôøng, neân saép xeáp ñi du lòch vaøo giai ñoaïn giöõa thai kyø.
Trong giai ñoaïn giöõa thai kyø, moïi trieäu chöùng ngheùn ñaõ heát, sinh
hoaït haøng ngaøy töông ñoái coù quy luaät, vaøo giai ñoaïn naøy, buïng thai
phuï chöa quaù to, ñi laïi vaãn khaù nhanh nheïn. Giai ñoaïn ñaàu vaø giai
ñoaïn cuoái thai kyø khoâng thích hôïp ñi du lòch.
(2) Phuï nöõ mang thai ñi du lòch phaûi coù ngöôø i ñi cuø n g. Coù ngöôø i ñi
cuø n g ñeå chaê m soù c cho vieäc aên uoáng, ñi laï i , nghæ ngôi vaø ñaûm baûo
an toaøn cho thai phuï, coù theå phoøng traùnh phaùt sinh söï coá ngoaøi yù
muoán.
(3) Phuï nöõ mang thai tröôùc khi ñi xa neân ñeán baùc syõ kieåm tra söùc khoûe,
hoûi yù kieán baùc syõ xem coù ñöôïc pheùp ñi xa hay khoâng vaø nhöõng ñieàu
caàn chuù yù khi ñi xa.
(4) Löïa choïn phöông tieän giao thoâng phuø hôïp ñeå coù theå giaûm xoùc toái ña,
mang ñaày ñuû nhöõng ñoà duøng phoøng chöõa beänh caàn thieát khi ñi xa
ñeå coù theå söû duïng khi xaûy ra söï coá.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai toá t nhaá t khoâ n g neâ n ñi du lòch. Bôû i vì ñi
du lòch caø n g meä t moû i , ñieà u kieä n aê n , ôû , nghæ ngôi, veä sinh ñeà u
khoâ n g ñöôï c nhö mong muoá n , khoù traù n h khoû i phieà n phöù c .
Lôøi
khuyeân Ñi xa töông ñoái meät moûi, do vaäy phaûi nghæ ngôi toát, coøn phaûi
cuûa Baùc syõ aên uoáng toát, neáu xaûy ra söï coá phaûi kòp thôøi ñöa ñeán beänh vieän
gaàn nhaát ñeå kieåm tra xöû lyù, khoâng ñöôïc lô laø, sô yù.
145
19 Nhöõng ñieàu chuù yù ñoái vôùi phuï nöõ mang thai

ñang ñi laøm
Thai phuï ñi laøm, neáu coâng vieäc coù tính ñaëc thuø, ñi laøm seõ töông ñoái
meät moûi, do vaäy phaûi chuù yù nhöõng ñieàu sau ñaây:
(1) Ít laøm vieäc nhaø: Thai phuï khoâng neân nghó phaûi laøm toát coâng vieäc ôû
cô quan vaø taát caû vieäc nhaø sau khi ñi laøm veà. Ñi laøm cuõng ñaõ meät
moûi, sau khi veà ñeán nhaø phaûi chuù yù nghæ ngôi, khoâng neân gaéng söùc
quaù, quaù meät moûi seõ khoâng toát cho baûn thaân vaø thai nhi.
(2) Baûo ñaûm nguû ñuû giaác: Thai phuï phaûi gia taêng thôøi gian nguû phuø hôïp.
Bôûi vaäy, buoåi tröa phaûi nguû moät giaác hoaëc buoåi toái nguû sôùm moät
chuùt, luùc nguû laø thôøi gian nghæ ngôi toát nhaát. Thai phuï ñi laøm khoâng
neân vì quaù baän roän maø khoâng nguû ñuû, caøng khoâng neân laøm taêng ca
ban ñeâm.
(3) Chuù troïng aên uoáng dinh döôõng: phuï nöõ mang thai ñang ñi laøm
thöôøng vì quaù baän roän maø aên uoáng khoâng phuø hôïp hoaëc aên uoáng quaù
ñôn giaûn, nhö vaäy khoâng coù lôïi cho thai nhi. Vì theá neân chuù yù laøm
moät vaøi moùn ngon hôïp khaåu vò, aên nhieàu moät chuùt, coi troïng dinh
döôõng, khoâng neân vì baän roän meät moûi maø lô laø boå sung dinh döôõng.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai ñang ñi laøm coøn phaûi
chuù yù, khoâng queân ñeán beänh vieän khaùm thai
ñònh kyø. Moã i thaù n g neâ n daø n h nöû a ngaø y
ñeå ñeá n beä n h vieä n khaùm thai, laõnh ñaïo cô
quan vaø ñoàng nghieäp chaéc chaén cuõng seõ
hieåu cho baïn vaø quan taâm tôùi baïn.
Lôøi
khuyeân Neáu vôï mang thai vaãn ñi laøm, ngöôøi choàng cuõng phaûi chuû
cuûa Baùc syõ ñoäng laøm nhieàu vieäc nhaø ñeå giaûm bôùt gaùnh naëng cho vôï. Vôï
mang thai, choàng neân chuû ñoäng laøm moät vaøi moùn aên ngon,
dinh döôõng phong phuù, hôïp khaåu vò daønh cho vôï.
146
20 Yeâu caàu veà aên maëc ñoái vôùi thai phuï
(1) Ñoà loùt: Ñoà loùt cuûa phuï nöõ mang thai neân choïn loaïi coù tính naêng huùt
aåm toát, ñöôïc laøm töø chaát lieäu co daõn, hôn nöõa phaûi roäng hôn loaïi
tröôùc ñaây thöôøng duøng. Ñoà loùt toát nhaát neân duøng loaïi chaát lieäu
cotton vaø neân chuaån bò nhieàu caùi ñeå tieän cho vieäc thöôøng xuyeân thay
giaët. Toát nhaát neân may maáy caùi quaàn loùt vöøa moâng, caïp to, khoâng
neân maëc loaïi quaàn loùt quaù chaät ñeå traùnh thít vaøo buïng khoù chòu vaø
cheøn eùp leân thai nhi.
(2) Quaàn aùo maëc ngoaøi: Neân choïn nhöõng loaïi quaàn aùo roäng raõi, maëc leân
ngöôøi khoâng caûm thaáy chaät choäi khoù chòu, coù theå laøm giaûm ñoä to cuûa
buïng. Muøa heø neân maëc vaùy baàu hoaëc quaàn roäng, töùc laø vöøa roäng raõi
laïi maùt meû seõ laøm phuï nöõ mang thai caûm thaáy thuaän tieän vaø deã chòu.
Maøu saéc quaàn aùo maëc ngoaøi neân choïn maøu ñôn giaûn nheï nhaøng laøm
cho thai phuï caûm thaáy tinh thaàn phaán chaán vaø vui veû. Maøu ñoû ñaäm,
xanh ñaäm, hoa vaên saëc sôõ loeø loeït caøng laøm cho thai phuï caûm thaáy
uïc òch, caøng loä buïng roõ. Nhöõng loaïi coù hoa vaên keû soïc coù theå laøm cho
thai phuï trôû neân nhoû nhaén hôn.
Nhaéc nhôû
Muøa heø, thai phuï raát deã ra nhieàu moà hoâi, neân maëc quaàn aùo roäng raõi
khoâng boù saùt ngöôøi. Muøa ñoâng phaûi maëc quaàn aùo roäng raõi, daøy daën vaø giöõ
ñöôïc aám nhö quaàn aùo chaát nhung hoaëc chaát boâng, töùc laø coù theå choáng
reùt maø laïi nheï.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khoâng neân maëc quaàn aùo chaät khít, boù saùt, nhaát
cuûa Baùc syõ laø aùo loùt, quaàn loùt, aùo ngöïc khoâng neân quaù chaät. Bôûi vì cô theå phuï
nöõ mang thai thay ñoåi raát nhanh, quaàn aùo chaät khít, nhoû, boù saùt
seõ cheøn leân buïng gaây khoù chòu, aûnh höôûng ñeán hít thôû vaø tuaàn hoaøn
maùu, cuõng aûnh höôûng ñeán söï töï do hoaït ñoäng cuûa thai nhi.
147
21 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi choïn giaøy deùp
Sau khi mang thai, troïng taâm cô theå thay ñoåi chuyeån doàn veà phía tröôùc.
Phaàn lôùn caùc thai phuï sau khi coù thai ñöôïc 3 thaùng seõ xuaát hieän hieän töôïng
phuø chaân phía döôùi, sau 6 thaùng thì phuø toaøn boä chaân, ñeán giai ñoaïn cuoái
thai kyø chaân ñuøi phuø thuõng ñeán noãi khoù coù theå caân baèng khi ñi boä. Söï gia
taêng troïng löôïng cuûa phuï nöõ mang thai cuõng laøm cho tuaàn hoaøn maùu bò taéc
ngheõn, coù caûm giaùc bò cheøn eùp quaù naëng döôùi chaân, töø ñoù caøng laøm cho tình
traïng phuø chaân trôû neân nguy kòch hôn. Bôûi vaäy baét ñaàu töø thaùng thöù 3, thai
phuï neân thay ñoåi côõ giaøy deùp.
(1) Giaøy cuûa thai phuï neân choïn loaïi giaøy vaûi, ñeá thaáp, döôùi ñeá coù hoa vaên ñeå
choáng trôn tröôït, kích côõ giaøy phaûi roäng raõi, ñoä cao cuûa goùt khoaûng 2cm,
ñeá baèng töông ñoái an toaøn vaø vöõng chaéc, troïng löôïng giaøy nheï, ñi laïi
thuaän tieän, nheï nhaøng.
(2) Giaøy daønh cho thai phuï phaûi coù chöùc naêng thoâng khí toát, khoâng neân
choïn giaøy laøm töø chaát lieäu giaû da vaø nilon, neân choïn giaøy vaûi laø thích
hôïp nhaát.
(3) Kích thöôùc giaøy phaûi phuø hôïp, giaøy nhoû khi ñi seõ laøm ñau chaân, laøm taêng
naëng tình traïng phuø thuõng, giaøy to khoâng vöøa chaân, khi ñi raát deã bò ngaõ do
loûng. Khi mang thai ñeán thaùng thöù 6, thai phuï laïi tieáp tuïc choïn loaïi giaøy to
hôn moät chuùt ñeå traùnh bò laèn chaân.
Nhaéc nhôû
Thai phuï khoâng neân ñi giaøy cao goùt. Bôûi vì luùc naøy buïng to leân vaø ñoå
doàn veà phía tröôùc, troïng taâm cuõng chuyeån veà phía tröôùc, neáu tieáp tuïc ñi giaøy
cao goùt cô theå quaù nghieâng veà phía tröôùc, gaùnh naëng cuûa coät soáng vaø ñoâi chaân
caøng taêng leân, ñi vaø ñöùng ñeàu caûm thaáy maát söùc, cuõng seõ deã bò ngaõ.
Lôøi
khuyeân
Phuï nöõ mang thai toát nhaát neân choïn giaøy vaûi meàm, ñeá baèng, giaøy
cuûa Baùc syõ theå thao, giaøy vaûi. Nhöõng loaïi giaøy naøy coù nhöõng ñaëc tính raát toát
nhö meàm maïi, deã uoán cong, thoaùng khí, coù tính ñaøn hoài toát, coù
theå thay ñoåi theo côõ chaân, ñi vaøo caûm thaáy raát thoaûi maùi, ñi laïi nheï nhaøng,
vöõng chaõi, coù theå laøm giaûm gaùnh naëng cô theå cho thai phuï.
148
Nhöõng ñieåm quan troïng caàn chuù y
22 Phuï nöõ mang thai khoâng neân thaét ñai löng

quaù chaät
Moät vaøi thai phuï treû töôûng raèng quaàn aùo daønh cho phuï nöõ mang thai quaù
roäng hoaëc thaét ñai quaù roäng, thai nhi seõ phaùt trieån quaù to, sinh nôû seõ khoù khaên,
coøn coù thai phuï sôï buïng to leân seõ maát thaåm myõ. Do ñoù, nhöõng ngöôøi naøy
khoâng nhöõng ñaõ choïn maëc quaàn aùo boù saùt cô theå maø coøn thaét ñai quaù chaät
hoaëc duøng ñai to baûn thaét chaët phaàn buïng laïi. Caùch laøm naøy hoaøn toaøn sai laàm
vaø khoâng coù cô sôû khoa hoïc, khoâng nhöõng khieán thai phuï caûm thaáy khoù chòu
maø coøn aûnh höôûng tôùi söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa thai nhi. Nghieâm troïng
hôn nöõa laø ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø seõ xuaát hieän tình traïng ngoâi thai khoâng
thuaän vaø suït buïng baát thöôøng, gaây khoù sinh.
Troïng löôïng treû sô sinh ôû nöôùc ta khoaûng töø 2500g∼4000g, troïng löôïng
trung bình laø 3200g, beù trai naëng hôn beù gaùi khoaûng 20g. Thoâng thöôøng,
nhöõng treû coù troïng löôïng 4000g (hoaëc 4500g) thì môùi goïi laø treû coù caân naëng
quaù möùc, ñeán khi sinh nôû môùi coù theå xuaát hieän khoù khaên. Cho neân thai phuï
khoâng neân sôï thai nhi quaù to maø aùp duïng nhöõng bieän phaùp hoaøn toaøn sai laàm.
Neáu thaét buïng quaù chaät laøm cho söï phaùt trieån cuûa thai nhò bò caûn trôû, neáu
troïng löôïng treû sô sinh nhoû tôùi 2500g seõ bò coi laø treû nheï caân, trong buïng
khoâng ñöôïc phaùt trieån ñaåy ñuû, khi sinh ra seõ khoù nuoâi, deã maéc beänh.
Nhaéc nhôû
Moä t vaø i thai phuï vì muoá n voù c daù n g maû n h mai maø thaé t chaä t
ñai buï n g hoaë c thaé t theâ m ñai vaû i , coù theå gaâ y haï i cho thai nhi. Ñaâ y
laø caù c h laø m heá t söù c thieá u hieå u bieá t caà n phaû i söû a ñoå i .
Lôøi
khuyeân Nguyeân nhaân chính daãn ñeán treû sô sinh quaù to laø do thai phuï
cuûa Baùc syõ aên uoáng quaù möùc vaø löôøi vaän ñoäng. Do vaäy, phuï nöõ mang thai
neân coá gaéng khoáng cheá aên uoáng, töùc laø khoâng neân aên quaù
thöøa dinh döôõng môùi baûo ñaûm chaéc chaén coù theå sinh ra treû sô sinh
coù troïng löôïng ôû möùc tieâu chuaån laø 3200g.
149
23 Phuï nöõ mang thai khoâng neân tieáp xuùc vôùi

thuoác baûo veä thöïc vaät
Trong saûn xuaát noâng nghieäp, loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät söû duïng
nhieàu laø loaïi thuoác coù photpho. Loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät naøy khoâng
nhöõng coù theå thaâm nhaäp vaøo cô theå qua ñöôøng thôû maø coøn thaâm nhaäp
vaøo cô theå thoâng qua da vaø nieâm maïc. Thai phuï khi ñi phun thuoác baûo veä
thöïc vaät, thuoác toàn taïi ôû traïng thaùi buïi söông, phaân boá khaép trong khoâng
khí, cô theå tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi thuoác baûo veä thöïc vaät, moät löôïng lôùn
thuoác seõ thaâm nhaäp moät caùch töï nhieân vaøo cô theå vaø cuõng seõ thaâm nhaäp
vaøo thai nhi, gaây toån haïi cho thai nhi.
Thuoác baûo veä thöïc vaät vaøo trong cô theå thai nhi seõ gaây haïi nghieâm troïng,
nheï laø gaây trôû ngaïi cho söï phaùt trieån sinh tröôûng bình thöôøng cuûa thai nhi,
naëng thì seõ coù theå gaây ra nhieàu thieáu huït cho söï phaùt trieån thaàn kinh vaø sinh
lyù nhö töù chi toån haïi, maét, da vaø naõo boä ñeàu coù theå phaùt trieån khoâng hoaøn thieän,
coù theå keùo theo nhieàu loaïi khuyeát taät, cuõng coù theå laøm cho thai nhi töû vong.
OÂ nhieãm thuoác baûo veä thöïc vaät laø söï oâ nhieãm moâi tröôøng nghieâm troïng.
Neáu thai phuï phun thuoác baûo veä thöïc vaät ngoaøi ruoäng moät ngaøy hoaëc chæ vaøi
giôø thì möùc ñoä gaây toån haïi cuûa noù coù theå ñaït tôùi 100%, hoaøn toaøn coù haïi. Do
vaäy, thai phuï khoâng neân tieáp xuùc vôùi thuoác baûo veä thöïc vaät.
Nhaéc nhôû
Trong nhaø thai phuï cuõng khoâng neân löu giöõ thuoác baûo veä thöïc vaät,
bôûi vì trong tình traïng bình thöôøng, thuoác vaãn coù theå laøm oâ nhieãm khoâng
khí, coù theå gaây haïi cho thai phuï.
Lôøi
khuyeân Khoâng neân cho raèng khaåu trang coù theå traùnh ñöôïc taùc haïi
cuûa Baùc syõ cuûa thuoác baûo veä thöïc vaät. Coù moät vaøi phuï nöõ mang thai laøm
ngheà phun thuoác baûo veä thöïc vaät. Hoï cho raèng chæ caàn ñeo
khaåu trang seõ khoâng theå aûnh höôûng tôùi thai nhi. Thuoác baûo veä thöïc
vaät coù theå thaâm nhaäp vaøo cô theå qua da, do vaäy chæ ñeo khaåu trang
thì chöa chaéc ñaõ an toaøn.
150
24 Phuï nöõ mang thai neân traùnh hít phaûi

muøi xaêng
Xe oâtoâ buyùt, xe khaùch, xe maùy, maùy bay vaø moät soá maùy moùc duøng
trong saûn xuaát ñeàu chaïy baèng xaêng daàu. Vieäc duøng xaêng daàu cuûa caùc loaïi
maùy moùc vaø caùc phöông tieän giao thoâng coù nguy haïi töông ñoái lôùn ñoái
vôùi con ngöôøi, bôûi vì nhöõng loaïi xaêng daàu ñeàu cho theâm vaøo moät löôïng
chaát chì tetraethyl ñeå choáng rung, choáng noå, do ñoù coøn goïi laø xaêng ethyl.
Xaêng ethyl khi chaùy seõ phaân giaûi chaát chì tetraethyl vaø thaûi ra chaát
chì cuøng vôùi khí thaûi, thaâm nhaäp vaøo cô theå qua ñöôøng hoâ haáp, chaát chì
sau khi thaâm nhaäp vaøo cô theå seõ tích luõy ôû trong maùu, gaây ra nguy haïi
cho cô theå. Phuï nöõ mang thai sau khi hít vaøo seõ laøm toån thöông thai nhi
trong buïng, coù theå daãn ñeán truùng ñoäc do chì, caøng deã daãn ñeán thai nhi
phaùt trieån dò taät. Ñaëc bieät laø do söùc ñeà khaùng cuûa thai nhi coøn keùm do ñoù
toån haïi caøng lôùn.
Neáu uoáng nhaàm xaêng hoaëc xaêng dính vaøo tay sô yù daây vaøo mieäng
thì seõ haáp thuï qua ñöôøng tieâu hoùa daãn ñeán truùng ñoäc nghieâm troïng, gaây
toån haïi lôùn cho thai nhi vaø thai phuï.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ trong thôøi kyø
mang thai khoâng neân
thöôøng xuyeân laùi xe, caøng
khoâng neân huùt xaêng baèng
mieäng hoaëc röûa tay baèng
xaêng. Laøm nhö vaäy seõ gaây
toån haïi cho thai nhi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khoâng neân laøm coâng vieäc saûn xuaát, pha cheá
cuûa Baùc syõ vaø baûo quaûn chaát chì tetraethyl, dung dòch ethyl vaø xaêng ethyl.
151
25 Taùc haïi cuûa tieáng oàn ñoái vôùi phuï nöõ

mang thai
Moâi tröôøng aâm thanh lyù töôûng daønh cho phuï nöõ mang thai trong thôøi kyø
mang thai thaáp nhaát laø 10 deciben, cao nhaát laø 35 deciben. Nhöng hieän nay
raát khoù coù theå tìm thaáy moâi tröôøng aâm thanh lyù töôûng nhö vaäy. Neáu phuï nöõ
trong thôøi gian mang thai moãi ngaøy tieáp xuùc töø 2∼4 tieáng vôùi tieáng oàn töø
50∼80 deciben seõ laøm cho tinh thaàn caêng thaúng, thôû gaáp, nhòp tim taêng
nhanh, gia taêng gaùnh naëng cho tim phoåi; chöùc naêng thaàn kinh cuõng seõ xuaát
hieän roái loaïn, sinh ra ñau ñaàu, maát nguû; chöùc naêng cuûa heä thoáng noäi tieát cuõng
seõ giaûm suùt, nhaát laø hoocmon tuyeán giaùp traïng vaø hoocmon sinh duïc seõ tieát
ra khoâng ñuû; chöùc naêng heä tieâu hoùa toån thöông, gaây trôû ngaïi cho vieäc aên uoáng
cuûa phuï nöõ mang thai, daãn ñeán thai nhi khoù coù theå ñöôïc cung caáp ñuû dinh
döôõng; khaû naêng mieãn dòch cuõng seõ giaûm daãn ñeán söùc ñeà khaùng cuûa phuï nöõ
mang thai giaûm, deã bò maéc beänh truyeàn nhieãm do vi khuaån hoaëc virut.
Moät vaøi bieán ñoåi vaø phaùt sinh beänh taät treân ñaây ñeàu seõ khieán thai nhi
phaùt trieån khoâng toát, troïng löôïng em beù sô sinh giaûm, trí löïc giaûm hoaëc boä
maùy cô theå dò taät. Qua nghieân cöùu phaùt hieän, trong moâi tröôøng tieáng oàn lôùn,
soá laàn maéc beänh bình quaân haøng naêm cuûa treû trong giai ñoaïn töø 0∼3 tuoåi
cao hôn töø 3∼5 laàn so vôùi nhöõng treû khaùc.
Nhaéc nhôû
Thöïc nghieäm treân ñoäng vaät cho thaáy, tieáng oàn coù theå kích thích khaâu
naõo cuûa cô theå meï ñieàu khieån caû tuyeán yeân vaø heä thoáng buoàng, voøi tröùng,
laøm cho vieäc saûn sinh hoocmon trong cô theå meï thay ñoåi, aûnh höôûng ñeán
söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa hôïp töû.
Tieáng oàn laøm cho phuï nöõ mang thai bò quaáy raày, cuõng coù theå tröïc tieáp aûnh
höôûng ñeán cô sôû di truyeàn cuûa thai nhi daãn ñeán ñoät bieán, gaây neân dò hình.
Lôøi
khuyeân Hieän taïi ôû nöôùc ta phuï nöõ trong thôøi gian mang thai phaûi tieáp xuùc vôùi
cuûa Baùc syõ tieáng oàn quaù nhieàu. Tieáng oàn thaønh thò töùc laø chæ tieáng oàn do xe coä ñi
laïi treân ñöôøng phoá bình thöôøng cuõng coù theå leân tôùi treân 70 deciben.
Tieáng oàn saûn xuaát nhö tieáng maùy deät, maùy in coù theå leân tôùi 150
deciben. Tieáng oàn ôû saân bay, nhaø maùy, xí nghieäp vaø tieáng ngöôøi noùi chuyeän
oàn aøo,... cho duø tieáng oàn ôû ñaâu cuõng ñeàu khoâng döôùi 70 deciben. Cho neân,
152 ñeà nghò phuï nöõ mang thai phaûi luoân luoân chuù yù traùnh tieáng oàn.
26 Phuï nöõ mang thai khoâng neân laøm vieäc trong

moâi tröôøng tieáp xuùc vôùi caùc chaát hoùa hoïc
Phuï nöõ mang thai tieáp xuùc vôùi caùc chaát hoùa hoïc nhö chì, benzen,
toluene, xylene, ethylene, B-lactamase, hôïp chaát thuûy ngaân, cadmium,
beryllium, thaïch tín, cyanide, nitô oxit, CO, chlorine, CO2, styrene,
ethylene oxit, aniline vaø formaldehyde, deã daãn ñeán maéc chöùng cao huyeát
aùp thai ngheùn toång hôïp, chaân phuø thuõng, huyeát aùp taêng cao, albumin
nieäu, neáu nghieâm troïng seõ xuaát hieän ñau ñaàu, hoa maét, khoù chòu, thaäm
chí xaûy ra co giaät. Nhöõng trieäu chöùng naøy ñe doïa nghieâm troïng ñoái vôùi
söï phaùt trieån cuûa thai nhi vaø söùc khoûe cuûa thai phuï. Tieáp xuùc vôùi nhöõng
chaát ñoäc coâng nghieäp noàng ñoä cao nhö chì, thuûy ngaân seõ laøm taêng cao
tæ leä saûy thai, sinh sôùm.
Phuï nöõ mang thai laøm coâng vieäc tieáp xuùc vôùi nhöõng nhaân toá coù haïi
seõ gaây aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa phoâi thai vaø thai nhi. Qua
nghieân cöùu cho thaáy, khi thai ñöôïc 3∼8 tuaàn laø thôøi kyø hình thaønh caùc
boä phaän cuûa phoâi thai, thôøi kyø naøy neáu bò aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá coù
haïi trong ngheà nghieäp nhö noàng ñoä cao chaát chì, toluene, thaïch tín vaø
caùc tia phoùng xaï seõ laøm cho thai nhi xuaát hieän dò taät.
Nhaéc nhôû
Ñeå giaûm tæ leä sinh ra treû khuyeát taät vaø naâng cao chaát löôïng daân soá,
baûn thaân thai phuï vaø caùc cô quan ñôn vò lieân quan ñeàu phaûi quan taâm
ñeán moâi tröôøng daønh cho phuï nöõ mang thai, coá gaéng laøm giaûm söï aûnh
höôûng cuûa moâi tröôøng baát lôïi ñoái vôùi phuï nöõ mang thai. Ñaây laø bieåu hieän
traùch nhieäm ñoái vôùi coäng ñoàng xaõ hoäi vaø ñaát nöôùc.
Lôøi
khuyeân Nhöõng phuï nöõ laøm vieäc trong moâi tröôøng chaát hoùa hoïc coù haïi
cuûa Baùc syõ
cho thai nhi vaø phuï nöõ mang thai, khi mang thai phaûi xin pheùp
laõnh ñaïo cô quan ñieàu chuyeån vò trí coâng taùc, ñaûm baûo cho
söï phaùt trieån, sinh tröôûng vaø söùc khoûe thai nhi.
153
27 Taùc haïi cuûa röôïu ñoái vôùi phuï nöõ mang thai
Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa röôïu laø coàn, laø chaát coù ñoäc toá maø nhau thai
khoâng coù khaû naêng loaïi boû, sau khi thai phuï uoáng röôïu moät phuùt laø coù theå
kieåm tra thaáy chaát coàn trong cuoáng roán thai nhi, ngoaøi ra coøn phaùt hieän
thôøi gian chaát coàn löu laïi trong baùnh nhau töông ñoái daøi, taïo ra moâi tröôøng
coù haïi nhaát ñònh ñoái vôùi thai nhi. AÛnh höôûng chuû yeáu cuûa coàn ñoái vôùi thai
nhi nhö sau:
(1) Gaây trôû ngaïi thaàn kinh trung khu: Bieåu hieän laø trí löïc giaûm suùt (chieám
46%∼85%), phaàn lôùn gaây trôû ngaïi töø möùc ñoä nheï ñeán vöøa, ngoaøi ra coøn
coù theå xuaát hieän dò taät ñaàu nhoû vaø loä naõo.
(2) Sinh tröôûng phaùt trieån keùm: Phaàn lôùn treû bò nheï caân hôn so vôùi treû
bình thöôøng khaùc.
(3) Dò taät phaàn maët coù tính ñaëc thuø: Chieám 57%∼85% nhö mí maét ngaén beù,
thöøa da trong khoùe maét, maét laùc, caän thò, suïp mí treân, soáng muõi loõm, bôø
moâi treân quaù moûng, phaàn giöõa maët baèng phaúng, vaønh tai phaùt trieån khoâng
hoaøn thieän..., tim maïch coù theå coù thieáu huït vaùch ngaên giöõa caùc ngaên tim,
thieáu huït maøng ngaên giöõa caùc buoàng, dò hình ñoäng tónh maïch, hai oáng
nieäu quaûn vaø thaän phaùt trieån chöa hoaøn thieän, baøng quang tích nöôùc, moâi
aâm hoä phaùt trieån khoâng hoaøn thieän, thieáu huït aâm ñaïo, nöùt vôõ nieäu ñaïo.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai uoáng röôïu seõ daãn ñeán gaây dò taät thai nhi, ngoaøi ra
coøn daãn ñeán saûy thai, sinh sôùm, thai cheát löu, khoù sinh, nhau bong sôùm,
vôõ maïch maùu nhau thai hoaëc caêng vôõ tónh maïch ñöôøng saûn. Uoáng röôïu
toån haïi raát lôùn ñeán thai nhi, ñeà nghò thai phuï phaûi ñaëc bieät chuù yù.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khi giao tieáp xaõ hoäi phaûi chuù yù khoâng neân
cuûa Baùc syõ
uoáng röôïu trong caùc cuoäc vui, bình thöôøng cuõng khoâng neân
uoáng röôïu, tröôùc khi chuaån bò mang thai, khi mang thai vaø
giai ñoaïn nuoâi con buù ñeàu phaûi cai röôïu.
154
28 Taùc haïi cuûa thuoác laù ñoái vôùi phuï nöõ

mang thai
Keát quaû nghieân cöùu vaø thöïc teá ñeàu chöùng minh, phuï nöõ mang thai
huùt thuoác laù aûnh höôûng raát lôùn ñoái vôùi thai nhi, gaây nguy haïi nghieâm
troïng, cho neân thai phuï phaûi tuyeät ñoái khoâng huùt thuoác.
Phuï nöõ mang thai huùt thuoác trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø, chaát ñoäc haïi
nicotin trong thuoác laù seõ aûnh höôûng ñeán söï hình thaønh nieâm maïc töû cung, laøm
cho phoâi sau khi laøm toå trong töû cung phaùt trieån khoâng toát daãn ñeán saûy thai.
Coù tö lieäu chöùng minh: Thai phuï huùt thuoác deã daãn ñeán saûy thai, sinh
sôùm, thai cheát löu vaø caùc trieäu chöùng naøy thöôøng xaûy ra trong phaïm vi
ngaøy döï sinh. Ñoái vôùi nhöõng thai phuï moãi ngaøy huùt khoaûng 1 bao thuoác,
soá treû sô sinh töû vong khi sinh ra nhieàu hôn nhöõng ngöôøi khoâng huùt thuoác
laù laø 2 trieäu treû. Nhöõng thai phuï moãi ngaøy huùt hôn 1 bao thuoác laù thì tæ leä
töû vong treû sô sinh taêng leân 35%.
Thai phuï huùt thuoác laù trong thôøi gian daøi ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø
deã xaûy ra bong nhau sôùm, nhau tieàn ñaïo, ra maùu, vôõ oái sôùm. Hôn nöõa, treû
sinh ra troïng löôïng seõ thaáp hôn nhöõng treû bình thöôøng coù meï khoâng huùt
thuoác laù, thoâng thöôøng troïng löôïng treû coù meï huùt thuoác trung bình giaûm
200g, chieàu cao, chu vi ñaàu, chu vi naõo cuõng nhoû hôn so vôùi treû bình thöôøng,
trí löïc phaùt trieån chaäm, trí nhôù vaø khaû naêng lyù giaûi cuõng töông ñoái keùm.
Nhaéc nhôû
Nhöõng ngöôøi saép ñöôïc laøm boá, laøm meï caàn phaûi bieát, phuï nöõ mang
thai huùt thuoác laù hoaëc soáng trong moâi tröôøng coù khoùi thuoác seõ laøm cho thai
nhi bò dò taät raát ñaùng sôï nhö beänh tim baåm sinh, hôû haøm eách, söùt moâi, trí
tueä chaäm phaùt trieån, khoâng coù naõo.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc huùt thuoác laù, hôn nöõa trong thôøi
cuûa Baùc syõ gian vôï mang thai, ngöôøi choàng cuõng khoâng ñöôïc huùt thuoác. Bôûi
vì huùt thuoác bò ñoäng töùc laø phaûi soáng trong moâi tröôøng nghi nguùt
khoùi thuoác, cuõng seõ gaây toån haïi cho thai nhi, do ñoù, ñeà nghò caùc
oâng choàng coù vôï ñang mang thai cuõng neân cai thuoác laù.
155
29 Phuï nöõ mang thai khoâng neân nhuoäm, laø,

eùp toùc
Thöôøng xuyeân nhuoäm toùc, laø, eùp toùc khoâng toát cho söùc khoûe, hôn nöõa,
thai phuï nhuoäm toùc, laø, eùp toùc coøn aûnh höôûng xaáu ñoái vôùi thai nhi.
Thoâng thöôøng, thuoác nhuoäm toùc maøu ñen ñoäc tính ít hôn thuoác nhuoäm
maøu vaøng oùng vaø maøu laù coï. Thuoác nhuoäm coù taùc haïi gaây ung thö, nhöõng yeáu
toá nhö noàng ñoä chaát gaây ung thö trong thuoác nhuoäm, möùc ñoä tieáp xuùc, thôøi
gian söû duïng seõ laøm cho tình traïng söùc khoûe vaø khaû naêng mieãn dòch cuûa
ngöôøi söû duïng giaûm suù t . Thuoác nhuoäm chaát löôïng toát, thôøi gian söû duïng
ngaén thì taùc haïi ñoâi khi cuõng khoâng lôùn. Nhöng ñoái vôùi thai phuï, do söùc
ñeà khaùng cuûa cô theå giaûm neân deã phaùt sinh taùc duïng phuï hôn ngöôøi bình
thöôøng, ñaëc bieät laø seõ gaây toån haïi cho thai nhi vaø coù theå daãn ñeán dò taät thai nhi.
Taùc haïi cuûa laø, eùp toùc tröôùc tieân chính laø aûnh höôûng tröïc tieáp ñoái vôùi
toùc, deã laøm bieán ñoåi maøu saéc cuûa toùc vaø laøm ñöùt, gaõy toùc. Ngoaøi ra, caùc
chuyeân gia y hoïc cuûa Phaùp nghieân cöùu vaø chöùng minh, phuï nöõ mang thai
vaø 6 thaùng sau sinh eùp toùc khoâng nhöõng laøm cho toùc yeáu ñi, maát ñi tính
deûo dai maø coøn deã bò ruïng toùc. Do da cuûa phuï nöõ mang thai vaø phuï nöõ sau
sinh coù ñoä maãn caûm cao, laø, eùp toùc moät thôøi gian daøi seõ gaây toån haïi cho
da, cuõng seõ gaây toån haïi cho thai nhi, thaäm chí coøn daãn ñeán saûy thai.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai khi nhuoäm, laø, eùp toùc phaûi ñeán hieäu laøm ñaàu ngoài
töø 2 tieá n g trôû leâ n . Ñeá n giai ñoaï n cuoá i thai kyø thai phuï raá t khoù coù
theå ngoà i laâ u trong baà u khoâ n g khí ngoä t ngaï t cuû a hieä u laø m ñaà u . Bôû i
vì ngoà i laâ u seõ laø m cho thai phuï meä t moû i , thieá u söù c löï c , thaä m chí
ñau löng, khoâ n g toá t cho vieä c döôõ n g thai.
Lôøi
khuyeân Nhuoäm toùc, laø, eùp toùc ñeàu phaûi tieáp xuùc tröïc tieáp chaát hoùa hoïc
cuûa Baùc syõ vôùi da ñaàu, taát nhieân seõ gaây ra toån haïi nhaát ñònh ñoái vôùi cô theå,
khi thai phuï bò toån haïi cuõng seõ gaây toån haïi cho thai nhi. Do vaäy
khoâng neân laøm, chæ caàn naêng goäi ñaàu vaø caét laø coù theå laøm toùc
ñeïp hôn roài.
156
30 Phuï nöõ mang thai khoâng neân nuoâi thuù nuoâi

trong nhaø
Moä t soá phuï nöõ bình thöôø n g thích nuoâ i nhöõ n g con vaä t "cöng"
nhö choù , meø o , chim caû n h, nhöng khi mang thai thì khoâ n g neâ n tieá p
xuù c vôù i chuù n g.
Choù, meøo, chim caûnh coù khaû naêng laây truyeàn beänh daïi, coøn coù theå laây
truyeàn beänh truøng roi, chim caûnh thì coù theå laây truyeàn beänh cuùm, nhöõng
chöùng beänh naøy ñeàu raát nguy hieåm ñoái vôùi thai nhi vaø thai phuï. Beänh truøng
roi do truøng roi gaây neân laø loaïi beänh kyù sinh truøng laây nhieãm töø ngöôøi vaø gia
suùc. Phaân cuûa meøo, choù vaø chim caøng chöùa nhieàu tröùng truøng roi. Con
ngöôøi aên phaûi nhöõng thöïc phaåm vaø nöôùc uoáng coù nhieãm tröùng truøng roi seõ
bò nhieãm beänh. Khi tieáp xuùc gaàn guõi vôùi meøo, choù, chim, truøng roi seõ thoâng
qua ñöôøng hoâ haáp vaø veát thöông tröïc tieáp thaâm nhaäp vaøo cô theå.
Phuï nöõ mang thai sau khi nhieãm truøng roi coù theå thoâng qua nhau thai
thaâm nhaäp vaøo thai nhi seõ gaây toån haïi cho thai nhi. Neáu phuï nöõ mang thai
nhieãm beänh trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø, do luùc ñoù söùc ñeà khaùng cuûa thai nhi
thaáp neân toån haïi seõ töông ñoái naëng neà, coù theå daãn ñeán saûy thai, thai cheát
löu, thai dò taät. Neáu truøng roi gaây neân toån thöông naõo boä coù theå daãn ñeán dò
taät ñaàu nhoû, naõo uùng thuûy, khoâng coù naõo. Neáu truøng roi gaây toån thöông maét
coù theå daãn tôùi vieâm giaùc maïc, beänh ñuïc thuûy tinh theå, thaàn kinh maét suy
giaûm, muø loøa, cuõng coù theå daãn tôùi beänh tim baåm sinh. Do vaäy, con vaät
"cöng" coù theå seõ laøm toån haïi theá heä sau, gaây haäu quaû raát nghieâm troïng. Thai
phuï khoâng neân tieáp xuùc vôùi nhöõng con vaät "cöng" nuoâi trong nhaø.
Nhaéc nhôû
Neáu khoâng muoán ñöa con vaät "cöng" cuûa mình cho ngöôøi khaùc, cuõng
coù theå nuoâi trong nhaø nhöng phaûi chuù yù 3 ñieàu sau: (1) Tieâm phoøng cho
thuù nuoâi, (2) Giöõ veä sinh saïch seõ cho thuù nuoâi, (3) Ñeå chuùng ôû moät nôi
rieâng bieät, tuyeät ñoái khoâng tieáp xuùc tröïc tieáp.
Lôøi
khuyeân Khi chuaån bò mang baàu, neáu nhaø coù thuù nuoâi thì baïn neân taëng
cuûa Baùc syõ cho ngöôøi khaùc nuoâi, hoaëc ñöa ñeán göûi nhaø ngöôøi thaân, baïn
beø. Traùnh ñeå vaät nuoâi gaây beänh, laøm haïi ñeán thai nhi.
157
31 Caùch xem tivi hôïp lyù daønh cho thai phuï
Khi tivi hoaït ñoäng, boùng hình tivi khoâng ngöøng phoùng ra tia X maø
maét thöôøng khoâng nhìn thaáy. Moät boä phaän tia naøy phoùng ra beân ngoaøi
coù theå gaây aûnh höôûng xaáu ñoái vôùi thai nhi. Boùng hình coøn sinh ra tónh
ñieän cao aùp, phoùng ra löôïng lôùn ion döông, nhöõng ion döông naøy huùt
nhöõng haït mang ñieän tích aâm trong khoâng khí, laøm cho maøn huyønh
quang tích tröõ buïi, trong buïi xung quanh maøn huyønh quang coù chöùa
löôïng lôùn vi sinh vaät. Neáu xem tivi thôøi gian daøi, nhöõng buïi mang theo
vi sinh vaät naøy seõ baùm vaøo da ngöôøi laøm cho da phaàn mí maét bò phaùt ban
vaø gaây aûnh höôûng xaáu tôùi thai nhi.
Söï aûnh höôûng lôùn nhaát ñoái vôùi phuï nöõ mang thai coøn laø chaát löôïng
khoâng khí trong phoøng keùm. Do caùc ion döông haáp thuï caùc haït ion aâm trong
khoâng khí laøm aûnh höôûng ñeán söï hít thôû oxy cuûa con ngöôøi, giaønh heát ñieän
tích aâm coù lôïi cho söùc khoûe cuûa con ngöôøi, seõ laøm cho thai phuï caûm thaáy ñau
ñaàu, ngoät ngaït. Ñieàu naøy toån haïi raát lôùn ñoái vôùi thai nhi töø 1∼2 thaùng, seõ daãn
ñeán saûy thai, sinh sôùm, cheát löu, thai sinh ra dò taät.
Nhaéc nhôû
Khi mang thai treân 8
thaùng, thai phuï khoâng neân
hoaït ñoäng maét nhieàu, nhaát laø
nhöõng thai phuï maéc chöùng
cao huyeát aùp thai ngheùn toång
hôïp caøng phaûi chuù yù neân ít
xem tivi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khoâng neân xem tivi quaù nhieàu, moãi laàn
cuûa Baùc syõ khoâng neân xem quaù 30 phuùt, moät ngaøy khoâng neân xem quaù
1 tieáng röôõi. Khi xem tivi neân ngoài caùch xa maøn hình ít nhaát
laø 2m, phaûi ñaûm baûo löu thoâng khoâng khí trong phoøng.
158
32 Phuï nöõ mang thai coù neân söû duïng maùy

vi tính khoâng?
Maùy vi tính ñöôïc söû duïng ngaøy caøng phoå bieán, nhaát laø trong caùc gia
ñình, do ñoù, cô hoäi tieáp xuùc vôùi maùy vi tính cuûa phuï nöõ ngaøy caøng nhieàu. Vaäy
sau khi mang thai, thai phuï coù neân tieáp tuïc söû duïng maùy vi tính?
Do maùy vi tính vaø phoøng maùy coù töông ñoái nhieàu tieáng oàn vaø böùc xaï
ñieän töø, hôn nöõa, aùnh saùng laïi khoâng ñuû daãn ñeán haøm löôïng phaân töû oxy
ít, moâi tröôøng laøm vieäc baát lôïi, theâm vaøo ñoù, phuï nöõ mang thai laïi ít vaän
ñoäng, phaûi chòu aûnh höôûng cuûa böùc xaï ñieän töø, tieáng oàn, aùnh saùng chieáu
roïi, thaäm chí coøn khoâng ñöôïc cung caáp ñuû löôïng oxy caàn thieát. Moâi
tröôøng nhö vaäy coù theå gaây nguy haïi cho thai nhi vaø thai phuï. Laøm vieäc
laâu trong moâi tröôøng nhö vaäy ngöôøi bình thöôøng cuõng seõ gaây ra nhöõng
trieäu chöùng xaáu nhö ñaàu oùc lô mô, moûi maét, aên uoáng khoâng ngon. Moät
soá nghieân cöùu cho bieát phuï nöõ mang thai laøm vieäc nhieàu vôùi maùy tính
coù theå daãn ñeán saûy thai.
Söû duïng maùy tính nhieàu, do ít thay ñoåi tö theá coøn coù theå daãn ñeán
moûi raõ rôøi vai vaø caùnh tay, buïng bò cheøn eùp seõ khoâng coù lôïi cho söï vaän
ñoäng, sinh tröôûng phaùt trieån cuûa thai nhi.
Nhaéc nhôû
Khi phuï nöõ mang thai söû duïng maùy tính coøn phaûi ñaëc bieät chuù yù
thöôøng xuyeân môû cöûa soå cho thoaùng khí, sau 1 tieáng laøm vieäc laïi ra ngoaøi
hoaëc ñeán gaàn cöûa soå vaän ñoäng moät chuùt vaø hít thôû khoâng khí trong laønh.
Lôøi
khuyeân Keát quaû traéc nghieäm theå hieän roõ, böùc xaï maïnh nhaát laø hai
cuûa Baùc syõ maët beân, maët sau vaø phía treân ñænh maùy vi tính. Bôûi vaäy, thai
phuï laøm coâng vieäc thöôøng xuyeân phaûi tieáp xuùc vôùi maùy vi tính
sau khi mang thai, toát nhaát khoâng neân tieáp tuïc söû duïng maùy
tính. Neáu khoâng theå thay ñoåi coâng vieäc, ñeå giaûm toái thieåu taùc haïi
cuûa soùng ñieän töø ñoái vôùi meï vaø beù, phuï nöõ mang thai khi söû duïng
maùy vi tính neân giöõ khoaûng caùch nhaát ñònh, neân ngoài caùch xa maøn
hình khoaûng hai caùnh tay trôû leân.
159
33 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñoái vôùi thai phuï laøm

coâng vieäc chuyeân vôùi maùy vi tính
(1) Nhöõng phuï nöõ trong ñoä tuoåi sinh ñeû laøm coâng vieäc phaûi thöôøng xuyeân tieáp
xuùc vôùi maùy vi tính, cöù sau 1 tieáng laøm vieäc neân ra ngoaøi nghæ ngôi 15 phuùt.
Moãi ngaøy thôøi gian ngoài tröôùc maùy vi tính khoâng neân quaù 4 tieáng, khi laøm
vieäc, toát nhaát neân maëc quaàn aùo baûo hoä ñeå phoøng traùnh soùng ñieän töø.
(2) Nhöõng phuï nöõ trong ñoä tuoåi sinh ñeû laøm coâng vieäc phaûi thöôøng xuyeân tieáp
xuùc vôùi maùy vi tính neân taêng cöôøng dinh döôõng, chuù yù boå sung protein,
vitamin, lipit, photpho, traùnh ñeå cô theå thieáu nöôùc, thieáu dinh döôõng vaø
vitamin B1. Ñöôïc cung caáp ñaày ñuû dinh döôõng coù taùc duïng traùnh nhöõng
nguy haïi cuûa maùy vi tính ñoái vôùi phuï nöõ mang thai vaø vieäc sinh nôû.
(3) Nhöõng phuï nöõ trong ñoä tuoåi sinh ñeû laøm coâng vieäc phaûi thöôøng xuyeân tieáp xuùc
vôùi maùy vi tính haøng naêm neân ñi khaùm kieåm tra söùc khoûe, nhaát laø khi chuaån
bò mang thai, neân ñi kieåm tra, xin tö vaán theâm kieán thöùc veà vieäc öu sinh.
(4) Nhöõng phuï nöõ trong ñoä tuoåi sinh ñeû laøm coâng vieäc phaûi thöôøng xuyeân
tieáp xuùc vôùi maùy vi tính neân chuù yù taêng cöôøng luyeän taäp theå duïc theå thao,
taêng cöôøng theå chaát coù lôïi cho söï thuï thai.
(5) Theo nguyeân taéc, phuï nöõ laøm coâng vieäc phaûi thöôøng xuyeân tieáp xuùc vôùi
maùy vi tính, sau khi mang thai neân taïm thôøi thay ñoåi coâng vieäc, ñaëc bieät
laø trong 3 thaùng ñaàu mang thai.
Nhaéc nhôû
Qua ñieàu tra ôû nöôùc Myõ phaùt hieän, tæ leä saûy thai cuûa thai phuï söû duïng maùy
vi tính treân 20 tieáng/1tuaàn cao hôn thai phuï khoâng söû duïng maùy vi tính laø
20%. Keát quaû ñieàu tra ôû Canada cho thaáy, moãi tuaàn thai phuï söû duïng maùy vi
tính treân 15 tieáng thì tæ leä saûy thai töï nhieân laø 9,4%, thai phuï laøm vieäc vôùi maùy
vi tính döôi 15 tieáng/1tuaàn thì tæ leä saûy thai töï nhieân laø 8,5%.
Lôøi
khuyeân Tia saùng phaùt ra töø maùy tính aûnh höôûng ñeán vieäc sinh nôû cuûa
cuûa Baùc syõ thai phuï, nhöõng phuï nöõ mang thai bò xaâm haïi seõ daãn ñeán saûy
thai, thai dò taät, chuû yeáu laø maét phaùt trieån khoâng hoaøn thieän,
söùt moâi, thieáu huït caùc vaùch ngaên, dò taät ôû chaân.
160
34 Taùc duïng cuûa vieäc phuï nöõ mang thai tham

gia vaän ñoäng theå duïc thích hôïp
Phuï nöõ mang thai caên cöù vaøo töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa thai kyø coù
theå tham gia moät vaøi hình thöùc vaän ñoäng thích hôïp seõ coù lôïi cho söùc khoûe
cuûa thai phuï vaø thai nhi.
(1) Vaän ñoäng theå duïc coù theå taêng cöôøng chöùc naêng tim maïch cuûa thai phuï.
Mang thai töø giai ñoaïn ñaàu ñeán giai ñoaïn giöõa vaø cuoái thai kyø phaùt sinh
haøng loaït nhöõng thay ñoåi sinh lyù, nhaát laø tình traïng gia taêng gaùnh naëng
cho tim. Neáu coù theå tham gia vaän ñoäng nheï nhaøng nhö taäp theå duïc, ñi
daïo boä seõ coù taùc duïng taêng cöôøng vaän ñoäng cô tim, cung caáp ñaày ñuû
döôõng khí cho thai nhi, coù lôïi cho söùc khoûe cuûa thai nhi vaø thai phuï.
(2) Vaän ñoäng theå duïc coù theå taêng cöôøng söùc löïc gaân cô. Phuï nöõ mang thai
vaän ñoäng theå duïc nheï nhaøng coù theå caûi thieän tuaàn hoaøn maùu toaøn thaân,
taêng cöôøng söùc löïc cho cô baép. Ñaëc bieät laø cô buïng khoûe leân coù theå traùnh
ñöôïc tình traïnh ngoâi thai baát thöôøng vaø khoù sinh do cô thaønh buïng nhaõo,
yeáu. Cô buïng, cô löng, cô xöông chaäu khoûe seõ coù lôïi cho sinh nôû töï nhieân.
(3) Phuï nöõ mang thai luyeän taäp theå duïc coù theå taêng cöôøng söùc löïc khung
xöông. Khung xöông raén chaéc coù theå phoøng traùnh xuaát hieän caùc trieäu
chöùng nhö khung xöông thoaùi hoùa sôùm.
(4) Phuï nöõ mang thai luyeän taäp theå duïc coù theå taêng cöôøng chöùc naêng heä thaàn
kinh, laøm cho caùc heä thoáng boä maùy cuûa cô theå laøm vieäc phoái hôïp nhòp
nhaøng, coù hieäu quaû, coù theå giuùp cho nhöõng thay ñoåi giöõa caùc heä thoáng, boä
phaän cuûa thai phuï phaùt sinh trong thôøi kyø mang thai coù söï töông thích.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai thöôøng xuyeân taäp theå duïc coù theå taêng cöôøng söùc ñeà
khaùng cuûa cô theå, giaûm beänh taät, coù lôïi cho söùc khoûe thai phuï trong thôøi kyø
mang thai, sinh nôû vaø phuïc hoài sau sinh.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai vaän ñoäng theå duïc phaûi nheï nhaøng, coù theå
cuûa Baùc syõ caên cöù vaøo töøng giai ñoaïn cuûa thai kyø ñeå tham gia taäp luyeän
moät vaøi ñoäng taùc theå duïc vöøa söùc coù taùc duïng giöõ gìn söùc
khoûe, nhöng khoâng neân taäp quaù söùc, chæ neân ñi daïo boä vaø taäp
moät vaøi ñoäng taùc theå duïc nheï nhaøng. Tham gia vaän ñoäng cuõng laø
moät caùch giaùo duïc thai nhi vaän ñoäng.
161
35 Nhöõng caùch vaän ñoäng daønh cho phuï nöõ

mang thai
Ñoái vôùi phuï nöõ mang thai, vaän ñoäng vöøa phaûi laø voâ cuøng caàn thieát, söï vaän
ñoäng ôû ñaây ñöông nhieân khoâng phaûi laø vaän ñoäng theå duïc maïnh meõ maø chæ laø
hoaït ñoäng theå duïc hoaëc caùc hoaït ñoäng nheï nhaøng khaùc. Neáu tröôùc khi mang
thai coù thoùi quen taäp theå duïc thì phaûi haïn cheá vaän ñoäng maïnh. Phöông phaùp
vaän ñoäng cuûa thai phuï chuû yeáu laø 3 phöông dieän döôùi ñaây:
(1) Laøm vieäc nhaø haøng ngaøy: Nhìn töø goùc ñoä naøo ñoù thì laøm vieäc nhaø cuõng
laø moät söï vaän ñoäng. Choïn laøm moät soá vieäc nhaø phuø hôïp vôùi khaû naêng
söùc khoûe seõ coù lôïi cho tinh thaàn vaø söùc khoûe cô theå.
(2) Lao ñoäng theå löïc vöøa söùc: Nhöõng phuï nöõ voán laøm coâng vieäc chaân tay
sau khi mang thai vaãn neân tham gia lao ñoäng thích hôïp, chæ coù ñieàu
phaûi ñieàu chænh cho phuø hôïp, nhöng khoâng neân hoaøn toaøn khoâng
tham gia lao ñoäng.
(3) Ñi boä laø bieän phaùp vaän ñoäng toát nhaát daønh cho thai phuï. Haøng ngaøy
neân ra ngoaøi ñi daïo boä 2 laàn vaøo buoåi saùng sôùm vaø buoåi toái, moät maët
coù theå reøn luyeän thaân theå, maët khaùc coù theå hít thôû khoâng khí trong
laønh. Ñi boä khoâng neân ñi quaù nhanh maø phaûi ñi chaäm raõi, bình tónh,
nheï nhaøng. Ngoaøi ra, phuï nöõ mang thai coù theå chaïy boä chaäm, taäp theå
duïc nhöng phaûi coù ngöôøi höôùng daãn.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai ít vaän ñoäng deã daãn ñeán laøm giaûm kích thích aên
uoáng hoaëc daãn ñeán taùo boùn vaø beùo phì, gaây baát lôïi ñoái vôùi söï phaùt trieån
cuûa thai nhi vaø söùc khoûe thai phuï. Phuï nöõ mang thai vaän ñoäng coøn coù taùc
duïng laøm cho quaù trình sinh nôû töï nhieân ñöôïc thuaän lôïi.
Lôøi
khuyeân Thôøi gian moãi laàn ñi boä khoâng quaù 60 phuùt, muøa heø neân ñi
cuûa Baùc syõ daïo boä vaøo saùng sôùm hoaëc buoåi toái. Vaøo muøa ñoâng neân ñi vaøo
luùc thôøi tieát aám aùp, töùc laø khoaûng 2~3 giôø chieàu. Vaän ñoäng
phaûi keát hôïp vôùi taém naéng ñeå giuùp cho cô theå haáp thuï canxi.
162
36 Nhöõng ñieàu phuï nöõ mang thai caàn chuù yù khi

taäp theå duïc
(1) Moãi tuaàn, thai phuï neân taäp luyeän ít nhaát 3 laàn, neân taäp luyeän ôû möùc
ñoä nheï nhaøng, nhòp tim khoaûng 140 laàn/phuùt.
(2) Tröôùc khi taäp luyeän, thai phuï neân uoáng nhieàu nöôùc. Uoáng nöôùc
nhieàu, khi taäp luyeän ra nhieàu moà hoâi, cô theå seõ toûa nhieät nhanh, coù
theå phoøng traùnh thaân nhieät taêng cao.
(3) Tröôùc khi taäp luyeän phaûi laøm toát caùc ñoäng taùc khôûi ñoäng khôùp xöông
vaø cô baép.
(4) Thai phuï taäp luyeän phaûi taêng cöôøng reøn luyeän söùc deûo dai cuûa ñoâi
chaân ñeå laøm cho ñoâi chaân coù theå thích öùng vôùi toác ñoä phaùt trieån
nhanh cuûa cô theå vaø giaûm söï cheøn eùp cuûa thai nhi ñoái vôùi boä
phaän chaân.
(5) Giai ñoaïn cuoái thai kyø, phaûi taêng cöôøng luyeän taäp söùc deûo dai cô baép
aâm ñaïo ñeå coù lôïi cho sinh nôû töï nhieân.
(6) Giai ñoaïn ñaàu thai kyø thai phuï khoâng neân ñi xe ñaïp, ñeán giai ñoaïn
giöõa thai kyø khi ñi xe khoâng neân ñaïp nhanh quaù, khoâng neân khôûi
ñoäng voäi vaøng, khoâng ñöôïc phanh gaáp.
(7) Phuï nöõ mang thai khi vaän ñoäng, taäp luyeän neân maëc quaàn aùo roäng
raõi, thoaûi maùi, phaûi ñi giaøy theå thao, maëc aùo nòt ngöïc.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai taäp luyeän coù theå baét ñaàu töø ñi boä, taäp theå duïc, tieáp
ñeán laø chaïy boä chaäm vaø ñaïp xe, cuøng vôù i söï gia taê n g troï n g löôï ng cô
theå thì caùc ñoäng taùc taäp luyeän vaän ñoäng cuõ n g phaû i nheï nhaøng daàn.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai trong luùc taäp luyeän neáu caûm thaáy ñaàu oùc quay
cuûa Baùc syõ cuoàng, buoàn noân, ñau ñôùn cuïc boä, meät moûi quaù söùc thì neân laäp
töùc döøng vaän ñoäng vaø ngoài xuoáng nghæ ngôi. Neáu dòch aâm hoä tieát
ra nhieàu hoaëc ra maùu neân laäp töùc ñeán beänh vieän kieåm tra, sau naøy
khoâng neân khoâng neân vaän ñoäng hoaëc giaûm nheï vaän ñoäng.
163
37 Nhöõng ñoäng taùc theå duïc daønh cho phuï nöõ

mang thai
Ñoäng taùc 1: Ñoäng taùc chaân, ngoài Ñoäng taùc 3: Ñoäng taùc xoay khung
saùt vaøo gheá töïa, baøn chaân vaø maët ñaát xöông chaäu, naèm ngöûa vai aùp saùt vaøo
ôû tö theá song song, hai chaân kheùp laïi, giöôøng, gaäp goái, hai chaân song song, ñöa
baøn chaân ñeå ngay ngaén treân maët ñaát, chaân sang hai phía traùi phaûi, ñoäng taùc
laáy söùc nhoùn ñaàu ngoùn chaân leân, sau chaàm chaäm nheï nhaøng. Tieáp theo duoãi
moät nhòp hít thôû trôû laïi traïng thaùi ban chaân traùi thaúng, chaân phaûi co laïi, ñeå baøn
ñaàu. Ñeå moät chaân leân treân chaân coøn chaân tieáp xuùc vôùi giöôøng, ñaàu goái phaûi
laïi, ñöa leân ñöa xuoáng chaàm chaäm baøn chaàm chaäm nghieâng sang beân traùi, sau ñoù
chaân beân treân, laøm ñoäng taùc naøy keùo trôû veà traïng thaùi ban ñaàu vaø tieáp tuïc
daøi khoaûng 2 phuùt, sau ñoù ñoåi chaân nghieâng sang beân phaûi, tieáp theo ñoåi chaân
coøn laïi, tieáp tuïc ñoäng taùc nhö vaäy vaø laëp laïi ñoäng taùc vôùi chaân traùi. Ñoäng taùc
khoaûng 2 phuùt. Moãi ngaøy laøm nhieàu naøy toát nhaát thöïc hieän vaøo saùng sôùm, buoåi
laàn, moãi laàn khoaûng 4 phuùt. tröa, buoåi toái, moãi laàn taäp töø 5∼10 löôït.
Ñoäng taùc naøy laøm cho khôùp xöông ñaàu Ñoäng taùc naøy coù taùc duïng taêng cöôøng
ngoùn chaân vaø goùt chaân meàm deûo, caûi söï khoûe maïnh, deûo dai cuûa cô baép
thieän tuaàn hoaøn maùu, laøm cho cô baép ñoâi phaàn eo löng vaø khôùp xöông chaäu.
chaân raén chaéc, giaûm phuø thuõng chaân. Ñoäng taùc 4: Vaän ñoäng xöông
Ñoäng taùc 2: Ñoäng taùc ngoài chaäu: (1) Naèm ngöûa, löng aùp saùt vaøo
khoanh chaân, tinh thaàn taäp trung, giöôøng, co 2 ñaàu goái, chaân vaø tay duoãi
thaúng löng, haï caèm, hai tay ñeå nheï song song treân giöôøng, nheï döôùi buïng
nhaøng treân ñaàu goái (hoaëc hai tay ñan leân kheõ ñeám ñeán 10 roài trôû laïi vò trí ban
cheùo vaøo nhau ñeå tyø leân ñaàu goái), moãi ñaàu. (2) Töù chi chaïm ñaát, cuùi löng, ñaàu
laàn hít thôû aán tay ñeø xuoáng, laëp laïi xuoáng thaáp, sau ñoù ngaång ñaàu trôû veà vò
ñoäng taùc. Khi aán phaûi duøng söùc nheï trí ñöùng thaúng, tieáp tuïc ngaû löng ra
nhaøng aán coå tay xuoáng ñaàu goái, coá phía sau, roài laïi chaàm chaäm chuyeån veà
gaéng laøm cho ñaàu goái tieán saùt gaàn tôùi phía tröôùc, duy trì troïng taâm khoâng ñoåi,
maët ñaát. Thôøi gian taäp ñoäng taùc naøy hít vaøo thôû ra sau moãi laàn thay ñoåi ñoäng
thích hôïp vaøo buoåi saùng sôùm khi môùi taùc. Laøm ñi laøm laïi ñoäng taùc nhieàu laàn.
nguû daäy, nhöõng luùc nghæ ngôi ban Neân thöïc hieän baøi taäp naøy vaøo buoåi
ngaøy, buoåi toái khi ñi nguû, moãi laàn taäp saùng vaø buoåi toái, moãi laàn taäp thöïc hieän
khoaûng 5 phuùt. laëp ñi laëp laïi ñoäng taùc töø 5∼10 löôït.
Taùc duïng cuûa ñoäng taùc naøy laø laøm Ñoäng taùc naøy laøm cho caùc khôùp eo löng
meàm deûo caùc khôùp eo löng, keùo giaõn vaø xöông chaäu thö giaõn, deã chòu, laøm
cô baép khung xöông chaäu, laøm cho meàm deûo cô baép ñöôøng saûn, laøm chaéc
vieäc sinh nôû töï nhieân ñöôïc thuaän lôïi. khoûe cô buïng döôùi, coù lôïi cho sinh nôû.
164
38 Khuyeán khích phuï nöõ mang thai ñi bôi
Nghieân cöùu cho thaáy, trong caùc lôùp taäp bôi daønh cho phuï nöõ mang
thai thì haàu heát caùc thai phuï tham gia taäp bôi khi sinh nôû ñeàu raát thuaän
lôïi, ñoàng thôøi, thôøi gian chuyeån daï ruùt ngaén chæ coøn moät nöûa. Hôn nöõa,
coù moät soá thai phuï coù ngoâi thai baát thöôøng sau khi luyeän taäp bôi loäi, ngoâi
thai trôû leân thuaän; nhöng thai phuï ñi bôi cuõng traùnh ñöôïc saûy thai vaø
sinh sôùm.
Phuï nöõ mang thai khi ñi bôi neân chuù yù nhöõng vaán ñeà sau:
(1) Tröôùc khi tham gia bôi loäi phaûi kieåm tra söùc khoûe, chæ khi baùc syõ cho
pheùp môùi ñöôïc tham gia vaø xin tö vaán nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi bôi.
(2) Phuï nöõ mang thai ñi bôi phaûi löïa choïn hoà bôi, coù ñieàu kieän veä sinh
ñaït tieâu chuaån, nhieät ñoä nöôùc khoaûng 300C.
(3) Ñoäng taùc bôi khoâng neân quaù maïnh, coù theå ñeå cô theå noåi baäp beành
trong nöôùc, nheï nhaøng gaït nöôùc hoaëc bôi ngöûa.
(4) Phuï nöõ mang thai ñi bôi phaûi traùnh thôøi gian ñoâng ngöôøi luùc môùi môû
cöûa. Neáu ôû hoà bôi ngoaøi trôøi coøn phaûi traùnh luùc naéng gaét, töø 10 giôø
saùng ñeán 4 giôø chieàu khoâng neân bôi ôû hoà bôi ngoaøi trôøi.
Nhaéc nhôû
Nhöõng tröôøng hôïp sau ñaây
khoâng neân tham gia bôi loäi: Thai
phuï mang thai chöa ñöôïc 4 thaùng,
coù tieàn söû saûy thai, sinh sôùm, thai
cheát löu, ra maùu aâm ñaïo, ñau nhöùc
eo löng, cao huyeát aùp thai ngheùn, beänh tim maïch. Nhöõng tröôøng hôïp
naøy cho duø ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø cuõng khoâng ñöôïc ñi bôi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai ñi bôi phaûi coù ngöôøi thaân vaø baïn beø ñi cuøng
cuûa Baùc syõ ñeå chaêm soùc, ñaûm baûo an toaøn vaø thöôøng xuyeân nhaéc nhôû
nhöõng ñieàu caàn chuù yù.
165
39 Caùch taém naéng daønh cho phuï nöõ mang thai
Thai phuï cuõng caàn phaûi chuù yù taém naéng. "Taém naéng" coù hai coâng
duïng: Moät laø tia töû ngoaïi cuûa aùnh naéng maët trôøi coù khaû naêng tieâu dieät
moät vaøi loaïi vi khuaån, naâng cao taùc duïng baûo veä cô theå; hai laø khi taém
naéng, döôùi böùc xaï cuûa tia töû ngoaïi, da coù theå toång hôïp vitamin D, töø ñoù
thuùc ñaåy söï haáp thuï canxi cuûa cô theå, coù lôïi cho söï canxi hoaù vaø phaùt
trieån khung xöông, phoøng traùnh beänh loaõng xöông, beänh coøi xöông. Phuï
nöõ mang thai taém naéng coù theå baûo ñaûm cung caáp ñuû canxi cho thai nhi
ñeå phaùt trieån khung xöông. Cho neân, thai phuï taém naéng laø vieäc caàn thieát
vaø coù ích, moãi ngaøy neân taém naéng khoaûng 60 phuùt.
Tuy nhieân, neáu thai phuï taém naéng quaù laâu laïi khoâng coù lôïi, bôûi vì
cöôøng ñoä aùnh naéng maët trôøi coù theå laøm cho da bò toån thöông do haáp thuï
nhieàu tia töû ngoaïi. Thai phuï taém naéng thôøi gian daøi coù theå laøm cho
nhöõng ñaùm saéc toá treân maët ñaäm theâm vaø nhieàu leân, thaäm chí coøn coù theå
xuaát hieän vieâm da do aùnh naéng. Ngoaøi ra, do taùc duïng cuûa aùnh naéng ñoái
vôùi huyeát quaûn seõ laøm taêng naëng tình traïng giaõn tónh maïch cuûa
thai phuï.
Nhaéc nhôû
Vaøo muøa ñoâng thôøi tieát laïnh, thai
phuï khoâng neân ngoài nhieàu tröôùc cöûa
hoaëc treân saân thöôïng ñeå traùnh gioù, taém
naéng vaøo muøa naøy cuõng neân traùnh nôi
gioù luøa ñeå môùi ñaûm baûo söùc khoûe.
Lôøi
khuyeân Thôøi gian thai phuï taém naéng thích hôïp nhaát laø khoaûng töø 8
cuûa Baùc syõ giôø ~10 giôø saùng, töø 4 giôø~5 giôø chieàu, luùc aùnh naéng maët trôøi
khoâng quaù gaét.
166
40 Phöông phaùp vaän ñoäng daønh cho phuï nöõ

mang thai lôùn tuoåi
Phuï nöõ mang thai lôùn tuoåi laø nhöõng thai phuï töø 35 tuoåi trôû leân, cho duø
thuoäc nhoùm nguy cô cao nhöng vaãn phaûi tieán haønh vaän ñoäng tuyø theo tình
hình cuï theå cuûa töøng ngöôøi. Neáu söùc khoûe thai phuï tröôùc ñaây toát, sinh con
laàn ñaàu, sau khi coù thai chöa xuaát hieän tình traïng ñaëc thuø naøo thì ñeàu coù theå
tham gia vaän ñoäng. Neáu coù nhöõng trieäu chöùng ra maùu, ñau buïng, ngheùn
nhöng ôû möùc nheï thì phöông phaùp vaän ñoäng trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø neân
tieán haønh theo thoùi quen sinh hoaït cuûa baûn thaân, coù theå tham gia nhöõng vaän
ñoäng nheï nhaøng nhö bôi loäi, daïo boä, traùnh nhöõng ñoäng taùc maïnh nhö chaïy,
nhaûy, taäp theå duïc ñoäng taùc maïnh, laøm ñoäng taùc naèm ngöûa ngoài daäy, nhöng
coù theå ñaïp xe ñaïp khoaûng 30 phuùt.
Moät vaøi thai phuï lôùn tuoåi raát khoù khaên môùi coù theå coù thai hoaëc coù tieàn
söû thai cheát löu, saûy thai nhieàu laàn hoaëc laàn mang thai naøy bò ra maùu aâm
ñaïo thì khoâng caàn phaûi taäp baát kyø ñoäng taùc vaän ñoäng naøo, chæ coù theå ñi boä
nheï nhaøng, vieäc chính vaãn laø phaûi baûo veä thai.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai lôùn tuoåi ngay trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø coù theå taäp
luyeän moät vaøi ñoäng taùc vaän ñoäng daønh cho thai phuï, ñeå duy trì tính meàm
maïi deûo dai cuûa cô baép vaø daây chaèng, chuaån bò cho sinh nôû. Baøi taäp theå duïc
trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø: (1) Ngoài xeáp baèng khoanh chaân: Ngoài baèng
khoanh 2 chaân nhöng khoâng xeáp choàng 2 chaân leân nhau, khi hít vaøo, 2 tay
ñeå leân goái, khi thôû ra, eùp 2 chaân vaøo trong. (2) Vaän ñoäng ñaàu: ÔÛ tö theá ngoài,
2 tay ñeå leân chaân, cuùi ñaàu phoái hôïp thôû ra, xoay ñaàu töø traùi sang phaûi, sau
ñoù tieáp tuïc xoay theo chieàu ngöôïc laïi. (3) Vaän ñoäng baû vai: Tö theá ngoài, 2
vai giöõ thaúng, xoay qua xoay laïi, phía sau höôùng xuoáng döôùi, phía tröôùc
höôùng leân treân, sau ñoù laïi tieáp tuïc xoay ñoåi beân.
Lôøi
khuyeân Khoâng taäp luyeän vaän ñoäng khoâng coù nghóa laø khoâng hoaït ñoäng gì.
cuûa Baùc syõ Moät soá thai phuï do muoán baûo veä thai nhi maø thöôøng xuyeân naèm,
khoâng xuoáng giöôøng hoaït ñoäng, taäp luyeän, nhö vaäy seõ khoâng coù lôïi
cho vieäc baûo veä thai nhi. Naèm laâu treân giöôøng khoâng vaän ñoäng deã
maéc beänh vieâm tónh maïch hoaëc taéc ñoäng, tónh maïch chi döôùi, ñoàng thôøi
cô baép nhaõo, yeáu, khi ñoät nhieân xuoáng giöôøng seõ bò ngaõ.
167
KIEÁN THÖÙC DAÏY THAI
1 Ñònh nghóa daïy thai
Daïy thai laø moät phöông phaùp khoa hoïc maø ngöôøi meï tieán haønh
nhaèm baûo veä söùc khoûe thai nhi thoâng qua cô theå meï. Phöông phaùp khoa
hoïc naøy nhaèm muïc ñích ñieàu tieát moâi tröôøng beân ngoaøi vaø beân trong cô
theå ngöôøi meï trong thôøi gian mang thai, thuùc ñaåy phoâi thai phaùt trieån,
caûi thieän toá chaát cuûa thai nhi trong caû hai phöông dieän theå chaát vaø
tinh thaàn.
Giöõa thai phuï vaø thai nhi tuy khoâng coù lieân heä thaàn kinh, nhöng caùc
chaát hoùa hoïc trong maùu laø gioáng nhau, söï thay ñoåi taâm traïng cuûa ngöôøi
meï daãn ñeán thay ñoåi moät soá thaønh phaàn hoùa hoïc trong maùu, töø ñoù aûnh
höôûng ñeán thai nhi
Daïy thai khoâng chæ ñôn giaûn laø thai phuï nghe nhaïc ñeå boài döôõng
cho theá heä sau toá chaát thieân taøi aâm nhaïc, cuõng khoâng phaûi laø thai phuï
thöôøng xuyeân xem hoa thì con gaùi sinh ra seõ xinh ñeïp myõ mieàu. Quan
troïng laø phaûi taïo cho thai phuï moâi tröôøng yeân tónh, thoaûi maùi, tinh
thaàn, laïc quan, taâm traïng vui veû oån ñònh, nhöõng ñieàu naøy giuùp cho thai
nhi phaùt trieån khoûe maïnh. Ngöôïc laïi, moâi tröôøng oàn aøo, vôï choàng caõi
coï, thai phuï buoàn phieàn lo laéng ñeàu aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa
thai nhi.
168
Nhaéc nhôû
Daïy thai chính laø söï aûnh höôûng, taùc ñoäng moät caùch töï nhieân cuûa
moâi tröôøng vaø cô theå meï (cuõng chính laø moâi tröôøng cuûa thai nhi) ñoái vôùi
thai nhi, laøm phaùt sinh bieán ñoåi veà caùc maët sôû thích, tính caùch, tinh thaàn
vaø theå chaát cuûa thai nhi. Trong khoaûng thôøi gian töø tuaàn thöù 7 ñeán tuaàn
thöù 10 laø thôøi kyø phaùt trieån cuûa xöông haøm, neáu trong thôøi gian naøy thai
phuï quaù lo laéng baát an thì coù theå laøm cho moâi mieäng cuûa thai nhi bò
dò daïng.
Lôøi
khuyeân Thai nhi trong töû cung cuõng coù caûm giaùc, coù phaûn öùng vôùi
cuûa Baùc syõ moät soá thay ñoåi beân ngoaøi, thaäm chí, taâm traïng cuûa thai phuï
cuõng aûnh höôûng ñeán thai nhi. Tieáng maùu chaûy trong maïch
maùu töû cung, tieáng ñoäng trong ruoät meï, tieáng ñoùng cöûa maïnh
trong phoøng, tieáng ngöôøi lôùn noùi to,… taát caû nhöõng aâm thanh ñoù
ñeàu laøm cho thai nhi coù phaûn öùng, nhö thai nhi seõ cöû ñoäng
nhieàu hôn.
169
2 Moái lieân quan giöõa daïy thai vaø söï phaùt trieån
naõo cuûa thai nhi
Nhöõng ngöôøi laøm meï ñeàu mong muoán coù ñöùa con thoâng minh lanh
lôïi, treû coù thoâng minh hay khoâng phuï thuoäc vaøo tình traïng phaùt trieån
cuûa ñaïi naõo. Vì theá, neân tieán haønh phoái hôïp daïy thai cuøng vôùi söï phaùt
trieån naõo cuûa thai nhi.
Ngay töø 20 ngaøy ñaàu sau khi thuï tinh, trong phoâi thai ñaõ toàn taïi teá baøo
ñaïi naõo; khi mang thai ñöôïc 2 thaùng nhöõng ñöôøng raõnh trong naõo ñaõ raát
roõ; ñeán thaùng thöù 3, teá baøo naõo ñaõ phaùt trieån ôû vaøo giai ñoaïn ñænh cao; khi
thai ñöôïc 4∼5 thaùng, teá baøo naõo cuûa thai nhi ñaõ ôû vaøo giai ñoaïn ñænh cao
cuûa toác ñoä phaùt trieån, ñoàng thôøi cuøng luùc xuaát hieän daáu hieäu cuûa trí nhôù;
töø thaùng thöù 6 trôû ñi, treân beà maët naõo thai nhi ñaõ baét ñaàu coù raõnh, keát caáu
lôùp voû ñaïi naõo ñaõ cô baûn ñònh hình; ñeán thaùng thöù 7, vaän ñoäng thaàn kinh
vaø tri giaùc chuû yeáu cuûa naõo ñaõ töông ñoái phaùt trieån, ñaõ baét ñaàu coù khaû naêng
tö duy vaø ghi nhôù; thaùng thöù 8, voû naõo thai nhi caøng phaùt trieån, nhöõng
ñöôøng raõnh chính treân beà maët voû naõo ñaõ hoaøn toaøn hình thaønh.
Nhaéc nhôû
Qua nghieân cöùu phaùt hieän, töø thaùng
thöù 6 trôû ñi, ñaïi naõo cuûa thai nhi phaùt
trieån ñaït ñeán 14 tyû teá baøo naõo, cuõng coù
theå noùi laø ñaõ cô baûn coù ñuû soá löôïng teá
baøo naõo cho suoát cuoäc ñôøi, nhieäm vuï
coøn laïi chæ laø laøm sao ñeå naâng cao chaát
löôïng vaø lieân keát teá baøo ñaïi naõo.
Lôøi
khuyeân Giai ñoaïn phaùt trieån naõo cuûa thai nhi laø giai ñoaïn cöïc kyø quan
cuûa Baùc syõ troïng, töø giai ñoaïn ñaàu thai kyø baét ñaàu tieán haønh daïy thai moät
caùch heä thoáng laø ñieàu caàn thieát. Bieän phaùp daïy thai giuùp cho
naõo phaùt trieån khoûe maïnh goàm coù keå chuyeän, nghe nhaïc, noùi chuyeän,
kích thích ñaïi naõo cuûa thai nhi phaùt trieån bình thöôøng.
170
3 Phöông phaùp daïy thai tieáp xuùc qua buïng meï
"Daïy thai tieáp xuùc" neân baét ñaàu töø sau tuaàn thöù 24. Thoâng thöôøng, moãi
ngaøy coù theå tieán haønh 3 laàn, moãi laàn khoaûng 5 phuùt. Thôøi ñieåm ñeå tieán haønh
"daïy thai tieáp xuùc" toát nhaát laø sau khi nguû daäy vaø tröôùc khi ñi nguû, neân traùnh
laøm sau khi aên no.
Tröôùc khi tieán haønh "daïy thai tieáp xuùc", ngöôøi meï neân ñi tieåu, sau ñoù naèm
ngöûa treân giöôøng, gaäp chaân ñeå khôùp ñaàu goái höôùng vaøo buïng, 2 baøn chaân aùp
saùt xuoáng giöôøng, toaøn thaân thaû loûng, luùc naøy buïng cuûa thai phuï meàm, deã daøng
xoa nheï ñeå tieáp xuùc vôùi thai nhi. Tröôùc tieân duøng tay xoa nheø nheï leân buïng, sau
ñoù duøng ngoùn tay aán nheï leân phaàn cô theå thai nhi, coù theå tieán haønh laàn löôït
töøng phaàn moät. Thænh thoaûng, vaøo luùc baét ñaàu tieáp xuùc thai nhi seõ coù phaûn öùng,
theo söï phaùt trieån cuûa thai kyø, phaûn öùng cuûa thai nhi seõ ngaøy caøng roõ. Khi thai
nhi caûm thaáy khoâng thoaûi maùi, seõ lieân tuïc ñaïp, sau khi ñaõ quen tieáp xuùc vôùi
ngoùn tay meï, thai nhi seõ chuû ñoäng ñoùn nhaän söï vieäc naøy.
Sau khi mang thai 28 tuaàn, xoa nheø nheï keát hôïp vôùi aán nheï ngoùn tay,
coù theå thaáy roõ phaàn ñaàu thai nhi troøn maø cöùng, phaàn löng baèng phaúng,
phaàn moâng troøn, meàm vaø boä phaän thöôøng cöû ñoäng khoâng coù quy taéc laø töù
chi. Khi voã nheï vaøo phaàn löng thai nhi, coù theå thai nhi seõ quay ngöôøi, tay
chaân cöû ñoäng, luùc naøy, duøng tay xoa nheø nheï ñeå voã veà thai nhi.
Nhaéc nhôû
Tieáp xuùc vôùi thai nhi laø moät kieåu kích thích toát, coù theå qua caûm öùng da
truyeàn ñeán ñaïi naõo cuûa thai nhi, thuùc ñaåy ñaïi naõo phaùt trieån, laøm cho treû
caøng thoâng minh. Thai phuï coù theå tieán haønh xen keõ "Daïy thai tieáp xuùc" vaø
"Daïy thai baèng ngoân ngöõ".
Lôøi
khuyeân Khi duøng tay xoa nheï thai nhi, ñöøng queân noùi chuyeän vôùi thai nhi
cuûa Baùc syõ baèng gioïng nheï nhaøng traøn ñaày tình caûm, ñeå thai nhi caøng caûm
nhaän maïnh meõ hôn tình yeâu thöông cuûa meï. Trong luùc xoa,
ngöôøi meï cuõng coù theå taâm söï, giao löu tình caûm, noùi chuyeän veà cuoäc
soáng toát ñeïp cuûa beù yeâu khi sinh ra, taïo tình caûm thaân thieát, aám aùp
giöõa meï vaø con, vieäc naøy caøng laøm khaêng khít hôn tình caûm gia ñình.
171
4 Phöông phaùp daïy thai vaän ñoäng
Daïy thai vaän ñoäng laø chæ vieäc ngöôøi meï tieán haønh luyeän taäp theå duïc moät
caùch phuø hôïp, vaø giuùp thai nhi vaän ñoäng trong töû cung, ñeå thuùc ñaåy ñaïi naõo vaø
caùc cô thòt cuûa thai nhi phaùt trieån khoûe maïnh, giuùp cho thai nhi phaùt trieån toát,
ñoàng thôøi giuùp ngöôøi meï mang thai bình thöôøng vaø sinh nôû thuaän lôïi.
Vaän ñoäng laø con ñöôøng chaéc chaén ñeå thai nhi sinh tröôûng phaùt trieån.
Trong tuaàn thöù 7 mang thai, thai nhi ñaõ baét ñaàu coù "vaän ñoäng theå duïc". Chôùp
maét, nuoát, muùt tay, naém tay, giô cao tay, ñaïp chaân, chuyeån mình, loän nhaøo,
bôi. Trong caùc vaän ñoäng nhö caùc cô thòt, xöông coát toaøn thaân vaø caùc boä phaän
cô theå thai nhi ñeàu ñöôïc reøn luyeän vaø phaùt trieån. Neáu ngöôøi meï tieán haønh
hoaït ñoäng theå duïc phuø hôïp thì caøng giuùp cho thai nhi vaän ñoäng toát hôn.
Sau khi mang thai 3∼4 thaùng, coù theå tieán haønh taäp cho thai nhi vaän
ñoäng trong töû cung thích hôïp. Caùch laøm nhö sau: Thai phuï naèm ngöûa, toaøn
thaân thaû loûng, tröôùc tieân duøng tay xoa xoa phaàn buïng, sau ñoù duøng ngoùn tay
aán nheï vaøo nhöõng choã khaùc nhau treân buïng, gioáng nhö laø daïy thai tieáp xuùc
vaäy, kích thích cho thai nhi coù phaûn öùng tích cöïc, daàn daàn taêng löôïng vaän
ñoäng cuûa thai nhi. Moãi laàn laøm khoaûng 15 phuùt laø thích hôïp.
Sau khi mang thai ñöôïc 6 thaùng thì coù theå voã nheï vaøo buïng, nheï nhaøng
thuùc ñaåy thai nhi ñeå thai nhi "ñi daïo" trong töû cung. Coøn nöõa, thai phuï neân
chuù yù vaän ñoäng thích hôïp nhö ñi daïo boä, taäp theå duïc, cuõng coù theå thuùc ñaåy
thai nhi vaän ñoäng trong töû cung.
Nhaéc nhôû
Nhöõng thai nhi ñaõ töøng "taäp theå duïc" trong töû cung thì sau khi sinh ra
thöïc hieän caùc ñoäng taùc nhö laãy, ngoài, boø, ñi, nhaûy muùa seõ thaønh thuïc sôùm
hôn haún nhöõng ñöùa treû bình thöôøng. Nhöõng ñöùa treû naøy coù cô theå khoûe
maïnh, chaân tay linh hoaït, trí löïc phaùt trieån toaøn dieän, tinh thaàn khoûe khoaén.
Lôøi
khuyeân Thoâng thöôøng trong voøng 3 thaùng ñaàu vaø luùc saép sinh khoâng
cuûa Baùc syõ neân tieán haønh "daïy thai vaän ñoäng". Ngoaøi ra, ñoäng taùc tay
phaûi meàm maïi, nheï nhaøng, tuaàn töï daàn daàn, khoâng ñöôïc thao
taùc quaù nhanh, moãi laàn thöïc hieän thôøi gian khoâng ñöôïc vöôït
quaù 10 phuùt, neáu khoâng seõ phaûn taùc duïng.
172
5 Phöông phaùp daïy thai taäp theå thao vaø

chôi ñuøa
Phöông phaùp daïy thai taäp theå thao vaø chôi ñuøa laø thoâng qua söï chôi
ñuøa cuûa meï vaø thai nhi ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích daïy thai.
Mang thai ñeán thaùng thöù 5∼6, khi ngöôøi meï coù theå caûm nhaän ñöôïc
hình theå cuûa thai nhi, töùc laø coù theå tieán haønh thuùc ñaåy vaø reøn luyeän, nheï
nhaøng kích thích thai nhi, laøm cho thai nhi "ñi daïo", "rong chôi", ñaïp
chaân trong buïng. Khi thai nhi ñaïp vaøo buïng meï, meï coù theå voã nheï vaøo
choã thai nhi ñaïp, sau ñoù ñôïi thai nhi ñaïp laïi laàn nöõa, thoâng thöôøng
khoaûng 2 phuùt sau thai laïi ñaïp tieáp, luùc naøy laïi voã nheï vaøi caùi, roài döøng
laïi. Neáu thai phuï thay ñoåi vò trí voã hoaëc thai nhi thay ñoåi vò trí ñaïp, thì
ngöôøi meï cuõng thay ñoåi vò trí theo, nhö theá ñaõ hình thaønh hoaït ñoäng vui
chôi giöõa meï vaø thai nhi, ñoàng thôøi cuõng laø vaän ñoäng. Caàn chuù yù, khi
thay ñoåi vò trí meï voã khoâng neân caùch vò trí laàn tröôùc quaù xa, thai nhi seõ
khoâng theo kòp. Moãi ngaøy neân tieán haønh hoaït ñoäng vui chôi naøy 1 ñeán 2
laàn, moãi laàn 3 ñeán 5 phuùt laø ñöôïc, traùnh laøm thai nhi bò meät.
Nhaéc nhôû
Thai nhi ñöôïc daïy chôi theå thao vaø
chôi ñuøa, sau khi sinh ra thöïc hieän caùc
ñoäng taùc nhö laãy, caàm naém, boø, ngoài, taäp
ñöùng, taäp ñi seõ phaùt trieån nhanh hôn cô
theå khoûe maïnh, tay chaân linh hoaït hôn.
Lôøi
khuyeân Trong 3 thaùng ñaàu mang thai, gaàn ñeán kyø sinh nôû vaø thai phuï
cuûa Baùc syõ hay coù caùc côn co töû cung sôùm khoâng neân thöïc hieän hoaït
ñoäng vui chôi naøy. Khi thöïc hieän, thai phuï phaûi heát söùc nheï
nhaøng, tuaàn töï daàn daàn, khoâng ñöôïc voäi vaøng, haáp taáp, thôøi
gian khoâng neân vöôït quaù 10 phuùt.
173
6 Phöông phaùp daïy thai baèng aâm nhaïc
Theo nghieân cöùu y hoïc, thai nhi ñöôïc khoaûng 4 thaùng, seõ coù theå nhaän
bieát ñöôïc aâm thanh beân ngoaøi cô theå meï. Luùc naøy, thai phuï nghe nhöõng
baûn nhaïc hay seõ coù taùc duïng raát toát ñeán vieäc kích thích söï phaùt trieån chöùc
naêng naõo vaø thaàn kinh thính giaùc cuûa thai nhi töø trong buïng.
Coù hai hình thöùc daïy thai baèng aâm nhaïc: moät laø cho thai phuï nghe
vaø thöôûng thöùc trong khoâng gian tuyeät ñoái yeân tónh, töùc laø coù theå laøm
cho ngöôøi nghe caûm thaáy deã nghe, vui tai, maø coøn naûy sinh söï lieân töôûng
ñeïp ñeõ, söï caûm thuï naøy cuûa thai phuï, thoâng qua thaàn kinh, dòch theå
truyeàn ñeán cho thai nhi. Moät hình thöùc daïy thai baèng aâm nhaïc khaùc laø
cho thai nhi nghe nhaïc, coù theå ñeå tai nghe leân thaønh buïng thai phuï,
cuõng coù theå môû nhaïc trong phoøng vaø ñeå gaàn moät chuùt, löïa choïn aâm
nhaïc nheï nhaøng, eâm dòu coù theå kích thích thai nhi coù phaûn öùng toát vôùi
aâm thanh phaùt ra, giuùp thai nhi reøn luyeän tính caùch toát hôn. Hieän nay
treân thò tröôøng nöôùc ta ñaõ coù baêng ñóa nhaïc phuïc vuï cho vieäc daïy thai,
thai phuï coù theå löïa choïn baûn nhaïc yeâu thích phuø hôïp ñeå nghe thöôøng
xuyeân vaø cho caû thai nhi nghe.
Nhaéc nhôû
Daïy thai baèng aâm nhaïc cuõng coù theå
tieán haønh ñònh kyø, hình thaønh neân quy
luaät, ñeán giôø thai nhi seõ chaêm chuù nghe,
nhö theá hieäu quaû giaùo duïc thai nhi seõ
caøng cao.
Lôøi
khuyeân "Giaùo duïc thai nhi aâm nhaïc" ñaõ sôùm ñöôïc moïi ngöôøi thöøa
cuûa Baùc syõ nhaän, nhöng phaûi chuù yù löïa choïn baûn nhaïc hay, khoâng neân
nghe nhöõng baûn nhaïc quaù maïnh, quaù oàn nhö nhaïc Rock, neáu
khoâng seõ laøm toån haïi ñeán thai nhi.
174
7 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi tieán haønh daïy thai

baèng aâm nhaïc
Theo keát quaû nghieân cöùu, thai nhi thöôøng thích nghe loaïi nhaïc hôïp
phaùch vôùi aâm thanh trong töû cung, laø nhöõng baûn nhaïc tröõ tình nheï nhaøngõ,
aâm thanh nhòp nhaøng, haøi hoaø nhö nhaïc coå ñieån phöông Taây, aâm nhaïc coå
ñieån thôøi phuïc höng vaên hoaù giöõa theá kyû, nhö trong caùc nhaïc khuùc cuûa
Mozart, Bach, haøm chöùa nhöõng ñieàu töông ñoàng vôùi nhòp ñieäu vaø quy luaät
cuûa cuoäc soáng loaøi ngöôøi, noù töông töï nhö soùng nhòp tim vaø soùng anpha
trong naõo con ngöôøi, ñöôïc thai nhi vaø thai phuï deã daøng tieáp nhaän. Cuõng coù
theå löïa choïn nghe moät soá baøi daân ca vaø nhöõng baûn nhaïc maø thai phuï bình
thöôøng vaãn thích nghe.
Neáu daïy thai baèng aâm nhaïc coù quy luaät thì hieäu quaû caøng cao. Toát nhaát
laø nghe nhaïc tröôùc khi nguû vì luùc ñoù khoâng gian yeân tónh, coù theå traùnh ñöôïc
nhöõng aâm thanh khaùc xen vaøo. Buoåi toái tröôùc khi ñi nguû nghe nhaïc coù theå
thuùc ñaåy vieäc thai nhi thích öùng vôùi quy luaät ngaøy ñeâm, giuùp cho thai nhi
nghæ ngôi toát hôn. Neáu haøng ngaøy nghe nhaïc ñuùng giôø, hình thaønh quy luaät
thì khaû naêng thai nhi tieáp thu ñöôïc caøng lôùn.
Khi nghe nhaïc, aâm löôïng khoâng ñöôïc quaù to, cuõng khoâng ñöôïc nghe
nhöõng loaïi nhaïc coù tieát taáu maïnh, nhöõng loaïi nhaïc coù tính kích thích vaän
ñoäng maïnh, nhö nhaïc khieâu vuõ Disco, nhaïc nhaûy Break, nhöõng loaïi nhaïc
naøy coù theå aûnh höôûng xaáu ñeán thai nhi.
Nhaéc nhôû
Nhaø chæ huy daøn nhaïc Hamilton ngöôøi Canada - Boris trong moät laàn
dieãn taáu, ñaõ ñoät nhieân hieän ra trong yù nghó moät baûn nhaïc maø oâng chöa töøng
thaáy bao giôø, nhöng laïi thaáy raát gaàn guõi thaân quen, ñieàu naøy laøm cho oâng
caûm thaáy raát khoù hieåu. Sau khi tìm hieåu oâng môùi phaùt hieän ra raèng, hoaù ra
meï cuûa oâng ñaõ töøng laø moät nhaïc syõ chôi ñaøn vioâloâng, khi mang thai Boris ñaõ
töøng nhieàu laàn luyeän vaø chôi baûn nhaïc naøy. Ñieàu naøy chöùng toû daïy thai baèng
aâm nhaïc sau khi sinh ra treû seõ thích nghe nhaïc, coøn nhôù ñöôïc baûn nhaïc ñöôïc
nghe khi coøn trong buïng meï.
Lôøi
khuyeân Daïy thai baèng aâm nhaïc khoâng neân thöïc hieän trong thôøi gian
cuûa Baùc syõ quaù daøi, ñeå traùnh thai nhi meät moûi, thoâng thöôøng nghe khoaûng
20 ñeán 30 phuùt laø thích hôïp.
175
8 Phöông phaùp daïy thai baèng ngoân ngöõ
Haøng ngaøy thai phuï giao löu ngoân ngöõ vôùi thai nhi laø moät hình thöùc daïy
thai raát toát. Thai phuï coù theå keå cho thai nhi nghe nhöõng caâu chuyeän vui haøng
ngaøy maét thaáy tai nghe, hoaëc ñoïc moät vaøi baøi thô, caâu chuyeän, baøi haùt daønh
cho thieáu nhi, gioïng ñieäu chaäm raõi, leân boång xuoáng traàm, ñoàng thôøi chan
chöùa tình caûm, chuyeän vui thì keå vui, chuyeän buoàn neân traàm xuoáng, gioïng
ñieäu gaàn guõi, thaân thieát, nheï nhaøng maø trong saùng. Ñaëc bieät laø khi keå
chuyeän, neáu gioïng keå sinh ñoäng moät chuùt thì caøng toát. Tuy thai nhi nghe
khoâng hieåu, nhöng seõ thích vaø yeân laëng nghe, vieäc naøy coù theå naâng cao thính
löïc vaø söï phaùt trieån trí tueä ôû thai nhi.
Bình thöôøng trong cuoäc soáng haøng ngaøy neân thöôøng xuyeân giao löu
ngoân ngöõ vôùi thai nhi, ñaët cho thai nhi moät caùi teân, meï vaø boá coù theå goïi teân
thai nhi, ñoái thoaïi haøng ngaøy vôùi thai nhi. Nhö "Boáng uoáng söõa naøo", " Boáng
yeâu nghe meï keå chuyeän nheù", "Boáng yeâu boá ñang vuoát ve con ñaáy, con coù
caûm thaáy khoâng?". Nhö theá, sau khi sinh ra, thai nhi nghe boá meï goïi seõ caûm
thaáy gaàn guõi, thaân thuoäc, trong moâi tröôøng môùi cuõng seõ khoâng caûm thaáy lo
laéng hoaëc sôï haõi, giuùp taâm lyù thai nhi nhanh choùng thích öùng, ñoàng thôøi
thuùc ñaåy söï phaùt trieån veà trí tueä vaø ngoân ngöõ cuûa thai nhi sau khi ra ñôøi.
Nhaéc nhôû
Ngöôøi meï ñoái thoaïi vôùi thai nhi thoâng qua ñoäng taùc vaø aâm thanh, laø
moät hình thöùc daïy thai tích cöïc. Duøng nhöõng lôøi leõ vaên minh, lòch söï,
giaøu trí tueä, ñoái thoaïi coù muïc ñích vôùi thai nhi trong buïng, saûn sinh cho
naõo cuûa thai nhi moät vaät chaát môùi truyeàn vaøo boä nhôù ñaàu tieân cuûa thai
nhi, taïo cô sôû cho vieäc hoïc taäp sau naøy cuûa thai nhi.
Lôøi
khuyeân Phöông phaùp vaø noäi dung daïy thai baèng ngoân ngöõ phaûi ña
cuûa Baùc syõ daïng, ví duï, coù theå duøng baûng hoïc chöõ vaø soá nhieàu maøu saéc
ñeå hoïc töø tieáng Anh, cuõng coù theå duøng ñoà vaät ñeå hoïc soá, nhö
laáy moät chieác buùt chì ñoïc to leân ñeå daïy thai nhi bieát soá "1";
cuõng coù theå duøng ñoà vaät ñeå hoïc soá hoïc, nhö 1 quaû taùo, 2 quaû taùo,
coøn coù theå duøng hình ñeå hoïc chöõ, nhö hình vuoâng, hình troøn, hình
176 tam giaùc,… ñeàu coù theå taïo ra hieäu quaû.
9 Noäi dung daïy thai caûm nhaän caùi ñeïp
Khi nhaøn roãi, ngöôøi meï coù theå thöôûng thöùc nhöõng taùc phaåm vaên ngheä giaøu
tính ngheä thuaät nhö hoäi hoaï, thö phaùp, ñieâu khaéc vaø ca kòch, khieâu vuõ, ñieän aûnh,
nhaèm boài döôõng caûm nhaän veà caùi ñeïp cho thai nhi. Ngoaøi ra thai phuï coù theå ñi daïo
coâng vieân hoaëc ra vuøng ngoaïi oâ thöôûng thöùc phong caûnh thieân nhieân töôi ñeïp,
mieâu taû laïi nhöõng ñieàu mình caûm nhaän ñöôïc cho thai nhi, nhö bôø bieån xanh lam,
nuùi non xanh bieác, raùng chieàu röïc rôõ, nhöõng boâng hoa töôi ñeïp vaø caû tieáng chim
hoùt líu lo roài höông thôm cuûa caùc loaøi hoa,... ñeàu coù theå caûi thieän ñöôïc tình caûm,
taâm traïng cuûa thai phuï vaø boài döôõng nhöõng toá chaát tình caûm cho thai nhi.
Coøn nöõa, hình aûnh cuûa chính thai phuï cuõng laø moät phaàn noäi dung trong
daïy thai caûm nhaän caùi ñeïp, nhö maëc quaàn aùo maøu saéc saùng suûa, phuø hôïp,
thoaûi maùi, noùi naêng nheï nhaøng, lòch söï, cö xöû coâng baèng, vaên minh,... taát caû
nhöõng ñieàu ñoù ñeàu coù aûnh höôûng toát ñeán thai nhi.
Vì theá, thai phuï neân caàn coù kieán thöùc veà vieäc daïy thai caûm nhaän caùi ñeïp,
nhaèm khoâng chæ naâng cao naêng löïc thaåm myõ maø coøn coù theå laøm ñeïp theá giôùi noäi
taâm cuûa chính mình, hun ñuùc khaû naêng caûm nhaän caùi ñeïp. Troâng caây coái trong
saân, taïo veû ñeïp cho caên phoøng, trong ngheä thuaät cheá bieán thöùc aên, laøm ñeïp da,...
laø nhöõng vieäc laøm giuùp boài döôõng, coù theå laøm cho phaåm chaát ñaïo ñöùc vaø tö töôûng
thanh cao, toát cho vieäc caûm nhaän veà caùi ñeïp.
Nhaéc nhôû
Tieán haønh boài döôõng caûm nhaän caùi ñeïp cho thai nhi, yeâu caàu ngöôøi
meï phaûi truyeàn laïi cho thai nhi caùi ñeïp maø töï mình caûm thuï ñöôïc thoâng
qua thaàn kinh, daïy treû caûm nhaän caùi ñeïp phaûi baét ñaàu töø vieäc naâng cao
thaåm myõ cuûa thai phuï.
Lôøi
khuyeân Noäi dung haøm chöùa trong "caùi ñeïp" raát roäng lôùn, nhö caùi ñeïp
cuûa Baùc syõ trong moâi tröôøng, caùi ñeïp trong töï nhieân, caùi ñeïp trong vaên
hoïc ngheä thuaät, caùi ñeïp cuûa taïo hình, noù coù theå môû roäng taàm
maét, boå sung kieán thöùc, reøn luyeän phaåm chaát ñaïo ñöùc, tinh
thaàn cho thai phuï, taát seõ coù lôïi cho vieäc boài döôõng sôû thích, phaåm
chaát ñaïo ñöùc, tính caùch cho thai nhi. 177
10 Daïy thai caûm nhaän thieân nhieân
Baàu khoâng khí maùt meû cuûa thieân nhieân coù taùc duïng raát lôùn ñeán söùc khoûe thai
phuï vaø thai nhi. Hít thôû baàu khoâng khí ñaày ñuû döôõng khí vaø oxy coù theå laøm cho
naõo thai phuï ñöôïc thö giaõn, queân ñi taát caû phieàn muoän.
ÔÛ nhöõng thaønh phoá coâng nghieäp, coâng xöôûng moïc leân nhö naám, giao thoâng
ñoâng ñuùc, khoâng khí oâ nhieãm, laøm cho con ngöôøi caûm thaáy ngaït thôû, raát deã khieán
thai phuï bò ho, caûm cuùm, tình traïng naøy keùo daøi seõ khoâng chæ laøm cho söùc khoûe
thai phuï bò toån haïi maø coøn aûnh höôûng khoâng toát ñeán thai nhi.
Coù theå phaân thaønh 2 hình thöùc daïy thai caûm nhaän thieân nhieân:
Saùng sôùm sau khi nguû daäy, ñi daïo ôû nhöõng nôi coù nhieàu caây coái hoaëc baõi coû,
taäp theå duïc, hít thôû baàu khoâng khí trong laønh, hoaëc laø buoåi toái tröôùc khi ñi
nguû hoaëc buoåi saùng nguû daäy môû toang cöûa soå, ñeå baàu khoâng khí töôi môùi cuûa
thieân nhieân traøn vaøo trong phoøng, giuùp cho thai phuï vaø thai nhi hít thôû ñöôïc
caøng nhieàu khoâng khí trong laønh.
Cuoái tuaàn, ñi ra ngoaïi oâ chôi, ôû ñoù coù nuùi coù soâng, coù caây coái vaø coû hoa, coù
baàu khoâng khí trong laønh. Vôï choàng vui chôi vaøi tieáng, coù theå hoaït ñoäng maø
khoâng meät, vui veû khoâng coù gì phieàn muoän. Thieân nhieân coù theå laøm cho con
ngöôøi ñöôïc nghæ ngôi, vui veû, ñoàng thôøi taïo cho con ngöôøi caûm giaùc thoaûi maùi,
thanh thaûn, tónh mòch, coù theå giuùp môû roäng taàm maét, môû mang tri thöùc, taêng
cöôøng söùc soáng thanh xuaân. Nhöõng ñieàu naøy ñeàu raát coù lôïi cho söùc khoûe vaø taâm
hoàn cuûa thai phuï vaø thai nhi.
Nhaéc nhôû
Thieân nhieân khoâng nhöõng coù theå cho baïn baàu khoâng khí trong laønh, coøn
coù theå môû roäng taàm maét cuûa thai phuï, laø moâi tröôøng daïy thai raát toát. Moâi
tröôøng daïy thai bao goàm hai phöông dieän: Moät laø moâi tröôøng nôi ôû vaø moâi
tröôøng laøm vieäc phaûi chuù yù veä sinh saïch seõ, hai laø moâi tröôøng thieân nhieân phaûi
laøm cho con ngöôøi caûm thaáy vui töôi, thanh thaûn.
Lôøi
khuyeân Moät soá ngöôøi phuï nöõ sau khi mang thai, thöôøng xuyeân ôû trong
cuûa Baùc syõ nhaø khoâng chòu ra ngoaøi, lo sôï hoaït ñoäng meät moûi seõ toån thöông
ñeán thai nhi vaø gaây saûy thai. Thöïc ra thai nhi cuõng gioáng nhö
ngöôøi bình thöôøng, caøng hoaït ñoäng caøng khoeû maïnh, thöôøng
xuyeân nghæ ngôi khoâng vaän ñoäng coù theå seõ caøng taêng khaû naêng saûy thai.
178
11 Trang trí phoøng ñeïp coù lôïi cho söï phaùt trieån
cuûa thai nhi.
(1) Treo moät vaøi böùc tranh, böùc aûnh cuûa nhöõng em beù ñaùng yeâu treân
töôøng nhaø, hình aûnh ñaùng yeâu cuûa nhöõng em beù ñoù seõ laøm cho thai
phuï naûy sinh nhieàu suy nghó toát ñeïp, hình thaønh traïng thaùi taâm
lyù toát.
(2) Trong phoøng treo moät vaøi böùc aûnh, tranh sôn daàu coù phong caûnh
huøng vó, khoâng chæ taêng theâm maøu saéc töï nhieân cho caên phoøng maø
coøn coù theå môû roäng taàm nhìn.
(3) Trong phoøng treo moät vaøi ñoà myõ ngheä hoaëc nhöõng böùc thö phaùp coù
yù nghóa saâu xa, thai phuï thöôøng xuyeân thöôûng thöùc coù theå reøn luyeän
ñöôïc tính tình. Trong noäi dung cuûa taùc phaåm thö phaùp coù nhöõng caâu
laøm ngöôøi xem phaûi suy ngaãm, theâm vaøo ñoù laø caùch vieát chöõ ngheä
thuaät, khoâng chæ theå hieän ñöôïc veû ñeïp cuûa neùt chöõ, maø coøn coù söùc
coå vuõ con ngöôøi moät caùch roõ reät. Ñaây laø phöông phaùp daïy thai raát toát.
Trong moät moâi tröôøng toát ñeïp, baø meï coù theå boài döôõng caûm höùng
cuûa mình ngaøy caøng nhieàu hôn, töï mình troàng moät vaøi loaïi hoa coû, nuoâi
vaøi chuù caù nhoû trong beå caù. Ñoù ñeàu laø nhöõng vieäc laøm coù theå reøn luyeän
taâm lyù saâu saéc cho baø meï, ñoàng thôøi aûnh höôûng ñeán tính caùch vaø hình
aûnh cuûa thai nhi.
Nhaéc nhôû
Trong phoøng thai phuï traùnh sôn maøu xanh ñaäm hoaëc maøu ñoû röïc rôõ,
cuõng khoâng ñöôïc ñeå loaïi hoa coù muøi höông quaù noàng. Phoøng ôû phaûi trang
trí nheï nhaøng, nhaõ nhaën, taïo caûm giaùc thoaûi maùi deã chòu, giuùp giaûm meät
moûi cho thai phuï, taêng theâm höùng thuù trong cuoäc soáng.
Lôøi
khuyeân Moâi tröôøng phoøng ôû toát ñeïp, trong phoøng goïn gaøng saïch seõ,
cuûa Baùc syõ khoâng khí trong laønh, theâm vaøo ñoù ñöôïc nghe nhöõng baûn nhaïc
eâm tai, seõ hình thaønh moâi tröôøng daïy thai toát.
179
12 Phöông phaùp tieán haønh daïy thai baèng

chieáu saùng
Naêng löïc thò giaùc cuûa thai nhi phaùt trieån töông ñoái chaäm, ñeán thaùng
thöù 7 cuûa thai kyø, voõng maïc maét cuûa thai nhi môùi coù chöùc naêng caûm
nhaän aùnh saùng, töùc laø coù phaûn öùng ñoái vôùi aùnh saùng.
Daïy thai baèng chieáu saùng baét ñaàu töø tuaàn thöù 36 cuûa thai kyø, khi thai
nhi cöû ñoäng, duøng ñeøn pin chieáu aùnh saùng nheï vaøo buïng meï, ñeå reøn
luyeän cho thai nhi coù caûm öùng vôùi quy luaät ngaøy ñeâm, töùc laø ban ñeâm
nguû, ban ngaøy thöùc, thuùc ñaåy naõo vaø chöùc naêng thò giaùc cuûa thai nhi
phaùt trieån khoûe maïnh.
Daïy thai baèng chieáu saùng coù theå tieán haønh vaøo luùc saùng sôùm tröôùc
khi daäy vaø khoaûng 8 giôø toái moãi ngaøy, ñeå treû sau khi sinh ra hình thaønh
thoùi quen saùng sôùm tænh daäy, buoåi toái hoïc taäp, ban ñeâm nguû. Khi daïy
thai baèng chieáu saùng, moãi ngaøy vaøo ñuùng giôø coá ñònh boá hoaëc meï duøng
ñeøn pin chieáu aùnh saùng nheï vaøo saùt thaønh buïng meï ôû vò trí phaàn ñaàu
thai nhi.
Nhaéc nhôû
Khi chieáu tia saùng vaøo
thaønh buïng thai phu, qua sieâu
aâm coù theå quan saùt thaáy thai
nhi coù phaûn xaï quay maët ñi ñeå
traùnh aùnh saùng, ñoàng thôøi cuõng
coù theå nhìn thaáy thai nhi nhaém
maét, môû maét, ñieàu ñoù theå hieän
thai nhi nhìn thaáy aùnh saùng.
Lôøi
khuyeân Thôøi gian chieáu saùng khoâng ñöôïc quaù laâu, moãi laàn khoaûng
cuûa Baùc syõ 5 phuùt laø thích hôïp, thôøi gian quaù daøi thai nhi seõ caûm thaáy
moûi maét.
180
13 AÛnh höôûng cuûa taâm traïng thai phuï ñoái vôùi

vieäc daïy thai
Thai phuï coù söù meänh ñaëc bieät trong daïy thai qua taâm traïng. Baø meï sau
khi mang thai seõ phaùt sinh moät loaït nhöõng thay ñoåi veà taâm lyù vaø sinh lyù, laøm
sao ñeå taâm traïng ñöôïc thoaûi maùi, tình caûm bình oån laø maáu choát ñeå boài döôõng
tính caùch vaø phaåm chaát ñaïo ñöùc cho thai nhi. Thai phuï neân môû roäng taám
loøng, laïc quan, ñoä löôïng, neân nghó veà töông lai ñeïp ñeõ cuûa con, traùnh phieàn
naõo, sôï haõi vaø buoàn lo. Saép xeáp moâi tröôøng soáng thaät saïch seõ, goïn gaøng, vöøa
yù, ñeïp maét, treo leân vaøi böùc aûnh em beù buï baãm khoûe maïnh ñeå coù theå thöôûng
thöùc haøng ngaøy, haøng giôø, ñieàu naøy coù aûnh höôûng raát toát cho veû ñeïp vaø söï
khoûe maïnh cuûa treû trong buïng. Ngoaøi ra, neân thöôûng thöùc nhieàu caûnh saéc
thieân nhieân, taùc phaåm myõ thuaät, chaäu caûnh hoa coû, hít thôû nhieàu khoâng khí
trong laønh beân ngoaøi, höôûng thuï veû ñeïp cuûa thieân nhieân.
AÊn uoáng, sinh hoaït phaûi coù quy luaät, nghæ ngôi ñuùng giôø, hoaït ñoäng
coù möùc ñoä, theâm vaøo nhöõng haønh ñoäng reøn luyeän vaø lao ñoäng coù hieäu quaû.
AÊn maëc goïn gaøng, veä sinh saïch seõ seõ toát cho söùc khoûe.
Nghe nhöõng baûn nhaïc hay, thöôøng xuyeân noùi chuyeän thô ca, ñoïc
truyeän nhi ñoàng vaø saùch baùo veà khoa hoïc giaùo duïc treû, khoâng xem saùch baùo
saéc duïc, khuûng boá, caêng thaúng, ñeàu giuùp oån ñònh taâm traïng cuûa thai phuï,
trong loøng thanh thaûn.
Nhaéc nhôû
Trong daïy thai qua taâm traïng, ngöôøi cha coù nhieäm vuï cöïc kyø quan
troïng, vôï choáng soáng cuøng vôùi nhau, ngoân ngöõ vaø haønh ñoäng cuûa ngöôøi
choàng coù lieân quan maät thieát ñeán taâm traïng thoaûi maùi cuûa ngöôøi vôï ñang
mang thai. Ñeå cho vôï ít böïc töùc, ñeå vôï ñöôïc soáng trong moâi tröôøng toát ñeïp
thì ngöôøi choàng phaûi chòu khoù laøm vieäc nhaø vaø daønh cho vôï nhöõng lôøi noùi,
cöû chæ ngoït ngaøo, aâu yeám.
Lôøi
khuyeân Khi taâm traïng cuûa thai phuï toát, cô theå coù theå tieát ra hooùcmoân coù
cuûa Baùc syõ lôïi, chaát xuùc taùc vaø Acetylcholine, coù lôïi cho söï phaùt trieån bình
thöôøng cuûa thai nhi, thai phuï noân noùng vaø lo laéng seõ laøm tieát ra moät
löôïng lôùn hooùcmoân voû tuyeán thöôïng thaän, vaø theo maùu vaøo cô theå
thai nhi, laøm cho thai nhi phaùt trieån khoâng bình thöôøng.
181
14 Vai troø cuûa ngöôøi cha trong vieäc daïy thai
(1) Ñieàu tieát taâm traïng cuûa thai phu: trong cuoäc soáng haøng ngaøy, ngöôøi
choàng troø chuyeän vôùi ngöôøi vôï mang thai neân duøng lôøi leõ dí doûm cuøng
vôùi nuï cöôøi aám aùp, khoan dung, giuùp oån ñònh taâm traïng cuûa thai phuï;
ñöa vôï ñi xem boä phim yeâu thích, giuùp vôï gaëp gôõ baïn beø, ngöôøi thaân;
ñöa vôï ñi du lòch; giaûi toaû nhöõng maâu thuaãn giöõa vôï vôùi haøng xoùm,
ñoàng thôøi chuù yù laøm phong phuù cuoäc soáng cuûa vôï.
(2) Laøm toát coâng taùc haäu caàn: giuùp vôï laøm vieäc nhaø, laøm cho vôï nhöõng
moùn aên ngon mieäng, giaøu dinh döôõng, chaêm lo cho vieäc ñi laïi cuûa vôï.
(3) Khôi daäy tình yeâu con cuûa vôï, cuøng vôùi vôï töôûng töôïng vaø mieâu taû hình
aûnh hoaït ñoäng töï do töï taïi, cuoäc soáng bình yeân cuûa thai nhi trong töû cung,
vaø dung maïo xinh ñeïp, cô theå khoûe maïnh cuûa thai nhi trong töông lai seõ
laøm cho thai phuï caûm thaáy gaàn guõi, thaân thieát vôùi thai nhi hôn.
(4) "Töï hy sinh baûn thaân": quan heä tình duïc vôùi vôï theo ñuùng yeâu caàu khoa
hoïc, giai ñoaïn ñaàu thai kyø, giai ñoaïn cuoái thai kyø khoâng ñöôïc quan heä
tình duïc, giai ñoaïn giöõa thai kyø coù theå quan heä tình duïc an toaøn.
(5) Giuùp vôï laøm toát caùc hình thöùc giaùo duïc thai nhi trong thôøi gian mang
thai: nhö cuøng vôï thöïc hieän daïy thai baèng aâm nhaïc, daïy thai tieáp xuùc,
giaùo duïc thai qua chieáu saùng vaø daïy thai caûm nhaän thieân nhieân seõ laøm
cho vôï kieân trì tuaàn töï thöïc hieän toát caùc hoaït ñoäng giaùo duïc thai.
Nhaéc nhôû
Daïy thai tuyeät ñoái khoâng phaûi laø vieäc cuûa moät mình ngöôøi meï maø coù
lieân quan raát nhieàu ñeán ngöôøi cha, vì ñoù laø ngöôøi maø meï tieáp xuùc nhieàu
nhaát vaø thaân thieát nhaát, nhaát cöû nhaát ñoäng cuûa ngöôøi cha, keå caû thaùi ñoä,
tình caûm khoâng chæ aûnh höôûng ñeán ngöôøi meï maø seõ aûnh höôûng tröïc tieáp
hoaëc giaùn tieáp ñeán thai nhi trong buïng meï.
Lôøi
khuyeân Ngöôøi choàng giuùp vôï laøm toát coâng taùc daïy thai, ñoàng thôøi
cuûa Baùc syõ cuõng laøm cho tình caûm vôï choàng, cha con trôû neân gaàn guõi,
saâu saéc hôn, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc soáng cuøng vôùi
con sau naøy.
182
BEÄNH TRONG THAI KYØ
1 Chöùng toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn
Mang thai sau 20 tuaàn, neáu thai phuï xuaát hieän 3 trieäu chöùng cô baûn
nhö cao huyeát aùp, phuø thuõng hoaëc coù anbumin nöôùc tieåu, töùc laø thai phuï
ñaõ maéc chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn. Ba trieäu chöùng cô baûn naøy coù
theå cuøng toàn taïi, cuõng coù theå chæ xuaát hieän 1 hoaëc 2 trieäu chöùng.
Möùc ñoä nheï: aùp löïc co laïi cao hôn so vôùi bình thöôøng 30mmHg, aùp
löïc giaõn ra cao hôn so vôùi möùc bình thöôøng 15mmHg, ñoàng thôøi keøm
theo phuø thuõng vaø anbumin tieåu nheï.
Möùc ñoä trung bình: aùp löïc co laïi döôùi 160 mmHg, aùp löïc giaõn ra laø
döôùi 110 mmHg, trong nöôùc tieåu coù anbumin döông tính "+" hoaëc keøm
theo phuø thuõng.
Möùc ñoä naëng: aùp löïc co laïi treân 160mmHg, aùp löïc giaõn ra treân 110
mmHg, anbumin tieåu döông tính "+ +" hoaëc "+ + +", hoaëc keøm theo
phuø thuõng.
Neáu khoâng theå khoáng cheá ñöôïc tình traïng beänh, coù theå seõ phaùt trieån
thaønh trieäu chöùng tieàn saûn giaät, thai phuï seõ bò ñau ñaàu, hoa maét töùc
ngöïc, buoàn noân vaø noân oeï. Neáu thai phuï toaøn thaân bò co giaät vaø hoân meâ,
thì ñaõ phaùt trieån thaønh tieàn saûn giaät, seõ nguy hieåm ñeán tính maïng.
183
Nhaéc nhôû
Khi chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn phaùt trieån ñeán möùc nghieâm
troïng seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán thai nhi, laøm cho maïch maùu nhau thai
co giaät, nhau thai bò bong sôùm, thai nhi seõ töû vong.
Lôøi
khuyeân Cao huyeát aùp thai ngheùn phaùt trieån ñeán möùc ñoä trung bình seõ
cuûa Baùc syõ xuaát hieän caùc beänh traïng ñau ñaàu, choùng maët, hoa maét, töùc
ngöïc, khoù thôû, neáu phaùt trieån ñeán möùc ñoä naëng thì seõ xuaát
hieän caùc hieän töôïng toaøn thaân co giaät, maét trôïn leân, ñaàu ngöûa ra
sau, nghieán raêng, töù chi teâ cöùng, hai tay naém chaët, seõ laøm cho taâm
löïc bò suy kieät, chöùc naêng thaän suy giaûm, chaûy maùu naõo, toån thöông
gan, thaän, raát nguy hieåm, phaûi sôùm chöõa trò.
184
2 Nhöõng nguy hieåm cuûa chöùng toång hôïp cao

huyeát aùp thai ngheùn
Chöùng toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn laø beänh maø thai phuï hay
maéc phaûi. Trieäu chöùng bieåu hieän nhö sau: ngoaøi trieäu chöùng thoâng
thöôøng nhaát laø huyeát aùp taêng cao ra, coøn xuaát hieän phaàn maét caù chaân bò
phuø roõ, ngoùn tay phuø to, theå troïng taêng quaù nhieàu, trong nöôùc tieåu coù
anbumin. Phuø thuõng, theå troïng taêng quaù nhieàu vaø anbumin tieåu, nhöõng
hieän töôïng naøy cuøng xuaát hieän laø ñaëc tröng cuûa chöùng toång hôïp cao
huyeát aùp thai ngheùn, keøm theo huyeát aùp taêng cao baát thöôøng, cao hôn
haún beänh cao huyeát aùp thoâng thöôøng.
Chöùng toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn bieåu hieän ôû chöùc naêng
thaän khoâng bình thöôøng, neáu khoâng ñöôïc ñieàu trò kòp thôøi, coù theå seõ daãn
ñeán haäu quaû maéc beänh boäi nhieãm nghieâm troïng nhö tieàn saûn giaät. Trieäu
chöùng cuûa tieàn saûn giaät raát ña daïng nhö ñau ñaàu, ñau daï daøy vaø coù caûm
giaùc tröôùc maét coù con ruoài bay qua. Ñieàu naøy raát baát lôïi cho thai phuï vaø
seõ toån haïi nghieâm troïng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi, vì theá phaûi sôùm
phaùt hieän trieäu chöùng beänh ñeå kòp thôøi ñieàu trò.
Nhaéc nhôû
Ñieàu trò chöùng toång hôïp
cao huyeát aùp thai ngheùn: moät
laø phaûi nghæ ngôi, hai laø phaûi
aên nhaït. Nhöõng trò lieäu khaùc
caàn tieán haønh theo chæ daãn
cuûa baùc syõ.
Lôøi
khuyeân Ñeå sôùm phaùt hieän ra beänh traïng, thai phuï phaûi thöôøng xuyeân
cuûa Baùc syõ xeùt nghieäm nöôùc tieåu, ñònh kyø ño huyeát aùp.
185
Nhöõng ñieàu thai phuï maéc chöùng toång hôïp cao

3 huyeát aùp thai ngheùn caàn chuù yù trong aên uoáng
baûo veä söùc khoûe
(1) Haïn cheá uoáng nöôùc vaø aên thöùc aên maën. Haøng ngaøy löôïng nöôùc uoáng
vaøo khoâng neân vöôït quaù 1200 ml, ngöôøi cao huyeát aùp möùc ñoä naëng coù
theå theo löôïng nöôùc tieåu trong 1 ngaøy taêng theâm 500ml. Löôïng muoái
aên vaøo trong 1 ngaøy khoâng ñöôïc vöôït quaù 7mg. Ngoaøi ra, Baking Soda,
boät leân men, mì chính cuõng coù natri, chuù yù haïn cheá löôïng söû duïng.
(2) Boå sung ñaày ñuû chaát ñaïm öu chaát vaø axit beùo caàn thieát. Neân aên nhieàu
daàu thöïc vaät, taêng haáp thu löôïng axit beùo caàn thieát, aên nhieàu caùc loaïi
thòt tröùng caù vaø caùc saûn phaåm töø ñaäu, taêng cöôøng haáp thu chaát ñaïm,
caûi thieän trieäu chöùng beänh cao huyeát aùp thai ngheùn, baûo ñaûm cho
thai nhi phaùt trieån khoûe maïnh.
(3) Taêng cöôøng boå sung canxi vaø keõm. Haøng ngaøy thai phuï phaûi uoáng
söõa boø, aên caùc cheá phaåm töø ñaäu vaø caùc loaïi haûi saûn, coù lôïi cho vieäc
khoáng cheá cao huyeát aùp.
(4) AÊn nhieàu rau xanh vaø hoa quaû. Haøng ngaøy, thai phuï phaûi ñaûm baûo
aên ñöôïc treân 500g rau vaø hoa quaû seõ coù lôïi cho vieäc khoáng cheá cao
huyeát aùp.
(5) Haïn cheá boå sung nhieät löôïng. Ñaëc bieät laø nhöõng thai phuï maø tröôùc
khi mang thai theå troïng quaù naëng, neân aên ít hoaëc khoâng aên keïo, caùc
thöùc aên chöùa nhieàu daàu môõ.
Nhaéc nhôû
Ñeå khoáng cheá cao huyeát aùp thai ngheùn thì ngoaøi vieäc aên uoáng ra,
coøn phaûi chuù yù: ñònh kyø khaùm thai tröôùc sinh, sinh hoaït coù quy luaät, vaän
ñoäng thích hôïp, khi nguû naèm nghieâng beân traùi, coù theå laøm cho töû cung
khoâng cheøn eùp vaøo maïch maùu beân coät soáng, laøm cho maùu trong tónh
maïch lôùn cuûa chaân chaûy bình thöôøng veà tim, giuùp traùnh bò phuø thuõng.
Lôøi
khuyeân Thai phuï maéc chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn phaûi aên ít muoái
cuûa Baùc syõ seõ laøm giaûm söï ngon mieäng, nhöng khi cheá bieán thöùc aên coù
theå duøng daàu vöøng, daám, nöôùc chanh.
186
4 Nhöõng yeâu caàu trong aên uoáng cuûa thai

phuï maéc beänh tim
Thoâng thöôøng, ngöôøi phuï nöõ bò maéc beänh tim ñoä III vaø IV khoâng
neân mang thai, ñeå traùnh taêng gaùnh naëng cho tim, seõ khoâng toát cho
ngöôøi meï. Neáu beänh tim nheï thì vaãn coù theå mang thai döôùi söï chæ daãn
cuûa baùc syõ. Nhöng sau khi mang thai nhaát ñònh phaûi chuù yù kieåm tra cô
theå, chuù yù giaác nguû vaø nghæ ngôi, ñoàng thôøi chuù yù aên uoáng ñieàu döôõng.
Ngöôøi maéc beänh tim, trong thôøi gian mang thai phaûi aên nhieàu caùc
loaïi thöùc aên coù nhieät löôïng cao, haøm löôïng chaát ñaïm cao, nhö thòt lôïn
naïc, thòt gaø, thòt vòt, caù hoá, tröùng gaø, söõa boø, caùc cheá phaåm töø ñaäu töông,
ñoàng thôøi töø thaùng thöù 4 mang thai aên ít muoái, phaûi chuù yù boå sung ñuû
vitamin B1 , neáu khoâng coù theå seõ daãn ñeán chöùc naêng cuûa tim maát thaêng
baèng. Caùc chuyeân gia khuyeán caùo, thai phuï maéc beänh tim toång hôïp thai
ngheùn, neân aên nhieàu caùc loaïi thöïc phaåm coù haøm löôïng ñaïm cao, nhö
tröùng gaø, ñaäu phuï vaø caùc cheá phaåm töø ñaäu, coøn neân aên nhieàu thöùc aên
chöùa nhieàu chaát saét nhö loøng ñoû tröùng gaø, töông vöøng, moäc nhó ñen, rau
caàn, haûi ñôùi, caûi döa, naám höông. Gan taïng ñoäng vaät coù haøm löôïng saét
lôùn, nhöng thai phuï khoâng neân aên nhieàu, giai ñoaïn ñaàu thai kyø khoâng
neân aên. Nhöõng thöïc phaåm chöùa nhieàu vitamin B1 coøn coù boät myø, gaïo
teû, gaïo keâ, ngoâ, thòt lôïn, ñaäu naønh, ñaäu Haø Lan, laïc.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai coù theå aên theâm böõa muoän: söõa ñaäu 200g, ñöôøng
traéng 100g, baùnh myø 50g, aên vaøo luùc 8∼9 giôø toái.
Lôøi
khuyeân Thöïc phaåm cho 3 böõa aên trong moät ngaøy:
cuûa Baùc syõ Böõa saùng: söõa boø 200g, ñöôøng traéng 10g, tröùng gaø 50g,
baùnh bao 25g.
Böõa tröa: côm 150g, loøng ñoû tröùng 200g, maêng 50g, canh
caø moäc nhó (caø 100g, moäc nhó ngaâm nöôùc 20g), taùo 100g.
Böõa toái: baùnh boät myø cuoän töông vöøng haáp (boät tieâu chuaån 100g,
töông vöøng 30g), ñöôøng ñoû 10g, canh caø chua (caø chua 150g).
187
5 Phuï nöõ mang thai tuoåi cao caàn phaûi kieåm tra
saøng loïc beänh tieåu ñöôøng
Ngöôøi coù yeáu toá di truyeàn beänh tieåu ñöôøng gaëp phaûi nhöõng nhaân toá taùc
ñoäng môùi bò phaùt beänh, moät trong nhöõng nhaân toá taùc ñoäng laø mang thai.
Beänh tieåu ñöôøng trong tröôøng hôïp naøy chính laø beänh tieåu ñöôøng thai ngheùn
maø chuùng ta noùi ñeán, laø do sau khi mang thai, söï bieán ñoåi cuûa quaù trình trao
ñoåi chaát trong cô theå gaây ra. Söï trao ñoåi chaát tieâu hao ñöôøng glucose taêng,
nhau thai saûn sinh ra raát nhieàu kích thích toá coù taùc duïng töông phaûn vôùi
insulin, laøm cho chöùc naêng thay theá cuûa teá baøo ß tuyeán tuî suy giaûm maø
xuaát hieän tình traïng ñöôøng maùu taêng cao, töùc laø beänh tieåu ñöôøng. Nhöõng
tình traïng naøy ñoái vôùi thai phuï tuoåi cao thì caøng deã phaùt sinh hôn nhöõng
phuï nöõ mang thai treû tuoåi, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi phuï nöõ tuoåi cao, tröôùc
khi mang thai laïi raát naëng caân, trong gia ñình coù tieàn söû beänh tieåu ñöôøng,
vaø nhöõng phuï nöõ sau sinh tuoåi cao ñaõ töøng sinh con naëng treân 4kg, thì khaû
naêng giai ñoaïn ñaàu thai kyø maéc beänh tieåu ñöôøng laïi caøng cao.
Ñaëc ñieåm cuûa trieäu chöùng beänh tieåu ñöôøng laø " 3 taêng 1 giaûm": uoáng
taêng, aên taêng, ñi tieåu taêng, theå troïng giaûm, raát baát lôïi cho söùc khoûe cuûa
thai nhi vaø thai phuï.
Nhaéc nhôû
Caùc chuyeân gia ñaõ kieán nghò, thai phuï sau 24 tuaàn mang thai maø vaãn
chöa xaùc ñònh laø coù maéc beänh tieåu ñöôøng hay khoâng thì ñeàu phaûi tieán haønh
kieåm tra saøng loïc beänh tieåu ñöôøng. Phuï nöõ mang thai tuoåi cao caøng phaûi
tieán haønh kieåm tra saøng loïc beänh tieåu ñöôøng.
Lôøi
khuyeân Ngöôøi ñaõ töøng maéc beänh tieåu ñöôøng, maø laïi muoán coù con, thì
cuûa Baùc syõ nhaát ñònh phaûi trong tình traïng sau khi ñieàu trò raát toát roài, ñöôøng
maùu ñöôïc khoáng cheá ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh môùi ñöôïc mang
thai. Nhöõng phuï nöõ coù theå troïng cao vaø trong gia ñình coù tieàn
söû beänh tieåu ñöôøng thì sau khi mang thai nhaát ñònh phaûi kieåm tra saøng
loïc beänh tieåu ñöôøng, sôùm phaùt hieän beänh traïng, sôùm aùp duïng bieän
phaùp chöõa trò, ñeå baûo ñaûm cho thai nhi phaùt trieån khoûe maïnh.
188
6 Yeâu caàu trong aên uoáng ñoái vôùi thai phuï maéc
beänh tieåu ñöôøng thai ngheùn
Thoâng thöôøng phuï nöõ maéc beänh tieåu ñöôøng khoâng neân mang thai,
ñeå traùnh beänh tình naëng theâm. Neáu laø beänh tieåu ñöôøng hình thaønh
trong thôøi gian mang thai thì goïi laø "tieåu ñöôøng thai ngheùn". Tieåu ñöôøng
thai ngheùn coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán thai nhi, nhö thai nhi quaù to, töû
vong, phuï nöõ mang thai vaø treû sô sinh, thai nhi dò daïng. Ñoàng thôøi, phuï
nöõ mang thai maéc beänh tieåu ñöôøng seõ laøm cho beänh tình naëng theâm,
hoaëc laø phaùt sinh beänh boäi nhieãm, nhö beänh nhieãm ñoäc maùu thai
ngheùn, nöôùc oái quaù nhieàu, truùng ñoäc axit xeâton, ñöôøng maùu thaáp vaø
ñöôøng tieát nieäu bò vieâm nhieãm.
Ngöôøi bình thöôøng maéc beänh tieåu ñöôøng ñaõ phaûi tuaân thuû yeâu caàu
aên uoáng töông ñoái nghieâm ngaët, trong thôøi gian mang thai maéc beänh
tieåu ñöôøng caøng phaûi thaän troïng hôn trong aên uoáng, ngoaøi vieäc phaûi chuù
yù tuaân thuû theo yeâu caàu cheá ñoä aên uoáng cuûa ngöôøi bình thöôøng ra, coøn
phaûi chuù yù nhöõng ñieåm döôùi ñaây: (1) Ngöôøi maéc beänh tieåu ñöôøng trong
thôøi gian mang thai neân aên nhieàu thöùc aên coù nhieät löôïng cao, nhöng
khoâng neân aên thöùc aên coù haøm löôïng ñöôøng cao, neân aên hoa quaû ñeå taêng
cöôøng chaát ñaïm; (2) Phaûi thay ñoåi thoùi quen aên uoáng, moãi ngaøy thay vì
aên 3 böõa thì phaûi aên 4∼5 böõa, ñeå ñaûm baûo dinh döôõng, traùnh aên quaù
nhieàu ñöôøng; (3) Phaûi boå sung vitamin, saét vaø canxi; (4) Haïn cheá aên
muoái ôû möùc ñoä thích hôïp.
Nhaéc nhôû
Thai phuï maéc beänh tieåu ñöôøng khoâng thích hôïp duøng thuoác haï
ñöôøng maùu, thuoác coù theå laøm cho thai nhi bò dò daïng, ñieàu trò baèng
insulin seõ toát hôn.
Lôøi
khuyeân Thai phuï maéc beänh tieåu ñöôøng caàn nguoàn nhieät löôïng nhieàu
cuûa Baùc syõ hôn thai phuï bình thöôøng coù cuøng theå troïng, nhöng khoâng theå
khoâng haïn cheá haáp thu nhieät löôïng, neân aên nhieàu thöùc aên giaøu
vitamin vaø chaát ñaïm öu chaát, nhö rau, thòt, tröùng.
189
7 Thai phuï maéc beänh xaáu maùu phaûi boå sung

vitamin C
Thai phuï maéc beänh xaáu maùu coù trieäu chöùng nhö sau: ban ñaàu ngöôøi
uû ruõ, toaøn thaân meät moûi, suy yeáu, hôi thôû gaáp gaùp, cô thòt co giaät, ñau
moûi heát caùc khôùp xöông vaø cô thòt, keùm aên, vieâm lôïi vaø chaûy maùu chaân
raêng, thieáu maùu. Ngöôøi bò naëng coøn thaáy chaûy maùu döôùi da, khôùp xöông
xöng ñau, noäi taïng chaûy maùu. Thai phuï maéc beänh maùu xaáu neáu khoâng
kòp thôøi chöõa trò seõ laøm cho thai nhi cuõng bò maéc chöùng beänh naøy.
Thai maéc maéc beänh xaáu maùu laø do thieáu vitamin. Beänh maùu xaáu laø
trieäu chöùng thieáu vitamin C nghieâm troïng, vitamin C coù taùc duïng troïng
yeáu trong quaù trình trao ñoåi chaát cuûa cô theå con ngöôøi.
Thoâng thöôøng moãi ngaøy haáp thu 10mg vitamin C laø coù theå phoøng
choáng ñöôïc beänh maùu xaáu, neáu khoâng may bò beänh maùu xaáu, thì vaãn coù
theå ñieàu trò coù hieäu quaû. Nhöng phaûi löu yù, vitamin C coù theå taêng cöôøng
söùc khoûe, coù nhieàu chöùc naêng sinh lyù, nhöng cuõng laïi deã maát ñi, cho neân
toå chöùc y teá theá giôùi kieán nghò thai phuï moãi ngaøy phaûi haáp thu 30mg
vitamin C. Theo tieâu chuaån cuûa nöôùc ta, löôïng vitamin C cung caáp moãi
ngaøy laø 70mg, phuï nöõ mang thai laø 100mg,
phuï nöõ mang thai tieâu hao nhieàu, neân deã
phaùt sinh beänh maùu xaáu.
Nhaéc nhôû
Nhöõng thöïc phaåm chöùa nhieàu
vitamin C goàm coù: rau caûi daàu, caûi baép,
caûi traéng, caø chua, maêng, ôùt, khoai
lang, taùo, sôn lyù hoàng.
Lôøi
khuyeân Thieáu vitamin C chuû yeáu laø do khoâng aên rau vaø hoa quaû trong
cuûa Baùc syõ thôøi gian daøi.
190
8 Nhöõng nguy hieåm ñoái vôùi thai phuï bò

thieáu maùu
Khi mang thai, do söï trao ñoåi chaát trong cô theå taêng nhanh, nhu caàu
cung caáp oxy lôùn, vì theá löôïng maùu cuûa thai phuï cuõng phaûi taêng theo.
Dung löôïng maùu caàn thieát phaûi taêng so vôùi tröôùc ñaây töø 40%∼50%, maø teá
baøo hoàng caàu laïi taêng töông ñoái ít, khoaûng 18%∼30%, ñieàu naøy daãn ñeán
huyeát dòch cuûa thai phuï loaõng hôn moät chuùt so vôùi khi chöa mang thai,
ñaây laø hieän töôïng töï nhieân trong giai ñoaïn cuoái thai kyø, goïi laø thieáu maùu
sinh lyù. Neáu thai phuï ñaõ laøm xeùt nghieäm maùu maø bò thieáu maùu, soá löôïng
hoàng caàu trong maùu khoâng ñuû, löôïng hoàng caàu trong maùu < 3.5 x
1012/lít, hoaëc aùp löïc theå tích hoàng caàu döôùi 0.3, hoaëc huyeát saéc toá trong
maùu döôùi 100g/lít, töùc laø seõ laøm cho oxy trong maùu giaûm, huyeát aùp khoâng
ñuû, coù theå laøm cho nhau thai bò thieáu oxy, deã daãn ñeán thai nhi trong töû
cung bò thieáu döôõng khí gaây ngaït thôû. Khi nhau thai thieáu oxy nghieâm
troïng thì caùc toå chöùc nhau thai seõ bò hoaïi töû, thaäm chí chaûy maùu laøm cho
thai nhi cheát trong töû cung hoaëc sinh non.
Thai phuï bò thieáu maùu thì thai nhi seõ nheï caân hôn nhöõng thai nhi
bình thöôøng, hoaëc löôïng döï tröõ saét trong cô theå thai nhi khoâng ñuû, khi
sinh ra khoâng laâu sau seõ xuaát hieän hieän töôïng thieáu maùu.
Thai phuï thieáu maùu khi sinh nôû neáu bò maát maùu quaù nhieàu, deã bò
soác, thaäm chí coøn ñe doïa ñeán tính maïng. Sau khi sinh thieáu maùu, söùc
ñeà khaùng thaáp, cuõng deã maéc caùc beänh boäi nhieãm haäu saûn.
Nhaéc nhôû
Neáu bò thieáu maùu möùc ñoä naëng, coù theå truyeàn löôïng maùu thích hôïp,
ñeå baûo ñaûm cho söùc khoûe cuûa thai phuï vaø thai nhi.
Lôøi
khuyeân Phöông phaùp phuï nöõ mang thai giaûi quyeát vaán ñeà thieáu maùu
cuûa Baùc syõ laø: (1) Taêng cöôøng aên caùc loaïi thöïc phaåm giaøu chaát saét, nhö
thòt lôïn naïc, tieát lôïn, moäc nhó ñen, naám höông, rau caûi, ñaäu
naønh; (2) Uoáng vieân saét theo chæ ñònh cuûa baùc syõ; (3) Boå sung axit
folic vaø vitamin B12.
191
9 Söï nguy hieåm cuûa vieäc thai phuï bò caûm cuùm

ñoái vôùi thai nhi
Caûm cuùm laø moät chöùng beänh thoâng thöôøng, raát nhieàu ngöôøi bò caûm
cuùm, neáu khoâng mang thai thì khoâng coù gì phaûi lo laéng, chæ caàn uoáng
thuoác vaøi ngaøy laø khoûi. Nhöng ñoái vôùi thai phuï thì caûm cuùm laïi voâ cuøng
nguy hieåm, söùc mieãn dòch cuûa thai phuï keùm, deã bò virut beänh xaâm haïi,
so vôùi khi chöa mang thai thì phuï nöõ mang thai deã bò nhieãm caûm hôn,
maø caûm cuùm laïi raát nguy hieåm ñoái vôùi thai nhi.
Virut caûm coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán thai phuï, caûm cuùm laøm cho
nhieät ñoä taêng leân, laøm roái loaïn söï trao ñoåi chaát sinh ra ñoäc toá coù aûnh
höôûng giaùn tieáp ñeán thai nhi. Hôn nöõa, virut coù theå thoâng qua nhau thai
xaâm nhaäp vaøo cô theå thai nhi, taïo ra beänh tim baåm sinh, beänh söùt moâi,
naõo tuï huyeát, khoâng coù naõo vaø dò daïng ñaàu nhoû. Soát cao vaø ñoäc toá laïi kích
thích töû cung thai phuï co boùp, gaây saûy thai
hoaëc sinh non, tæ leä treû sô sinh töû vong taêng
cao. Vì theá, thai phuï nhaát thieát phaûi chuù yù
phoøng traùnh caûm cuùm, ñeå baûo ñaûm thai nhi
khoâng bò toån haïi, taïo cô sôû cho vieäc sinh ñeû
ñöôïc thuaän lôïi.
Nhaéc nhôû
Khi soát cao 390C keùo daøi, lieân tuïc quaù
3 ngaøy thì phaûi ñeán beänh vieän khaùm, ñeå
bieát roõ thai nhi coù bò aûnh höôûng gì khoâng.
Lôøi
khuyeân Khi bò caûm nheï chæ caàn duøng vitamin C laø ñöôïc, chuù yù nghæ
cuûa Baùc syõ ngôi, uoáng nhieàu nöôùc; khi soát cao, neân ñeán beänh vieän khaùm,
ñeå haï nhieät coù theå duøng khaên aám laøm maùt, hoaëc coù theå duøng
Ethanol 40% xoa vaøo coå vaø 2 beân hoõm naùch.
192
10 Phöông phaùp theå duïc baûo veä söùc khoûe ñeå

phoøng vaø ñieàu trò beänh caûm cuùm ôû thai phuï
Thai phuï bò caûm cuùm laø raát khoâng toát loøng baøn tay. Maùt xoa moät luùc roài ñoåi tay,
cho thai nhi, khi bò caûm phaûi uoáng thuoác tieáp tuïc maùt xoa theo caùch treân. Coâng hieäu
coù theå gaây saûy thai hoaëc thai dò daïng, caøng cuûa phöông phaùp naøy laø: huyeät Hôïp Coác coù
nguy hieåm. Vì theá, khi thai phuï khoûe taùc duïng thanh nhieät, giaûi ñoäc, thoâng khí,
maïnh neân aùp duïng caùc bieän phaùp theå duïc coù theå thoâng kinh hoaït huyeát, phaân taùn
baûo veä söùc khoûe, phoøng choáng caûm cuùm, phong taø.
khi bò caûm cuõng coù theå trò lieäu baèng Böôùc 3: Maùt xoa phaàn maët vaø tai:
phöông phaùp theå duïc baûo veä söùc khoûe. xoa hai baøn tay vaøo nhau cho noùng leân,
Döôùi ñaây giôùi thieäu moät loaïi maùt xoa baûo veä ñaàu ngoùn tay cuûa hai tay höôùng leân treân
söùc khoûe, neáu khoâng coù beänh thì coù theå giöõ ñaët vaøo traùn, keùo töø treân theo hai beân
cho cô theå khoûe maïnh, naâng cao söùc ñeà muõi xuoáng ñeán caèm, tieán haønh xoa cho
khaùng choáng nhieãm khuaån, khoâng caàn ñeán khi maët noùng leân thì thoâi. Tieáp theo,
phaûi uoáng thuoác hay tieâm cuõng coù theå ñaàu ngoùn tay cuûa hai tay töø caèm men
phoøng chöõa ñöôïc beänh caûm cuùm laø raát höõu theo hai beân maù keùo saùt leân treân, ñeán tai
ích, ñaëc bieät laø vôùi phuï nöõ mang thai trong thì duøng ngoùn troû vaø ngoùn caùi caàm vaøo
giai ñoaïn ñaàu thai kyø. vaønh tai, nheï nhaøng keùo xuoáng, keùo cho
Böôùc 1: Coï xaùt muõi: hai tay chaép tai ñoû leân cuõng khoâng sao. Coâng hieäu
tröôùc ngöïc, ngoùn tay ñan vaøo nhau, cuûa ñoäng taùc naøy: thuùc ñaåy tuaàn hoaøn
duøng hai ngoùn tay caùi xoa noùng ñaët vaøo maùu ôû maët, do ôû tai taäp trung raát nhieàu
huyeät aán ñöôøng ñænh loâng maøy, keùo kinh maïch, huyeät ñaïo, neân keùo tai raát toát
xuoáng ñeán huyeät Ngheânh Höông ôû hai cho söùc khoûe.
beân muõi. Coâng hieäu cuûa ñoäng taùc maùt Böôùc 4: Maùt xoa huyeät Ngheânh
xoa naøy laø: thuùc ñaåy tuaàn hoaøn maùu Höông: huyeät Ngheâng Höông naèm caùch
xung quanh muõi, laøm cho khí huyeát löu hai beân caùnh muõi khoaûng 1.5mm. Duøng
thoâng, nhaân toá gaây beänh beân ngoaøi ngoùn troû xoa aán vaøo huyeät Ngheânh Höông
khoâng deã daøng xaâm nhaäp vaøo cô theå. hai beân muõi, aán xoa theo höôùng kim ñoàng
Böôùc 2: Maùt xoa huyeät Hôïp Coác: ngoùn hoà vaø ngöôïc laïi moãi loaïi 36 laàn, coù caûm giaùc
tay caùi vaø ngoùn troû ñeå saùt laïi vôùi nhau, choã caêng töùc lan ra hai beân maët. Coâng hieäu cuûa
cô thòt noåi leân cao nhaát chính laø huyeät hôïp ñoäng taùc naøy: coù theå tröø phong taùn haøn.
coác. Tröôùc tieân haõy ñeå hai ngoùn tay cuûa tay Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi maùt xoa:
traùi saùt laïi vôùi nhau, laáy ngoùn caùi tay phaûi tröôùc khi maùt xoa phaûi röûa saïch hai tay,
xoa aán huyeät hôïp coác cuûa tay traùi, khi aán moùng tay caét ngaén, toát nhaát laø moãi ngaøy
ngoùn tay ñoàng thôøi maùt xoa chuyeån ñoäng maùt xoa hai laàn vaøo buoåi saùng vaø buoåi toái.
theo höôùng kim ñoàng hoà, sau ñoù laïi maùt xoa Neáu coù theå baûo veä söùc khoûe baèng caùch
chuyeån ñoäng theo höôùng ngöôïc laïi, seõ thaáy maùt xoa nhö vaäy laâu daøi, thì hieäu quaû
caûm giaùc ñau moûi caêng ra lan truyeàn vaøo phoøng chöõa caûm cuùm caøng toát. 193
11 Phöông phaùp phoøng traùnh caûm cuùm cho

thai phuï
Caûm cuùm laø caùch goïi ñôn giaûn cuûa beänh caûm mang tính laây truyeàn, noù
khoâng gioáng vôùi beänh caûm maïo bò maéc trong thôøi gian khoâng laây truyeàn
(khoâng coù dòch), noù laø moät beänh caûm nhieãm ñöôøng hoâ haáp caáp tính laây lan
treân dieän roäng, thaäm chí laây truyeàn sang caû nöôùc khaùc. Caûm cuùm laø do virut
cuùm truyeàn qua ñöôøng hoâ haáp gaây ra, ñaëc ñieåm cuûa noù laø beänh caáp tính, toác
ñoä laây truyeàn nhanh, beà maët taán coâng lôùn, thöôøng laây truyeàn vaø buøng phaùt vaøo
muøa ñoâng vaø muøa xuaân. Caûm maïo bình thöôøng laø do nhieàu nhaân toá gaây ra,
nhö bò laïnh, bò nhieãm vi khuaån, coøn caûm cuùm chæ laø do virut caûm gaây ra.
Trong cuoäc soáng, thai phuï phaûi phoøng traùnh nhieãm virut caûm cuùm.
(1) Trong thôøi gian coù dòch cuùm, thai phuï tuyeät ñoái khoâng ñeán nôi coâng
coäng, phaûi caùch ly vôùi ngöôøi nhieãm virut cuùm.
(2) Cho duø thôøi tieát laïnh, phoøng ôû vaø laøm vieäc cuûa thai phuï vaãn phaûi luoân
môû cöûa, thöôøng xuyeân laøm cho khoâng khí löu thoâng, ñeå baàu khoâng
khí trong laønh traøn vaøo phoøng, coù theå giaûm khaû naêng nhieãm
virut cuùm.
(3) Khi trôøi laïnh, thai phuï phaûi maëc ñuû aám
theâm aùo, khi coù aùnh maët trôøi, neân ra
ngoaøi phôi naéng vaø hít thôû baàu khoâng khí
trong laønh.
Nhaéc nhôû
Trong thôøi gian coù dòch cuùm, thai phuï
coù theå uoáng thaûo döôïc coù taùc duïng thanh
nhieät giaûi ñoäc, nhö traø Atisoâ,...
Lôøi
khuyeân Trong thôøi gian dòch caûm cuùm phaùt sinh, neáu coù ñieàu kieän,
cuûa Baùc syõ thai phuï toát nhaát neân caùch ly vôùi ngöôøi thaân trong nhaø moät
thôøi gian, bôûi vì ngöôøi nhaø coù theå seõ mang virut vi khuaån veà
nhaø vaø laây cho thai phuï.
194
12 Nhöõng nguy haïi ñoái vôùi thai nhi khi thai phuï
bò nhieãm beänh
(1) Khi bò nhieãm virut thai phuï coù theå seõ bò soát, laøm cho haøm löôïng oxy
trong maùu ngöôøi meï khoâng ñuû, daãn ñeán thai nhi bò thieáu döôõng khí, deã
bò saûy thai, thai cheát löu hoaëc aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
(2) Virut coù theå thoâng qua nhau thai xaâm nhaäp vaøo cô theå thai nhi, theo
chöùng thöïc laâm saøng, phuï nöõ mang thai trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø bò
nhieãm virut sôûi, thì coù 50% bò saûy thai, thai cheát, maéc beänh tim baåm
sinh, ñieác, ñuïc thuûy tinh theå baåm sinh, gan to, dò taät ñaàu nhoû vaø trí löïc
phaùt trieån chaäm. Giai ñoaïn giöõa thai kyø bò nhieãm virut thì cuõng coù
khoaûng 10% sinh ra bò dò taät.
(3) Phuï nöõ mang thai raát deã bò vieâm nhieãm ñöôøng tieát nieäu, tæ leä maéc beänh cao ñeán
11%. Nguyeân nhaân laø do khi mang thai, noäi tieát toá thay ñoåi vaø töû cung to
ra daãn ñeán trôû ngaïi cho söï vaän chuyeån vaø tính linh hoaït cuûa ñöôøng tieát nieäu,
neáu khoâng kòp thôøi chöõa trò thì coù theå bò saûy thai, sinh non, thai nhi phaùt trieån
khoâng toát, thaäm chí thai nhi bò dò taät. Vieâm nhieãm ñöôøng tieát nieäu khi mang
thai raát deã bò xem thöôøng, bôûi vì phaàn lôù n ngöôø i maé c beä n h khoâng coù
trieäu chöùng hoaëc coù trieäu chöùng raát nheï, cho neân phaûi ñaëc bieät chuù yù.
Nhaéc nhôû
Ñeå ñeà phoø n g nhieã m virut, thai phuï chuû yeá u laø phaû i giöõ veä sinh:
khoâ n g ñeá n nhöõ n g nôi ñoâ n g ngöôø i , khoâ n g tieá p xuù c vôù i ngöôø i coù
beä n h truyeà n nhieã m , giöõ veä sinh moâ i tröôø n g vaø veä sinh caù nhaâ n .
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai phaûi ñaëc bieät chuù yù traùnh nhieãm nhöõng beänh
cuûa Baùc syõ döôùi ñaây:
(1) Beänh sôûi: Giai ñoaïn ñaàu thai kyø maéc beänh sôûi caáp tính coù theå
laøm cho thai nhi bò dò daïng.
(2) Chöùng virut cöï teá baøo: Coù theå daãn ñeán thai nhi bò dò taät ñaàu nhoû, vieâm voõng
maïc maét, trí löïc phaùt trieån chaäm, naõo tích nöôùc, muø maøu, laù gan to, ñieác.
(3) Beänh thuûy ñaäu: Coù theå daãn ñeán thai nhi bò teo cô thòt, töù chi phaùt
trieån khoâng hoaøn toaøn, beänh ñuïc thuûy tinh theå, maét nhoû, vieâm voõng maïc
maét, vieâm maøng maïch maét, teo daây thaàn kinh thò giaùc, dò taät ñaàu nhoû.
(4) Muïn nöôùc ñôn thuaàn: Phuï nöõ mang thai bò muïn nöôùc ñôn thuaàn coù theå laøm
cho thai nhi bò dò taät ñaàu nhoû, maét nhoû, vieâm voõng maïc, ñuïc thuûy tinh theå, tim
dò thöôøng, canxi hoaù trong naõo, heä thoáng thaàn kinh dò thöôøng, ngoùn ngaén. 195
13 Phuï nöõ mang thai caàn phoøng traùnh vieâm

tuyeán nöôùc boït
Vieâm tuyeán nöôùc boït laây truyeàn laø moät beänh truyeàn nhieãm töông ñoái
phoå bieán, thöôøng xuaát hieän ôû treû em, phuï nöõ mang thai cuõng chieám moät tæ
leä nhaát ñònh.
Ñoái vôùi thai nhi vaø phuï nöõ mang thai, vieâm tuyeán nöôùc boït seõ raát nguy
hieåm. Nguyeân nhaân daãn ñeán vieâm tuyeán nöôùc boït chuû yeáu laø do virut vieâm
tuyeán nöôùc boït, noù khoâng chæ coù theå xaâm nhaäp vaøo tuyeán nöôùc boït cuûa
ngöôøi, maø coøn coù theå xaâm nhaäp vaøo caùc toå chöùc khaùc cuûa cô theå. Do virut
tuyeán nöôùc boït laø virut "teá baøo mang tính hoaø tan" neân noù seõ nhieãm vaøo
buoàng tröùng cuûa phuï nöõ, daãn ñeán vieâm buoàng tröùng, ñoàng thôøi coù theå laøm
vôõ teá baøo buoàng tröùng, thaäm chí coù theå thoâng qua nhau thai nhieãm vaøo thai
nhi, laøm cho thai nhi bò cheát hoaëc dò taät.
Phuï nöõ mang thai neáu trong 3 thaùng ñaàu mang thai bò nhieãm virut
vieâm tuyeán nöôùc boït mang tính laây truyeàn, thì tæ leä thai nhi cheát taêng leân
roõ reät. Theo keát quaû ñieàu tra moät nhoùm phuï nöõ mang thai maéc beänh thì tæ
leä thai nhi cheát laø 27.3%, nhoùm khoâng maéc beänh thì tæ leä laø 13%. Thai nhi
bò cheát thöôøng xaûy ra khi thai phuï bò nhieãm beänh trong tuaàn thöù 2. Nguyeân
nhaân chuû yeáu laøm thai nhi cheát laø do tuyeán sinh saûn (buoàng tröùng) cuûa meï
bò nhieãm virut, daãn ñeán noäi tieát toá bò maát ñi.
Nhaéc nhôû
Trong 3 thaùng ñaàu thai kyø, thai phuï phaûi ñaëc bieät chuù yù phoøng traùnh
beänh vieâm tuyeán nöôùc boït. Khi caàn thieát, coù theå truyeàn huyeát thanh hoaëc
gamma globulin. Sau khi tieâm, söùc mieãn dòch coù theå duy trì ñöôïc 2∼3 tuaàn.
Lôøi
khuyeân Theo nghieân cöùu cho thaáy, ñoái vôùi nhöõng phuï nöõ mang thai saûy
cuûa Baùc syõ thai sau khi bò nhieãm beänh vieâm tuyeán nöôùc boït laây truyeàn trong
thôøi kyø mang thai, thai nhi maéc beänh vieâm maøng loâng mao maïch
maùu nhau thai tính hoaïi töû nghieâm troïng, ñoàng thôøi trong toå
chöùc thai nhi thaáy roõ virut vieâm tuyeán nöôùc boït. Qua ñoù coù theå thaáy
aûnh höôûng cuûa noù raát lôùn, cho neân thai phuï nhaát thieát phaûi phoøng
traùnh maéc beänh vieâm tuyeán nöôùc boït.
196
14 Nhöõng nguy haïi khi bò maån ngöùa trong thôøi

kyø mang thai
Tæ leä phaùt sinh beänh maån ngöùa trong thôøi kyø mang thai ñaït khoaûng
2%∼4%, laø moät trong nhöõng beänh traïng thöôøng thaáy trong thôøi kyø mang thai.
Chöùng ngöùa ôû phuï nöõ mang thai thöôøng phaùt sinh nhieàu trong 3 thaùng
cuoái thai kyø. Möùc ñoä ngöùa tuyø thuoäc vaøo moãi ngöôøi, naëng nheï khaùc nhau. Chuû
yeáu bò ôû phaàn buïng, töù chi, cuõng coù theå ngöùa toaøn thaân, nhöng ôû buïng vaø chaân
bò naëng hôn. Nhöng da khoâng phaûi töï nhieân bò maån muïn, coù theå laø do gaõi daãn
ñeán bò troùc da. Coù thai phuï sau khi bò ngöùa, coù theå bò beänh hoaøng ñaûn nheï, nhö
keát maïc maét bò vaøng nheï, laø do maät bò tích tuï trong gan gaây ra. Sau khi sinh
nôû chöùng ngöùa vaø hoaøng ñaûn cuõng seõ nhanh choùng maát ñi.
Khi mang thai, neáu hình thaønh chöùng maät tích tuï trong gan, aûnh
höôûng raát lôùn ñeán thai nhi, coù theå laøm cho tæ leä thai nhi töû vong taêng cao,
ñoàng thôøi coù theå daãn ñeán sinh sôùm, thai bò ngaït trong töû cung vaø maát
maùu nhieàu sau sinh. Beänh naøy aûnh höôûng nhieàu ñeán söùc khoûe ngöôøi meï.
Nhaéc nhôû
Thai phuï bò ngöùa laø do taùc duïng cuûa
hoaøng theå xeâtoân, kích thích toá nöõ vaø söï tích tuï
dòch maät trong thôøi kyø mang thai, daãn ñeán roái
loaïn baøi tieát bilirubin. Khi caàn thieát coù theå
duøng kem dexamethasone boâi döôùi söï chæ daãn
cuûa baùc syõ, neáu bò naëng thì neân ñieàu trò loaïi boû
bilirubin ñeå giaûm noàng ñoä axit maät trong maùu,
giaûm ngöùa.
Lôøi
khuyeân Khi thai phuï ñaõ khoáng cheá ñöôïc maån ngöùa ôû möùc ñoä nheï, neáu
cuûa Baùc syõ nhanh choùng chöõa khoûi seõ coù theå ít nguy haïi cho thai nhi.
Phöông phaùp khoáng cheá: aên nhieàu rau töôi vaø hoa quaû, taêng
cöôøng haáp thu vitamin, giuùp cho maùu ñöôïc löu thoâng toát, giaûm
tình traïng gan tích tuï maät, ít aên caùc loaïi thöùc aên coù tính kích thích
cay noùng nhö ôùt, toûi, heï; ít gaõi vaøo choã ngöùa; khoâng ñöôïc töï yù duøng
thuoác, traùnh gaây dò taät baøo thai.
197
15 Xöû lyù khi thai phuï phaùt sinh maån ngöùa da
Trieäu chöùng thai phuï bò maån ngöùa da laø, phaàn chaân, buïng, ngöïc vaø caû
phía ngoaøi aâm hoä xuaát hieän nhöõng noát maån nhoû maøu ñoû treân da, keøm theo
coù caûm giaùc ngöùa, khoâng ñau, nhöng coù luùc, ñaëc bieät laø khi trôøi noùng seõ raát
ngöùa, khoâng theå khoâng gaõi cho heát ngöùa, maät ñoä phaùt sinh chöùng maån ngöùa
khaù daøy ñaëc, daãn ñeán gaõi lieân tuïc, thaäm chí gaõi raùch da, chaûy maùu.
Thai phuï bò ngöùa chuû yeáu laø do sau khi mang thai, noàng ñoä hooùc-
moân nöõ trong cô theå phuï nöõ mang thai khoâng ngöøng taêng cao, cuõng coù
moät soá thai phuï laø do söï trao ñoåi chaát dòch maät khaùc thöôøng daãn ñeán da
bò ngöùa vaø maån ñoû.
Thai phuï bò ngöùa phaûi kòp thôøi ñieàu trò, bôûi vì chöùng beänh naøy seõ laøm
cho thai nhi trong töû cung bò ngoät ngaït. Da bò ngöùa coù theå aùp duïng
nhöõng bieän phaùp sau ñeå chöõa trò: (1) Phaûi chòu khoù thay quaàn aùo, thöôøng
xuyeân duøng khaên boâng aám lau ngöôøi hoaëc taém röûa saïch; (2) Coù theå xoa
leân choã maån ngöùa thuoác giaûm ngöùa, nhö dung dòch Calamine; (3) Uoáng
thuoác khaùng Histamine.
Nhaéc nhôû
Neáu thai phuï bò maån ngöùa do quaù
trình trao ñoåi chaát dòch maät baát thöôøng
thì phaûi kòp thôøi ñeán beänh vieän ñieàu trò,
bôûi vì beänh naøy seõ laøm cho thai nhi
trong töû cung bò ngoät ngaït, thai phuï sau
khi sinh bò maát maùu.
Lôøi
khuyeân Khi thai phuï taém röûa, nhieät ñoä nöôùc khoâng ñöôïc quaù noùng,
cuûa Baùc syõ nöôùc quaù noùng seõ laøm taêng tình traïng maån ngöùa. Khi duøng
thuoác chöõa trò phaûi theo chæ daãn cuûa baùc syõ, khoâng ñöôïc laïm
duïng thuoác boâi.
198
Nhöõng ñieåm quan troïng caàn chuùù yù
16 Xöû lyù khi thai phuï bò tröôùng buïng, æa chaûy
Trong thôøi gian mang thai, thai phuï raát deã bò ñaày buïng, æa chaûy.
Nguyeân nhaân chuû yeáu laø do khaû naêng nhu ñoäng ruoät keùm, thaûi khí keùm
gaây ra. Bieän phaùp cô baûn nhaát ñeå giaûi quyeát hoaëc traùnh ñaày buïng laø taêng
cöôøng aên rau vaø caùc loaïi thöïc phaåm giaøu vitamin B1 nhö ñaäu naønh, ñaäu
Haø Lan, laïc, loøng ñoû tröùng gaø, söõa boø, ngoâ, gaïo, keâ, boät myø,... vì nhöõng thöù
naøy ñeàu raát giaøu vitamin B1. Ngoaøi ra, thai phuï phaûi chuù yù vaän ñoäng thích
hôïp nhö ñi boä, laøm vaäy coù theå thuùc ñaåy nhu ñoäng ruoät.
Coù thai phuï trong thôøi gian mang thai do nhu ñoäng ruoät taêng quaù
maïnh maø daãn ñeán æa chaûy, ñieàu naøy coù lieân quan ñeán vieäc aên uoáng khoâng
phuø hôïp, nhö laø aên quaù nhieàu ñoà aên laïnh hoaëc coù nhieàu môõ. Vì theá, ñeå
traùnh bò æa chaûy, neân ít aên ñoà aên laïnh hoaëc nhieàu môõ, khi naáu aên khoâng
neân cho daàu nhieàu quaù, khoâng neân aên ñoà aên raùn nhieàu daàu môõ.
Tröôùng buïng, æa chaûy, ñeàu aûnh höôûng ñeán vieäc aên uoáng cuûa thai
phuï, laøm cho dinh döôõng bò thieáu huït,
neáu thöôøng xuyeân bò tröôùng buïng, æa
chaûy coøn aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån
cuûa thai nhi.
Nhaéc nhôû
Tröôùng buïng, æa chaûy ñeàu
khoâng ñöôïc tuøy tieän duøng
thuoác, uoáng thuoác seõ aûnh
höôûng ñeán thai nhi.
Lôøi
khuyeân Thai phuï bò tröôùng buïng, æa chaûy, ngoaøi vieäc phaûi chuù yù ñeán
cuûa Baùc syõ aên uoáng ra, coøn phaûi tham gia reøn luyeän theå thao thích hôïp,
taêng cöôøng nhu ñoäng ruoät, taêng naêng löïc tieâu hoùa, giuùp traùnh
bò tröôùng buïng, æa chaûy.
199
17 Xöû lyù khi thai phuï bò ñau buïng caáp
Thai phuï vaøo ñaàu thai kyø, deã bò ñau buïng döôùi, ñaây laø do phaûn öùng
mang thai, coù hai nguyeân nhaân: Moät laø töû cung to ra, laøm giaõn daây chaèng
khoang chaäu, khi ñi laïi nhieàu hoaëc thay ñoåi vò trí cô theå seõ laøm cho buïng
döôùi bò ñau; coøn nöõa, vaøo giai ñoaïn cuoái thai kyø, ban ñeâm nguû seõ xuaát hieän
hieän töôïng töû cung co boùp giaû, cuõng seõ laøm ñau buïng döôùi, nhöng chæ
xuaát hieän trong giaây laùt, ban ngaøy thì khoâng coù hieän töôïng naøy. Tình
traïng ñau buïng naøy chæ caàn nghæ ngôi, khoâng ñeå quaù meät moûi, ñoàng thôøi
khi naèm nguû vaø nghæ ngôi neân thay ñoåi vò trí thích hôïp laø ñöôïc. Hai laø,
khi thai phuï bò ñau buïng, cô buïng cöùng leân, ñau lieân tuïc keøm theo aâm
ñaïo ra maùu, töùc laø coù theå seõ bò saûy thai, sinh sôùm hoaëc vôõ oái sôùm, phaûi
nhanh choùng ñeán beänh vieän khaùm xöû lyù.
Thai phuï ñau buïng caáp boäi nhieãm thì khoâng thuoäc phaûn öùng mang
thai, maø goïi chung laø ñau buïng, coù theå do nhieàu beänh gaây ra, nhö vieâm
daï daøy caáp tính, vieâm heä thoáng tieát nieäu, taéc ruoät, vieâm ruoät thöøa caáp
tính, soûi ñöôøng tieát nieäu, buoàng tröùng bò vôõ hoaëc xoaén laïi. Nhöõng beänh
naøy ñeàu coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán söùc khoûe cuûa thai phuï vaø thai nhi, phaûi
ñeán beänh vieän khaùm vaø ñieàu trò.
Nhaéc nhôû
Thai phuï phaûi chuù yù ñau buïng caáp vaø
phaûn öùng mang thai laø 2 vaán ñeà khoâng lieân
quan ñeán nhau. Ñoái vôùi thai nhi ñau buïng
caáp gaây toån haïi nhieàu vaø caøng nguy hieåm,
phaûi kòp thôøi aùp duïng bieän phaùp xöû lyù
thích hôïp.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai phaûi chuù yù söï khaùc nhau giöõa ñau buïng
cuûa Baùc syõ phaûn öùng mang thai vôùi ñau buïng trieäu chöùng saûy thai, khoâng
theå laãn loän vaø xem thöôøng ñöôïc.
200
18 Phöông phaùp phoøng traùnh ñau thaét löng
Töû cung ngaøy caøng to cuûa thai phuï laøm cho thaét löng phaûi gaùnh vaùc
naëng theâm, hôn nöõa, cô thòt phaàn buïng vaø thaét löng loûng leûo, khoâng theå
choáng ñôõ nhö tröôùc ñaây, laøm cho thaét löng phaûi gaùnh vaùc naëng theâm,
nhöõng ñieàu naøy laøm cho ñoä cong sinh lyù cuûa coät soáng bò ngöûa ra sau quaù
nhieàu. Luùc naøy, thai phuï chæ caàn lao ñoäng moät chuùt hoaëc cô theå khoâng
giöõ ñöôïc caân baèng laø seõ bò ñau löng, thaäm chí coøn ñau lan xuoáng caû chaân,
daãn ñeán moät beân chaân hoaëc caû hai beân ñeàu bò ñau.
Vaäy khi thai phuï bò ñau löng thì phaûi laøm theá naøo? Caâu traû lôøi laø coù
theå hoaït ñoäng nheï nhaøng ñeå vaän ñoäng xöông, ñieàu tieát khôùp, ñeå phoøng
traùnh vaø giaûm nheï trieäu chöùng ñau löng. Vì theá, khi baét ñaàu mang thai
thai phuï neân kieân trì tham gia hoaït ñoäng vöøa söùc nhö ñi boä, laøm vieäc
nhaø nheï nhaøng. Ngoaøi ra, thai phuï coù theå tieán haønh moät soá ñoäng taùc
thích hôïp nhö maùt xoa löng, taém, vöôn vai, hít thôû saâu, nhöõng ñoäng taùc
naøy ñeàu coù theå vaän ñoäng ñöôïc xöông, löu thoâng huyeát maïch, phoøng
choáng ñau löng. Neân nghæ ngôi ñaày ñuû, ñaûm baûo nguû ñuû giaác, thôøi gian
ñi, ñöùng, ngoài khoâng ñöôïc quaù laâu.
Nhaéc nhôû
Khi aên uoáng, thai phuï phaûi chuù yù boå
sung nhieàu canxi, nhö vaäy seõ coù taùc duïng
giaûm nheï ñau löng. Khi bò ñau nhieàu thì coù
theå duøng tuùi nöôùc noùng ñeå chöôøm.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai phoøng chöõa ñau löng khoâng ñöôïc laøm vieäc
cuûa Baùc syõ naëng, khoâng ñöôïc di chuyeån ñoà vaät naëng, khoâng tham gia vaøo
coâng vieäc chæ giöõ maõi moät tö theá. Trong lao ñoäng, laøm vieäc,
thænh thoaûng phaûi nghæ ngôi, thay ñoåi tö theá hoaït ñoäng, ñaây laø
phöông phaùp nghæ ngôi tích cöïc nhaát.
201
19 Lyù do phuï nöõ mang thai deã bò giaõn

tónh maïch
Raát nhieàu thai phuï hay bò giaõn tónh maïch döôùi chaân vaø phaàn ngoaøi
aâm hoä, coù moät soá nguyeân nhaân chuû yeáu sau:
(1) Khi mang thai, dung löôïng maùu trong töû cung vaø buoàng tröùng taêng,
daãn ñeán vieäc maùu chaûy veà tónh maïch chaân bò aûnh höôûng.
(2) Töû cung to ra cheøn vaøo tónh maïch trong khoang chaäu, laøm caûn trôû
maùu chaûy veà tónh maïch chaân.
(3) Chòu aûnh höôûng cuûa hooùcmoân laøm cho maïch maùu giaõn nôû, giai ñoaïn
ñaàu thai kyø, phuï nöõ mang thai seõ thöôøng xuyeân thaáy tónh maïch chaân
bò giaõn ra.
Giaõn tónh maïch, maùu chaûy khoâng ñöôïc thoâng suoát, thai phuï seõ caûm
thaáy khoù chòu, meät moûi, thöôøng sau khi sinh seõ ñôõ vaø heát khoâng caàn phaûi
chöõa trò, nhöng trong thôøi gian mang thai seõ taêng naëng daàn theo soá
thaùng mang thai, cuõng seõ coù theå khoâng thay ñoåi. Neân coá gaéng giaûm meät
moûi, ñeå giaûm nheï beänh traïng.
Nhaéc nhôû
Haøng ngaøy thai phuï duøng nöôùc aám
ngaâm chaân cuõng laø moät caùch toát ñeå
phoøng choáng giaõn tónh maïch. Bôûi vì
duøng nöôùc aám ngaâm chaân coù theå thuùc
ñaåy tuaàn hoaøn maùu ôû chaân, giuùp cho söï
löu thoâng maïch maùu ôû chaân khoâng bò
caûn trôû.
Lôøi
khuyeân Chöùng giaõn tónh maïch coù theå giaûm nheï vaø phoøng choáng. Thai
cuûa Baùc syõ phuï neân chuù yù nghæ ngôi toát, ñaëc bieät laø khoâng ñöôïc ngoài laâu,
ñöùng laâu vaø mang vaùc naëng, vieäc giaõn tónh maïch chaân ôû phuï
nöõ mang thai coù theå phoøng traùnh vaø giaûm nheï.
202
20 Xöû lyù khi thai phuï bò giaõn tónh maïch ôû chaân
Khi mang thai, phaàn chaân vaø phaàn beân ngoaøi aâm hoä thai phuï thöôøng xuaát
hieän hieän töôïng giaõn tónh maïch, bieåu hieän laø phaàn baép chaân noåi leân
nhöõng ñöôøng cong gioáng nhö con giun, coù caûm giaùc chaân raát naëng neà, söng
to vaø nhö coù kieán boø. Ñaây chính laø hieän töôïng giaõn tónh maïch phaàn chaân.
Ñeå phoøng traùnh vaø giaûm nheï söï khoù chòu do giaõn tónh maïch, thai phuï
coù theå chuù yù:
(1) Nghæ ngôi thích hôïp, khoâng neân ngoài laâu vaø mang naëng, giaûm ñöùng
vaø ñi laïi.
(2) Luyeän taäp thoùi quen moãi ngaøy ñi boä nöûa tieáng. Ñi giaøy vöøa chaân ñeå ñi
boä chaàm chaäm khoaûng nöûa tieáng, neáu ôû trong nhaø thì neân ñi deùp leâ
ñeå caûi thieän tuaàn hoaøn maùu cho baøn chaân.
(3) Haøng ngaøy khi nguû toái hoaëc nguû tröa, hai chaân gaùc cao leân moät chuùt,
coù theå ñaët chaân leân moät caùi goái hoaëc gheá nhoû, giô cao khoaûng 30 cm.
(4) Giaûm bôùt nhöõng nhaân toá taêng aùp löïc cho buïng, nhö ít ho, choáng taùo
boùn, ñi veä sinh khoâng neân ngoài quaù laâu, ñoàng thôøi taát vaø giaøy khoâng
ñöôïc quaù chaät.
(5) Thai phuï bò giaõn tónh maïch, neân traùnh tieáp caän vôùi nguoàn nhieät, nöôùc
taém khoâng ñöôïc quaù noùng hoaëc quaù laïnh, ñeå traùnh daãn ñeán maïch
maùu giaõn nôû hoaëc co laïi.
Nhaéc nhôû
Nguyeân nhaân chính daãn ñeán giaõn tónh maïch ôû thai phuï laø do töû cung daàn
to ra, cheøn eùp vaøo maïch maùu xöông chaäu, laøm cho söï löu thoâng maùu chi
döôùi vaø ngoaøi aâm hoä bò caûn trôû. Thoâng thöôøng sau khi sinh, hieän töôïng
naøy seõ töï nhieân heát, trôû laïi bình thöôøng, khoâng caàn ñieàu trò ñaëc bieät.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai bò giaõn tónh maïch ôû chaân, phaûi chuù yù ít aên
cuûa Baùc syõ nhöõng ñoà aên coù nhieàu môõ, nhieàu ñöôøng, ít aên ñoà maën, ñeå traùnh
bò beùo, phuø thuõng, laïi caøng taêng hieän töôïng giaõn tónh maïch.
203
21 Lyù do phuï nöõ mang thai bò co ruùt baép chaân
Phuï nöõ mang thai, ñaëc bieät laø mang thai laàn ñaàu, sau thaùng thöù 5,
luoân bò ñau moûi chaân do baép chaân bò co ruùt trong luùc nguû. Thöôøng moãi
ñeâm coù theå bò töø 4∼20 laàn, moãi laàn coù theå keùo daøi khoaûng 1∼3 phuùt,
trong daân gian vaãn goïi laø "chuoät ruùt", y hoïc goïi laø "chöùng co ruùt chi döôùi
trong kyø thai ngheùn".
Phuï nöõ mang thai bò co ruùt baép chaân chuû yeáu laø do thieáu canxi gaây
ra. Do xöông vaø raêng cuûa thai nhi phaùt trieån caàn moät löôïng canxi töông
ñoái nhieàu, khi thai phuï aên uoáng khoâng haáp thu ñuû canxi, thai nhi seõ laáy
canxi töø cô theå meï ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa baûn thaân. Vì theá, cô theå meï
thieáu canxi, laøm cho canxi maùu haï thaáp, tính höng phaán trong thaàn kinh
cô thòt taêng leân, deã xaûy ra "kích ñoäng" bieåu hieän baèng caùc côn co ruùt. Khi
cô thòt kích ñoäng, bieåu hieän cuûa noù laø co laïi, khi cô thòt co laïi trong traïng
thaùi lieân tuïc keùo daøi, thì seõ phaùt sinh söï co giaät.
Neáu thai phuï thieáu canxi nghieâm troïng seõ phaùt sinh chöùng meàm
hoaù xöông, thai nhi cuõng coù theå bò maéc beänh coøi xöông baåm sinh hoaëc
co giaät do thieáu canxi.
Nhaéc nhôû
Calcium D laø vieân thuoác nhieàu nguyeân toá vi löôïng chuyeân cung caáp
cho phuï nöõ mang thai vaø baø meï cho con buù, trong moãi vieân thuoác coù
chöùa calcium carbonate vaø Cholecalciferol, coù theå giuùp cô theå con ngöôøi
thuùc ñaåy söï haáp thu canxi, phoøng choáng vaø hoã trôï coù hieäu quaû cho phuï
nöõ mang thai thieáu canxi, traùnh bò co ruùt baép chaân khi mang thai.
Lôøi
khuyeân Ñeå traùnh bò co giaät, thai phuï phaûi boå sung canxi. Vieäc boå sung
cuûa Baùc syõ canxi chuû yeáu phaûi xuaát phaùt töø aên uoáng, ñaëc bieät laø mang
thai töø thaùng thöù 5 trôû ñi, phaûi haáp thu chaát canxi, aên nhieàu
thöïc phaåm giaøu canxi nhö caù, tröùng gaø, voû toâm, cheá phaåm töø ñaäu,
söõa boø, vöøng, moäc nhó vaø canh xöông.
204
Xöû lyù khi thai phuï bò ñau moûi cô thòt, thieáu

22 söùc löïc
Khoâng ít thai phuï trong thôøi gian mang thai xuaát hieän caùc hieän
töôïng cô theå moûi meät thieáu löïc, keøm theo ñoù laø chöùng ñau ñaàu, maát nguû,
aên keùm, tim ñaäp nhanh, baép chaân ñau moûi. Nguyeân nhaân chuû yeáu laø do
thieáu vitamin B1.
Vitamin B1 coù lieân quan maät thieát trong quaù trình trao ñoåi chaát vaø
nhieät löôïng trong cô theå con ngöôøi. Khi trong cô theå khoâng ñuû vitamin
B1 seõ aûnh höôûng ñeán quaù trình oxy hoaù ñöôøng, daãn ñeán naêng löôïng
cung caáp khoâng ñuû, do hai loaïi axit choàng chaát leân nhau trong toå chöùc,
coù theå xuaát hieän beänh töông öùng trong heä thoáng maïch maùu tim hoaëc heä
thoáng thaàn kinh. Khi bò naëng chöùc naêng cô tim vaø toå chöùc naõo thay ñoåi,
seõ aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
Ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa baûn thaân vaø söï phaùt trieån cuûa thai nhi, nhu
caàu nhieät löôïng cuûa thai phuï taêng, thì nhu caàu vitamin B1 cuõng töông
öùng taêng theo. Vôùi ngöôøi lao ñoäng theå löïc nheï, moãi ngaøy nhu caàu vita-
min B1 laø 1.2mg, khi mang thai töø 4 thaùng trôû leân, thai phuï moãi ngaøy
phaûi caàn 1.8mg vitamin B1.
Nhaéc nhôû
Khi caàn thieát, coù theå
uoáng boå sung vitamin B1 theo
söï chæ daã n cuû a baù c syõ .
Lôøi
khuyeân Nguoàn boå sung vitamin B1 chính cuûa thai phuï laø aên uoáng, coù
cuûa Baùc syõ theå aên nhieàu caùc loaïi thöùc aên giaøu vitamin B1 nhö caùc loaïi
nguõ coác, caùc loaïi ñaäu...
205
23 Lyù do phuï nöõ mang thai bò noân möûa
Phuï nöõ mang thai sau khi bò noân, haàu nhö khoâng aên ñöôïc thöù gì,
thaäm chí uoáng nöôùc cuõng bò noân. Ñaây khoâng phaûi laø hieän töôïng noân
thoâng thöôøng, vì theá goïi laø noân ngheùn keùo daøi.
Phuï nöõ mang thai phaùt sinh beänh noân ngheùn keùo daøi thai ngheùn,
cô theå gaày ñi roõ reät, daãn ñeán hieän töôïng maát nöôùc, thaäm chí coøn bò toaùt
moà hoâi laïnh, maïch ñaäp nhanh, da khoâ, soát cao, tay chaân co giaät. Khi
beänh noân ngheùn keùo daøi gia taêng thì khoâng theå khoâng naïo thai, keát thuùc
mang thai, ñeå traùnh sinh ra treû khuyeát taät.
Khi thai phuï bò beänh noân ngheùn keùo daøi, neân laäp töùc nhôø tôùi baùc syõ
chöõa trò. Neáu phaûn öùng quaù naëng, baùc syõ seõ cho uoáng thuoác tieâu hoùa,
thuoác choáng noân, vitamin, neáu hieäu quaû chöa ñaït thì coù theå naèm vieän.
Baùc syõ seõ cho truyeàn dòch vaø ñöôøng glucose ñeå boå
sung dinh döôõng. Nhöõng caùch laøm naøy thoâng
thöôøng seõ coù hieäu quaû. Neáu ñieàu trò khoâng caûi
thieän ñöôïc thì phaûi tieán haønh naïo thai, keát thuùc
thai ngheùn.
Nhaéc nhôû
Ñeå traùnh phaùt sinh chöùng noân ngheùn keùo daøi
khi mang thai, thai phuï phaûi soáng vui veû, aên uoáng
ñieàu ñoä, khoáng cheá phaûn öùng mang thai, traùnh
tình traïng chöùng beänh ngaø y caø n g naë n g leâ n .
Lôøi
khuyeân Noân ngheùn keùo daøi khoâng heà gioáng vôùi phaûn öùng mang thai
cuûa Baùc syõ bình thöôøng, neáu laø phaûn öùng mang thai thoâng thöôøng thì giai
ñoaïn ñaàu vaãn coù theå aên, nhöng neáu laø noân ngheùn keùo daøi thì
khoâng theå aên ñöôïc moät chuùt naøo, phaûi phaân bieät roõ hai tình traïng
naøy, khoâng neân coù söï hieåu laàm. Bôûi vì söï nguy haïi cuûa moãi trieäu
chöùng vôùi thai nhi coù möùc ñoä khaùc nhau.
206
24 Phöông phaùp phoøng traùnh vieâm lôû meùp, löôõi,

moâi cho thai phuï
Nieâ m maï c moâ i , mieä n g cuû a thai phuï hay bò söng, khoâ neû ,
meù p bò nöù t ra vaø chaû y maù u , hai beâ n löôõ i ñau raù t , coù caû m giaù c
nhö bò boû n g, moï i ngöôø i thöôø n g goï i ñoù laø chöù n g vieâ m moâ i , löôõ i ,
meù p , beä n h khoâ n g nghieâ m troï n g nhöng gaâ y khoù chòu, hôn nöõ a
coø n aû n h höôû n g khoâ n g toá t ñeá n thai nhi.
Moä t trong nhöõ n g nguyeâ n nhaâ n daã n ñeá n beä n h naø y laø do thai
phuï thieá u vitamin B2. Thieá u vitamin B2 seõ aû n h höôû n g ñeá n söï
phaù t trieå n bình thöôø n g cuû a thai nhi. Caù c baù c syõ khuyeá n caù o ,
phuï nöõ chöa mang thai moã i ngaø y caà n 1.2mg vitamin B2, coø n
phuï nöõ mang thai neâ n cung caá p 1.8mg /ngaø y . Theo keá t quaû ñieà u
tra, hieä n nay, phuï nöõ nöôù c ta moã i ngaø y chæ ñöôï c haá p thu 0.7mg
vitamin B2. Nhö vaä y , trong quaù trình mang thai, söï trao ñoå i chaá t
cuû a thai phuï taê n g cao, theâ m vaø o ñoù , söï trao ñoå i chaá t cuû a thai
nhi cuõ n g ngaø y moä t taê n g, thai phuï deã bò thieá u huï t vitamin B2,
voá n löôï n g vitamin B2 thai phuï haá p thu ñaõ khoâ n g ñuû , cho neâ n
sau khi mang thai seõ caø n g bò thieá u traà m troï n g.
Nhaéc nhôû
Khi thai phuï bò thieáu
vitamin B2 nghieâm troïng, coù
theå uoáng boå sung vitamin B2
theo chæ daãn cuûa baùc syõ, moãi
ngaøy 2∼6mg, beänh tình seõ
nhanh choùng thuyeân giaûm.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu thöùc aên coù chöùa vitamin B2,
cuûa Baùc syõ nhö söõa boø, caùc loaïi tröùng, caùc loaïi caù, cheá phaåm ñaäu naønh,
naám höông, laïc, rau caàn.
207
25 Phuï nöõ mang thai coù neân nhoå raêng khoâng ?
Laâm saøng ñaõ chöùng minh, phuï nöõ mang thai trong 2 thaùng ñaàu
mang thai maø nhoå raêng coù theå gaây saûy thai: sau thaùng thöù 8 nhoå raêng
thì coù theå sinh non.
Thoâng thöôøng, khoâng neân nhoå raêng trong thôøi gian mang thai, neáu
raêng coù beänh thì toát nhaát neân kieân trì ñôïi ñeán khi sinh xong hoài phuïc
söùc khoûe roài môùi ñöôïc nhoå. Bôûi vì, trong thôøi gian mang thai, cô theå thai
phuï phaùt sinh moät loaït nhöõng thay ñoåi veà sinh lyù, lôïi thöôøng bò chaûy
maùu, söng taáy vaø cao raêng nhieàu leân roõ reät, neáu laïi nhoå raêng, thì raát deã
daãn ñeán maát maùu nhieàu. Nghieâm troïng hôn laø, trong thôøi gian mang
thai thai phuï raát maãn caûm vôùi caùc loaïi kích thích, cho duø laø nhöõng kích
thích nheï cuõng coù theå daãn ñeán saûy thai hoaëc sinh sôùm. Ñaëc bieät laø
nhöõng thai phuï bò saûy thai vaø sinh non quen daï, neáu trong khi mang thai
maø nhoå raêng thì caøng deã saûy thai hoaëc sinh non.
Nhöõng phuï nöõ baét buoäc phaûi nhoå raêng trong thôøi kyø mang thai, thì
phaûi löïa choïn thôøi gian sau 3 thaùng vaø tröôùc 7
thaùng mang thai, ñoàng thôøi chuaån bò toát ñieàu
kieän an toaøn cho vieäc nhoå raêng.
Nhaéc nhôû
Thoâng thöôøng, phuï nöõ coù beänh veà raêng neân
xöû lyù toát tröôùc khi mang thai. Neáu laø beänh nheï,
chæ caàn kieân trì, thöôøng xuyeân suùc mieäng, ñaùnh
raêng laø coù theå duy trì ñöôïc ñeán sau khi sinh.
Lôøi
khuyeân Vaøo ngaøy nhoå raêng vaø tröôùc khi nhoå raêng 1 ngaøy, thai phuï neân
cuûa Baùc syõ tieâm hoaøng theå xeâ toân 10mg vaøo cô baép, khi nhoå raêng duøng
thuoác gaây teâ khoâng theå theâm vaøo kích thích toá tuyeán thöôïng
thaän. Gaây teâ phaûi an toaøn, ñeå traùnh vì ñau maø phaûn xaï daãn ñeán co
boùp gaây saûy thai hoaëc sinh non.
208
26 Boå sung dinh döôõng cho phuï nöõ mang thai bò

beänh khoâ maét
Trieäu chöùng cuûa beänh khoâ maét laø maét bò môø, coù caûm giaùc khoâ ôû
phaàn maét, thöôøng chôùp maét coù yù thöùc. Ngöôøi bò beänh khoâ maét, chaát tím
voõng maïc ít maø thôøi gian thích öùng vôùi boùng toái keùo daøi, cuoái cuøng seõ coù
theå daãn ñeán quaùng gaø.
Sau khi mang thai, do söùc ñeà khaùng cuûa cô theå thaáp, hoaëc do tieâu
chaûy maïn tính, beänh lao ruoät, xô gan, taéc oáng maät baåm sinh, hít thôû khoù
khaên vaø vieâm nhieãm hoaëc soát, ñeàu seõ daãn ñeán thieáu vitamin A. Beänh khoâ
maét chính laø moät trong nhöõng bieåu hieän cuûa thieáu vitamin A.
Vitamin A coù theå duy trì thò giaùc bình thöôøng. Phuï nöõ mang thai
maéc beänh khoâ maét caàn kòp thôøi boå sung nhöõng loaïi thöïc phaåm giaøu vita-
min A vaø caroteen. Caroteen trong cô theå con ngöôøi coù theå chuyeån hoùa
thaønh vitamin A, neân cuõng coù theå goïi laø tieàn vitamin A.
Vitamin A ngoaøi vieäc ñieàu tieát thò giaùc ra, coøn coù theå thuùc ñaåy teá baøo
trong cô theå hôïp thaønh protein, laøm cho cô theå phaùt trieån nhanh, coù theå
phoøng traùnh thai nhi chaäm phaùt trieån, laø thaønh phaàn dinh döôõng khoâng
theå thieáu cuûa thai phuï.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai thieáu vitamin A
ngoaøi vieäc maéc beänh khoâ maét ra, coøn daãn
ñeán maéc caùc beänh veà da, ñöôøng hoâ haáp,
ñöôøng ruoät, ñöôøng tieát nieäu vaø heä thoáng baøi
tieát, nhöõng beänh naøy cuõng seõ aûnh höôûng
khoâng toát ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai neân chuù yù aên nhieàu thöùc aên giaøu vitamin A,
cuûa Baùc syõ nhö loøng ñoû tröùng gaø, söõa boø, bô, cuõng neân aên nhieàu thöïc
phaåm giaøu caroten (ß caroten), nhö rau caûi daàu, caûi boù xoâi,
caûi baép, rau heï, rau caàn, rau thôm, caûi döa, caø roát, bí ngoâ.
209
27 Caùch xöû lyù khi thai phuï bò chaûy maùu muõi
Coù thai phuï xuaát hieän hieän töôïng chaûy maùu muõi, caûm thaáy raát sôï
haõi, thöïc ra hieän töôïng naøy khoâng coù gì ñaùng ngaïi laém.
Löôïng hooùcmoân nöõ trong cô theå thai phuï taêng nhieàu laøm cho nieâm
maïc muõi bò giaõn nôû, maïch maùu teá baøo loâng mao cuïc boä nôû ra, xung
huyeát, raát deã bò vôõ chaûy maùu, theâm nöõa vaùch ngaên döôùi tröôùc muõi voán
raát nhieàu maïch maùu, maø vò trí laïi noâng, raát deã bò toån thöông, neáu duøng
tay aán muõi hoaëc naën muõi seõ coù maùu thaám ra.
Khi muõi bò chaûy maùu phaûi xöû lyù nhö theá naøo? Do phaàn muõi bò chaûy
maùu nhieàu thöôøng laø vaùch ngaên döôùi tröôùc muõi, cho neân coù theå eùp chaët
caùnh muõi vaøo beân vaùch ngaên trong muõi bò chaûy maùu hoaëc nheùt vaøo moät
mieáng boâng goøn saïch laø coù theå ngöøng chaûy maùu, sau ñoù ñaép khaên laïnh
leân soáng muõi, laøm cho maïch maùu cuïc boä co laïi, ngöøng chaûy maùu. Duøng
nöôùc laïnh röûa maët, ñaëc bieät laø röûa phaàn muõi cuõng coù theå laøm cho maïch
maùu muõi gaëp laïnh maø co laïi, ñaït ñöôïc muïc ñích ngöøng chaûy maùu.
Nhaéc nhôû
Neáu töï mình khoâng theå caàm
maùu thì phaûi nhôø baùc syõ xöû lyù. Neáu
thöôøng xuyeân bò chaûy maùu muõi thì
phuï nöõ mang thai phaûi chuù yù trong
aên uoáng hoaëc uoáng thuoác ñeå boå
sung chaát saét, traùnh thieáu maùu.
Lôøi
khuyeân Khi phuï nöõ mang thai bò chaûy maùu muõi, neáu hoaûng loaïn, lo laéng,
cuûa Baùc syõ caêng thaúng seõ laøm cho huyeát aùp taêng cao maø caøng chaûy maùu.
Vì theá, khi bò chaûy maùu muõi phaûi bình tónh xöû lyù. Coøn nöõa, neáu
maùu chaûy xuoáng hoïng, nhaát ñònh phaûi nhoå ra, khoâng ñöôïc nuoát vaøo.
210
28 Lyù do phuï nöõ mang thai deã bò vieâm ruoät thöøa
Trieäu chöùng vieâm ruoät thöøa laø buoàn noân, noân oeï, khi aán vaøo buïng
thaáy ñau, do deã bin nhaàm vôùi phaûn öùng thai ngheùn, laøm cho trieäu tröùng
vieâm ruoät thöøa ôû phuï nöõ mang thai khoâng roõ raøng, deã bò coi nheï vaø trì
hoaõn ñieàu trò.
Thai phuï bò vieâm ruoät thöøa thöôøng xuaát hieän vaøo giai ñoaïn ñaàu thai
kyø vaø giai ñoaïn giöõa thai kyø. Bôûi vì, töû cung cuûa thai phuï khoâng ngöøng
to ra, ruoät vaø ruoät thöøa voán naèm ôû phía döôùi beân phaûi daàn daàn bò ñaåy leân
buïng treân beân phaûi, khi mang thai 5 thaùng, ñeán ngang roán, khi ñuû thaùng
ñeán phía döôùi tuùi maät, vì theá, phuï nöõ mang thai ñau ruoät thöøa laø ôû caïnh
roán hoaëc ôû buïng treân.
Khi phuï nöõ mang thai bò ñau ruoät thöøa, phaûi chuù yù nghæ ngôi, giaûm
hoaït ñoäng ñeå giaûm kích thích ñeán choã bò beänh, neáu beänh tình naëng
theâm, laøm cho ñau khoâng chòu ñöôïc, thaäm chí coù theå daãn ñeán saûy thai.
Phuï nöõ mang thai maéc beänh vieâm ruoät thöøa, neân tích cöïc aùp duïng bieän
phaùp ñieàu trò, traùnh ñeå phaùt trieån ñeán möùc nghieâm troïng, khoù xöû lyù.
Nhaéc nhôû
Thai phuï maéc beänh vieâm
ruoät thöøa duøng thuoác ñieàu trò,
phaûi theo chæ ñònh cuûa baùc syõ,
traùnh gaây aûnh höôûng ñeán thai
nhi, gaây dò taät baøo thai. Ñieàu trò
baèng phaãu thuaät phaûi coá gaéng
traùnh kích thích töû cung, traùnh
saûy thai.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai bò vieâm ruoät thöøa caáp tính phaûi kòp thôøi
cuûa Baùc syõ ñieàu trò, coù theå duøng thuoác ñieàu trò hoaëc khi caàn thieát phaûi
phaãu thuaät.
211
29 Lyù do sau khi mang thai khí hö taêng nhieàu
Khí hö cuûa phuï nöõ laø chaát hoãn hôïp hình thaønh bôûi nhöõng vaät chaát
vaø dòch theå tieát ra töø oáng daãn chöùng, noäi maïc töû cung, tuyeán coå töû cung,
nieâm maïc aâm ñaïo. Khí hö nhieàu hay ít chuû yeáu laø do söï aûnh höôûng cuûa
hooùcmoân nöõ trong cô theå phuï nöõ. Sau khi mang thai, hoaøng theå trong
buoàng tröùng seõ tieát ra moät löôïng lôùn hooùcmoân nöõ vaø hooùcmoân thai
ngheùn, ñeå duy trì söï laøm toå vaø phaùt trieån cuûa tröùng ñaõ ñöôïc thuï tinh. Bôûi
vì hooùcmoân nöõ vaø hooùcmoân thai ngheùn luoân duy trì ôû möùc ñoä cao, töø ñoù
laøm cho dòch theå trong coå töû cung vaø aâm ñaïo luoân luoân nhieàu, neân khí
hö taêng. Khí hö cuûa thai phuï aêng nhieàu laø moät hieän töôïng sinh lyù bình
thöôøng, khoâng phaûi laø beänh, neân khoâng caàn thieát phaûi lo laéng vaø
chöõa trò.
Tuy nhieân, thai phuï phaûi giöõ gìn aâm ñaïo saïch seõ, haøng ngaøy duøng
nöôùc ñun soâi ñeå aám röûa aâm ñaïo 2∼3 laàn, chuù yù khoâng ñöôïc thuït röûa
beân trong aâm ñaïo, toát nhaát laø neân duøng khaên vaø chaäu rieâng. Quaàn aùo
loùt phaûi chòu khoù thay giaët, quaàn giaët xong
phaûi phôi döôùi aùnh naéng maët trôøi ñeå tia töû
ngoaïi dieät tröø vi khuaån.
Nhaéc nhôû
Khi khí hö ra nhieàu ñoàng thôøi coù maøu
vaø coù söï khaùc laï, laïi coù muøi hoâi thì neân laäp
töùc ñeán beänh vieän khaùm ñeà phoøng vieâm aâm
ñaïo vaø ngoaøi aâm ñaïo, daãn ñeán thai nhi khi
sinh ra qua aâm ñaïo seõ bò vieâm nhieãm.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai sau moãi laàn ñi veä sinhcaàn duøng giaáy veä sinh
cuûa Baùc syõ ñaõ khöû truøng lau ngoaøi aâm hoä töø tröôùc ra sau, ñeå giöõ gìn saïch
seõ vaø khoâ raùo.
212
30 Lyù do phuï nöõ mang thai ra nhieàu moà hoâi
Phuï nöõ mang thai thöôøng coù hieän töôïng ra nhieàu moà hoâi, chæ caàn
hoaït ñoäng moät chuùt laø moà hoâi chaûy öôùt löng, ban ñeâm nguû cuõng lieân tuïc
ra moà hoâi. Nguyeân nhaân laø do khi mang thai, cortisol trong maùu taêng,
chöùc naêng voû tuyeán thöôïng thaän ôû vaøo traïng thaùi quaù möùc bình thöôøng,
laïi theâm quaù trình trao ñoåi chaát cô baûn cuûa thai phuï, chöùc naêng thaàn kinh
töï chuû thay ñoåi, daãn ñeán chöùc naêng ñaøn hoài cuûa maïch maùu khoâng oån ñònh,
löôïng maùu döôùi da taêng, neân moà hoâi cuõng taêng nhieàu.
Ra moà hoâi nhieàu nhaát ôû nhöõng boä phaän coù tuyeán moà hoâi töông ñoái
nhieàu, nhö: baøn chaân, baøn tay, hoõm naùch, haäu moân, aâm hoä vaø phaàn ñaàu,
nhöõng boä phaän khaùc cuõng seõ ra moà hoâi nhieàu. Neáu laø muøa noùng hoaëc xöû lyù
khoâng phuø hôïp, thì ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø coøn coù theå phaùt sinh maån ngöùa
do nhieàu moà hoâi. Hieän töôïng naøy coù theå keùo daøi cho ñeán sau khi sinh ít ngaøy.
Thai phuï ra nhieàu moà hoâi neân chuù yù nhöõng ñieàu döôùi ñaây.
(1) Uoáng nhieàu nöôùc, aên nhieàu hoa quaû ñeå boå sung chaát ñieän giaûi vaø nöôùc
ñaõ bò maát ñi do moà hoâi nhieàu.
(2) Traùnh hoaït ñoäng theå löïc quaù nhieàu, ñeà phoøng ra
nhieàu moà hoâi hôn nöõa.
(3) Neân maëc quaàn aùo roäng raõi, chaát lieäu cotton deã
thaám, huùt moà hoâi.
Nhaéc nhôû
Thai phuï ra nhieàu moà hoâi, khoâng ñöôïc thoåi
thaúng quaït ñieän hoaëc môû ñieàu hoaø trong thôøi
gian daøi, coù theå seõ daãn ñeán caûm maïo hoaëc cô theå
meät moûi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai ra moà hoâi nhieàu seõ aûnh höôûng ñeán veä sinh
cuûa Baùc syõ thaân theå, cho neân ñeà nghò phuï nöõ mang thai phaûi naêng thay
quaàn aùo, ñoàng thôøi maëc quaàn aùo roäng raõi thoaùng maùt, toaû
nhieät toát, quaàn aùo loùt phaûi baèng chaát cotton ñeå thaám huùt moà hoâi.
213
31 Tình traïng phuï nöõ mang thai ñi tieåu nhieàu
Coù phuï nöõ khi mang thai ñi tieåu nhieàu hôn tröôùc khi mang thai raát
nhieàu laàn neân raát lo laéng, sôï laø bieåu hieän beänh. Thöïc ra ñaây khoâng phaûi
do beänh taät daãn ñeán, maø laø phaûn öùng sinh lyù bình thöôøng cuûa thai phuï.
Töû cung cuûa phuï nöõ naèm ôû giöõa khoang xöông chaäu nhoû, phía tröôùc noù laø baøng
quang, phía sau laø tröïc traøng, töû cung coù theå do möùc ñoä ñaày vôi khoâng gioáng nhau
cuûa baøng quang vaø tröïc traøng maø thay ñoåi vò trí. ÔÛ traïng thaùi bình thöôøng, baøng
quang tích tröõ ñöôïc khoaûng 40ml chaát loûng laø coù theå laøm cho ngöôøi ta buoàn tieåu,
bình thöôøng khoaûng 4 tieáng ñi tieåu moät laàn.
Sau khi mang thai, do söï phaùt trieån cuûa thai nhi, töû cung daàn daàn
to ra, mang thai khoaûng 3 thaùng töû cung vaãn chöa leân khoang buïng lôùn,
chieám gaàn heát khoâng gian trong khoang chaäu, mang thai sau 8 thaùng,
ñaàu thai nhi tieáp saùt vaøo khung xöông chaäu, ñaàu thai nhi höôùng veà phía
tröôùc eùp saùt vaøo baøng quang. Löôïng nöôùc tieåu coù theå tích tröõ trong baøng
quang giaûm haún so vôùi khi chöa coù thai, vì theá soá laàn ñi tieåu taêng leân,
khoaûng 1∼2 tieáng ñi tieåu moät laàn, ñaây laø hieän töôïng bieán ñoåi sinh lyù bình
thöôøng cuûa phuï nöõ mang thai.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai ñi tieåu nhieàu laàn neân khaùm xem coù bò vieâm
nhieãm ñöôøng tieát nieäu hay khoâng, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ñi tieåu bò
buoát, tieåu caáp caøng phaûi ñi khaùm xem coù gì baát thöôøng khoâng. Khoâng
neân laãn loän giöõa tieåu nhieàu do beänh vaø tieåu nhieàu bình thöôøng do
ngheùn. Heä thoáng tieát nieäu bò vieâm daãn ñeán tieåu nhieàu laàn luoân keøm theo
caùc hieän töôïng nöôùc tieåu vaån ñuïc, ñi tieåu buoát, tieåu caáp.
Lôøi
khuyeân Thai phuï ñi tieåu nhieàu laàn khoâng neân sôï, cuõng khoâng caàn phaûi
cuûa Baùc syõ chöõa trò gì caû, chuù yù khi buoàn tieåu laø phaûi ñi luoân, ñeå giaûm bôùt
söï chaät choäi cheøn eùp leân thai nhi.
214
32 Nhöõng nguy haïi khi thai phuï xuaát hieän muïn

nöôùc ñôn thuaàn ôû cô quan sinh saûn
Muïn nöôùc ñôn thuaàn xuaát hieän ôû cô quan sinh saûn cuûa thai phuï laø moät
beänh ngoaøi da do virut muïn nöôùc gaây ra. Beänh naøy chuû yeáu xuaát hieän ôû ñuøi, coå
töû cung, aâm ñaïo, moâi aâm ñaïo cuûa phuï nöõ mang thai, bieåu hieän laø xuaát hieän ban
ñoû vaø coù caûm giaùc boûng raùt cuïc boä, tieáp theo töø nhöõng choã ban ñoû phaùt trieån
thaønh nhöõng noát nhoû maøu ñoû, keøm theo ngöùa, nhanh choùng bieán thaønh nhöõng
muïn nöôùc nhoû ñaày nöôùc trong suoát, 3∼5 ngaøy sau bieán thaønh muïn boûng daï
hoaëc vôõ ra, hình thaønh nhöõng veát loeùt noâng, beänh phaùt trieån ñeán töû cung coù theå
gaây hoaïi töû, aâm ñaïo tieát ra nhieàu dòch, ñoàng thôøi keøm theo ñi tieåu, ñi laïi khoù
khaên, buïng döôùi ñau aâm æ, ngöôøi bò naëng coøn coù theå ñau ñaàu, noân.
Beänh naøy coøn coù theå aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi. Neáu phuï
nöõ mang thai maéc beänh muïn nöôùc ñôn thuaàn boä phaän sinh duïc trong 3 thaùng
ñaàu thai kyø thì coù theå laøm cho thai nhi phaùt trieån dò thöôøng, gaây saûy thai, sinh
sôùm, hoaëc thai cheát löu. Neáu thai nhi ñöôïc sinh ra thì cuõng bò nhieãm virut
muïn nöôùc ñôn thuaàn baåm sinh, bieåu hieän laø muïn nöôùc moïc phaân boá roäng
khaép, phaùt beänh ñoäng kinh, ñoàng thôøi keøm theo laù gan to. Trong quaù trình
sinh nôû, khi thai nhi qua ñöôøng sinh saûn cuûa ngöôøi meï ñaõ bò nhieãm beänh
muïn nöôùc loaïi 2, thì khoaûng 40%∼60% treû sô sinh bò nhieãm beänh.
Nhaéc nhôû
Treû sô sinh bò nhieãm beänh haàu heát sau 1 tuaàn môùi phaùt beänh, bieåu
hieän laø keùm aên, khoâng chòu buù söõa, quaáy khoùc, thöôøng thaáy noåi noát ôû trong
mieäng, da vaø vuøng maét, beänh naëng coøn coù theå daãn ñeán maùu nhieãm virut
hoaëc boäi nhieãm vieâm naõo, coù 60%∼70% treû maéc beänh bò töû vong, cho duø
coù soáng ñöôïc thì phaàn lôùn treû seõ bò di chöùng veà sau.
Lôøi
khuyeân Ñeå phoøng traùnh aûnh höôûng cuûa beänh naøy vôùi thai nhi, gaàn ñaây
cuûa Baùc syõ caùc chuyeân gia ñaõ nhieàu laàn ñeà nghò thai phuï neáu moät khi ñaõ
maéc beänh muïn nöôùc ñôn thuaàn cô quan sinh duïc vaøo giai ñoaïn
ñaàu thai kyø thì neân naïo thai, neáu ñuû thaùng saép sinh thì khi maøng
oái coøn nguyeân hoaëc sau vôõ oái khoâng ñeán 6 tieáng phaûi tieán haønh moå töû
cung, ñeå traùnh thai nhi ra qua ñöôøng aâm ñaïo bò nhieãm virut beänh naøy.
215
33 Xöû lyù khi phuï nöõ mang thai bò beänh

suøi maøo gaø
Beänh suøi maøo ga øgaây ra do virut, daãn ñeán bieán ñoåi beänh ôû nieâm maïc
ñöôøng tieát nieäu, xung quanh haäu moân, coå töû cung, aâm ñaïo, aâm hoä.
Trong thôøi gian mang thai, coå töû cung tieát ra nhieàu dòch, laøm cho
beänh suøi maøo gaø caøng phaùt trieån nhanh. Noù coù theå nhieãm vaøo thai nhi
trong quaù trình sinh ñeû, daãn ñeán thai nhi sau khi sinh ra maéc beänh u
nhuù thanh quaûn, khi ñoù, söï sinh tröôûng phaùt trieån cuûa treû sô sinh seõ raát
baát lôïi.
Thai phuï bò maéc beänh suøi maøo gaø, vaøo giai ñoaïn cuoái thai kyø neáu u
nöôùc chæ moïc löa thöa hoaëc bieåu hieän raát ít, coù theå taïm thôøi khoâng tieán
haønh chöõa trò, chæ caàn kieåm soaùt beänh chaët cheõ laø ñöôïc, khi sinh nôû aùp
duïng bieän phaùp thích hôïp, traùnh laây truyeàn sang con.
Neáu suøi maøo gaø xuaát hieän ñaàu thai kyø vôùi trieäu chöùng naëng, neân
nghó ñeán vieäc chaám döùt mang thai. Ñoâi khi chöõa khoûi, döùt ñieåm beänh
haõy mang thai. Coù moät soá thai phuï sau khi keát thuùc mang thai, suøi maøo
gaø cuõng töï nhieân bieán maát.
Nhaéc nhôû
Neáu thai phuï bò nhieãm beänh
suøi maøo gaø vaøo cuoái thai kyø thì phaûi
nghó ñeán phaãu thuaät moå töû cung laáy
thai, traùnh laây beänh cho treû.
Lôøi
khuyeân Sau khi phuï nöõ mang thai xuaát hieän chöùng suøi maøo gaø,
cuûa Baùc syõ nghieâm caám quan heä tình duïc vaø tieáp xuùc vôùi choàng, ñeå traùnh
bò laây nhieãm beänh sang choàng.
216
34 Xöû lyù khi phuï nöõ mang thai vieâm aâm ñaïo
do naám
Vieâm aâm ñaïo do naám laø moät daïng vieâm aâm ñaïo raát phoå bieán, noù laø moät
chöùng vieâm do vi khuaån coù teân laø Candida gaây ra. Nguyeân nhaân phaùt sinh
beänh naøy coù: (1) Bò nhieãm do tieáp xuùc: coù theå laây nhieãm tröïc tieáp thoâng qua
quan heä tình duïc. (2) Söï caân baèng trong aâm ñaïo bò phaù vôõ. Phuï nöõ duøng
thuoác khaùng sinh, kích thích toá trong thôøi gian daøi, laøm thay ñoåi ñoä caân
baèng PH trong moâi tröôøng aâm ñaïo, laøm cho naám Candida sinh soâi daãn ñeán
vieâm nhieãm. (3) Neáu phuï nöõ thöôøng xuyeân maëc quaàn loùt vaø quaàn ngoaøi quaù
chaät, khoâng thoaùt khí, thì cuõng khoâng toát cho vieäc hoâ haáp cuûa caùc teá baøo aâm
ñaïo, hôn nöõa, tuyeán moà hoâi ôû vuøng aâm ñaïo laïi töông ñoái nhieàu, laøm cho
naám Candida caøng deã sinh soâi.
Tæ leä thai phuï nhieãm beänh vieâm aâm ñaïo do naám Candida töông ñoái cao,
gaáp 10∼20 laàn so vôùi khi khoâng mang thai, chieám khoaûng 1/3 toång soá thai
phuï. Ñaây laø do moâi tröôøng aâm ñaïo cuûa thai phuï thöôøng xuyeân coù söï bieán
ñoåi. Tính axit trong aâm ñaïo thai phuï taêng, theâm nöõa, nieâm maïc aâm ñaïo
xung huyeát, aâm hoä aåm öôùt, raát thích hôïp cho naám sinh tröôûng phaùt trieån,
tröôøng hôïp naøo ít chuù yù giöõ gìn veä sinh, raát deã daãn ñeán naám sinh soâi nhieàu,
töø ñoù daãn ñeán vieâm aâm ñaïo.
Nhaéc nhôû
Thai phuï maéc beänh vieâm aâm ñaïo do naám khi sinh nôû coù theå nhieãm
vaøo thai nhi, laøm cho thai nhi maéc beänh töa löôõi, aûnh höôûng ñeán söï phaùt
trieån cuûa treû. Vì theá, khi maéc beänh vieâm aâm ñaïo do naám thai phuï phaûi chöõa
khoûi tröôùc khi sinh, ñeå traùnh laøm toån thöông ñeán treû sô sinh.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai bò vieâm aâm ñaïo do naám thì trong quaù trình
cuûa Baùc syõ ñieàu trò tröôùc tieân duøng nöôùc Soda röûa saïch phía beân ngoaøi cöûa
aâm ñaïo vaø aâm hoä, sau ñoù ñaët vaøo aâm ñaïo vieân "Miconazole
Nitrate" hoaëc "Nystatin", vò trí ôû choã saâu khoaûng 1 ngoùn tay. Phaûi
thöôøng xuyeân thay quaàn loùt, giöõ cho aâm ñaïo saïch seõ, khoâ thoaùng.
217
35 Lyù do phuï nöõ mang thai deã bò taùo boùn
Phuï nöõ khi mang thai raát deã bò taùo boùn, ñaëc bieät laø giai ñoaïn ñaàu vaø giai
ñoaïn cuoái thai kyø thöôøng bò taùo boùn, neân goïi laø "taùo boùn thai ngheùn".
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø bò taùo boùn laø do phaûn öùng noân, aên ít, maát nöôùc
nhieàu; giai ñoaïn cuoái thai kyø taùo boùn phaàn lôùn laø do phuï nöõ mang thai
ít hoaït ñoäng, töû cung to ra cheøn vaøo ñöôøng ruoät, laøm cho nhu ñoäng ruoät
bò yeáu ñi, töû cung to ra cheøn eùp vaøo tröïc traøng, laøm cho ñaïi tieän khoâng
heát bò öù laïi, löôïng nöôùc thu huùt quaù nhieàu daãn ñeán taùo boùn.
Ñaïi tieän taùo coù theå laøm cho phaân cheøn eùp vaøo tónh maïch thaønh ruoät,
laøm cho maïch maùu khoâng ñöôïc thoâng suoát, hôn nöõa, khi ñaïi tieän phaûi raën
laøm taêng aùp löïc leân buïng daãn ñeán tónh maïch bò nôû ra, hình thaønh beänh tró.
Khi thai phuï bò taùo boùn, ñaïi tieän phaûi raën raát deã gaây saûy thai, vì theá,
thai phuï phaûi tích cöïc phoøng chöõa taùo boùn.
Ngöôøi mang thai bò taùo boùn neân aên nhieàu thöïc phaåm coù haøm löôïng
vitamin cao, nhö caùc loaïi rau deàn, caø roát, cuû ñaäu; caùc loaïi löông thöïc thoâ
nhö: baùnh myø ñen, yeán maïch; caùc loaïi hoa quaû nhö leâ, chuoái, maän, hoàng,
nho. Nhöõng thöïc phaåm naøy coù theå kích thích thaønh ruoät, laøm gia taêng nhu
ñoäng ruoät, laøm cho phaân ñöôïc thaûi ra ngoaøi. Trong löông thöïc thoâ, ngoaøi
vitamin ra thì nhieät löôïng cuûa noù cuõng töông ñoái thaáp, coù theå chieám
nhieàu khoâng gian trong ruoät, cuõng coù theå thuùc ñaåy nhu ñoäng ruoät daï daøy.
Nhaéc nhôû
Moã i buoå i saù n g nguû daä y uoá n g moä t coá c nöôù c aá m to khi buï n g
ñoù i , coù taù c duï n g kích thích nhu ñoä n g ruoä t , coù lôï i cho vieä c ñaï i
tieä n . Phuï nöõ mang thai coø n phaû i taä p thoù i quen ñi veä sinh ñuù n g
giôø , cuõ n g coù lôï i cho vieä c phoø n g traù n h taù o boù n .
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai bò taùo boùn coù theå aên nhieàu caùc loaïi thöùc aên sinh
cuûa Baùc syõ khí, nhö haønh soáng, toûi soáng, maät ong, ñöôøng ñoû, chaát ñöôøng söõa,
coøn coù theå aên nhieàu thöïc phaåm coù chaát beùo nhö daàu vöøng, daàu oâ liu.
218
Thöïc phaåm giuùp nhuaän traøng vaø phöông

36 phaùp chöõa taùo boùn baèng aên uoáng
Phuï nöõ mang thai bò taùo boùn (1) Dòch theå Parafin: Saùng sôùm
neân ñieàu chænh aên uoáng, aên nhieàu uoáng moät thìa, coù theå heát taùo
caùc loaïi thöïc phaåm nhuaän traøng boùn. Parafin khoâng coù aûnh
nhö: thöïc phaåm chöùa nhieàu nöôùc, höôûng gì xaáu ñeán thai phuï vaø
thöïc phaåm thuùc ñaåy nhu ñoäng ruoät, thai nhi.
thöïc phaåm chöùa nhieàu vitamin, (2) Söõa chua hoaëc hoàng traø: Moãi
thöïc phaåm coù nhieàu chaát xô, thöïc ngaøy uoáng moät coác söõa chua
phaåm chöùa daàu môõ. hoaëc hoàng traø, coù theå taêng
(1) Thöïc phaåm nhieàu nöôùc: Nöôùc cöôøng chöùc naêng tieâu hoùa, ñoàng
hoa quaû, söõa boø, ñoà uoáng thanh thôøi coù taùc duïng thoâng ñaïi tieän,
nhieät, nöôùc. choáng thoái röõa ñöôøng ruoät
(2) Thöïc phaåm thuùc ñaåy nhu ñoäng (3) Nöôùc maät ong: Maät ong 1 thìa,
ruoät: Maät ong, hoa quaû, nöôùc duøng nöôùc aám hoaø tan roài uoáng.
sinh toá, keïo maïch nha. Coù theå uoáng tröôùc khi ñi nguû
(3) Thöïc phaåm chöùa nhieàu vitamin: hoaëc saùng sôùm vöøa nguû daäy.
Ñaäu xanh, ñaäu vaùn, ñaäu Hoaø (4) Chuoái tieâu, quyùt, leâ: Moãi saùng
Lan, ñaäu taèm, ñaäu töông non, sôùm nguû daäy aên chuoái tieâu,
ngoâ, rau cao, caây ñoàng khao, rau quyùt hoaëc leâ töø 1∼3 quaû, khoâng
caûi daàu, caûi baép, heï, giaù ñaäu, bí neân aên côm ngay, coù theå coù taùc
ngoâ, döa chuoät, sôn döôïc, khoai duïng toát. Chuoái khoâng neân aên
lang traéng, maän, taùo, chuoái tieâu, vaøo buoåi toái, bôûi vì trong chuoái
nho, quaû mô, leâ. coù nhieàu magieâ laøm cho con
(4) Thöïc phaåm giaøu chaát beùo: ngöôøi höng phaán, khoâng toát
Vöøng, nhaân haïch ñaøo, laïc nhaân. cho vieäc chöõa trò taùo boùn.
(5) Thöïc phaåm giaøu chaát xô: Caùc Ngöôøi bò taùo boùn thai ngheùn,
loaïi taûo bieån, caùc loaïi naám. khoâng ñöôïc duøng daàu caây thaàu daàu
Khi bò taùo boùn, thai phuï coù theå ñeå thoâng taùo, bôûi vì daàu caây thaàu
aùp duï n g nhöõ n g bieä n phaùp chöõa daàu coù theå gaây saûy thai.
trò döôùi ñaây:
219
37 Bò raïn da khi mang thai
Khi mang thai, heä thoá n g noä i tieá t toá trong cô theå thay ñoå i ,
khoâ n g chæ caù c cô quan beâ n trong coù söï bieá n ñoå i , maø da cuõ n g bò
bieá n ñoå i , ngoaø i vieä c thay ñoå i xuaá t hieä n veát chaám beân ngoaøi beà maët
ra, coù khoaûng 70% thai phuï vaøo thaùng thöù 6∼7 cuûa thai kyø, cuøng vôùi vieäc
buïng to ra, ôû thaønh buïng beân ngoaøi cuõng xuaát hieän nhöõng hoa vaên daøi,
goïi laø veát raïn thai ngheùn.
Veát raïn do thai ngheùn cong, hai ñaàu nhoû, ôû giöõa thì to, töøng haøng
song song hoaëc ñan xen vaøo nhau treân da buïng. Trong khi mang thai,
veát raïn naøy coù maøu phaán hoàng hoaëc maøu tím nhaït, sau khi sinh xong seõ
bieán thaønh veát seïo nhö hoa vaên aùnh leân maøu traéng.
Raïn do mang thai khoâng chæ laøm maát thaåm myõ, maø coøn laøm cho phaàn
da buïng sau khi sinh bò yeáu ñi, khoâng toát cho vieäc mang thai laàn sau, laïi coøn
deã bò ñau buïng, maát khaû naêng khoáng cheá tieåu, khoâng nhöõng taêng theâm
phieàn phöùc, maø coøn aûnh höôûng ñeán söï phuïc
hoài theå hình sau sinh. Vì vaäy, thai phuï neân
taêng cöôøng phoøng choáng hoaëc giaûm nheï
raïn da khi mang thai.
Nhaéc nhôû
Khi coù baàu, haõy boâi kem choáng raïn da
leân khaép da buïng giuùp laøm taêng tính ñaøn
hoài cuûa da phoøng traùnh raïn da
Lôøi
khuyeân Bieän phaùp neân aùp duïng ñeå giaûm nheï söï xuaát hieän nhöõng veát
cuûa Baùc syõ raïn khi mang thai: taêng cöôøng reøn luyeän cô theå, tröôùc khi
mang thai vaø sau khi sinh nôû taäp theå duïc vuøng buïng, nhö naèm
ngöûa ngoài daäy, naèm saáp choáng ñaåy; aên uoáng hôïp lyù, giai ñoaïn ñaàu
thai kyø khoâng ñöôïc aên nhieàu chaát beùo, ñeå traùnh môõ tích tuï ôû buïng.
220
38 Thai phuï bò loaïn nhòp tim vaø thôû khoù
Trong thôøi kyø mang thai, löôïng maùu thai phuï taêng hôn bình
thöôøng, ñeå ñöa maùu ñi khaép cô theå, tim phaûi laøm vieäc nhieàu hôn bình
thöôøng. Theâm nöõa, töû cung phaùt trieån ngaøy caøng to ra, cheøn eùp vaøo tim
vaø phoåi, caøng laøm taêng theâm gaùnh naëng cho tim. Ngoaøi ra, khi choùng
maët keøm theo phuø thuõng, coù theå do maéc beänh tim, thieáu maùu, cao huyeát
aùp daãn ñeán tim ñaäp maïnh. Luùc naøy, laøm nhöõng ñoäng taùc bình thöôøng
khoâng maát chuùt söùc löïc naøo cuõng thaáy tim ñaäp nhanh, thôû gaáp, phaûi haù
mieäng ra ñeå thôû, coù luùc coøn xuaát hieän hieän töôïng maïch khoâng
bình thöôøng.
Ñeå traùnh hoaëc laøm giaûm khaû naêng tim ñaäp nhanh vaø khoù thôû, thai
phuï khoâng neân coá gaéng laøm vieäc hao toån söùc löïc, leân xuoáng caàu thang
neân ñi chaàm chaäm, neáu tim ñaäp nhanh vaø khoù thôû khi ñang ñi treân
ñöôøng phaûi ñöùng laïi hoaëc ngoài xuoáng nghæ.
Tim ñaäp nhanh vaø khoù thôû ôû thai phuï khoâng phaûi laø hieän töôïng
beänh lyù, chæ laø hieän töôïng thay ñoåi sinh lyù khi mang thai, khoâng neân lo
laéng vaø soát ruoät, chæ caàn chuù yù hôn trong cuoäc soáng sinh hoaït laø ñöôïc.
Nhaéc nhôû
Ñeán giai ñoaïn giöõa vaø cuoái thai kyø,
phaûi ñaëc bieät chuù yù nghæ ngôi, khoâng
laøm vieäc naëng, khoâng neân hoaït ñoäng
maïnh, ñieàu naøy coù lôïi cho vieäc baûo veä
tim phoåi, cuõng coù theå giaûm nheï ñöôïc
hieän töôïng tim ñaäp nhanh vaø khoù thôû.
Lôøi
khuyeân Neáu thai phuï coù bieåu hieän tim ñaäp nhanh vaø khoù thôû roõ reät, thì
cuûa Baùc syõ tröôùc tieân phaûi ñeán beänh vieän khaùm xem tim hoaëc huyeát aùp coù
vaán ñeà gì khoâng, ñeå baûo veä söùc khoûe toát hôn.
221
39 Lyù do thai phuï deã bò choaùng
Thai phuï töï nhieân bò choaùng, choùng maët, ngaõ maø khoâng coù lyù do gì
roõ raøng, laø hieän töôïng thöôøng thaáy trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø. Nguyeân
nhaân gaây ra hieän töôïng naøy laø: söï co boùp cuûa maïch maùu khoâng oån ñònh,
khi ñöùng laâu, ngoài laâu, maùu bò taéc ngheõn ôû buïng döôùi vaø noäi taïng; trong
moâi tröôøng nhieät ñoä cao hoaëc khi taém nöôùc coù nhieät ñoä cao, maïch maùu
döôùi da giaõn nôû ra. Taát caû nhöõng ñieàu naøy ñeàu laøm cho löôïng maùu veà tim
giaûm, daãn ñeán haï huyeát aùp vaø thieáu maùu naõo taïm thôøi. Ngoaøi ra coøn coù theå
thaáy khi phaûn öùng mang thai keøm theo coù tình traïng ñöôøng maùu thaáp.
Phuï nöõ mang thai neân traùnh ngoài laâu, ñöùng laâu vaø hoaït ñoäng chi döôùi
maïnh; traùnh thay ñoåi vò trí cô theå moät caùch ñoät ngoät (nhö laø ñang ngoài
xoåm hoaëc ngoài maø ñoät nhieân ñöùng leân); khoâng neân ôû laïi nôi coù nhieät ñoä
cao laâu vaø traùnh taém baèng nöôùc quaù noùng; thöïc hieän aên ít nhöng aên
nhieàu böõa hoaëc ngoaøi böõa chính taêng theâm böõa phuï; giöõ cho ñöôøng huyeát
vaø huyeát aùp luoân oån ñònh. Nhö theá seõ coù theå giaûm ñöôïc tình traïng choaùng.
Phuï nöõ mang thai bò choaùng daãn tôùi hoân meâ laø raát nguy hieåm, moät
khi bò ngaõ, thì seõ bò saûy thai, sinh sôùm
hoaëc ñeå laïi haäu quaû nguy hieåm.
Nhaéc nhôû
Neáu phuï nöõ mang thai bò choaùng
nhieàu laàn hoaëc coù keøm theo trieäu
tröùng khaùc, thì neân kieåm tra nguyeân
nhaân, ñeå ñieàu trò ñuùng beänh.
Lôøi
khuyeân Khi thaáy choùng maët, thai phuï neân ngoài hoaëc naèm xuoáng, ñeå
cuûa Baùc syõ traùnh bò toån thöông. choaùng chæ laø phaûn öùng mang tính nhaát
thôøi, vì theá khoâng neân hoang mang. Neáu laø do huyeát aùp thaáp
daãn ñeán thì coù theå uoáng caø pheâ hoaëc traø göøng ñöôøng noùng; neáu laø
ñöôøng maùu thaáp thì coù theå uoáng nöôùc ñöôøng, aên keïo.
222
40 Chöùng toång hôïp naèm ngöûa ôû phuï nöõ

mang thai
Sau thaùng thöù 8, buïng thai phuï ñaõ to raát nhieàu, coù ngöôøi thích naèm
ngöûa, khi nguû say naèm ngöûa quaù laâu seõ xuaát hieän trieäu chöùng choùng maët,
hoát hoaûng, laïnh, toaùt moà hoâi, haï huyeát aùp, thaäm chí thaàn trí coøn maát tænh
taùo vaø khoù thôû, ñaây chính laø chöùng toång hôïp naèm ngöûa khi thai ngheùn.
Nguyeân nhaân gaây ra "chöùng toång hôïp naèm ngöûa" laø bôûi vì khi thai phuï
naèm ngöûa, töû cung ngaøy caøng to ra seõ cheøn eùp vaøo coät soáng, laøm cho tónh
maïch lôùn vaø ñoäng maïch lôùn ôû hai beân coät soáng cuõng bò cheøn eùp, töø ñoù laøm
cho maùu trong tónh maïch lôùn khoâng theå chaûy veà tim moät caùch thoâng suoát,
gaây neân tình traïng thieáu maùu veà tim, löôïng maùu töø tim truyeàn ñi khaép cô
theå cuõng bò thieáu, xuaát hieän moät loaït nhöõng trieäu chöùng haï huyeát aùp, ñieàu
naøy khoâng chæ aûnh höôûng ñeán söùc khoûe ngöôøi meï maø coøn nguy haïi ñeán thai
nhi. Löôïng maùu truyeàn qua tim khoâng ñuû vaø ñoäng maïch lôùn bò cheøn eùp ñeàu
seõ laøm giaûm löôïng maùu cung caáp cho töû cung. Maùu cung caáp cho nhau thai
vì theá cuõng giaûm, daãn ñeán thai nhi bò thieáu döôõng khí, seõ nhanh choùng xuaát
hieän tim thai quaù nhanh hoaëc quaù chaäm hoaëc khoâng theo quy luaät, neáu
nghieâm troïng coøn coù theå laøm cho thai nhi bò ngaït vaø töû vong.
Nhaéc nhôû
Khi thai phuï naèm nguû hoaëc nghæ ngôi, naèm nghieâng beân traùi laø toát
nhaát cho söùc khoûe cuûa thai phuï vaø coù theå traùnh töû cung cheøn eùp vaøo
ñoäng maïch khoang döôùi vaø thaän, baûo ñaûm löôïng maùu chaûy veà tim vaø
thaän ñöôïc ñaày ñuû, caûi thieän vieäc cung caáp maùu cho nhau thai vaø töû cung,
coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
Lôøi
khuyeân Cho duø ban ñeâm naèm nguû hay ban ngaøy naèm chôi, thai phuï
cuûa Baùc syõ ñeàu phaûi naèm nghieâng beân traùi. Thai phuï cuõng coù theå thay ñoåi
caùc tö theá naèm cho deã chòu nhöng vaãn löu yù naèm nghieâng beân
traùi laø chính.
223
41 Xöû lyù khi thai phuï xuaát hieän da thoâ raùp,

taøn nhang
Laøn da cuûa phuï nöõ mang thai raát deã bò khoâ, laøm maát ñi ñoä khoûe, ñoä
saùng cuûa da, coù khi coøn xuaát hieän neáp nhaên, khieán cho hoï troâng giaø ñi
raát nhieàu. Ñieàu naøy coù lieân quan ñeán söï thay ñoåi hooùcmoân khi mang
thai. Trong tình traïng naøy, thai phuï phaûi chuù yù sau khi tieáp xuùc vôùi nöôùc
phaûi laäp töùc laáy khaên lau khoâ nöôùc ñi, xoa leân moät chuùt kem döôõng da
roài maùt xa, khi laøm vieäc toát nhaát laø ñeo gaêng tay ñeå traùnh caùc chaát taåy
röûa tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi tay.
Coù thai phuï trong thôøi gian mang thai xuaát hieän taøn nhang vaø veát
naùm raát roõ. Ñaây laø do aûnh höôûng cuûa hooùcmoân laøm cho saéc toá da bò thaãm
laïi, cuõng gioáng nhö nuùm vuù vaø quaàng vuù trôû thaønh maøu thaâm ñen. Ñieàu
naøy khoâng ñaùng lo ngaïi, sau khi sinh nôû, saéc toá seõ nhaït daàn vaø seõ maát ñi.
Da cuûa thai phuï deã bò vieâm, bôû i vì
trong thôø i gian mang thai, tieát toá da
taêng nhieàu, do hooùcmoân laøm cho da
trôû neân raát maãn caûm, deã bò
vieâm nhieãm.
Nhaéc nhôû
Thai phuï neân aên nhieàu thöïc
phaåm chöùa chaát ñaïm öu chaát,
vitamin B, vitamin C, vitamin E toát
cho vieäc baûo veä da.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai phaûi ñaëc bieät chuù yù giöõ cho da saïch seõ,
cuûa Baùc syõ phaûi haáp thu ñuû dinh döôõng, ñaûm baûo nguû ñuû, ñaïi tieän thoâng,
nhöõng ñieàu naøy coù lôïi cho vieäc phoøng ngöøa vieâm da. Khi röûa
tay khoâng neân duøng xaø phoøng coù tính kích thích maïnh, coøn phaûi
traùnh aùnh naéng tröïc tieáp chieáu vaøo da.
224
42 Chaêm soùc baàu vuù khi mang thai
Vuù khoâng chæ taïo ra veû ñeïp ñöôøng cong cuûa cô theå phuï nöõ, quan
troïng hôn, vuù coøn cho nguoàn söõa meï ñeå nuoâi döôõng ñôøi sau, cho neân,
phaûi baûo veä chaêm soùc vuù thaät caån thaän.
(1) Baét ñaàu töø thaùng thöù 6 mang thai, haøng ngaøy phaûi duøng nöôùc saïch
röûa ñaàu vuù vaø khu vöïc da nhaên nheo xung quanh vuù, ñeå taêng bieåu bì
ñaàu vuù vaø taêng cöôøng tính deûo dai cho da, traùnh khi cho con buù bò
nöùt ñaàu vuù hoaëc vieâm nhieãm.
(2) Maùt xa vuù. Duøng daàu hoaëc kem maùt xa boâi leân baàu vuù vaø ñaàu vuù, nheï
nhaøng maùt xa, thuùc ñaåy tuyeán söõa phaùt trieån. Neáu ñaàu vuù loõm vaøo
trong thì phaûi nheï nhaøng keùo ñaàu vuù ra, ñeå sau naøy beù yeâu buù ñöôïc
deã daøng.
(3) Laøm saên chaéc vuù. Do quaù trình mang thai tích tuï môõ, vuù to ra, sau
khi sinh vuù raát deã loûng leûo, chaûy xuoáng, ñeå traùnh bò chaûy vuù, trong
khi mang thai, moãi tuaàn maùt xa ngöïc 1 laàn, caùch laøm laø boâi kem
maùt xa leân vuù vaø cô ngöïc, maùt xa laøm cho vuù vaø cô ngöïc khoeû, taêng
söùc ñaøn hoài.
Nhaéc nhôû
Thai phuï phaû i chòu khoù chaê m soù c vuù , ñaë c bieä t laø ñaà u vuù ,
khoâ n g ñöôï c laø m cho noù bò kích thích. Ñaë c bieä t laø giai ñoaï n ñaà u
vaø cuoá i thai kyø , kích thích vuù nhieà u coù theå laø m cho töû cung co
boù p , coù theå daã n ñeá n saû y thai hoaë c sinh sôù m .
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai phaûi maëc aùo loùt thích hôïp, khoâng ñöôïc quaù
cuûa Baùc syõ chaät aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa vuù. Theo söï phaùt trieån
cuûa vuù, trong thai kyø phaûi thay ñoåi aùo cho phuø hôïp. Töùc laø
khoâng maëc aùo loùt quaù chaät, aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa vuù,
cuõng khoâng maëc aùo quaù roäng, khoâng coù taùc duïng naâng ñôõ vuù, seõ
laøm cho vuù bò chaûy xeä xuoáng.
225
43 Thai phuï beùo phì seõ aûnh höôûng khoâng toát ñeán
thai nhi
Thai phuï beùo, ñaëc bieät laø theå troïng taêng quaù nhieàu trong giai ñoaïn
ñaàu thai kyø deã bò saûy thai. Thai phuï beùo phì tæ leä phaùt sinh chöùng toång
hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn taêng cao, ngöôøi maéc chöùng toång hôïp cao
huyeát aùp thai ngheùn naëng coù khi phaûi cho ñeû chæ huy, beänh boäi nhieãm
sau sinh khaùc cuõng nhieàu, vì theá, tæ leä thai nhi töû vong trong thôøi gian
saép sinh cao. Do meï beùo neân treû sô sinh quaù naëng caân, hoaëc thai nhi quaù
to (treû sinh ra ñaït 4000g trôû leân), trong quaù trình sinh nôû deã maéc chöùng
toång hôïp khoù sinh, thai nhi bò chaûy maùu trong, do thai phuï beùo laøm cho töû cung
co boùp yeáu daãn ñeán keùo daøi thôøi gian sinh. Thai phuï beùo phì mang thai quaù
kyø cuõng taêng nhieàu, phaûi ñôõ ñeû forceps, duøng thuû thuaät huùt thai, phaãu thuaät
moå töû cung taêng nhieàu, nhöõng vieäc naøy ñeàu gaây toån haïi ñeán thai phuï vaø
thai nhi, laøm tæ leä treû sô sinh töû vong taêng cao so vôùi bình thöôøng. Thai
phuï quaù beùo, môõ thaønh buïng daøy, tröôùc khi sinh khaùm thai cuõng khoù
khaên, vò trí thai khoù xaùc ñònh, neáu caàn phaûi phaãu
thuaät laáy thai, thao taùc cuõng phöùc taïp hôn.
Nhöõng haäu quaû noùi treân chuû yeáu bieåu
hieän ôû nhöõng thai phuï quaù beùo hoaëc beùo ôû
möùc ñoä trung bình, ngöôøi hôi beùo khoâng neân
quaù lo laéng.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai beùo phì phaûi chuù
yù hoaït ñoäng vaø vaän ñoäng thích hôïp, hoaït
ñoäng theå löïc coù theå giaûm beùo.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai beùo möùc ñoä vöøa vaø möùc ñoä naëng, phaûi chuù
cuûa Baùc syõ yù ñieàu chænh aên uoáng, haïn cheá aên ñoà môõ vaø ñöôøng, aên nhieàu
rau vaø hoa quaû.
226
44 Phöông phaùp nhaän bieát söï phaùt trieån cuûa

thai nhi
(1) Caên cöù vaøo ñoä cao cuûa töû cung. Bình thöôøng moãi tuaàn ñaùy töû cung cuûa
phuï nöõ mang thai taêng 8.2mm, moät thaùng taêng 3.28cm. Tình traïng
phaùt trieån cuûa thai nhi töông öùng vôùi thôøi gian mang thai, ñoä to nhoû cuûa
töû cung. Neáu ñoä cao ñaùy töû cung thaáp hôn ñoä cao cuûa soá thaùng mang thai
töông öùng, chöùng toû thai nhi phaùt trieån chaäm hoaëc coù vaán ñeà.
(2) Theå troïng cuûa thai phuï vaø voøng ngöïc taêng. Suoát thôøi kyø mang thai
theå troïng cuûa thai phuï taêng töø 10∼12 kg, giai ñoaïn giöõa vaø cuoái thai
kyø moãi tuaàn taêng khoaûng 418g, voøng buïng moãi tuaàn taêng 6.9mm,
moät thaùng mang thai taêng 2.7cm, neáu nhöõng chæ soá noùi treân cuûa thai
phuï lôùn hôn soá tieâu chuaån, chöùng toû thai nhi phaùt trieån bình thöôøng.
(3) Soá laàn thai cöû ñoäng: moãi tieáng thai cöû ñoäng khoaûng 3∼5 laàn, moãi
tieáng thai cöû ñoäng ít hôn 3 laàn hoaëc trong 12 tieáng thai cöû ñoäng ít
hôn 10 laàn, chöùng toû raèng thai nhi trong töû cung bò thieáu döôõng khí.
(4) Nhòp tim thai. Khi mang thai ñöôïc ñuû 4 thaùng, coù
theå nghe ñöôïc aâm tim thai, bình thöôøng tim thai
moãi phuùt ñaäp khoaûng 120∼160 laàn, neáu ít hôn 120
laàn hoaëc nhieàu hôn 160 laàn, hoaëc ngöøng ñaäp giöõa
chöøng thì ñeàu laø hieän töôïng khoâng bình thöôøng.
Nhaéc nhôû
Baát keå aùp duïng phöông phaùp nhaän bieát söï phaùt
trieån cuûa thai nhi naøo, khi thaáy coù hieän töôïng baát
thöôøng, phaûi laäp töùc ñeán beänh vieän khaùm, khoâng ñöôïc
coi thöôøng baát cöù moät söï thay ñoåi khaùc thöôøng naøo.
Lôøi
khuyeân Kieåm tra aâm thanh cuûa tim thai, thöôøng do nhaân vieân y teá
cuûa Baùc syõ nghe baèng maùy nghe tim thai, ngöôøi nhaø cuõng coù theå gheù saùt
tai tröïc tieáp vaøo thaønh buïng cuûa thai phuï ñeå kieåm tra aâm
tim thai.
227
45 Bieåu hieän cuûa tình traïng thai nhi phaùt

trieån chaäm
Do moät nguyeân nhaân naøo ñoù, söï phaùt trieån cuûa thai nhi trong töû
cung bò aûnh höôûng, hoaëc thai nhi nhoû hôn so vôùi thai nhi bình thöôøng
ôû tuoåi thai ñoù, y hoïc goïi ñoù laø thai nhi phaùt trieån chaäm trong töû cung.
Nhöõng nguyeân nhaân thöôøng thaáy gaây neân tình traïng thai nhi phaùt
trieån chaäm coù: thai phuï maéc chöùng toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn,
cao huyeát aùp maïn tính, vieâm thaän maïn tính, beänh tim, thieáu maùu, laøm
cho chöùc naêng cuûa nhau thai bò caûn trôû, gaây thieáu döôõng khí cho meï vaø
thai nhi, daãn ñeán thai nhi trong töû cung phaùt trieån chaäm.
Phaûi laøm sao ñeå phoøng chöõa thai nhi phaùt trieån chaäm trong töû cung?
Trong quaù trình khaùm thai ñònh kyø, neáu phaùt hieän ra thì phaûi laäp töùc chöõa
trò. Chöõa trò chuû yeáu nhö sau: moät maët tieán haønh ñieàu trò beänh boäi nhieãm
ñaõ phaùt hieän ra; maët khaùc neân taêng cöôøng dinh döôõng cho thai phuï, baûo
ñaûm haáp thu nhieät löôïng, khi caàn thieát coù theå ñieàu trò dinh döôõng cao,
töùc laø truyeàn vaøo tónh maïch thai phuï ñöôøng glucose, dòch toång hôïp naêng
löôïng, vitamin, ñeå caûi thieän tình traïng dinh döôõng cho meï vaø thai nhi,
loaïi boû trôû ngaïi veà dinh döôõng cho thai nhi.
Nhaéc nhôû
Thai nhi trong töû cung phaùt trieån chaäm khoâng nhöõng theå troïng
thaáp, sinh tröôûng keùm, maø söï phaùt trieån veà caùc maët khaùc cuõng chöa ñaït
tieâu chuaån. Nhöõng treû sô sinh nhö vaäy coù tæ leä töû vong cao gaáp 8∼10 laàn
so vôùi treû bình thöôøng, neáu treû coøn toàn taïi ñöôïc cuõng thöôøng coù theå löïc
yeáu, nhieàu beänh taät, trí löïc thaáp.
Lôøi
khuyeân Thai nhi trong töû cung phaùt trieån toát hay khoâng coù lieân quan chaët
cuûa Baùc syõ cheõ ñeán dinh döôõng cuûa thai phuï. Neáu thai phuï haáp thu dinh
döôõng khoâng ñuû, coù theå laøm cho thai nhi trong cô theå meï phaùt
trieån chaäm. Vì theá, phuï nöõ mang thai phaûi chuù yù taêng cöôøng haáp thu
dinh döôõng trong aên uoáng. Nguyeân nhaân khaùc cuûa beänh naøy coøn coù:
töû cung bò vieâm nhieãm, truùng ñoäc, nhieãm phoùng xaï hoaëc dò hình.
228
46 Bieän phaùp phoøng traùnh thai nhi phaùt trieån

chaäm trong töû cung
(1) Baét ñaàu töø ñaàu thai kyø, thai phuï phaûi ñònh kyø ñeán beänh vieän khaùm
thai, baùc syõ coù theå caên cöù vaøo voøng buïng, ñoä cao töû cung cuûa thai
phuï vaø sieâu aâm ñeå kieåm tra phaùt hieän thai nhi trong töû cung coù phaùt
trieån chaäm hay khoâng, ñeå ñaûm baûo cho thai nhi ñöôïc sinh tröôûng
phaùt trieån bình thöôøng.
(2) Phuï nöõ mang thai maéc beänh aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi
phaûi sôùm chöõa trò, ñeå traùnh aûnh höôûng ñeán thai nhi. Nhöõng beänh ñoù
thoâng thöôøng goàm coù: töû cung bò vieâm nhieãm, truùng ñoäc, cao huyeát
aùp maïn tính, beänh tim, chöùng toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn.
(3) Ñaûm baûo thai phuï aên uoáng cung caáp ñaày ñuû chaát dinh döôõng. Phuï
nöõ mang thai aên uoáng khoâng phuø hôïp, dinh döôõng khoâng toát, ñaëc
bieät laø aên uoáng thieân leäch, keùn aên ñeàu daãn ñeán haáp thu dinh döôõng
khoâng ñuû, laøm cho thai nhi phaùt trieån chaäm, vaø theå troïng cuûa thai
nhi thaáp. Cho neân, thai phuï phaûi ñaûm baûo haáp thu ñaày ñuû chaát ñaïm
trong caùc loaïi thöïc phaåm nhö ñaäu caùc loaïi, thòt, caù, tröùng, söõa,...
(4) Phuï nöõ mang thai phaûi chuù yù aùp duïng tö theá naèm nghæ thích hôïp.
Sau khi aên côm neân naèm nghieâng nghæ ngôi moät chuùt, ñeå chaát dinh
döôõng coù theå ñeán vôùi thai nhi thuaän lôïi qua nhau thai.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai phaûi haáp thu dinh döôõng ñaày ñuû, ñaëc bieät laø naêng
löôïng vaø chaát ñaïm, ñaây laø bieän phaùp chuû yeáu ñeå phoøng traùnh thai nhi
trong töû cung phaùt trieån chaäm.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai haøng ngaøy taêng cöôøng haáp thu dinh döôõng
cuûa Baùc syõ vaø phoøng chöõa beänh laø bieän phaùp chính ñeå phoøng traùnh thai
nhi phaùt trieån chaäm. Phoøng traùnh beänh môùi coù lôïi cho söï sinh
tröôûng vaø phaùt trieån cuûa thai nhi, ñeán khi thai nhi trong töû cung bò
phaùt trieån chaäm roài thì coù chöõa trò theá naøo cuõng laø muoän.
229
47 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi mang thai ñoâi
Khi kieåm tra phaùt hieän mang thai ñoâi, phaûi chuù yù nhöõng ñieàu döôùi ñaây:
(1) Do dung löôïng maùu caàn cho thai phuï mang thai ñoâi nhieàu hôn ngöôøi
mang thai ñôn, neân raát deã bò thieáu maùu. Vì theá, trong thôøi gian mang
thai, thai phuï phaûi coá gaéng aên nhieàu thöïc phaåm dinh döôõng, ñaëc bieät
laø aên nhieàu thöïc phaåm coù haøm löôïng saét cao, ñoàng thôøi phaûi caên cöù
vaøo tình traïng huyeát saéc toá ñeå kòp thôøi boå sung chaát saét, ñeå phoøng vaø
chöõa trò beänh thieáu maùu.
(2) Thai phuï mang thai ñoâi thì töû cung to hôn haún nhöõng thai phuï mang
thai ñôn, ñieàu naøy khoâng chæ taêng gaùnh naëng cho cô theå thai phuï maø
coøn laøm phaùt sinh caûm giaùc khoù chòu nhö hoát hoaûng, khoù thôû, chi
döôùi phuø thuõng do tim phoåi vaø tónh maïch khoang döôùi bò cheøn eùp;
thai phuï mang thai ñoâi coøn deã boäi nhieãm chöùng toång hôïp cao huyeát
aùp thai ngheùn; thai ñoâi do töû cung giaõn ra quaù to hoaëc aùp löïc trong
töû cung khoâng caân baèng neân deã gaây ñeû non.
(3) Khi mang thai ñoâi, do cô theå thai phuï phaûi gaùnh vaùc naëng, deã phaùt
sinh nhöõng hieän töôïng khoù chòu vaø beänh boäi nhieãm. Vì theá, thai phuï
neân ñònh kyø khaùm thai, coøn phaûi khaùm thai nhieàu hôn so vôùi thai
phuï mang ñôn thai.
Nhaéc nhôû
Khi mang thai ñoâi, thai phuï thöôøng phaûi naèm vieän tröôùc chôø sinh,
ñeå ñaûm baûo phuï nöõ mang thai ñöôïc nghæ ngôi, coá gaéng giaûm nheï aùp löïc
beänh, ñieàu trò cao huyeát aùp thai ngheùn, ñoàng thôøi traùnh sinh sôùm.
Lôøi
khuyeân Thai phuï mang thai ñoâi phaûi chuù yù khaùm tröôùc sinh, soá laàn
cuûa Baùc syõ khaùm cuõng phaûi taêng leân thích hôïp so vôùi mang thai bình
thöôøng. Bôûi vì khi mang thai ñoâi, cô theå thai phuï phaûi gaùnh
vaùc naëng, deã phaùt sinh caûm giaùc khoù chòu vaø beänh boäi nhieãm.
230
48 Bieän phaùp phoøng traùnh beänh boäi nhieãm ôû

thai phuï mang thai ñoâi
(1) Thieáu maùu. Phaûn öùng mang thai giai ñoaïn ñaàu töông ñoái roõ reät, vì vaäy,
phaûi haáp thu dinh döôõng cho 3 ngöôøi ñeå traùnh bò thieáu maùu. Haáp thu
ñuû chaát ñaïm, vitamin, ñoàng thôøi uoáng theâm saét, axit folic ñeå baûo ñaûm
meï con ñeàu khoeû.
(2) Giai ñoaïn cuoái thai kyø deã phaùt sinh ña oái caáp tính, vôõ oái sôùm, sinh sôùm,
thai nhi quaù nhoû, tæ leä thai nhi töû vong cuõng töông ñoái cao. Ñoái vôùi
nhöõng hieän töôïng naøy phaûi chuù yù nhieàu hôn döôùi söï chæ daãn cuûa baùc syõ.
(3) Deã boäi nhieãm chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn, chöùng toång hôïp huyeát aùp
thaáp naèm ngöûa vaø thai nhi trong töû cung phaùt trieån chaäm, neân kieåm tra
thöôøng xuyeân, ñeå sôùm xöû lyù.
(4) Deã hình thaønh nhau thai tieàn ñaïo hoaëc vò trí thaáp, gaây chaûy maùu tröôùc
sinh hoaëc maát maùu nhieàu sau sinh.
(5) Neáu moät thai laø ngoâi moâng, moät thai laø ngoâi ñaàu, sau khi vôõ oái, luùc sinh
seõ coù theå xaûy ra hieän töôïng ñaàu hai thai moùc vaøo nhau daãn ñeán khoù sinh,
baùc syõ seõ quyeát ñònh bieän phaùp sinh nôû cho tình huoáng naøy.
(6) Ñeà phoøng ñeû non. Do hai thai nhi trong töû cung cuøng phaùt trieån, thöôøng
laøm cho töû cung giaõn nôû quaù caêng, neáu laïi phaùt sinh ña oái, thì khoù coù
theå ñôïi ñeán khi ñuû ngaøy ñuû thaùng, maø phaûi sinh tröôùc. Vì theá, thai phuï
phaûi chuù yù nghæ ngôi, giaûm aùp löïc cuûa thai nhi vaøo töû cung.
Nhaéc nhôû
Khi thai phuï mang thai ñoâi ñöôïc hôn 37 tuaàn, thai nhi ñaõ phaùt trieån
hoaøn thieän, neáu söùc khoûe khoâng coù lôïi coù theå aùp duïng ñeû chæ huy taïi
beänh vieän.
Lôøi
khuyeân Bieän phaùp phoøng traùnh beänh boäi nhieãm mang thai ñoâi: (1) mang
cuûa Baùc syõ thai ñuû 28 tuaàn baét ñaàu uoáng vieân albutamol sulfate, moãi laàn
2.4mm, ngaøy uoáng 4 laàn, toát nhaát laø 6 tieáng uoáng 1 laàn, ñeán khi
thai ñöôïc 37 tuaàn thì döøng thuoác, ñoàng thôøi vaøo vieän chôø sinh; (2)
phuï nöõ mang thai phaûi nghæ ngôi ñaày ñuû, ñeå giöõ söùc cho vieäc sinh ñeû; (3)
Baùc syõ coù theå baám oái ñeå töû cung co boùp, taïo neàn taûng toát; (4) Sau khi
sinh, neân duøng moät vaøi loaïi thuoác giuùp co töû cung vaø thuoác khaùng sinh.
231
49 Vì sao thai phuï caàn phaûi xeùt nghieäm maùu
Phuï nöõ coù thai tröôùc khi sinh phaûi xeùt nghieäm ñeå xaùc ñònh nhoùm
maùu, taùc duïng cuûa vieäc kieåm tra nhoùm maùu laø:
(1) Vieäc kieåm tra nhoùm maùu coù lôïi cho vieäc tieán haønh tieáp maùu trong quaù
trình phaãu thuaät, ñeå kòp thôøi caáp cöùu trong tình traïng cô theå maát maùu.
Quaù trình mang thai laø 40 tuaàn, trong thôøi gian naøy coù theå phaùt sinh
moät soá beänh boäi nhieãm: saûy thai khoâng hoaøn toaøn trong giai ñoaïn ñaàu
thai kyø, nhau tieàn ñaïo vaø nhau bong sôùm trong giai ñoaïn cuoái thai kyø,
sau khi sinh löïc co boùp cuûa töû cung yeáu hoaëc laø do nhau thai bong
khoâng bình thöôøng daãn ñeán töû cung bò chaûy maùu nhieàu, taát caû nhöõng
hieän töôïng treân coù theå laøm cho saûn phuï rôi vaøo traïng thaùi bò soác, vieäc
tieáp vaø truyeàn maùu kòp thôøi laø voâ cuøng quan troïng.
(2) Phuï nöõ mang thai xeùt nghieäm nhoùm maùu coøn kòp thôøi phaùt hieän
nhoùm maùu cuûa meï vaø con khoâng hôïp nhau. Phuï nöõ mang thai nhoùm
maùu O thì ngöôøi coù nhoùm maùu phoái hôïp phaûi laø nhoùm maùu A, B
hoaëc AB; phuï nöõ mang thai döông tính Rh thì phaûi phoái hôïp vôùi
ngöôøi cuõng döông tính Rh, coù theå phaùt hieän nhoùm maùu cuûa meï vaø
con khoâng hôïp vaø treû sô sinh bò beänh hemolytic. Sôùm xaùc ñònh
nhoùm maùu cuûa meï, seõ thuaän tieän cho vieäc kieåm tra vaø traéc nghieäm
giöõa meï vaø con trong quaù trình mang thai, ñeå aùp duïng caùc bieän phaùp
döï phoøng töông öùng, hoaëc laø khi caàn thieát thì phaûi boû thai.
Nhaéc nhôû
Veà vieäc phoøng traùnh nhoùm maùu cuûa meï vaø con khoâng phuø hôïp vaø beänh
hemolytic cuûa treû sô sinh, caùch toát nhaát laø laøm xeùt nghieäm maùu cuûa caû vôï
vaø choàng tröôùc khi mang thai ñeå coù theå sôùm phoøng hoaëc traùnh mang thai.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai hieåu bieát veà nhöõng kieán thöùc naøy seõ coù lôïi
cuûa Baùc syõ cho vieäc phoái hôïp cuøng baùc syõ laøm caùc xeùt nghieäm kieåm tra.
Ñieàu naøy toát cho söï ñaûm baûo an toaøn cho thai nhi vaø meï.
232
50 Phuï nöõ mang thai phaûi ñònh kyø kieåm tra

noàng ñoä ñaïm trong nöôùc tieåu
Trong khi khaùm thai ñònh kyø, thai phuï phaûi chuù yù kieåm tra noàng ñoä
ñaïm trong nöôùc tieåu. Ñieàu naøy giuùp cho vieäc sôùm phaùt hieän chöùng toång
hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn, sôùm aùp duïng caùc bieän phaùp ñieàu trò ñeå traùnh
gaây haïi cho meï vaø em beù.
Khi phaùt hieän thai phuï xuaát hieän 2 trong soá caùc trieäu chöùng cuûa beänh
cao huyeát aùp laø phuø vaø albumin trong nöôùc tieåu thì coù theå chaån ñoaùn laø
chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn. Ñaây cuõng chính laø beänh boäi nhieãm deã
phaùt sinh trong quaù trình mang thai, thöôøng aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa
thai phuï vaø nghieâm troïng coù theå aûnh höôûng ñeán tính maïng, ñoàng thôøi
cuõng laø moät trong caùc lyù do laøm cho thai nhi bò töû vong.
Chöùng toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn ñöôïc chaån ñoaùn qua kieåm
tra noàng ñoä ñaïm trong nöôùc tieåu, laø do sau khi bò cao huyeát aùp thì caùc ñoäng
maïch nhoû toaøn thaân seõ co giaät, ñoäng maïch nhoû ôû thaän cuõng seõ co giaät,
laøm cho thaän thieáu maùu vaø khoâ n g khí, daã n ñeá n tính thaå m thaá u qua
maø n g ñaù y tieå u caà u thaä n taê n g cao, chöù c naê n g haá p thu cuû a oá n g
thaä n khoâ n g hoaø n toaø n , vì vaä y , noà n g ñoä ñaï m trong nöôùc tieåu taêng
cao, neân thai phuï môùi xuaát hieän hieän töôïng albumin trong nöôùc tieåu.
Nhaéc nhôû
Thai phuï ñònh kyø kieåm tra noàng ñoä ñaïm trong nöôùc tieåu thì coù theå kòp
thôøi phaùt hieän chöùng toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn ñeå kòp thôøi aùp duïng
caùc phöông phaùp ñieàu trò, ñaûm baûo söùc khoûe cho meï vaø con. Phuï nöõ mang
thai töø tuaàn thöù 20 trôû ñi, thoâng thöôøng cöù 2 tuaàn kieåm tra noàng ñoä ñaïm trong
nöôùc tieåu 1 laàn, ño huyeát aùp vaø kieåm tra xem coù bò phuø hay khoâng.
Lôøi
khuyeân Raá t nhieà u tröôø n g hôï p hieä n töôï n g albumin trong nöôù c
cuûa Baùc syõ tieå u xuaá t hieä n sau trieä u chöù n g cao huyeá t aù p , moä t khi
thai phuï phaù t hieä n albumin trong nöôù c tieå u thì chöù n g
toû coù khaû naê n g maé c chöù n g toå n g hôï p cao huyeá t aù p
thai ngheù n . Vì vaäy, thai phuï neân chuù yù thöôøng xuyeân kieåm tra huyeát
aùp ñeå coù theå sôùm phaùt hieän nhöõn g ñieà u baá t thöôø n g.
233
51 YÙ nghóa cuûa vieäc caân ño kieåm tra söùc khoûe

cho thai phuï
Vieäc thai phuï tieán haønh caân ño kieåm tra söùc khoûe coù nhöõng taùc
duïng sau:
Kieåm tra theå troïng: xem coù taêng baát thöôøng khoâng, coù maéc chöùng
toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn khoâng.
Ño voøng ngöïc, ñaùy töû cung: ñeå kieåm tra xem thai nhi coù phaùt trieån
thuaän lôïi khoâng. Tính theo soá tuaàn mang thai, khi voøng ngöïc taêng quaù
nhieàu thì coù theå laø thai ñoâi hoaëc laø coù hieän töôïng ña oái.
Ño huyeát aùp: laø ñeå kieåm tra xem coù bò huyeát aùp cao hay thaáp khoâng,
neáu huyeát aùp taêng cao seõ coù nguy cô maéc chöùng toång hôïp cao huyeát aùp
thai ngheùn.
Ño voøng ngoaøi xöông chaäu: laø duøng thöôùc ño xöông chaäu ño cöûa ra,
cöûa vaøo vaø chieàu daøi ñöôøng kính cuûa xöông chaäu, töø ñoù coù theå bieát ñöôïc
ñöôøng ñeû to hay nhoû, giuùp phaùn ñoaùn coù theå sinh töï nhieân hay khoâng.
Soá ño naøy raát quan troïng ñoái vôùi nhöõng phuï nöõ sinh con ñaàu loøng, tuy
nhieân cuõng khoâng theå noùi nhöõng phuï nöõ nhoû beù, xöông chaäu heïp thì
khoâng theå sinh con töï nhieân, coøn phaûi xem ñaàu thai nhi to hay nhoû, chæ
caàn laø voøng ñaàu khoâng quaù to thì khi sinh cuõng khoâng coù vaán ñeà gì.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai neân coù soå kieåm tra söùc khoûe hoaëc theû khaùm söùc
khoûe. Sau moãi laàn kieåm tra thì ñeàu ghi laïi keát quaû thaät chi tieát vaø roõ raøng.
Ñieàu naøy raát coù yù nghóa ñoái vôùi vieäc theo doõi söùc khoûe cuûa thai phuï, thai
nhi vaø ñeå tham khaûo khi sinh nôû.
Lôøi
khuyeân Nhöõng thoâng soá chuû yeáu caàn kieåm tra trong thai kyø laø: Chieàu
cuûa Baùc syõ cao, caân naëng, soá ño voøng buïng, huyeát aùp vaø soá ño voøng
ngoaøi xöông chaäu. Trong ñoù soá ño voøng ngoaøi xöông chaäu vaø
chieàu cao laø ñöôïc tieán haønh ngay khi laàn ñaàu kieåm tra, coøn nhöõng
soá ño khaùc thì ñeàu ñöôïc tieán haønh ôû moãi laàn kieåm tra ñònh kyø.
234
52 Phuï nöõ mang thai caàn khaùm phuï khoa
Trong nhöõng laàn kieåm tra suoát quaù trình mang thai phaûi coù 2 laàn
khaùm phuï khoa, thoâng thöôøng thì khoâng gaây nguy haïi gì cho thai nhi.
Laàn ñaàu tieân khaùm phuï khoa laø vaøo giai ñoaïn ñaàu thai kyø, muïc ñích cuûa
vieäc kieåm tra laø ñeå xem cô quan sinh duïc cuûa phuï nöõ mang thai coù bò dò
daïng hay coù khoái u khoâng, ví duï nhö aâm ñaïo coù maøng, töû cung ñoâi, söùc
chöùa khoang chaäu vaø ñoä lôùn cuûa töû cung khoâng phuø hôïp vôùi soá thaùng
döøng kinh nguyeät; ñoàng thôøi kieåm tra xem khí hö aâm ñaïo coù nhieãm
khuaån, nhieãm trichomonas khoâng.
Laàn thöù hai khaùm phuï khoa laø sau khi mang thai ñöôïc 24 tuaàn, ñeå
tìm hieåu xem xöông chaäu to hay nhoû, tieán haønh ño xöông chaäu, böôùc
ñaàu döï ñoaùn thai nhi coù theå ñöôïc sinh töï nhieân hay khoâng ñeå chuaån bò
cho sinh nôû.
Nhaéc nhôû
Sau khi mang thai ñöôïc
36 tuaàn, neân traùnh kieåm tra
khoâng aâm ñaïo, nhöõng thai
phuï coù tieàn söû saûy thai caøng
neân thaän troïng.
Lôøi
khuyeân Khi tieán haønh kieåm tra aâm ñaïo laàn thöù hai, neáu caàn thieát thì
cuûa Baùc syõ laøm xeùt nghieäm teá baøo da aâm ñaïo tìm vi khuaån vaø möùc ñoä
maãn caûm vôùi thuoác ñeå duøng thuoác ñieàu trò hôïp lyù tröôùc sinh,
traùnh khi sinh nôû nhieãm khuaån vaøo em beù.
235
53 Taùc duïng cuûa vieäc sieâu aâm ñoái vôùi phuï nöõ
mang thai
Vieäc sieâu aâm ñoái vôùi phuï nöõ mang thai laø khoâng theå thieáu, yù nghóa
cuûa noù nhö sau:
(1) Quan saùt söï phaùt trieån taêng tröôûng cuûa thai nhi vaø moâi tröôøng xung
quanh. Khi bò maát kinh töø 5 ñeán 6 tuaàn thì ñaõ coù theå nhìn thaáy tuùi thai
trong töû cung. Theo söï taêng tröôûng cuûa thai kyø, coù theå quan saùt ñöôïc
tình hình taêng tröôûng cuûa thai nhi, coøn coù theå chaån ñoaùn coù nguy cô
saûy thai hay khoâng, coù theå xaùc ñònh ñöôïc coù mang thai ngoaøi töû cung
hay khoâng. Giai ñoaïn cuoái thai kyø, qua soùng sieâu aâm coù theå quan saùt
ñöôïc thai nhi, cuoáng roán vaø vò trí nhau thai, ño löôïng nöôùc oái trong töû
cung, sôùm phaùt hieän thai nhi trong töû cung coù bò dò taät hay khoâng.
(2) Phaùt hieän nhöõng daáu hieäu baát thöôøng: mang thai ñöôïc 15∼25 tuaàn,
soùng sieâu aâm coù theå phaùt hieän thai nhi dò thöôøng, thai taêng tröôûng
chaäm, vò trí thai khoâng ñuùng, nöôùc oái nhieàu, daây roán quaán coå, nhau
tieàn ñaïo, nhau laõo hoaù hoaëc nhau bong sôùm, chöûa tröùng, beänh boäi
nhieãm mang thai u xô töû cung, u nang buoàng tröùng. Khi phaùt hieän
nhöõng daáu hieäu khaùc thöôøng phaûi kòp thôøi aùp duïng caùc phöông phaùp
ñieàu trò, traùnh sinh ra treû khuyeát taät.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai phaû i thaä n troï n g khi kieå m tra baè n g sieâ u
aâ m , ngoaø i nhöõ n g ích lôï i nhieà u maë t töø sieâ u aâ m cuõ n g toà n taï i
nhöõ n g nguy hieå m . Sieâ u aâ m vaã n coù nhöõ n g yù nghóa tích cöï c , chæ
caà n chuù yù an toaø n , ngaê n chaë n nguy hieå m phaùt sinh.
Lôøi
khuyeân Moät nghieân cöùu môùi nhaát phaùt hieän, sieâu aâm laøm toån haïi tröïc tieáp
cuûa Baùc syõ ñeán maøng teá baøo, keát caáu sieâu nhoû cuûa loâng mao trong giai ñoaïn
ñaàu thai kyø, trong quaù trình phoâi thai phaùt trieån, coù theå laøm cho tæ
leä saûy thai vaø tæ leä dò daïng taêng cao. Vì vaäy, trong giai ñoaïn ñaàu mang thai,
neáu khoâng coù tình hình gì ñaëc bieät thì neân traùnh sieâu aâm, tröôøng hôïp
khoâng theå khoâng sieâu aâm thì phuï nöõ mang thai phaûi nhòn ñi tieåu ñeå baøng
quang caêng leân, ruùt ngaén thôøi gian sieâu aâm, khoáng cheá trong voøng 1 phuùt.
236
54 Caùch laøm hoà sô theo doõi söùc khoûe cho thai phuï
(1) Kyø kinh cuoái cuøng: giuùp cho vieäc tính thôøi gian döï sinh vaø baûo veä söùc khoûe.
(2) Tình traïng beänh taät vaø thôøi ñieåm baét ñaàu coù bieåu hieän ngheùn: giuùp phaùn
ñoaùn möùc ñoä ngheùn vaø möùc ñoä aûnh höôûng ñeán thai nhi.
(3) Thai cöû ñoäng: ghi laïi thôøi gian vaø soá laàn thai cöû ñoäng, giuùp ñoaùn ñöôïc
tình traïng söùc khoûe thai nhi trong thôøi gian gaàn nhaát.
(4) Tình traïng maéc beänh cuûa thai phuï: coù theå döï baùo veà nhöõng aûnh höôûng
ñeán thai nhi.
(5) Beänh boäi nhieãm mang thai: thai phuï phaùt sinh nhöõng trieäu chöùng beänh
nhö: phuø chaân, giaõn tónh maïch, bí ñaïi tieän, ñau löng vaøo giai ñoaïn cuoái
thai kyø seõ thuaän tieän cho vieäc ñieàu trò vaø chaêm soùc söùc khoûe.
(6) AÂm ñaïo chaûy maùu, chaûy nöôùc vaø ra khí hö: chaát löôïng vaø soá löôïng maùu,
nöôùc vaø khí hö coù baát thöôøng hay khoâng, ñieàu naøy coù lôïi cho vieäc baûo
veä söùc khoûe vaø an thai.
(7) Ñôøi soáng tình duïc: giai ñoaïn ñaàu vaø cuoái cuûa thai kyø khoâng ñöôïc quan
heä tình duïc, giai ñoaïn giöõa thì coù theå nhöng haïn cheá. Moãi laàn quan heä
neân ghi laïi thôøi gian ñeå söû duïng khi caàn thieát.
(8) Kieåm tra tröôùc khi sinh: ghi laïi thôøi gian moãi laàn kieåm tra, caùc muïc, keát
luaän, ñieàu naøy coù lôïi cho vieäc baûo veä söùc khoûe.
(9) Nhöõng chuù yù khaùc: ví duï nhö caân naëng, aên uoáng, coâng vieäc, toån thöông
beân ngoaøi, kích thích thaàn kinh,... ñeàu neân ghi laïi, ñieàu naøy coù lôïi cho
vieäc baûo veä söùc khoûe thai phuï vaø phaân tích söùc khoûe thai nhi.
Nhaéc nhôû
Hoà sô söùc khoûe cuûa thai phuï raát coù yù nghóa tham khaûo cho caùc baùc syõ, ñoàng
thôøi cuõng ñeå nhaéc nhôû baûn thaân theo doõi vaø chuù yù söùc khoûe cuûa chính mình.
Lôøi
khuyeân Baûng ghi trieäu chöùng Baûng ghi chaån ñoaùn
cuûa Baùc syõ Thôøi gian: ngaøy thaùng naêm Thôøi gian: ngaøy thaùng naêm
Kyø kinh cuoái......hieän töôïng noân.... Soá tuaàn MT.... Ñoä cao ñaùy töû cung...
Nhieät ñoä cô theå...... aên uoáng....... Theå troïng........... Cöû ñoäng thai........
Huyeát aùp........ tình traïng nguû...... Huyeát aùp .............Vò trí thai...........
Buoàn noân.......... Soá laàn ñi tieåu..... Noàng ñoä ñaïm trong nöôùc tieåu.......
Taùo boùn ..............Khaùc.............. Tim thai.......... Beänh boäi nhieãm......
237
55 Phuï nöõ mang thai khoâng neân chuïp X quang

vaø kieåm tra baèng CT
Tia X quang laø moät loaïi tia phoùng xaï, gaây nguy haïi cho söùc khoûe con
ngöôøi. Neáu phuï nöõ mang thai chuïp X quang seõ gaây toån haïi cho thai nhi.
Phuï nöõ mang thai trong 3 thaùng ñaàu laø giai ñoaïn hình thaønh caùc cô
quan cuûa phoâi thai, neáu trong thôøi kyø naøy maø thai phuï tieáp xuùc vôùi tia X
quang coù khaû naêng seõ gaây dò daïng cho thai nhi, ví duï nhö: traøn dòch naõo,
khuyeát taät ôû maét vaø coät soáng, töù chi dò daïng, heä thoáng taïo maùu khieám
khuyeát, xöông bò toån haïi vaø nguy cô saûy thai, thai cheát löu.
Sau khi mang thai ñöôïc 3 thaùng, raêng, boä phaän sinh duïc vaø heä thoáng
trung khu thaàn kinh cuûa thai nhi vaãn ñang tieáp tuïc phaùt trieån, do vaäy caàn
phaûi traùnh chuïp X quang.
Giai ñoaïn cuoái thai kyø, caùc boä phaän cuûa thai nhi ñaõ phaùt trieån hoaøn
thieän, neáu chuïp X quang vôùi taàn suaát thaáp thì cuõng khoâng gaây haïi gì cho
thai nhi, nhöng neáu soá laàn chuïp X quang nhieàu, taàn suaát cao thì vaãn coù theå
gaây toån haïi cho thai nhi.
Khi chuïp CT, caùc tia X quang xuyeân tröïc tieáp qua caùc taàng toå chöùc teá
baøo cô theå con ngöôøi vôùi taàn suaát maät ñoä lôùn, maïnh gaáp traêm laàn so vôùi tia
X quang thoâng thöôøng, nhìn roõ hôn nhieàu so vôùi tia X thoâng thöôøng, beà maët
chòu taùc ñoäng cuûa tia chieáu laø lôùn hôn raát nhieàu so vôùi X quang thoâng thöôøng.
Neáu thai phuï chuïp CT thì coù theå seõ daãn ñeán haäu quaû khoù löôøng.
Nhaéc nhôû
Khi caàn thieát, ñeå chöõa trò beänh cho thai phuï thì coù theå phaûi keát thuùc vieäc
mang thai. Ñeå traùnh sinh ra ñöùa treû bò dò daïng, tröôùc heát phaûi chöõa khoûi beänh
sau ñoù môùi coù con thì môùi ñaûm baûo ñöôïc söùc khoûe cho caû meï vaø con.
Lôøi
khuyeân Trong suoát thôøi kyø mang thai, thai phuï neân traùnh chuïp X
cuûa Baùc syõ quang vaø CT. Tröôøng hôïp khoâng theå khoâng laøm thì vò trí chuïp
X quang phaûi naèm goïn trong phaàn caàn chuïp ñeå traùnh aûnh
höôûng xaáu cuûa tia X quang cho thai phuï vaø thai nhi.
238
56 Theá naøo laø mang thai nguy cô cao?
Trong thôøi kyø mang thai, neáu meï vaø thai nhi maéc chöùng beänh boäi nhieãm
naøo ñoù, hoaëc laø nhaân toá gaây beänh naøo ñoù seõ aûnh höôûng ñeán caû hai, hoaëc daãn
ñeán hieän töôïng khoù sinh goïi laø mang thai nguy cô cao. Nhö:
(1) Phuï nöõ mang thai mang thai laàn ñaàu khi chöa ñuû 18 tuoåi hoaëc quaù 35 tuoåi;
(2) Xöông chaäu heïp;
(3) Ngoâi thai ngöôïc;
(4) Coù trieäu chöùng saûy thai hoaëc sinh non, nhau tieàn ñaïo, nhau bong sôùm, vôõ
oái sôùm, sa daây roán hoaëc daây roán cuoán coå;
(5) Chöùc naêng nhau thai khoâng phuø hôïp;
(6) Ñöôøng sinh baát thöôøng;
(7) Ña thai, thai quaù to hay quaù nhoû;
(8) Nhoùm maùu cuûa meï vaø con khoâng hôïp;
(9) Thai quaù ngaøy;
(10) Maéc beänh noäi khoa boäi nhieãm thai ngheùn nhö: beänh tim, beänh tieåu
ñöôøng, vieâm gan, vieâm thaän, chöùc naêng tuyeán giaùp traïng quaù möùc bình
thöôøng, beänh veà maùu, nhieãm virut;
(11) Maéc chöùng toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn;
(12) Coù tieàn söû mang thai baát thöôøng nhö: saûy thai töï nhieân, sinh non, thai
cheát löu, khoù sinh, thai ngöôïc, treû sô sinh bò dò daïng, treû sô sinh maéc
beänh vaøng da, maùu loaõng;
(13) Ñaõ phaãu thuaät u töû cung;
(14) Coù tieàn söû ñeû moå.
Nhaéc nhôû
Mang thai nguy cô cao khi sinh nôû phaûi nghe theo Lôøi khuyeân cuûa baùc syõ, khi caàn
thieát thì phaûi moå ñeû. Moå ñeû laø caùch toát nhaát ñeå ñaûm baûo söï an toaøn cho caû meï vaø con.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai mang thai nguy cô cao thì baét buoäc phaûi
cuûa Baùc syõ ñeán beänh vieän sinh nôû, maø phaûi vaøo vieän tröôùc khi sinh 1
tuaàn, ñoàng thôøi thoâng baùo cho baùc syõ bieát tình hình beänh taät
cuûa mình. Trong suoát thôøi gian mang thai phaûi chuù yù giöõ gìn.
239
57 Nhöõng nhaân toá coù theå khieán thai nhi dò daïng
Nguyeân nhaân daãn ñeán treû sô sinh bò khuyeát taät coù theå laø do nhöõng nhaân toá
beân trong, cuõng coù theå do nhöõng nhaân toá beân ngoaøi taùc ñoäng nhö moâi tröôøng.
(1) Di truyeàn: hai beân boá meï hoaëc do moät beân maéc beänh naøo ñoù, ñaëc bieät laø
beänh di truyeàn thì em beù sinh ra seõ coù nguy cô maéc beänh lôùn, nhö vôï
choàng laø caän huyeát (cuøng doøng maùu tröïc heä) hoaëc maéc beänh phong thì
nhöõng em beù sinh ra soá nhieàu laø maéc caùc beänh dò taät baåm sinh hoaëc trí
tueä khoâng phaùt trieån hoaøn thieän. Ñaây laø do nhaân toá beân trong.
(2) AÛnh höôûng do uoáng thuoác: thai phuï uoáng quaù nhieàu thuoác seõ daãn ñeán thai
nhi bò dò daïng.
(3) Vieâm nhieãm: thai phuï bò nhieãm virut, seõ bò saûy thai, sinh non hoaëc thai
nhi dò daïng.
(4) Ngöôøi meï maéc beänh: thai phuï maéc beänh boäi nhieãm daãn ñeán em beù bò dò daïng.
(5) OÂ nhieãm moâi tröôøng: khoâng khí, nöôùc, thöïc phaåm bò nhieãm ñoäc cuõng laøm
aûnh höôûng ñeán thai phuï daãn ñeán em beù bò dò daïng, trong ñoù bao goàm caû
oâ nhieãm moâi tröôøng nôi thai phuï laøm vieäc.
(6) Uoáng röôïu, huùt thuoác: thai phuï huùt thuoác, uoáng röôïu seõ laøm aûnh höôûng
ñeán thai nhi.
(7) Taâm traïng cuûa thai phuï: tinh thaàn caêng thaúng, xuùc ñoäng maïnh seõ gaây trôû
ngaïi tôùi quaù trình phaùt trieån cuûa thai nhi.
(8) Dinh döôõng: phuï nöõ mang thai haáp thu khoâng ñaày ñuû chaát dinh döôõng seõ
aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cô theå vaø trí tueä cuûa thai nhi.
(9) Sinh nôû: khi sinh con, do ngöôøi ñôõ ñeû coù nhöõng thao taùc khoâng hôïp lyù coù
theå laøm aûnh höôûng ñeán teá baøo naõo hoaëc cô theå beù, daãn ñeán treû taøn taät.
Nhaéc nhôû
Phoøng ngöøa dò daïng ôû thai nhi laø moät vieäc khoù, nhöng cuõng khoâng phaûi
laø khoâng laøm ñöôïc. Chæ caàn nhöõng caëp vôï choàng tröôùc khi chuaån bò coù con
neân ñi hoïc theâm moät soá kieán thöùc veà mang thai sinh nôû, ñoàng thôøi phaûi kieân
trì thöïc hieän thì seõ coù theå giaûm haún ñöôïc nhöõng khuyeát taät cho treû. Ñieàu naøy
yeâu caàu nam nöõ trong ñoä tuoåi sinh ñeû caàn phaûi heát söùc chuù yù.
Lôøi
khuyeân Nhöõng nguyeân nhaân gaây khuyeát taät cho treû sô sinh phaàn lôùn ñeàu
cuûa Baùc syõ coù theå traùnh ñöôïc, thaäm chí trong tröôøng hôïp di truyeàn, neáu coù
theå chuù yù hôn trong vieäc löïa choïn baïn ñôøi vaø phoøng beänh cuõng
coù theå haïn cheá ñöôïc beänh di truyeàn.
240
58 Giôùi tính cuûa thai nhi
Sinh con trai hay con gaùi?

Theo nghieân cöùu khoa hoïc di truyeàn, teá baøo trong moãi cô theå con
ngöôøi coù 23 caëp nhieãm saéc theå, trong ñoù 22 caëp nhieãm saéc theå thöôøng, 1
caëp laø nhieãm saéc theå giôùi tính. Moät caëp nhieãm saéc theå giôùi tính nöõ goàm 2
nhieãm saéc theå X, töùc laø XX; moät caëp nhieãm saéc theå giôùi tính nam laø 2
nhieãm saéc theå khoâng gioáng nhau, töùc laø XY. Neáu tröùng keát hôïp vôùi tinh
truøng mang nhieãm saéc theå X, hình thaønh hôïp töû XX, seõ phaùt trieån thaønh
con gaùi, coøn neáu tröùng keát hôïp vôùi tinh truøng mang nhieãm saéc theå Y, hình
thaønh hôïp töû XY, thì seõ phaùt trieån thaønh con trai.
Do ñoù, sinh con trai hay con gaùi hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo tinh truøng
cuûa ngöôøi cha. Tuy nhieân, ñaøn oâng moãi laàn xuaát tinh thì trong moãi ml tinh
dòch coù soá löôïng tinh truøng laø töø 60 trieäu ñeán 200 trieäu, coøn vieäc nhieãm
saéc theå X hay nhieãm saéc theå Y keát hôïp vôùi tröùng laïi hoaøn toaøn khoâng phuï
thuoäc vaøo yù muoán cuûa con ngöôøi. Hieän taïi thì con ngöôøi cuõng chöa coù
caùch naøo ñeå taùc ñoäng cho tröùng keát hôïp vôùi tinh truøng naøo.
Nhaéc nhôû
Sinh con trai hay con gaùi thì ñeàu
nhö nhau caû, vaán ñeà quan troïng laø phaûi
chuù yù ñeán söùc khoûe ñeå em beù sinh ra
khoûe maïnh môùi laø nieàm haïnh phuùc vaø
mong ñôïi cuûa boá meï. Coøn vieäc laøm theá
naøo ñeå em beù thoâng minh hôn thì caàn
thieát phaûi coù söï ñaàu tö, taâm huyeát, cuõng
coù theå coù hieäu quaû.
Lôøi
khuyeân Khoâng neân quaù tin vaøo vieäc duøng bieän phaùp naøy hay bieän phaùp khaùc
cuûa Baùc syõ nhö duøng thuoác, aên maën, aên nhaït hay aên nhöõng ñoà chua ñeå sinh con
trai hay con gaùi. Thaäm chí duøng caùc phöông thuoác daân gian coøn daãn
ñeán nhöõng phaûn öùng khoâng toát vaø sinh beänh taät.
241
59 Nguyeân taéc duøng thuoác khi mang thai
Neáu yeâu caàu moãi thai phuï ñeàu phaûi naém vöõng kieán thöùc khi duøng
thuoác thì döôøng nhö laø khoâng theå. Nhöng cho duø theá naøo thì phuï nöõ
mang thai cuõng phaûi naém roõ ñöôïc nguyeân taéc duøng thuoác, ñeå ñaûm baûo
an toaøn trong suoát quaù trình mang thai vaø giaûm thieåu nguy cô gaây dò taät
cho thai nhi.
(1) Phuï nöõ trong ñoä tuoåi sinh ñeû khoâng duøng bieän phaùp traùnh thai vaø
phuï nöõ mong muoán coù thai, neáu quaù kyø kinh nguyeät maø chöa thaáy
coù kinh phaûi nghó ngay ñeán khaû naêng coù thai. Luùc naøy, neáu cô theå
coù vaán ñeà gì phaûi duøng thuoác thì phaûi thaän troïng.
(2) Ñoái vôùi phuï nöõ mang thai, thôøi gian duøng thuoác caøng sôùm (3 thaùng ñaàu
mang thai), ñaëc bieät laø phaûi duøng thuoác trong thôøi gian daøi, löôïng thuoác
uoáng vaøo caøng nhieàu thì aûnh höôûng ñeán thai nhi caøng lôùn. Giai ñoaïn
ñaàu thai kyø coá gaéng duøng ít thuoác hoaëc khoâng duøng thuoác laø toát nhaát.
(3) Neáu vì lyù do gì ñoù maø phaûi duøng thuoác thì phaûi theo söï höôùng daãn cuûa baùc
só, löïa choïn nhöõng loaïi thuoác naøo aûnh höôûng ít hoaëc khoâng aûnh höôûng
ñeán thai nhi. Duøng moät loaïi thuoác ñeå chöõa beänh, tuyeät ñoái khoâng duøng
nhieàu loaïi thuoác. Neân duøng thuoác Ñoâng y, haïn cheá duøng thuoác Taây y.
Nhaéc nhôû
Neáu trong thôøi kyø mang thai maéc beänh boäi nhieãm naëng, khoâng
chöõa trò thì seõ nguy hieåm ñeán tính maïng, cho duø duøng thuoác coù nguy
haïi ñeán thai nhi cuõng phaûi laøm theo söï chæ daãn cuûa baùc só, phaûi caân nhaéc
giöõa lôïi vaø haïi ñeå duøng thuoác moät caùch hôïp lyù, sau ñoù phaûi xem xeùt xem
coù phaûi keát thuùc thai ngheùn hay khoâng.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai duøng thuoác lieân quan ñeán ngöôøi meï coù
cuûa Baùc syõ beänh vaø thai nhi khoâng coù beänh, do ñoù duøng thuoác phaûi heát
söùc thaän troïng, khoâng ñöôïc duøng thuoác tuøy tieän, tuyeät ñoái
phaûi theo söï chæ daãn cuûa baùc só.
242
60 Nhöõng ñieàu thai phuï caàn chuù yù khi duøng thuoác
Nguyeân taéc duøng thuoác cuûa thai phuï vaø ngöôøi bình thöôøng laø gioáng
nhau, nhöng do tình traïng ñaëc bieät maø thai phuï duøng thuoác caàn phaûi
thaän troïng hôn.
(1) Neáu coù theå khoâng duøng thuoác thì khoâng neân duøng, neáu chæ bò caûm
cuùm thoâng thöôøng thì chæ caàn uoáng nhieàu nöôùc laø ñöôïc, nghæ ngôi
laáy laïi söùc khoûe, neáu duøng thuoác coù theå seõ coù theâm ñoäc toá.
(2) Neáu coù theå duøng ít thuoác ñöôïc thì haïn cheá duøng, duøng caøng ít thuoác
caøng ít ñoäc toá, ñoäc haïi cuõng ít.
(3) Neáu phaûi duøng thuoác thì phaûi thoâng qua söï chæ daãn cuûa baùc só löïa
choïn loaïi thuoác naøo coù haïi ít nhaát ñeán thai nhi.
(4) Khoâng ñöôïc uoáng loaïi thuoác môùi maø chöa hieåu roõ taùc duïng phuï cuûa thuoác.
(5) Phaûi naém roõ ñöôïc lieàu löôïng duøng, chuûng loaïi, thôøi gian duøng thuoác,
coá gaéng giaûm ñeán möùc thaáp nhaát ñeå giaûm taùc duïng phuï cuûa thuoác.
(6) Phaûi quan saùt nghieâm tuùc hieäu quaû ñieàu trò, chuù yù giaûm thuoác hoaëc döøng
thuoác ñuùng luùc, khi phaùt hieän thuoác khoâng coù hieäu quaû phaûi laäp töùc döøng
thuoác, ñöøng ñeå ñieàu trò beänh khoâng ñöôïc laïi toån haïi ñeán thai nhi.
Nhaéc nhôû
Thai phuï khoâng neân traùnh duøng thuoác hoaøn toaøn, caàn duøng thì vaãn
phaûi duøng. Treân thöïc teá maéc beänh coù nghóa laø söùc ñeà khaùng ñaõ bò giaûm,
neáu khoâng kòp thôøi duøng thuoác chöõa beänh seõ laøm beänh naëng theâm coù
theå nguy haïi ñeán tính maïng cuûa caû meï vaø con, bôûi vì beänh taät cuõng aûnh
höôûng ñeán söï sinh tröôûng phaùt trieån khoûe maïnh cuûa thai nhi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc laïm duïng vieäc duøng thuoác hoaëc
cuûa Baùc syõ nheï daï nghe theo nhöõng phöông thuoác daân gian khoâng ñöôïc
söû duïng phoå bieán coâng khai, ñeå phoøng nhöõng phaùt sinh ngoaøi
yù muoán. Muoán duøng thuoác nhaát ñònh phaûi ñeán beänh vieän lôùn
cuûa Nhaø nöôùc, môøi nhöõng baùc só chuyeân khoa khaùm, ñoàng thôøi phaûi
noùi roõ vôùi baùc só laø mình ñang mang thai.
243
61 Thai phuï caàn naém vöõng kieán thöùc duøng thuoác

trong thôøi kyø thai ngheùn
Phuï nöõ mang thai duøng thuoác chuû yeáu laø phaûi chuù yù khoâng nguy haïi ñeán
thai nhi.
Coù hai con ñöôøng maø thuoác ñi vaøo cô theå thai nhi: moät laø töø cô theå ngöôøi
meï ñeán maïch maùu nhau thai roài ñeán tuaàn hoaøn maùu thai nhi; hai laø thai nhi
nuoát nöôùc oái, ñöa thuoác trong nöôùc oái vaøo cô theå thai nhi.
(1) Giai ñoaïn tröôùc khi tröùng thuï tinh laøm toå (trong 2 tuaàn sau thuï tinh): thai
phuï hoaøn toaøn coù khaû naêng choáng laïi nhöõng nhaân toá baát lôïi töø moâi tröôøng
xung quanh, teá baøo luùc naøy mang tính ña höôùng, noù coù theå phaân hoùa thaønh
caùc toå chöùc, luùc naøy duøng thuoác töông ñoái an toaøn, tröø khi thuoác laøm toån
haïi ñeán phaàn lôùn löôïng teá baøo cuûa hôïp töû laøm cho phoâi thai bò hoûng.
(2) Giai ñoaïn hình thaønh caùc cô quan (sau thuï thai 13∼56 ngaøy): laø giai ñoaïn
caùc cô quan phaùt trieån, thai nhi raát maãn caûm vôùi caùc nhaân toá gaây dò taät,
do ñoù thôøi gian naøy thai phuï phaûi ñaëc bieät thaän troïng khi duøng thuoác.
(3) Giai ñoaïn sau khi hình thaønh caùc cô quan: laø giai ñoaïn sau thuï thai 3
thaùng, luùc naøy, caùc cô quan cuûa thai nhi ñeàu ñaõ hình thaønh, khaû naêng gaây
dò taät cuûa thuoác cuõng giaûm, nhöng heä thoáng thaàn kinh, heä thoáng sinh
saûn, raêng vaãn ñang tieáp tuïc phaùt trieån, moät soá loaïi thuoác coù theå coù taùc
duïng phuï. Phuï nöõ mang thai duøng thuoác vaãn phaûi caån thaän.
Nhaéc nhôû
Khi thai nhi ñöôïc 3 thaùng duøng thuoác hieám khi gaây dò taät cho thai
nhi, nhöng thoâng qua taùc duïng phuï vaø ñoäc tính cuûa thuoác vaãn coù theå aûnh
höôûng khoâng toát ñeán thai nhi.
Lôøi
khuyeân Trong voøng 4 tuaàn sau thuï thai, heä tuaàn hoaøn vaø heä thaàn kinh
cuûa Baùc syõ cuûa thai nhi ñaõ böôùc ñaàu phaân hoaù xong; trong voøng 8 tuaàn,
naõo, coät soáng vaø heä thaàn kinh trung öông cuõng ñaõ hình thaønh,
moät soá boä phaän quan troïng khaùc cuõng baét ñaàu hình thaønh;
mang thai ñeán tuaàn thöù 12, söï phaùt trieån caùc cô quan cuõng ñaõ cô
baûn hoaøn thaønh. Do ñoù, trong 3 thaùng ñaàu mang thai duøng thuoác
daãn ñeán khaû naêng thai nhi dò daïng laø lôùn nhaát.
244
62 Thai phuï khoâng ñöôïc laïm duïng thuoác
"Thuoác coù 3 phaàn laø ñoäc toá", do ñoù thai phuï duøng thuoác phaûi heát söùc thaän
troïng. Khi mang thai neáu duøng thuoác khoâng ñuùng seõ aûnh höôûng cöïc lôùn ñeán
thai nhi, ñöông nhieân laø cuõng seõ aûnh höôûng ñeán thai phuï.
AÛnh höôûng ñoái vôùi ngöôøi meï: Sau khi coù thai, heä thoáng chaát xuùc taùc
trong cô theå thai phuï vaø söï trao ñoåi chaát ñeàu coù söï thay ñoåi nhaát ñònh, khaû
naêng baøi tieát giaûi ñoäc giaûm, protein huyeát töông giaûm seõ laøm cho ñoäc tính
trong thuoác taêng cao do moät chaát naøo ñoù caàn phaûi keát hôïp vôùi protein huyeát
töông ñeå giaûi ñoäc; theâm nöõa, löôïng hooùcmoân trong cô theå thai phuï cuõng
taêng cao, coù theå öùc cheá moät loaïi thuoác naøo ñoù keát hôïp vôùi axit andehit ñöôøng
glucose, töø ñoù laøm cho taùc duïng cuûa thuoác toàn taïi trong thôøi gian daøi daãn
ñeán tích tröõ quaù lieàu löôïng gaây truùng ñoäc.
AÛnh höôûng ñoái vôùi thai nhi: Khi mang thai duøng thuoác, raát nhieàu thuoác
thoâng qua nhau thai xaâm nhaäp vaøo trong cô theå thai nhi, aûnh höôûng ñeán thai
nhi. Ví duï, giai ñoaïn cuoái thai kyø, neáu ngöôøi meï duøng tetraxyclin thì raêng cuûa
ñöùa treû sau khi sinh ra seõ phaùt trieån khoâng bình thöôøng. Ñoù laø vì chöùc naêng
gan cuûa thai nhi phaùt trieån chöa hoaøn thieän, khaû naêng giaûi ñoäc thaáp, deã truùng
ñoäc thuoác, chöùc naêng thaän giaûm, tæ leä loïc qua thaän thaáp, baøi tieát thuoác chaäm,
tính thaåm thaáu qua naõo thai nhi cao, thuoác deã tích tröõ trong naõo, aûnh höôûng
ñeán söï phaùt trieån cuûa naõo.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai maéc beänh cuõng phaûi chöõa trò, coù nhöõng beänh thôøi
gian chöõa trò keùo daøi, neân suy nghó ñeán vieäc keát thuùc mang thai ñeå chöõa
beänh tröôùc. Coù nhöõng beänh döôùi söï chæ daãn cuûa baùc só, vöøa coù theå chöõa
beänh maø khoâng aûnh höôûng ñeán thai nhi, tröôøng hôïp ñoù ñöông nhieân laø
toát nhaát, baùc syõ seõ döïa theo beänh tình cuï theå ñeå ñöa ra quyeát ñònh.
Lôøi
khuyeân Neáu baïn bò beänh tröôùc tieân phaûi chöõa trò heát beänh roài môùi ñöôïc
cuûa Baùc syõ coù thai, sau khi coù thai phaûi chuù yù phoøng beänh; moät khi coù
beänh phaûi duøng thuoác theo söï chæ daãn cuûa baùc só, khoâng neân
laïm duïng, töï yù duøng thuoác.
245
63 Giai ñoaïn duøng thuoác nguy hieåm nhaát cuûa

thai phuï
Thuoác coù aûnh höôûng ñeán thai nhi laø coù lieân quan ñeán lieàu löôïng duøng
thuoác, thôøi gian duøng thuoác vaø giai ñoaïn mang thai duøng thuoác. Noùi veà giai
ñoaïn mang thai duøng thuoác thì coù maáy tình traïng döôùi ñaây.
Giai ñoaïn thöù nhaát, tröùng thuï tinh ñeán khoaûng 17 ngaøy, hôïp töû ñang ôû
vaøo giai ñoaïn phaân chia sôïi maïnh meõ, neáu coù nhaân toá xaáu taùc ñoäng ñeán teá
baøo, keát quaû laø teá baøo bò tieâu dieät, tröùng thuï tinh bò ñaåy ra ngoaøi, keát thuùc vieäc
mang thai.
Giai ñoaïn thöù hai, trong khoaûng thôøi gian töø 17 ñeán 56 ngaøy ñöôïc goïi laø
giai ñoaïn phoâi thai. Giai ñoaïn naøy phoâi thai raát nhaïy caûm, ñaëc bieät maãn caûm
vôùi taát caû nhöõng nhaân toá xaáu, do nhieàu teá baøo ñaõ phaân hoaù cao ñoä, maát ñi tính
ña höôùng neân coù theå phaùt sinh dò daïng.
Giai ñoaïn thöù ba laø giai ñoaïn thuï tinh ñöôïc 56 ngaøy ñeán khi ñuû thaùng,
ñöôïc goïi laø giai ñoaïn thai nhi. Giai ñoaïn naøy, hình thaùi phaùt trieån vaø chöùc
naêng caùc cô quan, boä maùy cuûa thai nhi ñaõ thaønh thuïc, luùc naøy söùc ñeà khaùng
cuûa thai nhi ñaõ coù theå choáng choïi laïi nhöõng nhaân toá coù haïi. Thoâng thöôøng thì
giai ñoaïn naøy khoâng deã phaùt sinh baát thöôøng, nhöng giai ñoaïn naøy chuû yeáu
vaãn gaây ra tình traïng thai nhi, treû sô sinh sinh tröôûng phaùt trieån chaäm, caùc
chöùc naêng bò trôû ngaïi, ñaëc bieät laø trôû ngaïi veà heä thoáng daây thaàn kinh trung
öông, thöôøng daãn ñeán tính phaûn öùng khaùc thöôøng.
Nhaéc nhôû
Neáu duøng thuoác trong thôøi gian mang thai, ñaëc bieät khi saép sinh, ñoäc
toá cuûa thuoác seõ tích tuï trong cô theå thai nhi, sau khi sinh ra ñöùa beù seõ phaùt
trieån khoâng toát.
Lôøi
khuyeân Nhöõng ñieàu noùi treân chæ laø nhöõng giai ñoaïn töông ñoái quan troïng,
cuûa Baùc syõ thöïc ra trong suoát quaù trình mang thai duøng thuoác laø khoâng
neân, ñeàu coù theå laøm toån haïi ñeán thai nhi hoaëc ñöùa beù khi sinh
ra. Vì vaäy, thai phuï duøng thuoác phaûi thaän troïng, khi baét buoäc phaûi duøng
thuoác thì phaûi coù söï chæ daãn cuûa baùc só.
246
64 Moät soá loaïi thuoác Taây Y thai phuï khoâng

ñöôïc uoáng
Phaân Thôøi gian

Teân thuoác AÛnh höôûng ñeán thai nhi
loaïi caám uoáng
Chloramphenicol Trong suoát Khoâng aûnh höôûng ñeán söï phaùt
quaù trình trieån caùc cô quan cuûa baøo thai,
mang thai nhöng coù theå laøm cho treû sô sinh
maéc hoäi chöùng vieâm tuûy xaùm.
Amphotericin B Trong suoát AÛnh höôûng ñeán chöùc naêng thaän vaø
quaù trình thính löïc cuûa treû sô sinh
mang thai
Caùc loaïi Amino Trong suoát Trong quaù trình mang thai söû
ñöôøng, bao goàm:quaù trình duïng coù theå aûnh höôûng ñeán chöùc
Gentamicin, mang thai naêng tieàn ñình vaø thaän cuûa treû sô
Amikacin, Sulfate, sinh, gaây ñieác baåm sinh
Kanamycin,
Streptomycin,
Thuoác Tobramycin
Sunphanilamide Trong suoát Söû duïng trong quaù trình mang
khaùng
quaù trìnhthai daãn ñeán thai nhi maéc beänh
sinh
mang thai vaøng da daïng haïch, tieåu huyeát caàu
cuûa treû sô sinh bò giaûm vaø bò thieáu
maùu, maùu loaõng.
Streptomicin Trong suoát Söû duïng trong thôøi kyø ñaàu cuûa thai kyø
quaù trình seõ aûnh höôûng khoâng toát ñeán söï phaùt
mang thai trieån theå traïng cuûa baøo thai daãn ñeán töù
chi thai nhi bò ngaén, dò daïng; Söû duïng
giöõa thai kyø aûnh höôûng khoâng toát ñeán
söï phaùt trieån raêng, sau khi sinh treû
moïc raêng söõa seõ bò vaøng; Cuoái thai kyø
seõ daãn ñeán chöùc naêng gan cuûa phuï nöõ
mang thai baát thöôøng.
ADM môùi Trong suoát Coù theå daãn ñeán treû sô sinh maéc
quaù trình chöùng Bilirubin trong maùu cao
mang thai
247
Phaân Thôøi gian

loaïi caám uoáng
Constantin Cuoái thai kyø Coù theå daãn ñeán treû sô sinh bò
phuran thieáu maùu
Duøng Vitamin A Trong suoát Duøng quaù lieàu seõ daãn ñeán treû sô
lieàu cao thai kyø sinh bò beänh vaøng da
Vitamin
Vitamin B6 Trong suoát Duøng quaù lieàu coù theå daãn ñeán treû sô
thai kyø sinh coù trí löïc keùm vaø taêng canxi maùu
Axit Salicylic, Ñaàu thai kyø Laøm cho söï phaùt trieån xöông cuûa
Aspirin thai nhi bò dò thöôøng, hôû haøm eách,
treû sô sinh bò vaøng da vaø tieåu huyeát
caàu giaûm. Giöõa vaø cuoái thai kyø neân
thaän troïng khi duøng thuoác.
Thuoác tieâu vieâm Trong suoát Coù theå ñaãn ñeán treû sô sinh bò xuaát
thai kyø huyeát, vaøng da, maéc chöùng huyeát
saéc toá saét cao.
Thuoác
Meprobamate Trong suoát Coù theå laøm cho baøo thai ôû trong töû
haï soát, thai kyø cung bò chaäm phaùt trieån
giaûm
OÅn ñònh Trong suoát Coù theå laøm cho thai nhi bò söùt moâi
ñau
thai kyø
Barbital Ñaàu thai kyø Coù theå laøm cho treû bò beänh tim, khoâng
coù naõo, söùt moâi, tay chaân nhieàu ngoùn,
boä phaän sinh duïc bò dò daïng
Phenytoin Ñaàu vaø giöõa Söû duïng thuoác lieân tuïc coù theå bò hôû
thai kyø haøm eách, treû sô sinh tieåu huyeát caàu
giaûm, caùc chöùc naêng cuûa heä thoáng
thaàn kinh, tim, thaän bò baát thöôøng.
Kích thích toá nöõ Trong suoát Ñeàu coù theå daãn ñeán dò daïng, ñaëc bieät
vaø thuoác traùnh thai kyø laø kích thích toá nöõ duøng thôøi gian daøi
thai coù theå laøm cho treû sô sinh nöõ ñeán
Hooc thôøi kyø tröôûng thaønh taêng khaû naêng
moân maéc beänh ung thö aâm ñaïo
Androgen duøng Cuoái thai kyø Coù theå laøm cho thai nhi nöõ bò
cuøng vôùi thuoác nam tính hoùa
traùnh thai
248
Phaân Thôøi gian

loaïi caám uoáng
Kích thích toá voû Ñaàu vaø giöõa Söû duïng vaøo thôøi kyø ñaàu daãn ñeán
tuyeán thöôïng thai kyø treû bò hôû haøm eách, heä thoáng thaàn
thaän kinh vaø tim bò dò daïng, thai nhi
trong töû cung phaùt trieån chaäm
Thuoác tieâu Trong suoát Coù theå ñaãn ñeán treû sô sinh bò xuaát
vieâm thai kyø huyeát, vaøng da, maéc chöùng huyeát
Caùc loaïi saéc toá saét cao.
thuoác D-methyl ureâ Trong suoát Laøm cho treû sô sinh bò dò daïng,
chöõa thai kyø löôïng ñöôøng trong maùu thaáp, tieåu
beänh tieåu huyeát caàu giaûm.
ñöôøng C ureâ sul- Trong suoát Laøm cho treû sô sinh bò dò daïng,
fochlorophenol thai kyø löôïng ñöôøng trong maùu thaáp, tieåu
huyeát caàu giaûm.
Thuoác lôïi Cypriot Trong suoát AÛnh höôûng ñeán treû sô sinh bò tieåu huyeát
tieåu thai kyø caàu giaûm, maùu loaõng vaø chaûy maùu.
Thuoác ñi Daàu Castor, Trong suoát Daãn ñeán saûy thai, ñeû non
ngoaøi Phenolthalein thai kyø
Morphine Trong suoát Sau khi duøng thuoác seõ nhanh
Thuoác thai kyø choùng vaøo cô theå thai nhi qua
nhau thai, söû duïng tröôùc khi sinh
giaûm ñau
daãn ñeán treû sô sinh hít thôû khoù,
nhanh
thaäm chí ngaït thôû. Tröôùc khi sinh
6 tieáng khoâng ñöôïc duøng.
Thuoác duøng Iot ñoàng vò Trong suoát Coù theå laøm giaûm chöùc naêng tuyeán
keát hôïp vôùi thai kyø giaùp traïng cuûa treû sô sinh.
hoocmon Thiouracil Trong suoát Coù theå laøm cho treû sô sinh maéc beänh
tuyeán thai kyø phuø tuyeán giaùp traïng baåm sinh.
Reserpine Cuoái thai kyø Uoáng tröôùc khi sinh laøm cho treû
sô sinh bò ngaït muõi, khoù thôû.
Thuoác haï Magie - Cuoái thai kyø Treû sô sinh coù haø m löôï n g
huyeát aùp Axitsunfuric Magie trong maù u cao, bieå u hieä n
cô baé p nheõ o , heä hoâ haá p khoâ vaø
bò toå n thöông.
249
65 Moät soá loaïi thuoác Ñoâng Y phuï nöõ mang thai

khoâng neân duøng
Raát nhieàu thai phuï cho raèng khi cô theå coù vaán ñeà, neáu khoâng ñöôïc
uoáng thuoác Taây y, thì uoáng thuoác Ñoâng y seõ khoâng aûnh höôûng gì ñeán
thai nhi, nhöng nhaän thöùc nhö vaäy laø heát söùc sai laàm. Theo taøi lieäu laâm
saøng cho thaáy, moät soá thuoác Ñoâng y neáu thai phuï duøng cuõng coù aûnh
höôûng khoâng toát ñeán thai nhi:
(1) Thuoác caám uoáng: Xaï höông, thuûy ñieät, manh truøng, nga thuaät, tam
laêng, ba laäp, khieân ngöu, nguyeân hoa, ñaïi kích, dieân phaán, ban mieâu,
thoå ngöu ñaèng, ngoâ coâng, ba ñaäu.
(2) Caùc vò thuoác thaän troïng khi duøng: Ñaøo nhaân, boà hoaøng, vöông linh
chi, moät döôïc, toâ moäc, taïo giaùc thích, vöông baát löu haønh, ñaïi hoaøng,
mang tieâu, ñoâng quyø töû, moäc thoâng, nhuïc queá, can khöông, phuï töû,
oâ ñaàu, cam toaïi, laêng tieâu hoa, löu kyø noâ, maõ tieân thaûo, xuyeân sôn
giaùp, huøng hoaøng, baêng thieáu.
(3) Caùc loaïi thuoác thai phuï khoâng ñöôïc duøng rieâng: Ñöông quy vó, hoàng
hoa, uaát kim, taân lang, haäu phaùc, hoaït thaïch.
(4) Kî duøng caùc thaønh phaåm thuoác Ñoâng y: Ngöu hoaøng giaûi ñoäc, ñaïi
hoaït laïc, tieåu hoaït laïc, chí baûo, luïc thaàn, ñieät ñaû, toâ hôïp höông, ngöu
hoaøng thanh taâm, khai hung thuaän khí, phuïc phöông ñöông quy chuù
xaï dòch, phong thaáp ñieät taû töûu (röôïu chöõa phong thaáp, veát thöông
do teù ngaõ, va ñaäp), thaäp trích thuûy, tieåu kim ñan, ngoïc chaân taùn, thaát
tieáu taùn, long ñan taû can, cao ích maãu. Nhöõng loaïi thuoác Ñoâng y treân
raát coù haïi cho baø meï mang thai.
Nghieâm caám duøng: Phuï nöõ mang thai caàn thaän troïng khi duøng
thuoác Ñoâng y thaønh phaåm: xaï höông chính khí hoaøn, phong phong
thoâng thaùnh hoaøn, thöôïng thanh hoaøn, maät raén, traàn bì,...
250
66 Taùc duïng phuï cuûa vieäc thai phuï uoáng Vitamin

quaù lieàu
Vitamin A: Ngöôøi lôùn duøng quaù lieàu (1 trieäu 500 nghìn U) gaây nhieãm
ñoäc, bieåu hieän nhieãm ñoäc caáp tính thöôøng coù trieäu chöùng: uû ruõ, ñau ñaàu,
buoàn noân, phuø ngöïc, neáu laø treû nhoû thì thoùp bò phình to ra. Nhieãm ñoäc maõn
tính thöôøng coù bieåu hieän: da khoâ, toùc khoâ vaø ruïng, moâi khoâ nöùt, da bò maån
ngöùa, coù theå xuaát hieän trieäu chöùng ñau mieäng, löôõi, söng taáy xöông khôùp,
giaät nhaõn caàu, moùng tay chaân deã gaõy, taêng canxi trong maùu, gan noùng vaø
phuø, coù theå daãn ñeán caùc loaïi dò daïng ôû thai nhi.
Vitamin D: deã laøm cho con ngöôøi bò nhieãm ñoäc nhaát, khi söû duïng lieàu
löôïng 60.000 U coù theå daãn ñeán chöùng canxi maùu cao, nhaõo cô baép, ñau ñaàu,
chaùn aên, buoàn noân, bò moäng mò, ñaïm cao, cao huyeát aùp hoaëc nhòp tim bò roái
loaïn. Vôùi ngöôøi bò beänh canxi cao maïn tính coù theå daãn ñeán huyeát quaûn khaép
cô theå bò canxi hoaù, canxi laéng trong thaän vaø chöùc naêng thaän bò suy giaûm, coù
theå daãn ñeán thai nhi bò xô vöõa ñoäng maïch chuû, coøn daãn ñeán treû sô sinh kín
thoùp sôùm, aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa ñaïi naõo ôû treû. Ñoái vôùi thai phuï
thöôøng xuyeân phôi naéng thì khoâng caàn boå sung vitamin D vaø daàu gan caù.
Vitamin E: Khi uoáng 300 mg vitamin E trôû leân coù theå xuaát hieän caùc trieäu
chöùng nhö: bong da, ñau ñaàu, moäng mò, nhaõo cô baép, khoâng coù söùc löïc.
Vitamin C: Ngaøy uoáng 1g coù theå gaây ra tieâu chaûy, 1 laàn uoáng 4g coù theå
gaây ra tieåu buoát, coøn coù theå bò soûi thaän. Neáu thai phuï duøng vitamin C lieàu
cao vôùi thôøi gian daøi thì treû sô sinh coù theå maéc beänh scobut, ñoàng thôøi coøn
laøm giaûm hieäu quaû khi duøng thuoác choáng ñoâng.
Vitamin B6: Khi duøng lieân tuïc vôùi lieàu löôïng leân tôùi 6g B6 vaø sau 2
thaùng duøng thì coù theå gaây ra hieän töôïng moàm mieäng, chaân tay bò teâ cöùng,
cöû ñoäng khoù khaên, naëng hôn coù theå rôi vaøo traïng thaùi thaàn kinh voâ thöùc.
Vitamin K: Phuï nöõ mang thai duøng quaù nhieàu vitamin K coù theå daãn
ñeán ñöùa treû sô sinh bò beänh vaøng da sinh lyù.
Vitamin PP: Neáu duøng quaù lieàu coù theå laøm gan bò ngoä ñoäc, huyeát thanh
truyeàn ammonia-lyase taêng cao.
Vì vaäy thai phuï khoâng ñöôïc töï yù boå sung caùc loaïi vitamin thaùi quaù. Neân
boå sung vitamin baèng hoa quaû, rau xanh vaø thöùc aên haøng ngaøy. Vitamin töï
nhieân vöøa an toaøn laïi coù chaát löôïng cao. Neáu baét buoäc phaûi boå sung vitamin
thì cuõng phaûi theo chæ daãn cuûa baùc syõ.
251
67 Phuï nöõ mang thai coù neân uoáng daàu gan caù
Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa daàu gan caù laø vitamin A, vitamin D. Vì vaäî,
cuõng coù theå goïi laø vitamin AD. Phuï nöõ mang thai neáu duøng moät ít daàu
gan caù thì raát coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi, coù theå laøm taêng canxi
trong maùu thai phuï, giuùp phoøng traùnh hieän töôïng co ruùt cô baép do thieáu
canxi ôû thai phuï.
Tuy nhieân, coù raát nhieàu phuï nöõ mang thai laïi coi daàu gan caù nhö
moät saûn phaåm dinh döôõng, cho raèng thôøi gian duøng caøng nhieàu vaø löôïng
duøng caøng nhieàu thì caøng toát. Thöïc teá thì khoâng nhö vaäy, neáu duøng daàu
gan caù vôùi löôïng lôùn vaø thôøi gian daøi seõ aûnh höôûng xaáu ñeán söùc khoûe cuûa
meï vaø thai nhi.
Neáu duøng quaù lieàu vitamin A coù theå taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán maøng teá
baøo trong xöông vaø teá baøo xöông cuûa thai nhi, daãn ñeán chöùc naêng sinh
lyù quaù möùc bình thöôøng, xöông coát vaø caùc ngoùn tay (chaân) bò thoaùi hoùa
nghieâm troïng, cuõng coù theå daãn ñeán xöông soï bò hôû, hôû haøm eách, naõo vaø
maét coù dò taät.
Neáu duøng vitamin D quaù lieàu coù theå daãn ñeán haøm löôïng canxi trong
maùu thai nhi quaù cao. Thaäm chí coù theå laøm cho ñoäng maïch chuû vaø ñoäng
maïch thaän, phoåi bò heïp laïi, ñoäng maïch chuû phaùt trieån khoâng toaøn dieän
vaø trí löïc keùm phaùt trieån.
Phuï nöõ mang thai
duøng quaù lieàu daàu gan caù
coøn coù theå bò maån ngöùa,
ruïng toùc vaø maéc nhieàu
caùc loaïi beänh khaùc.
Vì vaäy, thai phuï boå
sung daàu gan caù thì phaûi
ñuùng lieàu löôïng, neáu
quaù lieàu seõ raát coù haïi.
252
Nhöõng ñieàu thai phuï caàn phaûi chuù yù khi

68 duøng thöïc phaåm boå döôõng
Ñoâng y cho raèng, phuï nöõ sau khi coù thai seõ maát kinh, kinh laïc, maùu
huyeát ñeàu phaûi taäp trung ñeå nuoâi döôõng thai nhi, cô theå thai phuï ôû traïng
thaùi aâm huyeát suy yeáu, döông khí maïnh. Vaø ñöôïc goïi laø "döông thöôøng
höõu dö, aâm thöôøng baát tuùc" "khí thöôøng höõu dö, huyeát thöôøng baát tuùc",
vì vaäy, raát deã phaùt sinh "thai hoûa".
Nhaân saâm thuoäc vaøo loaïi ñaïi boå nguyeân khí, neáu thai phuï duøng quaù
lieàu hoaëc duøng laâu, coù theå daãn ñeán khí thònh aâm hao, aâm suy daãn ñeán hoûa
vöôïng, töùc laø: "Khí dö thì taát yeáu daãn ñeán hoûa". Saùch coå vieát "nhaân saâm
cam oân trôï khí, khí thuoäc döông, döông vöôïng taéc aâm duõ tieâu" nghóa laø
neáu boài boå khoâng hôïp lyù seõ daãn ñeán aâm hö döông cao. Khaû naêng haáp thuï
nhaân saâm cuûa thai nhi raát thaáp, neáu thai phuï duøng quaù nhieàu nhaân saâm
seõ coù theå daán ñeán nguy cô hoûng thai.
Trong long nhaõn coù chöùa caùc chaát ñöôøng glucose, vitamin, dinh
döôõng phong phuù, vaø cuõng laø chaát boå raát quan troïng. Long nhaõn raát
noùng, thai phuï sau khi aên deã bò ra huyeát, ñau buïng, coù theå saûy thai.
Söõa ong chuùa laø moät loaïi thöïc phaåm cao caáp, boài döôõng cô theå raát
toát, chöùc naêng ích gan kieän khí, cho neân coù moät soá thai phuï ñaõ duøng söõa
ong chuùa ñeå boài boå cô theå vaø thai nhi. Tuy nhieân, treân thöïc teá, thai phuï
söû duïng söõa ong chuùa khoâng mang laïi giaù trò, hôn theá coøn gaây ra haäu quaû
khoâng toát. Ñieàu naøy laø do söõa ong
chuùa coù taùc duïng kích thích töû
cung, gaây baát lôïi cho thai nhi, thaäm
chí coù theå gaây saûy thai.
Ngoaøi ra, coøn coù caùc loaïi thöïc
phaåm boå döôõng nhö: nhung höôu,
cao thai höôu, cao söøng höôu, nhau
thai cuõng thuoäc loaïi boå noùng trôï
döông maø phuï nöõ mang thai neân
kieâng duøng.
253
69 Phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc uoáng thuoác

taåy giun hoaëc thuoác ñi ngoaøi
Beänh ñöôøng ruoät kyù sinh truøng ñaëc bieät laø beänh giun, do thoùi quen
veä sinh khoâng toát gaây ra. Ngöôøi maéc beänh kyù sinh truøng thöôøng duøng
thuoác taåy giun vaø thuoác ñi ngoaøi ñeå chöõa trò, nhöng thai phuï neáu maéc
beänh naøy maø duøng thuoác taåy giun vaø thuoác ñi ngoaøi thì khoâng coù lôïi, deã
daãn ñeán saûy thai, neáu uoáng trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø (trong voøng 3
thaùng sau khi coù thai) deã laøm cho thai nhi dò daïng.
Coù phuï nöõ mang thai maéc beänh kyù sinh truøng thöôøng xuaát hieän ñau
buïng döõ doäi, thöôøng ôû 2 tình huoáng sau:
(1) Giun ñuõa nhieàu daãn ñeán taéc ruoät, moïi ngöôøi thöôøng chöõa theo kieåu
truyeàn thoáng nhö: taïm thôøi ngöøng aên, giaûm aùp löïc leân daï daøy, buø
dòch. Tuy nhieân, neáu beänh taéc ruoät vaãn tieáp tuïc phaùt trieån thì trò lieäu
laø khoâng coù hieäu quaû, coù khi seõ phaûi moå.
(2) Chöùng giun chui oáng maät, thoâng thöôøng neáu ñaõ khoáng cheá ñöôïc aên
uoáng, duøng thuoác giaûi kinh, thuoác teâ vaø thuoác khaùng sinh, phaàn lôùn
laø coù theå giaûm bôùt ñöôïc, khi xaùc ñònh beänh tình khoâng tieán trieån thì
chæ coù phaãu thuaät môùi coù theå ñieàu trò ñöôïc. Trong thôøi kyø mang thai
maø nhaát ñònh phaûi ñieàu
trò giun, theâm vaøo caùc
chaát nhuaän hoaït nhö
dung dòch paraphin loûng,
daàu ñaäu naønh, nhöng
phaûi chuù yù phoøng saûy thai
hoaëc sinh non. Toát nhaát
laø tröôùc khi mang thai,
thai phuï caàn taåy giun vaø
chöõa trò sôùm khi bò nhieãm
kyù sinh truøng.
254
70 Phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc duøng daàu gioù

hay daàu maùt
Daàu maùt vaø daàu gioù coù taùc duïng laøm maùt vaø choáng vieâm, giaûm phuø
nheï. Coù theå duøng phoøng trò ñau ñaàu, choùng maët, muoãi caén, coân truøng
ñoäc caén, da bò maån ngöùa, bò boûng nheï. Khi bò caûm gioù coù theå duøng moät
chuùt daàu gioù ñeå thoâng muõi, coù theå giaûm ñöôïc ngaït muõi. Vaøo muøa heø
nhieàu muoãi caén, boâi moät ít daàu maùt thì phoøng choáng ñöôïc muoãi caén. Vì
vaäy, daàu gioù trôû thaønh loaïi thuoác ñöôïc duøng phoå bieán trong ñôøi soáng
haøng ngaøy, ñaëc bieät laø vaøo muøa ñoâng.
Nhöng phuï nöõ mang thai thì laïi khoâng theå duøng daàu gioù vaø daàu maùt
tuøy yù vì seõ aûnh höôûng ñeán thai nhi. Bôûi vì trong daàu gioù vaø daàu maùt coù
chöùa caùc thaønh phaàn nhö: long naõo, baïc haø, daàu khuynh dieäp. Long naõo
coù theå haáp thu qua da aûnh höôûng ñeán söùc khoûe, ñaëc bieät laø phuï nöõ mang
thai sau khi duøng thì coù theå qua nhau thai, aûnh höôûng ñeán söï taêng
tröôûng vaø phaùt trieån cuûa thai nhi, nghieâm troïng hôn coù theå gaây ra dò
daïng ôû thai nhi, saûy
thai hoaëc thai cheát
löu. Ñaëc bieät laø khi
coù thai trong 3
thaùng ñaàu, laø giai
ñoaïn hình thaønh
caùc cô quan cuûa thai
nhi, thì söï aûnh
höôûng caøng nghieâm
troïng vaø caøng roõ reät
hôn. Vì vaäy, thai
phuï khoâng ñöôïc
duøng caùc loaïi daàu
nhö: daàu gioù, daàu
maùt, daàu thôm,...
255
Phuï nöõ mang thai bò phuø thuõng khoâng neân

71 duøng thuoác lôïi tieåu
Phuï nöõ sau khi mang thai, thôøi gian caøng veà sau thì chi döôùi seõ caøng
xuaát hieän hieän töôïng phuø thuõng ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau goïi laø "phuø khi
mang thai", thöôøng thì khoâng caàn xöû lyù tröø khi laø phuø naëng, vaø keøm theo
coù hieän töôïng albumin tieåu thì phaûi ñeán beänh vieän ñeå xöû lyù kòp thôøi. Moät
soá thai phuï ñeå giaûm phuø ñaõ duøng thuoác lôïi tieåu ñeå chöõa phuø. Ñieàu naøy
laø voâ ích, thaäm chí coøn coù theå gaây nguy hieåm.
Thuoác lôïi tieåu, ñaëc bieät laø thuoác Cypriot, khoâng nhöõng daãn ñeán
beänh natri trong maùu thaáp, beänh kali trong maùu thaáp, maø coøn daãn ñeán
thai nhi bò loaïn nhòp tim, beänh vaøng da ôû treû sô sinh, beänh giaûm tieåu
caàu. Ñoàng thôøi, thai phuï söû
duïng thuoác lôïi tieåu, coù theå
laøm cho thôøi gian sinh nôû bò
keùo daøi, töû cung co boùp yeáu,
phaân su cuûa thai nhi laøm oâ
nhieãm nöôùc oái. Coù nghieân
cöùu chæ ra raèng, söû duïng
thuoác lôïi tieåu cypriot coøn coù
theå daãn ñeán thai nhi bò vieâm
tuyeán tuïy xuaát huyeát, ñieàu
naøy ñeàu khoâng coù lôïi cho söùc
khoûe cuûa caû meï vaø con. Vì
theá thai phuï khoâng ñöôïc
duøng thuoác lôïi tieåu.
Phuï nöõ mang thai ñeå
giaûm bôùt trieäu chöùng phuø coù
theå hoaït ñoäng hôïp lyù, khi
ngoài hay nguû gaùc chaân cao
leân moät chuùt, cuõng toát cho
vieäc thaûi nöôùc tieåu.
256
72 Phuï nöõ mang thai caàn chuù yù gì khi tieâm phoøng
Phuï nöõ mang thai phaûi tieâm phoøng moät soá beänh, nhöng coù moät soá
beänh thì khoâng neân tieâm vaø khoâng caàn phaûi tieâm. Chuû yeáu laø phaûi xem
treân goùc ñoä coù lôïi cho söùc khoûe cuûa meï vaø thai nhi khoâng.
(1) Khoâng ñöôïc tieâm caùc muõi nhö vaécxin phoøng dòch sôûi, vaécxin choáng
lao, ho gaø, vieâm naõo B, vieâm maøng naõo
(2) Muõi tieâm phoøng baét buoäc phaûi tieâm: 1/ Vaécxin choù daïi. Khi thai phuï
chaúng may bò choù daïi caén raát coù theå bò nhieãm khuaån daïi neáu choù bò
beänh daïi, tæ leä töû vong raát cao, vì vaäy phaûi tieâm ngay vaécxin phoøng
daïi. 2/ Vaécxin baïch haàu. Trong khu vöïc coù beänh baïch haàu ñang buøng
phaùt maïnh, neáu thai phuï tieáp xuùc vôùi ngöôøi beänh thì raát deã nhieãm
beänh, neân phaûi tieâm chuûng vaécxin baïch haàu ngay. 3/ Vaécxin phoøng
beänh uoán vaùn: 2/3 phuï nöõ mang thai vaø treû sô sinh khoâng coù khaû
naêng mieãn dòch ñoái vôùi beänh uoán vaùn. Vì vaäy, khi ñaõ nhieãm khuaån
uoán vaùn thì seõ phaùt beänh, maø khi sinh nôû, nguy cô nhieãm beänh laø
cao nhaát cho caû meï vaø con. Vì theá, thai phuï phaûi chuù yù tieâm phoøng
vaécxin uoán vaùn.
Thôøi gian
tieâm phoøng,
ngoaøi nhöõng
beänh caàn tieâm
ngay ra, noùi
chung laø neân
tieâm tröôùc khi
sinh 1 thaùng,
bôûi vì khaùng
theå saûn sinh ra
sau khi tieâm 2
ñeán 4 tuaàn.
257
73 Phuï nöõ mang thai phaûi tieâm phoøng uoán vaùn
Treû sô sinh bò maéc beänh uoán vaùn chuû yeáu laø do phöông phaùp ñôõ ñeû
laïc haäu, khoâng veä sinh vaø phöông phaùp chaêm soùc sau sinh khoâng hôïp lyù
gaây neân. Neáu dao, keùo söû duïng khi ñôõ ñeû khoâng qua saùt truøng caån thaän
maø duøng caét cuoáng roán cho treû sô sinh hoaëc chaêm soùc cuoáng roán cho treû
khoâng ñuùng thì beänh uoán vaùn seõ xaâm nhaäp vaøo cô theå treû thoâng qua
cuoáng roán, qua thôøi gian daøi sinh soâi naûy nôû, ñoäc toá cuûa beänh uoán vaùn
seõ ngaøy caøng phaùt trieån maïnh, seõ laøm cho treû sô sinh phaùt beänh. Sau khi
phaùt beänh seõ gaây soát, noân noùng, baép thòt caêng ra vaø boû buù. Ít thì töø 3∼5
ngaøy, nhieàu laø 2 tuaàn, thöôøng laø sau khi sinh khoaûng 7 ngaøy, beänh tình
seõ phaùt trieån, raát deã gaây töû vong. Treû maéc beänh 2 haøm seõ ñoùng chaët, xuaát
hieän hieän töôïng co giaät, cuoái cuøng thöôøng do suy kieät tuaàn hoaøn vaø hoâ
haáp daãn ñeán töû vong. Beänh naøy thöôøng chöa kòp chaån ñoaùn, khoâng kòp
duøng thuoác treû ñaõ töû vong.
Vaäy neân, thai phuï phaûi tieâm phoøng uoán vaùn, phoøng traùnh nhöõng
nguy haïi cuûa beänh uoán vaùn.
Ñeå phoøng beänh uoán vaùn ôû treû sô sinh, caùch toát nhaát ngöôøi meï khi
mang thai phaûi chuù yù sôùm ñeán vieäc tieâm phoøng uoán vaùn. Neáu ngöôøi meï
ñaõ tieâm chuûng phoøng uoán vaùn roài, trong thôøi kyø mang thai tieâm 1 muõi
phoøng uoán vaùn muoän nhaát laø tröôùc khi sinh 3 tuaàn, trong cô theå cuõng
ñaõ coù khaùng theå choáng choïi laïi ñöôïc beänh uoán vaùn, ñoàng thôøi thoâng qua
nhau thai, thai nhi cuõng coù khaùng theå choáng choïi laïi beänh uoán vaùn, töø
ñoù ñaït ñöôïc muïc ñích phoøng choáng beänh uoán vaùn ôû treû sô sinh.
Neáu thai phuï chöa töøng tieâm phoøng uoán vaùn thì sau muõi tieâm thöù
nhaát 4 tuaàn phaûi tieâm tieáp 1 muõi ñeå taêng khaùng theå. Taát caû phuï nöõ trong
ñoä tuoåi sinh ñeû ñaõ töøng tieâm phoøng uoán vaùn thì ñeàu coù theå mieãn dòch
ñöôïc treân 5 naêm, trong thôøi gian naøy sinh em beù cuõng coù theå mieãn dòch
vôùi beänh uoán vaùn.
258
74 Phuï nöõ mang thai khoâng caàn tieâm phoøng

beänh sôûi
Beänh sôûi laø moät loaïi beänh coù tính truyeàn nhieãm phoå bieán, chuû yeáu
laø phaùt beänh vaøo muøa xuaân, baûn thaân beänh naøy laø moät loaïi beänh ít nguy
hieåm, nhöng khi phuï nöõ mang thai bò nhieãm thì seõ nguy hieåm.
Bôûi vì, phuï nöõ mang thai maéc beänh naøy seõ coù theå laây truyeàn sang
thai nhi. Neáu trong 3 thaùng ñaàu mang thai nhieãm beänh seõ truyeàn beänh
ñeán phoâi thai laøm cho phoâi thai cheát löu, hoaëc laøm thai nhi phaùt trieån
khoâng hoaøn toaøn, hoaëc dò daïng. Thaäm chí phuï nöõ mang thai sau 3 thaùng
maéc beänh naøy, virut sôûi seõ laøm cho thai nhi bò dò daïng hoaëc coù theå bieán
ñoåi beänh. Cho neân moät soá thai phuï ñaõ tieâm chuûng beänh sôûi, muïc ñích
ñeå traùnh vieäc bò nhieãm beänh, nhöng thöïc teá laïi trôû neân teä hôn.
Phuï nöõ mang thai
tuyeät ñoái khoâng ñöôïc
tieâm phoøng beänh sôûi.
Bôûi vì vaécxin naøy ñöôïc
cheá töø moät loaïi virut
soáng, maëc duø loaïi
virut naøy ñöôïc haïn
cheá ôû möùc nhaát ñònh,
nhöng roát cuoäc vaãn laø
virut soáng, vaãn coù theå
nguy hieåm cho thai
nhi. Trong 4 thaùng
sau khi mang thai maø
maéc beänh naøy thì neân
boû thai ngay.
259
260
CHÖÔNG 3
NHÖÕNG ÑIEÅM CAÀN CHUÙ YÙ TRONG
THÔØI KYØ ÑAÀU MANG THAI
Khaéc phuïc phaûn öùng do mang thai,

phoøng choáng söï baát thöôøng cuûa thai nhi
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø laø töø khi baét ñaàu coù thai ñeán thaùng thöù 3, töùc
laø thôøi gian mang thai tröôùc tuaàn thöù 12.
Ñaây laø giai ñoaïn quan troïng ñoái vôùi phaùt trieån phoâi thai vaø hình
thaønh caùc boä phaän cô theå, dinh döôõng khoâng hôïp lyù deã daãn ñeán thai dò
thöôøng vaø saûy thai. Phuï nöõ mang thai khoâng caàn thieát phaûi aên quaù
nhieàu, nhöng dinh döôõng phaûi ñaày ñuû, coù kieåm soaùt.
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø laø giai ñoaïn cô theå ngöôøi meï phaûn öùng roõ nhaát
vôùi vieäc mang thai, phuï nöõ mang thai phaûi chòu ñöïng nhieàu söï boù buoäc.
Phaûi chuù yù heát möùc trong aên uoáng, taêng cöôøng haáp thuï dinh döôõng, vöôït
qua khoù khaên, ñeå caû meï vaø con cuøng khoûe.
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø coøn deã bò saûy thai, trong cuoäc soáng haøng ngaøy
phuï nöõ mang thai phaûi ñaëc bieät chuù yù, baûo ñaûm an toaøn cho meï vaø thai
nhi, traùnh ñeå bò saåy thai.
261
Nhöõng ñieåm caàn chuù yù trong thôøi kyø ñaàu mang thai
1 Tình traïng phaùt trieån cuûa phoâi thai khi mang

thai thaùng ñaàu tieân (0 ñeán 3 tuaàn)
Trong thaùng ñaàu tieân mang thai, toác ñoä phaùt trieån cuûa thai nhi
nhanh hôn baát cöù thôøi kyø naøo trong suoát cuoäc ñôøi, noù lôùn hôn so vôùi luùc
thuï thai tôùi haøng vaïn laàn.
Khi ñöôïc 1 tuaàn, phoâi thai lôùn khoaûng 0,2mm, maàm phoâi laø do
tröùng ñöôïc thuï tinh hình thaønh neân.
Maàm phoâi trong 2 tuaàn chöa theå nhìn thaáy hình tim, nhöng ñeán
tuaàn thöù 3 thì tim ñaõ baét ñaàu ñaäp. Tuaàn thöù 3 hình thuø ban ñaàu cuûa
naõo vaø tuûy soáng baét ñaàu xuaát hieän. Maàm phoâi baét ñaàu lôùn leân, phaùt
trieån thaønh daïng hình oáng troøn, ñaàu ñuoâi cong laïi höôùng vaøo buïng,
coù ñuoâi daøi. Loã thaàn kinh nguyeân thuûy ñaõ kheùp kín, boùng naõo hình
thaønh (sau naøy phaùt trieån thaønh ñaïi naõo), xuaát hieän ruoät nguyeân thuûy
(sau naøy phaùt trieån thaønh caùc cô quan noäi taïng), cuoáng roán noái lieàn
vôùi cô theå meï baét ñaàu phaùt trieån. Tieáp theo, maét, tai, muõi, mieäng vaø
haøm daàn daàn xuaát hieän, tuaàn hoaøn maùu hình thaønh, hình thöùc ban
ñaàu cuûa nhau thai cuõng ñöôïc hình thaønh, thai nhi ñaõ coù theå cöïa nheï.
Luùc naøy chieàu daøi cuûa maàm phoâi ñaõ ñaït 0,5∼1cm, theå troïng taêng ñeán
khoaûng 0,5∼1g.
Nhaéc nhôû
Trong thôøi gian 1 thaùng, vaãn chöa theå xaùc ñònh chính xaùc laø coù hay
chöa coù baàu, nhöng ñeå an toaøn, neân coi nhö ñang coù thai, chuù yù trong
aên uoáng vaø sinh hoaït.
Lôøi
khuyeân Trong thôøi gian naøy, phuï nöõ coù thai chöa theå nhaän bieát ñöôïc
cuûa Baùc syõ söï thay ñoåi trong cô theå, chæ khi ñeán kyø kinh sau vaãn chöa thaáy
kinh nguyeät môùi baét ñaàu nghó raèng mình coù thai, luùc naøy neân
ñeán beänh vieän ñeå kieåm tra xem coù chính xaùc khoâng.
263
2 Nhöõng ñieàu thai phuï caàn chuù yù khi mang

thai thaùng ñaàu tieân
Luùc naøy neân nhanh choùng kieåm tra, xaùc ñònh xem ñaõ coù thai hay chöa ñeå
sôùm coù bieän phaùp baûo veä thai nhi, traùnh saåy thai. Söï hình thaønh phoâi thai, söï
phaân hoùa vaø phaùt trieån caùc boä phaän cuûa thai nhi trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø laø
voâ cuøng quan troïng, sau khi xaùc ñònh coù thai seõ bieát caùch chuù yù traùnh aûnh
höôûng töø nhöõng yeáu toá baát lôïi, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho sinh nôû sau naøy.
(1) Luùc naøy qua kieåm tra, coù theå kòp thôøi phaùt hieän söï baát thöôøng lieân
quan ñeán thai nhi ñeå coù bieän phaùp xöû lyù thích hôïp, ví duï: mang thai
ngoaøi töû cung vaø cô quan sinh saûn cuûa phuï nöõ mang thai coù hình thaùi
baát thöôøng, coù u böôùu.
(2) Töø thaùng naøy trôû ñi, phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc tuøy tieän duøng thuoác,
nghieâm caám chuïp X-quang, chuïp CT, traùnh laøm vieäc tröôùc maùy tính laâu
hoaëc xem tivi trong thôøi gian daøi. Thôøi gian töø 1 ñeán 15 ngaøy sau khi thuï
tinh laø thôøi kyø phaân hoùa ñaàu tieân cuûa caùc boä phaän thai nhi, tia chieáu tuy
khoâng laøm maàm thai bieán ñoåi dò thöôøng, nhöng coù theå laøm cheát maàm thai.
(3) Kieân trì boå sung vitamin B11, boå sung theâm axit folic coù theå phoøng
ngöøa ñöôïc dò taät oáng thaàn kinh cho thai nhi.
Nhaéc nhôû
Nhöõng phuï nöõ voán quen soáng khoâng theo quy luaät thì töø khi mang
thai phaûi chuù yù thay ñoåi thoùi quen voâ toå chöùc, nghæ ngôi ñuùng giôø, ñaûm baûo
nguû ñuû giaác, traùnh rôi vaøo tình traïng quaù meät moûi. Khi trong ngöôøi coù vaán
ñeà veà söùc khoûe phaûi ñi beänh vieän khaùm thì neân noùi roõ vôùi baùc syõ mình ñaõ
coù thai, ñeå baùc syõ chuù yù hôn.
Lôøi
khuyeân Töø thaùng naøy trôû ñi, phuï nöõ mang thai khoâng neân taém baèng
cuûa Baùc syõ nöôùc quaù noùng, nhieät ñoä nöôùc taém khoâng ñöôïc vöôït quaù 420C.
Bôûi vì trong nhöõng tuaàn ñaàu tieân mang thai, phoâi thai ñang
trong giai ñoaïn phaùt trieån heä thoáng trung khu thaàn kinh, raát
deã bò toån thöông do nhieät. Taém nöôùc noùng hoaëc taém hôi ñeàu caûn trôû
toå chöùc teá baøo ñaïi naõo cuûa thai nhi phaùt trieån. Nhieät ñoä nöôùc taém
cuûa phuï nöõ mang thai khoaûng 350C laø thích hôïp.
264
3 Nhöõng ñieàu thai phuï caàn chuù yù ñeå baûo veä

thai khi mang thai thaùng ñaàu tieân
Nhöõng ñieàu phaûi chuù yù trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy: Khoâng chæ nhöõng
phuï nöõ khoâng traùnh thai, ngay caû nhöõng phuï nöõ ñang aùp duïng caùc bieän phaùp
traùnh thai cuõng coù theå coù thai baát cöù luùc naøo. Thôøi gian naøy duø ñaõ coù thai
nhöng cuõng chöa coù nhöõng bieåu hieän roõ reät cho neân phaûi ñaëc bieät chuù yù.
Bình thöôøng cuõng caàn thaän troïng hôn, khoâng neân vöøa caûm cuùm nheï ñaõ laäp
töùc uoáng thuoác, khoâng neân tuøy tieän chuïp X-quang vì coù theå aûnh höôûng
khoâng toát ñeán thai nhi. Ngöôøi phuï nöõ ñang döï ñònh sinh con, tröôùc khi uoáng
thuoác, chuïp X-quang phaûi caân nhaéc xem lieäu mình ñaõ coù thai hay chöa.
Coù theå trong cuøng moät thaùng, nöûa ñaàu thaùng vaãn chöa thuï thai, maø nöûa
cuoái thaùng môùi coù thai thöïc söï. Luùc naøy, haàu heát moïi ngöôøi ñeàu khoâng coù
nhöõng daáu hieäu bieåu hieän mang thai. Nhöng cuõng coù nhöõng tröôøng hôïp ñaëc
bieät, coù ngöôøi xuaát hieän tình traïng gioáng nhö bò caûm: toaøn thaân meät moûi caûm
thaáy khoâng coøn söùc löïc, luùc noùng, luùc laïnh, cuõng coù ngöôøi laïi nguû raát nhieàu,
xuaát hieän traïng thaùi nguû meâ meät, khoâng tænh.
Nhaéc nhôû
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø laø giai ñoaïn quan
troïng hình thaønh vaø phaùt trieån phoâi thai, cuõng
laø giai ñoaïn deã bò saåy thai. Bôûi vì giai ñoaïn naøy
cuoáng roán phaùt trieån chöa hoaøn thieän, deã chòu
aûnh höôûng cuûa nhöõng nhaân toá töø theá giôùi beân
ngoaøi, nhö caûm cuùm, thuoác men, chaát ñoäc vaø
thöùc aên khoâng veä sinh, khoâng phuø hôïp. Vì theá,
neân heát söùc chuù yù ñeán veä sinh aên uoáng vaø
nhöõng aûnh höôûng khaùc.
Lôøi
khuyeân Khi mang thai thaùng ñaàu tieân, bieåu hieän mang thai khoâng roõ raøng
cuûa Baùc syõ neân phaûi löu taâm chuù yù, ñoàng thôøi phaûi nhanh choùng kieåm tra xaùc
ñònh vieäc mang thai ñeå aùp duïng caùc bieän phaùp baûo veä thai.
265
4 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi mang thai thaùng

ñaàu tieân ñeå traùnh baát thöôøng cho thai nhi
Sau khi xaùc ñònh laø coù thai, ñeå traùnh bò aûnh höôûng bôûi nhöõng yeáu toá
baát thöôøng, khi mang thai thaùng ñaàu tieân phaûi chuù yù nhöõng ñieåm sau:
(1) Luùc naøy phaûi kieåm tra ñeå phaùt hieän kòp thôøi nhöõng vaán ñeà baát
thöôøng lieân quan ñeán thai nhi, nhö mang thai ngoaøi töû cung vaø cô
quan sinh saûn cuûa phuï nöõ mang thai coù dò taät, coù u böôùu, ñeå xöû lyù
kòp thôøi, taïo thuaän lôïi cho vieäc sinh saûn sau naøy.
(2) Neân traùnh aûnh höôûng töø nhöõng yeáu toá baát lôïi beân ngoaøi, nhö phoøng
ngöøa viruùt cuùm, khoâng laïm duïng thuoác, nghieâm caám chuïp X-quang,
chuïp CT, traùnh laøm vieäc tröôùc maùy tính hoaëc xem tivi trong thôøi
gian quaù laâu.
(3) Keå töø khi coù thai ñöôïc 1 thaùng, phuï nöõ mang thai khoâng neân taém
nöôùc noùng ôû nhieät ñoä quaù 420C, nhieät ñoä nöôùc taém khoaûng 350C laø
thích hôïp, thôøi gian taém khoaûng 15 phuùt laø vöøa, traùnh ôû trong phoøng
taém quaù laâu vì nhö theá deã bò thieáu khoâng khí, toát nhaát laø taém doäi
nöôùc ñeå giöõ gìn veä sinh cho aâm ñaïo.
(4) Sinh hoaït phaûi coù quy luaät, nghæ ngôi ñuùng giôø, aên ñuùng böõa, baûo
ñaûm giaác nguû, traùnh tình traïng quaù meät moûi, nguû tröa toát nhaát laø
taêng theâm 30 phuùt ñeán 1 giôø.
Nhaéc nhôû
Neáu caûm thaáy cô theå khoâng khoûe phaûi ñi beänh vieän khaùm hoaëc khi
kieåm tra söùc khoûe ñònh kyø phaûi noùi vôùi baùc syõ vieäc mình ñaõ coù thai, ñeå baùc
syõ chuù yù hôn. ÔÛ cô quan cuõng phaûi noùi vôùi laõnh ñaïo vaø ñoàng nghieäp bieát
mình ñaõ coù thai, ñeå ñöôïc höôûng cheá ñoä öu ñaõi trong coâng vieäc vaø sinh hoaït.
Lôøi
khuyeân Ngöôøi phuï nöõ tröôùc ñaây coù thoùi quen thöùc khuya baây giôø phaûi
cuûa Baùc syõ ñi nguû ñuùng giôø, vì thöùc khuya daãn ñeán nghæ ngôi khoâng ñuû seõ
aûnh höôûng xaáu ñeán thai nhi.
266
5 Tình traïng phaùt trieån cuûa thai nhi trong

thaùng mang thai thöù hai (töø 4 ñeán 7 tuaàn)
Khi mang thai thaùng thöù 2, thai nhi ñaõ phaùt trieån töø thôøi kyø tröôùc
phaân hoùa (tröùng ñöôïc thuï tinh hình thaønh phoâi thai) ñeán thôøi kyø phaân
hoùa (thôøi kyø hình thaønh caùc boä maùy cô theå). Sau khi thuï tinh, töø 15 ñeán
56 ngaøy laø thôøi kyø boä maùy phoâi thai hình thaønh vaø phaân hoùa cao ñoä. Bieåu
hieän nhö sau:
Khi ñöôïc 5 tuaàn, ñaàu to nhöng meàm nhuõn chuùc xuoáng phía döôùi,
ñaõ manh nha thaáy hình tay, chaân vaø khaáu ñuoâi.
Khi ñöôïc 7 tuaàn, ñaàu, mình, tay chaân baét ñaàu coù söï khu bieät, khaáu
ñuoâi ngaén daàn. Phoâi thai döôøng nhö ñaõ coù hình ngöôøi. Naõo, tuûy soáng,
maét, cô quan thính giaùc, tim, daï daøy, ruoät, gan baét ñaàu coù keát caáu, do
tim, gan, ñöôøng tieâu hoùa phaùt trieån neân phaàn buïng cuûa phoâi thai phình
to; Maét xuaát hieän ñöôøng vieàn, muõi phình ra, tai ngoaøi baét ñaàu coù neáp
nhaên nhoû, khuoân maët ñaõ gioáng ngöôøi; Cô quan sinh duïc beân trong vaø
beân ngoaøi cô baûn ñaõ coù theå nhaän bieát, nhöng vaãn chöa theå nhaän roõ ñöôïc
laø nam hay nöõ.
Nhau thai vaø maøng loâng mao caáu thaønh bao tuùi hai taàng beân trong
chöùa ñaày nöôùc oái, phoâi thai naèm hoaøn toaøn trong nöôùc oái, coù theå töï do
chuyeån ñoäng. Töû cung côõ nhö naém tay, raát meàm maïi.
Ñeán cuoái tuaàn thöù 7, chieàu daøi phoâi thai ñaõ ñöôïc 2∼3cm, caân naëng
khoaûng 3∼4g. Phaàn ñaàu chieám khoaûng moät nöûa toång chieàu daøi toaøn cô theå.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai seõ thaáy vuù to ra, chaïm nheï vaøo vuù hoaëc ñaàu vuù coù
caûm giaùc ñau, ñaàu vuù vaø quaàng vuù daàn thaâm laïi, nhöõng daáu hieäu naøy coù theå
giuùp ngöôøi phuï nöõ nhaän bieát ñöôïc coù theå mình ñaõ coù thai.
Lôøi
khuyeân Chuù yù nhöõng vaán ñeà sau: baét ñaàu xuaát hieän phaûn öùng mang
cuûa Baùc syõ thai, coù caûm giaùc buoàn noân, gheùt thöùc aên coù daàu môõ, caûm
thaáy meät moûi, buoàn nguû.
267
6 Nhöõng ñieàu thai phuï caàn chuù yù khi mang

thai thaùng thöù 2
Thôøi kyø naøy, thai phuï phaûi giöõ cho tö töôûng thoaûi maùi, tình caûm vui veû,
taâm traïng bình tónh, laøm vieäc vaø nghæ ngôi ñuùng giôø, nguû ñuû giaác, traùnh ñeå
cô theå vaø taâm traïng quaù meät moûi. Phaûi tìm caùch giaûm nheï nhöõng trieäu
chöùng khoù chòu do phaûn öùng mang thai thôøi kyø ñaàu gaây ra, tranh thuû boå sung
dinh döôõng, baûo ñaûm nhu caàu dinh döôõng cho meï vaø thai nhi.
Thai phuï khoâng neân giöõ maõi moät tö theá trong thôøi gian daøi, traùnh
laøm ñoäng taùc vaën mình: khoâng neân ñi xe ñaïp, laùi xe trong thôøi gian daøi,
ñeå traùnh quaù meät moûi deã daãn ñeán saåy thai, ñaëc bieät laø nhöõng phuï nöõ ñaõ
töøng bò saåy thai phaûi heát söùc chuù yù. Phuï nöõ mang thai cuõng neân haïn cheá
ñi ra ngoaøi.
Vôï choàng phaûi kieâng sinh hoaït, bôûi vì khi sinh hoaït vôï choàng thöôøng
taïo kích thích maïnh, ñoäng taùc maïnh, raát deã gaây saåy thai.
Do khí hö nhieàu, thai phuï haøng ngaøy neân duøng chaäu vaø khaên taém
rieâng, laáy nöôùc aám röûa ngoaøi aâm hoä 2 ñeán 3 laàn. Khi röûa traùnh duøng xaø
phoøng thoâng thöôøng. Ngöôøi maéc beänh coå töû cung bò vieâm nhieãm, beänh
truøng roi, beänh naám, phaûi kòp thôøi chöõa trò.
Trong giai ñoaïn naøy, thôøi gian moãi laàn taém cuûa thai phuï khoâng ñöôïc
vöôït quaù 15 phuùt, taém xoái nöôùc, nhieät ñoä nöôùc khoaûng 350C ñeán 380C laø
toát nhaát.
Nhaéc nhôû
Giai ñoaïn naøy, thai phuï phaûi ñaëc bieät chuù yù giöõ thai, ñeà phoøng
saåy thai.
Lôøi
khuyeân Thai phuï laøm theá naøo ñeå giaûm noân ngheùn? Ñaây laø thôøi kyø phuï nöõ
cuûa Baùc syõ mang thai noân ngheùn töông ñoái nhieàu. Phuï nöõ mang thai neân boå
sung dinh döôõng thöùc aên thanh ñaïm deã tieâu hoùa, nhö baùnh myø,
baùnh quy, söõa boø, chaùo, nöôùc hoa quaû, maät ong vaø hoa quaû töôi.
Caùc loaïi canh vaø thöùc aên nhieàu daàu môõ raát deã taïo caûm giaùc buoàn noân.
Saùng sôùm khi thöùc daäy, phuï nöõ mang thai hay coù caûm giaùc buoàn noân,
luùc naøy coù theå aên baùnh bích quy, baùnh bao nöôùng.
268
7 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå giöõ thai khi mang

thai thaùng thöù 2
Mang thai thaùng thöù 2 töùc laø giai ñoaïn ñaàu thai kyø seõ xuaát hieän trieäu
chöùng buoàn noân, khoâng coù caûm giaùc theøm aên, khi buïng ñoùi laïi muoán noân,
ñaây laø phaûn öùng mang thai thôøi kyø ñaàu. Phaûn öùng mang thai thôøi kyø ñaàu
thöôøng baét ñaàu khi coù thai ñöôïc 4 - 7 tuaàn, lieân tuïc 4 - 5 tuaàn, ñeán tuaàn thöù
12 - 15 thì keát thuùc.
Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc söû duïng tuøy tieän thuoác laøm dòu phaûn öùng mang
thai thôøi kyø ñaàu. Phaûi chòu khoù aên nhieàu trong khaû naêng coù theå, khoâng ñöôïc
laïm duïng thöïc phaåm chöùc naêng. Neân duøng nhöõng caùch döôùi ñaây ñeå khaéc
phuïc phaûn öùng mang thai thôøi kyø ñaàu:
(1) Taïo söï thoaûi maùi cho baûn thaân: Phaûn öùng mang thai thôøi kyø ñaàu seõ
khoâng phaùt trieån thaønh vaán ñeà gì nghieâm troïng sau naøy, 1-2 thaùng sau
seõ qua ñi, khoâng neân lo laéng, haõy vöôït qua giai ñoaïn naøy vôùi moät taâm
traïng luoân höôùng veà töông lai, coù theå nghæ ngôi thoaûi maùi hôn, ít laøm
vieäc nhaø, tìm nhieàu ngöôøi ñeå noùi chuyeän hoaëc goïi ñieän cho baïn beø,
trang trí phoøng ôû hoaëc ñi daïo coâng vieân, thoaùt khoûi söï lo laéng do thay
ñoåi traïng thaùi, laøm maát ñi phaûn öùng mang thai thôøi kyø ñaàu.
(2) Veà aên uoáng: Khi muoán aên, coù theå aên ñöôïc bao nhieâu thì aên baáy nhieâu, luùc
khoâng muoán aên thì choïn moùn naøo ñoù vöøa khaåu vò hôn. Thôøi kyø naøy khoâng
neân ñeå yù ñeán caân baèng dinh döôõng, chæ caàn aên nhieàu moät chuùt laø ñöôïc.
Nhaéc nhôû
Khi phaûn öùng mang thai bieåu hieän nghieâm troïng thì neân ñeán beänh
vieän kòp thôøi xin yù kieán baùc syõ, khoâng ñöôïc töï mình aên caùc loaïi thöùc aên
vaø uoáng thuoác choáng noân.
Lôøi
khuyeân
Ñeå choàng san seû gaùnh vaùc ñôõ vieäc nhaø, coù yeâu caàu gì thì chò
cuûa Baùc syõ em neân noùi vôùi choàng vaø ngöôøi thaân, nguyeän voïng ñöôïc thoûa
maõn thì taâm traïng seõ toát. Ngöôøi choàng vaø ngöôøi thaân cuõng
phaûi hieåu taâm lyù phuï nöõ ñang mang thai, neân coá gaéng laøm cho
phuï nöõ mang thai coù tinh thaàn thoaûi maùi vaø coù caûm giaùc theøm aên,
giuùp hoã trôï giaûm nheï phaûn öùng mang thai.
269
8 Tình traïng phaùt trieån cuûa thai nhi khi mang

thai thaùng thöù 3 (töø 8 ñeán 11 tuaàn)
Khi mang thai ñeán cuoái thaùng thöù 3, thai nhi ñaõ naëng 40g, daøi
khoaûng 9∼10 cm. Toaøn boä cô theå noåi baät leân phaàn ñaàu raát lôùn, döôøng nhö
chieám phaàn nhieàu chieàu daøi cuûa thai nhi. Thai nhi ñaõ coù moùng tay, moùng
chaân, coù maét nhöng vaãn nhaém nghieàn, ñaõ coù moâi vaø muõi nhoâ leân.
Da cuûa thai nhi vaãn trong suoát, vì theá coù theå nhìn xuyeân qua da thaáy
tim, gan, xöông vaø maïch maùu döôùi da ñang hình thaønh, daï daøy, ruoät
phaùt trieån hôn. Luùc naøy, thai nhi töï hình thaønh neân heä tuaàn hoaøn maùu,
thaän cuõng baét ñaàu phaùt trieån; coù oáng daãn nöôùc tieåu; xöông vaø caùc khôùp
xöông ñang trong quaù trình phaùt trieån. Cô quan sinh duïc ngoaøi ñaõ phaân
hoùa xong, coù theå nhaän roõ giôùi tính cuûa thai nhi.
Luùc naøy, töù chi cuûa thai nhi ñaõ coù theå hoaït ñoäng töï do trong nöôùc
oái, coù luùc chaân phaûi vaø chaân traùi coøn coù theå thay nhau laøm ñoäng taùc co
duoãi, hai tay coù theå duoãi thaúng leân
maët, ñieàu naøy chöùng toû tuûy soáng vaø
trung khu thaàn kinh ñaõ raát phaùt trieån.
Nhaéc nhôû
Vieäc aên uoáng cuûa phuï nöõ
mang thai luùc naøy khoâng caàn veà
soá löôïng maø caàn veà chaát löôïng,
neân aên nhieàu hôn nhöõng thöùc
aên boå sung chaát saét vaø coù lôïi cho
söï phaùt trieån cuûa naõo.
Lôøi
khuyeân Mang thai thaùng thöù 3 tröôùc khoaûng hai tuaàn, töùc laø khoaûng
cuûa Baùc syõ tuaàn thöù 8 vaø tuaàn thöù 9, laø giai ñoaïn xuaát hieän phaûn öùng mang
thai nghieâm troïng nhaát, troïng löôïng cô theå cuõng bò giaûm, cho
neân chò em phaûi nghó caùch ñeå boå sung dinh döôõng nhieàu hôn.
270
9 Laøm theá naøo ñeå phoøng choáng saåy thai vaø

dò taät thai ôû thaùng thöù 3
Mang thai thaùng thöù 3 laø thôøi kyø deã bò saåy thai nhaát, phaûi döøng moïi
hoaït ñoäng theå duïc, lao ñoäng theå löïc vaø du lòch. Trong sinh hoaït haøng ngaøy
cuõng phaûi traùnh quaù meät moûi, giöõ yeân tónh, chuù yù nghæ ngôi, phaûi traùnh
nhöõng ñoäng taùc coù theå taùc ñoäng ñeán buïng, coá gaéng khoâng leân xuoáng caàu
thang. Phuï nöõ mang thai neân ít laøm vieäc nhaø, phaûi coi vieäc giöõ thai laø
chính. Phuï nöõ mang thai khi ñi laøm phaûi chuù yù khoâng ñeå quaù meät moûi,
neáu coâng vieäc khoâng thích hôïp, coù theå xin vôùi laõnh ñaïo ñieàu chænh coâng
vieäc cho phuø hôïp.
Trong thôøi gian naøy, phuï nöõ mang thai phaûi chuù yù traùnh bò nhieãm
virut cuùm, neáu bò nhieãm beänh sôûi seõ coù theå daãn ñeán thai nhi bò khieám
khuyeát maét baåm sinh, beänh tim, trí naõo keùm phaùt trieån. Maéc beänh cuùm
coù theå daãn ñeán thai nhi bò söùt moâi, hôû haøm eách vaø khoâng coù naõo. Thôøi
gian naøy, phuï nöõ mang thai phaûi traùnh söï xaâm nhaäp cuûa caùc chaát coù
haïi, ñaëc bieät traùnh tieáp xuùc vôùi caùc chaát nhö
photpho, thaïch tín, benzen, traùnh chaát ñoäc
trong khí than. Caám laïm duïng thuoác Ñoâng
Taây y vaø tia phoùng xaï chieáu vaøo, ñeå traùnh gaây
dò taät cho thai nhi hoaëc saåy thai.
Nhaéc nhôû
Khi chöa xaùc ñònh roõ laø thöïc söï coù
thai hay chöa, chò em cuõng neân chuù yù nhö
ñaõ coù thai. Traùnh sô suaát ñaùng tieác laøm
aûnh höôûng khoâng toát ñeán thai nhi.
Lôøi
khuyeân Mang thai töø 1 ñeán 3 thaùng laø thôøi kyø deã bò saåy thai vaø naûy sinh
cuûa Baùc syõ dò taät ôû thai nhi. Vì vaäy, phuï nöõ mang thai phaûi heát söùc chuù yù
traùnh nhieãm beänh vaø traùnh hoaït ñoäng maïnh.
271
10 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå baûo veä thai khi

mang thai thaùng thöù 3
Trong thôøi kyø naøy, phuï nöõ mang thai raát deã bò saåy thai, neân döøng taát
caû caùc hoaït ñoäng theå duïc maïnh, lao ñoäng theå löïc vaø hoaït ñoäng du lòch.
Trong cuoäc soáng thöôøng ngaøy, traùnh laøm vieäc quaù meät moûi vaø hoaït ñoäng
quaù nhieàu, chuù yù giöõ yeân tónh, phaûi traùnh caùc ñoäng taùc gaây aùp löïc ñeán
buïng, coá gaéng khoâng leân xuoáng caàu thang laø toát nhaát, vieäc nhaø cuõng neân
giaûm bôùt, khoâng neân laøm nhieàu quaù, traùnh aûnh höôûng khoâng toát cho thai
nhi. Vôùi nhöõng phuï nöõ mang thai vaãn tieáp tuïc ñi laøm thì phaûi chuù yù löôïng
söùc mình, neân tranh thuû söï giuùp ñôõ cuûa ñoàng nghieäp vaø cô quan. Thôøi
gian naøy phaûi ñi khaùm laàn ñaàu vaø khaùm thai ñònh kyø tröôùc sinh, ñoàng thôøi
chuaån bò soå theo doõi söùc khoûe ñeå ghi laïi tình traïng söùc khoûe cuûa meï vaø
thai nhi trong suoát quaù trình mang thai. Ñeå meï khoûe thai khoûe, phuï nöõ
mang thai coù theå taäp theå duïc daønh cho baø baàu, muïc ñích cuûa vieäc naøy laø:
(1) Choáng moûi meät caùc baép thòt do theå troïng taêng vaø söï bieán ñoåi cuûa thai
kyø, laøm giaûm caûm giaùc buïng naëng neà.
(2) Laøm loûng vuøng buïng vaø cô xöông chaäu, chuaån bò toát ñeå ñeán giôø phuùt
chaøo ñôøi, treû seõ thuaän lôïi ra ngoaøi qua keânh sinh saûn bình thöôøng. Ngoaøi
ra, neáu chòu khoù taäp theå thao, coù theå coøn taêng cöôøng ñöôïc söï töï tin veà
maët tinh thaàn, khi sinh nôû seõ phaùt huy ñöôïc söùc maïnh phi thöôøng.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai taäp baøi theå duïc daønh rieâng cho ngöôøi mang thai
coù lôïi cho cô theå vaø cho söï phaùt trieån khoûe maïnh cuûa thai nhi, nhöng
phaûi chuù yù khoâng ñöôïc duøng löïc quaù maïnh, maø phaûi taäp theo ñuùng khaû
naêng, taäp kieân trì, thöôøng xuyeân.
Lôøi
khuyeân Khi coù thai thaùng thöù 3, vieäc mang thai ñaõ ñöôïc xaùc ñònh. Vì
cuûa Baùc syõ vaäy, phuï nöõ mang thai neân baùo vôùi cô quan vaø ñoàng nghieäp
veà vieäc mình ñaõ coù thai. Vieäc naøy giuùp cho phuï nöõ mang thai
coù ñöôïc söï quan taâm chaêm soùc cuûa moïi ngöôøi.
272
11 Thai phuï neân quan nieäm nhö theá naøo veà vieäc
baûo veä thai
Ngoaøi tröôøng hôïp khoâng theå giöõ laïi thai vì lyù do tröùng thuï tinh dò thöôøng,
coøn moät vaøi tröôøng hôïp maø chò em khoâng neân giöõ thai baèng moïi giaù. Ñoù laø:
(1) Neáu trong ngöôøi thai phuï toàn taïi nhaân toá aûnh höôûng khoâng toát ñeán söï
phaùt trieån cuûa thai nhi, nhö cô quan sinh saûn bò beänh (nieâm maïc töû
cung coù u hoaëc töû cung bò dò taät nghieâm troïng) thì ñeå saåy thai laø söï vieäc
khoù traùnh khoûi, maëc duø muoán giöõ thai cuõng khoâng theå giöõ ñöôïc vaø vieäc
giöõ thai seõ khoâng coù yù nghóa gì nöõa.
(2) Coù chò em bò saåy thai laø do thôøi kyø mang thai bò maéc caùc chöùng beänh
caáp tính, hay do beänh maïn tính gaây ra, nhö caûm cuùm, vieâm gan, vieâm
phoåi, beänh tim, thieáu maùu nghieâm troïng. Coù giöõ ñöôïc thai hay khoâng
caàn phaûi caên cöù vaøo tình traïng beänh cuûa thai phuï. Neáu tình traïng beänh
cuûa thai phuï töông ñoái naëng, maø trong quaù trình chöõa trò phaûi söû duïng
nhieàu loaïi thuoác coù aûnh höôûng ñeán thai nhi thì cuõng khoâng neân coá giöõ
thai, traùnh sinh ra con bò dò taät.
(3) Cuõng coù moät soá ít thai phuï phaûn öùng mang thai quaù nghieâm troïng, lieân
tuïc noân möûa neân khoâng theå aên uoáng gì ñöôïc. Do noân nhieàu laàn, thai phuï
gaày ñi troâng thaáy, tieåu ít hoaëc huyeát aùp haï, nhòp tim taêng, keøm theo moät
soá trieäu chöùng nguy hieåm nhö da vaøng, maét vaøng vaø nhieät ñoä cô theå taêng,
thaäm chí coøn xuaát hieän maïch yeáu, theøm nguû vaø hoân meâ. Luùc naøy, khoâng
theå coá giöõ thai ñöôïc, bôûi vì vôùi tình traïng naøy seõ sinh ra moät ñöùa treû coù
theå chaát khoâng toát, thaäm chí coøn bò dò taät, giöõ thai laïi khoâng coù lôïi.
Nhaéc nhôû
Thai phuï phaûi heát söùc chuù yù trong moïi haønh ñoäng, baát keå laø ngaõ hay
va ñaäp ñeàu coù theå daãn ñeán saåy thai.
Lôøi
khuyeân Thöôøng khi mang thai ñöôïc khoaûng 6 tuaàn, thai phuï coù nhöõng
cuûa Baùc syõ phaûn öùng mang thai thôøi kyø ñaàu nhö aên uoáng keùm, noân oeï,
choùng maët, cô theå moûi meät, chæ caàn chuù yù ñieàu tieát aên uoáng,
chuù yù nghæ ngôi, trong khoaûng 12 tuaàn, nhöõng phaûn öùng naøy töï
nhieân seõ heát, khoâng gaây saåy thai.
273
12 Thai phuï neân kieâng aên nhöõng gì khoâng toát

cho vieäc baûo veä thai nhi
Thöôøng ngaøy, trong aên uoáng thai phuï neân kieâng nhöõng thöù sau:
(1) Caùc loaïi tieát canh - vì deã daãn ñeán saåy thai. Caây sôn tra coù theå "thoâng
kinh, tieâu maùu öù", coù taùc duïng co boùp töû cung, phuï nöõ mang thai aên
nhieàu deã kích thích töû cung co boùp, gaây saåy thai. Trong cuoán "Baûn thaûo
cöông muïc" coù noùi, caøng cua coù theå "huûy hoaïi thai, gieát cheát thai".
(2) Caùc loaïi thuoác thoâng kinh hoaït huyeát - vì deã daãn ñeán saåy thai, chuû yeáu
bao goàm laù Ñoâng Quyø, Laïc Quyø, caây rau sam, haït yù dó. Nhöõng loaïi thöïc
vaät naøy coù theå kích thích tieâu hoùa, toån thöông thaän khí, laøm cho thai baát
an. Rau raêng ngöïa "lôïi traøng hoaït thai", rau gieàn tính laïnh "hoaït thai". Laù
quyø "thöïc chi thai hoaït dò saûn" nghóa laø aên vaøo thai trôn, deã saåy thai. Haït
yù dó coù taùc duïng kích thích töû cung, khoâng coù lôïi cho vieäc giöõ thai.
(3) Caùc loaïi tính noùng - vì laøm maát maùu, haïi thai, chuû yeáu bao goàm nhuïc queá,
can khöông, hoà tieâu, hoa tieâu vaø caù treøn. Loaïi thöùc aên naøy coù theå laøm taêng
nhieät, huyeát aùp taêng, toån haïi ñeán thai nhi. Nhuïc queá tính tan, coù theå laøm
thoâng töû cung, maát maùu. Hoà tieâu neáu aên nhieàu gaây khoâ haùo mieäng, hao
aâm toån khí, laøm maát maùu, haïi thai. Hoa tieâu neáu aên nhieàu seõ gaây böïc boäi
trong ngöôøi, haïi thai. Caù treøn aên nhieàu trôï hoûa, phaùt beänh. Chính vì
nhöõng nguyeân nhaân treân ñaây, chò em neân kieâng aên nhöõng thöù naøy.
Ngoaøi ra, caùc loaïi röôïu, maïch nha, thòt cua, phuï nöõ mang thai cuõng
khoâng neân aên.
Nhaéc nhôû
Nguyeân taéc aên uoáng cuûa phuï nöõ mang thai laø: Khoâng aên nhöõng loaïi
thöïc phaåm ñaõ coù daáu hieäu gaây dò öùng; Khoâng aên nhöõng loaïi thöïc phaåm
maø töø tröôùc tôùi nay chöa töøng aên. Traùnh moïi thöùc aên gaây phaûn öùng vì deã
daãn ñeán saåy thai, ñeû non hoaëc thai baát thöôøng.
Lôøi
Phuï nöõ ngoaøi 35 tuoåi môùi mang thai ñöôïc coi laø phuï nöõ mang
khuyeân
cuûa Baùc syõ thai cao tuoåi, coù nguy cô saåy thai hoaëc ñeû non cao hôn neân
aên uoáng thöôøng ngaøy phaûi heát söùc chuù yù, khoâng ñöôïc aên
nhöõng loaïi thöùc aên khoâng toát cho thai nhi.
274
13 Laøm theá naøo ñeå baûo veä söùc khoûe trong thôøi kyø
mang thai töø 2 ñeán 3 thaùng
(1) Trong thôøi kyø naøy, chò em phaûi giöõ cho taâm traïng thoaûi maùi, tình
caûm khoâng xaùo troän, sinh hoaït ñieàu ñoä, nguû ñuû giaác, traùnh tình traïng
cô theå quaù meät moûi, tìm bieän phaùp ñeå giaûm nheï nhöõng khoù chòu do
phaûn öùng mang thai thôøi kyø ñaàu mang laïi, tranh thuû boå sung dinh
döôõng, ñaûm baûo nhu caàu dinh döôõng cuûa meï vaø thai nhi.
(2) Phuï nöõ mang thai khoâng neân giöõ maõi moät tö theá trong thôøi gian daøi,
traùnh laøm ñoäng taùc vaën mình, khoâng neân ñaïp xe, ñi xe maùy, ngoài oâtoâ
trong thôøi gian daøi, traùnh quaù moûi meät daãn ñeán saåy thai.
(3) Nghieâm caám sinh hoaït vôï choàng trong thôøi gian 3 thaùng ñaàu cuûa
thai kyø. Bôûi vì sinh hoaït vôï choàng gaây kích thích maïnh, ñoäng taùc
maïnh raát deã gaây saåy thai.
(4) Chuù yù veä sinh aâm hoä. Do khí hö nhieàu, haøng ngaøy phuï nöõ mang thai
phaûi duøng chaäu vaø khaên taém rieâng, laáy nöôùc aám röûa ngoaøi aâm hoä 2
ñeán 3 laàn. Khi röûa khoâng duøng xaø phoøng thoâng thöôøng.
(5) Trong giai ñoaïn naøy, thôøi gian
moãi laàn taém cuûa phuï nöõ mang
thai khoâng ñöôïc vöôït quaù 15
phuùt, taém nöôùc baèng voøi sen,
nhieät ñoä nöôùc khoaûng 350C laø
toát nhaát.
(6) Ñaây laø thôøi kyø phuï nöõ mang
thai bò noân töông ñoái nhieàu, vì
vaäy, neân aên nhieàu thöùc aên
thanh ñaïm, deã tieâu hoùa.
Lôøi
Ñeå haïn cheá phaûn öùng mang thai, phuï nöõ mang thai coù theå aên
khuyeân
cuûa Baùc syõ baùnh myø, baùnh quy, söõa boø, chaùo, nöôùc hoa quaû, maät ong vaø
caùc loaïi quaû töôi. Caùc loaïi canh vaø ñoà aên coù nhieàu daàu môõ raát
deã gaây buoàn noân, khoâng neân aên nhieàu.
275
14 Söï phaùt trieån cuûa thai nhi trong giai ñoaïn

ñaàu thai kyø
Baûng lieät keâ quaù trình phaùt trieån cuûa thai nhi
trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø
Thôøi gian Giai ñoaïn

Ñaëc tröng phaùt trieån chính
mang thai phaùt trieån
Tröùng ñöôïc thuï Giai ñoaïn phoâi Thuï tinh phaân taùch
tinh 36 giôø tröùng
Tröùng ñöôïc thuï Phoâi quaû daâu, phaân chia thaønh 16 ñeán 32
tinh 3 ngaøy teá baøo
4 ngaøy Teá baøo phoâi quaû daâu tieáp tuïc phaân chia,
giöõa caùc teá baøo xuaát hieän khoaûng troáng
5∼7 ngaøy Giai ñoaïn phoâi thai Nang phoâi laøm toå
2∼3 tuaàn Phoâi thai phaùt trieån, hình thaønh 3 laù phoâi
4 tuaàn Naõo baét ñaàu phaùt trieån, baét ñaàu xuaát hieän
tim phaùt trieån chöa toaøn dieän, nhöng coù
theå nhìn thaáy sôïi cô.
5 tuaàn Tim chöa hình thaønh ngaên ñaõ baét ñaàu coù
khaû naêng ñaäp, ñoàng thôøi tay vaø chaân cuõng
baét ñaàu nhoâ ra.
6 tuaàn Maét, xöông haøm baét ñaàu hình thaønh, xuaát hieän
caùc ngaên tim, gan cuõng baét ñaàu hình thaønh.
7 tuaàn Maét tieáp tuïc phaùt trieån, tai phaùt trieån, ngoùn tay
vaø löôõi hình thaønh, phoâi thai daøi khoaûng 2,5cm.
8 tuaàn Giai ñoaïn thai nhi Giai ñoaïn phoâi thai daøi khoaûng 3∼3,5cm,
ñaõ coù ñaày ñuû hình ngöôøi, phaàn ñaàu ñaõ
nhìn thaáy maét, tai, mieäng, muõi; tim ôû
thôøi kyø môùi hình thaønh vaø coù theå ñaäp,
thai nhi ñaõ hoaït ñoäng; naëng khoaûng 4g.
12 tuaàn Thai nhi daøi khoaûng 7∼ 9cm, boä phaän sinh
duïc ngoaøi ñaõ phaùt trieån, nhöng vaãn chöa
phaân bieät ñöôïc trai gaùi, naëng khoaûng 60g.
276
15 Nhöõng bieán ñoåi cuûa cô theå trong giai ñoaïn

ñaàu thai kyø
Khi chò em coù thai, cô theå maø ñaëc bieät laø cô quan sinh saûn coù bieán
ñoåi raát lôùn, nhö:
(1) Cuoáng roán hình thaønh vaø phaùt trieån: Sau khi tröùng thuï tinh vaø laøm
toå, cuoáng roán phaùt trieån raát nhanh, trong 3 thaùng ñaàu cuûa thai kyø,
cuoáng roán ñaõ raát nhanh choùng phaùt trieån thaønh moät "xöôûng hoùa
hoïc", sau naøy, noù seõ phaùt trieån cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
(2) Töû cung to ra: Theå tích töû cung ngaøy moät to ra ñeå bao boïc thai nhi
ñang ngaøy moät lôùn cuõng nhö cuoáng roán vaø nöôùc oái xung quanh noù.
Töû cung voán chæ naëng 50g luùc naøy taêng leân ñeán khoaûng 1200g.
(3) AÂm ñaïo môû roäng: Khi ngöôøi phuï nöõ coù thai, aâm ñaïo môû roäng, ñeå
chuaån bò sinh ñeû, teá baøo cô thòt lôùn hôn, nieâm maïc daøy leân.
(4) Vuù to ra: Trong thôøi gian mang thai tröôùc 3 thaùng, toaøn boä oáng daãn
tröùng baét ñaàu phaùt trieån, vuù cuõng nhanh choùng to ra.
(5) Maùu taêng theâm: Dung löôïng maùu trong phuï nöõ mang thai taêng
theâm 1.5 lít, ñeå chuaån bò cho söï maát maùu khi sinh ñeû.
Ngoaøi ra, vieäc ñaûm nhieäm caùc chöùc naêng cuûa tim, phoåi, daï daøy,
raêng, khôùp xöông, da, toùc cuûa phuï nöõ mang thai ñeàu coù söï thay ñoåi.
Nhaéc nhôû
Do söï thay ñoåi trong cô theå phuï nöõ mang thai maø phaûi cung caáp ñuû
nhöõng chaát dinh döôõng caàn thieát môùi coù theå ñaûm baûo ñöôïc caùc chöùc
naêng hoaït ñoäng bình thöôøng. Cho neân phaûi ñieàu chænh daàn vieäc aên uoáng
vaø cung caáp chaát dinh döôõng cho chò em döïa theo söï thay ñoåi cuûa cô theå,
ñaûm baûo cung caáp ñaày ñuû chaát dinh döôõng.
Lôøi
khuyeân Nhöõng bieán ñoåi cuûa cô theå ngöôøi meï ñeàu töông quan vôùi söï
cuûa Baùc syõ phaùt trieån cuûa thai nhi, vì theá coù theå töø söï thay ñoåi treân cô theå
meï maø döï ñoaùn ñöôïc thai nhi phaùt trieån coù bình thöôøng hay
khoâng, khi phaùt hieän ra söï thay ñoåi khoâng bình thöôøng cuûa phuï
nöõ mang thai thì phaûi laäp töùc ñeán beänh vieän khaùm.
277
16 Taïi sao noùi giai ñoaïn ñaàu thai kyø laø giai ñoaïn
phaùt trieån quan troïng nhaát cuûa thai nhi
Ba thaùng ñaàu thai kyø laø giai ñoaïn quyeát ñònh trong söï phaùt trieån cuûa
thai nhi, cuõng laø giai ñoaïn quyeát ñònh thai nhi coù bò dò taät hay khoâng, baûo
ñaûm sinh nôû thuaän lôïi sau naøy. Ñaây laø giai ñoaïn hình thaønh vaø phaùt trieån
caùc boä phaän cuûa thai nhi, neáu phuï nöõ mang thai bò aûnh höôûng bôûi nhöõng
nhaân toá coù haïi beân ngoaøi, bao goàm thuoác, phoùng xaï, laây nhieãm vaø nhöõng
thöùc aên khoâng thích hôïp thì raát deã daãn ñeán baát thöôøng ôû thai nhi.
Theo nghieân cöùu veà thôøi gian phaùt trieån cuûa phoâi thai, thôøi kyø nguy
hieåm nhaát daãn ñeán dò taät ôû caùc boä phaän chuû yeáu laø nhö sau: naõo laø trong
thôøi gian 15∼27 ngaøy sau khi thuï tinh, maét laø trong thôøi gian 24∼29 ngaøy
sau thuï tinh, tim laø 20∼29 ngaøy sau thuï tinh, töù chi laø 24∼36 ngaøy sau thuï
tinh, cô quan sinh duïc laø 28 ñeán 62 ngaøy sau thuï tinh. Cho neân, 3 thaùng
ñaàu thai kyø laø giai ñoaïn then choát trong vieäc phoøng traùnh baát thöôøng cho
thai nhi, neân taêng cöôøng baûo veä phuï nöõ mang thai, traùnh aûnh höôûng cuûa
caùc nhaân toá coù haïi töø beân ngoaøi, ñeå traùnh baát thöôøng cho thai nhi, giuùp
cho vieäc sinh ñeû ñöôïc thuaän lôïi.
Trong thôøi gian naøy, phoâi thai raát maãn caûm vôùi caùc phaàn töû laï, phaûi
traùnh tieáp xuùc vôùi ngöôøi bò caûm hoaëc beänh coù tính laây truyeàn, traùnh xa nhöõng
tieáng oàn choùi tai, tia phoùng xaï vaø moâi tröôøng coù haïi, phaûi cai thuoác, kieâng
röôïu, aên uoáng phaûi chuù yù veä sinh vaø traùnh aên nhöõng loaïi thöùc aên gaây dò öùng.
Nhaéc nhôû
Thôøi kyø sau khi thuï tinh 14 ngaøy laø thôøi kyø nguy hieåm deã ñeå laïi haäu hoïa
nhaát, neáu coù yeáu toá di truyeàn hoaëc yeáu toá laï beân ngoaøi moâi tröôøng taùc ñoäng
vaøo phoâi thai thì khoaûng 50% trong soá caùc phuï nöõ mang thai coù theå bò saåy thai.
Lôøi
khuyeân Vieäc sôùm phaùt hieän coù thai laø raát quan troïng, coù ngöôøi phuï nöõ ñaõ
cuûa Baùc syõ mang thai 1-2 thaùng maø vaãn chöa bieát laø mình coù thai, vì theá raát
khoù aùp duïng caùc bieän phaùp phoøng choáng baát thöôøng ôû thai nhi
trong thôøi kyø quan troïng nhaát. Phaùt hieän sôùm, chuù yù sôùm laø vaán
ñeà mang tính then choát ñoái vôùi phuï nöõ mang thai sau khi mang thai.
278
17 Vì sao coù ngöôøi ñaõ coù thai maø vaãn thaáy

"kinh nguyeät"
Coù phuï nöõ sau khi ñaõ mang thai, ñeán ñuùng kyø kinh nguyeät bình thöôøng
laïi thaáy coù moät chuùt töông töï nhö "kinh nguyeät" xuaát hieän trong thôøi gian
ngaén, töø trong aâm ñaïo coù ra maùu. Coù ngöôøi khoâng bieát laø mình ñaõ coù thai,
coi maùu ñoù nhö laø kinh nguyeät, khoâng chuù yù tôùi vieäc baûo veä söùc khoûe trong
thôøi kyø ñaàu mang thai, cuõng laøm cho döï baùo thôøi gian sinh chaäm laïi, ñieàu
naøy khoâng toát cho vieäc baûo veä söùc khoûe cuûa phuï nöõ mang thai.
Sau khi ñaõ coù thai maø aâm ñaïo vaãn ra maùu, ñaây coù theå laø moät daïng
phaûn öùng sinh lyù sau khi tröùng ñöôïc thuï tinh vaø laøm toå. Trong 3 thaùng
ñaàu cuûa thai kyø, do tuùi oái vaãn chöa chieám heát toaøn boä khoaûng troáng trong
töû cung, giöõa nieâm maïc tuùi oái vôùi nieâm maïc thaønh töû cung vaãn coøn
khoaûng troáng, quaù trình hai nieâm maïc keát hôïp vôùi nhau cuõng laø thôøi
gian coù kinh nguyeät, vaãn coøn nieâm maïc rôi ruïng, keát quaû laø thaáy coù moät
chuùt maùu ra töø aâm ñaïo.
Nhöng, neáu löôïng maùu ra nhieàu, thaäm chí coøn nhieàu hôn caû löôïng
kinh nguyeät, hoaëc baïn thaáy ñau buïng thì söï vieäc hoaøn toaøn khaùc, raát coù
theå ñoù laø trieäu chöùng saåy thai, phaûi laäp töùc khaùm vaø ñieàu trò.
Nhaéc nhôû
AÂm ñaïo ra maùu khoâng gaây trôû ngaïi gì, nhöng coù theå laøm chò em cho
raèng mình chöa coù thai, ñieàu naøy khoâng coù lôïi cho vieäc baûo veä thai trong thôøi
kyø ñaàu, neáu khoâng chuù yù thì vaãn aên uoáng tuøy tieän, hoaït ñoäng tuøy tieän, töø ñoù
phaùt sinh haäu quaû khoâng mong muoán. Cho neân, khi thaáy aâm ñaïo chaûy maùu
cuõng chöa neân nghó raèng khoâng coù thai, ñieàu naøy chæ coù lôïi maø khoâng coù haïi
neáu baïn thöïc söï mang thai.
Lôøi
khuyeân Khoâng neân hoaûng sôï khi thaáy coù hieän töôïng ra maùu ôû aâm ñaïo,
cuûa Baùc syõ neáu khoâng phaûi laø saåy thai thì khoâng coù trôû ngaïi gì, tình traïng
naøy hay xaûy ra ôû nhöõng ngöôøi phuï nöõ coù cô theå khoûe maïnh,
khoâng coù aûnh höôûng xaáu naøo ñeán cô theå meï vaø söï phaùt trieån
cuûa thai nhi. Chæ caàn xaùc ñònh roõ laø coù theå yeân taâm döôõng thai.
279
18 Nhöõng vaán ñeà caàn chuù yù veà dinh döôõng trong

giai ñoaïn ñaàu thai kyø
Dinh döôõng giai ñoaïn ñaàu thai kyø khoâng khaùc laém so vôùi tröôùc khi mang
thai, chæ caàn chuù yù hôn trong vieäc boå sung dinh döôõng laø ñöôïc. Nhöng ñeå baûo
ñaûm nhu caàu thay ñoåi sinh lyù cuûa phuï nöõ mang thai vaø söï phaùt trieån cuûa phoâi
thai, neân ñieàu chænh aên uoáng hôïp lyù, baûo ñaûm nhieät naêng vaø cung caáp dinh
döôõng, ngoaøi ra coøn phaûi chuù yù moät soá vaán ñeà sau:
(1) Baûo ñaûm cung caáp protein chaát löôïng toát, giai ñoaïn ñaàu thai kyø tuy nhu caàu
dinh döôõng cuûa meï vaø thai chöa nhieàu, nhöng cô baûn neân coù moät löôïng döï
tröõ chaát protein nhaát ñònh ñeå sau naøy duøng ñeán. Mang thai 01 thaùng, moãi ngaøy
phaûi döï tröõ 0.6 g protein, ñeå chuaån bò cho nhu caàu axit amin cuûa thai nhi.
(2) Ñaûm baûo cung caáp muoái voâ cô vaø caùc vitamin. Muoái voâ cô, vitamin coù taùc
duïng ñieàu tieát chöùc naêng sinh lyù, neáu thieáu coù theå aûnh höôûng ñeán söï
phaân hoùa phoâi thai, söï phaân chia teá baøo vaø phaùt trieån heä thaàn kinh.
(3) Thöùc aên phaûi deã tieâu hoùa, deã haáp thuï. Löïa choïn thöùc aên deã tieâu hoùa, nhö
baùnh myø nöôùng, baùnh bao nöôùng, baùnh quy, chaùo, nhöõng thöùc aên naøy
khoâng toàn taïi laâu trong daï daøy, coù theå giaûm caûm giaùc buoàn noân, noân möûa.
(4) Thöùc aên phaûi vöøa mieäng, môùi coù caûm giaùc ngon mieäng vaø thích aên. Thöùc
aên phaûi phong phuù, coù ñuû canxi vaø kali, coù theå theâm chuùt vò chua cay nhaát
ñònh ñeå aên ngon mieäng hôn, caùch naáu neân nheï nhaøng, thanh ñaïm, deã aên.
Nhaéc nhôû
Luùc naøy phuï nöõ mang thai caàn phaûi coù ñaày ñuû dinh döôõng. Giai ñoaïn
ñaàu thai kyø ñuùng laø giai ñoaïn hình thaønh vaø phaùt trieån caùc boä phaän cuûa phoâi
thai, caàn phaûi cung caáp ñaày ñuû caùc chaát dinh döôõng bao goàm protein, chaát
beùo, chaát khoaùng, vitamin vaø nöôùc. Khoâng ñöôïc aên uoáng thieân leäch, cuõng
khoâng neân vì phaûn öùng mang thai maø aên quaù ít.
Lôøi
khuyeân Thöïc ñôn moät ngaøy cuûa phuï nöõ mang thai trong giai ñoaïn ñaàu
cuûa Baùc syõ
thai kyø neân goàm:
Gaïo 320g, saûn phaåm cheá bieán töø ñaäu 60g, tröùng 50g, söõa
250g, thòt caù, toâm, gaø 100g, rau 500g, hoa quaû 50 ñeán
100g, khi cheá bieán theâm 20g daàu aên.
280
19 Cheá ñoä aên uoáng ñieàu ñoä hôïp lyù trong giai
ñoaïn ñaàu thai kyø
Mang thai töø 1 ñeán 3 thaùng laø giai ñoaïn chính hình thaønh vaø phaân hoùa caùc
boä phaän cuûa thai nhi, cho neân môùi goïi laø thôøi kyø phaùt trieån phoâi thai. Thôøi gian
naøy, toác ñoä phaùt trieån cuûa thai nhi chaäm, moãi ngaøy trung bình taêng khoaûng 1g.
Vì theá, dinh döôõng cho phuï nöõ mang thai taêng hôn tröôùc khi mang thai moät
chuùt laø ñöôïc.
Giai ñoaïn naøy, phuï nöõ mang thai do aûnh höôûng cuûa yeáu toá taâm lyù vaø noäi
tieát toá, luoân coù bieåu hieän cuûa phaûn öùng mang thai nhö caûm giaùc buoàn noân nheï,
noân oïe, chaùn aên, aên uoáng maát caân baèng, khoâng ña daïng, aûnh höôûng ñeán khoái
löôïng thöùc aên vaø söï tieâu hoùa, haáp thuï cuûa cô theå, laøm giaûm chöùc naêng cuûa tyø
vò, vì theá phaûi chuù yù aên nhöõng loaïi thöùc aên thanh ñaïm, deã tieâu hoùa vaø kieän tyø
vò, traùnh aên nhieàu daàu môõ vaø neân chia nhoû thaønh nhieàu böõa aên.
Löông thöïc chính toát nhaát laø côm. Coù theå aên theâm baùnh mì, baùnh quy,
baùnh bao.
Caùc loaïi thöùc aên phuï neân boå sung bao goàm ñaäu phuï haáp, tröùng gaø, haït deû
xaøo ñöôøng, taùo, ñaøo, ngoù sen naáu chín, caø chua, caûi baép, caø, rau gieàn,...
Nhaéc nhôû
Chia thaønh nhieàu böõa
aên nhoû laø moät phöông phaùp
toát ñeå ñoái phoù vôùi phaûn öùng
mang thai thôøi kyø ñaàu, moät
ngaøy coù theå aên 5 hoaëc 6
böõa, ñeå coù theå cung caáp
ñöôïc ñaày ñuû vaø ña daïng caùc
loaïi chaát dinh döôõng.
Lôøi
khuyeân Giai ñoaïn ñaàu thai kyø khoâng caàn thieát phaûi taêng nhieàu khaåu
cuûa Baùc syõ phaàn aên, nhöng thöïc phaåm phaûi ña daïng, dinh döôõng phaûi ñaày
ñuû. Phaûi aên ñuû löông thöïc chính, caùc loaïi rau, thòt, tröùng, söõa,
hoa quaû ñeå coù ñöôïc nguoàn dinh döôõng phong phuù vaø ña daïng.
281
20 Nguy haïi do thieáu vitamin trong giai ñoaïn

ñaàu thai kyø
Vitamin laø chaát dinh döôõng raát caàn thieát cho quaù trình phaùt trieån
sinh tröôûng cuûa thai nhi trong giai ñoaïn naøy. Moãi loaïi vitamin ñeàu coù taùc
duïng quan troïng khaùc nhau, baát keå thieáu moät loaïi naøo cuõng ñeàu coù theå
gaây nguy haïi cho thai nhi.
Thieáu vitamin A coù theå gaây dò taät ôû maét, ñöôøng sinh saûn, tieát nieäu,
tim, gan.
Thieáu vitamin D coù theå daãn ñeán thai nhi bò coøi xöông, men raêng
khoâng toát.
Thieáu vitamin E coù theå gaây saåy thai, nhuõn naõo, sa roán, dò taät chaân,
söùt moâi.
Thieáu vitamin K coù theå laøm cho thai cheát löu.
Thieáu vitamin B12 coù theå laøm cho naõo öù nöôùc, khieám khuyeát ôû maét.
Thieáu vitamin B2 coù theå gaây dò taät heä thaàn kinh, dò daïng maët.
Thieáu vitamin B11 coù theå daãn ñeán nhuõn naõo, lieät coät soáng, beänh tim
baåm sinh, söùt moâi, khieám khuyeát maét.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai chæ caàn aên uoáng ña daïng, aên nhieàu rau vaø hoa quaû
laø coù theå ñaït ñöôïc löôïng vitamin caàn thieát cho cô theå. Neáu xaùc ñònh roõ laø
thieáu vitamin thì phaûi boå sung theâm vitamin baèng caùch uoáng thuoác. Nhöng
nhaát ñònh phaûi qua kieåm tra, coù chæ daãn cuûa baùc só khoâng ñöôïc laïm duïng.
Lôøi
khuyeân Hieän nay, y hoïc luoân khuyeán caùo caùc phuï nöõ mang thai phaûi
cuûa Baùc syõ boå sung vitamin B11, ñeå phoøng traùnh vieäc thai nhi phaùt trieån
khoâng bình thöôøng do thieáu vitamin B11.
Thoâng thöôøng, tröôùc vaø sau thaùng thöù 3 tuoåi thai, thai phuï phaûi boå
sung vitamin B11, lieàu löôïng boå sung moãi ngaøy laø 0.4mg. Nhöõng
thai phuï ñaõ töøng sinh con nhuõn naõo vaø lieät coät soáng thì phaûi taêng
lieàu löôïng.
282
21 Lyù do caàn boå sung vitamin B11 trong giai

Vitamin B11 coù trong thöùc aên sau khi ñöôïc haáp thuï vaøo cô theå coù
aûnh höôûng quan troïng ñeán söï toång hôïp sinh vaät cuûa söï chuyeån hoùa axit
amin, protein vaø axit nucleic. Khi cô theå thieáu vitamin B11 seõ daãn ñeán
vieäc toång hôïp axit nucleic trong teá baøo bò caûn trôû, laøm cho söï phaùt trieån
vaø hoaøn thieän cuûa teá baøo bò aûnh höôûng, hoàng caàu coù theå tích lôùn hôn
nhöng soá löôïng ít hôn teá baøo thoâng thöôøng, ñöôïc goïi chung laø beänh
thieáu maùu do ñaïi hoàng caàu. Hieän töôïng thieáu maùu do ñaïi hoàng caàu thaáy
töông ñoái nhieàu ôû phuï nöõ mang thai vaø treû sô sinh, coù theå duøng vitamin
B11 ñeå ñieàu trò, cho neân vitamin B11 cuõng ñöôïc goïi laø vitamin choáng
thieáu maùu. Ngöôøi thieáu vitamin B11 coù theå xuaát hieän vieâm löôõi, coù trieäu
chöùng roái loaïn chöùc naêng daï daøy, aûnh höôûng ñeán aên uoáng.
Trong tình traïng söùc khoûe bình thöôøng, ngoaøi vieäc aên uoáng coù theå
cung caáp ra, vi khuaån trong ñöôøng ruoät cô theå con ngöôøi cuõng coù theå toång
hôïp vitamin B11, cho neân thöôøng khoâng deã bò thieáu vitamin B11. Nhöng
neáu haáp thuï khoâng ñuû, khoâng toát, nhu caàu taêng nhieàu vaø maát ñi quaù nhieàu
thì coù theå gaây thieáu vitamin B11. Phuï nöõ mang thai, ngöôøi giaø, ngöôøi
nghieän röôïu ñeàu laø nhöõng ngöôøi coù nguy cô thieáu vitamin B11 cao.
Nhaéc nhôû
Neáu phaùt hieän thaáy phuï nöõ mang thai thieáu vitamin B11 nghieâm
troïng, cuõng coù theå uoáng boå sung vieân vitamin B11, moãi laàn 2∼4 vieân
(10∼20 mg), moät ngaøy 3 laàn, nhö vaäy coù theå laøm giaûm hieäu quaû tæ leä treû
sô sinh maéc beänh baïi lieät vaø khoâng coù naõo baåm sinh; neáu cuøng moät luùc
boå sung vitamin B toång hôïp thì caøng toát.
Lôøi
khuyeân Vitamin B11 coù nhieàu trong caùc loaïi rau coù laù maøu xanh,
cuûa Baùc syõ trong gan ñoäng vaät, tieåu maïch, maàm phoâi, ôùt xanh, caø roát,
rau chaân vòt haøm löôïng vitamin B11 caøng phong phuù, trong
caùc loaïi thöïc phaåm nhö thòt, tröùng, caù cuõng coù chöùa vitamin B11,
phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu caùc loaïi thöïc phaåm naøy.
283
22 Lyù do phaûi phoøng choáng thieáu keõm trong giai

Nhieàu thí nghieäm cho thaáy phuï nöõ mang thai thieáu keõm seõ laøm cho
thai nhi cuõng bò thieáu keõm, daãn ñeán thai nhi phaùt trieån chaäm, xöông bò
dò taät, thai cheát löu, ñeû non. Giai ñoaïn ñaàu thai kyø, phuï nöõ mang thai
thieáu keõm ñoàng nghóa vôùi vieäc treû sô sinh seõ bò khieám khuyeát, nhö bò
beänh tim baåm sinh, thieáu huït vaùch ngaên tim, ñoäng maïch chuû heïp,
ñöôøng tieát nieäu döôùi lieät, khoang muõi phaùt trieån khoâng bình thöôøng
(nhö muõi aån vaøo trong, khoâng thaáy loã muõi), xöông vaø thaän bò dò taät. Coøn
nöõa, ngöôøi meï trong khi mang thai noàng ñoä keõm trong maùu thaáp thì ñöùa
treû sinh ra theå troïng seõ thaáp hôn nhöõng ñöùa treû ñöôïc sinh ra töø nhöõng
ngöôøi meï bình thöôøng.
Qua quan saùt phaùt hieän tình traïng noàng ñoä keõm trong maùu thaáp,
coù thai ñöôïc khoaûng 20 ngaøy noàng ñoä keõm trong huyeát thanh ñaõ coù theå
baét ñaàu giaûm, trong khoaûng 20 ñeán 60 ngaøy toác ñoä giaûm laø lôùn nhaát, giai
ñoaïn sau toác ñoä giaûm chaäm daàn. Phoâi thai trong quaù trình phaân hoùa, giai
ñoaïn hình thaønh caùc boä phaän cô theå maãn caûm nhaát vôùi nhöõng aûnh
höôûng gaây dò daïng, dò taät cuõng laø trong khoaûng thôøi gian töø 20 ñeán 60
ngaøy. Vì theá, phuï nöõ mang thai phaûi ñaûm baûo boå sung keõm trong giai
ñoaïn ñaàu thai kyø, töø ñoù giaûm tæ leä treû sô sinh bò dò taät baåm sinh.
Nhaéc nhôû
Giaùo sö Traàn Hoïc Toàn - phoøng nghieân cöùu Veä sinh Thöïc phaåm vaø
Dinh döôõng Vieän Khoa hoïc Y teá döï phoøng Trung Quoác ñaõ chæ ra: thai nhi
thieáu keõm seõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï phaùt trieån cuûa naõo, aûnh höôûng
trí löïc, gaây ra tình traïng thieáu caân, thaäm chí coøn gaây dò taät.
Lôøi
khuyeân Thöïc phaåm nhieàu keõm nguoàn goác ñoäng vaät nhö con haøu, con haøu
cuûa Baùc syõ coù haøm löôïng keõm cao nhaát trong soá caùc loaïi thòt, haûi saûn; nguoàn
goác thöïc vaät nhö vöøng ñen, tinh boät myø, ñaäu ñuõa, rau cao (taûo cao).
284
23 Nhöõng loaïi thöïc phaåm thai phuï neân aên trong

Giai ñoaïn ñaàu thai kyø thai phuï thöôøng bò ngheùn (phaûn öùng mang thai),
theâm nöõa, giai ñoaïn naøy thai nhi phaùt trieån chaäm, aên uoáng khoâng caàn thieát
phaûi taêng nhieàu laém, nhöng phaûi baûo ñaûm löôïng bình thöôøng, vì theá phaûi chuù
yù aên nhieàu loaïi thöïc phaåm traùnh gaây buoàn noân, noân möûa.
Giai ñoaïn naøy, do chòu aûnh höôûng cuûa yeáu toá tinh thaàn vaø noäi tieát toá thay
ñoåi sau khi mang thai, thai phuï thöôøng coù hieän töôïng buoàn noân nheï, noân,
chaùn aên, caùc loaïi thöùc aên boå sung khoâng ña daïng, chöùc naêng tieâu hoùa cuõng
raát thaáp. Vì theá, phaûi chuù yù aên nhöõng thöùc aên thanh ñaïm, deã tieâu hoùa, traùnh
thöùc aên nhieàu daàu môõ, neân chia thaønh nhieàu böõa aên nhoû.
Thöùc aên chính: coù theå aên myø, toát nhaát laø thöïc phaåm khoâ, nhö baùnh
quy, baùnh myø, baùnh bao. Loaïi thöùc aên naøy deã tieâu hoùa, daï daøy deã tieáp thu.
Thöùc aên phuï: nhö ñaäu phuï haáp, tröùng gaø, caø chua, caûi baép, rau gieàn.
AÊn vaët: coù theå aên taùo, haït deû, ñaøo.
Trong caùc loaïi thöïc phaåm naøy raát giaøu protein vaø vitamin nhoùm B,
vitamin C vaø caùc khoaùng chaát canxi, saét.
Nhaéc nhôû
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø khoâng neân aên nhieàu gan ñoäng vaät. Gan ñoäng
vaät coù nhieàu vitamin A. Thai phuï haáp thuï quaù nhieàu vitamin A cuõng
khoâng coù lôïi, raát coù theå thai nhi seõ bò dò taät vaø aûnh höôûng ñeán söï phaùt
trieån bình thöôøng cuûa thai nhi. Löôïng vitamin A coù trong gan ñoäng vaät
nhieàu gaáp 4 ñeán 12 laàn so vôùi löôïng vitamin A coù trong caùc loaïi thöïc
phaåm khaùc cuøng troïng löôïng haøng ngaøy vaãn aên.
Lôøi
khuyeân Thai phuï trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø neân aên theo thöïc ñôn moãi
cuûa Baùc syõ ngaøy nhö sau:
Löông thöïc chính (gaïo, boät myø) 200g~250g; löông thöïc phuï
(ngoâ, ñaïi maïch, yeán maïch) 25g~50g;
Tröùng (tröùng gaø, tröùng chim cuùt) 50g; söõa boø 250g; thöïc phaåm coù
nguoàn goác ñoäng vaät (thòt boø, thòt lôïn naïc, thòt gaø, caù) 150~ 300g;
rau (rau coù laù maøu xanh chieám 2/3) 200~400g; hoa quaû 50~ 100g;
daàu thöïc vaät 20g.
285
24 Giai ñoaïn ñaàu thai kyø, thai phuï sôï aên daàu môõ
thì neân aên gì ñeå boå sung chaát beùo
Do phaûn öùng mang thai thôøi kyø ñaàu, thai phuï thöôøng khoâng
muoán aên daàu môõ vaø caùc loaïi thòt coù nhieàu môõ. Vieäc naøy taát seõ daãn ñeán
thieáu chaát beùo trong giai ñoaïn ñaàu thai ky, maø chaát beùo laïi laø chaát
dinh döôõng khoâng theå thieáu trong cô theå thai phuï giai ñoaïn naøy. Vì
theá, thai phuï neáu ngaùn aên daàu môõ thì coù theå aên hoà ñaøo, vöøng ñeå boå
sung chaát beùo.
Nhaân haït hoà ñaøo chöùa caùc loaïi chaát dinh döôõng nhö chaát axit beùo vaø
axit beùo khoâng no, môõ photpho, proteâin, coù theå boå sung cho nhu caàu
chaát beùo cuûa phuï nöõ mang thai, hôn nöõa coøn coù taùc duïng boå khí döôõng
huyeát, oân phoåi nhuaän traøng. Keát caáu thaønh phaàn dinh döôõng cuûa hoà ñaøo
raát coù lôïi cho söï phaùt trieån naõo cuûa thai nhi, phuï nöõ mang thai coù theå
moãi ngaøy aên töø 2∼3 quaû ñaøo.
Nhaéc nhôû
Khi aên daàu môõ neân aên
nhieàu daàu thöïc vaät, nhö daàu
laïc, daàu vöøng, daàu ñaäu, ít aên
môõ ñoäng vaät.
Lôøi
khuyeân Vöøng raát giaøu chaát beùo, protein, ñöôøng, môõ photpho, canxi, saét,
cuûa Baùc syõ selen, axit oleic, coù coâng duïng laøm ñeïp da, cung caáp dinh döôõng
cho naõo, raát coù lôïi cho meï vaø thai nhi, phuï nöõ mang thai coù theå
naáu cho vöøng chín nhöø, cho theâm moät chuùt ñöôøng, moãi ngaøy uoáng hai
coác vaøo buoåi saùng vaø chieàu, pha vôùi nöôùc soâi, nhö vaäy khoâng nhöõng
khoâng bò ngaáy maø coøn coù theå boå sung chaát beùo, laïi coøn toát cho thai nhi
nhuaän da, kieän naõo. Coøn coù theå taêng cöôøng söùc ñeà khaùng cho phuï nöõ
mang thai vaø choáng caûm maïo.
286
25 Lyù do giai ñoaïn ñaàu thai kyø thai phuï bò noân
Phuï nöõ khi mang thai, trong khoaûng 40 ngaøy khoâng coù kinh coù theå seõ xuaát
hieän nhöõng phaûn öùng buoàn noân vaø noân, keùm aên, aên uoáng thieân leäch, buoàn nguû,
lieân tuïc cho ñeán khi coù thai ñöôïc 60 ñeán 70 ngaøy, sau ñoù daàn daàn nheï ñi vaø bieán
maát. Ngöôøi coù phaûn öùng mang thai nghieâm troïng seõ noân raát nhieàu, moïi thöù trong
daï daøy, maät, thaäm chí caû dòch trong ruoät non cuõng bò noân ra heát. Lyù do nhö sau:
(1) Sau khi mang thai, hooùcmoân vaø maøng loâng mao trong cô theå ngöôøi phuï
nöõ thuùc ñaåy hooùcmoân tuyeán sinh duïc hoaït ñoäng maïnh hôn, daãn ñeán
khoâng thích hôïp.
(2) Vò trí cuûa hoaøng theå ôû vò trí beân phaûi buoàng tröùng, khi buoàng tröùng beân
phaûi ruïng tröùng thì seõ gaây noân. Hoaøng theå laø moät thöù kích thích toá maøu
vaøng hình thaønh sau khi tröùng ruïng.
(3) Yeáu toá tinh thaàn. Phuï nöõ sau khi mang thai, chöùc naêng cuûa trung khu
döôùi voû naõo vaø voû naõo bò maát ñi, daãn ñeán roái loaïn chöùc naêng thaàn kinh töï
chuû. Tình traïng naøy thaáy nhieàu ôû phuï nöõ mang thai, sinh ñeû vaø cho con
buù maø hay lo nghó, saàu muoän, tinh thaàn caêng thaúng hoaëc taâm lyù sôï haõi.
Nhaéc nhôû
Noân nhieàu khi mang thai khoâng chæ aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai
nhi vaø söùc khoûe cuûa thai phuï maø thaäm chí coøn gaây nguy hieåm cho tính maïng
cuûa phuï nöõ mang thai. Vì theá, neân kòp thôøi ñeán gaëp baùc syõ ñeå ñöôïc ñieàu trò.
Neáu ñieàu trò khoâng coù hieäu quaû, noân quaù döõ doäi, xuaát hieän söï toån haïi ñeán chöùc
naêng cuûa caùc cô quan noäi taïng, nhö chöùc naêng gan, thaän bò suy giaûm thì
khoâng neân cöù coá gaéng chöõa trò noân theo caùch khoâng khoa hoïc, neân kòp thôøi
ñình chæ thai ngheùn, ñeå baûo ñaûm an toaøn tính maïng cho phuï nöõ mang thai.
Lôøi
Ñeå ngaên chaën hieän töôïng ngheùn noân phaùt trieån nghieâm troïng, phuï
khuyeân
cuûa Baùc syõ nöõ mang thai neân chuù yù maáy ñieåm sau:
1. Coá gaéng nghæ ngôi, traùnh quaù meät moûi.
2. Traùnh taát caû nhöõng gì coù theå kích thích khoâng toát gaây buoàn noân
vaø noân nhö laø daàu môõ, khoùi, caùc muøi vò khaùc thöôøng, ñaëc bieät laø trong
phoøng phaûi giöõ cho khoâng khí saïch seõ vaø thoaùng maùt.
3. Giöõ cho tinh thaàn oån ñònh, xoùa heát nhöõng suy nghó lo aâu, taâm traïng phaûi
vui veû, phaán khôûi, laøm nhöõng vieäc khieán cho tinh thaàn ñöôïc thoaûi maùi.
4. AÊn nhieàu böõa nhoû, coù theå aên baát cöù luùc naøo, maø thöùc aên phaûi thanh
ñaïm, ngon mieäng, deã tieâu hoùa.
5. Khi caàn thieát phaûi truyeàn dòch, boå sung vitamin. 287
26 Laøm sao ñeå aên ñöôïc khi oám ngheùn
Thoâng thöôøng, phuï nöõ mang thai trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø seõ bò
buoàn noân, noân, chaùn aên, aûnh höôûng ñeán aên uoáng vaø söï haáp thuï dinh
döôõng, neáu oám ngheùn nghieâm troïng seõ khoâng coù lôïi cho söùc khoûe cuûa
thai phuï vaø söï phaùt trieån cuûa thai nhi. Luùc naøy, aên uoáng ñieàu ñoä laø moät
vieäc khoâng nhoû cuûa phuï nöõ mang thai.
(1) Ñeå traùnh noân nhieàu daãn ñeán maát nöôùc, coù theå löïa choïn nhöõng loaïi
thöùc aên coù nhieàu nöôùc moät chuùt ñeå boå sung nöôùc, nhö caùc loaïi hoa
quaû, rau töôi.
(2) Khi cheá bieán thöùc aên cuõng coù theå söû duïng moät soá loaïi gia vò nhö göøng,
ôùt, taûo rau, laøm cho thöùc aên trôû neân haáp daãn, kích thích söï theøm aên.
(3) Thöùc aên chín muøi vò nhieàu, ngöôøi mang thai bò noân raát maãn caûm,
neân coù theå aên nhöõng ñoà aên laïnh hoaëc ñoà aên noùng sau khi laøm nguoäi.
(4) Neân aên caùc loaïi thöùc aên coù nhieàu protein vaø haøm löôïng vitamin cao,
nhö vaùng söõa, söõa boø, ñaäu töông, boät ngoù sen, tröùng gaø, hoa quaû, rau,
nhöõng loaïi thöùc aên naøy coù theå boå sung nguoàn dinh döôõng cao.
(5) Chia thaønh nhieàu böõa aên nhoû, coù theå aên 5∼6 böõa moät ngaøy, muoán
aên luùc naøo laø coù theå aên luoân, ñeå boå sung dinh döôõng cho cô theå.
Nhaéc nhôû
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø, ngoaøi vieäc chuù yù aên uoáng ñieàu ñoä ra, phuï nöõ
mang thai coøn phaûi chuù yù nghæ ngôi, traùnh laøm vieäc quaù söùc gaây meät
moûi; hít thôû khoâng khí trong laønh; giöõ cho taâm traïng vui veû, tinh thaàn
oån ñònh cuõng giuùp giaûm noân.
Lôøi
khuyeân Neân ít aên caùc loaïi thöùc aên daàu môõ, caùc loaïi canh, coù theå aên
cuûa Baùc syõ baùnh quy, baùnh bao nöôùng. Luùc naøy, khoâng neân nghó ñeán caân
baèng dinh döôõng maø aên nhöõng thöù baûn thaân mình khoâng thích
hoaëc nhöõng loaïi thöùc aên khoù tieâu hoùa, chæ caàn laø nhöõng thöù aên ñöôïc
thì neân aên nhieàu. Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc vì sôï noân maø nhòn aên.
288
27 Nhöõng ñieàu thai phuï neân laøm khi bò noân ngheùn
Noân ngheùn khi mang thai khoâng chæ aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa
thai nhi, maø coøn aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa phuï nöõ mang thai. Vì theá,
phaûi sôùm ñöôïc chaêm soùc vaø ñieàu trò.
(1) Traùnh quaù meät moûi, chuù yù ñeán giaác nguû vaø nghæ ngôi.
(2) Traùnh taát caû moïi khaû naêng coù theå kích thích gaây buoàn noân vaø noân,
nhö daàu, khoùi, caùc loaïi muøi vò khaùc laï, ñaëc bieät phaûi ñaûm baûo moâi
tröôøng trong phoøng cuûa phuï nöõ mang thai ñöôïc thoaûi maùi, khoâng khí
trong laønh.
(3) Giöõ taâm traïng oån ñònh, giaûi toûa moïi suy nghó, lo aâu, laøm cho tinh thaàn
vui veû.
(4) Ñieàu tieát aên uoáng, aên nhieàu thöùc aên thanh ñaïm maø baûn thaân thích aên,
thích hôïp aên caùc loaïi ñoà aên khoâ.
(5) Khi caàn thieát phaûi truyeàn dòch, boå sung vitamin, neáu nöôùc tieåu aâm
tính theå xeton thì phaûi truyeàn dòch tónh maïch, môøi baùc syõ xöû lyù giuùp.
(6) Neáu phöông phaùp chöõa trò ñaõ aùp duïng khoâng coù hieäu quaû, vaãn noân
nhieàu, laïi coøn laøm toån haïi ñeán chöùc naêng cuûa caùc cô quan noäi taïng,
neáu chöùc naêng cuûa gan, thaän bò thay ñoåi thì khoâng neân tieáp tuïc chöõa
trò noân nöõa, luùc naøy khoâng neân tieáp tuïc giöõ thai, ñaûm baûo an toaøn cho
tính maïng cuûa thai phuï, bôûi vì giöõ thai cuõng khoâng coù yù nghóa gì nöõa.
Nhaéc nhôû
Thoâng thöôøng, oám ngheùn xuaát hieän nhieàu trong khoaûng 40 ngaøy sau
khi ngöøng coù kinh, khi mang thai ñöôïc khoaûng 3 thaùng (12 tuaàn) seõ daàn
daàn maát ñi. Nhöng caù bieät coù phuï nöõ mang thai coù theå oám ngheùn suoát 5-6
thaùng, thaäm chí cho ñeán khi sinh ñeû. Vì theá, phaûi ñaëc bieät chuù yù ñieàu tieát
aên uoáng, ñaûm baûo cung caáp dinh döôõng cho thai phuï vaø thai nhi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai bò noân nhieàu, coù theå do taâm traïng khoâng
cuûa Baùc syõoån ñònh, tinh thaàn quaù caêng thaúng, vì theá, caàn phaûi chuù yù ñieàu
tieát taâm traïng, tinh thaàn, caøng phaûi chuù yù ñeán aên uoáng vaø thoùi
quen sinh hoaït, coù theå giaûm ñöôïc khaù nhieàu möùc ñoä noân.
289
28 Khi mang thai bò noân maø nhòn aên thì coù

toát khoâng?
Trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø phuï nöõ mang thai noân, nhöng cho raèng
khoâng aên gì hoaëc laø aên ít seõ coù theå giaûm nheï buoàn noân vaø noân, cho neân coù
phuï nöõ mang thai cöù döùt khoaùt aùp duïng phöông phaùp nhòn aên hoaëc aên raát ít.
Hieän töôïng phuï nöõ mang thai buoàn noân, noân, chuû yeáu laø do kích thích
toá nöõ taêng nhieàu taùc duïng ñeán cô trôn trong daï daøy gaây neân. Buoàn noân, noân
möùc ñoä nheï thì khoâng caàn phaûi ñieàu trò, caøng khoâng caàn phaûi nhòn aên hoaëc
aên ít. Ngöôïc laïi, neáu aên nhieàu moät chuùt laïi caûm thaáy khoûe hôn, toát nhaát laø
moãi ngaøy aên 6 böõa, aên ít nhöng taêng soá böõa, chuaån bò moät ít baùnh, ñeå baát
cöù luùc naøo cuõng coù theå aên, saùng sôùm uoáng moät coác söõa boø hoaëc söõa ñaäu
naønh caøng toát. AÊn côm xong leân giöôøng naèm nghæ khoaûng 20∼30 phuùt, khi
buoàn noân aên maáy mieáng baùnh quy, nhö vaäy seõ ñôõ buoàn noân hôn. Baûn thaân
phuï nöõ mang thai vaø thai nhi ñeàu caàn ñöôïc cung caáp chaát dinh döôõng, noân
seõ laøm giaûm söï cung caáp dinh döôõng, cho neân caøng aên ít caøng khoâng coù lôïi.
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø thai phuï bò oám ngheùn, vieäc ñieàu chænh aên
uoáng moät chuùt laø ñieàu caàn thieát, khoâng neân aên thöùc aên khoù tieâu hoùa maø
aên nhieàu caùc loaïi thöùc aên töø tinh boät nhö baùnh myø, baùnh quy, khoai taây,
côm. Khoâng neân aên thöùc aên nhieàu daàu môõ vaø nhöõng ñoà aên raùn daàu, neân
aên nhieàu hoa quaû, uoáng söõa boø vaø moät löôïng nhoû ñoà uoáng coù chöùa ñiox-
it cacbon.
Nhaéc nhôû
Neáu phuï nöõ mang thai bò
ngheùn quaù nghieâm troïng, coù theå
môøi baùc syõ khaùm chæ ñònh cho
uoáng thuoác choáng noân.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai bò noân ngheùn thì khoâng nhòn aên, neân nghó
cuûa Baùc syõ caùch ñeå aên moät chuùt, coù theå khoâng caàn löïa choïn thöùc aên theo
dinh döôõng, maø chæ caàn aên ñöôïc moät chuùt cuõng laø toát roài.
290
29 Nhöõng loaïi thöïc phaåm chöùc naêng coù theå ñieàu

trò toát cho thai phuï bò noân ngheùn
Trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø thai phuï bò ngheùn, chuû yeáu laø phaûi taêng
cöôøng ñieàu tieát aên uoáng. Neáu coù theå aên ñöôïc moät soá thöïc phaåm chöùc
naêng thì hieäu quaû caøng toát. Nhöõng loaïi thöïc phaåm chöùc naêng döôùi ñaây
coù theå löïa choïn ñeå duøng.
(1) Chaùo sinh ñòa hoaøng: Duøng gaïo neáp naáu chaùo, khi chín, cho vaøo moät
löôïng nöôùc ñòa hoaøng, troän ñeàu aên.
(2) Chaùo caù dieác baïch truaät: caù gieác 30∼60g, boû vaûy vaø noäi taïng; baïch
truaät 10g röûa saïch, cho 1 lít nöôùc vaøo saéc laáy nöôùc coát. Cho caù vaø 30g
gaïo vaøo naáu chaùo, sau khi chaùo chín cho nöôùc thuoác vaøo troän leân aên.
Moãi ngaøy aên 1 laàn, aên lieân tuïc 3∼5 ngaøy.
(3) Söõa boø rau heï: Laáy moät löôïng söõa boø thích hôïp ñun soâi, ngoïn rau heï
röûa saïch, baêm nhoû cho vaøo cuøng vôùi söõa duøng ñeå uoáng.
(4) Chaùo gaïo nöôùc göøng: Nöôùc göøng töôi vaøi gioït, cho vaøo chaùo gaïo, aên
nhieàu laàn.
(5) Nöôùc ñöôøng ñoû göøng töôi: Göøng töôi röûa saïch, thaùi laùt, cho moät löôïng
ñöôøng ñoû thích hôïp pha vôùi nöôùc soâi, coù theå uoáng baát cöù luùc naøo.
(6) Sôn tra maät ong: Laáy laù sôn tra röûa saïch, hô treân löûa, lau saïch lôùp
loâng, cho nöôùc vaøo ñun laáy nöôùc coát, hoøa vôùi maät ong uoáng.
(7) Mía nöôùc göøng: Mía vaø göøng cho vaøo eùp rieâng töøng loaïi laáy nöôùc, sau
ñoù hoøa vaøo nhau, uoáng baát cöù
luùc naøo.
(8) Cam saéc: Ngaâm cam vaøo trong
nöôùc ñeå laøm maát bôùt vò chua cuûa
cam, cho maät ong vaøo saéc leân
uoáng baát cöù luùc naøo.
(9) Voû böôûi saéc: Voû böôûi röûa saïch,
cho nöôùc vaøo saéc laáy nöôùc coát,
duøng lieân tuïc nhieàu ngaøy.
291
30 Phöông phaùp chöõa trò khi bò oám ngheùn naëng
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø, thai phuï do phaûn öùng mang thai maø noân
ngheùn traàm troïng thì coù theå aùp duïng nhöõng phöông phaùp döôùi ñaây ñeå
ñieàu trò:
(1) Duøng thuoác Taây trò lieäu, chuû yeáu laø uoáng vitamin B1, vitamin B6,
moãi loaïi 10mg vaø vitamin C 100g, ngaøy uoáng 3 laàn.
(2) Trò lieäu baèng Ñoâng y, phuïc long can 100g (giaõ naùt), saéc laáy nöôùc, chia
uoáng laøm nhieàu laàn. Ñoái vôùi beänh naøy, Ñoâng y chöõa beänh döïa treân
nguyeân taéc duøng thuoác ñieàu vò trò noân, ñôn thuoác coù: truùc nhö 9g,
phaät thuû 6g, göøng töôi 3 laùt, hoaøng lieân 3g, toâ ngaïnh 9g, hoaøn phuùc
hoa 9g (haáp), ñaïi giaû 50g, thaïch hoäc 10g, saéc uoáng.
(3) Trò lieäu baèng chaâm cöùu. Caùc huyeät vò Trung quaûn, Noäi quan, Kieán lyù,
U moân, Tuùc tam lyù, Tam aâm giao, moãi ngaøy moät laàn, chaâm lieân tuïc
3 ngaøy, sau caùch ngaøy 1 laàn.
Ngoaøi ra, ngöôøi coù bieåu hieän maát nöôùc phaûi chuù yù buø dòch. Neáu nhieät
ñoä cô theå cao treân 380C, hoaëc khi maïch ñaäp 120 laàn/ phuùt trôû leân, ñoàng
thôøi coù bieåu hieän vaøng da, vaøng maét thì neân nghó ñeán vieäc döøng mang
thai, kòp thôøi tieán haønh boû thai.
292
31 Lyù do thai phuï khoâng neân aên nhieàu thöùc

aên chua
Haàu heát phuï nöõ mang thai thích aên nhöõng loaïi ñoà aên coù chaát chua,
ñaëc bieät laø phuï nöõ mang thai bò oám ngheùn trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø,
aên moät chuùt ñoà aên chua coù theå taïo caûm giaùc ngon mieäng, deã aên hôn,
trong daân gian vaãn thöôøng duøng ñoà aên chua ñeå giaûm noân ngheùn trong
giai ñoaïn ñaàu thai kyø, thaäm chí coøn coù phöông phaùp truyeàn thoáng laïm
duïng thuoác mang tính axit ñeå choáng noân.
Nhöng, phuï nöõ mang thai aên ñoà aên chua phaûi bieát löïa choïn, khoâng
ñöôïc aên caùc loaïi ñoà aên coù chaát chua nhaân taïo, nhö rau caûi muoái, cuû caûi
muoái, bôûi vì thaønh phaàn dinh döôõng coù trong thöïc phaåm coù vò chua
nhaân taïo nhö vitamin, chaát khoaùng, axit amin vaø ñöôøng ñaõ bò phaù huûy,
maát heát toaøn boä giaù trò dinh döôõng voán coù. Ngoaøi ra, trong döa muoái coù
haøm löôïng muoái axit nitôric gaây beänh ung thö töông ñoái cao, aên quaù
nhieàu seõ khoâng toát cho cô theå thai phuï vaø thai nhi. Theo keát quaû nghieân
cöùu y hoïc maáy naêm gaàn ñaây, thöùc aên coù chaát chua nhaân taïo cuõng laø moät
trong nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán dò taät ôû thai nhi.
Cuõng theo nghieân cöùu, phuï nöõ mang thai aên nhieàu thöùc aên coù tính chua
nhaân taïo coøn coù theå daãn ñeán ñoä axit kieàm trong caùc toå chöùc cuûa thai nhi vaø
trong maùu thai phuï bò thay ñoåi, khoâng coù lôïi cho söùc khoûe cuûa meï vaø con.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc duøng caùc vò thuoác coù tính chua ñeå deã aên
hôn, bôûi vì ñaõ goïi laø thuoác taát seõ coù taùc duïng phuï, thaäm chí coøn coù ñoäc tính,
phuï nöõ mang thai uoáng vaøo seõ gaây nguy hieåm cho thai nhi, chaúng haïn khoâng
ñöôïc laïm duïng caùc loaïi thuoác kích thích aên uoáng nhö vitamin C, aspirin.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ mang thai thích aên thöùc aên coù vò chua ñeå kích thích
cuûa Baùc syõ aên, coù theå aên moät löôïng thích hôïp ñoà aên coù vò chua töï nhieân
khoâng coù haïi vaø giaøu dinh döôõng, nhö caø chua, anh ñaøo, quaû
mai, quaû löïu, quyùt, daâu taây, taùo chua, nho, taùo ñoû.
293
32 Lyù do khuyeán caùo thai phuï aên nhieàu caù cheùp

Caù cheùp vò ngon, giaøu dinh döôõng, chöùa caùc chaát dinh döôõng caàn
thieát cho cô theå nhö protein, môõ, ñöôøng, keõm, photpho, saét, raát toát cho
phuï nöõ mang thai. Ngoaøi ra, caù cheùp coøn coù ích cho phuï nöõ mang thai
ôû nhöõng ñieåm sau:
(1) Caù cheùp coù theå phoøng choáng ñoäng thai: Giai ñoaïn ñaàu thai kyø do taâm
traïng phuï nöõ mang thai coù nhieàu bieán ñoåi, hoaëc vì bò ngaõ, raát deã coù
hieän töôïng ra maùu ôû aâm ñaïo, töùc laø hieän töôïng "ñoäng thai", neáu coù
caûm giaùc thai trong buïng ñeø naëng xuoáng phía döôùi thì coù theå laø bò
ñoäng thai. Caû hai tình traïng naøy neáu aên caù cheùp thì coù theå seõ heát
ñoäng thai. Trong “Döôïc tính ca quaùt tö baùch vò höõu hoaït giaûi" coù vieát,
caù cheùp vò ngoït, tính bình, coù theå trò phuø thuõng, cuõng coù theå an thai.
(2) Caù cheùp trò phuø thuõng: Ñoâng y cho raèng, caù cheùp coù coâng hieäu thanh
nhieät giaûi ñoäc, tieâu öù, lôïi tieåu, lôïi nöôùc, boå sung vi chaát. Coøn coù taùc
duïng chöõa trò caùc beänh vieâm thaän phuø thuõng, xô gan hoùa phuø thuõng,
beänh tim phuø thuõng, phuø chaân. Thoâng thöôøng, khi thai phuï mang
thai ñöôïc 5∼6 thaùng, thöôøng bò phuø tay, chaân, baép chaân, aên caù cheùp
thoâng lôïi tieåu tieän, coù theå trò phuø thuõng.
Nhaéc nhôû
"Baûn thaûo cöông muïc" vieát, caù cheùp "haï
thuûy khí, lôïi thuûy tieän, tieâu thuõng". "Baûn
thaûo cöông muïc thaäp di" vieát, caù cheùp: "Chuû
an thai. Khi mang thai cô theå phuø thuõng
hoaëc bò ñoäng thai coù theå naáu canh aên."
Lôøi
Phuï nöõ mang thai aên caù cheùp coù theå thay ñoåi caùch cheá bieán,
khuyeân
cuûa Baùc syõ nhö caù cheùp naáu chaùo, naáu canh chua, caù cheùp haáp, caù cheùp
xoát caø chua, ñeàu laø nhöõng moùn aên raát ngon, neáu caù cheùp haàm
ñaäu,... thì hieäu quaû chöõa trò caøng cao. Bôûi vì ñaäu cuõng coù coâng
hieäu thanh nhieät, lôïi tieåu, tieâu ñoäc, tröø thuõng.
294
33 Nhöõng loaïi thöùc aên neân kieâng trong giai

Trong 3 thaùng ñaàu thai kyø, tröùng thuï tinh ñaõ phaân chia teá baøo phaùt
trieån thaønh caùc boä phaän cô theå vaø cô quan noäi taïng cuûa thai nhi, luùc naøy raát
deã phaùt sinh nhöõng thay ñoåi baát thöôøng, gaây dò taät thai nhi. Vì theá, phuï nöõ
mang thai trong giai ñoaïn naøy phaûi ñaëc bieät chuù yù trong aên uoáng, traùnh thöùc
aên coù haïi gaây aûnh höôûng khoâng toát, laøm cho thai nhi bò dò taät. Trong aên
uoáng neân chuù yù nhöõng ñieåm döôùi ñaây:
(1) Khoâng ñöôïc aên quaù nhieàu nhöõng loaïi thöùc aên giaøu vitamin A, ví duï gan
ñoäng vaät coù raát nhieàu vitamin A, trong 100g gan lôïn chöùa 8700 I.U (ñôn
vò quoác teá) vitamin A, trong gan boø, gan deâ, gan gaø, gan vòt haøm löôïng
vitamin A ñeàu raát cao, khoâng neân aên nhieàu. Ngoaøi ra, thöïc phaåm thuoác
vitamin AD (daàu gan caù) cuõng khoâng neân uoáng nhieàu.
(2) Neân haïn cheá caùc loaïi ñoà uoáng coù chöùa caffein, nhö caø pheâ, caùc loaïi nöôùc
ngoït vì trong ñoù ñeàu coù chöùa löôïng lôùn thaønh phaàn caffein.
(3) Khoâng neân uoáng nhieàu traø, ñaëc bieät laø traø ñen ñaëc coù haøm löôïng caffein töông
ñoái cao, trong laù cheø coøn chöùa moät löôïng lôùn chaát axit tanic, axit tanic coù theå
keát hôïp vôùi nguyeân toá saét coù trong thöùc aên taïo thaønh moät loaïi hôïp chaát maø cô
theå khoâng theå haáp thuï ñöôïc, coù khaû naêng gaây thieáu maùu khi mang thai.
Nhaéc nhôû
Töø nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû 20, ngöôøi ta ñaõ duøng chuoät ñeå thí
nghieäm, keát quaû laø chuoät mang thai uoáng caffein coù theå laøm cho chuoät
con bò dò taät. Caùc nhaø khoa hoïc nöôùc Ñöùc coøn chöùng minb, caffein coù theå
phaù vôõ nhieãm saéc theå cuûa teá baøo ngöôøi. Phuï nöõ mang thai duøng ñoà uoáng
coù caffein, coù theå laøm thai nhi bò maéc caùc chöùng beänh nhö lieät coät soáng,
khoâng caèm, khoâng maét, khung xöông khoâng hoaøn chænh.
Lôøi
khuyeân Vôùi phuï nöõ mang thai uoáng nöôùc traéng ñun soâi laø toát nhaát. Nöôùc
cuûa Baùc syõtraéng khoâng coù chaát gaây haïi, maø laïi chöùa nhieàu loaïi khoaùng chaát
coù lôïi cho cô theå, cuõng coù lôïi cho vieäc haáp thuï chaát saét. Theo thí
nghieäm, tæ leä haáp thuï chaát saét ôû nhöõng ngöôøi uoáng nöôùc traéng laø
21.7%, coøn tæ leä haáp thuï chaát saét ôû nhöõng ngöôøi uoáng traø ñaëc laø 6.2%.
295
34 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong cuoäc soáng cuûa

thai phuï giai ñoaïn ñaàu thai kyø
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø raát quan troïng, phuï nöõ mang thai seõ bò ngheùn
do phaûn öùng mang thai giai ñoaïn ñaàu, thai nhi deã saåy thai vaø dò taät, vì
theá, phuï nöõ mang thai phaûi ñaëc bieät chuù yù nhöõng vieäc döôùi ñaây:
(1) Giöõ cho taâm traïng vui veû, taâm thaùi caân baèng, tình caûm bình oån, nhö
theá coù theå giaûm nheï möùc ñoä ngheùn, cuõng coù lôïi cho söï phaùt trieån vaø
söùc khoûe cuûa thai nhi.
(2) Laøm vieäc vaø nghæ ngôi ñuùng giôø, ñaûm baûo nguû ñuû giaác, traùnh ñeå cô
theå quaù meät moûi, coù lôïi cho vieäc döôõng thai.
(3) Phaûi tìm caùch giaûm nheï nhöõng khoù chòu do noân ngheùn mang laïi,
ñieàu tieát aên uoáng, coá gaéng aên theâm ñeå ñaûm baûo cung caáp dinh
döôõng. Vì sôï noân maø khoâng daùm aên laø ñieàu caàn traùnh. Nhöng neân
aên thöùc aên thanh ñaïm, vöøa mieäng, deã haáp thuï, deã tieâu hoùa, aên ít daàu
môõ. Khoâng neân aên no quaù, coù theå aên ít nhöng aên laøm nhieàu böõa,
ñoàng thôøi aên nhieàu rau vaø hoa quaû ñeå boå sung vitamin vaø khoaùng
chaát. Uoáng vitamin B6 cuõng coù taùc duïng choáng noân, moãi ngaøy coù theå
uoáng 1∼2 vieân.
(4) Chuù yù khoâng neân giöõ moät tö theá trong thôøi gian daøi, traùnh laøm ñoäng
taùc vaën mình.
(5) Khoâng neân ñi xe ñaïp, xe maùy hoaëc laùi oâtoâ trong thôøi gian daøi.
(6) Sinh hoaït ñieàu ñoä ñeå traùnh saåy thai, ñaëc bieät laø nhöõng ngöôøi ñaõ töøng
thaát baïi trong vieäc mang thai.
(7) Khi ra nhieàu khí hö, haøng ngaøy phaûi duøng chaäu vaø khaên taém rieâng,
laáy nöôùc aám röûa aâm hoä 2∼3 laàn.
(8) Khi taém neân duøng nöôùc coù nhieät ñoä khoaûng 350C∼380C, thôøi gian
taém khoâng neân daøi quaù 15 phuùt.
296
35 Nhöõng vieäc neân laøm ñeå baûo veä söùc khoûe trong
Töø khi mang thai ñeán tröôùc 12 tuaàn tuoåi thai goïi laø giai ñoaïn ñaàu
thai kyø. Trong thôøi gian naøy, neân tieán haønh kieåm tra söùc khoûe vaø tö vaán
tieàn söû beänh taät toaøn dieän. Ñoàng thôøi, caàn ñaêng kyù laäp soå theo doõi söùc
khoûe thai phuï; coá gaéng kieåm tra sôùm xem coù bò thieáu maùu khoâng, coù cao
huyeát aùp khoâng, coù beänh tim, phoåi khoâng ñeå kòp thôøi ñieàu trò; Khi kieåm
tra neáu cho keát quaû khoâng neân tieáp tuïc mang thai thì phaûi sôùm döøng
mang thai, ñoái vôùi ngöôøi coù yeáu toá gaây dò taät thai nhi vaø coù beänh di
truyeàn, neân chaån ñoaùn tröôùc sinh, phaùt hieän sôùm, xöû lyù sôùm.
Mang thai tuaàn thöù 8 laø thôøi kyø hình thaønh vaø phaùt trieån caùc boä
phaän, cô quan noäi taïng cuûa thai nhi, thôøi gian naøy neáu bò aûnh höôûng töø
nhöõng yeáu toá beân ngoaøi nhö caûm cuùm do virut, caùc loaïi thuoác nguy haïi,
toån haïi töø tia phoùng xaï hay caùc chaát ñoäc seõ coù theå gaây dò taät thai nhi, vì
theá phaûi traùnh nhöõng kích thích khoâng toát.
Ngöôøi bò ngheùn nheï, coù theå xöû lyù thoâng thöôøng; mang thai maø noân
nhieàu thì phaûi ñeán beänh vieän kieåm tra vaø ñieàu trò; neáu ñau buïng, aâm ñaïo
ra maùu, neân nghó ñeán trieäu chöùng baùo tröôùc mang thai dò thöôøng nhö
saåy thai, thai ngoaøi töû cung ñeå kòp thôøi
chaån ñoaùn vaø xöû lyù.
Nhaéc nhôû
Sau thôøi gian ngheùn, neân tieán haønh
kieåm tra toaøn dieän thai nhi moät laàn, ñeå phaùt
hieän ngheùn coù aûnh höôûng gì ñeán thai nhi
khoâng vaø kòp thôøi coù bieän phaùp chöõa trò.
Lôøi
khuyeân Baûo veä söùc khoûe phuï nöõ mang thai trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø
cuûa Baùc syõ laø vieäc raát quan troïng, coù theå choáng saåy thai vaø phoøng choáng
di taät thai nhi, hôn theá, neáu phuï nöõ mang thai bò ngheùn, nhaát
laø ngheùn naëng thì vieäc baûo veä söùc khoûe laïi caøng quan troïng.
297
36 Giai ñoaïn ñaàu thai kyø laø giai ñoaïn then choát
ñeå phoøng traùnh thai nhi maéc beänh baåm sinh
Phuï nöõ mang thai sôï nhaát laø sinh con bò dò taät baåm sinh. Vì theá,
trong thôøi gian mang thai phaûi ñaëc bieät chuù yù ñeà phoøng.
Tröôùc giai ñoaïn phaân hoùa (sau thuï tinh 1∼15 ngaøy), nhaân toá laï trong
moâi tröôøng aûnh höôûng ñeán phoâi thai, hoaëc laø laøm cho phoâi thai bò cheát
vaø keát thuùc quaù trình mang thai, hoaëc laø phoâi thai tieáp tuïc phaùt trieån
nhöng coù hình theå dò thöôøng. Nhöng ñeán khi mang thai thaùng thöù 2
(sau thuï tinh 15∼56 ngaøy), caùc cô quan toå chöùc cuûa phoâi thai phaân hoùa
vaø hình thaønh nhanh, ñaây laø thôøi gian maãn caûm cao vôùi nhöõng nhaân toá
laï trong moâi tröôøng, döôùi taùc duïng kích thích cuûa caùc yeáu toá beân ngoaøi
moâi tröôøng ñeán phoâi thai, raát deã gaây dò taät, raát nhieàu nhöõng khuyeát taät
baåm sinh hình thaønh trong thôøi kyø naøy. Nhö thôøi gian maãn caûm nhaát
cuûa naõo laø sau thuï tinh töø 15∼27 ngaøy, tim laø 20∼30 ngaøy, töù chi laø
24∼36 ngaøy, cô quan sinh duïc laø 38∼60 ngaøy, coù moät soá cô quan cuøng
phaùt trieån trong moät thôøi gian, vì theá moät loaïi yeáu toá kính thích coù theå
gaây dò taät nhieàu boä phaän cuøng moät luùc. Trong thôøi gian naøy, phuï nöõ
mang thai phaûi traùnh taát caû caùc yeáu toá daãn ñeán dò taät thai nhi.
Nhaéc nhôû
Giai ñoaïn naøy laø giai ñoaïn
maáu choát, nhöng nhöõng giai
ñoaïn khaùc khoâng phaûi laø khoâng
quan troïng, trong baát cöù giai
ñoaïn naøo, nhöõng kích thích
khoâng toát ñeàu coù theå gaây toån
haïi cho thai nhi, sinh ra khuyeát taät cho thai nhi.
Lôøi
khuyeân Trong thôøi gian naøy, neáu thai phuï khoâng chuù yù ñeán haønh vi vaø
cuûa Baùc syõ aên uoáng thì seõ coù theå gaây dò taät cho thai nhi ôû nhöõng boä phaän
hoaëc cô quan töông öùng.
298
37 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå traùnh saåy thai vaø dò

taät thai trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø deã bò saåy thai, phuï nöõ mang thai caàn chuù yù
nhöõng vaán ñeà döôùi ñaây:
(1) Phaûi döøng moïi hoaït ñoäng theå duïc maïnh, lao ñoäng theå löïc vaø du lòch.
Trong sinh hoaït haøng ngaøy cuõng phaûi traùnh ñeå quaù meät moûi, giöõ yeân
tónh, chuù yù nghæ ngôi, neân traùnh caùc ñoäng taùc coù theå gaây aùp löïc leân buïng.
(2) Phaûi heát söùc chuù yù phoøng choáng nhieãm virut gaây beänh. Neáu phuï nöõ
mang thai bò maéc beänh sôûi coù theå laøm cho thai nhi bò toån thöông
maét baåm sinh, beänh tim, thieåu naêng trí tueä. Maéc caûm cuùm coù theå
daãn ñeán thai nhi bò söùt moâi, hôû haøm eách, khoâng coù naõo.
(3) Thôøi gian naøy, phuï nöõ mang thai phaûi traùnh ñeå nhöõng chaát coù haïi
xaâm nhaäp, phaûi ñaëc bieät traùnh tieáp xuùc vôùi caùc chaát nhö photpho,
thaïch tín, thuûy ngaân, ben zen, traùnh chaát ñoäc trong khí than, caám
laïm duïng thuoác Ñoâng Taây y vaø chieáu tia phoùng xaï ñeå traùnh aûnh
höôûng ñeán thai nhi, gaây dò taät vaø saåy thai.
(4) Neân ít laøm vieäc nhaø, khoâng neân lao ñoäng quaù söùc, ñaëc bieät laø khoâng
treøo cao, khoâng giô chaân leân cao vaø eùp vaøo buïng, traùnh gaây saåy thai,
coá gaéng ít leân xuoáng caàu thang vaø treøo cao.
Nhaéc nhôû
Ñeå khoûe maïnh vaø döôõng thai, coù theå taäp caùc ñoäng taùc theå duïc daønh
cho phuï nöõ mang thai, ñeà phoøng trong thôøi gian mang thai theå troïng
taêng quaù nhieàu; cuõng coù theå thaû loûng vuøng buïng vaø caùc cô xöông chaäu,
taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc sinh ñeû sau naøy.
Lôøi
khuyeân Thôøi gian naøy phaûi laäp soå theo doõi söùc khoûe töø laàn kieåm tra söùc
cuûa Baùc syõ khoûe ñaàu tieân, ghi laïi tình traïng söùc khoûe cuûa thai phuï vaø thai nhi
trong suoát quaù trình mang thai, nhö vaäy seõ raát coù ích cho vieäc sinh
ñeû sau naøy. Ñoàng thôøi cuõng neân ñeå laõnh ñaïo vaø ñoàng nghieäp bieát mình
ñaõ mang thai ñeå ñöôïc moïi ngöôøi thoâng caûm vaø giuùp ñôõ.
299
38 Tö theá nguû cuûa thai phuï trong giai ñoaïn ñaàu

thai kyø
Sau khi coù thai, do cô theå ngöôøi phuï nöõ coù nhieàu thay ñoåi veà taâm
lyù vaø sinh lyù, vì vaäy thai phuï neân ñieàu chænh cho thích hôïp trong aên
uoáng, ñi laïi, ôû, ñeå thai nhi sinh tröôûng vaø phaùt trieån khoûe maïnh trong
cô theå meï. Tö theá nguû trong thôøi gian mang thai laø moät vaán ñeà khoâng
theå xem thöôøng.
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø (1∼3 thaùng), tö theá nguû cuûa phuï nöõ mang thai
khoâng coù yeâu caàu gì nghieâm ngaët, coù theå tuøy yù naèm theo tö theá thích
hôïp, nhöng phaûi thay ñoåi tö theá naèm khoâng toát tröôùc ñaây, nhö: naèm saáp
nguû hoaëc oâm moät vaät gì ñoù (nhö goái) ñeå nguû. Giai ñoaïn ñaàu thai kyø, chuû
yeáu löïa choïn tö theá sao cho cô theå thoaûi maùi, naèm ngöûa hoaëc naèm
nghieâng ñeàu ñöôïc. Bôûi vì trong giai ñoaïn naøy thai nhi phaùt trieån trong
töû cung vaãn naèm trong hoá chaäu cuûa cô theå meï, ngoaïi löïc beân ngoaøi tröïc
tieáp taùc ñoäng hoaëc taùc ñoäng cuûa cô theå ñeàu khoâng aûnh höôûng nhieàu.
Giai ñoaïn giöõa thai kyø (4∼7 thaùng), phuï nöõ mang thai phaûi chuù yù
ñeán tö theá naèm ñeå baûo veä phaàn buïng, ñeå traùnh taùc ñoäng tröïc tieáp cuûa
ngoaïi löïc, neân naèm nghieâng, cuõng coù theå naèm ngöûa, gaùc chaân leân cao
moät chuùt.
Giai ñoaïn cuoái thai kyø (8∼10 thaùng), khoâng theå naèm ngöûa ñöôïc. Khi
naèm ngöûa, töû cung raát to seõ cheøn leân tónh maïch döôùi laøm cho löôïng maùu
veà tim vaø töø tim ra giaûm nhieàu, töø ñoù sinh beänh huyeát aùp thaáp, laøm cho
thai phuï choùng maët, taâm traïng baøng hoaøng, buoàn noân, hôn nöõa, coøn
khieán saéc maët traéng beäch, töù chi meät moûi khoâng coù söùc löïc, laïnh toaùt
moà hoâi. Luùc ñoù, thai phuï neân naèm nghieâng beân traùi, giuùp cho vieäc cung
caáp maùu cho thai nhi toát hôn.
Nhaéc nhôû
Tö theá nguû cuûa phuï nöõ mang thai trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø chuû
yeáu theo nguyeân taéc thoaûi maùi, coù theå tuøy tieän moät chuùt, ñeán giai ñoaïn
giöõa, giai ñoaïn cuoái thai kyø thì phaûi chuù yù ñeán tö theá nguû.
300
39 Nhöõng ñieàu thai phuï caàn chuù yù khi taém trong

Thai phuï mang thai 3 thaùng ñaàu, khi taém neân chuù yù nhöõng vaán ñeà
döôùi ñaây:
(1) Khoâng neân ngoài taém. Khi phuï nöõ mang thai, loâng mao nhau thai sinh
ra moät löôïng lôùn kích thích toá nöõ vaø kích thích toá thai ngheùn, teá baøo da treân
aâm ñaïo ruïng nhieàu hôn, laøm cho tính axit trong aâm ñaïo giaûm, töø ñoù laøm giaûm
khaû naêng dieät tröø vi khuaån töø beân ngoaøi vaøo. Neáu thai phuï ngoài taém, nöôùc baån
coù theå seõ xaâm nhaäp vaøo aâm ñaïo ñaõ bò suy giaûm söùc phoøng ngöï, daãn ñeán vieâm
coå töû cung, thaäm chí laøm cho trong töû cung hoaëc ngoaøi aâm ñaïo bò nhieãm virut
maø daãn ñeán saåy thai.
(2) Nhieät ñoä nöôùc taém khoâng ñöôïc quaù cao. Thai nhi ñöôïc bao boïc trong
nöôùc oái, noái vôùi cô theå meï thoâng qua daây roán. Nöôùc oái giöõ cho nhieät ñoä trong
töû cung caân baèng, aùp löïc caân baèng, ñeå thai nhi ñöôïc phaùt trieån bình thöôøng.
Neáu nhieät ñoä nöôùc taém quaù cao, seõ laøm cho nhieät ñoä cô theå meï taêng cao, nhieät
ñoä nöôùc oái cuõng theo ñoù taêng leân, khi nhieät ñoä cô theå meï taêng leân 1,50C, teá
baøo naõo cuûa thai nhi coù theå ngöøng phaùt trieån. Cho neân, nhieät ñoä nöôùc taém cuûa
thai phuï khoaûng 300C - 350C laø ñöôïc.
(3) Thôøi gian taém cuûa thai phuï khoâng neân quaù laâu. Söï löu thoâng gioù
trong phoøng taém khoâng ñöôïc toát, khoâng khí khoâng trong laønh, ñoä aåm lôùn,
haøm löôïng oxy thaáp, laïi theâm söï kích thích cuûa nöôùc noùng, nhieät ñoä quaù cao
coù theå gaây cho caùc teá baøo thaàn kinh naõo bò huûy dieät, daãn ñeán soá löôïng teá baøo
thaàn kinh naõo ngaøy caøng ít ñi. Caùc chuyeân gia cho raèng, caùc teá baøo thaàn kinh
naõo sau khi bò huûy dieät khoâng coù khaû naêng soáng laïi, chæ coù theå döïa vaøo caùc teá
baøo keøm theo thay theá. Nhöõng teá baøo naøy khoâng coù nhöõng chöùc naêng sinh lyù
cuûa teá baøo thaàn kinh naõo, vì vaäy aûnh höôûng ñeán trí thoâng minh vaø caùc chöùc
naêng khaùc cuûa naõo, daãn ñeán treû sinh ra thöôøng keùm thoâng minh, phaûn öùng
chaäm. Do vaäy, caùc chuyeân gia khuyeán caùo, thai phuï khoâng taém nöôùc quaù
noùng, moãi laàn taém khoâng neân laâu quaù 15 phuùt.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ mang thai neân taém xoái nöôùc, ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán veä sinh saïch
seõ. Ñoàng thôøi, phaûi ñaëc bieät chuù yù ñeán nhieät ñoä nöôùc taém vaø thôøi gian taém.
Lôøi
Thai phuï nöõ mang thai neân lau ngöôøi hoaëc taém baèng voøi hoa
khuyeân
cuûa Baùc syõ sen, nhö vaäy seõ coù lôïi cho vieäc veä sinh saïch seõ, nhöng neân
chuù yù veà nhieät ñoä vaø thôøi gian.
301
40 Thai phuï phaûi traùnh nhöõng kích thích beân

ngoaøi trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø
Giai ñoaïn ñaàu mang thai chính laø giai ñoaïn hình thaønh naõo, tay, chaân cuûa thai
nhi, neáu chòu kích thích lôùn töø beân ngoaøi thì seõ coù theå laøm cho thai nhi phaùt trieån
vôùi toác ñoä khaùc thöôøng, thai nhi phaùt trieån khoâng ñöôïc khoûe maïnh hoaøn toaøn.
Nguyeân nhaân taïo ra kích thích beân ngoaøi laøm cho thai nhi phaùt trieån dò thöôøng
raát nhieàu. Neáu uoáng thuoác nguû hoaëc thuoác choáng noân ñeàu coù theå gaây toån haïi ñeán söï
phaùt trieån tay vaø chaân cuûa thai nhi, coù khi coøn laøm cho vieäc phaân chia teá baøo bò
ngöøng treä, keát quaû laø sinh ra ñöùa treû coù tay vaø chaân chöa phaùt trieån toaøn dieän.
Ngoaøi ra, kích thích beân ngoaøi coøn ñeán töø beänh taät cuûa phuï nöõ mang thai,
giai ñoaïn ñaàu thai kyø bò nhieãm beänh sôûi thì tæ leä maét, tai, tay, chaân, tim cuûa thai
nhi phaùt trieån dò daïng laø raát cao, öôùc khoaûng 33%∼58%.
Neáu phuï nöõ mang thai coù aùp löïc veà tinh thaàn, taâm traïng khoâng oån ñònh, luoân
luoân lo laéng veà vieäc sinh con, cuõng khoâng toát cho söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa thai
nhi. Ngoaøi ra, phuï nöõ mang thai huùt thuoác, uoáng röôïu ñeàu laø nhöõng kích thích beân
ngoaøi caûn trôû söï phaùt trieån cuûa thai nhi, taát caû ñeàu neân traùnh.
Nhaéc nhôû
Ngaøy nay, trong cuoäc soáng haøng ngaøy, chuùng ta thöôøng duøng raát nhieàu chaát
taåy röûa, khi giaët quaàn aùo, goäi ñaàu,... ñeàu phaûi duøng ñeán caùc loaïi nöôùc taåy röûa. Ñieàu
naøy ñaëc bieät neân traùnh ñoái vôùi phuï nöõ mang thai trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø.
Moät soá thaønh phaàn hoùa hoïc trong chaát taåy röûa coù theå laøm cho tröùng ñaõ ñöôïc
thuï tinh bò bieán tính hoaëc bò phaù hoûng. Giai ñoaïn ñaàu thai kyø, neáu phuï nöõ mang
thai duøng quaù nhieàu boät giaët, daàu goäi ñaàu, söõa taém, nhöõng chaát naøy seõ ñöôïc haáp
thuï vaøo da, tích tröõ trong cô theå, laøm cho maøng teá baøo lôùp ngoaøi cuûa tröùng ñaõ thuï
tinh bò bieán tính, gaây saåy thai. Neáu ngöôøi phuï nöõ thöôøng xuyeân duøng chaát taåy röûa,
cô theå haáp thuï löôïng chaát hoùa hoïc ñaït ñeán moät noàng ñoä nhaát ñònh thì sau khi
tröùng ñöôïc thuï tinh 48 giôø, chaát taåy röûa coù theå laøm cho tröùng thuï tinh bò bieán tính,
tröùng cheát, ñaây chính laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân phuï nöõ khoâng theå coù thai.
Lôøi
khuyeân Neáu phuï nöõ mang thai coù söùc mieãn dòch, thai nhi coù theå khoâng bò
cuûa Baùc syõ virut sôûi xaâm nhaäp. Chæ caàn kieåm tra maùu laø coù theå bieát ñöôïc
ngöôøi ñoù coù söùc mieãn dòch hay khoâng. Cho neân tröôùc khi mang
thai phaûi kieåm tra khaùng theå sôûi, neáu laø aâm tính thì phaûi sôùm tieâm
phoøng beänh sôûi, nhö vaäy sau naøy seõ coù theå an taâm thuï thai.
302
41 Khoâng neân sinh hoaït vôï choàng trong giai

Nhöõng caëp vôï choàng treû coù taàn suaát sinh hoaït tình duïc töông ñoái
cao, nhöng sau khi ngöôøi phuï nöõ coù thai, ñaëc bieät laø giai ñoaïn ñaàu thai
kyø thì neân kieàm cheá sinh hoaït tình duïc, toát nhaát laø taïm ngöøng sinh hoaït
tình duïc ñeå traùnh toån haïi cho thai nhi.
Töø khi ngöôøi vôï baét ñaàu mang thai ñeán cuoái thaùng thöù 3 cuûa thai kyø,
nhau thai ñang ôû vaøo giai ñoaïn phaùt trieån, thai nhi cuõng ñang trong giai
ñoaïn phaùt trieån. Ñaëc bieät laø trong thôøi gian naøy, lieân keát giöõa nhau thai
vaø töû cung cuûa meï vaãn chöa chaët cheõ, luùc naøy sinh hoaït tình duïc coù theå
laøm cho töû cung bò chaán ñoäng, raát deã gaây saåy thai. Ñoàng thôøi, khi giao
hôïp, do khoang xöông chaäu cuûa töû cung sung huyeát, töû cung co boùp,
cuõng coù theå laøm saåy thai.
Giao hôïp thôøi gian keùo daøi coøn coù theå laøm cho aâm ñaïo ra maùu, chuû
yeáu laø do phuï nöõ trong thôøi gian mang thai khoang xöông chaäu sung
huyeát, aâm ñaïo, coå töû cung trôû neân meàm. Sinh hoaït tình duïc gaây kích
thích, coù theå laøm cho maïch maùu nieâm
maïc bò vôõ gaây chaûy maùu.
Caên cöù vaøo nhöõng nguyeân nhaân
treân, giai ñoaïn ñaàu thai kyø khoâng neân
sinh hoaït tình duïc, ñaëc bieät laø nhöõng
phuï nöõ coù tieàn söû saåy thai vaø ngöôøi bò
beänh ra maùu aâm ñaïo. Toát nhaát thôøi kyø
naøy phaûi tuyeät ñoái khoâng ñöôïc sinh
hoaït tình duïc.
Lôøi
khuyeân Trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø caàn kieâng giao hôïp, coù theå aùp duïng
cuûa Baùc syõ phöông phaùp sinh hoaït giôùi tính khaùc ngoaøi giao hôïp. Bình thöôøng
oâm, hoân, hay thì thaàm taâm söï vôùi nhau cuõng ñaõ coù theå cô baûn ñaït
ñöôïc muïc ñích cuûa sinh hoaït giôùi. Ñeå ñaûm baûo phaùt trieån an toaøn cho
theá heä sau, vôï vaø choàng ñeàu phaûi kieàm cheá ham muoán cuûa chính mình.
303
42 Sieâu aâm trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø
Trong thôøi gian ñaàu phaùt trieån cuûa phoâi thai, ñaëc bieät laø trong thôøi
gian töø 31∼84 ngaøy laø thôøi kyø quan troïng phoâi thai phaân hoùa vaø hình
thaønh, laø giai ñoaïn phaùt trieån cao cuûa phoâi thai, luùc naøy, kieåm tra qua
sieâu aâm coù khaû naêng laøm cho thai nhi phaùt trieån dò thöôøng.
Sieâu aâm söû duïng soùng aâm thanh sieâu cao taàn, möùc ñoä daøi ngaén cuûa
soùng, taäp trung naêng löôïng, cöôøng ñoä lôùn, chaán ñoäng maïnh seõ saûn sinh
raát nhieàu taùc duïng ñaëc bieät, keát quaû laø coù theå saûn sinh caùc hieäu öùng maùy
moùc, nhieät, aùnh saùng, ñieän, hoùa hoïc vaø sinh vaät. Chuyeân gia ngöôøi Myõ
trong lónh vöïc naøy laøm thí nghieäm treân ñoäng vaät cho thaáy, chuoät mang
thai trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø sau khi lieân tuïc bò soùng sieâu aâm queùt qua,
chuoät con khi sinh ra theå troïng giaûm. Trung Quoác cuõng coù phaùt hieän laâm
saøng, sau khi queùt soùng sieâu aâm ôû moät thai phuï mang thai 6∼7 tuaàn, laáy
toå chöùc loâng mao phaân tích, phaùt hieän nhieãm saéc theå töông ñoàng (chò
em) thay ñoåi (SGE) taêng leân roõ reät, ñieàu naøy chöùng toû quaù trình nhaân
ñoâi cuûa nhieãm saéc theå DNA bò ngaên caûn. Vieän Nghieân cöùu Y hoïc Baéc
Kinh ñaõ chöùng thöïc, kieåm tra baèng sieâu aâm trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø
coù taùc ñoäng toån haïi tröïc tieáp ñeán maøng teá baøo vaø keát caáu sieâu nhoû cuûa
loâng mao.
Nhaéc nhôû
Mang thai tröôùc 12 tuaàn, thai phuï khoâng neân sieâu aâm. Thoâng
thöôøng, ngoaøi vieäc coù trieäu chöùng ra maùu, ñau buïng caàn thieát phaûi sieâu
aâm ñeå kieåm tra ra, toát nhaát laø khoâng neân sieâu aâm quaù nhieàu, trong suoát
thai kyø chæ neân sieâu aâm nhieàu nhaát 3∼4 laàn.
Lôøi
khuyeân Giai ñoaïn ñaàu thai kyø, phuï nöõ mang thai phaûi thaän troïng neân
cuûa Baùc syõ hay khoâng neân sieâu aâm. Neáu coù lyù do thích hôïp caàn phaûi sieâu
aâm thì neân duøng ít löôïng dòch, cöôøng ñoä phoùng xaï thaáp vaø thôøi
gian chieáu phoùng xaï thaáp nhaát coù theå.
304
43 Thai phuï cao tuoåi neân sieâu aâm trong giai

Chuùng ta chuû tröông giai ñoaïn ñaàu thai kyø khoâng neân chaån ñoaùn baèng
sieâu aâm. Nhöng phuï nöõ mang thai tuoåi cao laïi khoâng theå khoâng sieâu aâm.
Trong nhöõng tình huoáng naøo thì caàn thieát phaûi sieâu aâm?
(1) Neáu sau khi saïch kinh 40 ngaøy thaáy ra maùu hoaëc ñau buïng, theâm nöõa
phuï nöõ mang thai tröôùc ñaây coù tieàn söû beänh vieâm khoang xöông chaäu
hoaëc tieàn söû voâ sinh vaø thai ngoaøi töû cung, luùc naøy nhaát ñònh phaûi kieåm
tra baèng sieâu aâm, ñeå xaùc ñònh thai ngoaøi töû cung hay trong töû cung.
(2) Phuï nöõ mang thai tuoåi cao neáu giai ñoaïn ñaàu thai kyø bò ra maùu, coù theå
qua sieâu aâm ñeå bieát roõ tình hình thai nhi, kieåm tra xem thai nhi coù phaùt
trieån bình thöôøng khoâng, coù phuø hôïp vôùi thôøi gian mang thai khoâng ñeå
phaùn ñoaùn tình traïng thai nhi vaø kòp thôøi xöû lyù. Ñeán tuaàn thöù 8 sieâu aâm
coù theå thaáy ñöôïc tim thai coù ñaäp hay khoâng. Neáu coù tim thai ñaäp thì thai
nhi phaùt trieån bình thöôøng, coù theå tieáp tuïc döôõng thai; neáu khoâng thaáy
tim thai ñaäp, coù theå kòp thôøi khaùm vaø sôùm laøm phaãu thuaät loaïi boû thai.
(3) Qua sieâu aâm coù theå ñoái chieáu ñöôïc soá tuaàn mang thai. Neáu kinh nguyeät
khoâng ñeàu hoaëc khoâng nhôù roõ ngaøy coù kinh cuoái cuøng, coù theå sieâu aâm
ñeå bieát roõ tuoåi thai, xaùc ñònh ngaøy döï sinh.
(4) Sieâu aâm coù theå kieåm tra xem coù maéc hoäi chöùng down (coù maët deït, lôùn,
ñaàn ñoän do roái loaïn nhieãm saéc theå) khoâng.
Nhaéc nhôû
Coù moät soá ngöôøi sôï taùc duïng phuï cuûa sieâu aâm, neân traùnh khoâng cho
thai phuï sieâu aâm, daãn ñeán khi caàn sieâu aâm ñeå hoã trôï chaån ñoaùn thì laïi khoâng
laøm, xuaát hieän moät soá tình traïng khaùc thöôøng cuõng khoâng bieát, laøm cho vieäc
chaån ñoaùn bò sai leäch, vieäc naøy khoâng chæ aûnh höôûng ñeán baûn thaân thai phuï,
maø coøn laøm taêng theâm tæ leä treû sinh ra bò khuyeát taät.
Lôøi
khuyeân Sieâu aâm ñoái vôùi thai phuï tuy khoâng coù trôû ngaïi gì lôùn, nhöng
cuûa Baùc syõ cuõng phaûi caån thaän, phaûi duøng löôïng nhoû dòch, cöôøng ñoä phoùng
xaï nhoû vaø thôøi gian chieáu phoùng xaï ngaén nhaát coù theå.
305
44 Xeùt nghieäm ñoái vôùi thai phuï tuoåi cao trong

(1) Xaùc ñònh coù thai phaûi thöû nöôùc tieåu, neáu coù trieäu chöùng baùo tröôùc coù theå
saåy thai thì phaûi kieåm tra kích thích toá höôùng sinh duïc maøng loâng mao (HCG),
caên cöù vaøo möùc ñoä cao thaáp cuûa kích thích toá coù theå phaùn ñoaùn thai nhi coù phaùt
trieån bình thöôøng hay khoâng, neáu coù tieàn söû saåy thai hoaëc chöùc naêng hoaøng theå
khoâng ñuû, coù theå kieåm tra haøm löôïng xeton trong thai, neáu haøm löôïng xeton
trong thai thaáp, coù theå boå sung, ñeå baûo ñaûm phaùt trieån bình thöôøng cho thai nhi.
(2) Trong khoaûng 8∼12 tuaàn tuoåi thai coù theå laøm xeùt nghieäm hoùa hoïc
abumin trong nöôùc tieåu vaø xeùt nghieäm ñaëc thuø cuûa maùu, neáu chæ soá xeùt
nghieäm thaáp, thuoäc loaïi nguy cô cao, coù theå nghi ngôø thai nhi bò thieåu naêng
trí tueä baåm sinh, caàn phaûi tieán haønh kieåm tra saøng loïc beänh down.
(3) Coù theå kieåm tra saøng loïc beänh tieåu ñöôøng, ngoaøi kieåm tra ñöôøng
maùu ra coøn coù theå kieåm tra ñöôøng hoaù abumin maùu ñeå bieát tình traïng ñöôøng
maùu cuûa thai phuï trong 2 thaùng gaàn nhaát.
(4) Cuõng caàn phaûi kieåm tra gan, kieåm tra caùc loaïi vieâm gan A, gan B,
gan C, beänh giang mai, beänh AIDS, haøm löôïng vitamin trong maùu vaø haøm
löôïng i-oát trong nöôùc tieåu, ñeå coù theå bieát ñöôïc coù beänh gì khoâng vaø coù bò
thieáu i-oát hay khoâng vaø kòp thôøi chöõa trò.
Ngoaøi ra, coøn phaûi kieåm tra thöôøng xuyeân nöôùc tieåu vaø maùu, xem coù bò
thieáu maùu vaø abumin nöôùc tieåu hay khoâng, ñeå traùnh baát lôïi cho thai nhi
trong quaù trình phaùt trieån.
Nhaéc nhôû
Kieåm tra saøng loïc beänh down chuû yeáu laø kieåm tra hoäi chöùng down. Hoäi
chöùng down (cuõng goïi laø Trisomie 21 do bieán öùng cuûa nhieãm saéc theå 21) laø
moät trong nhöõng beänh nhieãm saéc theå thöôøng thaáy nhaát. Laø nguyeân nhaân
chính gaây beänh thieåu naêng trí tueä baåm sinh, chæ caàn coù khaû naêng nhieãm
beänh thì nhaát ñònh phaûi kieåm tra saøng loïc, ñeå aùp duïng bieän phaùp xöû lyù.
Lôøi
khuyeân Neáu thai phuï cao tuoåi thaáy phaûn öùng maïnh khi mang thai giai
cuûa Baùc syõ ñoaïn ñaàu, ngoaøi vieäc laøm caùc xeùt nghieäm kieåm tra noùi treân coøn
phaûi laøm xeùt nghieäm sinh hoùa maùu, ñeå kieåm tra xem trong cô
theå thai phuï coù roái loaïn chaát ñieän giaûi khoâng, coù nhieãm ñoäc
306 axit khoâng, neáu coù vaán ñeà phaûi laäp töùc ñieàu chænh.
45 Kieåm tra ñònh kyø töø giai ñoaïn ñaàu mang thai
Phuï nöõ sau khi saïch kinh khoaûng 40-50 ngaøy coù theå kieåm tra xem
coù mang thai hay khoâng, sau naøy suoát quaù trình mang thai ñeàu phaûi ñònh
kyø khaùm thai. Tröôùc khi sinh, phuï nöõ mang thai caàn khaùm thai ñeå hieåu
roõ tình traïng cô theå phuï nöõ mang thai vaø tình hình phaùt trieån cuûa thai
nhi, ñeå kòp thôøi aùp duïng bieän phaùp thích hôïp.
(1) Qua kieåm tra söùc khoûe toaøn dieän, coù theå ñieàu chænh moät soá khieám
khuyeát cuûa cô theå phuï nöõ mang thai, neáu phaùt hieän thai phuï coù beänh
thì khoâng neân tieáp tuïc mang thai, hoaëc phaùt hieän roõ thai nhi coù beänh
di truyeàn, coù theå sôùm keát thuùc vieäc mang thai.
(2) Qua kieåm tra ñònh kyø, coù theå bieát ñöôïc tình hình phaùt trieån cuûa thai nhi
vaø söï thay ñoåi cuûa cô theå thai phuï, neáu phaùt hieän xöông chaäu vaø ñöôøng
sinh saûn cuûa phuï nöõ mang thai khaùc thöôøng thì phaûi kòp thôøi chöõa trò.
(3) Qua kieåm tra, coù theå höôùng daãn phuï nöõ mang thai veà dinh döôõng aên
uoáng, sinh hoaït vaø veä sinh sinh lyù, ñeå taêng cöôøng baûo veä söùc khoûe
thai nhi vaø thai phuï, giuùp cho thai phuï vöôït qua caû quaù trình mang
thai thuaän lôïi.
Nhaéc nhôû
Qua kieåm tra vaø quan saùt toaøn dieän, coù theå
quyeát ñònh phöông aùn xöû lyù vieäc sinh ñeû, ñeå ñaûm
baûo sinh ñeû an toaøn; trong khi kieåm tra baùc syõ coù
theå noùi roõ vôùi phuï nöõ tröôùc khi sinh vaø sau khi
sinh neân chuù yù nhöõng vieäc gì, giaûi toûa nhöõng lo
laéng khoâng caàn thieát, coù lôïi cho vieäc sinh ñeû.
Lôøi
khuyeân Soá laàn kieåm tra tröôùc khi sinh neân laø: sau khi saïch kinh 40~50
cuûa Baùc syõ ngaøy coù theå kieåm tra ñeå xaùc ñònh coù thai moät laàn, veà sau, moãi
thaùng kieåm tra moät laàn, cho ñeán thaùng thöù 6. Töø thaùng thöù 7
trôû ñi nöûa thaùng phaûi kieåm tra moät laàn, ñeán thaùng thöù 9 baét
ñaàu moãi tuaàn kieåm tra moät laàn. Khi kieåm tra neáu phaùt hieän baát
thöôøng, theo chæ daãn cuûa baùc syõ ñeå kieåm tra tieáp. 307
46 Khaùm thai sôùm ñoái vôùi thai phuï tuoåi cao

Thai phuï tuoåi cao thuoäc phaïm vi mang thai nguy cô cao, do ñoä chín
cuûa tröùng cuûa nhöõng ngöôøi naøy giaûm, tình traïng söùc khoûe keùm, sau khi
thuï tinh trong quaù trình phaân chia deã xaûy ra phaân chia dò thöôøng, maø
xuaát hieän tình traïng thai nhi dò thöôøng nhieãm saéc theå, neân tæ leä saåy thai
töông öùng seõ cao. Tình traïng thai nhi ngöøng phaùt trieån vaø ra maùu giai
ñoaïn ñaàu thai kyø seõ taêng nhieàu, cho neân thai phuï tuoåi cao nhaát ñònh phaûi
khaùm sôùm.
Khi thai phuï tuoåi cao khaùm thai caàn phaûi ñöôïc tö vaán veà tình traïng
söùc khoûe tröôùc khi mang thai vaø trong thôøi gian mang thai, ñeå hieåu ñöôïc
tình traïng söùc khoûe bình thöôøng vaø nhöõng vaán ñeà lieân quan ñaõ töøng xuaát
hieän, ñoàng thôøi xaùc ñònh moät soá kieåm tra xeùt nghieäm ñaëc bieät caàn phaûi
laøm. Coù moät soá kieåm tra chæ giôùi haïn trong moät soá tuaàn nhaát ñònh, neáu
quaù thôøi gian ñoù seõ khoâng theå laøm ñöôïc nöõa. Ví duï, thai phuï tuoåi cao deã
bò maéc beänh tieåu ñöôøng trong thôøi gian mang thai, hoaëc baûn thaân ñaõ coù
beänh tieåu ñöôøng, ñeàu phaûi kieåm tra, chaån ñoaùn beänh caøng sôùm caøng toát,
phaùt hieän sôùm, aùp duïng phöông phaùp chöõa beänh sôùm ñeå khoáng cheá söï
phaùt trieån cuûa beänh vaø phoøng choáng nhöõng nguy haïi cho thai nhi.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ tuoåi cao sau khi mang thai phaûi sôùm ñi khaùm kieåm tra, ñeå
sôùm ñöôïc chaån ñoaùn phaùt hieän beänh, coù ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa baùc syõ,
giaûm nheï nguy hieåm cho thai phuï vaø thai nhi. Neáu trong tình traïng
ñöôøng maùu raát cao thì neân keát thuùc vieäc mang thai.
Lôøi
khuyeân Thai phuï tuoåi cao kieåm tra giai ñoaïn ñaàu coù theå chia thaønh 2
cuûa Baùc syõ noäi dung nhö sau: moät laø kieåm tra beänh ñang nghi ngôø, ví duï
nghi ngôø bò beänh tieåu ñöôøng, cao huyeát aùp; hai laø kieåm tra söùc
khoûe, kieåm tra toaøn dieän söùc khoûe cuûa phuï nöõ mang thai,
phaùt hieän coù ñieàu khaùc thöôøng roài môùi kieåm tra beänh. Tæ leä thai nhi
bò maéc beänh baåm sinh laø raát cao.
308
47 Hieän töôïng ra maùu ôû aâm ñaïo ñoái vôùi thai phuï

tuoåi cao trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø vaán ñeà xuaát hieän töông ñoái nhieàu ôû thai phuï
tuoåi cao laø ra maùu ôû aâm ñaïo. Quaù kyø kinh nguyeät maø vaãn khoâng thaáy
kinh, hoaëc ñaõ kieåm tra nöôùc tieåu thaáy coù thai, sau khoaûng 40 ngaøy thaáy
ra maùu ôû aâm ñaïo, löôïng maùu khoâng nhieàu, maøu cafe. Nhöõng tình huoáng
naøy phaûi chuù yù, coù khi laø do thôøi kyø phoâi thai laøm toå, nang phoâi xuyeân
qua noäi maïc töû cung, phaùt trieån trong noäi maïc töû cung. Coù khi ra moät ít
maùu, nhö vaäy laø bình thöôøng, 1∼2 ngaøy seõ bình thöôøng trôû laïi.
Coù moät soá phuï nöõ mang thai tuoåi cao do hoaøng theå khoâng ñuû, töùc laø
möùc ñoä kích thích toá mang thai ít, khoâng theå kích thích cho phoâi thai phaùt
trieån ñöôïc, xaûy ra tình traïng trong nieâm maïc töû cung baøi xuaát moät ít maùu,
ñaây laø tình traïng deã phaùt sinh ôû phuï nöõ mang thai tuoåi cao. Sau khi chöõa
trò döôõng thai tình traïng naøy seõ heát, phoâi thai seõ tieáp tuïc phaùt trieån.
Neáu bò ra maùu nhieàu laàn, phaûi ñi beänh vieän kieåm tra xem phoâi thai
phaùt trieån coù bình thöôøng khoâng, neáu phoâi thai dò thöôøng, ngöøng phaùt
trieån, coù bieåu hieän cuûa trieäu chöùng saåy thai thì neân nghó ñeán vieäc loaïi
boû thai.
Nhaéc nhôû
Thai phuï tuoåi cao coù bieåu hieän saåy thai, tình traïng thai nhi ngöøng
phaùt trieån töông ñoái nhieàu. Cho neân giai ñoaïn ñaàu thai kyø neáu bò ra maùu
thì phaûi ñaëc bieät chuù yù, neáu thaáy roõ thai nhi phaùt trieån baát thöôøng thì
phaûi keát thuùc vieäc mang thai.
Lôøi
khuyeân Thai phuï tuoåi cao do söùc ñeà khaùng cuûa cô theå yeáu vaø töû cung
cuûa Baùc syõ laõo hoùa, cho neân hieän töôïng ra maùu ôû aâm ñaïo xuaát hieän nhieàu
hôn so vôùi thai phuï treû, vì theá phaûi ñaëc bieät chuù yù quan saùt,
khi ñaõ phaùt hieän thaáy coù vaán ñeà thì phaûi nhôø baùc syõ khaùm chaån ñoaùn
beänh vaø aùp duïng phöông phaùp ñieàu trò caàn thieát, khoâng theå khoâng
chuù yù, laøm lôõ thôøi gian ñieàu trò.
309
48 Neáp sinh hoaït cho thai phuï tuoåi cao trong

Phuï nöõ tuoåi cao moät khi phaùt hieän ra quaù kyø kinh nguyeät maø chöa
thaáy coù thì nhaát ñònh phaûi nhanh choùng ñeán beänh vieän ñeå xaùc ñònh xem
coù thai hay khoâng. Sau khi xaùc ñònh laø coù thai, phaûi tieán haønh moät soá tö
vaán caàn thieát, moät soá ngöôøi phaûi ñieàu chænh caùch sinh hoaït haøng ngaøy.
Tröôùc tieân laø ñieàu chænh coâng vieäc. Neáu coâng vieäc phaûi chòu traùch
nhieäm naëng neà, aùp löïc lôùn, coù theå ñieàu chænh löôïng coâng vieäc.
Thöù hai, neáu trong cô quan coù nhieàu maùy tính cuõng phaûi chuù yù, toát
nhaát laø coù theå thay ñoåi moâi tröôøng laøm vieäc. Bôûi vì maøn hình cuûa maùy
tính vaø tivi coù theå phaùt ra raát nhieàu loaïi phoùng xaï ñieän töø cöôøng ñoä thaáp,
aûnh höôûng khoâng toát ñeán thai nhi.
Hôn nöõa, thai phuï tuoåi cao phaûi ñaëc bieät chuù yù khoâng ñöôïc ôû, laøm vieäc
hoaëc löu laïi quaù laâu trong phoøng môùi xaây. Bôûi vì vaät lieäu xaây döïng coù theå
laøm oâ nhieãm khoâng khí vaø chöùa ñoäc tính, coù theå nguy haïi ñeán thai nhi.
Ñieàu cuoái cuøng caàn phaûi chuù yù laø thai phuï ít ñeán choã ñoâng ngöôøi
nhö chôï, sieâu thò, khu vui chôi giaûi trí vì ôû nhöõng choã ñoù khoâng khí
khoâng toát, vi khuaån truyeàn nhieãm nhieàu, khi bò maéc beänh truyeàn nhieãm
seõ nguy haïi cho thai nhi.
Nhaéc nhôû
Thai phuï tuoåi cao phaûi ñaëc bieät chuù yù khoâng ñöôïc trang ñieåm, khoâng
ñöôïc uoán toùc, khoâng ñöôïc nhuoäm toùc, khoâng duøng thaûm söôûi baèng ñieän,
khoâng taém hôi, nhöõng thoùi quen sinh hoaït khoâng toát tröôùc ñoù ñeàu phaûi
thay ñoåi.
Lôøi
khuyeân Sinh hoaït cuûa thai phuï trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø phaûi coù quy
cuûa Baùc syõ luaät, ñaây laø ñieàu maø thai phuï cao tuoåi phaûi ñaëc bieät chuù yù, nhö
laøm vieäc vaø nghæ ngôi ñuùng giôø, ñaûm baûo nguû ñuû giaác, vaän
ñoäng vaø giao löu hôïp lyù, moïi thoùi quen sinh hoaït cuûa baûn thaân ñeàu
coù theå caûi thieän ñöôïc. Nhöng khoâng neân ñeán nhöõng nôi coù moâi
310 tröôøng khoâng toát.
49 Nhöõng vaán ñeà thai phuï tuoåi cao caàn löu yù

Thai phuï tuoåi cao trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø neân chuù yù baûo veä thai,
traùnh nhöõng aûnh höôûng baát lôïi töø moâi tröôøng beân ngoaøi.
(1) Chuû yeáu laø traùnh tieáp xuùc vôùi moät soá chaát vaø khí coù haïi, nhö benzen,
xylen, andehyde. Nhöõng chaát ñoäc naøy thaáy nhieàu ôû nhöõng ñoà trang
trí trong gia ñình, trong phoøng thí nghieäm cuõng coù theå tieáp xuùc, phaûi
traùnh xa hoaëc coù baûo hoä.
(2) Khoâng neân laùi xe oâ toâ. Tö theá ngoài laâu trong khi laùi xe seõ khoâng coù
lôïi cho phuï nöõ mang thai, deã gaây thieáu döôõng khí. Ngoaøi ra, khi laùi
xe tinh thaàn phaûi taäp trung cao ñoä, raát deã gaëp ruûi ro, cuõng deã gaây ra
toån thöông hoaëc taâm traïng khoâng vui.
(3) Khoâng neân tham gia hoaït ñoäng du lòch. Bôûi vì thôøi gian ñi du lòch
caêng thaúng, gaây meät moûi, cuoäc soáng ôû nôi khaùc laïi khoâng thích hôïp,
coù theå bò saåy thai hoaëc laøm toån thöông thai nhi.
(4) Giai ñoaïn ñaàu thai kyø phaûi traùnh hoaït ñoäng vaø lao ñoäng maïnh, neân
giöõ cuoäc soáng yeân tónh vaø coù quy luaät; traùnh leân xuoáng caàu thang
nhieàu laàn, traùnh eùp vaøo buïng, ñöùng laâu vaø mang vaùc vaät naëng.
(5) Thay ñoåi thoùi quen ñi mua saém vì ôû nhöõng nôi ñoù thöôøng ñoâng
ngöôøi, chaät choäi, khoâng khí khoâng trong laønh, coù vi khuaån gaây beänh
truyeàn nhieãm, khoâng neân ñi nhieàu.
Nhaéc nhôû
Thai phuï tuoåi cao phaûi coù ñöôïc söï quan taâm chaêm soùc ñaëc bieät töø
gia ñình, ñaëc bieät laø ngöôøi choàng phaûi quan taâm nhieàu ñeán vôï, phaûi gaùnh
vaùc coâng vieäc gia ñình nhieàu hôn ñeå giaûm bôùt vieäc cho vôï. Thai phuï tuoåi
cao noùi chung khoâng neân tham gia laøm vieäc naëng trong gia ñình.
Lôøi
khuyeân Thai phuï tuoåi cao sau khi xaùc ñònh laø mang thai thì taát caû moïi
cuûa Baùc syõ hoaït ñoäng ñeàu phaûi giaûm nheï, phaûi thaät caån thaän, traùnh vieäc
xaûy ra ngoaøi yù muoán, ñeå baûn thaân phuï nöõ mang thai vaø thai
nhi ñöôïc yeân tónh. 311
50 Taâm traïng oån ñònh trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø
Mang thai töø 1 ñeán 3 thaùng laø giai ñoaïn taâm traïng thai phuï khoâng
oån ñònh. Sau khi coù thai, phaûn öùng mang thai vaø söï thay ñoåi vai troø xaõ
hoäi laøm cho thai phuï coù taâm lyù ruït reø, sôï haõi vaø coù caûm giaùc khoù chòu.
Töø "vai troø laøm vôï" ñeán "vai troø laøm meï" laø caû moät söï thay ñoåi. Ngoaøi ra,
do aûnh höôûng cuûa quan nieäm cuõ, thaùi ñoä cuûa ngöôøi thaân trong gia ñình
ñoái vôùi vieäc sinh con trai hay con gaùi cuõng khieán cho phuï nöõ sau sinh
phaûi lo laéng sinh ra ñöùa con khoâng ñöôïc nhö yù. Nhöõng hoaït ñoäng taâm lyù
naøy laøm cho phuï nöõ mang thai khoâng yeân taâm maø lo nghó. Cho neân, giai
ñoaïn naøy taâm lyù cuûa thai phuï raát khoâng oån ñònh, thaäm chí coøn deã caùu
gaét, vöøa buoàn vöøa vui, hoaëc ñaêm chieâu, uû doät.
Khoa hoïc nghieân cöùu, tuy giöõa meï vaø thai nhi khoâng coù söï truyeàn daãn
thaàn kinh tröïc tieáp, nhöng khi taâm traïng ngöôøi meï coù söï thay ñoåi, coù theå kích
thích hoaït ñoäng cuûa heä thaàn kinh töï chuû, truyeàn ñeán cho thai nhi, kích thích
vaøo ñuùng luùc phaùt trieån quan troïng cuûa heä thaàn kinh ñang hình thaønh cuûa
thai nhi, laøm aûnh höôûng ñeán thai nhi, taâm traïng khoâng toát cuûa ngöôøi meï cuõng
seõ laøm saûn sinh nhöõng kích thích toá coù haïi, aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa
thai nhi, ñaëc bieät laø khoâng toát cho söï phaùt trieån thaàn kinh cuûa thai nhi. Coù theå
thaáy, taâm traïng cuûa phuï nöõ mang thai coù aûnh höôûng ñeán thai nhi.
Nhaéc nhôû
AÛnh höôûng töø taâm traïng toát cuûa ngöôøi meï trong thai kyø ñeán thai nhi
chính laø vaán ñeà giaùo duïc thai nhi thuoäc phaïm truø giaùo duïc thai nhi giaùn
tieáp. Taâm traïng cuûa ngöôøi meï thoâng qua taùc duïng daãn truyeàn thaàn kinh,
coù theå laøm cho naõo cuûa thai nhi coù ñöôïc söï phaùt trieån toát nhaát.
Lôøi
khuyeân Thai phuï neân chuù yù tu döôõng tinh thaàn, phaûi soáng vui veû, khoaùng
cuûa Baùc syõ ñaït, taâm traïng oån ñònh, cöû chæ nheï nhaøng, traùnh caùc taâm traïng
khoâng toát nhö buoàn baõ, noân noùng, lo nghó, phaãn noä. Nhö vaäy, môùi
coù theå laøm cho thai nhi trong buïng hoaït ñoäng nheï nhaøng vaø coù
quy luaät, phaùt trieån toát theo nhòp ñieäu cuûa cuoäc soáng bình thöôøng.
312
51 AÛnh höôûng cuûa beänh sôûi trong giai ñoaïn ñaàu

thai kyø
Beänh sôûi laø moät loaïi beänh truyeàn nhieãm do virut laøm noåi caùc noát maån
ñoû treân da, phuï nöõ mang thai nhieãm beänh naøy coù theå aûnh höôûng ñeán thai
nhi trong buïng, gaây haäu quaû nghieâm troïng.
Virut gaây beänh sôûi laø moät nhaân toá nguy hieåm gaây dò taät ôû thai nhi. Ba thaùng
ñaàu thai kyø laø giai ñoaïn quan troïng phoâi thai hình thaønh neân caùc boä phaän, luùc
naøy phuï nöõ mang thai bò nhieãm virut gaây beänh sôûi, virut coù theå nhieãm vaøo thai
nhi thoâng qua cuoáng roán. Bò nhieãm virut caøng sôùm thì taùc haïi caøng nguy hieåm,
hoaëc daãn ñeán phoâi thai bò cheát löu, saåy thai hoaëc aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån
cuûa phoâi thai, sinh ra haøng loaït caùc toån thöông baåm sinh, goïi laø chöùng toång hôïp
sôûi baåm sinh. Hieän töôïng toång hôïp naøy chuû yeáu bieåu hieän ôû: beänh ñuïc thuûy tinh
theå, beänh taêng nhaõn aùp, beänh loaïn thò vaø nhaõn caàu nhoû, ñieác tai, beänh tim baåm
sinh, caùc beänh thuoäc heä trung khu thaàn kinh (beänh dò taät ñaàu nhoû, vieâm naõo,
trôû ngaïi trí löïc) hoaëc toån thöông xöông, laù gan to, tieåu caàu giaûm, treû sô sinh thieáu
caân. Moät soá beänh traïng sau khi sinh ra môùi phaùt beänh, moät soá beänh khaùc laïi qua
moät vaøi thaùng hoaëc moät vaøi naêm môùi phaùt. Vì theá, phuï nöõ mang thai bò nhieãm
beänh sôûi trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø thì neân ñình chæ mang thai, khoâng theå ñeå
chôø sinh vôùi moät taâm lyù troâng chôø vaøo söï may maén.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ ñaõ bò nhieãm beänh sôûi vaãn coù theå bò nhieãm laïi beänh naøy trong thôøi
kyø mang thai daãn ñeán nhöõng trieäu chöùng toång hôïp gaây beänh baåm sinh cho thai
nhi. Maëc duø ngöôøi ñaõ bò qua beänh naøy seõ sinh ra khaùng theå, nhöng phuï nöõ
mang thai vaãn coù nhöõng boä phaän ñaõ bò nhieãm qua beänh naøy roài laïi bò nhieãm
laïi, thai nhi vaãn coù theå bò nhöõng trieäu chöùng toång hôïp cuûa beänh sôûi baåm sinh.
Cho neân, phuï nöõ mang thai phaûi ñaëc bieät chuù yù phoøng choáng nhieãm beänh.
Lôøi
khuyeân Thai phuï neân heát söùc chuù yù traùnh tieáp xuùc vôùi ngöôøi bò beänh
cuûa Baùc syõ sôûi, ñaëc bieät laø trong 3 thaùng ñaàu, caøng phaûi traùnh xa beänh
sôûi vaø caùc beänh truyeàn nhieãm khaùc. Moät khi ñaõ tieáp xuùc vôùi
ngöôøi maéc beänh sôûi thì trong 5 ngaøy phaûi tieâm thuoác globulin
ñeå döï phoøng.
313
52 AÛnh höôûng tôùi thai nhi khi thai phuï bò cuùm

Trong thôøi gian mang thai, ñaëc bieät laø giai ñoaïn ñaàu thai kyø, do söùc
ñeà khaùng cuûa thai phuï yeáu, raát deã bò nhieãm cuùm. Thai phuï bò cuùm seõ
khoâng toát cho thai nhi, seõ aûnh höôûng ñeán hai phöông dieän:
Moät laø virut caûm tröïc tieáp aûnh höôûng. Virut thoâng qua cuoáng roán
xaâm nhaäp vaøo cô theå thai nhi, coù theå daãn ñeán thai nhi bò dò taät baåm sinh,
nhö beänh tim baåm sinh, söùt moâi, naõo tích nöôùc. Hai laø ñoäc toá cuûa virut
vaø soát coù theå gaây saåy thai.
Trong tröôøng hôïp thoâng thöôøng, caûm maïo raát ít khi coù khaû naêng
gaây ra nhöõng aûnh höôûng nhö treân, neân
coá gaéng traùnh xa nhöõng beänh truyeàn
nhieãm khaùc nhö virut sôûi, chöùng beänh
cytomegalovirus (CMV), virut thuûy ñaäu.
Trong quaù trình ñieàu trò cuùm, phaûi
duøng thuoác theo chæ daãn cuûa baùc syõ,
ñeán giöõa thai kyø, phaûi laøm chaån ñoaùn
tröôùc sinh, ñeå kòp thôøi phaùt hieän thai
nhi coù xuaát hieän dò thöôøng khoâng ñeå
sôùm xöû lyù.
Nhaéc nhôû
Neáu coù dòch cuùm, thai phuï khoâng
neân ra ngoaøi, khoâng ñöôïc tieáp xuùc vôùi
ngöôøi beänh ñeå ñaûm baûo khoâng bò
nhieãm beänh.
Lôøi
khuyeân Thai phuï phaûi heát söùc chuù yù trong vieäc aên maëc vaø khi ñi ra
cuûa Baùc syõ ngoaøi. Neân maëc quaàn aùo phuø hôïp vôùi thôøi tieát vaø phaûi chuù yù
khi nhieät ñoä trong phoøng vaø beân ngoaøi cheânh leäch quaù lôùn deã
bò nhieãm beänh cuùm.
314
53 Phöông phaùp aên uoáng ñeå giaùo duïc thai nhi

Dinh döôõng cuûa thai phuï coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï phaùt trieån cuûa
thai nhi. Thai phuï neân vaø khoâng neân aên gì laø ñieàu raát quan troïng aûnh
höôûng tôùi vieäc hình thaønh neân caùc boä phaän cuûa thai nhi, noù tröïc tieáp aûnh
höôûng ñeán phuï nöõ mang thai vaø tình traïng söùc khoûe cuûa thai nhi. Baát
keå laø giaùo duïc thai nhi truyeàn thoáng hay laø giaùo duïc thai nhi hieän ñaïi ñeàu
phaûi quan taâm ñeán vaán ñeà dinh döôõng giaùo duïc thai nhi. Chaúng haïn nhö
ôû moät vuøng queâ ngheøo khoù naøo ñoù sau giaûi phoùng ñaát nöôùc, do maát muøa
trong moät thôøi gian daøi, thai phuï khoâng ñöôïc aên uoáng ñaày ñuû daãn ñeán
suy dinh döôõng, ñöùa treû ñöôïc sinh ra cuõng gaày yeáu, sau naøy lôùn leân khoù
coù theå buø ñaép ñöôïc nhöõng khieám khuyeát veà trí löïc.
Ñeå boå sung nguoàn dinh döôõng ñaày ñuû cho thai nhi, thuùc ñaåy phaùt
trieån thuaän lôïi, thai phuï phaûi coá gaéng thu xeáp sinh hoaït aên uoáng haøng
ngaøy, taïo thoùi quen aên uoáng toát, caân baèng, coá gaéng löïa choïn nhöõng loaïi
thöùc aên giaøu dinh döôõng, cheá bieán thaät ngon mieäng, deã aên, taêng caûm
giaùc theøm aên, baûo ñaûm cung caáp ñaày ñuû, ña daïng dinh döôõng cho baø meï
vaø thai nhi.
Nhaéc nhôû
Hoïc thuyeát giaùo duïc thai nhi cho raèng, sinh meänh vaø söï phaùt trieån cuûa
thai nhi laø do taùc duïng vaø lieân heä laãn nhau cuûa tinh, khí, thaàn. Trong "Toá
vaán AÂm Döông öùng töôïng ñaïi luaän" coù vieát: "Vò vi hình, haønh quy khí, khí
quy tinh, tinh quy hoùa", coù nghóa laø aên uoáng (vò) phaûi laáy tinh, khí, thaàn
laøm goác. Giaùo duïc thai nhi chính laø boài döôõng cho thai nhi caùi "tinh, khí,
thaàn", cho neân coi vieäc aên uoáng laø noäi dung cuûa giaùo duïc thai nhi.
Lôøi
khuyeân Thöùc aên cuûa thai phuï phaûi coù höông vò vaø khieán cho hoï coù
cuûa Baùc syõ phaûn öùng taâm traïng toát, naûy sinh caûm giaùc theøm aên, aên vaøo
thaáy ngon mieäng, coù lôïi cho söï haáp thuï dinh döôõng vaø söùc
khoûe cuûa caû thai phuï vaø thai nhi.
315
54 Hieän töôïng ñau raùt daï daøy trong giai ñoaïn

ñaàu thai kyø
Phuï nöõ coù thai töø thaùng thöù 2 trôû ñi, noàng ñoä hooùcmoân sinh saûn
trong maùu taêng daàn, laøm cho cô voøng thöôïng vò bieán ñoåi trôû neân loûng
leûo, laøm cho dòch vò traøo ngöôïc leân ñoaïn döôùi thöïc quaûn, kích thích boä
maùy caûm thuï coù caûm giaùc ñau ôû choã naøy, töø ñoù laøm cho daï daøy coù caûm
giaùc ñau raùt, hôn nöõa, do ñang mang thai neân daï daøy tieát ra axit nhieàu
hôn, vì vaäy daï daøy ñau raùt nhieàu hôn.
Khi xuaát hieän tình traïng naøy ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa thai kyø, thai phuï
coù theå chuù yù hôn trong vieäc ñieàu tieát aên uoáng ñeå giaûm nheï beänh traïng.
Ví duï: khi aên côm khoâng neân aên no quaù, ñeå traùnh dòch vò tieát ra quaù
nhieàu; Soá löôïng aên moãi böõa ít nhöõng aên laøm nhieàu böõa seõ coù lôïi cho
vieäc giaûm nheï beänh traïng. Thai phuï khoâng neân aên quaù nhieàu thöùc aên
trong moät laàn, caøng phaûi chuù yù traùnh uoáng caùc chaát kích thích nhö traø,
cafe, socola, bôûi vì nhöõng ñoà aên naøy seõ laøm cho cô voøng caøng trôû neân
loûng leûo, caøng taêng beänh traïng.
Ngoaøi ra, thai phuï phaûi thaän troïng khi duøng thuoác khaùng maät coù
chöùa chaát kieàm, nhö atropine, thuoác giaûm ñau daï daøy vì nhöõng loaïi
thuoác naøy seõ laøm cho cô voøng thöôïng vò loûng leûo vaø coøn laøm ñau xuyeân
caû xuoáng daï daøy.
Nhaéc nhôû
Khi bò ñau raùt daï daøy cuõng khoâng
neân quaù lo laéng, ñaây cuõng laø bieåu hieän
cuûa phaûn öùng mang thai, moät thôøi gian
sau seõ heát, laïm duïng thuoác coøn coù theå
gaây ra nhöõng phaûn öùng khoâng toát.
Lôøi
khuyeân Thai phuï toát nhaát khoâng neân uoáng caùc loaïi ñoà uoáng nhö traø,
cuûa Baùc syõ cafe, toát nhaát laø neân uoáng nöôùc loïc ñeå traùnh daï daøy ruoät bò
kích thích.
316
55 Uoáng thuoác ñoái vôùi thai phuï tuoåi cao trong

Khi chöa bieát roõ laø coù thai hay khoâng, caàn phaûi uoáng thuoác ñeå ñieàu trò
beänh, maø laïi ñuùng vaøo giai ñoaïn phaùt trieån caùc cô quan cuûa phoâi thai thì haäu
quaû seõ raát nghieâm troïng, hôn theá vôùi thai phuï tuoåi cao thì söùc khoûe cuõng nhö
tröùng trong buoàng tröùng ñaõ yeáu hôn, neân vaán ñeà caøng trôû neân nghieâm troïng.
(1) Neáu tröôùc khi mang thai ñaõ maéc caùc chöùng beänh nhö beänh tieåu
ñöôøng, taêng naêng tuyeán giaùp, beänh thaáp khôùp, cao huyeát aùp, chöùng ñoäng
kinh, beänh thaàn kinh, ñaõ phaûi uoáng thuoác trong moät thôøi gian daøi thì phaûi
ngöøng uoáng thuoác hoaëc duy trì moät löôïng thuoác nhoû theo chæ ñònh cuûa
baùc só môùi coù theå nghó ñeán vieäc mang thai. Phaûi tính ñeán söï lieân heä giöõa
vieäc trò beänh vôùi mang thai, bôûi vì sau khi ngöøng uoáng thuoác, beänh tình
seõ naëng hôn hoaëc trôû thaønh maïn tính, sau ñoù, löôïng thuoác uoáng seõ phaûi
taêng nhieàu hôn.
(2) Phuï nöõ tuoåi cao khoâng coù beänh maïn tính, khi chuaån bò mang thai
cuõng neân chuù yù khoâng ñöôïc uoáng thuoác tuøy tieän. Khi khoâng thaáy kinh phaûi
sôùm kieåm tra xem ñaõ coù thai hay chöa. Khi xaùc ñònh laø ñaõ coù thai thì khi
duøng thuoác phaûi ñoïc kyõ höôùng daãn söû duïng, chuù yù xem phuï nöõ mang thai
coù theå duøng ñöôïc thuoác naøy hay khoâng.
(3) Giai ñoaïn ñaàu thai kyø, neáu thai phuï bò nhieãm caûm cuùm thì tæ leä saåy
thai raát cao, coù theå duøng caùc loaïi thuoác Ñoâng y ñeå thanh nhieät giaûi ñoäc theo
ñôn keâ cuûa baùc só. Neáu khoâng bò bieán chöùng thì chæ caàn naèm nghæ, uoáng
nhieàu nöôùc laø ñöôïc.
Nhaéc nhôû
Thai phuï tuoåi cao neáu aâm ñaïo ra maùu do thai nhi thì khoâng caàn uoáng
thuoác, daïng saåy thai naøy laø ñaøo thaûi töï nhieân, giöõ thai cuõng khoâng ích lôïi
gì, giöõ roài sinh ra ñöùa treû khieám khuyeát thì seõ chæ laø gaùnh naëng cho gia ñình
vaø xaõ hoäi.
Lôøi
khuyeân Giai ñoaïn ñaàu thai kyø aâm ñaïo ra maùu, neáu nguuyeân nhaân khoâng
cuûa Baùc syõ phaûi laø do thai nhi maø laø do noàng ñoä kích thích toá thaáp thì coù theå
giöõ thai baèng kích thích toá mang thai. Hieän nay, ngöôøi ta thöôøng
duøng xeâton hoaøng theå töï nhieân laøm thuoác giöõ thai vaø kích thích
toá, thuoác naøy khoâng coù taùc duïng phuï. Neáu noân ngheùn nghieâm troïng
cuõng coù theå duøng thuoác choáng noân, khoâng coù aûnh höôûng gì ñeán thai nhi.
317
56 Phaân loaïi saåy thai
Saåy thai laø chæ vieäc thai nhi bò tuoät ra khoûi töû cung khi thai phuï
mang thai chöa ñuû 28 tuaàn. Coù khi thai nhi bò cheát löu trong töû cung,
cuõng coù khi thai nhi vaãn soáng nhöng tuoät ra khoûi töû cung, trong tröôøng
hôïp naøy, thai nhi cuõng khoâng theå toàn taïi ñöôïc.
Saåy thai hay xaûy ra vaøo giai ñoaïn ñaàu thai kyø, nhieàu nhaát laø mang
thai trong khoaûng 16 tuaàn, chieám khoaûng 75% trong toång soá ca saåy thai.
Vì theá, trong khoaûng thôøi gian naøy phaûi ñaëc bieät chuù yù, caên cöù vaøo söï tieán
trieån cuûa beänh traïng coù theå phaân thaønh 4 loaïi saåy thai nhö sau:
(1) Trieäu chöùng saåy thai: Coù theå thaáy ñau buïng hoaëc ra moät chuùt maùu, neáu
kòp thôøi aùp duïng bieän phaùp ñieàu trò thích hôïp thì vaãn coù theå giöõ thai.
(2) Khoâng theå traùnh ñöôïc saåy thai: Khi saåy thai, löôïng maùu ra nhieàu,
trieäu chöùng ñau buïng daàn taêng, coå töû cung baét ñaàu môû roäng, caùc
thaønh phaàn trong töû cung chaûy ra, ñeán luùc naøy thì thai phuï khoâng
theå tieáp tuïc mang thai ñöôïc nöõa.
(3) Saåy thai chöa hoaøn toaøn: Cuõng goïi laø khoù sinh hay löu thai? Haàu heát caùc
thaønh phaàn trong töû cung xuaát tieát ra ngoaøi, coù khi coøn bò ra maùu nhieàu.
(4) Saåy thai hoaøn toaøn: Toaøn boä caùc thaønh phaàn trong töû cung ñaøo thaûi
ra ngoaøi heát, hieän töôïng ra maùu cuõng ñöôïc öùc cheá bôùt.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ sau khi bò saåy thai khoâng neân nhanh choùng coù thai trôû laïi. Sau
khi saåy thai, nieâm maïc töû cung caàn coù thôøi gian töø 4 ñeán 5 thaùng ñeå hoài
phuïc laïi hoaøn toaøn nhö bình thöôøng, ít nhaát phaûi sau khi saåy thai 6 thaùng
môùi coù theå mang thai laïi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ saåy thai cuõng phaûi taêng cöôøng baûo veä söùc khoûe. Raát
cuûa Baùc syõ nhieàu ngöôøi cho raèng, saåy thai khoâng phaûi laø sinh con, neân
khoâng chuù troïng ñeán vieäc giöõ gìn söùc khoûe, ñoù laø quan nieäm
sai laàm. Phuï nöõ saåy thai cô theå cuõng phaûi chòu toån thöông,
phaûi ñöôïc taêng cöôøng dinh döôõng nhö phuï nöõ sau sinh, chuù yù nghæ
318 ngôi, giöõ gìn veä sinh, ñaûm baûo söùc khoûe.
57 Nhöõng bieåu hieän cuûa chöûa tröùng
Chöûa tröùng baét ñaàu hình thaønh töø khi mang thai ñöôïc 8 ñeán 12 tuaàn,
xuaát hieän caùc trieäu chöùng khaùc nhau, chuû yeáu laø ra maùu aâm ñaïo, ra moät hoài
roài laïi döøng moät hoài, lieân tieáp khoâng ngöøng. Coù khi töø aâm ñaïo ra nhöõng haït
nhoû troøn maøu traéng troâng gioáng nhö haït nho. Ngöôøi maéc beänh chöûa tröùng
thì töû cung seõ to khaùc thöôøng, khi coù thai ñöôïc 3 thaùng, buïng tröôùng leân
nhö mang thai ñöôïc 5∼6 thaùng.
Thai phuï chöûa tröùng thì phaûn öùng mang thai giai ñoaïn ñaàu cöïc kyø
nghieâm troïng, lieân tuïc keùo daøi, ñöôïc moät soá tuaàn nhaát ñònh roài vaãn khoâng
nghe thaáy tim thai, khoâng thaáy thai coù cöû ñoäng nhoû.
Ñeå chaån ñoaùn chöûa tröùng nhaát ñònh phaûi thöû HCG (kích thích toá tuyeán sinh
saûn ôû maøng loâng mao) trong nöôùc tieåu môùi coù ñöôïc keát quaû chính xaùc. So vôùi
mang thai bình thöôøng thì khi chöûa tröùng coù löôïng dòch tieát ra nhieàu hôn moät
caùch khaùc thöôøng. Sieâu aâm cuõng coù theå sôùm phaùt hieän hieän töôïng chöûa tröùng.
Chöûa tröùng cuõng goïi laø dò daïng nhau thai, voán laø toå chöùc loâng mao caáu
thaønh neân nhau thai bò bieán tính, sinh saûn dò thöôøng, hình thaønh neân traïng
thaùi chöûa tröùng, laøm cho thai nhi bò cheát, nghieâm troïng coøn laøm cho thai
nhi bò tieâu maát. Cho neân, sau khi chaån ñoaùn chính xaùc beänh chöûa tröùng,
phaûi laäp töùc naèm vieän ñeå laøm saïch töû cung.
Nhaéc nhôû
Sau khi keát thuùc chöûa tröùng, trong voøng 2 ñeán 3 naêm phaûi ñònh kyø
kieåm tra, phaûi chaéc chaén tuyeán hooùcmoân mang thai ôû nieâm maïc loâng mao
ñaõ ñöôïc tieâu tröø hoaøn toaøn. Vieäc coù theå tieáp tuïc mang thai hay khoâng phaûi
nghe theo Lôøi khuyeân cuûa baùc syõ, neáu khoâng theå tieáp tuïc mang thai thì neân
laøm phaãu thuaät caét boû töû cung.
Lôøi
khuyeân Loaïi boû chöûa tröùng phaûi loaïi boû taän goác toå chöùc dò thöôøng,
cuûa Baùc syõ neáu trong töû cung vaãn coøn soùt laïi seõ bieán thaønh ung thö nieâm
maïc loâng mao, coøn di caên leân naõo, phoåi, ngoaøi aâm hoä, cuoái
cuøng laø nguy hieåm ñeán tính maïng.
319
58 Nhöõng bieåu hieän cuûa mang thai ngoaøi töû cung
Trong thôøi gian töø 8 ñeán 12 tuaàn, neáu mang thai ngoaøi töû cung seõ
xuaát hieän tình traïng ñau buïng döôùi vaø ra ít maùu, trieäu chöùng gioáng nhö
saåy thai. Nhöng ra maùu daïng naøy raát khoù ngöøng, lieân tuïc ra maùu laø ñaëc
tröng cuûa mang thai ngoaøi töû cung.
Tröùng ñöôïc thuï tinh laøm toå trong oáng daãn tröùng gaây neân mang thai
ngoaøi töû cung. Taïi ñaây, tröùng ñaõ thuï tinh khoâng theå phaùt trieån ñöôïc, noù
naèm giöõa oáng daãn tröùng, seõ gaây ra hieän töôïng hoaëc laø saåy thai hoaëc laø laøm
vôõ oáng daãn tröùng. Khi oáng daãn tröùng bò vôõ, seõ thaáy ñau buïng döõ doäi, laøm
cho thai phuï rôi vaøo traïng thaùi bò soác. Ñau ñôùn khoù chòu, ra maùu nhieàu
trong buïng laø trieäu chöùng chuû yeáu cuûa hieän töôïng vôõ oáng daãn tröùng.
Khi phuï nöõ mang thai xuaát hieän phaûn öùng ñaàu thai kyø, neáu thaáy ñau
aâm æ ôû moät beân buïng döôùi, hoaëc thaáy buïng tröôùng khoù chòu, hoaëc laø thaáy
aâm ñaïo ra maùu lieân tuïc trong thôøi gian daøi vôùi löôïng ít töøng tí moät maøu
naâu saãm, hoaëc laø coù trieäu chöùng nieâm maïc ruïng ra ngoaøi qua aâm ñaïo thì
phaûi ñi beänh vieän kieåm tra xem coù mang thai ngoaøi töû cung khoâng, ñeå
kòp thôøi xöû lyù, traùnh ñeå oáng daãn tröùng vôõ gaây nguy hieåm.
Nhaéc nhôû
Sau khi khaùm xaùc ñònh mang thai trong oáng daãn tröùng thì phaûi laäp
töùc truyeàn maùu ñeå boå sung cho löôïng maùu ñaõ maát, ñoàng thôøi tieán haønh
phaãu thuaät, caét boû phaàn ñoù. Hôn nöõa, phuï nöõ cao tuoåi mang thai phaûi
ñeà phoøng beänh vieâm oáng daãn tröùng. Bôûi vì nguyeân nhaân thöôøng thaáy
daãn ñeán thai ngoaøi töû cung laø do vieâm oáng daãn tröùng maïn tính.
Lôøi
khuyeân Trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø raát khoù chaån ñoaùn thai ngoaøi töû
cuûa Baùc syõ
cung. Nhöng sau khi phaùt hieän coù thai maø töû cung khoâng thay
ñoåi thì coù khaû naêng laø mang thai ngoaøi töû cung. Khi xaùc ñònh
mang thai ngoaøi töû cung thì phaûi laäp töùc laøm phaãu thuaät loaïi boû thai.
320
59 Chaûy maùu chaân raêng ôû thai phuï
Moät soá phuï nöõ sau khi mang thai, chaân raêng thöôøng bò chaûy maùu,
söng taáy, meàm hoaëc phaàn ñaàu lôïi coù maøu hoàng tím, gioáng nhö naám taêng
sinh, chæ caàn chaïm nheï vaøo, lôïi seõ chaûy maùu. Y hoïc goïi laø "vieâm lôïi mang
thai", thaáy nhieàu ôû giai ñoaïn ñaàu thai kyø.
Mang thai chaûy maùu chaân raêng laø bôûi vì, phuï nöõ sau khi mang thai,
kích thích toá thai ngheùn vaø kích thích toá nöõ trong cô theå taêng nhieàu, laøm
cho mao maïch nôû ra, cong laïi, tính ñaøn hoài yeáu ñi, laøm cho maùu bò taéc
ngheõn vaø tính thaåm thaáu cuûa thaønh maïch taêng, taïo neân hieän töôïng
vieâm lôïi. Tình traïng naøy seõ naëng daàn leân cuøng vôùi söï tieán trieån cuûa quaù
trình mang thai, sau khi sinh ñeû seõ töï ñoäng maát ñi.
Khi thai phuï bò vieâm lôïi thì phaûi chuù yù veä sinh khoang mieäng saïch
seõ, moãi laàn aên xong phaûi suùc mieäng hoaëc ñaùnh raêng.
Thai phuï neân aên nhieàu thöùc aên giaøu vitamin C nhö rau töôi hoaëc
hoa quaû, nhö vaäy seõ raát toát cho vieäc giöõ gìn raêng lôïi khoûe maïnh. Phuï nöõ
mang thai bò maéc beänh vieâm raêng thì phaûi ít aên nhöõng loaïi thöùc aên cöùng
vaø coù tính kích thích, khoâng aên ôùt, khoâng uoáng röôïu.
Nhaéc nhôû
Thai phuï phaûi chuù yù, giöõ veä sinh raêng mieäng, giaûm thieåu vieâm lôïi
phaùt sinh vaø phaùt trieån. Coù ngöôøi sôï chaûy maùu nhieàu khoâng daùm ñaùnh
raêng, ñaây laø caùch nghó sai laàm, daãn ñeán chaân raêng chaûy maùu nhieàu
hôn. Phuï nöõ mang thai neân chòu khoù ñaùnh raêng sau moãi laàn aên.
Lôøi
khuyeân Thai phuï bò vieâm lôïi, chaûy maùu chaân raêng neân aên nhieàu rau
cuûa Baùc syõ vaø hoa quaû töôi giaøu vitamin C, khi caàn thieát coù theå uoáng theâm
moät löôïng vitamin C nhaát ñònh ñeå taêng tính ñaøn hoài vaø giaûm
tính thaåm thaáu cho mao maïch, cuõng neân uoáng nhieàu söõa boø, boå
sung canxi.
321
60 Thôøi kyø nguy hieåm cho söï phaùt trieån caùc cô

quan cuûa thai nhi
Ba thaùng ñaàu thai kyø laø giai ñoaïn quan troïng nhaát mang tính quyeát
ñònh ñeán söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa thai nhi, caùc cô quan cuûa phoâi
thai ñeàu phaùt trieån trong thôøi gian naøy. Ñieàu naøy cuõng coù nghóa ñaây laø
giai ñoaïn nguy hieåm nhaát, coù nguy cô cao nhaát trong vieäc xuaát hieän dò
taät ôû caùc cô quan cuûa thai nhi. Thôøi gian cuï theå hình thaønh caùc cô quan
nhö sau:
Naõo: Sau thuï tinh 15∼27 ngaøy;
Tim: Sau thuï tinh 20∼29 ngaøy;
Maét: Sau thuï tinh 24∼29 ngaøy;
Töù chi: Sau thuï tinh 24∼36 ngaøy;
Cô quan sinh saûn: Sau thuï tinh 28∼62 ngaøy.
Ba thaùng ñaàu thai kyø laø thôøi kyø nguy hieåm nhaát coù theå daãn ñeán dò taät ôû
caùc cô quan noùi treân. Trong giai ñoaïn naøy, neáu chòu aûnh höôûng coù haïi töø
nhöõng nguyeân nhaân beân ngoaøi thì seõ xuaát hieän
dò taät ôû caùc cô quan cuûa thai nhi. Bieát ñöôïc nhö
vaäy thai phuï coù theå chuù yù phoøng traùnh ñöôïc söï
xaâm haïi cuûa nhöõng nhaân toá ngoaøi moâi tröôøng.
Nhaéc nhôû
Suoát thôøi gian mang thai ñeàu neân
traùnh nhöõng aûnh höôûng töø nhöõng yeáu toá
baát lôïi beân ngoaøi, nhöng 3 thaùng ñaàu thai
kyø laø giai ñoaïn quan troïng nhaát.
Lôøi
khuyeân Moãi ngöôøi chuaån bò laøm meï ñeàu hy voïng con mình sau khi sinh
cuûa Baùc syõ ra ñöôïc khoûe maïnh, coù ñaày ñuû töù chi, naõo vaø caùc cô quan khaùc
phaùt trieån bình thöôøng. Vì theá, trong thôøi gian mang thai neân
traùnh nhöõng nhaân toá töø beân ngoaøi aûnh höôûng ñeán thai nhi vaø phuï nöõ
mang thai nhö thöïc phaåm, thuoác men, caûm nhieãm, tia xaï,...
322
61 Phöông phaùp kieåm tra aâm tim thai
AÂm tim thai laø chæ aâm thanh nhòp ñaäp cuûa tim thai, laø tieâu chí ñeå nhaän
bieát thai nhi coù khoûe maïnh hay khoâng. ÔÛ beänh vieän, baùc syõ duøng oáng nghe ñeå
nghe tim thai, phöông phaùp naøy cho keát quaû töông ñoái roõ raøng vaø chính xaùc,
coù ñoä tin caäy cao. Nhöng khoâng theå ngaøy naøo cuõng tôùi beänh vieän ñeå nhôø nhaân
vieân y teá thöôøng xuyeân nghe tim thai cho, vì vaäy, thai phuï hoaëc ngöôøi nhaø phaûi
töï kieåm tra tình traïng tim thai thöôøng xuyeân haøng ngaøy.
Thai phuï nghe tim thai phaûi nhôø vaøo maùy moùc, coù theå thueâ möôïn töø
khoa saûn beänh vieän moät oáng nghe ñôn giaûn hoaëc loaïi maùy Doppler daïng boû
tuùi. Thai nhi lieân tuïc hoaït ñoäng trong nöôùc oái, neáu thai nhi ôû vò trí naèm
ngang, coù theå nghe ôû beân phaûi hoaëc beân traùi phía döôùi roán thai phuï; neáu
thai nhi naèm doïc thì coù theå nghe ôû beân phaûi hoaëc beân traùi phía treân roán phuï
nöõ mang thai. Khi caàn thieát coù theå nhôø baùc syõ höôùng daãn tröôùc ñeå xaùc ñònh
vò trí, sau ñoù töï kieåm tra. Cuõng coù theå nhôø baùc syõ hoaëc ngöôøi khaùc nghe tim
thai, coù theå tröïc tieáp gheù saùt tai vaøo vò trí chính xaùc ñeå nghe tim thai, nhöng
ñoä chuaån xaùc khoâng cao.
Khi nghe tim thai, coù theå nghe ñöôïc tieáng tim thai ñaäp raát roõ raøng, taàn
suaát töông ñoái nhanh, khoaûng 120∼160 laàn/ phuùt.
Nhaéc nhôû
Thoâng thöôøng, khi saïch kinh ñöôïc 6 tuaàn, thai nhi baét ñaàu xuaát hieän nhòp
tim ñaäp nguyeân thuûy, toác ñoä raát nhanh, chæ coù sieâu aâm môùi coù theå nghe thaáy
ñöôïc, khi mang thai khoaûng 16 tuaàn, coù theå nhôø vaøo maùy sieâu aâm doppler laø
coù theå nghe ñöôïc tim thai qua buïng thai phuï. Ñeán tuaàn thöù 20, duøng oáng
nghe laø coù theå nghe tim thai qua buïng thai phuï, luùc naøy do nöôùc oái töông ñoái
nhieàu, thai nhi laïi töông ñoái nhoû neân vò trí thai nhi khoâng coá ñònh, vì theá nghe
tim thai hôi khoù. Sau khi thai ñöôïc 6 thaùng thì nghe tim thai seõ deã hôn nhieàu.
Lôøi
khuyeân Neáu moãi phuùt tim thai ñaäp ít hôn 120 laàn hoaëc nhieàu hôn
cuûa Baùc syõ 160 laàn thì coù theå caùch 10 phuùt laïi nghe moät laàn, neáu vaãn
khoâng bình thöôøng thì neân ñeán beänh vieän khaùm. Ñieàu caàn phaûi
chuù yù laø, sau khi thai ñoäng tim thai coù theå ñaäp nhanh hôn, ñaây
laø hieän töôïng bình thöôøng.
323
62 Laøm theá naøo ñeå sôùm phaùt hieän thai ñoâi
Khi thai phuï mang thai ñoâi hoaëc ña thai, cô theå ngöôøi meï phaûi gaùnh
taûi moät troïng löôïng khaù lôùn, coù moät soá thay ñoåi ñaëc tröng, sôùm xaùc ñònh
laø thai ñoâi thì coù lôïi cho vieäc baûo veä söùc khoûe cuûa meï vaø thai nhi.
Ngöôøi phuï nöõ khi mang thai phaûi thöôøng xuyeân ñeå yù ñeán ñoä to nhoû
cuûa töû cung, neáu phaùt hieän töû cung to hôn nhöõng phuï nöõ mang thai
bình thöôøng khaùc, ñaëc bieät laø trong 20 tuaàn, ñoä cao thaáp cuûa töû cung
vöôït qua phaïm vi bình thöôøng thì phaûi nghó ñeán khaû naêng mang thai
ñoâi, neân ñeán beänh vieän kieåm tra sôùm, neáu xaùc ñònh laø thai ñoâi thì töø tuaàn
thöù 28 trôû ñi phaûi ñöôïc söï giuùp ñôõ cuûa hoä lyù vaø aùp duïng caùc bieän phaùp
baûo veä söùc khoûe toaøn dieän.
Mang thai ñoâi neáu khoâng kòp thôøi ñieàu tieát hôïp lyù thì trong caùc giai
ñoaïn khaùc nhau nhö mang thai, sinh ñeû vaø sau sinh, thai phuï, thai nhi
hoaëc treû sô sinh seõ phaùt sinh nhöõng thay ñoåi baát thöôøng, neáu nghieâm
troïng coù theå gaây nguy haïi ñeán tính maïng cuûa caû thai phuï vaø thai nhi. Vì
theá, phaûi sôùm phaùt hieän mang thai ñoâi ñeå kòp thôøi coù bieän phaùp baûo veä
söùc khoûe caàn thieát.
Nhaéc nhôû
Phöông phaùp phaùt hieän mang thai ñoâi: Tröôùc tieân, phuï nöõ mang
thai coù theå döïa vaøo caûm giaùc cuûa chính mình, neáu caûm thaáy töû cung to,
taêng caân nhanh vaø hoaït ñoäng khoù khaên thì coù theå döï ñoaùn laø ñaõ mang
thai ñoâi, sau ñoù qua kieåm tra cuûa baùc syõ seõ coù theå xaùc ñònh chính xaùc
mang thai ñoâi hay ña thai.
Lôøi
khuyeân
cuûa Baùc syõ Mang thai ñoâi phöùc taïp hôn nhieàu so vôùi mang thai ñôn,
nhöõng ñieàu caàn chuù yù cuõng raát nhieàu, tính nguy hieåm cuõng
lôùn. Cho neân phaûi sôùm phaùt hieän, ñeå baûo veä söùc khoûe toát hôn.
Phuï nöõ mang thai ñoâi, caøng phaûi chuù yù ñeán dinh döôõng aên uoáng,
nghæ ngôi haøng ngaøy vaø chuù yù khaùm ñònh kyø tröôùc khi sinh.
324
63 Löïa choïn thôøi ñieåm naïo thai thích hôïp
Khi duøng bieän phaùp traùnh thai maø vaãn coù thai, phaûi kòp thôøi phaùt
hieän vaø tieán haønh naïo thai vaøo thôøi ñieåm thích hôïp, thoâng thöôøng laø
trong voøng 2 thaùng röôõi sau khi taét kinh. Bôûi vì luùc naøy töû cung khoâng
to laém, thai nhi nhoû, deã naïo saïch, maø thôøi gian laøm phaãu thuaät ngaén,
maùu chaûy ít, khoâng aûnh höôûng nhieàu ñeán söùc khoûe thai phuï.
Sau taét kinh 2.5∼3 thaùng cuõng coù theå laøm phaãu thuaät naïo thai,
nhöng khoù khaên hôn nhieàu; sau taét kinh 3 thaùng trôû leân maø naïo thai,
thai nhi töông ñoái lôùn, khi laøm phaãu thuaät nhaát ñònh coå töû cung phaûi môû
roäng nhieàu môùi coù theå duøng kìm naïo vaø keïp caùc boä phaän cuûa thai nhi ra,
sau ñoù naïo töû cung, khoâng ñeå caùc toå chöùc cuûa thai coøn soùt laïi. Thao taùc
naøy töông ñoái khoù, chaûy maùu nhieàu, aûnh höôûng raát lôùn ñeán söùc khoûe cuûa
thai phuï.
Sau taét kinh 3∼5 thaùng thì khoâng theå laøm phaãu thuaät naïo thai ñöôïc,
maø phaûi duøng bieän phaùp kích thích cho sinh giöõa thai kyø, phaãu thuaät naøy
phöùc taïp hôn vaø aûnh höôûng nhieàu hôn ñeán söùc khoûe thai phuï.
Nhaéc nhôû
Nhöõng caëp vôï choàng treû khoâng coù keá hoaïch mang thai thì phaûi chuù
yù traùnh thai thaät toát. Thöïc hieän keá hoaïch hoùa sinh saûn baèng phöông
phaùp naïo thai laø raát sai laàm vaø nguy hieåm. Moãi laàn naïo thai ñeàu khoâng
toát cho söùc khoûe cuûa ngöôøi phuï nöõ vaø vieäc sinh ñeû sau naøy. Ngöôøi chöa
töøng sinh maø naïo thai coøn coù theå daãn ñeán moät soá trieäu chöùng phaùt sinh
veà saûn khoa coù lieân quan ñeán mang thai, sinh ñeû, nhö ñeû non, baêng
huyeát, soùt nhau thai.
Lôøi
khuyeân
cuûa Baùc syõ Khi ñaõ phaùt hieän mang thai ngoaøi keá hoaïch thì phaûi tranh thuû
thôøi gian tìm cô hoäi thích hôïp ñeå naïo thai, khoâng ñöôïc ñeå laâu.
325
64 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù sau khi naïo thai ñeå

baûo veä söùc khoûe
(1) Sau phaãu thuaät naïo thai phaûi naèm nghæ 1∼2 giôø roài môùi ñöôïc veà nhaø.
Thoâng thöôøng sau naïo thai, cô theå phaûi maát khoaûng 2 tuaàn ñeå hoài phuïc.
(2) Sau naïo thai phaûi taêng cöôøng boài döôõng, aên caùc loaïi thöùc aên boå maùu
vaø giaøu vitamin ñeå cô theå hoài phuïc nhanh.
(3) Sau naïo thai, veát thöông trong töû cung caàn moät thôøi gian nhaát ñònh ñeå
trôû laïi bình thöôøng, vì theá sau phaãu thuaät phaûi chuù yù giöõ veä sinh ngoaøi
aâm hoä saïch seõ, duøng giaáy veä sinh khöû truøng, khaên veä sinh, quaàn loùt
cuõng phaûi chòu khoù thay giaët vaø phôi dieät vi khuaån döôùi aùnh maët trôøi.
(4) Sau khi naïo thai trong voøng moät thaùng khoâng ñöôïc taém trong boàn
vaø quan heä vôï choàng, ñeå traùnh vi khuaån xaâm nhaäp vaøo aâm ñaïo, daãn
ñeán vieâm nhieãm cô quan sinh saûn.
(5) Chuù yù ñeà phoøng nhieãm khuaån aâm ñaïo vaø ra maùu sau naïo thai. Neáu
aâm ñaïo ra maùu quaù moät tuaàn hoaëc löôïng maùu ra nhieàu hôn kinh
nguyeät hoaëc coù maùu cuïc thì coù theå laø do naïo thai khoâng heát. Neáu sau
naïo thai bò soát, ôùn laïnh, ñau buïng thì coù theå laø bò nhieãm khuaån phaãu
thuaät. Neáu sau moät thaùng vaãn chöa thaáy kinh nguyeät thì coù khaû naêng
töû cung naïo khoâng saïch hoaëc coå töû cung bò dính, neân ñeán beänh vieän
kieåm tra vaø xöû lyù.
Nhaéc nhôû
Sau khi naïo thai, chöùc naêng cuûa buoàng tröùng vaø töû cung hoài phuïc raát
nhanh, vaãn ruïng tröùng theo chu kyø, cuõng coù theå thuï tinh. Vì theá, sau naïo
thai phaûi chuù yù traùnh thai, neáu khoâng seõ laïi nhanh choùng coù thai, daãn ñeán
vieäc naïo thai nhieàu laàn, aûnh höôûng ñeán söùc khoûe, thaäm chí coøn gaây haäu
quaû nghieâm troïng.
Lôøi Neân bieát raèng, thoâng thöôøng sau khi naïo thai, aâm ñaïo ra maùu
khuyeân
khoaûng moät tuaàn laø heát, löôïng maùu ra nhö löôïng kinh nguyeät,
cuûa Baùc syõ
ñaây laø hieän töôïng bình thöôøng. Bieát ñaëc ñieåm naøy thì coù theå
nhaän bieát ñöôïc phaãu thuaät naïo thai coù thaønh coâng hay khoâng.
326
65 Caùch tính ngaøy döï sinh
Sau khi xaùc ñònh coù thai, seõ phaûi tính ngaøy döï sinh, ñieàu naøy raát caàn
thieát cho vieäc kieåm tra vaø baûo veä söùc khoûe ñònh kyø vaø sinh nôû cuõng nhö vieäc
chuaån bò cho treû sô sinh.
Töø moät nang tröùng ñöôïc thuï thai phaùt trieån thaønh thai nhi cho ñeán khi sinh
laø khoaûng 266 ngaøy, töùc laø 38 tuaàn, caùch tính ngaøy döï sinh cuï theå nhö sau: laáy
thaùng coù kinh cuoái cuøng tröø ñi 3 hoaëc coäng theâm 9, sau ñoù laáy ngaøy kinh cuoái cuøng
coäng theâm 7 ñeå ñöôïc ngaøy döï sinh. Ví duï, kyø kinh cuoái cuøng laø ngaøy 6 thaùng 10
naêm 2005 thì ngaøy döï sinh seõ laø 13 thaùng 7 naêm 2006. Neáu kyø kinh cuoái cuøng laø
10 thaùng 2 naêm 2005 thì ngaøy döï sinh laø 17 thaùng 11 naêm 2005. Phöông phaùp
naøy aùp duïng cho ngöôøi coù chu kyø kinh nguyeät ñeàu ñaën vaø ñuùng quy luaät, töùc laø voøng
kinh khoaûng 28∼30 ngaøy. Kyø kinh cuoái cuøng nhaát ñònh phaûi tính theo AÂm lòch.
Neáu kinh nguyeät töø tröôùc ñeán nay cuûa phuï nöõ mang thai khoâng ñuùng
ngaøy, ñeàu vöôït quaù kyø kinh tröôùc, khi tính phaûi coäng theâm soá ngaøy vöôït quaù
trung bình. Ví duï coù khi vöôït quaù 5 ngaøy, coù khi laïi quaù 4 ngaøy, coù khi laïi
quaù 6 ngaøy thì coäng theâm vaøo ngaøy ñaõ tính ñöôïc 5 ngaøy nöõa.
Nhaéc nhôû
Do kinh nguyeät khoâng chuaån ngaøy hoaëc thôøi gian tröôûng thaønh cuûa
thai nhi khoâng gioáng nhau cuøng vôùi tình traïng söùc khoûe cuûa phuï nöõ mang
thai vaø nhöõng aûnh höôûng töø beân ngoaøi, ñeàu coù theå laøm cho treû ra ñôøi sôùm
hôn hoaëc muoän hôn. Sôùm hoaëc muoän hôn ngaøy döï sinh töø 1∼2 tuaàn, vaãn
coi laø sinh bình thöôøng.
Lôøi
khuyeân Khi khoâng nhôù roõ kyø kinh cuoái vaãn coù theå döï tính theo ñoä cao thaáp
cuûa Baùc syõ cuûa ñaùy töû cung: mang thai cuoái thaùng thöù 4, ñoä cao cuûa ñaùy töû
cung ôû giöõa roán vaø xöông cung chaäu (treân xöông cung chaäu 10cm);
mang thai cuoái thaùng thöù 5, ñaùy töû cung ôû döôùi roán khoaûng 2 ngoùn
tay naèm ngang, treân xöông cung chaäu 12~17cm; mang thai cuoái thaùng
thöù 6, ñaùy töû cung vaø roán ngang baèng nhau; mang thai cuoái thaùng thöù 7,
ñaùy töû cung ôû treân roán 2 ngoùn tay naèm ngang; mang thai cuoái thaùng thöù
8, ñaùy töû cung ôû giöõa roán vaø hoõm xöông ngöïc; mang thai cuoái thaùng thöù
9, ñaùy töû cung haï xuoáng döôùi hoõm xöông ngöïc 2 ngoùn tay naèm ngang;
mang thai cuoái thaùng thöù 10, ñoä cao ñaùy töû cung baèng ñoä cao ñaùy töû
cung luùc cuoái thaùng thöù 8, voøng buïng to hôn luùc 8 thaùng, boä phaän ra
tröôùc cuûa thai nhi ñaõ ôû trong khung xöông chaäu.
327
66 Nhaät kyù mang thai
Thôøi kyø ñaàu mang thai coù duøng thuoác khoâng? Chuù yù
Coù khoâng
Thôøi gian: teân thuoác: lieàu löôïng:
Coù tieáp xuùc vôùi ngöôøi beänh truyeàn nhieãm khoâng?
Coù khoâng
Loaïi beänh naøo:
Coù tieáp xuùc vôùi tia xaï X-quang khoâng? Coù khoâng
Thôøi gian: boä phaän:
Coù thöôøng ñeán nôi coâng coäng khoâng?
Coù nhôø baùc syõ tö vaán nhöõng haäu quaû khoâng toát khoâng?
Baïn coù lo laéng con baïn khoâng bình thöôøng khoâng?
Vaán ñeà baïn lo laéng nhaát laø gì?
Nhaéc nhôû
Baïn haõy baøy toû nhöõng ñieàu lo laéng giaáu kín trong loøng vôùi choàng,
vôùi baùc syõ, ñeå nhôø hoï giuùp ñôõ.
Caùc baø meï mang thai ñeàu coù taâm lyù lo laéng, nhöng khoâng ñöôïc lo
laéng quaù möùc, baïn neân ghi laïi nhöõng suy nghó cuûa mình, tìm söï giuùp ñôõ,
noùi ra seõ toát hôn nhieàu so vôùi vieäc baïn chæ giaáu kín trong loøng. Neáu yeáu
toá taâm lyù bình thöôøng maø thay ñoåi ñeán möùc aûnh höôûng ñeán taâm traïng
vaø söùc khoûe cuûa baïn thì seõ luoân tieàm taøng söï nguy haïi khoâng coù lôïi ñoái
vôùi beù yeâu trong buïng baïn.
328
CHÖÔNG 4
GIAI ÑOAÏN GIÖÕA THAI KYØ
Phoøng vaø ñieàu trò caùc beänh boäi nhieãm khi mang thai
Mang thai töø tuaàn thöù 13 ñeán cuoái tuaàn thöù 28, töùc laø 3 thaùng töø
thaùng thöù 4 ñeán thaùng thöù 6, goïi laø giai ñoaïn giöõa thai kyø.
Giai ñoaïn giöõa thai kyø laø giai ñoaïn quan troïng thai nhi phaùt trieån vôùi
toác ñoä nhanh. Theå troïng phuï nöõ mang thai cuõng taêng nhanh, trong ñoù
bao goàm caû theå troïng thai nhi taêng vaø cô theå phuï nöõ mang thai bieán ñoåi
taêng naëng leân. Trong 3 thaùng phuï nöõ mang thai phaûi taêng 4∼5 kg.
Giai ñoaïn giöõa thai kyø, caùc cô quan cuûa thai nhi coù nhöõng bieán ñoåi
roõ reät, neáu dinh döôõng khoâng hôïp lyù, coù theå laøm cho thai nhi phaùt trieån
khoâng toát, tæ leä phaùt sinh beänh boäi nhieãm ôû phuï nöõ mang thai cuõng taêng
cao, nhö chöùng toång hôïp huyeát aùp cao mang thai, thieáu maùu mang thai.
Cho neân, trong giai ñoaïn naøy, phuï nöõ mang thai phaûi chuù yù phoøng vaø
ñieàu trò beänh, baûo veä söùc khoûe.
Phuï nöõ mang thai do theå troïng taêng nhanh, trong sinh hoaït coù
nhieàu baát tieän, trong cuoäc soáng haøng ngaøy, trong lao ñoäng vaø laøm vieäc
cuõng caàn phaûi ñaëc bieät chuù yù.
329
Nhöõng ñieåm caàn chuù yù trong giai ñoaïn giöõa thai kyø

thaùng thöù 4 (12~25 tuaàn)
Giai ñoaïn naøy ñaàu thai nhi daàn daàn thaúng leân, maët ñaõ coù hình daïng
vaø ñöôøng neùt roõ reät, moïc ra moät lôùp loâng tô moûng, ñaàu ñaõ baét ñaàu moïc
toùc, da daøy daàn leân, coù daïng trong suoát maøu hoàng saùng; xöông haøm döôùi,
xöông maù, soáng muõi baét ñaàu hình thaønh vaønh tai loä ra; 20 chieác raêng
söõa phaùt trieån nhanh, coät soáng, gan, thaän ñeàu ñaõ ñaâu vaøo ñaáy, daàn daàn
phaùt huy taùc duïng.
Cô thòt, xöông tieáp tuïc phaùt trieån, cho neân chaân tay cuûa thai nhi ñaõ
hôi nhuùc nhích ñöôïc, nhöng löïc coøn raát yeáu, thai phuï vaãn chöa caûm
nhaän roõ ñöôïc hoaït ñoäng cuûa thai nhi. Mang thai tröôùc thaùng thöù 4, chöùc
naêng cuûa caùc cô quan thính giaùc beân trong tai ñaõ cô baûn hoaøn thieän, ñaõ
baét ñaàu coù phaûn öùng nghe vôùi aâm thanh beân ngoaøi töû cung.
Mang thai thaùng thöù 4, nöôùc oái ñaõ ñöôïc 200ml, thai nhi hoaït ñoäng töï do
trong nöôùc oái. Luùc naøy, cô thòt vaø xöông cuûa
thai nhi tieáp tuïc phaùt trieån, cho neân, tay chaân
cuûa thai nhi ñaõ coù theå hoaït ñoäng nheï. Ñeán cuoái
tuaàn thöù 15, thai nhi ñaõ daøi ñöôïc 15∼18cm,
naëng khoaûng 120g.
Nhaéc nhôû
Mang thai ñeán thaùng thöù 4, cô theå thai
phuï ñaõ coù thay ñoåi roõ reät, phaàn buïng noåi leân,
vuù to leân nhanh, nuùm vuù, quaàng vuù thaâm ñen,
phaûi chuù yù baûo veä phaàn buïng vaø vuù.
Lôøi
khuyeân Thai nhi lôùn leân roõ reät, phaùt trieån taêng tröôûng nhanh, theâm
cuûa Baùc syõ
nöõa phaûn öùng giai ñoaïn ñaàu thai kyø cuûa thai phuï cuõng töï nhieân
maát ñi, nhu caàu aên uoáng cuûa thai phuï nhieàu leân, caàn phaûi
cung caáp thöùc aên giaøu dinh döôõng cho thai phuï vaø thai nhi.
331
2 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå ñaûm baûo söùc khoûe

trong thaùng thöù 4
(1) AÊn uoáng cuûa thai phuï phaûi ña daïng, khoâng aên uoáng thieân leäch,
khoâng keùn choïn thöùc aên, khi aên neân chuù yù aên ít vaø aên nhieàu böõa,
phaûi kieâng aên caùc thöùc aên mang tính kích thích nhö chua cay, phaûi
aên nhaït, ít muoái, traùnh daãn ñeán thai phuï bò phuø thuõng hoaëc phaùt
sinh chöùng toång hôïp huyeát aùp cao khi mang thai.
(2) Maëc quaàn aùo phaûi roäng raõi, deã chòu. Bôûi vì vuù cuûa phuï nöõ mang thai
baét ñaàu to leân, voøng ngöïc roäng ra, neáu quaàn aùo chaät quaù seõ aûnh
höôûng ñeán hoâ haáp. Phaàn buïng döôùi cuûa thai phuï daàn noåi leân, voøng
eo cuõng vì theá to ra, vì vaäy, quaàn vaø aùo phaûi roäng raõi, thoaûi maùi moät
chuùt, ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
(3) Thai phuï phaûi löïa choïn tö theá naèm nghieâng beân traùi khi nguû vaø nghæ
ngôi. Luùc naøy neáu naèm ngöûa hoaëc naèm nghieâng beân phaûi thì töû cung
ñaõ to seõ cheøn vaøo ñoäng maïch chuû ôû buïng, ñoàng thôøi laøm xoay daây
chaèng töû cung vaø heä thoáng nieâm maïc, laøm cho löôïng maùu chaûy vaøo
töû cung giaûm, tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån vaø haáp thuï dinh
döôõng cuûa thai nhi.
(4) Phaûi chuù yù kieåm tra theå troïng. Thai phuï töø thaùng naøy trôû ñi neân 15
ngaøy kieåm tra theå troïng moät laàn, giai ñoaïn cuoái thai kyø moãi tuaàn thai
phuï taêng 350g laø bình thöôøng.
Nhaéc nhôû
Thai phuï coù theå tieán haønh giaùo duïc thai nhi. Luùc
naøy thai nhi ñaõ coù hoaït ñoäng nheï, coù theå nghe ñöôïc caùc
loaïi aâm thanh beân ngoaøi töû cung. Coù theå tieán haønh maùt
xa thaät nheï, nghe nhaïc vaø giaùo duïc thai nhi.
Lôøi
khuyeân Khoâng ñöôïc queân kieåm tra ñònh kyø trong quaù trình mang thai, ñeå kòp
cuûa Baùc syõ thôøi phaùt hieän thai nhi coù baát thöôøng gì khoâng. Thöïc hieän toát seõ coù lôïi
cho vieäc phaùt hieän thai ngoaøi töû cung, chöûa tröùng ñeå sôùm xöû lyù.
332
3 Phöông phaùp giaùo duïc thai nhi trong thaùng

thöù 4
Ñeán thaùng thöù 4, thai nhi baét ñaàu hoaït ñoäng nheï, coù theå nghe ñöôïc
nhöõng aâm thanh beân ngoaøi töû cung vaø coù phaûn öùng kích thích vôùi aâm
thanh, bieát chuù yù nghe, bieát laøm ñoäng taùc, chöùng toû ñaõ coù söùc hoaït ñoäng
vaø khaû naêng nghe nhaát ñònh.
Luùc naøy, phöông phaùp giaùo duïc thai nhi töông ñoái ñôn giaûn:
(1) Giaùo duïc thai nhi baèng caùch xoa nheï: Thai phuï naèm treân giöôøng, thaû
loûng buïng, ñeå hai tay leân buïng vaø duøng ngoùn tay aán nheï, thai nhi seõ
nhuùc nhích ñeå theå hieän coù phaûn öùng tröôùc ñoäng taùc cuûa ngöôøi meï. Thai
phuï coù theå giao tieáp vôùi thai nhi haøng ngaøy baèng caùch naøy vaøo cuøng moät
khoaûng thôøi gian nhaát ñònh (buoåi chieàu muoän laø thích hôïp nhaát).
(2) Giaùo duïc thai nhi baèng ngoân ngöõ: boá, meï coù theå thöôøng xuyeân haùt cho
thai nhi nghe baèng moät aâm thanh traàm thaáp, dòu daøng, hoaëc gheù vaøo
buïng thai phuï noùi chuyeän vôùi thai nhi. Thai nhi seõ vui veû tieáp nhaän nhöõng
aâm thanh naøy. Thai nhi khoâng bao giôø thích nhöõng aâm thanh cao, choùi
cuûa thai phuï. Nhöng thai nhi thoâng qua nhöõng aâm thanh naøy coù theå reøn
luyeän, sau naøy sinh ra deã thích öùng vôùi moâi tröôøng môùi.
(3) Giaùo duïc thai nhi: Phaûn öùng mang thai giai ñoaïn ñaàu thai kyø ñaõ maát
ñi, thai phuï phaûi lieân tuïc ñieàu tieát taâm traïng, phaûi vui veû, khoan thai,
coù nieàm tin, taïo neàn taûng cho cuoäc soáng vui veû trong giai ñoaïn mang
thai sau naøy.
Nhaéc nhôû
Luùc naøy vieäc giaùo duïc thai nhi vöøa môùi baét ñaàu, khoâng ñöôïc voäi vaøng
mong coù keát quaû, ñoäng taùc vaø aâm thanh phaûi nheï nhaøng, thôøi gian
khoâng ñöôïc quaù laâu.
Lôøi
khuyeân
Ñöông nhieân, thai phuï cuõng khoâng ñöôïc coi nheï taùc duïng cuûa
cuûa Baùc syõ vieäc aên uoáng trong giaùo duïc thai nhi. Vöøa qua giai ñoaïn thai
ngheùn, khoâng ñöôïc aên uoáng tuøy tieän, lung tung, phaûi aên uoáng
coù khoa hoïc, khoâng ñöôïc aên thieân leäch.
333
4 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå giöõ thai trong

thaùng thöù 4
(1) Taêng cöôøng dinh döôõng trong aên uoáng. Giai ñoaïn naøy, do phaûn öùng
mang thai giai ñoaïn ñaàu ñaõ keát thuùc, cô theå vaø taâm traïng ñeàu raát thoaûi
maùi, moâi tröôøng beân trong cuûa thai cuõng raát oån ñònh; cuõng laø thôøi kyø nhu
caàu aên uoáng cuûa thai phuï ñoät ngoät taêng, thai nhi vöøa qua moät giai ñoaïn
khoâng coù nhu caàu veà dinh döôõng nhieàu laém böôùc vaøo giai ñoaïn phaùt
trieån nhanh, töø baây giôø caàn coù nguoàn dinh döôõng doài daøo. Thai phuï phaûi
aên nhieàu caùc loaïi thöùc aên giaøu chaát dinh döôõng, nhieàu protein, môõ thöïc
vaät, canxi, saét, vitamin. Ñaëc bieät laø nhöõng phuï nöõ mang thai vöøa qua thôøi
kyø oám ngheùn nghieâm troïng, tình traïng söùc khoûe khoâng toát, nhaát thieát
phaûi boå sung taêng cöôøng thöùc aên ña daïng, giaøu dinh döôõng.
(2) Phaûi haïn cheá aên thöùc aên laïnh vaø thöùc aên quaù maën vaø cay, bôûi vì caùc
loaïi thöùc aên naøy seõ daãn ñeán ñau buïng ñi ngoaøi, saåy thai.
(3) Giai ñoaïn naøy thai phuï khoâng neân naèm nhieàu, phaûi tham gia vaøo caùc
hoaït ñoäng thích hôïp, ñeå taêng cöôøng theå löïc.
(4) Khi thai phuï böôùc vaøo thaùng thöù 4, neáu ñi xe ñaïp thì phaûi ñieàu chænh
ñoä doác cuûa yeân xe, ñeå cho phía sau yeân xe hôi cao hôn moät chuùt.
Ñoàng thôøi, tö theá ngoài cuõng phaûi meàm deûo. Neáu ñi xe ñaïp thì khoâng
ñöôïc ñaïp quaù nhanh, traùnh moûi chaân daãn ñeán khoang chaäu sung
huyeát maø aûnh höôûng ñeán thai nhi. Thai phuï khoâng neân ñaïp xe quaù
laâu treân ñöôøng gaäp gheành vì söï chaán ñoäng coù theå laøm saåy thai.
Nhaéc nhôû
Thai phuï phaûi chuù yù nghe thai cöû ñoäng, ñeå quan saùt tình traïng phaùt
trieån cuûa thai nhi vaø kòp thôøi phaùt hieän vaø aùp duïng bieän phaùp baûo veä thai
neáu coù vaán ñeà phaùt sinh.
Lôøi
khuyeân Luùc naøy phaàn buïng döôùi cô theå meï ñaõ loä roõ, thai phuï phaûi
cuûa Baùc syõ traùnh va ñaäp, ñaëc bieät phaûi chuù yù khoâng ñeå ngoaïi löïc taùc ñoäng
vaøo gaây saåy thai.
334
5 Nhöõng ñieàu phaûi ñaëc bieät chuù yù trong thaùng

thöù 4
(1) Caûnh giaùc vôõ thai ngoaøi töû cung: Phuï nöõ mang thai böôùc vaøo thaùng
thöù 4 cuûa thai kyø, neáu thaáy hieän töôïng ñau buïng döôùi vaø ra maùu aâm
ñaïo, maø ra maùu laïi khoâng döùt thì phaûi laäp töùc ñi beänh vieän khaùm, coù
theå laø thai ngoaøi töû cung bò vôõ, neáu do mang thai trong oáng daãn
tröùng, khi ñaõ bò vôõ thì seõ nguy hieåm ñeán tính maïng, phuï nöõ mang
thai phaûi ñeà cao caûnh giaùc vôùi hieän töôïng naøy, khoâng ñöôïc coi nheï
mang thai ngoaøi töû cung.
(2) Chuù yù hieän töôïng chöûa tröùng hieám thaáy: Trong thôøi gian mang thai
thaùng thöù 4, phuï nöõ mang thai neáu phaùt hieän aâm ñaïo ræ ra huyeát
maøu ñen, coù khaû naêng laø do chöûa tröùng gaây ra, neân laäp töùc ñeán beänh
vieän khaùm vaø ñieàu trò.
(3) Duøng thuoác phaûi caån thaän: Sau thaùng thöù 4, vieäc duøng thuoác cuûa
phuï nöõ mang thai tuy khoâng laøm cho thai nhi bò dò taät, nhöng laïi coù
theå laøm cho söï phaùt trieån thaàn kinh naõo cuûa thai nhi bò aûnh höôûng,
vì theá, duøng thuoác phaûi thaän troïng, nhaát ñònh phaûi theo chæ ñònh cuûa
baùc syõ, khoâng ñöôïc töï yù duøng thuoác.
(4) Tieâm phoøng phaûi thaän troïng: Thôøi gian naøy, neáu phuï nöõ mang thai
tieâm vaécxin phoøng dòch seõ coù khaû naêng laøm cho thai nhi bò nhieãm
beänh, daãn ñeán löu thai hoaëc saåy thai, vì
theá phaûi hoûi yù kieán cuûa baùc só.
Nhaéc nhôû
Thai phuï tieâm vaécxin phoøng dòch phaûi
heát söùc chuù yù, nhaát thieát phaûi theo chæ daãn
cuûa baùc syõ.
Lôøi
khuyeân Ñeå phaùt hieän kòp thôøi nhöõng vaán ñeà ñaëc bieät, trong thaùng thöù
cuûa Baùc syõ 4 mang thai, phaûi kieåm tra khaùm thai, ñeå sôùm phaùt hieän vaán
ñeà vaø sôùm xöû lyù.
335
6 Nhöõng thai phuï caàn phaûi laøm chaån ñoaùn

tröôùc sinh trong thaùng thöù 4
Thôøi kyø naøy, coù moät soá thai phuï tuyeät ñoái khoâng ñöôïc trì hoaõn vieäc
chaån ñoaùn tröôùc sinh, ñeå coù cô hoäi keát thuùc mang thai kòp thôøi vaø ñieàu
trò tröôùc sinh cho thai nhi maéc beänh hoaëc dò taät baåm sinh. Giai ñoaïn
naøy, thai phuï thuoäc nhöõng tröôøng hôïp döôùi ñaây neân laøm chaån ñoaùn
tröôùc sinh:
(1) Thai phuï tuoåi cao treân 35 tuoåi hoaëc choàng treân 50 tuoåi;
(2) Ñaõ töøng sinh con bò dò taät baåm sinh hoaëc bò beänh di truyeàn;
(3) Trong gia ñình coù tieàn söû beänh di truyeàn tieàm aån;
(4) Coù tieàn söû saåy thai nhieàu laàn, ñeû non, thai cheát löu;
(5) Giai ñoaïn ñaàu thai kyø bò nhieãm beänh sôûi hoaëc tieáp xuùc vôùi nhöõng
nhaân toá gaây dò taät.
Khaùm laïi töùc laø treân cô sôû khaùm thai tröôùc sinh thoâng thöôøng, tieán
haønh kieåm tra chuyeân moân troïng ñieåm vôùi thai phuï ôû nhöõng tröôøng hôïp
treân, noäi dung kieåm tra coù lieân quan ñeán tieàn söû beänh cuûa thai phuï, coù
theå kieåm tra chaån ñoaùn laïi moät laàn nöõa tình traïng söùc khoûe cuûa thai phuï
vaø thai nhi.
Nhaéc nhôû
Nhöõng tröôøng hôïp neân keát
thuùc mang thai thì khoâng ñöôïc do
döï, ñeå khoâng sinh ra ñöùa treû
khuyeát taät; neáu caàn thieát phaûi ñieàu
trò thì phaûi tích cöïc ñieàu trò.
Lôøi
khuyeân Keát quaû khaùm thai phaûi ñoái chieáu vôùi töï thuaät cuûa thai phuï,
cuûa Baùc syõ ñoàng thôøi ghi vaøo soå theo doõi, vieäc naøy coù giaù trò tham khaûo
nhaát ñònh cho vieäc sinh ñeû sau naøy.
336
7 Tình traïng phaùt trieån cuûa thai nhi ôû thaùng

thöù 5 (tuaàn 16~19)
Luùc naøy, toác ñoä phaùt trieån cuûa thai nhi thaät baát ngôø, chieàu daøi cô theå
thai ñaõ taêng ñeán 23∼25 cm, naëng khoaûng 250∼300g, chieàu daøi cô theå ñaõ
daøi baèng 1/2 thai nhi ñuû thaùng bình thöôøng. Ñaàu thai nhi chieám 1/3 toång
chieàu daøi cô theå, ñaàu vaø khaép ngöôøi coù lôùp loâng thai moûng bao phuû, ñaõ
coù toùc, loâng maøy vaø loâng mi, maét vaãn nhaém; ngoùn tay ngoùn chaân ñaõ coù
moùng vaø xuaát hieän veát nhaên saâu roäng, töùc laø ñaõ coù ñaëc tröng caù theå tieàn
thaân cuûa "vaân tay"; lôïi baét ñaàu hình thaønh; do môõ baét ñaàu tích tuï, da trôû
thaønh nöûa trong suoát, nhöng maïch maùu döôùi da vaãn coù theå nhìn raát roõ;
xöông vaø cô thòt caøng ngaøy caøng chaéc; ñaõ nhìn roõ giôùi tính, thai nhi gaùi
aâm ñaïo ñaõ phaùt trieån ñaày ñuû.
Thai nhi cuõng bieát nuoát nöôùc oái, sau khi loïc qua thaän, bieán thaønh
nöôùc tieåu roài laïi thaûi vaøo trong nöôùc oái, caën baõ ñöôïc loïc ra tích laïi trong
ñöôøng ruoät hình thaønh phaân thai, ñôïi sau khi sinh ra thaûi ra ngoaøi cô
theå. Thai nhi ñaõ bieát duøng mieäng lieám muùt ngoùn tay caùi. Luùc naøy duøng
oáng nghe coù theå nghe roõ aâm tim thai.
Nhaéc nhôû
Luùc naøy töû cung cuûa thai phuï to leân roõ reät, baèng ñaàu cuûa ngöôøi lôùn,
buïng döôùi to ra, coù khi coøn caûm thaáy buïng döôùi tróu xuoáng, tim hoài hoäp, huït
hôi, hoaëc xuaát hieän tình traïng taùo boùn. Luùc ñoù thai phuï phaûi boå sung dinh
döôõng nhieàu hôn, neáu dinh döôõng khoâng ñuû, khoâng toaøn dieän, seõ gaây neân
thieáu maùu hoaëc keùm dinh döôõng, thai nhi phaùt trieån chaäm.
Lôøi
khuyeân Thôøi gian naøy, theå troïng thai phuï taêng leân roõ reät. Giai ñoaïn
cuûa Baùc syõ giöõa vaø giai ñoaïn sau thai kyø theå troïng thai phuï taêng nhanh,
moãi tuaàn taêng 0,45 kg. Neáu taêng caân quaù nhanh, neân chuù yù
ñeà phoøng cô theå bò phuø thuõng, nöôùc oái quaù nhieàu; neáu taêng caân ít,
neân chuù yù boå sung dinh döôõng, traùnh thieáu maùu, thai nhi phaùt trieån
chaäm.
337
8 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå giöõ thai trong

thaùng thöù 5
(1) Coù theå duøng ñai ñeo buïng. Thôøi gian naøy, buïng döôùi cuûa thai phuï to
ra vaø daàn loä roõ, ñeå traùnh cho buïng khoûi bò laïnh vaø loûng leûo, thai phuï
coù theå quaán nheï quanh buïng.
(2) Taêng cöôøng dinh döôõng. Luùc naøy, thai phuï aên uoáng raát toát, nhöng
do daï daøy bò töû cung ñaåy leân treân, aên xong coù caûm giaùc thöùc aên trong
daï daøy khoù tieâu hoùa, maø ñaây laïi laø thôøi gian thai nhi coù nhu caàu cao
nhaát trong vieäc haáp thuï dinh döôõng töø meï, vì theá cuõng raát deã bò
thieáu maùu. Cho neân thai phuï phaûi taêng cöôøng haáp thuï dinh döôõng,
aên nhöõng loaïi thöùc aên coù nhieàu saét nhö gan gaø, boø, lôïn vaø taûo bieån,
rau coù maøu xanh ñaäm, ñeå traùnh thieáu maùu. Bôûi vì thieáu maùu laø raát
khoâng toát cho meï vaø söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
(3) Chuù yù baûo veä vuù. Vuù cuûa thai phuï phaùt trieån raát nhanh ñeå cho con buù
khi ra ñôøi, phuï nöõ mang thai phaûi chuù yù baûo veä vaø chaêm soùc vuù, ñaàu
vuù khoâng thaúng thì phaûi uoán cho thaúng, uoán thaúng ñaàu vuù phaûi baét ñaàu
tieán haønh töø tuaàn thöù 17. Uoán thaúng ñaàu vuù coù theå kích thích töû cung
co boùp nhieàu laàn, neáu thai phuï ñaõ töøng bò saåy thai quen daï thì phaûi ñaëc
bieät chuù yù, hoaëc phaûi ñôïi sau khi sinh môùi uoán thaúng ñaàu vuù. Khoâng
theå vì uoán thaúng ñaàu vuù maø ñeå bò saåy thai.
Nhaéc nhôû
Thôøi gian naøy thai phuï phaûi chuù yù dinh
döôõng toaøn dieän, ña daïng hoùa, haïn cheá aên
môõ vaø ñöôøng, ñeå cô theå phuï nöõ mang thai
khoâng bò beùo quaù vaø thai nhi khoâng quaù to,
khoù khaên cho vieäc sinh ñeû.
Lôøi
khuyeân Thai phuï duøng ñai ñeo buïng phaûi caån thaän, ñoä loûng chaät phaûi
cuûa Baùc syõ thích hôïp, khoâng ñöôïc eùp vaøo thai nhi.
338
9 Nhöõng thöïc phaåm khoâng toát cho söï phaùt trieån

naõo cuûa thai nhi
Ñoái vôùi nhöõng thöïc phaåm khoâng toát cho söï phaùt trieån naõo cuûa thai nhi
hoaëc goïi laø thöïc phaåm haïi naõo, thai phuï nhaát ñònh khoâng neân aên nhieàu.
Nhöõng thöïc phaåm naøy luoân coù maët lôïi cho cô theå con ngöôøi vaø thai nhi, vì
theá, thai phuï coù theå aên nhöng khoâng ñöôïc aên quaù nhieàu.
Sau thaùng thöù 5 cuûa thai kyø, naõo cuûa thai nhi baét ñaàu daàn hình
thaønh, phuï nöõ mang thai neân ít aên nhöõng thöïc phaåm khoâng toát cho söï
phaùt trieån cuûa naõo.
Khoâng neân boå sung dinh döôõng baèng caùc loaïi thòt. Cô theå con ngöôøi
caàn coù caû tính kieàm, neáu chæ boå sung dinh döôõng baèng thòt, cô theå seõ
thieân veà tính axit, daãn ñeán naõo cuûa thai nhi phaùt trieån chaäm.
Ñöôøng traéng tinh luyeän khoâng neân duøng nhieàu. Ñöôøng traéng coù theå
tröïc tieáp haáp thuï vaøo maùu, laøm cho maùu khoâng theå thoâng suoát. Ñöôøng
traéng vaøo teá baøo naõo, coù theå mang theo nöôùc, laøm cho teá baøo naõo coù
traïng thaùi nhaõo, khoâng chæ coù haïi cho naõo maø coøn coù theå daãn ñeán traøn
maùu naõo, taéc maùu naõo. Thai phuï aên nhieàu ñöôøng traéng seõ khoâng toát cho
söï phaùt trieån cuûa teá baøo naõo.
Nhaéc nhôû
Bô khoâng toát cho söï phaùt trieån cuûa naõo. Bô thöïc chaát laø mieáng môõ, môõ
deã löu laïi trong thaønh maïch maùu, caûn trôû maùu löu thoâng. Trong naõo laø voâ
soá nhöõng maïch maùu nhoû li ti truyeàn dinh döôõng cho teá baøo naõo, neáu môõ
laøm cho nhöõng maïch maùu nhoû khoâng thoâng suoát thì seõ daãn ñeán ñaïi naõo bò
thieáu dinh döôõng, laøm cho ñaïi naõo khoâng phaùt trieån bình thöôøng ñöôïc.
Lôøi
khuyeân Thai phuï khoâng neân thöôøng xuyeân aên gaïo vaø myø tinh luyeän.
cuûa Baùc syõ Trong quaù trình gia coâng gaïo vaø myø tinh luyeän, raát nhieàu
thaønh phaàn dinh döôõng coù ích cho naõo seõ bò maát ñi; thai phuï
phaûi aên nhieàu caùc loaïi löông thöïc phuï nhö ngoâ, gaïo keâ vì chuùng raát
toát cho söï phaùt trieån cuûa naõo.
339
10 Thaùng thöù 5 cuûa thai kyø laø thôøi cô toát ñeå thöïc
hieän giaùo duïc thai nhi
Thai nhi trong buïng thai phuï khoâng chæ coù nhu caàu dinh döôõng ñeå
sinh tröôûng phaùt trieån, taêng theå troïng, maø coøn coù naêng löïc hoaït ñoäng
caáp cao. Hoaëc coù theå noùi, thai nhi laø moät sinh meänh nhoû soáng trong töû
cung cuûa meï, coù theå nghe, nhìn, coù theå caûm giaùc ñöôïc. Laïi coøn coù theå
hoaït ñoäng, raát nhaïy caûm vôùi nhöõng kích thích beân ngoaøi, hôi coù moät
chuùt kích thích laø seõ coù ñoäng taùc phaûn öùng laïi.
Thai nhi 5 thaùng, caùc cô quan toå chöùc ñang phaùt trieån nhanh vaø caùc
chöùc naêng ñang daàn hoaøn thieän, ñaõ coù khaû naêng nghe, nhìn nhaát ñònh,
coù theå phaûn öùng vôùi caùc kích thích beân ngoaøi, chuaån bò cô sôû ñeå tieáp nhaän
söï giaùo duïc, cho neân thaùng thöù 5 laø cô hoäi toát ñeå tieán haønh giaùo duïc thai
nhi. Chæ caàn boá meï hoïc moät chuùt kyõ naêng vaø kieán thöùc giaùo duïc thai nhi,
luùc naøy coù theå trieån khai roäng raõi caùc
hoaït ñoäng giaùo duïc thai nhi.
Nhaéc nhôû
Caùc baø meï phaûi laäp moät keá
hoaïch giaùo duïc thai nhi ñôn giaûn,
theo söï phaùt trieån cuûa quaù trình
mang thai, khoâng ngöøng taêng
theâm noäi dung giaùo duïc thai nhi vaø
soá laàn giaùo duïc thai nhi.
Lôøi
khuyeân Phaûi chuù yù giaùo duïc thai nhi veà maët dinh döôõng, thôøi gian naøy,
cuûa Baùc syõ thai phuï coù nhu caàu aên raát nhieàu, khoâng theå muoán aên gì laø
aên, maø phaûi aên theo khoa hoïc, ví duï phaûi aên nhieàu moät chuùt
thöùc aên kieän naõo, taêng cöôøng giaùo duïc thai nhi dinh döôõng, toát cho
söï phaùt trieån thoâng minh cuûa treû. Bôûi vì luùc naøy ñuùng laø thôøi kyø phaùt
trieån ñænh cao naõo cuûa thai nhi.
340
11 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå chaêm soùc, baûo veä vuù
trong thaùng thöù 5
Mang thai thaùng thöù 4∼5, vuù ñaõ baét ñaàu coù ít dòch theå tieát ra, theâm
nöõa, tuyeán baõ nhôøn ôû quaàng vuù cuõng baét ñaàu tieát ra, raát deã hình thaønh
vaûy, bòt kín mieäng caùc tuyeán söõa. Ñeå sau naøy treû sinh ra coù nguoàn söõa
thoâng suoát töø vuù meï, giuùp cho da ñaàu vuù coù theå chòu ñöôïc söùc muùt cuûa
treû, ngay töø thaùng thöù 5, thai phuï phaûi chaêm soùc vaø baûo veä vuù.
(1) Toát nhaát laø khoâng mang aùo ngöïc, neáu ngaïi ngöïc quaù to xeä xuoáng thì
phaûi choïn aùo ngöïc côõ to, khi maëc phaûi coù caûm giaùc roäng raõi, thoaûi
maùi, neáu khoâng seõ aûnh höôûng ñeán tuaàn hoaøn maùu cuûa vuù, laøm giaûm
söï phaùt trieån khaû naêng vaän chuyeån hooùcmoân kích thích toå chöùc
tuyeán vuù. Vaán ñeà naøy phaûi baét ñaàu laøm toát töø thaùng thöù 5.
(2) Baét ñaàu töø thaùng thöù 5, haøng ngaøy phaûi duøng nöôùc saïch ñeå röûa ñaàu
vuù vaø quaàng vuù, ñaëc bieät laø tröôùc khi sinh 3 thaùng nhaát thieát phaûi laøm
nhö vaäy, ñeå loaïi boû ñi vaûy ñoùng ôû vuù.
(3) Haøng ngaøy sau khi röûa vuù xong, boâi leân ñaàu vuù vaø quaàng vuù moät lôùp
kem laøm meàm da, hoaëc thöôøng xuyeân duøng nöôùc hoaëc khaên khoâ lau
röûa ñaàu vuù, taêng tính beàn chaéc cho da, ñeå sau naøy chòu ñöôïc söùc muùt
cuûa treû, maø khoâng deã bò ñau raùt vaø nöùt da,
laøm giaûm khaû naêng tuyeán söõa bò vieâm
nhieãm hoaëc cho buù khoù khaên.
Nhaéc nhôû
Khi nguû, phuï thai phuï cuõng phaûi
caån thaän, khoâng ñöôïc eùp chaët vuù, ban
ñeâm khi nguû khoâng ñöôïc maëc aùo ngöïc,
ñeå cho ngöïc thaû loûng thoaûi maùi.
Lôøi
khuyeân Neáu ñaàu vuù cuûa thai phuï bò tuït vaøo trong thì thaùng thöù 5 trôû
cuûa Baùc syõ ñi phaûi baét ñaàu naén chænh, ñeå sau khi sinh ra treû coù theå buù
meï bình thöôøng.
341
12 Phöông phaùp naén chænh ñaàu vuù bò tuït

vaøo trong
Neáu nuùm vuù cuûa phuï nöõ mang thai bò tuït vaøo trong, thai nhi sau khi
sinh ra seõ khoâng theå ngaäm vaøo nuùm vuù, meï khoâng theå cho con buù ñöôïc,
daãn ñeán treû sô sinh khoâng ñöôïc buù söõa non vaø khoâng ñöôïc buù no söõa meï,
aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån. Vì theá, thai phuï coù ñaàu vuù bò tuït vaøo trong
nhaát thieát phaûi baét ñaàu naén chænh töø thaùng thöù 5, bieän phaùp naén chænh
laø keùo nuùm vuù aån beân trong ra ngoaøi:
(1) Tröôùc khi ñi nguû hoaëc sau khi taém, thai phuï duøng moät tay naâng vuù
leân, tay kia duøng 3 ñaàu ngoùn tay caùi, troû vaø giöõa tuùm vaøo phaàn quaàng
vuù, keùo nuùm vuù ra ngoaøi, ñoàng thôøi nheï nhaøng höôùng nuùm vuù keùo
leân treân, xuoáng döôùi, sang phaûi, sang traùi trong vaøi phuùt; sau khi keùo
nuùm vuù ra cuõng coù theå nheï nhaøng duøng ngoùn tay veâ troøn, sau ñoù
duøng röôïu 70% lau, moãi ngaøy 2∼3 laàn, moãi laàn 20∼30 phuùt, khi da
saên chaéc roài thì nuùm vuù seõ khoâng tuït vaøo trong nöõa.
(2) Duøng maùy huùt nuùm vuù ñeå huùt nuùm vuù ra, sau ñoù duøng ñaàu ngoùn tay
caùi, ngoùn troû vaø ngoùn giöõa keùo ra tieán haønh maùt xa vaø lau ñaàu vuù,
laøm nhieàu laàn trong ngaøy.
(3) Neáu ñaàu vuù aån saâu beân trong coù theå duøng coác röôïu nhoû laøm oáng giaùc
huùt ra, moãi laàn khoaûng 20 phuùt, sau ñoù laáy ra, moãi ngaøy 2 laàn.
Nhaéc nhôû
Phaûi chuù yù, kích thích ñaàu vuù seõ laøm thuùc ñaåy tuyeán söõa trong cô
theå thai phuï tieát ra, maø caûm giaùc thaàn kinh ôû da nuùm vuù raát nhaïy caûm,
coù theå laøm cho töû cung co boùp, deã bò saåy thai.
Lôøi
khuyeân Trong thao taùc, tay phaûi nheï nhaøng meàm maïi, thôøi gian khoâng
cuûa Baùc syõ ñöôïc quaù laâu, phaûi döøng laïi tröôùc khi töû cung coù hieän töôïng co
boùp nhieàu laàn. Ñaëc bieät laø thai phuï ñaõ töøng quen daï saåy thai hoaëc
ñeû non thì khoâng ñöôïc naén chænh ñaàu vuù trong thôøi gian mang thai, coù
theå naén chænh tröôùc khi mang thai hoaëc sau khi sinh.
342

thaùng thöù 6 (tuaàn thöù 20~23)
Ñeán thaùng thöù 6, thai nhi ñaõ daøi khoaûng 28∼30cm, theå troïng taêng
ñeán khoaûng 600∼800g, xöông phaùt trieån raát toát, môõ döôùi da daàn tích tuï
laïi, nhöng löôïng coøn ít, da coù neáp nhaên ngaén; boä maët thai nhi ñaõ roõ
raøng, ñaõ moïc loâng mi vaø loâng maøy.
Thai nhi ôû trong nöôùc oái töû cung meï tö theá coù theå töï do nhö ñang
bôi vaø bieát duøng chaân ñaïp töû cung, vì theá maø nöôùc oái bò rung ñoäng. Nhö
vaäy coù theå kích thích da cuûa thai nhi, daãn ñeán ñaïi naõo xung ñoäng maø
thuùc ñaåy da phaùt trieån. Neáu luùc naøy töû cung co boùp hoaëc chòu löïc eùp töø
beân ngoaøi thì thai nhi seõ ñaïp maïnh vaøo thaønh töû cung, ngöôøi meï coù theå
caûm nhaän roõ ñöôïc ñieàu naøy.
Thai nhi baét ñaàu muùt ngoùn tay. Ñeán cuoái thaùng thöù 6, thai nhi ñaõ
coù theå môû maét. Da cuûa thai nhi ñöôïc bao phuû bôûi môõ thai gioáng nhö bô,
ñeå cung caáp dinh döôõng cho thai nhi vaø coøn coù theå baûo veä da, ñoàng thôøi
khi sinh coøn coù taùc duïng boâi trôn, laøm cho thai nhi coù theå ñöôïc sinh ra
moät caùch thuaän lôïi vaø töï nhieân
qua ñöôøng sinh saûn.
Nhaéc nhôû
Vuù to ra, chöùc naêng tuyeán vuù
ñaõ raát phaùt trieån, coù theå tieát ra
moät ít söõa, deã laøm nhieãm baån, vì
theá phaûi chuù yù veä sinh vuù.
Lôøi
khuyeân Thaùng thöù 6 mang thai, cô theå thai phuï coù hai thay ñoåi lôùn:
cuûa Baùc syõ moät laø töû cung to ra, phaàn buïng, eo to ra; hai laø vuù thay ñoåi
to ra, noåi leân roõ reät.
343
14 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå baûo veä thai trong

thaùng thöù 6
Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong cuoäc soáng haøng ngaøy: Luùc naøy, buïng
thai phuï ngaøy caøng to, do troïng taâm cô theå hôi höôùng veà phía tröôùc, raát
deã bò ngaõ, ñaëc bieät laø khi leân xuoáng caàu thang hoaëc khi leân gheá cao, thai
phuï phaûi ñaëc bieät chuù yù. Luùc naøy, neân ít leân xuoáng caàu thang vaø chuù yù
caùch böôùc khi leân xuoáng caàu thang, ñoàng thôøi tuyeät ñoái khoâng treøo leân
gheá cao.
Luùc naøy, ñaùy töû cung cuûa thai phuï cao 18∼21 cm, theå troïng taêng raát
nhanh, nöûa ngöôøi döôùi deã bò moûi meät, coù khi cô thòt, phaàn eo ñau moûi.
Vaãn laø do töû cung lôùn leân cheøn vaøo caùc boä phaän, laøm cho tuaàn hoaøn maùu
ôû phaàn nöûa ngöôøi döôùi khoâng thoâng suoát, vì theá maø raát deã moûi meät. Vì
vaäy, thai phuï phaûi chuù yù nghæ ngôi, giaûm nguy cô saåy thai, phaûi nguû ñuû,
toát nhaát laø buoåi tröa nguû khoaûng 1∼2 giôø.
Thôøi kyø naøy, canxi trong cô theå thai phuï bò thai nhi laáy ñi raát nhieàu,
raêng vaø xöông cuûa thai phuï deã bò thieáu canxi, neáu khoâng boå sung canxi
ñuû thì thai phuï deã bò beänh meàm xöông, thai nhi deã bò beänh coøi xöông
baåm sinh, cho neân thai phuï phaûi chuù yù boå sung canxi ñeå baûo veä thai.
Nhaéc nhôû
Boå sung canxi ñeå baûo veä thai laø bieän phaùp tích cöïc, coù lôïi cho söï phaùt
trieån cuûa thai nhi. Boå sung canxi khoâng chæ laø aên nhieàu thöùc aên giaøu
canxi maø coøn phaûi boå sung vitamin D vaø phôi naéng. Bôûi vì vitamin D
giuùp cho vieäc haáp thuï canxi trong cô theå, phôi naéng coù theå taêng söï hình
thaønh vitamin D trong cô theå.
Lôøi
khuyeân Thai phuï böôùc vaøo thaùng thöù 6, neân ít ñi ra ngoaøi, khoâng neân
cuûa Baùc syõ ñi ñöôøng daøi, ít daïo phoá, toát nhaát khoâng ñi xe ñaïp, caøng neân
ít ñi ñeán nhöõng nôi coâng coäng ñoâng ngöôøi, ñeå baûo veä thai nhi
an toaøn.
344
15 Lyù do trong thaùng thöù 5~6, thai phuï deã bò

thieáu maùu
Thai phuï khi ñaõ ôû thaùng thöù 5 hoaëc 6 raát deã bò thieáu maùu, nguyeân
nhaân laø do nhau thai vaø thai nhi phaùt trieån ñeàu caàn nhieàu maùu hôn, vì
theá löôïng chaát saét cung caáp phaûi gaáp hai laàn tröôùc khi mang thai. Ngoaøi
ra, dòch vò daï daøy cuûa thai phuï giaûm cuõng aûnh höôûng ñeán vieäc haáp thuï
saét trong thöùc aên. Vì theá, sau thaùng thöù 5, thai phuï phaûi aên uoáng sao cho
haáp thuï ñuû chaát saét. Neáu thai phuï thieáu saét, seõ nguy haïi ñeán caû baûn thaân
vaø thai nhi, nhö laø thai nhi ôû trong töû cung sinh tröôûng chaäm, khi ñuû
thaùng ñuû ngaøy ra ñôøi theå troïng khoâng ñaït 2500g; thai nhi ra ñôøi deã bò
vieâm ñöôøng tieâu hoùa vaø ñöôøng hoâ haáp; khi sinh nôû, töû cung phuï nöõ
mang thai khoâng coù löïc co boùp, quaù trình sinh nôû keùo daøi, sau khi sinh
maùu chaûy ra nhieàu.
Bieän phaùp ñeå thai phuï ñeà phoøng thieáu maùu laø aên nhieàu thòt naïc, gia
caàm vaø caùc loaïi tröùng, gan ñoäng vaät, chæ neân aên coù möùc ñoä ñoàng thôøi
phaûi aên nhieàu rau vaø hoa quaû, nhöõng loaïi thöùc aên naøy chöùa nhieàu chaát
saét, vitamin C, giuùp cho vieäc haáp thuï saét toát hôn. Caùc loaïi ñaäu vaø myø
cuõng chöùa nhieàu chaát saét, tæ leä haáp thuï cuõng cao, thai phuï neân aên nhieàu.
Chæ caàn trong aên uoáng coù yù thöùc boå sung nhieàu thöùc aên coù haøm löôïng
saét cao laø thai phuï coù theå phoøng choáng ñöôïc beänh thieáu saét.
Nhaéc nhôû
Vitamin C coù theå hoaùn ñoåi Fe3+ trong transferrin thaønh goác Fe2+, töø
ñoù laøm cho saét keát hôïp vôùi transferrin, coù taùc duïng nhaát ñònh trong vieäc
ñieàu trò thieáu maùu thieáu saét; vitamin C coøn coù theå hoaùn ñoåi acid folic
thaønh tetra hydrofolate, cuõng coù taùc duïng ñieàu trò chöùng thieáu maùu hoàng
caàu khoång loà.
Lôøi
khuyeân Khi thai phuï thieáu saét traàm troïng, coù theå uoáng thuoác saét theo
cuûa Baùc syõ chæ daãn cuûa baùc syõ, ñeå nhanh choùng boå sung chaát saét, ñieàu
trò thieáu maùu.
345
16 Nhöõng loaïi nhaïc thai nhi thích nghe
Thaùng thöù 6 cuûa thai kyø, thai nhi ñaõ coù khaû naêng hoïc, nghe vaø ghi
nhôù. Nhaø nghieân cöùu thính giaùc cho raèng, thai nhi coù khaû naêng thaåm
ñònh vaø thöôûng thöùc raát toát, khi môû nhaïc Mozart, thai nhi seõ raát thích.
Nghe loaïi nhaïc naøy, tim thai seõ thay ñoåi nheï nhaøng, giaûm ñoäng thai.
Nhaø nghieân cöùu khoa hoïc phaùt hieän, thai nhi töø 25 tuaàn trôû ñi, coù
theå ñaïp theo tieát taáu nhòp ñieäu cuûa daøn nhaïc quaûn huyeàn (hoaø taáu cuûa
nhaïc cuï hôi, daây, goõ - ngöôøi dòch). Töø thaùng thöù 5∼6 trôû ñi, thai phuï coù
theå choïn vaøi baûn nhaïc nheï nhaøng eâm aùi, ñeïp maø thoaûi maùi, moãi ngaøy
môû 2 laàn, moãi laàn khoaûng 15 phuùt, cho ñeán khi sinh. Reøn luyeän nhö vaäy,
treû sinh ra coù khaû naêng aâm nhaïc töø trong tröùng, trong nhöõng lónh vöïc
khaùc cuõng seõ phaûn öùng raát linh hoaït, nhaïy caûm.
Cho treû nghe nhaïc töø trong buïng laø hình thöùc giaùo duïc thai nhi raát
toát, thai phuï khoâng theå xem nheï hieäu quaû cuûa caùch giaùo duïc thai nhi
naøy. Thai phuï neân thöôøng xuyeân môû nhöõng baûn nhaïc dòu daøng eâm aùi,
ñeå cuøng thai nhi ñöôïc nghe, nhöng coù ñieàu luùc naøy neân cho treû nghe
nhaïc theo thôøi gian coá ñònh.
Nhaéc nhôû
Khi giaùo duïc thai nhi baèng aâm nhaïc, thoâng thöôøng phaûi giöõ khoaûng
caùch giöõa maùy nghe nhaïc vaø phuï nöõ mang thai khoaûng 0,5meùt, thai phuï
ôû tö theá ngoài ngaû ra sau, moãi ngaøy 3 laàn vaøo buoåi saùng, tröa, toái. Moãi laàn
10 ñeán 30 phuùt, ñaây chính laø phöông phaùp giaùo duïc thai nhi aâm nhaïc
theo keá hoaïch.
Lôøi
khuyeân Thai nhi thích nghe nhöõng baûn nhaïc cuûa caùc taùc giaû coå ñieån,
cuûa Baùc syõ
nhöõng baûn nhaïc nheï dòu daøng, du döông hay nhöõng baøi daân
ca ba mieàn. Thai phuï coù theå nghe nhieàu laàn nhöõng baûn nhaïc naøy
ñeå giaùo duïc thai nhi.
346

thaùng thöù 7 (24~27 tuaàn)
Khi mang thai thaùng thöù 7, cô theå thai nhi ñaõ daøi 35cm, theå troïng
ñaït 1000g, ñaõ coù khuoân maët raát gioáng ngöôøi. Da coù maøu hoàng phaán, lôùp
môõ tích tuï döôùi da vaãn coøn ít, beà maët da coù moät lôùp daàu maøu xaùm hoaëc
maøu traéng, goïi laø môõ thai. Toùc cuûa thai nhi ñaõ daøi khoaûng 5mm, mí maét
ñaõ phaân giôùi raát roõ raøng, maét ñaõ môû to. Bao tinh hoaøn cuûa beù trai ñaõ loä
roõ, tinh hoaøn ñaõ baét ñaàu töø buïng di chuyeån vaøo trong tinh hoaøn, aâm moâi
nhoû vaø aâm haïch cuûa beù gaùi ñaõ noåi leân roõ.
Toå chöùc naõo cuûa thai nhi ñaõ baét ñaàu xuaát hieän neáp gaáp, voû ñaïi naõo raát
phaùt trieån, löôïng nöôùc oái trong maøng thai taêng leân roõ, thai nhi coù theå "bôi"
töï do. Vò trí thai nhi khoâng hoaøn toaøn coá ñònh, thaäm chí coøn coù hieän töôïng
vò trí thai nhi khoâng caân. Ñöôøng daây thaàn kinh lieân heä giöõa tai trong vaø ñaïi
naõo ñaõ noái lieàn, naêng löïc tieáp nhaän thoâng
tin ngaøy caøng naâng cao, thai nhi baét ñaàu coù
theå nhaän bieát ñöôïc tieáng cuûa meï, ñoàng
thôøi cuõng coù phaûn öùng thích thuù vaø chaùn
gheùt vôùi nhöõng aâm thanh ôû beân ngoaøi.
Nhaéc nhôû
Luùc naøy neáu phaûi sinh sôùm, phoåi vaø
khí quaûn cuûa thai nhi vaãn chöa phaùt
trieån hoaøn toaøn thaønh thuïc, neân raát khoù
toàn taïi. Vì theá, thai phuï phaûi ñaëc bieät chuù
yù, traùnh ñeå bò sinh sôùm.
Lôøi
khuyeân Luùc naøy neân chuù yù ñeán söï thay ñoåi ôû cô theå phuï nöõ mang thai:
cuûa Baùc syõ ñoä cao cuûa ñaùy töû cung ñaõ ñaåy leân ñeán treân roán, caûm giaùc raát
naëng neà; tim phaûi laøm vieäc nhieàu hôn, huyeát aùp baét ñaàu taêng
cao, nhòp tim moãi phuùt töø choã khoaûng 65~75 laàn, baây giôø taêng ñeán
treân 80 laàn. Vì theá, ñeà nghò thai phuï phaûi nghæ ngôi nhieàu, ít hoaït ñoäng.
347
18 Phoøng choáng meät moûi, ñau ngöôøi trong thaùng

thöù 7
Phuï nöõ sau khi mang thai, do chòu aûnh höôûng cuûa caùc hooùcmoân
trong cô theå tieát ra, choã noái xöông cung chaäu vôùi khôùp xöông chaäu thay
ñoåi loûng leûo vaø linh hoaït, ñeå khi sinh, ñaàu thai nhi coù theå loït qua, vì theá
mang thai thaùng thöù 7 xöông chaäu khoâng oån ñònh, cho neân khi thai phuï
ngoài, ñöùng vaø ñi laïi seõ thaáy ñau. Ñoàng thôøi trong giai ñoaïn cuoái thai kyø,
buïng to vöôït ra phía tröôùc, ñeå giöõ cho cô theå caân baèng vaø ñöùng vöõng, thai
phuï thöôøng trong tö theá hai vai thaúng veà phía sau, phaàn ñaàu cuùi veà phía
tröôùc, töø ñoù laøm cho coät soáng cong, ñoä cong coå ngöïc lôùn gaây ñau ôû phaàn
löng, vì theá thai phuï caûm thaáy vaän ñoäng khoù khaên.
Neáu laø xöông cung chaäu bò ñau, coù theå duøng daây vaûi buoäc xung
quanh hai beân xöông hoâng, ít ñi laïi, naèm nghæ ngôi ñeå giaûm ñau. Neáu
ñau löng, coù theå duøng daây ñeo buïng tuùm vaøo phaàn buïng, giuùp cho xöông
soáng ôû thaét löng ñôõ bò nghieâng veà phía tröôùc, traùnh ñöùng laâu vaø ñi boä
quaù nhieàu, ñi giaøy ñeá baèng vöøa chaân vaø meàm maïi, nhö theá coù theå laøm
cho phaàn löng eo ñôõ bò ñau. Cuõng coù theå maùt xa taïi choã vaø phaàn löng,
ñeå thaû loûng caùc cô thòt, giaûm söï khoù chòu.
Nhaéc nhôû
Quan troïng nhaát laø, thai phuï töø khi mang thai baét ñaàu khoâng thöôøng
xuyeân taäp theå duïc nöõa. Neáu thai phuï thöôøng xuyeân ñi boä, vaän ñoäng thì
sau thaùng thöù 7 seõ raát ít bò ñau löng vaø khoù chòu.
Lôøi
khuyeân
Sau thaùng thöù 7, phuï nöõ mang thai seõ raát meät moûi, naëng neà,
cuûa Baùc syõ
khoù chòu, vì theá caàn coù bieän phaùp laøm giaûm ñau moûi thích hôïp
vôùi töøng boä phaän treân cô theå, nhöng coù moät ñieàu caàn chuù yù laø
thai phuï khoâng ñöôïc vì sôï ñau maø cöù ngoài moät choã, phaûi coù nhöõng
hoaït ñoäng phuø hôïp, ñeå taêng cöôøng söùc maïnh cho caùc cô thòt ôû phaàn
löng vaø eo, giaûm ñau vaø khoù chòu do thai ngaøy moät lôùn nhanh.
348
19 Caùch giaûm phuø chaân sau thaùng thöù 7
Sau thaùng thöù 7 cuûa thai kyø, töû cung cuûa phuï nöõ mang thai to ra,
cheøn eùp vaøo tónh maïch döôùi trong khoang buïng, maïch maùu chaûy xuoáng
chaân bò caûn trôû, laøm cho baép chaân, hai maét caù chaân, goùt chaân bò phuø.
Daïng phuø naøy thöôøng laø buoåi saùng thì nheï, ñeán chieàu laïi naëng hôn, sau
khi nghæ ngôi, ñaëc bieät laø sau moät ñeâm naèm nguû, saùng sôùm tænh daäy, phuø
seõ giaûm haún, thaäm chí coù theå hoaøn toaøn bieán maát. Luùc naøy, neáu kieåm
tra huyeát aùp vaø nöôùc tieåu thaáy hoaøn toaøn bình thöôøng nhöng laïi coù hieän
töôïng phuø thuõng thì phaûi ñaëc bieät chuù yù nghæ ngôi, khi nghæ coù theå ñöa
hai chaân gaùc leân cao, khi naèm treân giöôøng phía döôùi chaân keâ cao leân
khoaûng 30 cm. Thôøi gian ñöùng khoâng neân quaù laâu.
Ngoaøi ra, kieåu phuø thuõng naøy khaùc bieät vôùi kieåu phuø do beänh khaùc
bieán chöùng gaây ra. Vì phuø thuõng do beänh gaây ra haàu heát baét ñaàu töø tröôùc
thaùng thöù 7, toaøn thaân ñeàu bò phuø, nghæ ngôi hoaëc naèm cuõng khoâng theå
giaûm nheï ñöôïc, ñoàng thôøi coøn bò ñau ñaàu, choùng maët vaø hoa maét. Khi
kieåm tra huyeát aùp seõ phaùt hieän huyeát aùp cao, kieåm tra nöôùc tieåu thì coù
abumin nieäu. Bò phuø do beänh gaây ra thì phaûi chöõa trò kòp thôøi.
Nhaéc nhôû
Coù thai phuï chaân bò phuø raát naëng, thaäm chí coøn phuø leân caû baép
chaân, luùc naøy, phaûi ñeán beänh vieän kieåm tra, xem coù phaûi do cao huyeát
aùp hay beänh khaùc gaây ra khoâng, tuyeät ñoái khoâng ñöôïc coi vieäc thai phuï
bò phuø laø vieäc bình thöôøng maø khoâng ñeå yù chöõa trò.
Lôøi
khuyeân Thai phuï bò phuø chaân haàu heát laø do maùu löu thoâng khoâng ñöôïc
cuûa Baùc syõ toát, neáu thai phuï thöôøng xuyeân duøng nöôùc noùng ngaâm chaân
vaøo buoåi toái tröôùc khi ñi nguû thì raát toát cho löu thoâng maùu.
Nöôùc khoâng quaù maét caù chaân, ngaâm nöûa giôø, khi nöôùc nguoäi, neáu
thay nöôùc hoaëc theâm nöôùc noùng thì caøng toát.
349
20 Ñeà phoøng vaø chöõa trò giaõn tónh maïch sau

thaùng thöù 7
Sau khi mang thai, töû cung phaùt trieån to ra cheøn vaøo maïch maùu
khung chaäu, nhaát laø tónh maïch ngoaøi xöông naèm gaàn khôùp ñuøi chòu aùp löïc
caøng lôùn, daãn ñeán maïch maùu chaûy veà phaàn ngoaøi aâm hoä vaø ñuøi bò taéc
ngheõn, maùu tích tuï trong moät soá tónh maïch nhaùnh cuûa nhöõng boä phaän ñoù,
laøm cho maïch maùu phình to, cong laïi, hình thaønh nhöõng "gaân xanh"
gioáng nhö con giun ñaát. Trong y hoïc goïi hieän töôïng naøy laø giaõn tónh maïch.
Khi tónh maïch bò giaõn nhieàu, thaønh maïch trôû neân moûng, raát deã bò
vôõ gaây chaûy maùu, hoaëc laø laøm cho chaân bò phuø, ñau moûi naëng neà, vì theá,
phaûi chuù yù ñeà phoøng vaø chöõa trò.
(1) Khoâng ñöôïc ngoài laâu, ngoài xoåm laâu, khi ngoài hoaëc ngoài xoåm trong
thôøi gian quaù daøi neân ñöùng daäy ñi laïi hoaït ñoäng moät chuùt.
(2) Khoâng neân gaùnh naëng, gaùnh naëng seõ laøm taêng hieän töôïng giaõn
tónh maïch.
(3) Khi xuaát hieän giaõn tónh maïch nheï, coù theå duøng daây chun co giaõn
buoäc vaøo vò trí giaõn tónh maïch. Bò giaõn tónh maïch naëng thì phaûi naèm
nghæ, ñoàng thôøi phaûi coá gaéng traùnh taùo boùn, ho, ñeå traùnh taêng aùp löïc
leân buïng maø laøm beänh tình caøng naëng hôn,
thaäm chí coù theå bò vôõ tónh maïch.
Nhaéc nhôû
Thai phuï bò giaõn tónh maïch thì khoâng neân lo
laéng, sau khi sinh seõ heát, thôøi gian naøy aùp duïng
bieän phaùp chöõa trò coù theå giaûm caûm giaùc khoù chòu
cuûa thai phuï.
Lôøi
khuyeân Khi thai phuï bò gian tónh maïch, quan troïng laø phaûi chuù yù
cuûa Baùc syõ phoøng choáng vôõ maïch maùu gaây chaûy maùu, neân chuù yù aùp duïng
3 bieän phaùp noùi treân, theâm nöõa duøng nöôùc aám ngaâm chaân
thöôøng coù theå giaûm beänh tình.
350
21 Phoøng choáng sinh sôùm trong thaùng thöù 7
Thôøi gian naøy thai phuï raát deã bò ñeû non, hoaït ñoäng hay kích thích
nhieàu seõ gaây ñeû non. Vì theá, phuï nöõ mang thai phaûi ít leân xuoáng caàu
thang, maø khi leân xuoáng phaûi baùm tay vaøo lan can, caøng khoâng ñöôïc ñeán
nhöõng nôi ñoâng ngöôøi. Luùc naøy, neáu thai phuï bò chuoät ruùt vaø giaõn tónh
maïch thì khoâng ñöôïc ñöùng laâu, khoâng ñöôïc mang thaét löng, khi nguû
phaûi gaùc chaân leân cao moät chuùt, nhö vaäy seõ toát cho vieäc giöõ thai. Thôøi
gian naøy khoâng ñöôïc mang vaùc ñoà naëng, khoâng ñöôïc vôùi ñoà ôû treân cao,
cuõng khoâng ñöôïc ñöùng leân ñoät ngoät. Thai phuï bò taùo boùn phaûi coá gaéng
aên uoáng hôïp lyù ñeå giaûm beänh traïng, bôûi vì khi ñaïi tieän taùo phaûi duøng löïc
deã bò ñeû non.
Ñeå traùnh taùo boùn, buoåi saùng moãi ngaøy uoáng söõa boø vaø nöôùc, aên moät
chuùt hoa quaû vaø rau chöùa nhieàu vitamin, aên nhieàu daàu vöøng, maät ong
cuõng coù lôïi cho vieäc phoøng choáng ñaïi tieän.
Luùc naøy, ñaùy töû cung cuûa thai phuï ñaõ cao treân roán, khoâng chæ buïng döôùi,
caû buïng treân cuõng to ra, buïng raát naëng neà, böôùc ñi khoù khaên. Thôøi gian naøy
phaûi chuù yù phoøng choáng chöùng toång hôïp cao huyeát aùp vaø ñeû non.
Nhaéc nhôû
Thôøi gian naøy, thai phuï raát deã
phaùt sinh hieän töôïng khoâng bình
thöôøng, phaûi thöôøng xuyeân khaùm
thai tröôùc sinh vaø laøm caùc kieåm tra
lieân quan khaùc, ñeå sôùm phaùt hieän
nhöõng vaán ñeà baát bình thöôøng, sôùm
xöû lyù, coù theå giaûm nguy cô ñeû non.
Lôøi
khuyeân Thaùng thöù 7 caàn phoøng traùnh ñeû non, phoøng traùnh huyeát aùp
cuûa Baùc syõ cao, thai phuï phaûi chuù yù aên ít muoái, neáu huyeát aùp quaù cao thì
phaûi duøng thuoác haï huyeát aùp theo chæ daãn cuûa baùc syõ.
351
22 Ñaûm baûo ñaùp öùng nhu caàu dinh döôõng trong

giai ñoaïn giöõa thai kyø
Trong thôøi gian töø thaùng thöù 4 ñeán thaùng thöù 7, thai nhi phaùt trieån
nhanh, bình quaân moãi ngaøy taêng 10g, ngoaøi nhu caàu cung caáp nhieät löôïng
phaûi taêng töông öùng ra, nhu caàu caùc chaát dinh döôõng cuõng taêng nhanh, ñaëc
bieät caàn moät löôïng lôùn chaát protein ñeå caáu thaønh neân cô thòt vaø gaân coát cuûa
thai nhi, nhaát laø nhu caàu cung caáp cho xöông vaø naõo moät löôïng lôùn chaát
canxi, photpho, iot, keõm vaø caùc loaïi vitamin, phuï nöõ mang thai cuõng coù nhu
caàu cung caáp protein cho söï phaùt trieån töû cung, nhau thai vaø vuù.
Vì theá, trong giai ñoaïn giöõa, thai phuï phaûi chuù yù ñieàu chænh aên uoáng
theo nhöõng nguyeân taéc döôùi ñaây:
(1) Taêng nhieät naêng. Söï tieâu hao nhieät löôïng cuûa thai phuï trong giai
ñoaïn naøy taêng 20% ñeán 50%. Trong caùc böõa aên bình thöôøng, thöùc aên
chính laø caùc loaïi thöùc aên giaøu nhieät naêng. Thai phuï phaûi chuù yù ña
daïng hoùa caùc loaïi thöùc aên, aên phoái hôïp caùc loaïi löông thöïc nhö gaïo,
boät myø, gaïo keâ, ngoâ vaø caùc loaïi khoai.
Ñöông nhieân cuõng khoâng ñöôïc cung caáp quaù nhieàu nhieät löôïng, ñeå
traùnh thai phuï bò beùo quaù, thai quaù to.
(2) Ñaûm baûo nhu caàu protein (chaát ñaïm). Söï phaùt trieån cuûa thai nhi vaø
caùc cô quan cuûa thai phuï nhö töû cung, nhau thai, vuù cuøng vôùi vieäc
chuaån bò cho sinh ñeû, ñeàu coù nhu caàu protein. Cô theå thai phuï cuõng
caàn moät löôïng nhaát ñònh chaát protein, ñeå chuaån bò sau khi sinh cho
con buù. Toát nhaát trong giai ñoaïn giöõa thai phuï phaûi ñaûm baûo moãi
ngaøy ñaït ñöôïc 80-90g chaát ñaïm trong thöùc aên, trong ñoù löôïng ñaïm
ñoäng vaät vaø ñaïm thöïc vaät ngang baèng nhau laø toát nhaát. Thöùc aên giaøu
protein coù caùc loaïi ñaäu, saûn phaåm mieàn nuùi, caùc loaïi thòt, caùc loaïi
chim, caùc loaïi thuûy saûn, caùc loaïi tröùng.
(3) AÊn nhieàu thöùc aên coù chöùa chaát saét. Töø tuaàn thöù 10, dung löôïng maùu
cuûa thai phuï taêng, ñeå chuaån bò cho cô theå meï, thai nhi vaø nhu caàu khi
sinh ñeû. Saét laø chaát khoâng theå thieáu cho maùu. Thöùc aên giaøu chaát saét coù
tieát, gan ñoäng vaät, ñaäu vaø caùc loaïi nguõ coác, rau, quaû coù voû cöùng.
352
(4) Chuù yù haáp thuï caùc chaát canxi, photpho vaø vitamin D. Trong giai ñoaïn
giöõa thai kyø, xöông vaø raêng cuûa thai nhi phaùt trieån caàn moät löôïng
canxi vaø photpho cao, vitamin D giuùp cho vieäc haáp thuï canxi vaø phot-
pho toát hôn. Nhöõng thöïc phaåm coù haøm löôïng canxi vaø photpho cao
coù taûo bieån, ñaäu naønh, moäc nhó ñen, laïc, gan ñoäng vaät vaø caùc loaïi toâm
caù, rau xanh coù theå boå sung canxi, photpho nhöng khoâng ñuû.
(5) Khoâng theå thieáu ioát. Ioát laø moät yeáu toá quan troïng hôïp thaønh tuyeán
giaùp traïng, tuyeán giaùp traïng coù theå thuùc ñaåy quaù trình toång hôïp
protein, coù lôïi cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
(6) Baûo ñaûm cung caáp löôïng chaát beùo thích hôïp. Trong giai ñoaïn giöõa
thai kyø, môõ baét ñaàu tích tuï trong thaønh buïng, löng, ñuøi vaø vuù cuûa phuï
nöõ mang thai, chuaån bò cho vieäc sinh ñeû vaø cho con buù. Mang thai
24 tuaàn, thai nhi cuõng baét ñaàu tích tröõ môõ. Daàu thöïc vaät vaø môõ ñoäng
vaät ñeàu coù haøm löôïng chaát beùo cao. Bình thöôøng khi naáu aên neân
duøng daàu thöïc vaät, haïn
cheá duøng môõ ñoäng vaät.
(7) Taêng cöôøng haá p thuï
vitamin. Töø giai ñoaïn
giöõ a thai kyø , nhu caà u
vitamin cuûa thai phuï
taê n g, chuû yeá u taê n g
vitamin A, vitamin nhoùm
B, vitamin C, vitamin D.
Nhaéc nhôû
Cuoán "Ñaëc ñònh nhaân quaàn thieän thöïc chæ nam" cuûa Hoäi Dinh
döôõng hoïc Trung Quoác chæ ra, thai phuï töø thaùng thöù 4 trôû ñi theå troïng
taêng nhanh, neân löôïng chaát dinh döôõng cung caáp quy ñònh trong giai
ñoaïn giöõa thai kyø naêng löôïng moãi ngaøy taêng 200 KCal, thaùng 4∼6 taêng
15g, thaùng 7∼9 taêng 25g, canxi taêng ñeán 1500mg, saét taêng ñeán 28mg,
caùc chaát dinh döôõng khaùc nhö ioát, keõm, vitamin A,D,E,B1, B2, C ñeàu
taêng töông öùng.
353
23 Cheá ñoä aên uoáng trong giai ñoaïn giöõa thai kyø
Giai ñoaïn giöõa thai kyø laø giai ñoaïn phaùt trieån nhanh cuûa thai nhi, luùc naøy, cô
theå thai phuï coù raát nhieàu bieán ñoåi, phaûn öùng mang thai ñaõ giaûm nheï, aên uoáng daàn
toát leân, khaåu vò baét ñaàu thay ñoåi. Vì theá, vieäc aên uoáng cuûa thai phuï neân caên cöù vaøo
nhöõng ñaëc ñieåm naøy ñeå tieán haønh theo nhöõng böôùc döôùi ñaây:
(1) Taêng löôïng löông thöïc chính. Giai ñoaïn giöõa thai kyø thai nhi phaùt trieån
nhanh vaø moät soá toå chöùc cuûa cô theå meï cuõng phaùt trieån, caàn moät löôïng lôùn nhieät
naêng, maø nhöõng löông thöïc chính nhö myø, gaïo laø nguoàn cung caáp nhieät löôïng. Vì
theá, phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu myø vaø gaïo theo tieâu chuaån, ñoàng thôøi duøng
phoái hôïp vôùi moät soá löông thöïc phuï nhö ngoâ, gaïo keâ, yeán maïch, ñaäu ñoû, ñaäu xanh.
(2) Taêng cöôøng aên caùc loaïi thöùc aên töø ñoäng vaät. Thöïc phaåm coù nguoàn goác töø
ñoäng vaät nhö thòt, tröùng, gan, coù theå cung caáp cho cô theå con ngöôøi protein coù
chaát löôïng toát, ñaây laø cô sôû vaät chaát cho söï phaùt trieån taêng tröôûng cuûa caùc toå chöùc
cuûa phuï nöõ mang thai vaø thai nhi.
(3) Taêng cöôøng aên daàu thöïc vaät. Chaát beùo ñaëc bieät laø axit beùo taát yeáu laø cô sôû vaät
chaát caáu thaønh voû tuûy, heä thoáng trung khu thaàn kinh vaø maøng teá baøo, giai ñoaïn giöõa
thai kyø cô theå vaø ñaïi naõo cuûa thai nhi phaùt trieån nhanh, nhu caàu chaát beùo vaø axit beùo
taêng laø ñieàu taát yeáu, phaûi kòp thôøi boå sung. Vì theá, giai ñoaïn giöõa thai kyø, khi naáu
nöôùng neân taêng löôïng daàu thöïc vaät vaøo thöùc aên, nhö daàu ñaäu, daàu laïc, daàu caûi. Cuõng
coù theå tröïc tieáp aên nhöõng loaïi thöïc vaät giaøu chaát beùo nhö laïc, vöøng, nhaân haïnh ñaøo.
(4) Cheá bieán thöùc aên hôïp lyù, chuù yù khoâng ñeå vitamin bò maát nhieàu. Vitamin laø
chaát raát caàn thieát cho cô theå con ngöôøi, ngoaøi vieäc choïn aên nhöõng loaïi thöùc aên chöùa
nhieàu vitamin ra, khi naáu cuõng phaûi chuù yù traùnh vitamin bò maát nhieàu, neáu xaøo rau to
löûa, rau röûa saïch roài môùi thaùi, vo gaïo vöøa phaûi thì coù theå giaûm löôïng vitamin bò maát ñi.
(5) Thai phuï neân taêng soá böõa aên, löôïng thöùc aên vöøa phaûi. Coù theå aên 4∼5 laàn
moãi ngaøy, moãi laàn aên khoâng neân no quaù, nhö vaäy môùi coù theå haáp thuï nhieàu dinh
döôõng, maø laïi khoâng laøm cho daï daøy phaûi laøm vieäc quaù söùc.
(6) AÊn moät soá thöùc aên choáng taùo boùn. Trong giai ñoaïn giöõa thai kyø, thai phuï deã
bò taùo boùn. Ñeå phoøng choáng taùo boùn neân aên nhieàu loaïi thöùc aên giaøu chaát xenlulo vaø
nhöïa hoa quaû, nhö khoai moân, toûi töôi, rau heï, caûi döa, rau thôm, rau caûi, rau caàn,
cuû caûi muoái, rau caûi traéng. Caùc loaïi hoa quaû nhö ñaøo, traùm, cam quyùt, haûi ñöôøng, taùo
bôû cuõng raát giaøu chaát xenlulo.
Nhaéc nhôû
Ñeå ñaït ñöôïc dinh döôõng toaøn dieän nhaát thieát phaûi ña daïng hoùa thöùc aên vaø coù
phöông phaùp cheá bieán khoa hoïc, thay ñoåi thoùi quen aên uoáng, nhö vaäy cô theå thai
354 phuï môùi coù theå haáp thuï chaát dinh döôõng toaøn dieän.
24 Boå sung protein chaát löôïng toát trong giai

ñoaïn giöõa thai kyø
Protein chaát löôïng cao laø neàn taûng vaät chaát cuûa sinh meänh thai nhi,
laø thaønh phaàn quan troïng xaây döïng neân caùc cô quan boä phaän cuûa thai
nhi. Protein do nhieàu axit amin toå thaønh, caùc loaïi axit amin caàn cho cô
theå con ngöôøi coù tôùi 20 loaïi, trong ñoù coù 8 loaïi laø do cô theå con ngöôøi
khoâng theå töï hôïp thaønh ñöôïc, phaûi ñöôïc haáp thuï töø thöùc aên coù nguoàn
goác ñoäng vaät hoaëc thöïc vaät, loaïi axit amin naøy ñöôïc goïi laø axit amin taát
yeáu, protein coù nhieàu axit amin taát yeáu ñöôïc goïi laø protein chaát löôïng
cao, protein coøn coù taùc duïng kieän naõo. Neáu töø thaùng thöù 4 maø löôïng pro-
tein cung caáp khoâng ñuû thì söï phaùt trieån cuûa thai nhi seõ bò aûnh höôûng,
sau khi sinh ra theå troïng khoâng ñuû, trí löïc yeáu. Nhöõng loaïi thöùc aên coù
nhieàu protein bao goàm: (1) Thòt ñoäng vaät vaø caùc loaïi ñoäng vaät nhuyeãn
theå, nhö thoû, gaø, ba ba, ruøa, haøu, caù möïc, caù hoá vaø toâm, ñaây laø nhöõng
thöïc phaåm toát nhaát cung caáp protein chaát löôïng cao; (2) Caùc loaïi gia suùc,
gia caàm nhö thòt boø, thòt lôïn, thòt deâ, thòt thoû, thòt vòt vaø caùc loaïi tröùng;
(3) Caùc loaïi quaû nhö: laïc nhaân, bí ñoû, döa haáu, haïnh nhaân, nhaân haïch
ñaøo, haït höôùng döông; (4) Caùc loaïi thuûy saûn nhö caù ñoái, caù cheùp, löôn,
caù ñaàn; (5) Caùc loaïi söõa nhö söõa boø, söõa deâ; (6) caùc loaïi ñaäu naønh nhö
ñaäu naønh vaø caùc cheá phaåm töø ñaäu.
Nhaéc nhôû
Trong giai ñoaïn giöõa thai kyø,
moãi ngaøy phuï nöõ mang thai caàn
löôïng protein khoaûng 80∼90g,
neân aên nhieàu hôn luùc tröôùc khi
mang thai 20∼30 g.
Lôøi
khuyeân Baét ñaàu töø thaùng thöù 4, thai nhi phaùt trieån nhanh, vì theá phaûi chuù
cuûa Baùc syõ
yù boå sung protein öu chaát cho ñeán giai ñoaïn cuoái mang thai.
355
25 Boå sung chaát beùo trong giai ñoaïn giöõa

thai kyø
Chaát beùo laø chaát dinh döôõng caàn thieát cho söï phaùt trieån naõo cuûa thai
nhi. Trong chaát beùo coù chöùa môõ photpho naõo vaø môõ photpho tröùng vaø
DHA, nhöõng thaønh phaàn naøy laø nguyeân lieäu chuû yeáu taïo neân teá baøo naõo
cuûa thai nhi, trong ñoù DHA coù theå thuùc ñaåy teá baøo naõo phaùt trieån vaø taêng
theâm. Thai phuï chuù yù boå sung dinh döôõng thì treû sau naøy sinh ra seõ raát
thoâng minh.
Chaát beùo ñöôïc phaân thaønh môõ ñoäng vaät vaø chaát beùo thöïc vaät, chaát beùo
ñoäng vaät chuû yeáu toàn taïi trong caùc thöïc phaåm coù nguoàn goác ñoäng vaät, nhö
söõa beùo chöa taùch vaø caùc cheá phaåm cuûa söõa, thòt môõ, bô vaø môõ lôïn, haøm
löôïng môõ trong daàu coca vaø daàu coï cuõng raát cao: Daàu thöïc vaät chuû yeáu coù
trong caùc loaïi nguõ coác nhö daàu ñaäu naønh, daàu meø, daàu ngoâ, daàu laïc; DHA
coù haøm löôïng töông ñoái cao trong daàu caù caù bieån, ba ba. Trong caùc loaïi quaû
voû cöùng nhö haït haïnh nhaân, haït höôùng döông sau khi vaøo cô theå ñöôïc gan
chuyeån hoùa cuõng coù theå hôïp thaønh DHA. Thai phuï töø khi mang thai thaùng
thöù 4 trôû ñi phaûi boå sung löôïng DHA thích hôïp.
Nhaéc nhôû
Chaát beùo thöïc vaät vaø chaát beùo ñoäng vaät ñeàu coù taùc duïng vaø taùc haïi
nhaát ñònh. Chaát beùo ñoäng vaät coù haøm löôïng cholesterol cao, nhöng coù
theå mang theo vitamin A,D,E,K coù tính hoøa tan trong môõ, giuùp cho cô
theå haáp thuï caùc chaát vitamin coù tính hoaø tan trong môõ; daàu thöïc vaät coù
theå giaûm haáp thuï cholesterol. Cho neân söû duïng daàu thöïc vaät vaø daàu ñoäng
vaät vôùi tæ leä 2:1 hoaëc 3:1 laø thích hôïp.
Lôøi
khuyeân Khoâng coù quy ñònh roõ raøng naøo veà nhu caàu chaát beùo haøng ngaøy
cuûa Baùc syõ cuûa thai phuï, noùi chung chieám toång nhieät löôïng moãi ngaøy
khoaûng 20%~30%. Do thôøi gian mang thai, löôïng abumin
mang tính ñoäng vaät taêng nhieàu, chaát beùo ñoäng vaät cuõng töï
nhieân theo ñoù maø taêng leân, do vaäy, khi thai phuï boå sung chaát beùo neân
duøng nhieàu daàu thöïc vaät, moãi ngaøy khoaûng 2~3 thìa.
356
26 Boå sung canxi trong giai ñoaïn giöõa thai kyø
Trong suoát quaù trình mang thai, thai phuï ñeàu caàn boå sung canxi, nhöng
ñaëc bieät laø phaûi ñöôïc boå sung kòp thôøi trong giai ñoaïn giöõa thai kyø vaø cuoái
thai kyø.
Trong thôøi gian naøy, raêng cuûa thai nhi baét ñaàu canxi hoùa, ñoàng thôøi, ñeå
taïo neân boä xöông cuõng phaûi coù moät löôïng canxi lôùn, neáu thai phuï haáp thuï
canxi khoâng ñuû thì seõ xuaát hieän hieän töôïng baép chaân bò chuoät ruùt, tay chaân
teâ cöùng, deã laøm cho thai phuï bò cao huyeát aùp, maø thai nhi cuõng deã maéc beänh
coøi xöông baåm sinh. Cho neân, thai phuï nhaát ñònh phaûi chuù yù töø giai ñoaïn
naøy cho ñeán tuaàn thöù 37, phaûi kieân trì boå sung canxi.
(1) Boå sung canxi qua aên uoáng: Khi aên, thai phuï neân boå sung nhieàu ñoà haûi
saûn nhö toâm khoâ nhoû, caù, taûo rau cuøng vôùi cheá phaåm söõa vaø rau caûi.
Trong xöông ñoäng vaät, ñaäu phuï, tröùng gaø, haøm löôïng canxi cuõng raát
phong phuù, neân aên thöôøng xuyeân.
(2) Khi aên khoâng ñuû canxi, thai phuï coù theå uoáng thuoác canxi vaø vitamin D,
trong ñoù Caltrate (vitamin D) töông ñoái thích hôïp söû duïng cho thai
phuï. Caùc loaïi thuoác boå sung canxi ñeàu phaûi duøng vaøo böõa aên hoaëc sau
böõa aên.
(3) AÙnh saùng maët trôøi coù theå toång hôïp vitamin D trong cô theå ngöôøi, giuùp
cho vieäc haáp thuï canxi ñöôïc toát hôn.
Nhaéc nhôû
Treân 80% thai phuï phaùt hieän thaáy hieän töôïng thieáu canxi aûnh höôûng
raát lôùn ñeán phuï nöõ mang thai vaø thai nhi, vì vaäy nhaát ñònh phaûi chuù yù ñeán
vaán ñeà boå sung canxi.
Lôøi
khuyeân Giai ñoaïn giöõa thai kyø, thai phuï phaûi phôi naéng ñeå boå sung
cuûa Baùc syõ canxi, tia naéng maët trôøi coù theå saûn sinh vitamin D. Nhöng
phôi naéng khoâng caàn phaûi vaøo luùc maët trôøi noùng nhaát, ñeå
traùnh kích thích laøm toån thöông da vaø taêng hieän töôïng naùm
da mang thai. Toát nhaát laø thai phuï neân phôi naéng vaøo khoaûng töø 8
ñeán 10 giôø saùng, buoåi chieàu töø 4 giôø ñeán 6 giôø laø thích hôïp, ñeå
traùnh naéng chieáu tröïc tieáp.
357
27 Boå sung chaát saét trong giai ñoaïn giöõa thai kyø
Söï phaùt trieån cuûa thai nhi vaø sinh tröôûng cuûa nhau thai ñeàu caàn coù
saét, saét laø nguyeân lieäu thieát yeáu taïo thaønh maùu, thieáu saét thì seõ thieáu
maùu. Maùu coù theå mang theo oxy cung caáp cho thai nhi, thai nhi thieáu
oxy seõ bò cheát. Khi thieáu maùu, thai phuï cuõng deã bò chöùng cao huyeát aùp
thai ngheùn, hôn nöõa coøn laøm cho quaù trình sinh ñeû bò keùo daøi, ra maùu
nhieàu, söùc ñeà khaùng sau sinh yeáu, thôøi gian hoài phuïc chaäm, thaäm chí
coøn phaùt sinh nhieàu beänh khaùc.
Nhaéc nhôû
Thai phuï, thai nhi sinh tröôûng phaùt trieån caàn ñeán saét, töø thaùng thöù
4 trôû ñi, thai phuï vaø thai nhi phaûi döï
tröõ moät löôïng saét nhaát ñònh ñeå thai
phuï chuaån bò cho cuoäc sinh nôû vaø cho
thai nhi duøng trong khoaûng 5∼6 thaùng
sau khi ñöôïc sinh ra, bôûi vì haøm löôïng
saét trong söõa meï raát ít, khoâng ñuû duøng
cho treû sô sinh, theâm nöõa, khi treû chöa
aên daëm thì cô theå thieáu saét laø ñieàu
khoâng theå traùnh khoûi. Sau 5 thaùng, khi
treû ñaõ aên daëm roài thì coù ñieàu kieän ñeå boå
sung chaát saét trong thöùc aên.
Lôøi
khuyeân Thöïc phaåm chöùa haøm löôïng saét nhieàu coù gan ñoäng vaät, maùu
cuûa Baùc syõ ñoäng vaät, thòt naïc, thòt gia caàm, caùc loaïi caù, caùc loaïi ñaäu.
Haøng ngaøy, thai phuï haáp thuï chaát saét khoâng ñöôïc ít hôn
28mg. Nhöng gan ñoäng vaät khoâng neân aên nhieàu. Thai phuï aên nhieàu
thöïc phaåm chöùa vitamin C coù theå taêng khaû naêng haáp thuï saét cho
ñöôøng ruoät.
358
28 Taêng haáp thuï chaát keõm trong giai ñoaïn giöõa

thai kyø
Keõm coù vai troø quan troïng trong quaù trình trao ñoåi chaát cuûa cô theå
con ngöôøi. Keõm coù theå thuùc ñaåy thai nhi sinh tröôûng phaùt trieån, laø
nguyeân toá quan troïng trong quaù trình sinh tröôûng, phaân chia vaø phaân
hoùa teá baøo. Keõm coù theå thuùc ñaåy teá baøo naõo thai nhi phaùt trieån vaø toång
hôïp protein. Thai phuï thieáu keõm, thai nhi phaùt trieån chaäm vaø coù theå laøm
cho thai nhi bò dò hình, phaùt sinh beänh naõo tích nöôùc, khoâng coù naõo. Coù
theå thaáy keõm goùp phaàn quan troïng ñeå vieäc sinh ñeû coù moät keát quaû toát
ñeïp. Cho neân thai phuï khoâng theå thieáu keõm. Tình traïng thai phuï thieáu
keõm raát deã phaùt sinh ôû nhöõng nôi coù thöùc aên töø nguoàn goác thöïc vaät laø
chính hoaëc vuøng thieáu keõm, nhöõng khu vöïc naøy thai phuï caøng phaûi chuù
yù boå sung keõm.
Thöïc phaåm giaøu protein cuõng
coù haøm löôïng keõm raát cao, nhö
gan ñoäng vaät, thòt naïc, loøng ñoû
tröùng, caùc loaïi caù, oác bieån, haøu,
haøm löôïng keõm töông ñoái cao, tieáp
ñeán laø caùc loaïi söõa.
Nhaéc nhôû
Ngöôøi lôùn moãi ngaøy caàn
15mg keõm, thai phuï vaø baø
meï ñang cho con buù moãi
ngaøy caàn 20 mg.
Lôøi
khuyeân Keõm raát caàn thieát cho söï phaùt trieån cuûa thai nhi, giai ñoaïn giöõa
cuûa Baùc syõ thai kyø ñuùng laø giai ñoaïn thai nhi phaùt trieån nhanh, moät khi
thieáu keõm thì seõ phaùt trieån chaäm, treû sô sinh seõ thaáp vaø nhoû.
359
29 Boå sung ioát trong giai ñoaïn giöõa thai kyø
Ioát laø moät trong nhöõng nguyeân toá vi löôïng caàn thieát cho cô theå con
ngöôøi. Noù laø thaønh phaàn taát yeáu caáu thaønh hooùcmoân tuyeán giaùp traïng cuûa
cô theå ngöôøi. Hooùcmoân tuyeán giaùp traïng tieát ra töø tuyeán giaùp traïng cuûa
cô theå coù theå thuùc ñaåy cô theå sinh tröôûng, phaùt trieån, coøn coù theå aûnh
höôûng ñeán voû ñaïi naõo vaø söï höng phaán cuûa thaàn kinh giao caûm. Neáu cô
theå thai phuï thieáu ioát thì seõ laøm cho hooùcmoân tuyeán giaùp traïng cuûa thai
nhi bò thieáu, heä thoáng trung khu thaàn kinh cuûa thai nhi, ñaëc bieät laø söï
phaùt trieån cuûa ñaïi naõo seõ bò toån haïi nghieâm troïng, treû sinh ra seõ coù bieåu
hieän töù chi ngaén nhoû, soáng muõi leäch, mieäng roäng moâi daøy, veû maët ñaàn
ñoän, baép thòt yeáu, da khoâ, sôï laïnh, phaûn öùng chaäm chaïp vaø ngoân ngöõ khoù
phaùt trieån. Coù theå thaáy, thai phuï thieáu ioát coù theå daãn ñeán trôû ngaïi trong
söï phaùt trieån cuûa thai nhi treân phöông dieän trí löïc vaø theå traïng, cho neân,
thai phuï khoâng theå thieáu ioát. Ñaëc bieät trong giai ñoaïn giöõa thai kyø thai
nhi ñang phaùt trieån nhanh, thai phuï phaûi kòp thôøi boå sung ioát, ñaûm baûo
cho vieäc sinh ñeû coù chaát löôïng toát.
Thöïc phaåm chöùa nhieàu ioát coù rong bieån, taûo rau, con soø, con ngao,
con sanh, ñoäng vaät nhuyeãn theå khoâ, soø bieån, haûi saâm.
Nhaéc nhôû
Theo khuyeán nghò cuûa caùc nhaø
dinh döôõng hoïc löôïng ioát caàn ñöôïc cung
caáp cho ngöôøi lôùn laø 150microgam, phuï
nöõ mang thai 175 microgam, ngöôøi cho
con buù 200microgam.
Lôøi
khuyeân Moät soá nôi ôû saâu trong noäi ñòa, xa bieån, trong ñaát vaø khoâng
cuûa Baùc syõ khí coù raát ít ioát, vì theá thai phuï caøng phaûi chuù yù boå sung ioát,
aên muoái ioát vaø saûn phaåm töø bieån.
360
30 Nhöõng loaïi vitamin caàn boå sung trong giai

Baét ñaàu töø thaùng thöù 4 trôû ñi laø giai ñoaïn thai nhi taêng tröôûng nhanh, vì caùc
loaïi vitamin laø yeáu toá ñeå duy trì söï soáng, coù lieân quan maät thieát ñeán söùc khoûe cuûa
thai phuï vaø thai nhi. Trong giai ñoaïn naøy thai phuï phaûi ñaëc bieät chuù yù boå sung
vitamin A, vitamin B1, vitamin B2, vitamin B12, vitamin C, vitamin D, vitamin E.
(1) Vitamin A: Thai phuï thieáu vitamin A, deã daãn ñeán thai nhi ñang trong giai
ñoaïn phaùt trieån nhanh bò phaùt trieån chaäm laïi hoaëc phaùt trieån khoâng hoaøn toaøn, baûn
thaân phuï nöõ sau sinh do thieáu vitamin A, cuõng deã bò soát nhieãm truøng sau khi sinh.
AÊn loøng ñoû tröùng gaø, thòt boø, gan, caø roát, bí ñoû, rau caûi boù xoâi, caùc loaïi rau coù maøu
xanh vaøng, coù theå boå sung vitamin A (hoaëc carotin). Thai phuï moãi ngaøy haáp thuï
löôïng vitamin A khoaûng 1000microâgam.
(2) Vitamin B1: Thai phuï thieáu vitamin B1 deã bò saåy thai, ñeû non, hoaëc thai
cheát löu. Thai phuï neân aên nhieàu laïc, ñaäu naønh, gan, khoai lang traéng, boät myø loaïi
tieâu chuaån. Haøng ngaøy, thai phuï haáp thuï löôïng vitamin B1 khoâng ñöôïc ít hôn
1,8∼2,1 mg.
(3) Vitamin B2: Sau khi mang thai 4 thaùng laø luùc thai nhi phaùt trieån xöông,
sau naøy vaãn deã bò saåy thai. Neáu luùc naøy thai phuï thieáu vitamin B2 thì seõ laøm cho
xöông thai nhi phaùt trieån khoâng toát vaø sau naøy seõ daãn ñeán ñeû non. Thai phuï aên
nhieàu söõa boø, pho maùt, ñaäu naønh, tröùng, gan vaø rau xanh, coù theå phoøng choáng
thieáu vitamin B2. Moãi ngaøy thai phuï haáp thuï löôïng vitamin B2 khoâng neân thaáp
hôn 0,8∼2,0 mg.
(4) Vitamin C: Trong thôøi kyø naøy, neáu thai phuï thieáu vitamin C thì seõ laøm cho
thai nhi phaùt trieån khoâng toát, khi sinh ñeû phuï nöõ mang thai seõ bò chaûy maùu nhieàu.
Moãi ngaøy thai phuï haáp thuï löôïng vitamin C khoaûng 80mg, chæ caàn aên uoáng nhieàu
rau, ñaëc bieät laø rau coù maøu xanh thaãm vaø hoa quaû, seõ khoâng bò thieáu vitamin C.
(5) Vitamin D: Khi baét ñaàu mang thai thaùng thöù 4, xöông thai nhi phaùt trieån
raát nhanh, caàn moät löôïng canxi lôùn. Vitamin D coù theå giuùp cô theå haáp thuï canxi
toát hôn. neáu thai phuï thieáu vitamin D, thai nhi sinh ra seõ bò maéc beänh coøi xöông
baåm sinh, ñoàng thôøi seõ thöôøng xuyeân bò vieâm nhieãm ñöôøng hoâ haáp vaø ñöôøng tieâu
hoùa. Caùc loaïi thöïc phaåm chöùa nhieàu vitamin D coù caùc loaïi caù bieån coù haøm löôïng
chaát beùo cao, gan ñoäng vaät, loøng ñoû tröùng, söõa boø, bô, naám höông. Haøng ngaøy,
löôïng vitamin D thai phuï haáp thuï khoâng neân ít hôn 400IU. Thai phuï neân phôi
naéng, coù theå thuùc ñaåy söï toång hôïp vitamin D.
(6) Vitamin E: Thai phuï thieáu vitamin E laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân
gaây ñeû non, saåy thai vaø cheát löu. Thai phuï neân aên nhieàu thöïc phaåm coù daàu nhö
laïc, haïch ñaøo, tröùng ñeå boå sung vitamin E.
361
31 Cheá ñoä aên uoáng haøng ngaøy trong giai ñoaïn

giöõa thai kyø
Giai ñoaïn giöõa thai kyø thai nhi phaùt trieån raát nhanh, phuï nöõ mang
thai aên uoáng phaûi chuù yù taêng soá löôïng, ñoàng thôøi chuù yù taêng chaát löôïng
thöùc aên, aên nhieàu thöùc aên giaøu dinh döôõng. Xin giôùi thieäu moät soá loaïi
thöïc phaåm haøng ngaøy neân duøng ñeå boå sung dinh döôõng vaø soá löôïng thöùc
aên cuï theå ñeå thai phuï tham khaûo löïa choïn trong baûng döôùi ñaây.
Baûng giôùi thieäu thöïc ñôn haøng ngaøy vaø soá löôïng cuï theå
Nhoùm thöïc phaåm Nhoùm thöïc phaåm Soá löôïng
Löông thöïc Gaïo, boät myø, gaïo keâ, ngoâ hoaëc nhöõng Khoâng ít
(thöùc aên chính) löông thöïc phuï khaùc, caùc loaïi khoai. hôn 400g
Caùc loaïi thöïc phaåm coù Gaø, vòt, caù, ngoãng, thòt lôïn, thòt boø, thòt thoû. 50∼100g
nguoàn goác ñoäng vaät Gan ñoäng vaät moãi tuaàn chæ neân aên 1 laàn
Caùc loaïi tröùng Tröùng gaø, tröùng vòt, tröùng ngoãng, tröùng 50∼100g
muoái, tröùng chim cuùt
Caùc loaïi söõa Söõa boø, söõa deâ 250g
Caùc loaïi ñaäu Ñaäu töôi hoaëc caùc loaïi cheá phaåm töø ñaäu 50g
(chuû yeáu laø ñaäu naønh)
Rau Chuû yeáu laø aên caùc loaïi rau coù maøu xanh 500g
Gia vò Daàu ñaäu, daàu laïc, daàu vöøng 20∼30 g
Hoa quaû AÊn caùc loaïi hoa quaû töôi môùi 200g
Nhaéc nhôû
Trong giai ñoaïn giöõa thai kyø, thai nhi sinh tröôûng phaùt trieån nhanh,
vì theá vieäc haáp thuï dinh döôõng cuûa phuï nöõ mang thai phaûi toaøn dieän,
protein, chaát khoaùng, vitamin ñeàu khoâng theå thieáu.
Lôøi
khuyeân Baûng giôùi thieäu treân ñaây chæ laø ñeå tham khaûo, treân thöïc teá coù
cuûa Baùc syõ raát nhieàu khaùc bieät, ôû ñaây chæ muoán noùi vôùi thai phuï dinh
döôõng phaûi toaøn dieän.
362
32 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong giai ñoaïn giöõa

thai kyø
Ñeán giai ñoaïn giöõa thai kyø, thai nhi tieán vaøo thôøi kyø sinh tröôûng
nhanh, buïng thai phuï to ra, cho neân, phaûi chuù yù ñieàu chænh trong sinh
hoaït haøng ngaøy.
(1) Trong giai ñoaïn giöõa thai kyø, khi phuï nöõ mang thai cuùi, ho, laøm vieäc,...
phaûi chuù yù khoâng ñöôïc duøng löïc maïnh quaù.
(2) Chuù yù ñeán tö theá nguû. Ñieàu ñaàu tieân caàn chuù yù laø khi vöøa aên xong
khoâng ñöôïc naèm ngay, khi nguû phaûi ñeå ñaàu vaø chaân cao leân khoaûng
15∼20cm, laøm cho thaân treân cao leân, nhö vaäy raát coù hieäu quaû trong
vieäc giaûm traøo ngöôïc dòch daï daøy, neân naèm nghieâng beân traùi.
(3) Neáu thai phuï bò taùo boùn thì khi ñaïi tieän khoâng ñöôïc raën quaù maïnh, daây
quaàn aùo phaûi roäng.
(4) Raát nhieàu phuï nöõ mang thai trong giai ñoaïn giöõa thai kyø baét ñaàu xuaát
hieän ñau thaàn kinh vuøng ñuøi, löng eo hoaëc trieäu chöùng kích thích baøng
quang. Vì theá thai phuï neân heát söùc chuù yù giöõ aám phaàn thaân döôùi, ñaëc
bieät trong muøa laïnh, quaàn loùt neân choïn loaïi quaàn chuøm, töùc laø caïp
quaàn phaûi chuøm ñeán döôùi roán.
(5) Ñeán giai ñoaïn giöõa thai kyø, thai phuï duøng ñai ñeo buïng khoâng chæ laøm
cho phaàn buïng ñöôïc giöõ aám maø coøn coù theå laøm cho tính oån ñònh cuûa
cô theå taêng, coøn coù theå phoøng traùnh töû cung bò chaûy xeä, baûo veä thai.
Thai phuï phaûi duøng ñai ñeo buïng thì neân töï ñieàu tieát theo ñoä to daàn
cuûa buïng, khoâng ñöôïc ñeå coù caûm giaùc caêng chaät, traùnh aûnh höôûng ñeán
söï phaùt trieån bình thöôøng cuûa thai nhi.
Nhaéc nhôû
Laøm vieäc vaø nghæ ngôi ñuùng giôø cuõng raát quan troïng vôùi thai phuï,
sinh hoaït theo giôø giaác, reøn thoùi quen laøm vieäc vaø nghæ ngôi toát, thai phuï
nghæ ngôi toát seõ giuùp thai nhi khoûe maïnh.
Lôøi
khuyeân Ñeán giai ñoaïn giöõa thai kyø, thai phuï sinh hoaït haøng ngaøy phaûi ñaëc
cuûa Baùc syõ bieät chuù yù, traùnh kích thích töø beân ngoaøi gaây aùp löïc ñeán thai nhi,
ñaây laø ñieàu heát söùc quan troïng trong vieäc baûo veä thai nhi.
363
33 Bieän phaùp baûo veä thai trong giai ñoaïn giöõa

thai kyø
Khoaûng thôøi gian töø tuaàn thöù 12∼28 laø giai ñoaïn thai nhi töông ñoái
oån ñònh. Phaûi chuù yù nhöõng bieän phaùp döôùi ñaây ñeå baûo veä thai:
(1) Thöôøng xuyeân nghe cöû ñoäng thai vaø aâm vang tim thai. Vôùi thai phuï
neáu ñaõ töøng sinh thì khoaûng 16∼18 tuaàn, coøn neáu môùi sinh laàn ñaàu
thì 18∼20 tuaàn laø coù theå caûm nhaän ñöôïc thai cöû ñoäng, qua buïng coù
theå sôø thaáy cô theå thai, ñoàng thôøi coù theå phaân roõ ñaàu thai, thaân thai,
nghe ñöôïc tim thai, luùc naøy vò trí thai vaãn khoâng coá ñònh.
(2) Haøng thaùng ñi kieåm tra tröôùc sinh moät laàn, ño huyeát aùp, tính nhòp
ñaäp bình quaân cuûa maïch thai, nhö vaäy coù theå döï ñoaùn trieäu chöùng
toång hôïp cao huyeát aùp mang thai, nhö bình quaân maïch ñaäp vöôït quaù
11,3∼12kPa (85∼90 mmHg) thì sau naøy coù theå phaùt sinh chöùng cao
huyeát aùp mang thai.
(3) Neáu thaáy aâm ñaïo ra maùu, ñau buïng, neân chuù yù xem coù khaû naêng laø
saåy thai giai ñoaïn muoän khoâng, neân ñeán beänh vieän kieåm tra ñeå sôùm
coù bieän phaùp ñieàu trò.
(4) Neáu töû cung nhoû hôn möùc bình thöôøng ôû thaùng mang thai töông
öùng cuûa nhöõng thai phuï khaùc thì coù theå thai nhi phaùt trieån chaäm
hoaëc bò löu thai, neân phaùt hieän sôùm, xöû lyù sôùm, neáu vaán ñeà nghieâm
troïng thì phaûi keát thuùc mang thai.
(5) Sieâu aâm coù theå sôùm phaùt hieän thai nhi coù dò thöôøng hay khoâng ñeå xöû
lyù sôùm.
Nhaéc nhôû
Giai ñoaïn naøy phaûi ñaëc bieät chuù yù döï phoøng phaùt sinh chöùng toång
hôïp cao huyeát aùp mang thai, neân aên ít hôn, hoaït ñoäng nhieàu, thöôøng
xuyeân ño huyeát aùp.
Lôøi
khuyeân Thöôøng xuyeân ñònh kyø tieán haønh kieåm tra tröôùc sinh laø cô sôû
cuûa Baùc syõ ñeå baûo veä söùc khoûe thai phuï vaø thai nhi, ñeå sôùm phaùt hieän
vaán ñeà vaø sôùm coù bieän phaùp khaéc phuïc.
364
34 Hieän töôïng hoa maét, choùng maët trong giai

ñoaïn giöõa vaø cuoái thai kyø
Giai ñoaïn giöõa vaø cuoái thai kyø neáu thaáy hieän töôïng choùng maët, hoa
maét thì phaûi ñi khaùm ngay, ñaây thöôøng laø trieäu chöùng cuûa beänh boäi
nhieãm nghieâm troïng naøo ñoù. Thöôøng thaáy nhaát coù 2 loaïi beänh boäi
nhieãm döôùi ñaây:
(1) Thieáu maùu: Khi thai phuï aên uoáng khoâng ñuû cung caáp chaát saét, vitamin
B12 vaø axit folic, deã daãn ñeán thieáu maùu do thieáu saét hoaëc do thieáu hoàng
caàu. Do noàng ñoä hoàng caàu trong maùu giaûm, khaû naêng vaän chuyeån oxy
cuûa maùu cuõng giaûm, toå chöùc naõo thieáu oxy seõ sinh ra choùng maët vaø thaáy
quaàng toái tröôùc maét, coøn thöôøng thaáy keøm theo meät moûi vaø da, moâi, keát
maïc mí maét, lôïi nhôït nhaït hoaëc coù maøu traéng beäch.
(2) Chöùng toång hôïp cao huyeát aùp mang thai: do naõo boä vaø ñoäng maïch
nhoû ñaùy maét bò co giaät, daãn ñeán thieáu maùu cuïc boä, thieáu oxy, thaäm
chí phuø thuõng, gaây ra choùng maët, hoa maét, thaáy hình sao tröôùc maét
hoaëc ñoám saùng loùe leân, laø trieäu chöùng döï baùo beänh ñaõ phaùt trieån ñeán
giai ñoaïn naëng, thöôøng keøm theo ñau ñaàu, phuø thuõng.
Ngoaøi ra, meät moûi quaù hoaëc nguû khoâng ñuû cuõng seõ gaây ra choùng
maët, hoa maét. Caùc boä phaän cô theå thai phuï gaùnh vaùc quaù naëng, neáu nghæ
ngôi khoâng ñuû seõ daãn ñeán tình traïng choùng maët, tim hoài hoäp.
Nhaéc nhôû
Khi phaùt hieän beänh phaûi kòp thôøi ñieàu trò, coù theå giaûm nheï trieäu
chöùng choùng maët hoa maét: thai phuï phaûi chuù yù baûo ñaûm nguû ñuû giaác,
nghæ ngôi ñaày ñuû vaø hoaït ñoäng phuø hôïp.
Lôøi
khuyeân Do quaù trình mang thai löôïng maùu cuûa cô theå meï taêng nhieàu
cuûa Baùc syõ hôn khi khoâng mang thai bình quaân khoaûng 1500ml; tæ leä
löôïng maùu taêng luoân luoân vöôït qua löôïng hoàng caàu taêng, neân
xuaát hieän tình traïng goïi laø thieáu maùu sinh lyù mang thai, laøm cho khaû
naêng vaän chuyeån oxy cuûa maùu giaûm.
365
35 Tình traïng tim hoài hoäp, huït hôi trong giai

Coù luùc thai phuï tuy khoâng coù beänh gì, nhöng do söï thay ñoåi cuûa cô
theå vaø söï phaùt trieån cuûa thai nhi laøm taêng löôïng coâng vieäc cho caùc cô
quan, toå chöùc toaøn cô theå. Do quaù trình trao ñoåi chaát taêng nhanh, caàn
moät löôïng lôùn döôõng khí, vì theá thai phuï phaûi hít thôû saâu hôn ñeå taêng
löôïng khí qua phoåi, ñeå ñaït ñöôïc ñuû löôïng oxy ñoàng thôøi thaûi ra khí
cacbonic. Döôõng khí trao ñoåi qua phoåi thoâng qua tuaàn hoaøn maùu ñaõ ñöôïc
truyeàn ñeán caùc cô quan, toå chöùc vaø nhau thai.
Do quaù trình mang thai löôïng maùu cuûa cô theå meï taêng nhieàu hôn khi
khoâng mang thai bình quaân khoaûng 1500ml; tæ leä löôïng maùu taêng luoân
luoân vöôït qua löôïng hoàng caàu taêng, neân xuaát hieän tình traïng goïi laø thieáu
maùu sinh lyù mang thai, laøm cho khaû naêng vaän chuyeån oxy cuûa maùu giaûm;
Theâm nöõa, töû cung to ra cuõng laøm cho tim bò ñaåy leân treân, vò trí dòch sang
traùi, tim laøm vieäc trong ñieàu kieän khoâng thuaän lôïi. Taát caû nhöõng yeáu toá
noùi treân ñeàu laøm taêng gaùnh naëng cho tim. Cô theå phaûi taêng taàn xuaát nhòp
ñaäp tim ñeå hoaøn thaønh löôïng coâng vieäc quaù nhieàu, bình thöôøng vaãn chöa
xuaát hieän beänh traïng, nhöng khi hoaït ñoäng nhieàu moät chuùt, nhu caàu oxy
taêng, laïi taêng theâm gaùnh naëng cho tim vaø phoåi. Trong giai ñoaïn giöõa vaø
cuoái thai kyø raát deã xuaát hieän hieän töôïng tim hoài hoäp vaø huït hôi. Neáu tim
khoâng coù bieán ñoåi beänh thì khoâng coù gì ñaùng ngaïi laém.
Nhaéc nhôû
Neáu tim khoâng coù bieán ñoåi beänh thì khoâng coù trôû ngaïi gì lôùn. Chæ
caàn trong giai ñoaïn giöõa vaø cuoái thai kyø thai phuï saép xeáp nghæ ngôi hôïp
lyù, traùnh kích ñoäng maïnh vaø lao ñoäng quaù naëng laø ñöôïc.
Lôøi
khuyeân Thai phuï phaùt sinh tình traïng tim hoài hoäp, huït hôi, phaûi ñeán
cuûa Baùc syõ beänh vieän kieåm tra xem coù bò beänh tim hoaëc beänh phoåi khoâng,
sau ñoù môùi aùp duïng bieän phaùp chöõa trò khaùc.
366
36 Nguyeân nhaân gaây ñau moûi ôû moät soá boä phaän

cuûa cô theå thai phuï
(1) Ñau ñaàu. Moät soá thai phuï giai ñoaïn ñaàu thai kyø bò choùng maët, ñau ñaàu nheï
laø bieåu hieän phaûn öùng mang thai thöôøng thaáy. Nhöng neáu sau 3 thaùng mang thai
ñoät nhieân bò ñau ñaàu thì phaûi caûnh giaùc coù theå laø trieäu chöùng tieàn saûn giaät, ñaëc bieät
laø thai phuï cao huyeát aùp vaø phuø thuõng nghieâm troïng, neân chuù yù vaø sôùm ñieàu trò.
(2) Ñau ngöïc. Cuõng coù khi thai phuï ñau ngöïc, thöôøng hay ñau ôû giöõa xöông
söôøn, bieåu hieän gioáng nhö ñau thaàn kinh. Tình traïng naøy coù theå laø do mang thai
daãn ñeán thieáu canxi möùc ñoä khaùc nhau, hoaëc do tay giô cao aûnh höôûng ñeán cô
hoaønh gaây ra. Coù theå boå sung thöïc phaåm giaøu canxi thích hôïp hoaëc uoáng löôïng
nhoû thuoác an thaàn.
(3) Ñau löng eo. Thai phuï ñau löng eo laø do phaûi ñieàu tieát caân baèng cô theå,
thai phuï öôõn ngöïc quaù möùc gaây ra coät soáng bò ñau. Thai phuï thöôøng ñau löng vaøo
buoåi toái do ñaõ phaûi ñöùng nhieàu trong thôøi gian caû ngaøy. Thai phuï coù theå giaûm thôøi
gian ñöùng, thöôøng xuyeân thay ñoåi tö theá vaø ñoäng taùc thích hôïp, coù theå caûi thieän
ñöôïc chöùng beänh ñau löng.
(4) Xöông chaäu ñau moûi. Trong giai ñoaïn cuoái mang thai xöông chaäu theo söï
phaùt trieån to ra cuûa töû cung, caùc daây chaèng ôû traïng thaùi bò cheøn eùp co keùo, thöôøng
xuyeân seõ gaây ra ñau. Khi duøng söùc hoaëc ñi laïi seõ ñau taêng leân. Kieåu ñau naøy khoâng
caàn phaûi chöõa trò, nghæ ngôi laø coù theå giaûm ñau.
(5) Ñau chaân. Nguyeân nhaân thöôøng thaáy laøm cho thai phuï ñau chaân laø cô thòt
bò co ruùt laïi (coøn goïi laø chuoät ruùt), chính laø do thai phuï thieáu canxi hoaëc vitamin
nhoùm B gaây neân. Coù theå uoáng vieân canxi hoaëc vitamin nhoùm B vaø aên caùc loaïi thöùc
aên giaøu canxi, vitamin nhoùm B, trieäu chöùng ñau seõ giaûm.
(6) Ñau caùnh tay. Giai ñoaïn cuoái thai kyø, khi thai phuï giô caùnh tay leân cao luoân
coù caûm giaùc ñau caùnh tay khaùc laï, hoaëc coù caûm giaùc nhö coù con kieán boø chaäm chaäm
treân caùnh tay. Nguyeân do cuûa tình traïng naøy laø thai cheøn vaøo daây thaàn kinh coät soáng
gaây neân. Bình thöôøng thai phuï neân traùnh lao ñoäng naëng hoaëc hoaït ñoäng co keùo ôû vai,
seõ coù theå giaûm ñau, sau khi sinh ñeû seõ hoài phuïc laïi bình thöôøng.
(7) Ñau vuù. Moät soá phuï nöõ bình thöôøng tröôùc khi coù kinh coù hieän töôïng ñau
vuù, khi coù thai, quaù trình mang thai tuaàn hoaøn maùu taêng, laøm cho vuù to ra, noåi
leân, cuõng seõ xuaát hieän tình traïng ñau vuù, thaäm chí coøn ñau hôn tröôùc khi coù kinh,
nhöng ñaây cuõng laø phaûn öùng sinh lyù bình thöôøng, laø do vuù to ra, tuyeán vuù nôû to
daãn ñeán, khoâng neân lo laéng. Sau khi sinh ñeû cho con buù seõ laøm cho caûm giaùc ñau
daàn daàn nheï ñi cho ñeán khi maát haún.
Nhöõng hieän töôïng treân coù lieân quan ñeán söï bieán ñoåi cô theå thai phuï, khi ñaõ
sinh ñeû xong, nhöõng hieän töôïng naøy seõ maát ñi.
367
37 Phoøng choáng saåy thai trong giai ñoaïn giöõa

thai kyø
Thai phuï ôû thôøi kyø chöa ñöôïc 28 tuaàn maø thai nhi ñaõ ra thì goïi laø saåy
thai. Nhöõng tröôøng hôïp naøy treû ra ñôøi thöôøng ñeàu khoâng theå soáng ñöôïc.
Nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa saåy thai laø do tinh truøng hoaëc tröùng coù
khieám khuyeát hoaëc do caû hai ñeàu coù khieám khuyeát daãn ñeán. Nguyeân nhaân
do aûnh höôûng töø beân ngoaøi thuoäc cô theå meï coù: maát söï ñieàu tieát noäi tieát toá,
giai ñoaïn ñaàu thai kyø neáu chöùc naêng hoaøng theå buoàng tröùng khoâng ñaày ñuû
thì daãn ñeán kích thích toá mang thai saûn sinh ra khoâng ñuû, laøm cho noäi maïc
töû cung phaùt trieån khoâng toát maø aûnh höôûng ñeán tröùng thuï tinh laøm toå vaø
phaùt trieån; khi chöùc naêng tuyeán giaùp traïng giaûm thì hooùcmoân tuyeán giaùp
traïng tieát ra khoâng ñuû, söï trao ñoåi chaát cuûa teá baøo giaûm, töø ñoù aûnh höôûng
ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi; Cô quan sinh saûn cuûa phuï nöõ bò beänh nhö
töû cung dò taät (töû cung coù maøng lieân keát phuû taïng, hai goùc), u töû cung, ñaëc
bieät laø u töû cung döôùi nieâm maïc coù theå aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng phaùt
trieån cuûa phoâi thai maø daãn ñeán saåy thai; vi khuaån hoaëc chaát ñoäc töø caùc beänh
truyeàn nhieãm caáp tính nhö caûm cuùm, vieâm phoåi coù theå thoâng qua nhau thai
vaøo trong maùu thai nhi, laøm cho thai nhi truùng ñoäc, caûm nhieãm maø cheát;
nhieät ñoä cô theå phuï nöõ mang thai cuõng coù theå laøm cho töû cung co boùp daãn
ñeán saåy thai; cô theå meï bò beänh maïn tính nghieâm troïng nhö beänh tim, gan,
thaän hoaëc laø laøm cho thai nhi thieáu döôõng khí, hoaëc laø laøm cho nhau thai
bò toån haïi maø phaùt sinh saåy thai giai ñoaïn cuoái.
Nhaéc nhôû
Neáu do baûn thaân tinh truøng hoaëc tröùng coù vaán ñeà thì seõ saåy thai,
thöïc hieän ñaøo thaûi töï nhieân, coù lôïi cho sinh ñeû chaát löôïng toát.
Lôøi
khuyeân Ñeà nghò thai phuï phaûi phoøng choáng saåy thai treân nhieàu maët,
cuûa Baùc syõ ñaëc bieät laø phaûi loaïi tröø nhaân toá baát lôïi beân ngoaøi; coù beänh
sôùm chöõa, haønh ñoäng thaän troïng, chuù yù nghæ ngôi ñeàu laø
nhöõng bieän phaùp phoøng choáng saåy thai.
368
38 Bieän phaùp choáng saåy thai quen daï
Keát thuùc mang thai tröôùc 28 tuaàn, theå troïng thai nhi khoâng ñuû 1000g, goïi laø
saåy thai. Saåy thai quen daï laø chæ saåy thai ñaõ treân 3 laàn, maø moãi laàn saåy thai ñeàu phaùt
sinh taïi cuøng moät thôøi ñieåm mang thai (cuøng soá thaùng). Nguyeân nhaân phaùt sinh
saåy thai quen daï raát nhieàu, coù khi laø do thai nhi bò dò hình hoaëc thai phuï bò maéc
beänh; coù khi laïi khoâng neân giöõ thai; tröôøng hôïp khoâng neân giöõ thai laø laøm cho noù
ñaøo thaûi töï nhieân, neáu baùc syõ khaùm cho raèng coù theå giöõ thai, ngoaøi vieäc duøng thuoác
ra phuï nöõ mang thai neân chuù yù aên uoáng ñeå taêng khaû naêng baûo veä söùc khoûe.
(1) Boå sung vitamin E. Vitamin E coù khaû naêng baûo veä chöùc naêng sinh lyù
bình thöôøng cuûa cô theå vaø phaùt trieån phoâi thai, coù theå keùo daøi söï soáng cuûa teá
baøo. Thöïc phaåm giaøu chaát vitamin E coù daàu thöïc vaät, rau caûi baép. Ngoaøi ra,
coøn neân chuù yù ñeán dinh döôõng, phaûi thöôøng xuyeân aên nhöõng loaïi thöïc phaåm
giaøu protein nhö thòt naïc, tröùng gaø, söõa boø.
(2) Chuù yù ñi laïi. Ñaëc bieät laø phaûi chuù yù traùnh va ñaäp hoaëc eùp vaøo buïng, ñeå
traùnh gaây saåy thai.
(3) Chuù yù nghæ ngôi, khoâng ñöôïc quaù moûi meät. Phuï nöõ mang thai meät
moûi laø moät nguyeân nhaân quan troïng daãn ñeán saåy thai. Cho neân, thai phuï bò
saåy thai quen daï phaûi ñaëc bieät chuù yù nghæ ngôi trong thôøi gian deã bò saåy thai
phaûi naèm nghæ.
Nhaéc nhôû
Saåy thai quen daï luoân luoân xaûy ra trong cuøng moät thaùng mang thai, töùc laø coù
tính thôøi gian, vì theá neân chuù yù baûo veä söùc khoûe trong thôøi gian saåy thai quen daï.
Lôøi
khuyeân Thai phuï bò saåy thai quen daï coù theå aùp duïng thöïc ñôn döôùi ñaây:
cuûa Baùc syõ (1) Caù cheùp 1 con, moå boû ruoät, khoâng boû vaûy, theâm ñaäu ñoû 60g,
theâm chuùt göøng, giaám laøm gia vò, naáu canh, aên caû thòt vaø nöôùc,
chuû trò ñoäng thai. (2) Bí ñoû giaø, cho nöôùc vaøo saéc uoáng, moãi ngaøy
uoáng 2 laàn, coù taùc duïng an thai, chuû trò saåy thai quen daï. (3) Thuoác tieân
sôn 60~90g, ñoã troïng 6g (boïc vaøo vaûi), reã caây gai 15g (boïc vaøo vaûi),
gaïo neáp löôïng vöøa phaûi, taát caû cho vaøo naáu chaùo aên, chuû trò saåy thai
trieäu chöùng, saåy thai quen daï. (4) Haït sen vaø gaïo neáp, naáu chaùo aên, chuû
trò saåy thai quen daï. (5) Linh laêng töû 3g, giaõ naùt pha nöôùc, loïc baõ, laáy
nöôùc, ñaäp vaøo 2 quaû tröùng gaø, duøng nöôùc thuoác naáu chín tröùng, aên tröùng
vaø uoáng nöôùc luùc noùng.
369
39 Lieäu phaùp aên uoáng cho thai phuï saûy thai

trieäu chöùng
Saåy thai trieäu chöùng cuõng laø moät loaïi saåy thai. Ngöôøi beänh coù trieäu
chöùng taét kinh vaø phaûn öùng mang thai, ñau buïng döôùi theo töøng ñôït,
moûi löng vaø aâm ñaïo ra moät ít maùu. Ñoâng y goïi laø "thai thoâng", "thai baát
an", cho raèng chuû yeáu laø do thaän khí khoâng oån ñònh, khí huyeát yeáu maø
gaây ra. Trong trò lieäu, ngöôøi maéc beänh ngoaøi vieäc phaûi traùnh lao ñoäng
chaân tay vaø naèm nghæ ra, coù theå aùp duïng lieäu phaùp aên uoáng döôùi ñaây ñeå
chöõa trò.
(1) Gaø maùi ñeû moät con, laøm saïch loâng, boû noäi taïng, reã coû tranh töôi 60g,
cho caû vaøo noài, theâm nöôùc haàm thaønh canh, coù theå neâm neám cho
vöøa mieäng, sau khi naáu chín laáy ra aên caû nöôùc vaø caùi.
(2) Thòt ruøa thaùi mieáng 90g, ñöông saâm, ñoã troïng moãi loaïi 30g, cho vaøo
trong noài ñaát, theâm 1000mg nöôùc, theâm gia vò, duøng löûa nhoû ñun
soâi, ñôïi thòt ruøa chín meàm roài, aên noùng caû nöôùc vaø caùi.
(3) Daàu vöøng 100g, maät ong 200g, laàn löôït ñun nhoû löûa cho soâi, taét löûa,
laøm nguoäi, daàu vaø maät troän ñeàu vaøo laø coù theå duøng ñöôïc. Moãi laàn
duøng moät thìa canh, moãi ngaøy 2 laàn.
(4) Ñaäu ñen 30g, gaïo neáp 60g, vo röûa saïch, cho vaøo noài ñaát, cho vöøa
nöôùc, duøng löûa nhoû naáu cho ñeán khi thaønh chaùo laø coù theå aên, moãi
ngaøy aên moät laàn.
(5) Haït sen 90g boû voû, boû taâm, röûa saïch, nho khoâ 30g, cho vaøo noài goám,
cho 200ml nöôùc, duøng löûa to haáp caùch thuûy cho ñeán khi haït sen chín
nhöø laø coù theå aên ñöôïc.
(6) Loøng ñoû tröùng gaø 5 quaû, röôïu 50ml, cho vöøa nöôùc troän ñeàu, coù theå
neâm moät chuùt muoái cho vöøa aên, duøng noài haáp 1 giôø, chia ra aên trong
2 laàn hoaëc 1 laàn.
(7) Tröùng gaø 1 quaû, laù ngaûi cöùu 1 naém, cho vaøo noài ñaát roài cho nöôùc
vaøo naáu, ñôïi tröùng chín thì aên, moãi ngaøy 1 laàn, aên vaøo buoåi saùng laø
toát nhaát.
370
40 Phöông phaùp xaùc ñònh tình traïng phaùt trieån

cuûa töû cung trong thôøi gian mang thai
Thai phuï naèm nghieâng ngöôøi, 2 chaân duoãi thaúng, duøng thöôùc meàm
ño khoaûng caùch töø xöông cung chaäu ñeán choã cao nhaát cuûa töû cung.
Trong tình traïng bình thöôøng, sau khi mang thai tuaàn thöù 28, moãi tuaàn
taêng 1cm. Neáu lieân tuïc 2 tuaàn khoâng taêng, neân chuù yù xem thai nhi phaùt
trieån coù ñình treä khoâng; Neáu phaùt trieån quaù nhanh thì coù theå laø ña thai,
thai nhi quaù to hoaëc nöôùc oái quaù nhieàu.
Phuï nöõ chöa mang thai, töû cung to baèng quaû tröùng gaø, khi mang
thai 35 tuaàn, chieàu daøi ñaõ ñaït khoaûng 35cm. Khi töû cung daøi vöôït qua
xöông cung chaäu, coù theå sôø thaáy töø ngoaøi buïng, sau naøy khoâng ngöøng
taêng theo töøng tuaàn thai.
Nhaéc nhôû
Thai phuï töï kieåm tra tình hình phaùt trieån cuûa töû cung, khi phaùt hieän
coù ñieàu baát thöôøng, nhö khoâng taêng tröôûng, taêng tröôûng quaù chaäm hoaëc
taêng tröôûng quaù nhanh
thì phaûi ñeán beänh vieän
ñeå baùc syõ kieåm tra,
khaùm xem thai nhi coù
vaán ñeà gì khoâng, hoaëc
nöôùc oái quaù nhieàu, ñeå
sôùm xöû lyù.
Lôøi
khuyeân Thai phuï töï kieåm tra xaùc ñònh söï thay ñoåi cuûa töû cung, laø moät
cuûa Baùc syõ caùch ñeå naém ñöôïc söï phaùt trieån cuûa thai nhi, thuaän tieän ñôn
giaûn, deã laøm, thai phuï neân hoïc caùch töï kieåm tra tình traïng
phaùt trieån cuûa töû cung.
371
41 Phöông phaùp töï ñieàu chænh ngoâi thai

khoâng thuaän
Thai phuï töï ñieàu chænh ngoâi thai coù theå aùp duïng phöông phaùp döôùi ñaây:
(1) Phöông phaùp naèm ñaàu goái aùp ngöïc: Thích hôïp cho thai phuï sau tuaàn
thöù 30 ngoâi thai vaãn laø ngoâi moâng hoaëc ngoâi ngang. Tröôùc khi aên côm hoaëc sau
khi aên 2 giôø, saùng sôùm nguû daäy vaø buoåi toái tröôùc khi ñi nguû, phuï nöõ mang thai
tröôùc tieân ñi tieåu heát, sau ñoù nôùi loûng ñai löng, hai ñaàu goái môû ra (ngang baèng
vai), ngöïc vai aùp saùt giöôøng, ñaàu nghieâng sang moät beân, ñuøi vaø baép chaân taïo
thaønh moät goùc vuoâng, hai tay ruû xuoáng hai beân giöôøng hoaëc ñeå leân hai beân ñaàu,
taïo thaønh tö theá ñaàu thaáp moâng cao, laøm cho ñænh ñaàu thai nhi leân taän cô hoaønh
cuûa meï, thay ñoåi troïng taâm ñeå laøm cho thai nhi ñang töø ngoâi moâng hoaëc ngoâi
ngang chuyeån sang ngoâi ñaàu. Moãi ngaøy laøm 2∼3 laàn, moãi laàn 10∼15 phuùt, sau
moät tuaàn tieán haønh kieåm tra laïi ngoâi thai.
(2) Phöông phaùp naèm nghieâng: Ñoái vôùi ngoâi ngang hoaëc ngoâi chaåm sau
(maët quay ra phía buïng meï) coù theå duøng phöông phaùp naøy. Caùch laøm laø khi thai
phuï naèm nghieâng, coù theå xoa nheø nheï hai beân buïng döôùi. Moãi ngaøy laøm 2 laàn,
moãi laàn 10∼15 phuùt.
(3) Phöông phaùp chaâm cöùu huyeät vò baèng laù ngaûi: Thai phuï söû duïng tö theá
ngoài, chaân giaãm leân gheá nhoû, boû daây löng ra, duøng naém laù ngaûi cöùu cuoän laïi ñoát
löûa hô vaøo huyeät aâm (maët beân ngoaøi cuûa hai ngoùn chaân uùt), thuùc ñaåy töû cung
hoaït ñoäng, töø ñoù laøm cho thai nhi xoay chuyeån. Moãi ngaøy hô laù ngaûi moät laàn, moãi
laàn töø 15∼20 phuùt, moät tuaàn sau tieán haønh kieåm tra laïi.
Nhaéc nhôû
Thai coù ngoâi thuaän nghóa laø: Thai nhi naèm trong töû cung cuûa thai phuï ñaàu
quay xuoáng döôùi, moâng höôùng leân treân, khi sinh ñaàu ra tröôùc. Thai coù ngoâi
khoâng thuaän: Thai nhi naèm trong töû cung cuûa thai phuï, tö theá ngöôïc vôùi tö theá
thai thuaän töùc laø ngoâi moâng, khi sinh, phaàn moâng seõ loä ra tröôùc. Bôûi vì ñaàu thai
nhi to hôn moâng, neáu phaàn ñaàu khoâng theå ra tröôùc khi töû cung co boùp thì khi ra
seõ raát khoù khaên, töø ñoù gaây khoù sinh.
Lôøi
khuyeân Thai phuï ngoâi thai thuaän laø raát quan troïng, noù lieân quan ñeán vieäc
cuûa Baùc syõ sinh ñeû coù thuaän lôïi hay khoâng. Tröôùc tuaàn thöù 28, thai nhi vaãn
nhoû, maø nöôùc oái töông ñoái nhieàu, khoâng gian hoaït ñoäng cuûa thai
nhi lôùn, töùc laø luùc naøy vò trí thai chöa thuaän thì thöôøng coù theå töï
chuyeån thuaän. Neáu sau 30 tuaàn ngoâi thai vaãn chöa thuaän thì phaûi tieán
haønh töï ñieàu chænh ngoâi thai döôùi söï höôùng daãn cuûa baùc syõ.
372
42 Nhöõng daáu hieäu nguy hieåm trong quaù trình

mang thai
Trong thôøi gian mang thai xuaát hieän moät soá beänh traïng khoâng bình
thöôøng, laø daáu hieäu nguy hieåm, neân chuù yù.
(1) Daáu hieäu thai ngoaøi töû cung. Giai ñoaïn ñaàu thai kyø töï nhieân xuaát hieän tình
traïng buïng döôùi ñau lieân tuïc vaø coù keøm theo buoàn noân, noân möûa, saéc maët
traéng beäch, choùng maët, hoân meâ vaø coù caûm giaùc muoán ñaïi tieän. Ñaây laø trieäu
chöùng caáp lieân quan ñeán phuï khoa, neân laäp töùc ñeán beänh vieän ñieàu trò.
(2) Daáu hieäu chöûa tröùng. Bieåu hieän laø giai ñoaïn ñaàu hoaëc giai ñoaïn giöõa thai
kyø töû cung to raát nhanh, khoâng phuø hôïp vôùi soá thaùng thöïc teá mang thai,
ñoàng thôøi thaáy aâm ñaïo ra moät ít maùu, khoâng thaáy tim thai cuõng khoâng
thaáy thai cöû ñoäng.
(3) Daáu hieäu thai nhi cheát. Töû cung vaø buïng nhoû ñi, khoâng phaùt trieån, khoâng coøn
thaáy thai cöû ñoäng. Vaøi ngaøy sau thai phuï mieäng hoâi, toaøn thaân meät moûi raõ rôøi.
(4) Daáu hieäu thai nhi trong töû cung thieáu oxy. Trong 12 giôø thai nhi cöû ñoäng
ít hôn 10 laàn.
(5) Daáu hieäu thai nhi trong töû cung phaùt trieån chaäm. Töû cung phaùt trieån raát
chaäm, ñaùy töû cung khoâng ñaït ñöôïc ñoä cao theo ñuùng soá tuaàn mang thai.
(6) Daáu hieäu saåy thai vaø ñeû non. Thai tröôùc 37 tuaàn, neáu xuaát hieän ñau co boùp
töû cung coù quy luaät theo töøng ñôït, keøm theo aâm ñaïo ra ít maùu thì neân nghó
ñeán trieäu chöùng saåy thai, sau 37 tuaàn thì neân nghó ñeán khaû naêng ñeû non.
(7) Daáu hieäu chöùng toång hôïp cao huyeát aùp mang thai. Chaân phuø thuõng, sau
khi nguû daäy vaãn khoâng heát phuø, keøm theo coù abumin trong nöôùc tieåu,
huyeát aùp taêng cao, nghieâm troïng coøn bò ñau ñaàu, choùng maët.
(8) Daáu hieäu nhau tieàn ñaïo. Giai ñoaïn cuoái thai kyø thaáy ra maùu aâm ñaïo khoâng
ñau laø daáu hieän nguy hieåm cuûa nhau tieàn ñaïo.
(9) Daáu hieäu nhau bong sôùm. Giai ñoaïn cuoái thai kyø neáu thaáy phaàn ngoaøi
buïng bò ñau hoaëc coù chöùng toång hôïp cao huyeát aùp mang thai, keøm theo
ñau co boùp töû cung lieân tuïc, buïng tröôùng to nhö caùi troáng, töû cung sôø vaøo
thaáy raén chaéc, ñoàng thôøi aâm ñaïo ra maùu, laø daáu hieäu nhau thai bong sôùm.
Lôøi
khuyeân Thai phuï neân chuù yù ñeán nhöõng daáu hieäu nguy hieåm, ñeå coù theå
cuûa Baùc syõ sôùm phaùt hieän vaán ñeà, sôùm xöû lyù, coù lôïi cho söùc khoûe cuûa meï
vaø cuûa con.
373
43 Nhöõng loaïi thuoác gaây aûnh höôûng khoâng toát

ñeán söùc khoûe thai nhi
Tetracycline duøng sau giai ñoaïn giöõa thai kyø, coù theå laøm cho raêng
cuûa thai nhi nhieãm maøu vaøng, men raêng phaùt trieån khoâng toaøn dieän,
xöông phaùt trieån chaäm.
Sulfonamides vaø bilirubin trong maùu thai nhi caïnh tranh vôùi boä
phaän keát hôïp abumin, laøm cho moâ hình keát hôïp bilirubin giaûm, moâ hình
phaân li bilirubin taêng, daãn ñeán beänh naõo tính bilirubin, xuaát hieän haït
muïn côm nguy hieåm.
Chloramphenicol keát hôïp vôùi glucuronic trong gan giaûi ñoäc, roài qua thaän
thaûi ra ngoaøi. Do heä thoáng chaát xuùc taùc trong gan cuûa thai nhi chöa hoaøn toaøn
khoûe maïnh, theâm nöõa, thaän baøi tieát cuõng keùm, deã daãn ñeán chloramphenincol
tích tröõ trong cô theå thai nhi, sinh ra "hoäi chöùng sau vieâm tuûy xaùm".
Streptomycin coù theå laøm cho 8 ñoâi thaàn kinh naõo chính laø heä thoáng
thaàn kinh nghe bò toån haïi, gaây beänh ñieác baåm sinh trôû ngaïi chöùc naêng
tieàn ñình.
Dilantin coù theå daãn ñeán chöùng toång hôïp Dilantin, bao goàm coù daáu
hieäu xuaát huyeát, dò taät ñaàu maët vaø caùc chi, trí löïc thaáp.
Thuoác haï soát giaûm ñau nhö aspirin, indomethacin hôïp thaønh chaát
öùc cheá hooùcmoân tuyeán tieàn lieät, coù theå laøm cho thai nhi coù daáu hieäu chaûy
maùu, ñöôøng daãn ñoäng maïch thai nhi ñoùng quaù sôùm laøm cho ñoäng maïch
phoåi bò aùp löïc lôùn.
Thuoác lieàu cao vaø lôïi huyeát bình coù theå laøm cho tim cuûa thai nhi
ñaäp quaù chaäm, reserpine coù theå laøm cho thai nhi trong töû cung phaùt
trieån raát chaäm.
Thuoác khaùng hooùcmoân tuyeán giaùp traïng nhö PTU, thiouracil coù theå
öùc cheá chöùc naêng tuyeán giaùp traïng cuûa thai nhi, chöùc naêng tuyeán giaùp
traïng saûn sinh ra raát thaáp, ñoàng thôøi laøm cho tuyeán giaùp traïng phuø to.
Uoáng thuoác choáng ñoâng maùu nhö dicoumarin, stabilene raát deã qua
maøng chaén nhau thai, laøm cho goác maùu ñoâng cuûa thai nhi khoâng ñuû,
laøm cheát thai.
374
44 Bieän phaùp giuùp thai phuï töï kieåm tra cöû ñoäng
cuûa thai
Sau tuaàn thöù 16 (cuoái thaùng thöù 4), ngöôøi ñaõ töøng mang thai coù theå seõ
caûm thaáy thai cöû ñoäng, thai phuï môùi mang thai laàn ñaàu do chöa coù kinh
nghieäm thì phaûi ñeán tuaàn thöù 18∼20 môùi coù theå thaáy roõ thai nhi cöû ñoäng,
hieän töôïng naøy keùo daøi cho ñeán khi sinh.
Hoaït ñoäng cuûa thai nhi cuõng coù quy luaät cuûa noù. Thoâng thöôøng trong giai ñoaïn
ñaàu vaø giai ñoaïn giöõa thai kyø, nöôùc oái nhieàu, khoâng gian hoaït ñoäng roäng, vì theá soá
laàn thai nhi cöû ñoäng nhieàu, bieân ñoä hoaït ñoäng lôùn; ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø, nöôùc
oái töông ñoái ít, thai to ra, phaïm vi hoaït ñoäng bò haïn cheá neân thai cöû ñoäng giaûm, hôn
nöõa bieân ñoä cuõng giaûm, nhöng vaãn trong phaïm vi bình thöôøng. Neáu soá laàn thai cöû
ñoäng giaûm roõ reät, thaäm chí khoâng thaáy cöû ñoäng nöõa thì coù khaû naêng laø thai nhi bò
thieáu oxy, thai cöû ñoäng quaù nhieàu cuõng laø phaûn öùng thieáu oxy cuûa thai nhi.
Coøn nöõa, thai nhi trong luùc nguû cuõng khoâng cöû ñoäng, thoâng thöôøng chu kyø
nguû, thöùc laø khoaûng 20 phuùt, ñaây cuõng laø quy luaät cöû ñoäng thai. Trong cuøng moät
ngaøy cöû ñoäng thai cuõng coù theå thay ñoåi, thöôøng trong khoaûng 2∼5 giôø chieàu thai
cöû ñoäng ít nhaát; 6∼11 giôø toái thai cöû ñoäng maïnh nhaát, soá laàn nhieàu nhaát; coøn saùng
sôùm vaø trong voøng buoåi saùng laø thôøi gian thai cöû ñoäng trung bình giöõa 2 buoåi.
Thai phuï coù theå caên cöù vaøo quy luaät thôøi gian thai cöû ñoäng treân ñaây ñeå
töï kieåm tra thai nhi cuûa mình.
Nhaéc nhôû
Kieåm tra cöû ñoäng thai raát quan troïng, coù theå hieåu ñöôïc tình hình hoaït
ñoäng cuûa thai nhi vaø nöôùc oái nhieàu ít, khí oxy cung caáp ñaõ ñuû chöa. Vì theá,
thai phuï phaûi chuù yù quan saùt thai cöû ñoäng vaø naém ñöôïc quy luaät cöû ñoäng
cuûa thai nhi.
Lôøi
khuyeân Thai phuï coù theå töï kieåm tra cöû ñoäng cuûa thai nhi nhö sau:
cuûa Baùc syõ phuï nöõ mang thai naèm nghieâng beân traùi, moãi ngaøy kieåm tra
cöû ñoäng thai 3 laàn vaøo buoåi saùng, tröa vaø toái, moãi laàn kieåm
tra 1 giôø, soá laàn töông öùng trong 3 laàn cöû ñoäng thai nhaân 4,
töùc laø soá laàn cöû ñoäng thai trong 12 giôø. Neáu trong 12 giôø, soá laàn
thai cöû ñoäng nhieàu hôn 30 laàn thì thai nhi bình thöôøng, coøn nhoû hôn
30 laàn thì neân ñeán beänh vieän kieåm tra.
375
45 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong sinh hoaït tình

duïc giai ñoaïn giöõa thai kyø
Trong thôøi gian töø thaùng thöù 4 ñeán thaùng thöù 9 phuï nöõ mang thai coù
theå sinh hoaït tình duïc, nhöõng cuõng khoâng ñöôïc tuøy tieän, maø phaûi giaûm
hoaëc haïn cheá sinh hoaït tình duïc, ñoàng thôøi chuù yù nhöõng ñieàu döôùi ñaây:
(1) Thôøi gian naøy vôï choàng chæ neân quan heä 1 tuaàn moät laàn.
(2) Khi sinh hoaït tình duïc, moãi laàn giao hôïp khoâng ñöôïc quaù daøi, chæ
khoaûng 5∼10 phuùt.
(3) Khoâng ñöôïc kích thích maïnh boä phaän sinh duïc cuûa thai phuï, ñoäng taùc
phaûi nheï nhaøng, meàm maïi moät chuùt, taát caû caùc ñoäng taùc ñeàu khoâng
ñöôïc maïnh quaù, khoâng ñöôïc eùp leân phaàn buïng cuûa thai phuï. Coù theå aùp
duïng tö theá naèm nghieâng, ñeå traùnh eùp vaøo buïng phuï nöõ mang thai,
nhö vaäy coøn coù theå traùnh döông vaät ñöa vaøo aâm ñaïo quaù saâu.
(4) Tröôùc khi sinh hoaït tình duïc, vôï choàng coù theå keùo daøi "khuùc daïo ñaàu"
ñeå kích thích caû hai höng phaán, töø ñoù giaûm ñöôïc thôøi gian giao hôïp
thöïc teá, thaäm chí coù theå aùp duïng phöông thöùc vôï giuùp choàng ñaåy
tinh dòch ra ngoaøi, vaãn coù theå ñaït ñöôïc sinh hoaït tình duïc sinh lyù,
maø laïi baûo veä ñöôïc thai nhi trong buïng khoâng bò toån haïi.
Nhaéc nhôû
Sinh hoaït tình duïc phaûi ñaëc bieät chuù yù veä sinh, tröôùc khi giao hôïp,
vôï vaø choàng ñeàu phaûi röûa saïch aâm hoä vaø döông vaät, ñeå traùnh vieâm nhieãm
laây vaøo töû cung, nheï thì cuõng seõ aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån trí löïc cuûa
thai nhi, laøm giaûm chaát löôïng sinh saûn, naëng coøn coù theå laøm cho thai
nhi bò töû vong.
Lôøi
khuyeân Thai phuï trong giai ñoaïn giöõa thai kyø khoâng ñöôïc sinh hoaït
cuûa Baùc syõ tình duïc quaù nhieàu laàn, khoâng ñöôïc duøng löïc quaù maïnh,
khoâng ñöôïc giao hôïp trong thôøi gian quaù laâu, neáu khoâng,
phaàn buïng thai phuï bò eùp hoaëc cô quan sinh duïc bò kích thích
quaù naëng, seõ laøm cho maøng thai sôùm bò vôõ, thai nhi do khoâng ñöôïc
cung caáp ñaày ñuû thaønh phaàn dinh döôõng vaø oxy, seõ bò cheát raát
nhanh, hoaëc laø gaây saåy thai.
376
CHÖÔNG 5
GIAI ÑOAÏN CUOÁI THAI KYØ
Chuaån bò toát cho sinh nôû vaø ñeà phoøng sinh sôùm
Giai ñoaïn cuoái thai kyø laø giai ñoaïn töø tuaàn thöù 28 ñeán khi sinh, töùc
laø vaøo 3 thaùng cuoái töø thaùng thöù 8 ñeán thaùng thöù 9,10.
Ñaây laø thôøi kyø maáu choát phaùt trieån taêng tröôûng cuûa thai nhi, cuõng
laø thôøi kyø ñænh cao veà söï thay ñoåi cô theå ngöôøi meï. Trong 3 thaùng cuoái
thai kyø, theå troïng ngöôøi meï taêng leân khoaûng 5 kg, ñoàng thôøi coøn caàn döï
tröõ naêng löôïng caàn thieát cho luùc sinh. Do vaäy, aên uoáng trong thôøi kyø naøy
cuûa thai phuï cuõng taêng roõ reät, dinh döôõng chuû yeáu laø taêng cöôøng pro-
tein, chaát saét, canxi, nhöng cuõng khoâng neân aên quaù nhieàu, thai quaù to
khoù sinh.
Trong thôøi gian naøy thai phuï raát deã sinh sôùm, phaûi heát söùc chuù yù
trong vaän ñoäng, cô theå phaûi ñöôïc nghæ ngôi, laøm vieäc nheï nhaøng, tinh
thaàn thoaûi maùi, ñeå traùnh sinh sôùm.
Giai ñoaïn cuoái thai kyø laø giai ñoaïn raát gaàn thôøi ñieåm sinh nôû, thai
phuï phaûi coù söï chuaån bò ñeå sinh em beù vaø chaêm soùc treû sô sinh, giuùp cho
vieäc sinh nôû ñöôïc thuaän lôïi vaø baûo veä söùc khoûe em beù sô sinh, ñaëc bieät
laø laøm toát caùc baøi taäp phoái hôïp sinh nôû.
377
Nhöõng ñieåm caàn chuù yù trong giai ñoaïn cuoái thai kyø
1 Söï phaùt trieån cuûa thai nhi trong thaùng thöù 8

(28~31tuaàn)
Khi thai ñöôïc 8 thaùng, chieàu daøi thai nhi ñöôïc khoaûng 40∼44 cm,
troïng löôïng khoaûng 1500∼2100 gam. Da cuûa thai nhi ñaõ coù saéc hoàng,
döôùi da ñaõ coù lôùp môõ, hôi nhaên nheo, loâng maêng treân maët ñaõ bieán maát.
Phoåi vaø caùc boä phaän khaùc ñaõ daàn hoaøn thieän, neáu ñöôïc sinh ra vôùi söï
chaêm soùc ñaëc bieät thì ñöùa treû vaãn coù theå soáng.
Thai nhi lôùn leân nhanh choùng, ñaõ cuoän troøn trong töû cung cuûa meï,
coù theå töï do xoay chuyeån trong buïng meï, luùc naøy neáu gaëp phaûi chaán
ñoäng hoaëc kích thích aâm thanh maïnh, thai nhi seõ giaät mình giô hai baøn
tay leân nhö muoán naém vaøo vaät gì ñoù, daùng veû heát söùc kinh ngaïc.
Töø thôøi kyø naøy, löôïng nöôùc oái khoâng taêng leân nhö tröôùc nöõa, cô theå em
beù phaùt trieån töông ñoái nhanh, khoâng theå töï do chuyeån ñoäng trong buïng
meï nhö tröôùc, ñeán giai ñoaïn naøy, thai nhi thöôøng xoay ngöôïc ñaàu xuoáng
moät caùch töï nhieân. Giaû duï sinh sôùm trong giai ñoaïn naøy vôùi söï chaêm soùc
ñaëc bieät thì thai nhi vaãn coù theå ñöôïc cöùu soáng. Bôûi vì phoåi, caùc cô quan noäi
taïng, naõo vaø heä thaàn kinh ñeàu ñaõ phaùt trieån ñeán ñoä hoaøn chænh nhaát ñònh.
Nhaéc nhôû
Ñieàu ñaùng sôï nhaát trong thôøi kyø naøy laø chöùng
cao huyeát aùp thai ngheùn, neân traùnh lao ñoäng
naëng, baûo ñaûm nguû ñuû giaác, haïn cheá aên muoái.
Tham gia thaêm khaùm tröôùc sinh, khaùm thai 2
tuaàn moät laàn, ñeå coù theå sôùm phaùt hieän daáu hieäu
cuûa chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn.
Lôøi
khuyeân Thai phuï ñöôïc 8 thaùng, töû cung vöôn ra phía tröôùc roõ reät, buïng
cuûa Baùc syõ cuûa phuï nöõ mang thai lôùn leân nhanh choùng, ñoä cao töû cung
khoaûng 25cm~27cm. Thai phuï caûm thaáy cô theå naëng neà, vaän
ñoäng khoù khaên, coù ngöôøi coøn xuaát hieän phuø thuõng, ñau löng, ñau
goùt chaân, thöôøng xuyeân bò taùo boùn vaø noùng trong, do daï daøy bò cheøn eùp
neân chæ aên moät löôïng ít thöùc aên cuõng caûm thaáy khoâng thôû ñöôïc.
379
2 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong thaùng thöù 8
(1) Ngay töø luùc naøy thai phuï neân khaùm thai 2 tuaàn moät laàn.
(2) Trong giai ñoaïn cuoái thai kyø, thai phuï khoâng neân ñi du lòch ñeå traùnh
sinh sôùm.
(3) Haøng ngaøy tröôùc khi ñi nguû, thai phuï neân maùt xa vuù khoaûng 5 phuùt ñeå
tuyeán söõa löu thoâng, baàu söõa ñöôïc chuaån bò toát tröôùc khi sinh.
(4) Tröôùc khi nguû maùt xa toaøn boä cô theå ñoàng thôøi gaùc chaân leân cao, nhö
vaäy coù theå traùnh ñöôïc chöùng chuoät ruùt, raát toát cho nghæ ngôi.
(5) Moãi saùng sôùm thöùc daäy, neân uoáng ngay moät coác nöôùc loïc, ñeå traùnh
bò taùo boùn.
(6) Ñeå laøm giaûm caûm giaùc daï daøy quaù ñaày, phuï nöõ mang thai moãi böõa
khoâng neân aên quaù nhieàu, coù theå taêng soá böõa aên, moãi ngaøy chia ra
khoaûng 5 böõa, aên ít nhöng nhieàu böõa.
(7) Thai phuï moãi khi ra ngoaøi neân traùnh aùnh naéng gaét chieáu tröïc tieáp,
traùnh laøm caùc veát naùm treân da trôû neân nghieâm troïng.
(8) Thai phuï neân thöôøng xuyeân ñi boä, taêng cöôøng tuaàn hoaøn maùu, toát
cho meï vaø thai nhi.
(9) Thai phuï neân thöôøng xuyeân kieåm tra troïng löôïng, kieåm tra hieän
töôïng phuø thuõng hoaëc tình traïng taêng caân.
(10) Thai phuï neân ñi thöû maùu, ñeå khi xaûy ra söï coá ngoaøi yù muoán coù theå
tìm loaïi maùu phuø hôïp vaø truyeàn maùu maø khoâng caàn phaûi laøm xeùt
nghieäm töø ñaàu.
Nhaéc nhôû
Moät soá chò em coù vaán ñeà veà söùc khoûe thì phaûi ñaëc bieät chuù yù giöõ gìn,
khi caàn thieát thì neân nghæ sôùm, khoâng neân tieáp tuïc ñi laøm vaø lao ñoäng naëng.
Lôøi
khuyeân Thai phuï ñöôïc 8 thaùng, raát gaàn ñeán ngaøy sinh neân phaûi chuù
cuûa Baùc syõ yù giöõ gìn söùc khoûe, chuû yeáu phoøng traùnh phuø thuõng vaø sinh
sôùm.
380
3 Phöông phaùp kieàm cheá thai nhi phaùt trieån

quaù nhanh trong thaùng thöù 8
Khi thai ñöôïc 8 thaùng, thai nhi phaùt trieån töông ñoái nhanh, ñaëc
ñieåm chuû yeáu laø ñaïi naõo, xöông, maïch maùu, cô baép trong thôøi kyø naøy ñeàu
ñaõ hình thaønh, caùc cô quan phaùt trieån hoaøn thieän. Giai ñoaïn naøy neáu
thai phuï aên quaù nhieàu chaát dinh döôõng seõ laøm cho thai nhi phaùt trieån
quaù to, ñeán khi sinh nôû seõ raát khoù khaên. Do vaäy, caùc baø meï phaûi chuù yù
aên uoáng hôïp lyù.
1) Troïng löôïng taêng cuûa thai phuï moãi tuaàn khoâng neân quaù 500g (0,5
kg), neáu vöôït quaù möùc taêng caân chuaån thì neân haïn cheá aên thöùc aên
coù chaát boät, neân aên nhieàu rau xanh.
2) Thai phuï khoâng neân aên quaù maën, moãi ngaøy khoâng neân aên quaù 7g
muoái vaø cuõng khoâng neân uoáng nhieàu nöôùc.
3) Thai phuï neân haïn cheá aên ñöôøng, ñoà aên ngoït, thöùc aên chieân raùn vaø
thòt beùo, daàu môõ neân aên vöøa phaûi.
4) Thai phuï neân choïn loaïi thöùc aên löôïng ít nhöng giaù trò dinh döôõng cao,
neáu thöùc aên nguoàn goác ñoäng vaät thì traùnh khoâng neân aên nhöõng thöùc
aên löôïng nhieàu maø giaù trò dinh döôõng thaáp, khoâng neân aên khoai taây,
khoai lang ñeå traùnh caûm giaùc daï daøy ñaày tröôùng do bò töû cung cheøn eùp.
Nhaéc nhôû
Chò em phaûi thay ñoåi caùch aên uoáng,
chia nhoû böõa aên, moãi ngaøy coù theå chia
laøm 5∼6 böõa, nhö vaäy deã tieâu hoùa laïi
ngaên chaën tích tuï môõ thöøa.
Lôøi
khuyeân Giai ñoaïn cuoái thai kyø haøng ngaøy neân aên caùc loaïi thöùc aên nhö sau:
cuûa Baùc syõ Thöùc aên chính (gaïo, gaïo keâ, mì, ngoâ, löông thöïc phuï) khoaûng
370~420g, caùc loaïi tröùng (tröùng gaø, tröùng vòt, tröùng ngoãng)
50gam, söõa 500ml, caùc loaïi thòt caù 150g, gan caùc loaïi ñoäng
vaät 50g (moãi tuaàn chæ aên moät laàn), caùc loaïi ñaäu ñoã 60g, rau xanh
500g, nöôùc hoa quaû 100ml, daàu aên 20ml.
381
4 Bieän phaùp phoøng traùnh sinh sôùm trong thaùng

thöù 8
Sinh sôùm raát deã xaûy ra khi thai ñöôïc 28∼37 tuaàn töùc laø khi thai ñöôïc
khoaûng 8∼9 thaùng. Sinh sôùm laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu
laøm treû sô sinh töû vong, cho neân giai ñoaïn naøy phaûi döôõng thai ñaëc bieät
caån thaän.
Nhöõng vaán ñeà phaûi chuù yù haøng ngaøy laø: (1) Traùnh bò ngaõ. Giai ñoaïn
naøy buïng thai phuï ngaøy caøng to neân ñoäng taùc phaûi chaäm raõi, khoâng ñöôïc
ñeå bò ngaõ. (2) Khoâng neân laøm vieäc quaù söùc, phaûi nguû ñuû giaác, ban ngaøy
tranh thuû thôøi gian nghæ ngôi. (3) Thöùc aên phaûi ñuû dinh döôõng nhöng
khoâng neân aên quaù nhieàu. (4) Thôøi kyø naøy phaûi chuù yù chöùng cao huyeát aùp
thai ngheùn. Cho neân thai phuï phaûi khaùm thai tröôùc sinh caån thaän, coù
theå sôùm phaùt hieän chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn ñeå sôùm ñeà phoøng vaø
chöõa trò. Töø thaùng naøy khaùm thai hai tuaàn moät laàn. (5) Thai phuï neáu
phaùt hieän bò ra moät chuùt maùu phaûi laäp töùc ñi khaùm, coù khaû naêng sinh
non, khaû naêng nhau baùm maët tröôùc hoaëc nhau bong sôùm.
Nhaéc nhôû
Nguyeân nhaân daãn ñeán nguy cô sinh non nhö thai ñoâi, ña thai,
nöôùc oái quaù nhieàu, vò trí nhau thai baát thöôøng hoaëc thai phuï maéc beänh
truyeàn nhieãm, beänh maïn tính, hình daùng töû cung baát thöôøng, nhau
thai bong sôùm, vieâm aâm ñaïo, thai phuï giai ñoaïn cuoái thai kyø vaän ñoäng
thaùi quaù, hoaëc do aûnh höôûng coâng vieäc, mang vaùc vaät naëng, bò thöông,
ñi taû, ho,... Vì vaäy, thai phuï neân coá gaéng chuù yù traùnh nhöõng hoaït ñoäng
nguy hieåm.
Lôøi
khuyeân Thôøi kyø naøy buïng cuûa thai phuï ñaõ raát to, ñoä cao cuûa töû cung
cuûa Baùc syõ khoaûng 25~27cm, cô theå naëng neà, ñi laïi khoù khaên, neáu ñi laïi
nhieàu seõ caûm thaáy moâng, chaân, goùt chaân moûi raõ rôøi, naëng neà,
nhieàu thai phuï coøn xuaát hieän phuø thuõng. Do vaäy, haønh ñoäng
cuûa thai phuï phaûi ñaëc bieät caån thaän traùnh bò ngaõ daãn ñeán nguy cô
sinh non.
382
5 Söï phaùt trieån cuûa thai nhi trong thaùng thöù 9

(32~35 tuaàn)
Khi thai ñöôïc 9 thaùng, chieàu daøi thai nhi khoaûng 45∼48cm, troïng
löôïng khoaûng 2000∼2500g. Thai nhi trôû neân buï baãm, hình daùng ñaõ gioáng
nhö khi em beù ñöôïc sinh ra. Lôùp môõ döôùi da daøy leân laøm cho da deû saùng
suûa hoàng haøo, nhaün nhuïi hôn giai ñoaïn tröôùc, lôùp loâng mao treân da ñaõ daàn
bieán maát, nhöõng veát nhaên nheo treân maët cuõng khoâng coøn, moùng tay moùng
chaân cuõng ñaõ moïc daøi, noäi taïng ñaõ hoaøn thieän, chöùc naêng phoåi vaø daï daøy
cuõng ñaõ baét ñaàu phaùt trieån hoaøn chænh, ñaõ thöïc hieän ñöôïc chöùc naêng tieâu
hoùa vaø hoâ haáp ôû möùc ñoä nhaát ñònh. Neáu laø beù trai thì tinh hoaøn ñaõ xuoáng vò
trí bao tinh hoaøn, neáu laø beù gaùi thì ñaõ coù hai moâi aâm hoä, cô quan sinh duïc
ñaõ hoaøn chænh, luùc naøy thai nhi ñaõ quay ngöôïc ñaàu xuoáng ñeå chuaån bò chaøo
ñôøi. Thai nhi luùc naøy raát hieáu ñoäng, cöû ñoäng tay chaân cuûa thai nhi laøm cho
buïng meï thay ñoåi hình daïng, choã thì goà leân, choã
laïi loõm vaøo. Neáu sinh ra luùc naøy maëc duø voùc daùng
theå troïng chöa to nhöng chæ caàn chaêm soùc ñaëc
bieät nhö aáp loàng kính theâm thì em beù coù theå lôùn
leân khoûe maïnh.
Nhaéc nhôû
Luùc naøy daï daøy phuï nöõ mang thai bò cheøn
eùp, cho neân moãi laàn aên ñöôïc raát ít, haøng ngaøy coù
theå chia nhoû laøm nhieàu böõa, moãi böõa aên moät ít.
Lôøi
khuyeân Thai phuï ñeán thaùng thöù 9 laø thôøi kyø khoù chòu nhaát trong caû
cuûa Baùc syõ quaù trình thai ngheùn, luùc naøy chieàu cao töû cung laø 28~30cm,
töû cung ñaõ cheøn cao tôùi ngöïc, do ñoù cheøn vaøo tim vaø daï daøy
laøm cho nhòp tim nhanh vaø thôû doác hoaëc caûm thaáy daï daøy
tröôùng ñaày, chaùn aên, ñoàng thôøi töû cung cuõng cheøn leân baøng quang
neân phuï nöõ mang thai caûm thaáy hay moùt tieåu hôn, dòch aâm ñaïo
cuõng tieát ra nhieàu hôn. Buïng thai phuï to ra raát nhieàu, cô theå ngaøy
caøng naëng neà, ñoäng taùc vuïng veà, phaûi ñeå yù traùnh bò toån thöông phaàn
löng eo vaø cheäch ñoát soáng löng.
383
6 Nhöõng vaán ñeå caàn chuù yù trong thaùng thöù 9
Khi thai ñöôïc 9 thaùng nguy cô sinh sôùm raát cao, cho neân phaûi chuaån
bò toát nhöõng kieán thöùc caàn thieát lieân quan ñeán sinh nôû.
(1) Nhöõng vaät duïng thai phuï caàn mang theo khi ñi vieän sinh con laø:
chaên aám, aùo nguû, aùo khoaùc ngoaøi, aùo loùt quaàn loùt, baêng veä sinh, giaøy
deùp, chaäu röûa, ñoà aên vaët,...
(2) Vôùi söï giuùp ñôõ cuûa ngöôøi thaân, thai phuï neân chuaån bò caùc vaät duïng
cho em beù nhö: quaàn aùo sô sinh (aùo lieàn quaàn, aùo nguû, quaàn aùo loùt,
quaàn nhöïa ngaên nöôùc, khaên uû meàm, muõ), taõ, khaên boâng, khaên taém,
chaäu taém, caùc vaät duïng duøng taém cho em beù, bình söõa, coác, thìa
uoáng nöôùc, laøn, giöôøng em beù,...
(3) Thai phuï phaûi chuaån bò soá ñieän thoaïi beänh vieän nôi döï ñònh sinh,
ñöôøng ñeán beänh vieän vaø soå theo doõi khaùm thai,...
(4) Nhöõng thai phuï sinh con taïi nhaø phaûi chuaån bò phoøng sinh saïch seõ,
vaät duïng phuïc vuï ñôõ ñeû, môøi baø ñôõ coù kinh nghieäm.
(5) Ruùt ngaén khoaûng caùch thôøi gian khaùm thai, töø thaùng thöù 9 trôû ñi,
thai phuï neân khaùm thai 2 tuaàn moät laàn taïi beänh vieän.
Nhaéc nhôû
Xe ñöa thai phuï ñi beänh vieän laø yeáu toá raát quan troïng, ñeå ñaûm baûo
an toaøn, toát nhaát laø goïi xe caáp cöùu beänh vieän, tieáp theo laø duøng xe ñaåy
ñöa thai phuï vaøo beân trong beänh vieän hoaëc duøng caùng neáu nhaø gaàn vieän.
Toát nhaát khoâng neân ñöa thai phuï tôùi vieän baèng maùy keùo hoaëc xe taûi, ñeå
traùnh daãn ñeán sinh nôû treân ñöôøng ñi.
Lôøi
khuyeân Chuù yù caùc trieäu chöùng sinh sôùm, neáu thai phuï ñau buïng, ra
cuûa Baùc syõ maùu aâm ñaïo, maøu saéc cuûa maùu ra khi sinh sôùm raát gioáng vôùi
maøu kinh nguyeät haøng thaùng, chæ caàn buïng thai phuï thaáy cöùng
leân thì cuõng neân ñeà cao caûnh giaùc.
384
7 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå baûo veä thai trong

thaùng thöù 9
Thôøi gian naøy, cô theå thai phuï raát naëng neà, raát ngaïi vaän ñoäng, buïng
ngaøy caøng to, di chuyeån phaûi chaäm raõi, ñi laïi phaûi chuù yù quan saùt traùnh
bò ngaõ.
Thôøi gian naøy, thai phuï haøng ngaøy khoâng neân laøm vieäc quaù söùc, phaûi
nguû ñuû giaác, ban ngaøy tranh thuû nghæ ngôi, khoâng neân laøm vieäc naëng.
AÊn uoáng ñaày ñuû dinh döôõng nhöng khoâng neân aên quaù nhieàu, haøng
ngaøy neân aên laøm nhieàu böõa, ví duï moãi laàn chæ neân aên moät caùi baùnh nhoû.
Thôøi kyø naøy caàn ñeà phoøng chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn, thöôøng
xuyeân ño huyeát aùp, phaùt hieän huyeát aùp taêng phaûi kòp thôøi nghæ ngôi ñeå
khoáng cheá.
Tích cöïc khaùm thai tröôùc khi sinh, vaøo thaùng naøy caàn khaùm thai 2
tuaàn moät laàn, neáu bò ra moät chuùt maùu phaûi ñeán baùc syõ khaùm ngay. Ñaây
laø bieåu hieän cuûa tình traïng nhau tieàn ñaïo hoaëc nhau bong sôùm, laø
nguyeân nhaân gaây ra sinh sôùm.
Luùc naøy buïng thai phuï phình to,
ñoä cao töû cung khoaûng 25∼27cm, cô
theå naëng neà, di chuyeån khoù khaên,
khoâng neân ñöùng laâu, ngoài laâu, ñi laïi
nhieàu ñeå traùnh phuø thuõng, bò ngaõ daãn
ñeán sinh sôùm.
Nhaéc nhôû
Thôøi kyø naøy coù vaán ñeà gì baát
thöôøng phaûi ñi vieän kieåm tra ngay ñeà
phoøng sinh sôùm.
Lôøi
khuyeân Vaøo thaùng naøy, thai phuï neân nghæ ngôi nhieàu, khi caàn thieát neân
cuûa Baùc syõ xin nghæ ñeà phoøng sinh sôùm.
385
8 AÊn uoáng vaø nghæ ngôi trong thaùng thöù 9
(1) Ñaây laø thôøi kyø thai phuï caûm thaáy ngaøy caøng meät moûi, tinh thaàn cuõng
ngaøy caøng hoài hoäp lo laéng. Nhöõng ngaøy cuoái gaàn ñeán ngaøy sinh
khoâng neân hoaûng loaïn, khoâng neân quaù lo sôï, ñieàu chænh taâm lyù chaøo
ñoùn ngaøy em beù ra ñôøi. Thai phuï luùc naøy phaûi chuù yù nghæ ngôi, thôøi
gian nghæ caøng nhieàu caøng toát, caû ban ngaøy vaø ban ñeâm ñeàu phaûi
nghæ ngôi nhieàu. Khi nghæ ngôi neân naèm thoaûi maùi, thay ñoåi tö theá
phuø hôïp.
(2) Thôøi kyø naøy do daï daïy bò cheøn eùp, khoâng aên ñöôïc nhieàu thöùc aên moät
luùc, neân chia nhoû böõa aên moãi böõa aên moät ít.
(3) Luùc naøy do dòch aâm ñaïo tieát ra nhieàu, deã bò vieâm nhieãm, cho neân
haøng ngaøy neân veä sinh saïch seõ, naêng thay quaàn loùt.
(4) Thôøi kyø naøy ñoä cao töû cung khoaûng 28-30cm, cao saùt ngöïc do ñoù
cheøn eùp vaøo tim vaø daï daøy laøm cho thai phuï caûm thaáy tim ñaäp
nhanh vaø khoù thôû, aên uoáng bò thieáu huït cho neân phaûi chuù yù aên vaët
boå sung.
(5) Luùc naøy thai phuï neân chuaån bò cho vieäc sinh nôû, chuù yù luyeän taäp caùc
ñoäng taùc phoái hôïp luùc sinh nhö taäp hít thôû, xoa boùp, ñoäng taùc laáy hôi
raën laøm cho sinh nôû ñöôïc thuaän lôïi vaø an toaøn.
Nhaéc nhôû
Thai phuï luùc naøy phaûi chuù yù chuaån bò cho sinh nôû, luyeän taäp caùc
ñoäng taùc phoái hôïp luùc sinh nhö theá naøo, chuaån bò ñaày ñuû caùc vaät duïng
phuïc vuï sinh nôû, vaät duïng kieåm tra em beù sô sinh, sinh ôû beänh vieän naøo
vaø phöông tieän chuyeân chôû ñeán vieän,... ñeå neáu coù baát ngôø sinh sôùm cuõng
khoâng bò cuoáng quyùt luùng tuùng vì chuaån bò khoâng ñaày ñuû.
Lôøi
khuyeân Khi thai ñöôïc 9 thaùng, thai nhi ñaõ phaùt trieån hoaøn chænh, neáu
cuûa Baùc syõ sinh sôùm cuõng coù theå soáng, nhöng döôõng thai caån thaän seõ
laøm cho thai nhi ñöôïc sinh ñuû ngaøy thaùng, coù nhö vaäy môùi ñaûm
baûo em beù sinh ra khoûe maïnh, an toaøn vaø phaùt trieån lôùn leân.
386
9 Nhöõng thai phuï phaûi tieán haønh khaùm chaån

ñoaùn tieàn saûn trong thaùng thöù 9
Phuï nöõ tuoåi cao sinh con so töùc laø nhöõng phuï nöõ treân 35 tuoåi môùi
sinh con laàn ñaàu. Nhieãm saéc theå cuûa nhöõng phuï nöõ ñoù ñaõ coù bieán dò
töông ñoái nhieàu, neân sôùm kòp thôøi tieán haønh chaån ñoaùn tieàn saûn:
a. Nhöõng thai phuï coù tieàn söû saåy thai, thai cheát löu, cheát non, nhieàu laàn
sinh non, neân sôùm khaùm kieåm tra phaùt hieän baát thöôøng.
b. Thai phuï thöôøng sinh con dò daïng, thieåu naêng trí tueä hoaëc maéc beänh
mang tính khoâng oån ñònh.
c. Nhöõng thai phuï giai ñoaïn ñaàu thai kyø phaûi chieáu xaï, maéc beänh phaûi
uoáng nhieàu thuoác Taây y, söû duïng nhöõng loaïi thuoác aûnh höôûng ñeán söï
phaùt trieån cuûa thai nhi.
d. Thai phuï nöôùc oái quaù nhieàu.
e. Baûn thaân thai phuï hoaëc gia ñình beân choàng coù ngöôøi maéc beänh di
truyeàn, coù beänh veà nhieãm saéc theå.
f. Nhöõng thai phuï maø trong gia ñình coù ngöôøi bò beänh baåm sinh, bieán
dò nhieãm saéc theå.
Nhaéc nhôû
Haïn cheá sinh treû dò taät laø bieän
phaùp quan troïng naâng cao chaát
löôïng daân soá, khoâng cho pheùp toàn
taïi taâm lyù chôø ñôïi may maén. Caàn
thaêm khaùm kyõ löôõng, xöû lyù quyeát
ñoaùn, giaûm thieåu toån thaát cho gia
ñình vaø xaõ hoäi.
Lôøi
khuyeân Nhöõng thai phuï naøy raát deã sinh ra nhöõng treû dò taät, tieán haønh
cuûa Baùc syõ khaùm chaån ñoaùn beänh tröôùc sinh ñeå kòp thôøi aùp duïng bieän
phaùp thích hôïp khi phaùt hieän dò thöôøng, thöù nhaát laø giaûm tæ leä
sinh treû taät nguyeàn, thöù hai laø baûo veä söùc khoûe baø meï.
387
10 Söï phaùt trieån thai nhi trong thaùng thöù 10

(36~40 tuaàn)
Thai nhi ñeán thaùng thöù 10 troïng löôïng taêng raát nhanh, moãi ngaøy
khoaûng 30g, ñeán thaùng naøy thai nhi ñaõ daøi khoaûng 48∼50cm, troïng
löôïng taêng leân khoaûng 3000∼3200g.
Da deû thai nhi saùng suûa hoàng haøo, lôùp môõ tích tuï döôùi da khaù daøy,
chaân tay maäp maïp hôn, khoâng coøn nhaên nheo, hình daùng troâng buï baãm
troøn trónh, toùc moïc daøi khoaûng 3∼4cm.
Tim, phoåi, gan, laù laùch cuûa thai nhi ñaõ phaùt trieån hoaøn thieän. Haàu
heát loâng maêng ñaõ bieán maát treân cô theå em beù, chæ coøn moät ít ôû vai, chaân
vaø tay. Moùng tay moùng chaân ñaõ moïc daøi, tinh hoaøn cuûa beù trai ñaõ ôû vò trí
bao tinh hoaøn, moâi lôùn, moâi nhoû boä phaän sinh duïc beù gaùi ñaõ phaùt trieån
hoaøn chænh.
Luùc naøy, ñaàu thai nhi ñaõ loït vaøo khung xöông chaäu cuûa meï, ôû vò trí
xuoáng daàn chuaån bò chaøo ñôøi. Neáu sinh ra luùc naøy thai nhi ñaõ coù ñaày ñuû
khaû naêng thích öùng vôùi theá giôùi beân ngoaøi ñeå sinh toàn, hôn nöõa, tieáng
khoùc cuõng ñaõ coù aâm vang, töù chi cöû ñoäng toát,
nhöng löïc muùt söõa yeáu, coù phaân vaø nöôùc tieåu
thaûi ra ngoaøi.
Nhaéc nhôû
Thôøi kyø naøy thai phuï vaãn coøn hieän töôïng hay
moùt tieåu, heã coù nhu caàu laø phaûi ñi ngay, khoâng
neân nhòn tieåu, sau khi ñi tieåu phaûi lau saïch seõ,
giöõ gìn veä sinh, phoøng traùnh nhieãm khuaån, giöõ
gìn saïch seõ ñeå chaøo ñoùn beù yeâu ra ñôøi.
Lôøi
khuyeân Ñeán thaùng thöù 10, luùc naøy ñaõ gaàn ñeán ngaøy sinh, tinh thaàn
cuûa Baùc syõ thai phuï caøng hoài hoäp khoâng yeân, trong loøng caûm thaáy hôi lo
sôï vaø luùng tuùng. Ñeà nghò nhanh choùng ñieàu chænh taâm traïng,
phaûi chaøo ñoùn beù yeâu baèng tinh thaàn vui veû vaø phaán khôûi.
388
11 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå döôõng thai trong

thaùng thöù 10
(1) Vaøo thaùng naøy, thai phuï phaûi thöôøng xuyeân chuù yù an toaøn, khoâng
neân vôùi cao vaø coù caùc ñoäng taùc cheøn eùp leân buïng. Bôûi vì nhö vaäy deã
laøm cho phuï nöõ mang thai sinh tröôùc döï kieán.
(2) Thôøi kyø naøy, thai phuï coá gaéng taém goäi haøng ngaøy, veä sinh cô theå
saïch seõ ñeå chuaån bò sinh con baát kyø luùc naøo.
(3) Ñeán thaùng thöù 10, thai phuï phaûi chuù yù nguû ñaày ñuû, nghæ ngôi thoaûi
maùi, luyeän taäp theå löïc, chuaån bò söùc löïc cho cuoäc sinh nôû.
(4) Thai phuï ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø neân tuyeät ñoái khoâng sinh hoaït
tình duïc, nhaát laø töø thaùng thöù 10 ñeán tröôùc ngaøy sinh tuyeät ñoái
khoâng ñöôïc sinh hoaït tình duïc, bôûi vì sinh hoaït tình duïc seõ laøm bong
nhau thai vaø sinh tröôùc döï kieán.
(5) Phaûi ñaëc bieät chuù yù ñeán thôøi gian döï kieán sinh ñeå ñeà phoøng khi sinh
khoâng kòp chuaån bò, khi mang thai quaù ngaøy thì phaûi söû duïng bieän
phaùp can thieäp sinh nôû, bôûi vì quaù ngaøy nhieàu seõ aûnh höôûng khoâng
toát cho söùc khoûe thai nhi.
(6) Thai phuï phaûi bieát nhöõng trieäu chöùng chuyeån daï, ñieàu naøy raát quan
troïng ñeå sinh nôû an toaøn, traùnh tình traïng luùng tuùng khi ñoät nhieân
chuyeån daï vì chuaån bò khoâng ñaày ñuû daãn ñeán khoù sinh.
Nhaéc nhôû
Khi ñeán thaùng thöù 10, thai phuï phaûi chuaån bò ñòa ñieåm sinh con.
Neáu sinh taïi beänh vieän phaûi chuaån bò toát phöông tieän chuyeân chôû, neáu
sinh taïi nhaø thì phaûi môøi baø ñôõ coù kinh nghieäm, chuaån bò phoøng sinh vaø
caùc vaät duïng phuïc vuï sinh nôû saïch seõ.
Lôøi
khuyeân Mang thai treân 36 tuaàn, thai phuï neân khaùm thai moãi tuaàn
cuûa Baùc syõ moät laàn, ñoái dieän vôùi vieäc sinh nôû phaûi sôùm ñöôïc boå sung
nhöõng kieán thöùc veà tình traïng baát thöôøng, ñeå ñeán khi sinh neáu
coù xaûy ra vaán ñeà cuõng khoâng bò luùng tuùng.
389
12 Yeâu caàu ñieàu chænh cheá ñoä aên uoáng trong giai
ñoaïn cuoái thai kyø
Thai phuï ñeán tröôùc ngaøy sinh khoaûng 2∼3 thaùng thì ñöôïc goïi laø giai
ñoaïn cuoái thai kyø hoaëc goïi laø trong phaïm vi ngaøy sinh, trong thôøi kyø naøy,
thai nhi phaùt trieån raát nhanh, caàn nhieàu dinh döôõng, ñoàng thôøi thai phuï
coøn caàn chuaån bò toát kieán thöùc veà sinh nôû vaø chaêm soùc sau sinh, cho neân
cheá ñoä aên cuûa thai phuï cuõng taêng roõ reät, thôøi kyø naøy yeâu caàu thai phuï
phaûi aên ñaày ñuû chaát dinh döôõng, thöùc aên ngon gioáng nhö giai ñoaïn giöõa
thai kyø. Nguyeân taéc ñieàu chænh cheá ñoä aên neân chuù yù nhöõng ñieåm sau:
(1) Nhieät löôïng: Mang thai töø thaùng thöù 5 trôû ñi, naêng löôïng caàn thieát
haøng ngaøy cao hôn bình thöôøng khoaûng 300kcalo. Nhöng gaàn ñeán
ngaøy sinh, naêng löôïng hoaït ñoäng giaûm roõ reät seõ khoâng caàn cung caáp
quaù nhieàu naêng löôïng, troïng löôïng cô theå phuï nöõ mang thai moãi
tuaàn taêng khoâng quaù 500g.
(2) Protein: Toaøn boä thôøi gian mang thai ñeàu phaûi taêng cöôøng protein,
chuû yeáu boå sung töø thaùng thöù 5, ñeå moãi ngaøy taêng 15g theå troïng vaøo
giai ñoaïn cuoái thai kyø thì moãi ngaøy phaûi nhaän ñöôïc 80∼90g protein.
Protein chuû yeáu ñöôïc haáp thuï töø caùc loaïi haït ñaäu, söõa, tröùng, thòt.
(3) Khoaùng chaát (muoái voâ cô): Neáu trong thôøi gian mang thai khoâng cung
caáp ñaày ñuû caùc chaát canxi, phoâtpho seõ laøm cho thai phuï maéc chöùng thoaùi
hoùa xöông, treû sinh ra cuõng deã maéc beänh coøi xöông. Thai phuï moãi ngaøy
caàn 1500mg canxi, 2000mg photpho. Giai ñoaïn cuoái thai kyø deã maéc
chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn, moät khi maéc chöùng beänh naøy thì seõ aûnh
höôûng cho caû meï vaø em beù, muoán ñeà phoøng tröôùc tieân phaûi haïn cheá aên
muoái vaø uoáng nhieàu nöôùc, moãi ngaøy chæ neân aên khoaûng 7-8g muoái. Thai
phuï phaûi ñöôïc cung caáp nhieàu chaát saét ñeå buø vaøo löôïng maùu coù theå bò
maát ñi luùc sinh vaø ñeå thai nhi döï tröõ ñuû chaát saét. Bôûi vì thai nhi sau khi
sinh trong voøng 6 thaùng chæ buù söõa meï maø haøm löôïng saét trong söõa meï
töông ñoái thaáp, do ñoù thai nhi phaûi laáy chaát saét töø cô theå meï ngay töø luùc
coøn trong töû cung ñeå tích tröõ ñuû cho 6 thaùng ñaàu sau sinh.
390
(4) Vitamin: Vitamin A giuùp thai phuï coù theå phoøng beänh truyeàn nhieãm,
vitamin D giuùp cô theå haáp thuï canxi. Thai phuï khoâng ñöôïc cung caáp
ñuû vitamin coù theå daãn ñeán cheát löu, saåy thai hoaëc sinh non, vì vaäy,
trong suoát thai kyø thai phuï haèng ngaøy ñeàu phaûi boå sung vitamin.
Nguoàn goác vitamin chuû yeáu coù töø rau töôi vaø traùi caây.
(5) Chuù yù aên nhieàu thöùc aên thanh ñaïm: Trong giai ñoaïn cuoái thai kyø
khoâng neân aên quaù nhieàu muoái vaø uoáng quaù nhieàu nöôùc ñeå traùnh bò
phuø thuõng daãn ñeán maéc chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn; AÊn ít môõ
ñoäng vaät, neân duøng daàu thöïc vaät ñeå thay theá. Caùc loaïi gia vò cuõng
phaûi thanh ñaïm, aên ít trong böõa chính, aên theâm nhieàu böõa phuï, boå
sung rau, quaû töôi vaø caùc cheá phaåm töø söõa. Thöùc aên coù giaù trò dinh
döôõng cao toaøn dieän cuõng coù theå phoøng traùnh taùo boùn, cho neân
trong giai ñoaïn cuoái thai kyø neân aên thöùc aên thanh ñaïm.
(6) Ñeå giuùp em beù sau khi sinh laøm quen vôùi cuoäc soáng ñoäc laäp, cho neân
trong thôøi gian naøy thöùc aên cho phuï nöõ mang thai phaûi phong phuù,
chaát löôïng toát.
Thôøi kyø naøy coù theå aên haïch ñaøo, haït höôùng döông, vöøng ñen, laïc,
trong ñoù haøm löôïng keõm, axit beùo khoâng no raát phong phuù coù theå laøm
giaûm caùc beänh veà da, keõm coøn coù theå thuùc ñaåy thai nhi phaùt trieån lôùn
leân. Ñeå phoøng traùnh thieáu maùu cho
thai phuï vaø em beù, thai phuï trong
giai ñoaïn cuoái thai kyø neân aên nhieàu
thöùc aên giaøu chaát saét, vitamin B11,
vitamin B12, canxi, nhö gan, loøng
ñoû tröùng gaø, moäc nhó, haûi ñôùi, ñaäu,
rau xanh. Söõa boø, traùi caây, haïch ñaøo
coøn coù theå laøm cho laøn da treû sô
sinh traéng treûo, nhaün nhuïi.
391
13 Cheá ñoä aên uoáng khi thieáu vitamin K trong

giai ñoaïn cuoái thai kyø
Chöùc naêng sinh lyù cuûa vitamin K chuû yeáu laø:

(1) Thuùc ñaåy söï laøm ñoâng maùu, neáu haøm löôïng vitamin K trong cô theå
giaûm thaáp, khi cô theå bò thöông chaûy maùu, seõ laøm cho quaù trình
ñoâng maùu bò caûn trôû, nheï thì thôøi gian ñoâng maùu keùo daøi, naëng thì
cô theå seõ bò maát maùu nhieàu.
(2) Vitamin K tham gia vaøo quaù trình phuïc hoài cô theå tröôùc quaù trình
oxy hoùa, neáu thieáu huït vitamin K, hoaït ñoäng cuûa chaát xuùc taùc ATP
seõ giaûm suùt, aûnh höôûng ñeán quaù trình phuïc hoài sau oxy hoùa.
(3) Vitamin K coøn coù khaû naêng laøm taêng nhu ñoäng ruoät vaø ñieàu tieát
chöùc naêng.
Ñieàu ñaëc bieät laø trong thôøi kyø mang thai neáu thai phuï thieáu vitamin
K seõ laøm taêng tæ leä ñeû non, neáu thai nhi soáng nhöng do chaát xuùc taùc ñoâng
maùu trong cô theå thaáp deã maát maùu hoaëc daãn ñeán thai nhi khieám thò baåm
sinh, trí tueä keùm phaùt trieån hoaëc thai cheát löu.
Do vaäy, thai phuï khoâng theå thieáu vitamin K, ñaëc bieät laø phuï nöõ
mang thai tröôùc ngaøy sinh döï kieán 1 thaùng nhaát ñònh phaûi aên caùc loaïi
thöïc phaåm boå sung vitamin K ñeå ñeà phoøng maát maùu khi sinh nôû.
Nhaéc nhôû
Thai phuï tröôùc ngaøy sinh döï kieán 1 thaùng phaûi kieåm tra haøm löôïng
vitamin K trong maùu, neáu thieáu huït nghieâm troïng thì nhaát thieát haøng
ngaøy phaûi uoáng boå sung 4mg vitamin K ñeå ñeán luùc sinh baûo ñaûm maùu
ñoâng nhö bình thöôøng.
Lôøi
khuyeân Thai phuï neân aên nhieàu caùc thöùc aên boå sung vitamin K nhö suùp
cuûa Baùc syõ lô, rau chaân vòt, naám, tröùng gaø, thòt naïc, thòt boø, rau dieáp,
linh laêng,...
392
14 Lyù do khoâng neân aên gaø haàm hoaøng kyø trong

Hoaøng kyø laø loaïi thuoác Ñoâng y thöôøng duøng, coù taùc duïng boå khí, thòt gaø
laø thöïc phaåm coù giaù trò dinh döôõng cao, hai loaïi duøng phoái hôïp vôùi nhau thì
hieäu quaû boå döôõng caøng cao hôn. Cho neân moät soá phuï nöõ sau sinh raát thích
aên gaø haàm hoaøng kyø, moät soá nôi coøn coi ñaây nhö moät loaïi thöùc aên boå döôõng
baét buoäc ñoái vôùi phuï nöõ mang thai.
Theo ñieàu tra cuûa beänh vieän phuï saûn cho thaáy, moät soá phuï nöõ mang
thai, nhaát laø nhöõng thai phuï gaàn ñeán ngaøy sinh do aên gaø haàm hoaøng kyø maø
khoâng ít thai phuï bò quaù ngaøy sinh döï kieán hoaëc thai quaù to daãn ñeán khoù sinh,
keát quaû ñaønh phaûi aùp duïng bieän phaùp trôï sinh nhö foxcep, caét taàng sinh moân,
thaäm chí phaûi moå laáy thai, laøm cho thai phuï ñau ñôùn, ñoàng thôøi cuõng deã laøm
toån thöông thai nhi. Theo nghieân cöùu vaø phaân tích, taát caû nhöõng hieän töôïng
naøy ñeàu coù nguyeân nhaân. Hoaøng kyø laø thuoác boå khí vaø coù taùc duïng lôïi tieåu.
Thòt gaø oân trung ích khí, löu thoâng huyeát maïch, khoûe gaân coát. Hai loaïi naøy
phoái hôïp vôùi nhau seõ coù taùc duïng ích khí, taêng cöôøng söùc löïc, maïnh gaân coát,
seõ laøm roái loaïn quy luaät sinh lyù bình thöôøng cuûa thai nhi trong giai ñoaïn cuoái
thai kyø, hôn nöõa, hoaøng kyø coøn coù taùc duïng "trôï khí maïnh gaân coát, boå huyeát,
deûo dai", thòt gaø laø thöïc phaåm coù haøm löôïng protein cao, dinh döôõng phong
phuù, hai loaïi naøy keát hôïp cuøng nhau coù taùc duïng boå trôï cho nhau, laøm cho
thai nhi khoâng nhöõng khoâng quay xuoáng ñöôïc maø gaân coát cô baép cuõng phaùt
trieån, keát quaû thai nhi to ñeán noãi gaây khoù sinh cho phuï nöõ mang thai.
Nhaéc nhôû
Hoaøng kyø coù taùc duïng taêng trung khí, coù theå duøng trong tröôøng hôïp
trung khí giaûm suùt, sa töû cung. Tuy coù coâng hieäu nhö vaäy, nhöng ñoái vôùi
vieäc sinh ñeû thì taùc duïng cuûa noù laïi traùi ngöôïc. Do ñoù, phuï nöõ mang thai
phaûi caån troïng khi duøng caùc loaïi thöïc phaåm thuoác.
Lôøi
khuyeân Toùm laïi thai phuï caàn chaát boå nhöng khoâng neân quaù boå döôõng,
cuûa Baùc syõ nhaát laø giai ñoaïn cuoái thai kyø, ñaïi boå thì khoâng neân, neân aên
nhöõng thöùc aên bình thöôøng ñaûm baûo söùc khoûe.
393
15 Nhöõng thöùc aên neân chuaån bò cho saûn phuï

ngay sau luùc sinh
Thai phuï tröôùc luùc sinh, do töû cung co boùp laâu laøm cho ñau ñôùn daãn
ñeán caûm giaùc meät moûi khoâng muoán aên, ñieàu naøy khoâng coù lôïi cho vieäc
taêng cöôøng söùc khoûe chuaån bò cho cuoäc sinh nôû. Caùch toát nhaát laø aùp
duïng bieän phaùp chia nhoû caùc böõa aên, aên thöùc aên deã tieâu hoùa, nhieàu naêng
löôïng, ít chaát beùo nhö chaùo, myø, söõa, tröùng haáp. Thai phuï gaàn ñeán luùc
sinh chuû yeáu boå sung nöôùc, uoáng chuùt nöôùc ñöôøng ñoû hoaëc canh coù chöùa
nhieàu chaát saét, ñeå chuaån bò boå sung cho löôïng nöôùc vaø maùu seõ bò maát ñi
luùc sinh.
Ñeán ngaøy gaàn sinh, chuaån bò 1∼2kg thòt deâ ngon, 250g taùo ñoû, 250g
ñöôøng ñoû, 50g hoaøng kyø, 50g ñöông quy, ñôïi ñeán tröôùc ngaøy sinh 3 ngaøy,
moãi ngaøy laáy 1/3 caùc nguyeân lieäu treân röûa saïch cho vaøo noài, cho vaøo 1 lít
nöôùc ñun leân, ñeán khi coøn khoaûng 0,5 lít nöôùc thì chia laøm 2 baùt, saùng
uoáng 1 baùt, chieàu uoáng 1 baùt, uoáng ñeán luùc sinh thì thoâi. Phöông thuoác
naøy coù theå taêng cöôøng theå löïc cho phuï nöõ mang thai, toát cho sinh ñeû,
coøn coù theå an thaàn, laøm saïch huyeát dòch sau khi sinh, coù lôïi cho vieäc
phuïc hoài söùc löïc sau khi sinh.
Nhaéc nhôû
Khi sinh, thai phuï aên chuùt ít
soâcoâla, nhieät löôïng cao cuûa soâcoâla
coù theå saûn sinh ra naêng löôïng, ñaëc
bieät laø deã haáp thuï, deã tieâu hoùa, coù
theå nhanh choùng phuïc hoài naêng
löôïng tieâu hao.
Lôøi
khuyeân Moät soá saûn phuï sau khi sinh aên tröùng gaø, vì cho raèng tröùng
cuûa Baùc syõ gaø dinh döôõng phong phuù, laïi laø thöïc phaåm khoâ phuø hôïp, thöïc
ra khoâng ñuùng, tröùng gaø maëc duø dinh döôõng phong phuù
nhöng khoù tieâu hoùa, neân khi aên tröùng gaø caàn phaûi caân nhaéc.
394
16 Nhöõng vaán ñeà coù theå phaùt sinh trong giai

Thai phuï ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø, khi gaàn sinh xuaát hieän raát nhieàu
tình huoáng môùi, neân coù söï chuaån bò vaø xöû lyù thích hôïp.
(1) Chaát saûn dòch coù dính maùu chaûy ra ngoaøi aâm hoä, goïi laø "ra maùu".
Bieåu hieän naøy laø do coå töû cung coù söï thay ñoåi, nhau thai ôû ngay coå töû cung
bong ra khoûi thaønh töû cung laøm caùc mao maïch maùu bò vôõ sinh ra chaûy maùu,
ñaây laø daáu hieäu baùo chuyeån daï. Thoâng thöôøng, thôøi gian chuyeån daï dieãn ra
trong khoaûng 24∼48 giôø. Thai phuï neân chuù yù giöõ gìn aâm hoä saïch seõ, neân
sôùm ñeán beänh vieän kieåm tra xaùc ñònh xem coù ñuùng laø chuyeån daï hay khoâng.
(2) Xuaát hieän caùc côn co töû cung coù tính quy luaät, khoaûng 10 phuùt/laàn,
moãi côn co keùo daøi khoaûng 30 giaây. Luùc naøy, cho duø phuï nöõ mang thai ñaõ
ñeán ngaøy sinh döï kieán hay chöa cuõng ñeàu coù theå sinh nôû bình thöôøng.
(3) Moät löôïng lôùn chaát loûng baát ngôø chaûy ra ngoaøi aâm hoä, chaûy lieân tuïc
luùc ít luùc nhieàu, ñaây coù theå laø do maøng baøo thai vôõ sôùm (vôõ oái sôùm). Sau khi
oái vôõ coù nguy cô nhieãm truøng cao, raát nguy hieåm. Thai phuï luùc naøy neân naèm
yeân, laáy caùng hoaëc goïi xe caáp cöùu kòp thôøi ñöa ñi beänh vieän. Neân veä sinh khöû
truøng boä phaän aâm hoä ñeå ñeà phoøng nhieãm truøng.
(4) Ñau ñaàu, hoa maét, huyeát aùp ñoät nhieân taêng cao; aâm ñaïo ra maùu
nhöng khoâng ñau buïng, ñoù coù theå laø daáu hieäu cuûa hieän töôïng vò trí baùnh
nhau baát thöôøng. Neáu thai phuï ñau buïng thì coù theå laø do baùnh nhau bong
sôùm, phaûi ñeán beänh vieän kieåm tra.
(5) Tim thai quaù nhanh hay quaù chaäm, treân 160 nhòp/phuùt hoaëc döôùi
120 nhòp/phuùt, tim thai yeáu hoaëc khoâng theo quy luaät, cho thaáy thai nhi
trong tình traïng nguy caáp, phaûi laäp töùc nhaäp vieän ñeå kòp thôøi xöû lyù.
(6) Cöû ñoäng thai giaûm daàn, thoâng thöôøng, thai nhi cöû ñoäng khoâng ít
hôn10 laàn/12giôø. Neáu soá laàn thai nhi cöû ñoäng giaûm hoaëc trong khoaûng 12
giôø ñoàng hoà khoâng caûm thaáy thai nhi cöû ñoäng, bieåu hieän naøy laø do thai nhi
trong töû cung bò thieáu khoâng khí, tim thai yeáu, thai phuï caàn laäp töùc nhaäp
vieän ñeå kòp thôøi xöû lyù.
Nhaéc nhôû
Ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø, thai nhi cuõng saép chaøo ñôøi, thai phuï caøng caûm
thaáy troïng löôïng cô theå taêng leân roõ reät, cô theå vaän ñoäng khoù khaên, laïi deã coù
nguy cô sinh sôùm, cho neân thai phuï phaûi ñaëc bieät caån thaän, ngoaøi ra, coøn phaûi
thöôøng xuyeân ñi vieän kieåm tra ñeå thai nhi ñöôïc sinh an toaøn vaø ñuùng ngaøy.
395
17 Ñaëc bieät chuù yù töï chaån ñoaùn trong giai ñoaïn

cuoái thai kyø
Ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø, thai nhi ñaõ ñuû lôùn, phuø hôïp vôùi söï kieåm tra
cuûa phuï nöõ mang thai, nhöng caøng gaàn ñeán ngaøy sinh caøng caàn thieát phaûi
khaùm kieåm tra thai nhi thöôøng xuyeân ñeå chuaån bò cho vieäc sinh nôû vaø taïo
ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc sinh nôû, noäi dung kieåm tra nhö sau:
(1) Buïng phaùt trieån to ra: Soá thaùng mang thai taêng, theo ñoù, thai nhi
cuõng khoâng ngöøng sinh tröôûng phaùt trieån, töû cung cuõng to leân, do vaäy, buïng
to leân roõ reät, thai phuï caûm thaáy quaàn aùo nhö caêng ra. Ñöông nhieân coù raát
nhieàu nguyeân nhaân laøm cho buïng to leân nhö beùo, buïng nöôùc vaø vuøng buïng,
thoâng qua kieåm tra chaån ñoaùn caùc trieäu chöùng khaùc coù theå chaån ñoaùn caùc
trieäu chöùng lieân quan ñeán sinh nôû.
(2) Caùc veát raïn nöùt: Töû cung ngaøy caøng to, buïng cuõng theo ñoù phình to ra,
töø ñoù caùc toå chöùc döôùi da vaø söï ñaøn hoài cuûa caùc sôïi cô bò ñöùt, hình thaønh neân caùc
veát raïn khoâng coù quy luaät treân beà maët da, giöõa caùc veát raïn coù maøu ñoû töôi. Nhöõng
bieåu hieän naøy laø nhöõng bieåu hieän bình thöôøng cuûa laàn ñaàu mang thai.
(3) AÂm tim thai: Bình thöôøng, khi thai ñeán khoaûng tuaàn thöù 20 coù theå
nghe ñöôïc tim thai, bình thöôøng khoaûng töø 120∼160 nhòp/phuùt. Coù theå tröïc
tieáp aùp tai nghe tim thai töø buïng phuï nöõ mang thai hoaëc coù theå nghe baèng
duïng cuï nghe tim thai, khi thai ñöôïc 16 tuaàn ñaõ coù theå nghe tim thai baèng
duïng cuï nghe tim thai.
(4) Cöû ñoäng thai: Thai "cuoän troøn" trong töû cung, thöôøng xuyeân "khua
chaân muùa tay" ñoù chính laø cöû ñoäng thai, bình thöôøng thai cöû ñoäng treân 4∼5
laàn/giôø. Kieåm tra cöû ñoäng thai baèng chính caûm giaùc cuûa thai phuï, cuõng coù
theå nghe hoaëc sôø tröïc tieáp leân buïng thai phuï, thaäm chí coøn coù theå nhìn thaáy
cöû ñoäng cuûa thai nhi. Bình thöôøng, khi thai ñöôïc 18∼20 tuaàn, baûn thaân phuï
nöõ mang thai cuõng ñaõ caûm nhaän ñöôïc thai cöû ñoäng.
(5) Ño ñoä cao töû cung: Ño ñoä cao töû cung coù theå bieát ñöôïc toác ñoä taêng
tröôûng cuûa thai nhi coù bình thöôøng hay khoâng. Coù theå baét ñaàu ño töû cung
töø thaùng thöù 5, moãi thaùng 1 laàn, töø thaùng thöù 7 ño 2 thaùng 1 laàn, töø 9 thaùng
ño moãi tuaàn 1 laàn. Neáu coù baát thöôøng thì laäp töùc ñi beänh vieän chaån ñoaùn.
Nhaéc nhôû
Baûn thaân thai phuï cuõng coù theå töï chaån ñoaùn, kieåm tra tröôùc khi thai
nhi ñöôïc sinh ra, muïc ñính laø ñeå sôùm phaùt hieän beänh taät cuûa thai nhi vaø kòp
thôøi aùp duïng bieän phaùp xöû lyù töông öùng.
396
18 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå baûo veä söùc khoûe

trong giai ñoaïn cuoái thai kyø
Mang thai töø tuaàn 28 trôû ñi, goïi laø giai ñoaïn cuoái thai kyø. Thôøi kyø naøy,
thai nhi daàn phaùt trieån hoaøn thieän nhöng ôû giai ñoaïn naøy cuõng deã xaûy ra
chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn, baùnh nhau bong sôùm, baùnh nhau ôû vò trí
maët tröôùc. Do vaäy, giai ñoaïn cuoái thai kyø caøng phaûi baûo veä caån thaän. Giai
ñoaïn naøy muoán giöõ gìn söùc khoûe thì phaûi laøm toát nhöõng ñieàu sau:
(1) Khaùm thai ñònh kyø, moãi laàn khaùm phaûi ño huyeát aùp, kieåm tra troïng
löôïng, nghe tim thai.
(2) Theo doõi cöû ñoäng thai ñeå bieát tình traïng thai nhi.
(3) Ño töû cung, thoâng qua ño töû cung coù theå sôùm phaùt hieän tình hình
phaùt trieån cuûa thai nhi, phaùt trieån chaäm hay ngöøng phaùt trieån.
(4) Ñeà phoøng sinh sôùm, thai phuï neân vaän ñoäng nheï nhaøng, mang thai
nhöõng thaùng cuoái khoâng neân sinh hoaït tình duïc.
(5) Ñeà phoøng thai bò quaù ngaøy sinh döï kieán, töø tuaàn thöù 37 moãi ngaøy
maùt xa ñaàu vuù 2 laàn, moãi laàn töø 15∼20 phuùt.
(6) Khi bò quaù ngaøy sinh döï kieán, neân thöôøng xuyeân khaùm kieåm tra, can
thieäp cho sinh ñuùng luùc kòp thôøi.
Nhaéc nhôû
Thöôøng xuyeân theo doõi thai
nhi, ngoaøi theo doõi cöû ñoäng thai,
nghe tim thai, baùc syõ coøn coù theå
kieåm tra tình traïng thai nhi baèng
caùch choïc doø oái.
Lôøi
khuyeân Ñeà phoøng quaù ngaøy sinh döï kieán vaø ñeà phoøng sinh sôùm ñeàu
cuûa Baùc syõ quan troïng nhö nhau, bôûi vì neáu quaù ngaøy sinh baùnh nhau ñaõ
laõo hoùa seõ khoâng cung caáp ñuû chaát dinh döôõng cho thai nhi,
laøm aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuûa thai nhi.
397
19 Kieân trì vaän ñoäng ñi boä khi gaàn ngaøy sinh
Coù raát nhieàu thai phuï ñeán gaàn ngaøy sinh khoâng muoán ra ngoaøi, khoâng
muoán ñi daïo boä, nhö vaäy laø sai laàm. Chæ caàn khoâng quaù meät, thai phuï gaàn
ñeán ngaøy sinh vaãn neân kieân trì vaän ñoäng ñi boä, nhö vaäy toát cho vieäc sinh
nôû. Ñöông nhieân, luùc naøy cô theå naëng neà khoù coù theå tham gia hoaït ñoäng
theå duïc theå thao, vaäy neân ñi daïo boä laø caùch reøn luyeän toát nhaát.
(1) Ñi boä laøm cho cô baép thai phuï trôû neân khoûe maïnh, raén chaéc, ñoàng
thôøi coøn coù theå giuùp vaän ñoäng xöông chaäu, laøm cho phuï nöõ sau sinh
khi sinh thuaän lôïi hôn, ít ñau hôn.
Daïo boä coù theå caûi thieän tuaàn hoaøn maùu cho ñoâi chaân, coù theå thuùc ñaåy
tuaàn hoaøn maùu toaøn thaân, caøng laøm cho thai nhi ñöôïc cung caáp maùu
ñaày ñuû hôn, laøm cho thai phuï caûm thaáy khoûe maïnh.
(2) Thoâng qua ñi boä coù theå kích thích nhieàu vò trí treân ñoâi chaân, do vaäy
coù theå ñieàu chænh chöùc naêng taïng phuû, laøm cho thai phuï ñöôïc reøn
luyeän thaân theå, loaïi tröø beänh taät, giaûm phuø neà chaân.
(3) Thai phuï daïo boä coù theå giuùp oån ñònh heä thaàn kinh, taêng cöôøng chöùc
naêng trao ñoåi khí cuûa phoåi, hoã trôï chöùc naêng tieâu hoùa haáp thuï vaø
baøi tieát.
(4) Thai phuï ra ngoaøi daïo boä coù theå hít thôû khoâng khí trong laønh, toát cho
söùc khoûe caû meï vaø em beù.
Nhaéc nhôû
Thai phuï khi ñi boä vaøo giai ñoaïn cuoái thai kyø phaûi ñi giaøy vaûi
thaáp, giaøy thaáp, ñeá baèng seõ an toaøn hôn, khoâng neân ñi giaøy da hoaëc
giaøy cao goùt.
Lôøi
khuyeân Thai phuï vaøo giai ñoaïn cuoái thai kyø, ñaëc bieät laø gaàn ñeán ngaøy
cuûa Baùc syõ sinh vaãn phaûi reøn luyeän daïo boä, luùc naøy ñi daïo boä phaûi coù
ngöôøi nhaø ñi cuøng, hôn nöõa khoâng neân ñi xa ñeå traùnh bò ñoäng
neáu chuyeån daï sinh.
398
20 Khoâng neân tieáp tuïc sinh hoaït tình duïc trong

Ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø, ñaëc bieät laø tröôùc khi sinh 1 thaùng töùc laø
mang thai sau 9 thaùng, thai nhi baét ñaàu tuït xuoáng thaáp, töû cung cuûa thai
phuï cuõng daàn nôû to, neáu luùc naøy sinh hoaït tình duïc raát deã bò nhieãm
truøng nöôùc oái, laøm cho nöôùc oái traøn ra ngoaøi (hay coøn goïi laø vôõ oái) daãn
ñeán sinh sôùm.
Ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø, töû cung töông ñoái nhaïy caûm, chæ caàn bò
kích thích tröïc tieáp töø beân ngoaøi raát deã laøm töû cung co maïnh daãn ñeán
sinh sôùm.
Hôn nöõa, ñeán giai ñoaïn cuoái, thai nhi phaùt trieån nhanh, buïng phuï
nöõ mang thai to leân raát nhieàu, cho duø quan heä tình duïc nheï nhaøng nhö
theá naøo cuõng seõ toån haïi ñeán buïng thai phuï, ñaây cuõng laø moät trong nhöõng
nguyeân nhaân daãn ñeán sinh sôùm.
Vì vaäy, ñeán giai ñoaïn cuoái neân döøng haún quan heä tình duïc, neáu
khoâng seõ raát deã xaûy ra sinh sôùm, thai nhi phaùt trieån chöa hoaøn chænh seõ
aûnh höôûng khoâng toát ñeán söï toàn taïi, phaùt trieån cuûa treû sau naøy, laøm giaûm
chaát löôïng treû sô sinh.
Nhaéc nhôû
Trong giai ñoaïn cuoái thai kyø, do buïng thai phuï phình to, cô theå meät
moûi, thai phuï muoán ñöôïc nghæ ngôi thaät nhieàu. Bình thöôøng, nhu caàu tình
duïc cuûa thai phuï khoâng coøn maïnh meõ baèng choàng, töông ñoái deã kieàm cheá.
Vaäy luùc naøy döøng sinh hoaït tình duïc chuû yeáu laø do choàng, caàn phaûi suy
nghó vì vôï con vaø cuøng nhau kieàm cheá baûn thaân. Ñoù laø maáu choát quan
troïng ñeå cho ra ñôøi moät em beù khoûe maïnh.
Lôøi
khuyeân Mang thai giai ñoaïn cuoái, toát nhaát vôï choàng neân nguû rieâng, môùi
cuûa Baùc syõ coù theå kieàm cheá ham muoán tình duïc. Vôï choàng haïn cheá gaàn guõi
khoâng coù nghóa laø baïn phaûi ngöøng khoâng bieåu loä tình yeâu cho
nhau, neân tìm caùch khaùc ñeå baøy toû söï aâu yeám nhö hoân, vuoát ve.....
399
21 Xöû lyù phaûn öùng ngheùn trong giai ñoaïn cuoái

thai kyø
Ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø, moät soá thai phuï laïi xuaát hieän trieäu chöùng
ngheùn cuûa giai ñoaïn ñaàu thai kyø nhö buoàn noân, aên khoâng ngon. Ñoù laø
do thôøi gian mang thai taêng leân, aûnh höôûng cuûa söï tieát hooùcmoân vaø töû
cung cheøn leân daï daøy laøm cho nhu ñoäng daï daøy suy giaûm, khaû naêng tieâu
hoùa giaûm. Thoâng thöôøng thì khoâng caàn phaûi ñieàu trò. Neáu nghieâm troïng
coù theå phaûi ñieàu chænh aên uoáng nhö chia nhoû böõa aên, choïn loaïi thöïc
phaåm deã tieâu hoùa vaø phuø hôïp vôùi khaåu vò baûn thaân, cuõng coù theå duøng
theâm thuoác hoã trôï tieâu hoùa, thuoác kích thích tieâu hoùa. Neáu bò taùo boùn thì
sau khi thoâng cuõng coù theå caûi thieän ñöôïc tình traïng. Mang thai giai ñoaïn
cuoái ngheùn laïi laø hieän töôïng sinh lyù bình thöôøng, khoâng caàn lo laéng, vaãn
phaûi coá gaéng aên uoáng traùnh ñeå giai ñoaïn cuoái bò thieáu dinh döôõng. Ñoàng
thôøi coøn phaûi caûnh giaùc vôùi bieán chöùng
beänh vieâm gan caáp tính hoaëc chöùng
cao huyeát aùp thai ngheùn nghieâm troïng.
Neân caån thaän quan saùt beänh tình vaø
tieán haønh xeùt nghieäm coù lieân quan ñeå
khaúng ñònh chaån ñoaùn traùnh ñieàu trò
sai leäch keùo daøi.
Nhaéc nhôû
Thai phuï naêng ñi boä coù theå laøm
giaûm trieäu chöùng, toát nhaát khoâng neân
uoá n g thuoá c ñeå traù n h aû n h höôû n g
khoâng toát.
Lôøi
khuyeân Phaûn öùng xuaát hieän ôû giai ñoaïn cuoái thai kyø khoâng gioáng giai
cuûa Baùc syõ ñoaïn ñaàu thai kyø, buoân noân, noân möûa nhöng khoâng nghieâm
troïng, chæ caàn ñieàu chænh seõ heát, nhöng phaûi chuù yù caån thaän
traùnh daãn ñeán sinh sôùm.
400
22 Nhöõng moùn aên coù theå giaûm phuø thuõng trong

Phuï nöõ trong thôøi gian mang thai, haàu heát xuaát hieän phuø thuõng, nhöng
möùc ñoä naëng nheï khoâng gioáng nhau. Bình thöôøng xuaát hieän phuø thuõng töø
sau thaùng thöù 7, ñaây laø hieän töôïng bình thöôøng, sau khi sinh seõ töï khaéc bieán
maát, khoâng caàn lo laéng. Neáu xuaát hieän phuø thuõng nghieâm troïng tröôùc thaùng
thöù 7, khoâng chæ chaân, goái thaäm chí phuø toaøn thaân, neân ñi baùc syõ khaùm vaø
ñieàu trò. Baát luaän laø tröôùc 7 thaùng hay sau 7 thaùng thai phuï bò phuø ñeàu coù
theå tieán haønh ñieàu trò baèng lieäu phaùp aên uoáng nhö sau:
(1) Ñoã ñoû haàm caù quaû: Caù quaû 500g, ñoã ñoû 250g, caù boû mang ruoät, röûa saïch,
caét mieáng raùn qua baèng daàu thöïc vaät, cho ñaäu ñoû vaøo noài cho nöôùc haàm
chín, cho tieáp caù vaøo haàm cuøng tôùi khi chín neâm gia vò vaø moät chuùt tinh
boät cho seàn seät laø coù theå aên ñöôïc.
(2) Caù quaû haáp: Caù quaû 1 con khoaûng 250g, göøng töôi 100g, maêng muøa ñoâng
100g, voû bí ñao 50g, naám höông 50g, chaân gioø hun khoùi 50g, röôïu vang,
muoái tinh. Caù laøm saïch, chaân gioø hun khoùi, maêng thaùi moûng, voû bí, göøng
thaùi chæ, cho vaøo buïng caù neâm gia vò thích hôïp ñöa leân væ haáp chín laø ñöôïc.
(3) Thòt deâ naáu bí ñao: Thòt deâ, bí ñao löôïng thích hôïp, thòt deâ röûa saïch, thaùi
mieáng öôùp gia vò, tieáp tuïc thaùi bí ñao. Cho hai loaïi vaøo naáu thaønh canh
thòt deâ bí ñao.
(4) Moùn tam ñaäu: Ñaäu ñoû 100g, ñaäu xanh 100g, ñaäu ñen 100g, röûa saïch cho
vaøo noài nöôùc ninh nhöø, cho löôïng ñöôøng traéng thích hôïp, duøng haøng
ngaøy coù taùc duïng thanh nhieät lôïi tieåu, tieâu phuø taùn nhieät.
Nhaéc nhôû
Taát caû caùc beänh treân ñeàu coù theå ñöôïc phaùt hieän deã daøng neáu baïn ñi
kieåm tra söùc khoûe tröôùc khi keát hoân. Khi bieát mình coù beänh, baïn caàn tích
cöïc chöõa trò, caøng sôùm caøng toát. Phaùt hieän beänh sau khi keát hoân khoâng
nhöõng seõ aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng, tình caûm vôï choàng maø coøn ñeå laïi nhöõng
haäu quaû voâ cuøng nghieâm troïng neáu baïn mang thai.
Lôøi
Phöông phaùp trò lieäu baèng aên uoáng, laø cheá bieán caùc moùn aên thöôøng
khuyeân
cuûa Baùc syõ duøng, khoâng neân cho theâm baát kyø loaïi thaûo döôïc ñoâng y naøo ñeå
traùnh aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån sinh tröôûng cuûa thai nhi.
401
23 Phöông phaùp phoøng choáng taùo boùn trong giai

Trong thôøi kyø mang thai phuï nöõ mang thai raát deã bò taùo boùn, nhaát laø sang
thaùng thöù 10, do ñaàu thai nhi loït xuoáng cheøn leân ñöôøng ruoät laøm cho khoâng
theå hoaït ñoäng ñöôïc, do ñoù thöôøng xuaát hieän hieän töôïng ruoät tröông khí, daãn
ñeán baøi tieát khoâng ñöôïc gaây taùo boùn.
Ñeå phoøng chöõa taùo boùn, phuï nöõ mang thai chuù yù thöïc hieän nhöõng ñieàu sau:
(1) Taêng cöôøng boå sung nöôùc cho cô theå. Phuï nöõ mang thai neân uoáng nhieàu
nöôùc, aên nhieàu thöùc aên giaøu chaát xô nhö traùi caây, rau xanh goàm laù, cuoäng,
thaân rau xanh, chuoái, taùo, nho, leâ, rau chaân vòt, rau gieàn, döa chuoät, taûo bieån...
(2) Haøng ngaøy moãi saùng thöùc daäy uoáng moät coác nöôùc loïc sau ñoù môùi aên saùng,
nhö vaäy coù theå taêng cöôøng phaûn xaï cuûa daï daøy vaø phaûn xaï tænh giaác, thuùc
ñaåy ñaïi tieän vaø hình thaønh thoùi quen haøng ngaøy ñaïi tieän ñuùng giôø. Phuï
nöõ mang thai khi buoàn ñi ñaïi tieän phaûi ñi ngay.
(3) Uoáng moät chuùt maät ong, aên moät chuùt daàu vöøng, haït vöøng ñen coù theå giuùp
nhuaän traøng. Tuyeät ñoái phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc duøng thuoác nhuaän
traøng ñeå traùnh daãn ñeán sinh sôùm.
(4) Maùt xa vuøng buïng raát toát cho nhu ñoäng ruoät, nheï nhaøng xoa voøng troøn
quanh roán thuùc ñaåy baøi tieát phaân vaø nöôùc tieåu.
(5) Haøng ngaøy khoâng neân ñöùng laâu, ngoài laâu, vaän ñoäng daïo boä thích hôïp
cuõng laø moät caùch phoøng chöõa taùo boùn.
Nhaéc nhôû
Ñeå traùnh bò taùo boùn, thai phuï neân uoáng nhieàu nöôùc hoaëc uoáng maät ong,
aên nhieàu rau xanh, traùi caây vaø vaän ñoäng vöøa phaûi, laøm taêng cöôøng nhu ñoäng
ruoät, laøm cho ñaïi tieän ñöôïc thuaän lôïi.
Lôøi
khuyeân Do taùo boùn phaân khoâ ñi ñaïi tieän raát maát söùc, deã daãn ñeán beänh tró.
cuûa Baùc syõ Beänh tró bò chaûy maùu daãn ñeán thai phuï bò thieáu maùu. Luùc naøy taùo
boùn nghieâm troïng cuõng laøm cho beänh tró taêng naëng vaø tình traïng
taùo boùn caøng phaùt trieån, taïo thaønh voøng tuaàn hoaøn xaáu, coù haïi cho
thai phuï. Hôn nöõa taùo boùn laøm cho thai phuï maát söùc nhieàu khi ñi veä sinh
daãn ñeán nguy cô thai cheát löu, sinh sôùm. Do vaäy thai phuï khoâng neân coi
thöôøng chöùng taùo boùn.
402
24 Nhieãm khuaån ñöôøng tieát nieäu trong giai ñoaïn

cuoái thai kyø
Giai ñoaïn ñaàu thai kyø, nieäu quaûn cuûa phuï nöõ mang thai seõ coù khaû
naêng thay ñoåi môû roäng vaø nhu ñoäng chaäm chaïp, ñeán giai ñoaïn sau töû
cung to leân roõ reät vaø thöôøng xoay sang höôùng beân traùi, seõ ñeø leân ñoaïn
môû roäng vaø ngoaèn nghoeøo cuûa nieäu ñaïo, trong nieäu quaûn seõ öù laïi löôïng
lôùn nöôùc tieåu, raát deã laøm nhieãm khuaån nieäu ñaïo daãn ñeán chöùng bí tieåu
do nhieãm truøng. Ngoaøi ra, ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø löôïng caën baõ thaûi
nhieàu qua nieäu ñaïo, nhöõng chaát caën baõ naøy coù khaû naêng mang maàm
beänh, khi ra ngoaøi aâm hoä laïi khoâng ñöôïc veä sinh saïch seõ. Ñaây laø moät
trong nhöõng nguyeân nhaân laøm nhieãm khuaån nieäu ñaïo döôùi.
Nhieãm khuaån heä tieát nieäu seõ aûnh höôûng raát lôùn tôùi thai nhi, moät laø,
khi bò nhieãm khuaån seõ toån haïi ñeán söùc khoûe vaø söï phaùt trieån sinh tröôûng
cuûa thai nhi, xuaát hieän beänh vieâm nhieãm baåm sinh, hai laø, thai phuï khi
sinh nôû vi khuaån aâm ñaïo seõ nhieãm vaøo em beù sô sinh, sau khi sinh deã bò
maéc chöùng vieâm, aûnh höôûng ñeán
söùc khoûe vaø söï phaùt trieån sinh
tröôûng cuûa em beù.
Nhaéc nhôû
Neáu bò nhieãm khuaån, ngoaøi
uoáng nhieàu nöôùc coøn phaûi laáy nöôùc
ñun soâi ñeå aám veä sinh aâm hoä saïch
seõ cuõng coù theå röûa saïch vi khuaån.
Nhöng khoâng ñöôïc röûa beân trong
aâm ñaïo, cuõng khoâng ñöôïc duøng
thuoác ñeå röûa aâm hoä.
Lôøi
khuyeân Ñeå phoøng chöõa nhieãm khuaån ñöôøng tieåu, thai phuï phaûi uoáng
cuûa Baùc syõ nhieàu nöôùc thuùc ñaåy baøi tieát nöôùc tieåu, ñöa vi khuaån ra ngoaøi,
laøm giaûm löôïng vi khuaån, giaûm tình traïng nhieãm khuaån.
403
25 Chöùng ñau thaàn kinh xöông chaäu trong giai

Ñau thaàn kinh xöông chaäu laø chæ chöùng ñau daây thaàn kinh xöông
chaäu vaø ñau daây thaàn kinh khu vöïc xung quanh.
Ñau thaàn kinh xöông chaäu thöôøng thaáy leäch moät beân vaø thöôøng
xuaát hieän sau khi vaän ñoäng vaø ñi boä. Khi coù nhöõng bieåu hieän chuû yeáu sau
thì phaûi naèm nghæ ngôi ngay: Baét ñaàu ñau töø moâng hoaëc xöông hoâng
höôùng xuoáng phía döôùi phía ngoaøi ñuøi, goái, buïng chaân ñeán baøn chaân, coù
hieän töôïng ñau mang tính lan truyeàn, côn ñau keùo daøi hoaëc theo côn, khi
nghieâm troïng coù theå laøm co ruùt baép thòt chi döôùi, haïn cheá vaän ñoäng,
thaäm chí ñi boä cuõng khoù khaên. Raát ít phuï nöõ mang thai bò tình traïng
nghieâm troïng vaø thöôøng khoâng coù ñieån hình.
Thai phuï trong giai ñoaïn cuoái thai kyø
maéc chöùng ñau thaàn kinh xöông chaäu chuû
yeáu laø do töû cung to leân ñaàu thai nhi loït vaøo
khung xöông chaäu, cheøn eùp leân boä maùy
thaàn kinh xöông chaäu daãn ñeán ñau thaàn
kinh xöông chaäu.
Nhaéc nhôû
Thai phuï ñau thaàn kinh xöông
chaäu laø moät loaïi phaûn öùng thai
ngheùn, khi nghieâm troïng thì phaûi
chuù yù nghæ ngôi, sau khi sinh khoâng
coøn tình traïng bò cheøn eùp töï nhieân seõ
heát ñau.
Lôøi
khuyeân Thai phuï khoâng neân ngoài laâu, ñöùng laâu, naèm nghæ treân giöôøng
cuûa Baùc syõ tình traïng seõ giaûm. Khi caàn thieát coù theå uoáng hoaëc tieâm
vitamin B12 seõ ñôõ ñau hôn.
404
26 Ñeû chæ huy khi maéc chöùng cao huyeát aùp

thai ngheùn
Thay ñoåi beänh lyù cô baûn cuûa chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn laø söï co
heïp co giaät caùc ñoäng maïch nhoû toaøn thaân. Haäu quaû cuûa söï co giaät ñoäng
maïch töû cung laø laøm cho löôïng maùu cung caáp qua baùnh nhau giaûm daàn,
löôïng maùu cung caáp cho thai nhi töø cô theå meï seõ giaûm, thai nhi khoâng
theå nhaän ñöôïc ñaày ñuû dinh döôõng, toác ñoä sinh tröôûng seõ giaûm, thaäm chí
ngöøng phaùt trieån, aûnh höôûng xaáu ñeán söï phaùt trieån sinh tröôûng cuûa thai
nhi, do vaäy phaûi kòp thôøi cho ñeû chæ huy.
Ñeû chæ huy laø chæ trong giai ñoaïn thai nhi ñöôïc 32 tuaàn trôû leân, qua
kieåm tra 4 tuaàn lieân tieáp troïng löôïng thai nhi khoâng taêng (chuû yeáu xem
trong löôïng cuûa meï) vaø thoâng qua xeùt nghieäm nöôùc oái cho thaáy phoåi cuûa
thai nhi ñaõ phaùt trieån hoaøn chænh, ñoàng thôøi caên cöù vaøo tình hình cuï theå
aùp duïng phöông phaùp sinh chuû ñoäng hay bò ñoäng. Baát luaän söû duïng
phöông phaùp sinh nôû naøo ñeàu phaûi tieán haønh döôùi döï giaùm saùt cuûa baùc
syõ taïi beänh vieän. Phöông phaùp löïa choïn ñuùng ñaén coù theå ñaûm baûo an
toaøn cho caû meï vaø em beù, nhöng em beù sô sinh phaûi ñöôïc chaêm soùc ñaëc
bieät taïi beänh vieän, theo doõi vaø chaêm soùc moät thôøi gian.
Nhaéc nhôû
Cô sôû cuûa vieäc löïa choïn can thieäp sinh sôùm töø 32 tuaàn laø treû sô sinh
ñaõ coù khaû naêng soáng nhaát ñònh, hôn nöõa thai phuï bò chöùng cao huyeát
aùp trong thôøi gian daøi seõ aûnh höôûng ñeán thai nhi, döôùi söï kích thích
hooùcmoân seõ thuùc ñaåy phoåi hoaøn thieän, khaû naêng soáng seõ cao hôn so vôùi
sinh nôû bình thöôøng.
Lôøi
khuyeân Ñeå xaùc ñònh chuaån xaùc thôøi ñieåm sinh nôû, thai phuï maéc chöùng
cuûa Baùc syõ
cao huyeát aùp thai ngheùn töø 26 tuaàn trôû ñi phaûi ñeán beänh vieän
ñeå baùc syõ theo doõi chöùc naêng baùnh nhau, ñaït ñeán söï hoaøn
thieän seõ ñöa ra quyeát ñònh thôøi ñieåm sinh em beù thích hôïp.
405
27 Kieåm tra tình traïng thai nhi trong giai ñoaïn

cuoái thai kyø
Nhaân toá chuû yeáu quyeát ñònh vieäc sinh nôû coù thuaän lôïi hay khoâng,
ngoaøi ñieàu kieän ñöôøng keânh sinh nôû vaø söùc raën cuûa thai phuï, coøn ñöôïc
quyeát ñònh bôûi kích thöôùc vaø ngoâi thai khoâng coù dò thöôøng. Vò trí ngoâi
thai baát thöôøng coù theå daãn ñeán khoù sinh.
Bình thöôøng ngoaøi ngoâi ñaàu laø vò trí ñaàu cuûa thai nhi höôùng veà phía
tröôùc khung chaäu cuûa meï, coøn laïi caùc ngoâi thai khaùc ñeàu laø baát thöôøng.
Ngoâi thai baát thöôøng laø: Ngoâi moâng, ngoâi ngang, ngoâi ñaàu nhöng maët loä
tröôùc hoaëc traùn loä tröôùc, ngoâi sau... Nhöõng ngoâi thai baát thöôøng naøy neáu
xöû lyù khoâng kòp thôøi hoaëc xöû lyù khoâng phuø hôïp daãn ñeán sinh nôû khoù,
nguy hieåm cho caû meï vaø con. Cho neân, thai phuï khi ñi khaùm trong thôøi
gian mang thai nhaát thieát chuù yù kieåm tra ngoâi thai, ñeå kòp thôøi naén chænh
ngoâi thai vaø aùp duïng phöông phaùp sinh nôû hieäu quaû. Neáu phaùt hieän ngoâi
thai baát thöôøng laïi khoâng theå ñieàu chænh trôû veà ngoâi thuaän, tröôùc khi
sinh thai phuï neân nhaäp vieän sôùm vaøi ngaøy, ñeå baùc syõ kieåm tra ñaûm baûo
cho sinh nôû ñöôïc an toaøn. Ngoâi thai baát thöôøng thì khoâng neân sinh taïi
nhaø maø nhaát ñònh phaûi sinh taïi beänh vieän
môùi ñaûm baûo an toaøn.
Nhaéc nhôû
Neáu ngoâi thai baát thöôøng, thai phuï
cuõng khoâng neân lo laéng, moät laø coù theå
ñieàu chænh tröôùc khi sinh, hai laø coù theå aùp
duïng bieän phaùp sinh nôû thích hôïp.
Lôøi
khuyeân Giai ñoaïn cuoái gaàn ñeán ngaøy sinh nôû, vieäc sinh nôû coù ñöôïc
cuûa Baùc syõ thuaän lôïi hay khoâng phuï thuoäc vaøo tình traïng thai nhi vaø ngoâi
thai. Do vaäy phaûi ñaëc bieät chuù yù kieåm tra ngoâi thai, ñeå sôùm
phaùt hieän vaán ñeà vaø kòp thôøi xöû lyù.
406
28 Lyù do ngoâi thai thöôøng xuyeân thay ñoåi
Moät soá thai phuï khi khaùm thai phaùt hieän ngoâi thai thöôøng xuyeân
thay ñoåi vò trí, moät thôøi gian laø ngoâi ñaàu, moät thôøi gian laø ngoâi moâng,
sau ñoù laïi laø ngoâi ñaàu, ngoâi thai thöôøng xuyeân thay ñoåi laøm cho thai phuï
raát lo laéng sôï ñeán luùc sinh ngoâi thai laïi ôû vò trí baát thöôøng daãn ñeán sinh
nôû khoù khaên.
Ngoâi thai thöôøng xuyeân thay ñoåi laø do tröôùc tuaàn thöù 28 nöôùc oái quaù
nhieàu, khoang töû cung töông ñoái roäng maø thai nhi laïi nhoû, thai nhi töï
do vaän ñoäng trong töû cung, khoâng bò haïn cheá. Do ñoù ngoâi thai coù theå
thay ñoåi. Tuy vaäy, thai phuï khoâng neân quaù lo laéng, luùc naøy cuõng khoâng
caàn naén chænh ngoâi thai. Thôøi gian mang thai ngaøy caøng taêng, thai nhi
daàn lôùn leân ñaëc bieät laø ñaàu thai nhi to ra, troïng löôïng taêng, döïa vaøo taùc
duïng cuûa troïng löïc, haàu heát thai nhi seõ chuyeån
veà ngoâi ñaàu taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc sinh
nôû, ñaëc bieät töø tuaàn thöù 32 nöôùc oái giaûm daàn,
hoaït ñoäng cuûa thai nhi cuõng bò haïn cheá, ngoâi
thai seõ khoâng coù söï thay ñoåi lôùn.
Nhaéc nhôû
Ñeå kòp thôøi phaùt hieän söï thay ñoåi ngoâi thai
vaø nhanh choùng naén chænh ngoâi thai trôû veà vò trí
bình thöôøng, ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø nhaát
ñònh phaûi kieân trì khaùm thai, gaàn ñeán ngaøy döï
kieán sinh moãi tuaàn khaùm 1 laàn, muïc ñích laø ñeå
theo doõi söï thay ñoåi ngoâi thai.
Lôøi
khuyeân Ñöông nhieân coù moät vaøi saûn phuï vaø thai phuï do thaønh buïng
cuûa Baùc syõ vaø thaønh töû cung töông ñoái nhaõo, nöôùc oái quaù nhieàu hoaëc thai
nhi nhoû cuõng coù khaû naêng khi ñeán gaàn ngaøy sinh ngoâi thai vaãn
thay ñoåi nhöng khoâng neân quaù lo laéng.
407
29 Nhau tieàn ñaïo seõ xaûy ra vaán ñeà gì?
Nhau thai thoâng thöôøng ôû phía treân khoang töû cung, neáu vò trí nhau
gaàn ñeán coå töû cung thì goïi laø nhau tieàn ñaïo. Ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø
phaùt hieän raát nhieàu tröôøng hôïp bò tình traïng nhö vaäy.
Thai phuï töø thaùng thöù 7 coù nhau tieàn ñaïo, môùi ñaàu thöôøng ra moät
ít maùu, ñeán thaùng thöù 10 ñoät nhieân ra löôïng maùu lôùn, ñoâi khi hieän töôïng
ra maùu naøy khoâng caàn ñieàu trò cuõng seõ töï nhieân khoûi. Luùc naøy nguyeân
nhaân ra maùu coøn laø nhau thai tuy ôû vò trí bình thöôøng nhöng bò bong
sôùm hoaëc trieäu chöùng sinh sôùm. Nhau tieàn ñaïo ra maùu nhieàu hôn nhau
bong sôùm, ngoaøi ra coøn coù daáu hieäu nöõa laø maùu ñoû töôi vaø thai phuï caûm
thaáy ñau. Do nhau thai phaùt trieån ôû gaàn coå töû cung, ñeán ngaøy sinh nôû töû
cung giaõn nôû seõ daãn ñeán bong nhau thai vaø choã bong seõ bò ra maùu, ñoâi
khi coøn bò ra maùu raát nhieàu, raát nguy hieåm cho meï vaø em beù.
Cho neân thai phuï coù nhau baùm maët tröôùc phaûi chuù yù nghæ ngôi,
giaûm kích thích nhau thai, ñeå khoâng bò ra maùu. Neáu bò ra maùu nhieàu
thì neân aên thöùc aên coù haøm löôïng saét cao
ñeå boå sung maùu, toát cho söùc khoûe cuûa meï
vaø em beù.
Nhaéc nhôû
Neáu khoâng bò chöùng beänh naøy hoaëc bò
nhöng ôû möùc ñoä nheï thì hieän töôïng ra
maùu seõ heát, coù theå sinh qua ñöôøng sinh töï
nhieân moät caùch an toaøn. Neáu nghieâm
troïng coù theå seõ phaûi aùp duïng phöông phaùp
moå ñeû.
Lôøi
khuyeân Nhau tieàn ñaïo thöôøng thaáy ôû nhöõng thai phuï coù töû cung bò
cuûa Baùc syõ vieâm, bò u böôùu, dò daïng.
408
30 Xöû lyù khi nöôùc oái quaù nhieàu
Chöùng quaù nhieàu nöôùc oái chuû yeáu phaùt sinh vaøo giai ñoaïn sau cuûa
thai kyø. Löôïng nöôùc oái bình quaân khoaûng 1000ml, nhöng thænh thoaûng
vì moät lyù do naøo ñoù laøm cho nöôùc oái taêng leân treân 2000ml, nhö vaäy goïi
laø chöùng nöôùc oái quaù nhieàu. Chöùng naøy chieám 01%∼05% toång soá caùc
thai phuï. Bò chöùng nöôùc oái quaù nhieàu seõ laøm cho côn co töû cung yeáu,
chuyeån daï keùo daøi, deã daãn ñeán bong nhau sôùm, vôõ oái sôùm.
Nguyeân nhaân daãn ñeán chöùng nöôùc oái quaù nhieàu: Moät laø do nhau thai
tieát ra quaù nhieàu nöôùc oái, hai laø nöôùc oái khoâng coù khaû naêng baøi tieát.
Thai phuï maéc chöùng nöôùc oái quaù nhieàu thænh thoaûng nöôùc oái ñoät
nhieân taêng nhanh, thænh thoaûng laïi taêng chaäm töøng ít moät. Baát luaän laø
tình traïng naøo, nhöng töø giai ñoaïn giöõa thai kyø neáu buïng thai phuï to hôn
kích thöôùc töông öùng thoâng thöôøng, khoù chaån ñoaùn ngoâi thai töø beân
ngoaøi, cuõng khoâng nghe ñöôïc tim thai, hôn nöõa töû cung cheøn leân daï daøy,
vuøng ngöïc laøm cho khoù thôû, tim ñaäp nhanh, hoang mang, chaùn aên, buoàn
phieàn, noân möûa, taùo boùn, bí tieåu thì phaûi nghó ngay ñoù chính laø nhöõng
bieåu hieän cuûa chöùng nöôùc oái quaù nhieàu.
Nhaéc nhôû
Phaûi chuù yù phaùt hieän chöùng beänh nöôùc oái quaù ít. Löôïng nöôùc oái
giaûm ñeán 300ml thì ñöôïc goïi laø chöùng nöôùc oái quaù ít. Nöôùc oái quaù ít cuõng
seõ gaây nguy hieåm cho thai nhi, chöùng beänh naøy thöôøng laøm cho heä baøi
tieát cuûa thai nhi bò dò daïng nhö beänh thaän baåm sinh, thaän phaùt trieån
khoâng hoaøn chænh. Ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø seõ daãn ñeán thai quaù ngaøy
sinh, chöùc naêng baùnh nhau khoâng hoaøn chænh. Khaùm thai ñònh kyø tröôùc
sinh vaø kieåm tra sieâu aâm coù theå phaùt hieän chöùng nöôùc oái quaù ít.
Lôøi
khuyeân Caùch ñieàu trò chöùng nöôùc oái quaù nhieàu laø: khi bò nheï coù theå duøng
cuûa Baùc syõ thuoác lôïi tieåu, bò naëng coù theå baùc só seõ can thieäp söû duïng phöông
phaùp ruùt bôùt moät phaàn nöôùc tieåu. Trong sinh hoaït haøng ngaøy
khoâng ñöôïc vaän ñoäng thaùi quaù, khoâng neân caàm xaùch vaät naëng,
neân haïn cheá quan heä tình duïc ñeå traùnh daãn ñeán vôõ oái sôùm vaø sinh sôùm.
409
31 Kyõ thuaät xoay chænh ngoâi thai
Nhö ñaõ noùi ôû phaàn tröôùc, khi phaùt hieän ngoâi thai khoâng thuaän, neáu
nhö ngoâi ngang, ngoâi moâng thì coù theå xoay laïi baèng tay laøm thay ñoåi trôû
veà ngoâi thuaän, ñoäng taùc naøy goïi laø kyõ thuaät xoay ngoâi thai. Kyõ thuaät xoay
ngoâi thai ñöôïc phaân thaønh: Kyõ thuaät xoay ngoaøi vaø kyõ thuaät xoay trong (töùc
laø moät tay treân töû cung vaø moät tay treân buïng ñeå thöïc hieän ñoäng taùc). Bình
thöôøng chæ aùp duïng kyõ thuaät xoay ngoaøi ñoái vôùi phuï nöõ mang thai ngoâi thai
bò leäch ít. Thôøi gian thích hôïp ñeå tieán haønh kyõ thuaät xoay ngoaøi laø töø tuaàn
thöù 32 ñeán 36. Bôûi vì tröôùc 32 tuaàn nhieàu khaû naêng thai nhi seõ töï xoay laïi,
töø 36 tuaàn thai nhi ñaõ to raát khoù töï xoay laïi. Nhöng sau 36 tuaàn thaäm chí
gaàn ñeán ngaøy sinh neáu thai nhi chöa loït vaøo khung xöông chaäu, khoang
töû cung roäng, vaãn coù theå töï xoay laïi. Tieán haønh kyõ thuaät xoay ngoâi thai phaûi
trong ñieàu kieän cho pheùp nhaát ñònh nhö phaûi laø thai ñôn, töû cung bình
thöôøng, khoâng coù tieàn söû moå ñeû vaø thai cheát löu, khung xöông chaäu ñuû
roäng, thai phuï khoâng maéc chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn.
Tröôùc khi tieán haønh kyõ thuaät xoay ngoaøi, thai phuï phaûi ñi heát nöôùc
tieåu, tinh thaàn thoaûi maùi. Thai phuï phaûi hít thôû saâu vaø phoái hôïp vôùi baùc
só khi baùc só xoay. Khi xoay neáu thaáy khoù chòu laäp töùc thoâng baùo cho baùc
só. Sau khi xoay neáu thaønh coâng, phaûi kieåm tra tim thai vaãn bình thöôøng
thì töùc laø thai ñaõ ñöôïc oån ñònh trong buïng.
Nhaéc nhôû
Khi thai phuï ñöôïc tieán haønh kyõ thuaät xoay ngoâi thai ngoaøi nhaát ñònh
phaûi chaäm raõi, ñoäng taùc phaûi nheï nhaøng, tuaàn töï daàn daàn vaø coù söï höôùng
daãn cuûa baùc syõ.
Lôøi
khuyeân Thoâng thöôøng, bieän phaùp xoay ngoâi thai ngoaøi laøm cho ngoâi
cuûa Baùc syõ thai trôû veà vò trí bình thöôøng (ngoâi thuaän) khoâng laøm toån haïi
gì cho thai nhi vaø saûn phuï. Neáu trong khi xoay thaáy ñau töû
cung hoaëc tim thai thay ñoåi thì neân döøng laïi ngay.
410
32 Xoay chænh ñoái vôùi thai nhi ngoâi moâng
Ngoâi moâng laø hieän töôïng ngoâi thai baát thöôøng deã thaáy nhaát, bình quaân
chieám khoaûng töø 30∼40% toång soá caùc ca saûn. Nguy cô bò ngoâi moâng cuûa caùc thai
phuï sinh con thöù hai (con raï) cao gaáp 2 laàn caùc phuï nöõ sinh con so. Nguyeân
nhaân laø do cô thaønh buïng phuï nöõ sinh con raï ñaøn hoài keùm hôn.
Chu vi moâng thai nhi nhoû hôn chu vi ñaàu, sau khi moâng ra, ñaàu ra sau seõ
raát khoù khaên, do vaäy tæ leä cheát cuûa treû sô sinh ngoâi moâng cao hôn töø 4∼9 laàn so
vôùi ngoâi ñaàu.
Do hieän nay vieäc sieâu aâm ñöôïc söû duïng phoå bieán cho neân vieäc chaån ñoaùn sôùm
thai nhi ngoâi moâng taêng leân roõ reät. Vaäy khi naøo môùi coù theå xoay trôû laïi vò trí bình
thöôøng? Vaøo giai ñoaïn ñaàu thai kyø, thai nhi nhoû, nöôùc oái nhieàu, thai nhi trong töû
cung cuõng thöôøng xuyeân thay ñoåi ngoâi thai, khoâng neân quaù lo laéng. Khi thai nhi
ñöôïc 13∼14 tuaàn, tæ leä ngoâi moâng taêng daàn, ñeán 25∼28 tuaàn, tæ leä ngoâi moâng laø
32,5%. Töø sau 28 tuaàn, tæ leä ngoâi moâng giaûm roõ reät, nhö vaäy, sau 28 tuaàn thai nhi
ngoâi moâng ñaõ töï xoay laïi ngoâi ñaàu. Khi thai nhi ñöôïc 33∼36 tuaàn, tæ leä ngoâi moâng
ñaõ töông ñoái oån ñònh. Vaøo giai ñoaïn naøy, raát ít thai nhi ngoâi moâng töï xoay laïi ngoâi
ñaàu. Maëc duø vaäy, thai nhi vaøo tröôùc tuaàn thöù 33 maø nhìn thaáy ngoâi moâng thì cuõng
khoâng neân lo laéng, cuõng khoâng caàn voäi xoay ngoâi thai. Nhöõng thai nhi sau 33 tuaàn
maø vaãn ngoâi moâng thì môùi söû duïng bieän phaùp xoay naén trôû veà ngoâi thuaän. Töø tuaàn
thöù 33∼36 laø thôøi gian thích hôïp nhaát ñeå xoay naén trôû veà ngoâi thuaän. Cho neân khi
thai ñöôïc 33 tuaàn phaûi ñi baùc syõ khaùm kieåm tra ngoâi thai ñeå neáu coù baát thöôøng thì
kòp thôøi naén chænh, ñaây cuõng laø moät trong nhöõng noäi dung khaùm thai tröôùc khi sinh.
Moät soá caùch xoay chænh ngoâi thai nhö sau:
(1) Naèm quyø goái: Toát nhaát tieán haønh luùc ñoùi, tröôùc tieân neân ñi tieåu, nôùi
loûng thaét löng, coá gaéng aùp saùt ngöïc xuoáng giöôøng, song song vôùi giöôøng. Moãi
ngaøy taäp 2 laàn, moãi laàn 10∼15 phuùt. Neáu thaønh töû cung ñaøn hoài toát, khi caàn
thieát tröôùc khi laøm ñoäng taùc 15∼30 phuùt neân uoáng 2,4∼4,8mg Albuterol.
(2) Hô huyeät baèng ngaûi cöùu: Naèm ngöûa hoaëc ngoài, nôùi roäng caïp quaàn, hô
ngaûi cöùu hai beân cho ngaám vaøo trong huyeät aâm (huyeät ôû maët ngoaøi ngoùn uùt),
moãi ngaøy hô 1∼2 laàn, moãi laàn 15 phuùt.
(3) Caùch xoay töï nhieân: Chuaån bò gioáng nhö caùch naèm quyø goái, phuï nöõ
mang thai naèm ngöûa treân giöôøng, ñeå moâng saùt meùp cuoái giöôøng, hai chaân
buoâng thoõng xuoáng döôùi hoaëc ôû meùp cuoái göôøng, laáy goái hoaëc quyeån saùch keâ
moâng cao khoaûng 20∼30cm, moãi ngaøy laøm 2 laàn, moãi laàn 15∼30 phuùt.
Ñieàu chuù yù laø cho duø duøng phöông phaùp naøo ñeå xoay chænh ngoâi thai, neáu
trong quaù trình xoay naén xuaát hieän cöû ñoäng thai quaù nhieàu, quaù ít, hoaëc thai
khoâng cöû ñoäng thì phaûi laäp töùc goïi baùc syõ xöû lyù, ñeà phoøng thai nhi cheát trong töû
cung. Toát nhaát neân môøi baùc syõ xoay naén ngoâi thai.
411
33 Thai nhi ñuû thaùng maø "ñaàu noåi" thì phaûi laøm
nhö theá naøo?
Mang thai thaùng cuoái cuøng, nhöõng thai phuï sinh con so thoâng thöôøng
ñaàu thai nhi ñaõ loït vaøo khung xöông chaäu cuûa meï, khung xöông chaäu ñoùn
nhaän vaø giöõ khoâng cho thai nhi chuyeån ñoäng xoay ngöôïc laïi nöõa, nhöng moät
soá phuï nöõ mang thai laàn ñaàu, ñeán luùc ñuû thaùng ñaàu thai nhi vaãn khoâng loït
vaøo khung xöông chaäu maø laïi baäp beành ngay treân xöông mu, hieän töôïng naøy
y hoïc goïi laø "ñaàu noåi".
Nguyeân nhaân cuûa hieän töôïng naøy laø: Do ôû moät soá thai phuï , ñaàu thai nhi
vaø khung xöông chaäu cuûa meï khoâng töông xöùng, töùc laø do heïp khung xöông
chaäu (chuû yeáu heïp mieäng khung xöông chaäu), laøm cho ñaàu thai nhi duø kích
thöôùc bình thöôøng cuõng khoâng theå loït vaøo khung xöông chaäu ñöôïc. Hoaëc
khung xöông chaäu phuï nöõ mang thai maëc duø bình thöôøng nhöng ñaàu thai
nhi quaù to, ngoâi thai nhi baát thöôøng, nhau tieàn ñaïo,... thì cuõng xaûy ra hieän
töôïng naøy, coù theå daãn ñeán nöôùc oái quaù nhieàu, thai nhi dò daïng (nhö naõo uùng
thuûy). Ngoaøi nguyeân nhaân beänh lyù keå treân coøn coù theå thaáy khoâng ít phuï nöõ
mang thai sinh con so kieåm tra khung xöông chaäu bình thöôøng, thai nhi
khoâng quaù to, nhöng ñaàu thai nhi vaãn khoâng theå loït vaøo khung xöông chaäu
maø khoâng roõ nguyeân nhaân.
Nhöõng thai phuï kieåm tra phaùt hieän thai nhi ñaàu noåi, tröôùc tieân neân tìm
hieåu xem tình hình khung xöông chaäu vaø thai nhi nhö theá naøo. Neáu kieåm tra
thaáy bình thöôøng cuõng khoâng neân quaù lo laéng, neân thöôøng xuyeân ñeán beänh
vieän khaùm kieåm tra. Gaàn ñeán ngaøy sinh, töû cung co thaét laøm cho ñaàu daàn loït
vaøo khung xöông chaäu, nhöõng tröôøng hôïp naøy haàu heát vaãn coù theå sinh theo
keânh sinh nôû töï nhieân moät caùch thuaän lôïi. Neáu kieåm tra ñaàu vaãn noåi baäp
beành nhöng coù nguyeân nhaân beänh lyù khoù coù theå xoay chænh ngoâi thai neân
xin yù kieán baùc syõ, sôùm nhaäp vieän vaø chuaån bò toát caùc phaãu thuaät hoã trôï sinh
ñeû. Thai phuï khi ñaõ ôû giai ñoaïn cuoái, ñaàu thai nhi vaãn noåi baäp beành neân chuù
yù nhö sau: Do thai nhi ñaàu khoâng loït vaøo khung xöông chaäu, daãn ñeán ñaàu
thai nhi vaø khung xöông chaäu caùch nhau moät khoaûng troáng. Do vaäy, khi xuaát
hieän tình traïng bong nhau sôùm, cuoáng roán deã bò ruïng, khieán thai nhi xaûy ra
söï coá baát ngôø. Do vaäy, thai phuï coù ñaàu thai noåi neáu xuaát hieän ra nöôùc oái thì
neân naèm im treân giöôøng vaø keâ moâng cao, laäp töùc nhaäp vieän ñeå baùc syõ kòp thôøi
theo doõi xöû lyù.
412
34 Nhöõng trieäu chöùng baùo hieäu sinh sôùm
Sinh sôùm laø chæ nhöõng thai phuï sinh con töø khoaûng 28-37 tuaàn, coù
nhieàu nguyeân nhaân laøm cho thai nhi chaøo ñôøi sôùm, thöôøng gaëp caùc tröôøng
hôïp sau:
Sinh sôùm coù trieäu chöùng baùo tröôùc: Neáu caùc trieäu chöùng sinh non ñöôïc
phaùt hieän sôùm vaø ñöôïc aùp duïng bieän phaùp tích cöïc vaãn coù theå traùnh ñöôïc
sinh thieáu thaùng vaø keùo daøi theâm thôøi gian mang thai ñeå thai nhi ñöôïc phaùt
trieån hoaøn thieän hôn.
Thai phuï vaãn chöa ñeán ngaøy sinh döï kieán nhöng ñaõ caûm thaáy coù caùc
côn ñau buïng töông töï nhö côn co, coù ra moät chuùt maùu. Möùc ñoä ra maùu tuøy
töøng ngöôøi, thöôøng thì möùc ñoä ñau ngaøy caøng naëng, löôïng maùu ra ngaøy
caøng nhieàu thì cô hoäi ñaûm baûo an toaøn cho thai nhi ngaøy caøng ít. Neáu ñau
aâm æ vaø "ra maùu" chuùt ít thì cô hoäi ñaûm baûo an toaøn cho thai nhi seõ cao.
Thai phuï khi phaùt hieän nhöõng trieäu chöùng treân phaûi laäp töùc naèm nghæ
vaø nhanh choùng nhaäp vieän ñeå baùc syõ aùp duïng bieän phaùp döôõng thai traùnh
xaûy ra sinh sôùm. Neáu khoâng may xaûy ra sinh sôùm thì baùc syõ cuõng coù theå sôùm
coù bieän phaùp chaêm soùc ñaëc bieät ñoái vôùi em beù. Neáu sinh sôùm taïi nhaø thì em
beù sinh non thaùng khoù coù theå soáng soùt. Thai phuï nhaát ñònh phaûi giöõ tinh
thaàn oån ñònh, heát söùc coá gaéng giöõ cho em beù ñöôïc sinh ra ñuû ngaøy thaùng ñeå
em beù sinh ra coù theå soáng vaø phaùt trieån khoûe maïnh.
Nhaéc nhôû
Em beù sinh non thaùng söùc khoûe yeáu, tæ leä töû vong töông ñoái cao.
Nguyeân nhaân töû vong chuû yeáu laø do phoåi chöa phaùt trieån hoaøn thieän daãn
ñeán chöùng thôû gaáp toång hôïp, chaûy maùu trong hoäp soï. Sinh sôùm coøn aûnh
höôûng ñeán phaùt trieån heä thaàn kinh cuûa treû. Nhìn töø goùc ñoä nghieân cöùu sinh
hoïc thì phaûi ñeà phoøng tröôùc, coá gaéng khoâng ñeå xaûy ra sinh sôùm.
Lôøi
khuyeân Thai phuï phaûi hieåu roõ nhöõng nguyeân nhaân gaây ra sinh non ñeå sôùm
cuûa Baùc syõ coù bieän phaùp ñeà phoøng. (1) Baûn thaân thai phuï maéc beänh truyeàn
nhieãm caáp tính hoaëc beänh maïn tính nhö beänh tim maïch, beänh
thaän vaø beänh thieáu maùu nghieâm troïng hoaëc cô quan sinh saûn dò
daïng nhö u bieáu moät beân voøi tröùng, u bieáu töû cung hoaëc di chöùng töø laàn
sinh tröôùc. Ngoaøi ra, chöùng cao huyeát aùp cuõng deã daãn ñeán sinh sôùm. (2)
Thai ñoâi, nöôùc oái quaù nhieàu, vò trí nhau thai baát thöôøng nhö nhau tieàn ñaïo,
nhau bong sôùm, caùc chöùc naêng cuûa thai nhi chöa hoaøn thieän.
413
35 Nhöõng bieän phaùp ñeà phoøng sinh sôùm
Ñeå ñeà phoøng sinh sôùm neân chuù yù nhöõng phöông dieän sau:
(1) Kieåm tra söùc khoûe xem coù ñuû söùc khoûe cho sinh nôû hay khoâng, nhö
nhöõng phuï nöõ maéc beänh tim maïch, beänh thaän, cao huyeát aùp, beänh maïn tính,
tröôùc khi chuaån bò mang thai neân ñeán beänh vieän kieåm tra söùc khoûe, sau ñoù caên
cöù vaøo beänh tình ñeå quyeát ñònh coù neân mang thai hay khoâng vaø khi naøo mang
thai laø phuø hôïp.
(2) Phuï nöõ maéc caùc beänh tim maïch, beänh thaän, cao huyeát aùp, thieáu maùu neáu
ñaõ mang thai thì neân thöôøng xuyeân khaùm thai ñònh kyø ñeå giaûm phaùt sinh bieán
chöùng. Ñoàng thôøi, tích cöïc ñieàu trò beänh thieáu maùu vaø nhöõng bieán chöùng trong thai
ngheùn. Phoøng trò beänh cao huyeát aùp thai ngheùn cuõng laøm giaûm nguy cô sinh sôùm.
(3) Thai phuï neân chuù yù giöõ gìn veä sinh trong thôøi gian mang thai, traùnh lao
ñoäng theå löïc quaù söùc vaø meät moûi. Thai phuï chuù yù giöõ gìn veä sinh moâi tröôøng vaø
caù nhaân ñeà phoøng maéc caùc beänh truyeàn nhieãm ñeå thai nhi phaùt trieån khoûe maïnh.
Giai ñoaïn cuoái thai kyø neáu thai phuï ít ñöôïc nghæ ngôi, lao ñoäng theå löïc quaù söùc
hoaëc quaù meät moûi deã daãn ñeán nguy cô sinh sôùm.
(4) Phoøng traùnh tai naïn ngoaøi yù muoán: giai ñoaïn cuoái thai kyø khoâng ñeå bò
ngaõ, khoâng ñöôïc ñi boä vaø ngoài oâtoâ quaù laâu, nhö vaäy coù theå traùnh ñöôïc sinh sôùm.
(5) Thai phuï neân haïn cheá sinh hoaït tình duïc vaøo giai ñoaïn cuoái thai kyø, toát
nhaát laø neân taïm döøng hoaøn toaøn, bôûi vì sinh hoaït tình duïc seõ daãn ñeán vieäc eùp vaøo
buïng phuï nöõ mang thai, aâm ñaïo bò kích thích nôû ra neân deã daãn ñeán sinh sôùm.
(6) Xuaát hieän nhöõng trieäu chöùng sinh sôùm (nhö suùt buïng vaø ñau) neân laäp
töùc naèm nghæ ngôi vaø uoáng thuoác döôõng thai theo chæ daãn cuûa baùc syõ, coù theå
keùo daøi thôøi gian cuûa thai kyø laøm cho thai nhi caøng hoaøn thieän hôn.
(7) Giai ñoaïn cuoái cuûa thai kyø, nhaát laø töø thaùng thöù 8, thai phuï khoâng neân
ñi xa ñeå traùnh bò meät moûi, ít ñöôïc nghæ ngôi daãn ñeán sinh sôùm.
(8) Cho duø ôû nhaø hay ñi laøm cuõng khoâng neân laøm vieäc quaù söùc, lo laéng, maát
bình tónh ñeå traùnh xaûy ra sinh sôùm.
(9) Thai phuï nhaát ñònh phaûi chuù yù giöõ gìn veä sinh, phoøng beänh truyeàn
nhieãm, ñaëc bieät traùnh aên nhöõng thöïc phaåm coù haïi cho söùc khoûe.
(10) Trong sinh hoaït haøng ngaøy neân laøm vieäc vöøa phaûi, nghæ ngôi nhieàu,
khoâng neân vaän ñoäng quaù nhieàu, quaù maïnh, nhaát laø neân traùnh nhöõng ñoäng taùc
vôùi cao, vöôn vai, vaën mình.
(11) Thai phuï phaûi traùnh bò taùo boùn vaø tieâu chaûy, kòp thôøi chöõa trò nhöõng
beänh deã bieán chöùng gaây ra sinh sôùm.
414
36 Bieän phaùp phoøng traùnh sinh treû khuyeát taät
Caên cöù vaøo nhöõng nguyeân nhaân sinh ra treû khuyeát taät, muoán ñeà phoøng
sinh treû khuyeát taät neân chuù yù nhöõng ñieåm sau:
1) Choïn ngöôøi hoân phoái khoûe maïnh: Ngoaøi baûn thaân vôï choàng hai beân phaûi
khoûe maïnh, trong gia ñình phaûi khoâng coù ngöôøi sinh con khuyeát taät vaø coù beänh di
truyeàn. Ñaây laø ñieàu kieän tröôùc tieân ñeå phoøng traùnh nguy cô sinh con khuyeát taät.
2) Phuï nöõ neân mang thai trong ñoä tuoåi töø 25∼30 tuoåi. Treân 35 tuoåi môùi sinh
con laàn ñaàu raát deã sinh ra treû maéc beänh baåm sinh vaø treû khuyeát taät.
3) Phuï nöõ trong thôøi gian mang thai phaûi chuù yù giöõ gìn veä sinh caù nhaân,
phoøng traùnh beänh taät ñeå traùnh phaûi duøng thuoác, nhaát laø trong thôøi gian ñaàu
mang thai, coá gaéng traùnh nhöõng nôi ñoâng ngöôøi chaät choäi ñeå phoøng traùnh laây
nhieãm caùc beänh truyeàn nhieãm. Maéc beänh phaûi kòp thôøi ñi khaùm vaø ñieàu trò. Phuï
nöõ mang thai khoâng neân tieâm phoøng vaø chieáu tia X leân phaàn buïng.
4) Phuï nöõ lôùn tuoåi (treân 35 tuoåi) khoâng neân mang thai: Bôûi vì phuï nöõ treân
35 tuoåi tröùng ñaõ baét ñaàu thoaùi hoùa, neân tæ leä sinh con dò daïng seõ cao.
5) Baát keå phía vôï hoaëc phía choàng söùc khoûe coù vaán ñeà thì khoâng neân mang thai,
nhö maéc beänh truyeàn nhieãm caáp tính, vieâm gan sieâu vi truøng, beänh sôûi, caûm cuùm,...
Bôûi vì nhöõng beänh naøy coù khaû naêng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng tinh truøng vaø tröùng,
aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa baøo thai. Neáu vôï maéc beänh maïn tính thì neân chôø ñeán
khi beänh tình thuyeân giaûm hoaëc khoûi haún khoâng phaûi duøng thuoác môùi neân coù thai.
6) Phuï nöõ duøng keùo daøi moät loaïi thuoác naøo ñoù aûnh höôûng ñeán sinh saûn hoaëc
daãn ñeán sinh con khuyeát taät nhö thuoác ñieàu trò ung thö, ñieàu trò ñoäng kinh,
thuoác khaùng sinh, thuoác kích thích hooùc moân, toát nhaát sau khi döøng uoáng thuoác
moät thôøi gian môùi neân coù thai. Nhöõng phuï nöõ uoáng thuoác traùnh thai sau khi
ngöøng uoáng thuoác 6 thaùng môùi neân coù thai. Thôøi kyø ñaàu mang thai khoâng neân
uoáng thuoác caûm cuùm, thuoác an thaàn, khaùng sinh, thuoác kích thích hooùcmoân,...
7) Phuï nöõ tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi tia phoùng xaï: Nhaân vieân laøm vieäc ôû khoa
phoùng xaï hoaëc nhöõng beänh nhaân vöøa môùi chuïp X-quang oå buïng toát nhaát sau 4
tuaàn môùi neân coù thai.
8) Traùnh nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán tröùng vaø tinh truøng nhö nghieän röôïu
aûnh höôûng xaáu ñeán teá baøo sinh saûn cuûa caû nam vaø nöõ, laøm giaûm chaát löôïng tinh
truøng vaø tröùng. Nhöõng caëp vôï choàng muoán sinh con khoûe maïnh neân cai röôïu.
9) Taïo ra moâi tröôøng mang thai laønh maïnh toát ñeïp nhö khoâng khí, thôøi
gian, ñòa ñieåm,... tình caûm hai beân ñeàu phaûi hoøa hôïp ñeå sinh hoaït vôï choàng
trong caûm höùng doài daøo, thuaän lôïi cho vieäc mang thai.
10) Chuù yù khaùm thai tröôùc sinh: Khaùm thai tröôùc sinh laø khaâu quan troïng laøm
giaûm tæ leä sinh ra treû taät nguyeàn, kòp thôøi phaùt hieän baát thöôøng thai nhi, khi caàn
thieát neân boû thai.
415
37 Phöông phaùp taäp thôû ñeå hoã trôï sinh nôû
Kyõ thuaät hít thôû hoã trôï luùc sinh cuûa phuï nöõ mang thai giuùp cho sinh
nôû ñöôïc thuaän lôïi, do vaäy tröôùc khi sinh, phuï nöõ mang thai neân taäp thôû
phoái hôïp laáy söùc raën luùc sinh, laøm cho vieäc sinh nôû trôû neân thuaän lôïi.
Taäp thôû trong giai ñoaïn ñaàu cuûa tieán trình chuyeån daï: Hít moät hôi
thaät saâu sau ñoù töø töø thôû ra, nhaåm ñeám khe kheõ 1, 2, 3, 4, 5 ñeå coù caûm
giaùc hôi khoâng toàn taïi trong buïng, sau ñoù thôû ra töø töø töøng ít moät qua
mieäng hoaëc muõi, thôøi gian thôû ra gaáp 2 laàn thôøi gian hít vaøo. Phuï nöõ
mang thai laëp laïi theo caùch naøy khoaûng 4∼5 laàn, coá gaéng daàn daàn thôû
nheï hôn vaø noâng hôn ñeán khi trôû veà traïng thaùi hít thôû töï nhieân.
Taäp thôû giai ñoaïn 2 cuûa tieán trình chuyeån daï: (1) Nín thôû, haõy hít
saâu vaøo moät hôi vaø giöõ trong thôøi gian ngaén ñeå doàn heát söùc, sau khi coå
töû cung môû heát côõ môùi caàn laøm nhö vaäy, bôûi vì phuï nöõ saép sinh seõ coù
caûm giaùc muoán raën vaø laøm nhö vaäy seõ giuùp söùc cho vieäc raën. (2) Haø hôi:
Khi ñaàu em beù loä ra, thai phuï haõy chaäm raõi haø nheï hôi ra qua ñöôøng
mieäng, khoâng ñöôïc phaùt ra aâm thanh "haø, haø", khoâng caàn duøng löïc.
Treân ñaây laø hai giai ñoaïn chuyeån daï sinh em beù, thai phuï caàn phaûi
phoái hôïp chaët cheõ nhòp nhaøng.
Nhaéc nhôû
Thai phuï taäp thôû hoã trôï sinh nôû, neáu coù ñieàu kieän coù theå laøm theo
söï höôùng daãn tröïc tieáp cuûa baùc syõ, nhö vaäy giuùp cho söï phoái hôïp giöõa
baùc syõ vaø saûn phuï luùc chuyeån daï ñöôïc hoaøn haûo hôn.
Lôøi
khuyeân Tieán trình chuyeån daï chia laøm 3 giai ñoaïn, caàn söï phoái hôïp cuûa
cuûa Baùc syõ saûn phuï nöõ sau sinh chuû yeáu vaøo giai ñoaïn 1 vaø giai ñoaïn 2,
giai ñoaïn 3 laø luùc laáy nhau thai neân chuû yeáu laø do baùc syõ xöû lyù.
416
38 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi ñi xa trong khi

mang thai giai ñoaïn cuoái
Thai phuï ñeán giai ñoaïn cuoái khoâng neân ñi xa, nguyeân nhaân chuû yeáu
laø do haønh trình treân taøu xe vöøa daøi, vöøa xoùc, coù ngöôøi coøn bò say taøu xe
raát deã daãn ñeán sinh sôùm, neáu phaûi sinh nôû treân taøu xe seõ raát khoù khaên
vaø nguy hieåm. Neáu phaûi ñi xa nhö veà queâ sinh con thì nhaát ñònh phaûi
chuù yù nhöõng vaán ñeà sau:
1) Khoâng neân ñeán saùt ngaøy sinh döï kieán môùi baét ñaàu khôûi haønh, toát
nhaát neân khôûi haønh tröôùc ngaøy sinh döï kieán khoaûng 1∼2 thaùng ñeå
traùnh sinh sôùm treân ñöôøng.
2) Tröôùc khi xuaát phaùt, toát nhaát neân mang theo moät soá vaät duïng duøng
cho sinh nôû nhö vaûi xoâ, coàn, thuoác caàm maùu, neáu coù baø ñôõ ñi cuøng
thì caøng toát.
3) Haõy ñeå yù ñeán ñieàu kieän thôøi tieát, mang theo quaàn aùo caàn thieát ñeà
phoøng bò laïnh.
4) Löïa choïn phöông tieän giao thoâng, coá gaéng traùnh say taøu xe bôûi vì
noân oeï deã daãn ñeán co boùp töû cung vaø sinh sôùm.
5) Treân ñöôøng ñi, neáu xuaát hieän nhöõng trieäu chöùng chuyeån daï nhö ñau
buïng, ra maùu aâm ñaïo thì neân laäp töùc baùo
nhaân vieân laøm vieäc treân taøu xe ñeå kòp
thôøi caáp cöùu, chuaån bò sinh nôû.
Nhaéc nhôû
Neáu ñaõ saùt ngaøy sinh, toát nhaát neân coù baùc
syõ ñi cuøng thì môùi ñaûm baûo an toaøn, neáu khoâng
thì neân chôø sau khi sinh haõy veà queâ ôû cöõ.
Lôøi
khuyeân Thai phuï khi ñi xa baèng caùc phöông tieän taøu, xe hay maùy bay
cuûa Baùc syõ phaûi coù söï lieân heä tröôùc vôùi nôi cung caáp dòch vuï, nhö vaäy vöøa
ñaûm baûo seõ nhaän ñöôïc söï chaêm soùc hôïp lyù, vöøa ñeå cho nhaø
cung caáp dòch vuï coù söï chuaån bò.
417
39 Nhöõng vaán ñeà phaûi chuaån bò khi thai phuï ñeán

nôi khaùc sinh nôû
Moät tình traïng phoå bieán laø moät soá thai phuï phaûi ñeán nôi khaùc sinh
nôû. Ví duï nhö laøm vieäc ôû nôi khaùc phaûi veà queâ ñeå sinh con hoaëc veà nhaø
meï ñeû, nhaø choàng ñeå sinh con, nhöõng ngöôøi naøy ñeàu phaûi töø nôi ñang ôû
ñi ñeán vuøng khaùc ñeå sinh con. Phuï nöõ ñeán nôi khaùc sinh con phaûi chuù yù
nhöõng vaán ñeà sau:
1) Ñi ñeán vuøng khaùc sinh con phaûi khôûi haønh sôùm, khoâng neân ñôïi ñeán
saùt ngaøy sinh döï kieán môùi khôûi haønh, toát nhaát laø khôûi haønh tröôùc
ngaøy döï kieán sinh khoaûng 1 thaùng. Neáu xuaát phaùt tröôùc tuaàn thöù 36
thì ñöôïc coi laø an toaøn.
2) Tröôùc khi khôûi haønh, thai phuï neân ñeán beänh vieän khaùm theâm moät
laàn, noùi vôùi baùc syõ vieäc baïn phaûi ñeán nôi khaùc ñeå sinh con, ñeà nghò
baùc syõ ñöa ra lôøi khuyeân thôøi gian neân khôûi haønh, nhaéc nhöõng vieäc
caàn laøm, nhöõng vaät duïng caàn mang theo doïc ñöôøng.
3) Thai phuï ñeán nôi khaùc sinh con phaûi mang theo soå theo doõi khaùm
thai vaø nhöõng kieán nghò cuûa baùc syõ ñang theo doõi. Ñoàng thôøi, neáu ñaõ
tìm ñöôïc beänh vieän toát ôû nôi döï kieán sinh con thì phaûi nhanh choùng
tôùi beänh vieän kieåm tra.
Nhaéc nhôû
Ñeán nôi khaùc sinh nôû laø ñieàu nguy hieåm
vaø phöùc taïp ñoái vôùi thai phuï, toát nhaát neân
sinh taïi nôi ñang soáng, ñôïi 1 tuaàn sau khi
sinh môùi neân chuyeån ñeán nôi khaùc, nhö vaäy
seõ an toaøn vaø cuõng tieát kieäm hôn.
Lôøi
khuyeân Nhöõng thai phuï phaûi ñeán nôi khaùc sinh nôû, treân ñöôøng ñi phaûi
cuûa Baùc syõ coù hoä lyù vaø ngöôøi thaân ñi cuøng, phaûi chuaån bò vaät duïng duøng
cho ñôõ ñeû vaø cho em beù. Neáu chuyeån daï treân ñöôøng ñi cuõng
seõ khoâng bò luùng tuùng.
418
40 Choïn phöông tieän ñeå ñöa thai phuï ñi beänh

vieän hoaëc ñeán vuøng khaùc sinh con
1) ÔÛ moät soá vuøng coù hieän töôïng thai phuï ñi xe ngöïa tôùi nhaø hoä sinh
hoaëc tôùi nôi khaùc sinh con, nhöng ñaây laø ñieàu neân traùnh vì raát nguy
hieåm cho caû thai phuï vaø thai nhi. Choã ngoài treân xe ngöïa raát cöùng,
khoâng thích hôïp cho phuï nöõ mang thai, hôn nöõa, ngöïa chaïy cuõng
laøm cho xe choøng chaønh. Neáu khoâng may gaëp söï coá, ngöïa sôï chaïy
lung tung thì khoâng nhöõng xoùc nhieàu maø coøn laøm laät xe, raát nguy
hieåm cho thai phuï.
2) Thai phuï khoâng neân ngoài maùy keùo. Maùy keùo cuõng coù ñoä xoùc raát maïnh,
raát oàn, khoâng an toaøn cho thai phuï vaø aûnh höôûng ñeán thai nhi.
3) Ñi xe hôi ñoái vôùi thai phuï töông ñoái an toaøn, nhöng cuõng phaûi
chuù yù traùnh meät moûi. Ngoài xe ñöôøng daøi raát deã bò ñau löng, do
ñoù neân keâ moät chieác goái sau löng. Ngoaøi ra cuõng neân caån thaän,
neáu ñi quaõng ñöôøng daøi thì cöù khoaûng 40∼50km thai phuï neân
xuoáng xe vaän ñoäng khoaûng 5∼10 phuùt, ñeå cho löng, eo vaø ñoâi
chaân ñöôïc vaän ñoäng. Phaûi ñeo daây an toaøn nhöng traùnh ñeå daây
cheøn leân buïng.
4) Ñi taøu hoûa ñoái vôùi thai phuï cuõng töông ñoái an toaøn. Neáu ñi ñöôøng xa,
thai phuï neân choïn giöôøng naèm ñeå tranh thuû nghæ ngôi, khoâng neân
ngoài gheá cöùng khoâng ñaûm baûo an toaøn.
Nhaéc nhôû
Thai phuï ôû noâng thoân khi ñi beänh vieän sinh con khoâng neân ñi xe
ñaïp, cuõng khoâng neân ngoài xe ngöïa, caøng khoâng neân ngoài maùy keùo. Neáu
nhaø gaàn beänh vieän thì neân duøng caùng, caùch naøy töông ñoái an toaøn.
Lôøi
khuyeân Neáu phaûi ñi xa, thai phuï neân ñi maùy bay laø thích hôïp nhaát,
cuûa Baùc syõ nhöng mang thai töø thaùng thöù 7 trôû ñi khoâng neân ñi maùy bay,
bôûi vì soùng töø daãn ñeán nguy cô sinh sôùm.
419
41 Nguy cô gaëp phaûi khi thai quaù ngaøy
Thai phuï ñöôïc tính baét ñaàu mang thai töø ngaøy ñaàu tieân cuûa kyø kinh
cuoái, khoaûng 40 tuaàn (töùc laø 280 ngaøy) laø thai ñuû ngaøy ñuû thaùng, treân 42
tuaàn (töùc laø 294 ngaøy) seõ goïi laø thai quaù ngaøy, tæ leä thai quaù ngaøy chieám
3,5% caùc ca saûn, tæ leä treû sô sinh maéc beänh vaø tæ leä töû vong cuûa thai nhi
sinh quaù ngaøy gaáp 4 laàn so vôùi thai nhi sinh ñuû ngaøy. Nguyeân nhaân laø do
khi mang thai quaù ngaøy, moâi tröôøng soáng cuûa thai nhi ñaõ trôû neân ngheøo
naøn, chuû yeáu laø nöôùc oái giaûm, aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa thai nhi.
Trong thôøi gian mang thai, nöôùc oái lieân tuïc taêng, khi thai ñuû ngaøy bình
quaân nöôùc oái taêng ñeán khoaûng 1000ml. Quaù ngaøy sinh döï kieán, nöôùc oái
baét ñaàu giaûm roõ reät, coù theå giaûm tôùi 33%. Nöôùc oái giaûm laøm cöû ñoäng thai
giaûm, nhau thai khoâng coøn ñaày ñuû dinh döôõng, coøn goïi laø nhau thai baét
ñaàu voâi hoùa (töùc laø laõo hoùa), hoaïi töû hoaëc hoaïi töû moät phaàn, do vaäy daãn
ñeán chöùc naêng cuûa baùnh nhau suy giaûm, aûnh höôûng ñeán vieäc trao ñoåi
khí vaø trao ñoåi dinh döôõng cuûa thai nhi, laøm cho thai nhi thieáu huït
khoâng khí, nhòp tim thay ñoåi, nöôùc oái nhieãm phaân, thai nhi vaø caùc boä
phaän nhö nhau thai, daây roán bò bieán thaønh maøu vaøng xanh, daãn ñeán
"thai nhi ôû tình traïng nguy kòch trong töû cung", thai nhi seõ cheát löu, sinh
ra bò töû saûn hoaëc sinh ra em beù sô sinh ñaàu nhoû, yeáu ôùt.
Nhaéc nhôû
Coù moät soá thai nhi bò quaù ngaøy sinh döï kieán maø vaãn chöa chaøo ñôøi,
troïng löôïng vaãn tieáp tuïc taêng, khi sinh ra troïng löôïng coù theå leân treân
4000gram, chieàu daøi taêng 2cm∼3cm hoaëc nhieàu hôn, xöông soï bò voâi hoùa trôû
neân cöùng, vai nôû roäng daãn ñeán raát khoù sinh qua keânh sinh nôû bình thöôøng.
Lôøi
khuyeân Thai quaù ngaøy aûnh höôûng ñeán caû thai nhi vaø thai phuï. Do ñoù,
cuûa Baùc syõ duø quaù ngaøy cuõng chæ neân quaù ñeán khi thai ñöôïc 41 tuaàn töùc
laø 287 ngaøy. Neáu mang thai ñöôïc 40 tuaàn nhaát ñònh phaûi ñi
khaùm ñeå baùc syõ ñöa ra bieän phaùp hoã trôï sinh nôû baèng moät soá phaãu
thuaät ñaëc bieät.
420
CHÖÔNG 6
NHÖÕNG ÑIEÅM CAÀN CHUÙ YÙ TRONG LUÙC
CHUYEÅN DAÏ SINH EM BEÙ VAØ PHUÏC HOÀI SAU SINH
Sinh nôû thuaän lôïi vaø nuoâi döôõng em beù sô sinh
Möôøi thaùng mang thai, moät sôùm sinh nôû, thai phuï seõ trôû thaønh
saûn phuï, saûn phuï ôû cöõ (töùc laø thôøi gian nghæ sau sinh) phaûi boài döôõng
cô theå, nhanh choùng phuïc hoài veà traïng thaùi bình thöôøng.
Caùc cô quan noäi taïng vaø boä phaän sinh duïc cuûa saûn phuï bò thay ñoåi
do mang thai, trong thôøi gian ôû cöõ seõ phuïc hoài trôû laïi, tröôùc tieân phaûi
taêng cöôøng dinh döôõng, naâng cao theå chaát, chuù yù nghæ ngôi vaø reøn luyeän
thaân theå, vaän ñoäng vaø boài döôõng moät caùch toaøn dieän môùi laøm cho cô theå
nhanh choùng phuïc hoài söùc khoûe.
Saûn phuï do cô theå suy nhöôïc, deã maéc beänh, phaûi chuù yù giöõ gìn söùc
khoûe, soáng trong moâi tröôøng thích hôïp, khoâng noùng, khoâng laïnh môùi coù
cô hoäi sôùm bình phuïc.
Saûn phuï coøn coù nhieäm vuï quan troïng laø nuoâi döôõng em beù sô sinh.
Do ñoù, phaûi nhanh choùng thuùc ñaåy vieäc tieát söõa, chaêm soùc toát baàu söõa,
ñeå coù ñuû söõa chaát löôïng cao cho em beù buù.
421
Nhöõng ñieåm caàn chuù yù trong luùc
chuyeån daï sinh em beù vaø phuïc hoài sau sinh
1 Thôøi ñieåm neân nhaäp vieän chôø sinh
Thai phuï bình thöôøng khi chuaån bò sinh, nhaäp vieän sôùm quaù thôøi gian
chôø ñôïi laâu maø vaãn chöa sinh em beù seõ laøm tinh thaàn theâm lo laéng, taâm lyù
soát ruoät, deã trôû neân meät moûi thöôøng daãn ñeán chaäm sinh. Ngöôïc laïi, nhaäp
vieän quaù muoän laïi deã phaùt sinh söï coá ngoaøi yù muoán, nguy hieåm ñeán tính
maïng cho caû meï vaø con. Thôøi gian thích hôïp nhaát ñeå nhaäp vieän laø sau khi
xuaát hieän nhöõng daáu hieäu döôùi ñaây:
1) Ñeán ngaøy sinh döï kieán, neáu bình thöôøng kinh nguyeät ñeàu ñaën, veà cô
baûn coù theå sinh sôùm hoaëc muoän hôn ngaøy sinh döï kieán. Cho neân, gaàn
ñeán ngaøy sinh döï kieán neân nhaäp vieän.
2) Nhöõng côn co töû cung maïnh leân vaø khoaûng caùch giöõa caùc cô co töû cung
ngaøy caøng ngaén, khi caùc côn co ngaøy caøng trôû neân maïnh meõ vaø doàn daäp
thì neân nhanh choùng nhaäp vieän.
3) Thai phuï voán hay ñi tieåu nhieàu hôn so vôùi ngöôøi bình thöôøng, khoaûng caùch
giöõa caùc laàn ñi tieåu ngaén. Nhöng ñeán tröôùc luùc sinh, thai phuï ñoät nhieân
thaáy khoù ñi tieåu, ñieàu naøy cho thaáy ñaàu em beù ñaõ loït vaøo khung xöông chaäu,
töùc laø ñaõ ñeán luùc em beù chuaån bò chaøo ñôøi, neân laäp töùc nhaäp vieän.
4) Bieåu hieän "ra maùu baùo" tröôùc luùc sinh trong voøng 24 giôø. 50% thai phuï
thöôøng coù moät chuùt chaát nhaày dính maùu loït ra ngoaøi aâm hoä goïi laø "ra
maùu baùo", ñoù laø luùc baét ñaàu chuyeån daï. Ñaây laø moät daáu hieäu ñaùng tin caäy
cuûa vieäc saép sinh, neân laäp töùc nhaäp vieän.
Nhaéc nhôû
Thoâng thöôøng, caùc thai phuï thuoäc nhoùm nguy cô cao nhaát ñònh khoâng
ñöôïc sinh con taïi nhaø, hôn nöõa phaûi ñeán sinh taïi beänh vieän gaàn nhaát.
Lôøi
khuyeân Nhöõng thai phuï thuoäc nhoùm nguy cô cao phaûi nhaäp vieän sôùm
cuûa Baùc syõ hôn moät chuùt. Ví duï mang thai keøm theo maéc caùc chöùng
beänh nhö cao huyeát aùp, beänh thaän, beänh gan, beänh tim maïch
hoaëc tieàn söû sinh ñeû khoâng thuaän, nöôùc oái quaù ít, nhau tieàn
ñaïo, ngoâi thai khoâng thuaän hoaëc thai phuï lôùn tuoåi ñeàu phaûi nhaäp
vieän tröôùc 2 tuaàn.
423
2 Nhöõng bieåu hieän thai phuï saép chuyeån daï
Döôùi ñaây laø moät vaøi daáu hieäu chuyeån daï sinh thöôøng gaëp:
1) Caûm thaáy bò ñaày daï daøy do bò cheøn eùp: Töû cung cao nhaát vaøo thôøi kyø thai
ñöôïc 35∼36 tuaàn, coå töû cung vaø ñöôøng saûn meàm daàn, ñaây laø söï thay ñoåi
do thai nhi loït xuoáng khung xöông chaäu.
2) Buïng döôùi ñau vaø nôû ra, xuaát hieän caùc côn co töû cung theo quy luaät, ñaây
laø moät trong nhöõng daáu hieäu chuyeån daï.
3) Moùt tieåu nhieàu: Do ñaàu thai nhi tuït xuoáng thaáp cheøn eùp leân baøng quang
daãn ñeán moùt tieåu nhieàu.
4) Ñau löng, chaân giaõn nôû: Chaân bò co ruùt, löng ñau cuõng laø daáu hieäu saép
sinh. Nguyeân nhaân laø do ñaàu thai nhi tuït xuoáng cheøn vaøo daây thaàn kinh
xöông chaäu daãn ñeán xuaát hieän trieäu chöùng naøy.
5) Dòch aâm ñaïo tieát ra nhieàu: Bình thöôøng, dòch aâm ñaïo tieát ra maøu traéng
hoaëc maøu trong suoát. Neáu thaáy xuaát hieän chaûy dòch nhaày coù dính maùu
goïi laø "ra maùu baùo" thì laø baét ñaàu chuyeån daï.
6) Cöû ñoäng thai giaûm: Thai nhi bình thöôøng voán cöû ñoäng lieân tuïc vaø raát hieáu
ñoäng, ñeán luùc gaàn sinh daàn trôû neân yeân tónh. Nguyeân nhaân laø do caùc côn
co töû cung laøm cho thai nhi khoù vaän ñoäng, thai nhi ñaõ ôû vò trí coá ñònh.
7) Caûm thaáy thaän bò ñeø naëng: ÔÛ phaàn gaàn thaän (treân eo moät chuùt) coù caûm
giaùc bò ñeø naëng.
8) Vôõ oái: Nguyeân nhaân laø do vôõ maøng baøo thai, bình thöôøng, khi coå töû cung
môû seõ chaûy ra moät löôïng nöôùc oái, vôõ oái trong voøng 24 giôø maø vaãn chöa
sinh thì phaûi tieán haønh moå ñeû.
Nhaéc nhôû
Maëc duø ñaõ coù nhöõng daáu hieäu chuyeån daï nhöng cuõng khoâng phaûi seõ
sinh ngay maø chæ laø chuaån bò, thoâng thöôøng chöa caàn nhaäp vieän ngay,
nhöng phaûi chuaån bò ñaày ñuû ñeå saün saøng nhaäp vieän.
Lôøi
khuyeân Do moãi thai phuï coù cô ñòa khoâng gioáng nhau, vì vaäy cuõng
cuûa Baùc syõ khoâng neân coi nhöõng daáu hieäu naøy laø baát di baát dòch.
424
3 Coù nhaát ñònh phaûi sinh vaøo ñuùng ngaøy sinh

döï kieán
Thai nhi phaùt trieån trong cô theå meï bình quaân laø 266 ngaøy, thôøi gian sinh
coù theå sôùm hoaëc muoän hôn, sinh ñeû vaø söï phaùt trieån hoaøn thieän cuûa thai nhi
laïi coù söï khaùc bieät nhaát ñònh giöõa caùc caù theå, thöïc teá chæ coù 5% thai phuï sinh
ñuùng vaøo ngaøy sinh döï kieán, coøn khoaûng 75% thai phuï sinh vaøo tröôùc 3 tuaàn
vaø sau 2 tuaàn so vôùi ngaøy sinh döï kieán. Nhö vaäy, sinh nôû trong khoaûng thôøi
gian töø 37∼42 tuaàn thì ñöôïc goïi laø sinh ñuû ngaøy ñuû thaùng.
Nhöõng ngöôøi quaù ngaøy sinh döï kieán 2 tuaàn hoaëc hôn 2 tuaàn thì bò goïi laø
thai quaù ngaøy. Nhöôïc ñieåm cuûa thai quaù ngaøy laø thai quaù to, ñaàu quaù cöùng, khi
sinh nôû raát khoù ñeå sinh qua keânh sinh nôû thoâng thöôøng, coøn nöõa, thai quaù ngaøy
sinh nhau thai laõo hoùa daãn ñeán chöùc naêng nhau suy giaûm, löôïng nöôùc oái cuõng
giaûm, daãn ñeán thai nhi khoâng chòu noåi nhöõng côn co thaét töû cung maïnh trong
quaù trình sinh nôû, deã bò thieáu huït döôõng khí trong töû cung, aûnh höôûng ñeán söï
an toaøn cuûa thai nhi khi ñöôïc sinh ra.
Thai phuï ñaõ quaù ngaøy sinh döï kieán vaãn phaûi ñònh kyø khaùm thai. Baùc syõ
ñoái chieáu vôùi ngaøy sinh döï kieán, neáu ñaõ quaù ngaøy sinh döï kieán 1 tuaàn thì
phuï nöõ mang thai neân tuaân theo yeâu caàu cuûa baùc syõ, nhanh choùng nhaäp
vieän vaø tieáp nhaän caùc phaãu thuaät trôï sinh ñaëc bieät ñeå cho cuoäc sinh nôû ñöôïc
thuaän lôïi trong thôøi gian mang thai khoaûng 42 tuaàn.
Nhaéc nhôû
Coù ngöôøi cho raèng, thôøi gian thai nhi naèm trong buïng meï caøng laâu
caøng toát, em beù sinh ra seõ vöøa to vöøa khoûe maïnh, ñaây laø suy nghó hoaøn
toaøn sai laàm. Trong tình traïng bình thöôøng, toát nhaát neân sinh con khi
thai nhi trong voøng 42 tuaàn.
Lôøi
khuyeân Chæ caàn ñeán ngaøy sinh döï kieán thì phaûi nhaäp vieän chôø sinh, bôûi
cuûa Baùc syõ vì vaøo giai ñoaïn naøy phuï nöõ mang thai coù theå chuyeån daï baát
kyø luùc naøo. Khoâng neân coù suy nghó khoâng caàn voäi vaøng nhaäp
vieän daãn ñeán söï coá xaûy ra ngoaøi yù muoán.
425
4 Nhöõng loaïi thöùc aên thai phuï neân aên khi

sinh nôû
Trong tröôøng hôïp bình thöôøng, neáu thai phuï sinh con so, giai ñoaïn
ñaàu chuyeån daï keùo daøi khoaûng 12∼16 giôø. Dinh döôõng cho saûn phuï ngoaøi
vieäc nhaèm cung caáp ñaày ñuû löôïng calo cho caùc hoaït ñoäng duy trì söï soáng
cô baûn nhö baøi tieát, hít thôû, co boùp tim, coøn phaûi cung caáp döôõng chaát
caàn thieát cho thai nhi vaø cung caáp naêng löôïng lôùn cho caùc côn co thaét
töû cung. Cho neân, thai phuï trong luùc chuyeån daï phaûi aên nhöõng thöïc
phaåm phong phuù coù haøm löôïng calo cao, deã tieâu hoùa, ñaùp öùng nhu caàu
dinh döôõng trong luùc sinh nôû.
Raát nhieàu chuyeân gia khuyeân caùc saûn phuï aên soâcoâla. Haøm löôïng
dinh döôõng cuûa soâcoâla raát phong phuù, trong 100g soâcoâla coù chöùa 55∼56g
caùcbon hoùa loûng, 30∼38g lipit, 15g protein, ngoaøi ra coøn coù caùc khoaùng
chaát nhö saét, photpho vaø vitamin B2,... Hôn nöõa, chaát caùcbon hoùa loûng
trong soâcoâla raát deã haáp thuï. Do vaäy, thai phuï tröôùc khi sinh neân chuaån
bò moät chuùt soâcoâla ñeå aên trong quaù trình chuyeån daï, kòp thôøi boå sung
naêng löôïng tieâu hao, thuùc ñaåy ñeû nhanh.
Nhaéc nhôû
Coù ngöôøi cho raèng, thai phuï neân ñeå buïng ñoùi sinh con ñeå traùnh ñaïi
tieåu tieän trong luùc sinh, ñieàu naøy hoaøn toaøn sai laàm, khi sinh nôû raát caàn
coù söùc cho neân caøng phaûi cung caáp ñuû chaát dinh döôõng.
Lôøi
khuyeân Ñeà nghò caùc thai phuï tröôùc khi sinh neân aên nhöõng thöïc phaåm sau
cuûa Baùc syõ ñaây seõ coù lôïi cho sinh nôû:
(1) Chaùo haûi ñôùi naáu ñöôøng traéng vaø voû quyùt khoâ: Cho 100g haûi
ñôùi ngaâm nöôùc aám, röûa saïch, voû quyùt 2 mieáng, gaïo 100g vo saïch
cho vaøo noài ñun thaønh chaùo, chaùo chín cho theâm ñöôøng traéng.
(2) Chaùo rau gieàn tím: 250g rau gieàn tím röûa saïch, thaùi chæ, 100g gaïo
vo saïch, cho nöôùc naáu thaønh chaùo, khi chaùo nhöø cho moät ít daàu aên,
muoái tinh, rau gieàn, khuaáy ñeàu cho chín rau laø coù theå aên ñöôïc.
(3) Chaùo rau muoáng: 150g rau muoáng röûa saïch, thaùi vuïn, gaïo 100g
vo saïch cho nöôùc naáu thaønh chaùo, chaùo nhöø cho rau muoáng, muoái, môõ,
moãi loaïi cho löôïng thích hôïp, naáu chín rau laø aên ñöôïc.
426
5 Thai phuï tröôùc khi sinh phaûi veä sinh saïch seõ
(1) Thoâng thuït haäu moân: Thai phuï do bò taùo boùn thöôøng xuyeân neân tích
tuï raát nhieàu phaân trong ruoät. Vò trí ruoät naèm ôû beân traùi phía sau khung
xöông chaäu, trong ruoät tích tuï moät löôïng phaân lôùn seõ laøm aûnh höôûng ñeán
söï xoay chuyeån vaø söï ñi xuoáng cuûa ñaàu thai nhi luùc sinh, coù theå gaây trôû ngaïi
cho quaù trình sinh nôû. Khi coå töû cung môû roäng khoâng quaù 4cm ñoái vôùi thai
phuï sinh con so, môû roäng 2cm ñoái vôùi thai phuï sinh con raï thì tieán haønh
thoâng thuït haäu moân baèng nöôùc xaø phoøng aám coù theå laøm saïch phaân trong
ruoät, traùnh ñeán luùc sinh haäu moân cuõng môû ra baøi tieát phaân ra ngoaøi laøm baån
baøn ñeû vaø caùc vaät duïng ñôõ ñeû voán ñaõ ñöôïc khöû truøng, traùnh ñeå phaân dính
vaøo veát thöông taàng sinh moân, veát thöông aâm hoä, ñöôøng saûn vaø em beù, töø
ñoù daãn ñeán vieâm nhieãm sau sinh. Thai phuï thoâng thuït haäu moân tröôùc luùc
sinh raát coù lôïi cho sinh ñeû.
(2) Caïo loâng mu aâm hoä: Tröôùc luùc sinh caàn laøm ñoäng taùc naøy ñeå khöû
truøng boä phaän sinh duïc ngoaøi ñöôïc deã daøng vaø trieät ñeå hoaøn toaøn, ñeán luùc
sinh coù theå traùnh ñöôïc nhieãm truøng caùc veát khaâu raùch aâm hoä vaø veát khaâu caét
taàng sinh moân, traùnh bò nhieãm truøng sau sinh vaø nhieãm truøng veát thöông.
(3) Luùc chuyeån daï, thai phuï phaûi chuù yù ñi tieåu, thoâng thöôøng cöù khoaûng
2∼4 giôø ñi tieåu/laàn laøm cho baøng quang luoân ôû trong traïng thaùi troáng roãng,
traùnh tình traïng baøng quang tröôùng to do ñaày nöôùc tieåu seõ aûnh höôûng ñeán
söï co thaét cuûa töû cung vaø phaàn loä ra tröôùc cuûa thai nhi.
Nhaéc nhôû
Thai phuï phaûi thöôøng xuyeân taém goäi, giöõ gìn veä sinh thaân theå, ñaëc
bieät laø tröôùc khi sinh cô theå phaûi luoân saïch seõ.
Lôøi
khuyeân Nhöõng thai phuï ôû trong tình traïng sau khoâng neân bôm thuït
cuûa Baùc syõ haäu moân: (1) Vôõ oái sôùm; (2) Ngoâi thai khoâng thuaän; coù tieàn söû
moå ñeû; côn co töû cung töông ñoái maïnh; (3) Coù tieàn söû sinh
quaù nhanh; (4) Maéc beänh tim maïch, coù veát raùch taàng sinh moân
hoaëc bò laäu aâm ñaïo vaø tröïc traøng.
427
6 "Sinh khoâng ñau"
"Sinh khoâng ñau" laø moät hình thöùc sinh nôû töï nhieân, laøm cho phuï nöõ
mang thai caûm thaáy khoâng quaù ñau ñôùn, em beù ñöôïc sinh ra töø keânh sinh
nôû töï nhieân.
(1) Hieåu bieát nhöõng kieán thöùc coù lieân quan ñeán tình traïng thai vaø sinh nôû,
hieåu ñöôïc nhöõng ñau ñôùn cuûa quaù trình sinh nôû, traøn ñaày nieàm tin seõ
sinh nôû an toaøn, loaïi boû taâm lyù lo laéng sôï haõi, taêng söùc chòu ñöïng söï ñau
ñôùn, thuùc ñaåy caùc côn co töû cung daãn ñeán sinh con moät caùch thuaän lôïi.
(2) Côn co töû cung töông ñoái doàn daäp: Khi ñau buïng, thai phuï co 2 chaân
leân hoaëc duoãi thaúng, maùt xa nheï nhaøng buïng döôùi baèng caùc ñaàu ngoùn
tay. Khi thôû ra, maùt xa nhieàu laàn töø giöõa sang hai beân, ngöøng laïi giöõa
hai côn ñau. Laáy caû baøn tay hoaëc caùc ñaàu ngoùn tay aán leân löng vaø choã
xöông cuït ñeå laøm giaûm caûm giaùc ñau ñôùn.
(3) Khi sinh nôû neân coù ngöôøi thaân ñi cuøng, toát nhaát laø choàng ñöa ñi, bôûi
vì coù ngöôøi thaân beân caïnh, phuï nöõ mang thai seõ caûm thaáy an toaøn vaø
ñôõ sôï haõi, ñôõ ñau hôn.
(4) Phöông phaùp duøng thuoác gaây teâ: Hieän coù 3 loaïi ñoù laø gaây meâ toaøn thaân,
gaây teâ maøng cöùng, gaây teâ ñænh töû cung, phöông phaùp gaây teâ coù taùc
duïng laøm giaûm caûm giaùc ñau ñôùn khi sinh nôû.
Nhaéc nhôû
"Phoøng sinh kieåu gia ñình" töùc laø thai phuï tröôùc khi sinh coù ngöôøi
thaân trong gia ñình hoaëc choàng maëc aùo beänh vieän ñöa vaøo phoøng sinh, vöøa
troø chuyeän vöøa cöôøi noùi ñoäng vieân, cuøng vôùi thai phuï chuaån bò chaøo ñoùn
thaønh vieân môùi saép chaøo ñôøi cuûa gia ñình, laøm cho tinh thaàn vaø cô theå thai
phuï caûm thaáy aám aùp vaø thoaûi maùi. Ñoù laø phöông phaùp sinh nôû toát nhaát.
Lôøi
khuyeân Sinh nôû khoâng ñau thöïc ra chæ laø laøm giaûm caûm giaùc ñau ñôùn maø
cuûa Baùc syõ thoâi, ñieàu naøy chuû yeáu döïa vaøo söï an uûi ñoäng vieân cuûa baùc só vaø
ngöôøi thaân ñeå laøm giaûm aùp löïc tinh thaàn ñoái vôùi thai phuï, thai phuï
phaûi coù söï chuaån bò ñeå ñoái maët vôùi söï ñau ñôùn trong luùc sinh.
428
7 Nhöõng phöông phaùp sinh nôû daønh cho

thai phuï
Coù 4 phöông phaùp sinh nôû daønh cho phuï nöõ mang thai laø: sinh töï nhieân,
phaãu thuaät foxcep, phaãu thuaät huùt ñaàu thai, sinh moå.
(1) Sinh nôû töï nhieân (ñeû thöôøng): Haàu heát caùc phuï nöõ mang thai ñeàu sinh
con theo phöông phaùp naøy. Chieám khoaûng 70∼80% toång soá caùc ca sinh nôû. Caùc
côn co töû cung trong quaù trình sinh ñeû laøm cho ñaàu em beù tuït xuoáng, sau khi
coå töû cung môû heát côõ, phuï nöõ mang thai duøng söùc raën, em beù ñöôïc sinh ra.
(2) Phaãu thuaät hoã trôï sinh foxcep: Phöông phaùp naøy chieám khoaûng
5%∼10% toång soá caùc ca sinh nôû, söû duïng caùch hoã trôï sinh foxcep ñöôïc aùp
duïng trong caùc tröôøng hôïp sau:
a) Ngoâi thai khoâng thuaän hoaëc sau khi coå töû cung ñaõ môû heát côõ nhöng
caùc côn co khoâng coøn ñuû maïnh.
b) Maéc beänh bieán chöùng do thai ngheùn.
c) Ñeå caáp cöùu thai nhi khi thai nhi xuaát hieän baát thöôøng. Khi duøng
phöông phaùp naøy phaûi ñeå foxcep ngay ngaén, traùnh keïp vaøo thai nhi quaù
maïnh, giaûm bò thöông aâm ñaïo thai phuï, traùnh maát maùu nhieàu vaø laøm
giaûm toån thöông cho thai phuï. Neáu duøng khoâng ñuùng caùch seõ gaây toån haïi
thai nhi vaø saûn phuï.
(3) Phaãu thuaät huùt thai: Phöông phaùp naøy chieám khoaûng 5%, thöôøng
duøng khi söùc raën cuûa phuï nöõ mang thai khoâng ñuû maïnh.
(4) Phöông phaùp sinh moå: Söû duïng phöông phaùp naøy khi phuï nöõ mang thai
maéc chöùng beänh toång hôïp bieán chöùng do thai ngheùn hoaëc thai nhi coù vaán ñeà.
Nhaéc nhôû
Baûo veä phuï nöõ mang thai, söû duïng toát söùc löïc ñeå raën khi sinh cuõng laø
maáu choát quan troïng trong sinh nôû. Moät soá ngöôøi yû laïi hoaøn toaøn vieäc sinh
nôû cho baùc só, ñieàu naøy hoaøn toaøn sai laàm. Traùch nhieäm chuû yeáu cuûa vieäc sinh
nôû thuoäc veà saûn phuï, baùc só chæ laø ngöôøi hoã trôï maø thoâi.
Lôøi
khuyeân Moãi thai phuï coù caùch sinh nôû khoâng gioáng nhau, saûn phuï cho duø duøng caùch
cuûa Baùc syõ gì cuõng raát quan troïng. Haàu heát caùc ca sinh nôû cuûa thai phuï duøng tö theá
nöûa naèm, töùc laø thai phuï naèm treân baøn ñeû, keâ cao ñaàu, chaân gaùc hai beân
baøn ñeû. Tö theá naøy raát thuaän lôïi cho hoä lyù giuùp thai phuï baûo veä taàng sinh
moân khi sinh nôû. Khi caàn thieát coù theå hoã trôï thai phuï baèng caùch caét taàng sinh moân
huùt thai nhi ra, saûn phuï naèm tö theá naøy raát thuaän lôïi cho caùc thao taùc phaãu thuaät
vaø baûo veä taàng sinh moân. Neáu tieán haønh moå ñeû thai phuï phaûi naèm giöôøng baèng.
429
8 Duy trì söùc löïc vaø caùch raën luùc sinh
Phuï nöõ mang thai duøng söùc raën thuùc thai nhi ra ngoaøi, ñoù goïi laø saûn löïc.
Ñaàu thai nhi ñaõ tuït xuoáng tôùi gaàn coå töû cung, luùc naøy, phuï nöõ mang
thai phaûi laáy hôi ñeå raën thai nhi ra ngoaøi. Naém chaéc kyõ naêng laáy hôi ñeå
raën coù theå laøm cho vieäc sinh ñeû trôû neân thuaän lôïi. Ñeå giöõ söùc vaø söû duïng
söùc luùc sinh neân naém chaéc moät vaøi caùch laøm sau ñaây:
(1) Taêng cöôøng dinh döôõng: thôøi kyø mang thai neân aên nhieàu thöùc aên coù
chöùa nhieàu protein, vitamin, nhö loøng ñoû tröùng gaø, caù, thòt naïc, rau
xanh, traùi caây. Giai ñoaïn gaàn ñeán ngaøy sinh neân aên nhöõng thöïc phaåm
nhieàu nhieät löôïng nhö ñaïi maïch, boät myø, ngoâ, soâcoâla, maät,...
(2) Gaàn ñeán ngaøy sinh giöõ cho tinh thaàn vui veû, khoâng neân lo laéng. Saûn phuï
phaûi coù ñaày ñuû kieán thöùc veà sinh ñeû, khoâng neân toû ra sôï haõi vaø yeáu ñuoái,
bôûi vì nhö vaäy seõ laøm aûnh höôûng ñeán caùc côn co töû cung.
(3) Moãi laàn coù côn co töû cung, saûn phuï phaûi thôû saâu ñeå taêng löôïng khoâng
khí vaøo cô theå, giaûm söï meät moûi cuûa töû cung, giaûm ñau buïng do caùc
côn co thaét.
(4) Trong giai ñoaïn thöù hai, khi caùc côn co baét ñaàu maïnh leân, thai phuï
phaûi thôû saâu, sau ñoù laáy hôi raën ra, giöõa caùc côn co, thai phuï neân thaû
loûng cô theå. Chæ caàn chuù yù giöõ söùc vaø bieát caùch duøng söùc ñeå raën luùc
sinh seõ thuaän lôïi cho quaù trình sinh nôû.
Nhaéc nhôû
Söï phoái hôïp nhòp nhaøng giöõa thai phuï vaø baùc só laø vaán ñeà then choát
cho vieäc duøng söùc raën luùc sinh, cho neân thai phuï nhaát thieát phaûi nghe lôøi
höôùng daãn cuûa baùc syõ vaø phoái hôïp toát vôùi baùc syõ, nhö vaäy seõ laøm cho quaù
trình sinh nôû ñöôïc thuaän lôïi.
Lôøi
khuyeân Ñeå taêng söùc raën luùc sinh phaûi coù söï reøn luyeän vaø boå sung dinh
cuûa Baùc syõ döôõng trong caû quaù trình mang thai; ñeå taêng cöôøng söùc löïc cho
luùc sinh, gaàn ñeán ngaøy sinh phaûi chuù yù nghæ ngôi vaø tinh thaàn
thoaûi maùi; ñeå duøng söùc raën luùc sinh hieäu quaû phaûi döïa vaøo vieäc
luyeän taäp tröôùc sinh vaø laéng nghe höôùng daãn cuûa baùc syõ.
430
9 Saûn phuï caàn bieát nhöõng thao taùc trôï sinh naøo?
(1) Ñaàu tieân phaûi taäp thôû saâu: Caùch laøm laø moãi khi baét ñaàu coù côn co thì
hít vaøo thaät saâu, tôùi khi côn co keát thuùc môùi thôû ra. Saûn phuï sau khi
baét ñaàu chuyeån daï môùi neân aùp duïng caùch thôû naøy. Saûn phuï neân taäp
thôû ñeå hoã trôï luùc sinh vaøo giai ñoaïn cuoái thai kyø.
Bieän phaùp maùt xa buïng (veâ buïng): Duøng 10 ñaàu ngoùn tay maùt xa
buïng khi hít saâu, chuyeån 10 ñaàu ngoùn tay vaøo giöõa khi thôû ra, laïi tieáp
tuïc maùt xa höôùng ra phía ngoaøi cuûa buïng, phoái hôïp giöõa ñoäng taùc
maùt xa hôïp lyù vaø hít thôû saâu.
(2) Bieän phaùp raën: Khi coù côn co, saûn phuï laáy tay aán vaøo vò trí maø mình
caûm thaáy khoù chòu, nhö buïng, xöông cuøng, xöông khung chaäu, coù
theå laáy tay aán vaøo xöông khung chaäu hoaëc phaàn eo khi naèm ngöûa,
aán leân xöông cuøng khi naèm nghieâng.
(3) Caùch laáy hôi: Sau khi coå töû cung môû heát côõ, khi coù côn co, saûn phuï
neân doàn söùc ñeå raën, sau ñoù hít saâu moät hôi roài neùn xuoáng khoâng thôû
ra, thôøi gian caøng daøi caøng toát. Khi hít hôi neân neùn xuoáng buïng,
khoâng neân giöõ ôû coå hoïng, laøm ñoäng taùc hít hôi neùn xuoáng töông töï
nhö luùc ñi ñaïi tieän. Vieäc neùn hôi coù taùc duïng eùp buïng maïnh, duøng
löïc raën xuoáng theo söï nhòp nhaøng coù quy luaät cuûa caùc côn co laøm
cho thai nhi daàn tieán ñeán ñöôøng sinh nôû, giuùp vieäc sinh ñeû ñöôïc
thuaän lôïi.
Nhaéc nhôû
Ñoäng taùc raát quan troïng, taâm lyù saûn phuï oån ñònh vaø vui veû cuõng laø
ñieàu raát quan troïng,saûn phuï lo laéng, sôï haõi seõ laøm ñaïi naõo meät moûi,
ngöng treã, maát khaû naêng ñieàu tieát caùc côn co töû cung.
Lôøi
khuyeân Nhöõng ñoäng taùc naøy saûn phuï khoâng ñöôïc laøm moät caùch tuøy
cuûa Baùc syõ tieän, phaûi coù söï höôùng daãn cuûa baùc só tuøy theo traïng thaùi cuûa
thai nhi.
431
10 Nhöõng vieäc neân laøm ñeå sinh ñeû ñöôïc thuaän lôïi
(1) Tröôùc tieân, trong thôøi kyø mang thai thai phuï phaûi giöõ gìn caån thaän, chuù
yù dinh döôõng hôïp lyù, taêng caân vöøa phaûi, saép xeáp hôïp lyù giöõa laøm vieäc vaø
nghæ ngôi, vaän ñoäng vöøa phaûi. Coù söï chuaån bò ñaày ñuû veà tinh thaàn ñoái
vôùi chuyeån daï vaø sinh ñeû, luyeän taäp ñoäng taùc hít thôû, caùch thôû ngöïc, thôû
buïng, thôû noâng ñeå vaän duïng vaøo luùc chuyeån daï sinh.
(2) Gaàn ñeán ngaøy sinh nôû (töùc laø mang thai ñöôïc khoaûng 37∼38 tuaàn) phaûi
ñeán beänh vieän khaùm kieåm tra toaøn boä, ñeå chaån ñoaùn döï lieäu xem luùc
sinh coù thuaän lôïi hay khoâng. Neáu ñöôøng sinh nôû vaø thai nhi khoâng coù
baát thöôøng, döï kieán caùc côn co töû cung luùc chuyeån daï sinh coù khaû naêng
dieãn ra bình thöôøng thì coù theå sinh nôû seõ thuaän lôïi.
(3) Neáu bò ñau ñôùn do caùc côn co töû cung trong tieán trình chuyeån daï sinh
cuõng khoâng neân keâu gaøo to, giöõ ôû traïng thaùi yeân tónh, khoâng xaùo troän
ñeå duy trì tinh löïc doài daøo, thoâng thuït ñaïi tieåu tieän, taäp thôû buïng ñeå giaûi
toûa ñau ñôùn, phoái hôïp nhòp nhaøng vôùi nöõ hoä sinh vaø baùc syõ ñeå coù theå
vöôït qua quaù trình sinh nôû moät caùch deã daøng.
(4) Khi ñeán giai ñoaïn thöù hai cuûa tieán trình chuyeån daï, coå töû cung ñaõ môû
roäng heát côõ, saûn phuï cuøng vôùi söï höôùng daãn cuûa baùc syõ seõ vaän duïng toát
caùch thôû ngöïc, neùn hôi doàn söùc ñeå raën laøm cho em beù ñöôïc sinh ra moät
caùch thuaän lôïi.
(5) Thai nhi sau khi sinh ra ñöôïc khoaûng töø 15∼30 phuùt thì nhau thai cuõng
seõ bong vaø soå ra moät caùch töï nhieân.
Nhaéc nhôû
Saûn phuï vaän ñoäng thích hôïp ñeå sinh ñeû ñöôïc thuaän lôïi. Döôùi söï ñoàng
yù, chaêm soùc, theo doõi cuûa baùc syõ, ñeå giaûm ñau ñôùn, coù lôïi cho vieäc thai nhi
ñöôïc sinh ra, saûn phuï coù theå ñöùng leân, ñi laïi nheï nhaøng trong phoøng chôø
sinh hoaëc töïa löng vaøo gheá nghæ ngôi moät laùt.
Lôøi
khuyeân Khi ñau ñôùn, raát nhieàu saûn phuï keâu gaøo ñeå giaûm caûm giaùc
cuûa Baùc syõ ñau ñôùn, nhöng thöïc ra laøm nhö vaäy khoâng chæ bò maát söùc,
maø coøn laøm cho ñaày hôi aûnh höôûng tôùi vieäc giaõn môû coå töû
cung vaø xuoáng thaáp cuûa thai nhi.
432
11 Tieán trình chuyeån daï cuûa saûn phuï
Giai ñoaïn ñaàu (giai ñoaïn môû coå töû cung): Laø chæ giai ñoaïn töø luùc baét
ñaàu caùc côn co mang tính quy luaät moãi phuùt moät laàn ñeán luùc coå töû cung
giaõn môû hoaøn toaøn. Bình thöôøng, neáu saûn phuï sinh con so phaûi maát
10∼12 giôø, sinh con raï maát khoaûng 5∼6 giôø. Saûn phuï phaûi traûi qua ít
nhaát 200 côn ñau thöïc söï môùi coù theå sinh ra em beù. Ñeán khi khoaûng
caùch giöõa caùc côn ñau töø 1∼2 phuùt, côn ñau keùo daøi khoaûng 60∼90 giaây,
ñeán luùc coå töû cung giaõn môû hoaøn toaøn khoaûng 10 cm laø chuyeån sang
giai ñoaïn thöù hai.
Giai ñoaïn thöù hai (giai ñoaïn raën ñeû): Ñeán khi coå töû cung giaõn môû
hoaøn toaøn, oái seõ vôõ, giai ñoaïn thöù hai thöôøng keùo daøi khoaûng 1∼2 giôø
neáu saûn phuï sinh con so vaø khoaûng 1 giôø neáu saûn phuï sinh con raï, saûn
phuï caûm thaáy moùt ñi ñaïi tieän, löïc thuùc eùp xuoáng buïng döôùi nhieàu giuùp
em beù soå ra.
Giai ñoaïn thöù 3 (Giai ñoaïn ngay sau khi sinh): Laø giai ñoaïn töø luùc
em beù ñöôïc sinh ra ñeán khi baùnh nhau soå ra, caû quaù trình caàn khoaûng
10∼15 phuùt, laâu nhaát khoâng quaù 30 phuùt.
Trong tình traïng bình thöôøng, caû quaù trình chuyeån daï khoâng quaù 24
giôø ñoái vôùi phuï nöõ sinh con so.
Nhaéc nhôû
Thôøi gian cuûa caùc giai ñoaïn trong quaù trình chuyeån daï sinh ngaén
hay daøi laø tuøy töøng phuï nöõ mang thai, nhöng phaûi chuù yù caån thaän, neáu
caùc côn co quaù 24 giôø thì chính laø bieåu hieän khoù sinh, neân laäp töùc aùp
duïng bieän phaùp caàn thieát nhö tieán haønh moå ñeû.
Lôøi
khuyeân Giai ñoaïn thöù ba cuûa tieán trình chuyeån daï sinh phaûi ñaëc bieät
cuûa Baùc syõ chuù yù tình hình ra maùu aâm ñaïo vaø soå baùnh nhau, caûnh giaùc
hieän töôïng dính vaø soùt nhau trong töû cung.
433
12 Phoái hôïp cuûa saûn phuï trong giai ñoaïn ñaàu
Giai ñoaïn ñaàu keùo daøi khoaûng 10∼12 giôø. Bôûi vì toaøn boä thôøi gian
cuûa tieán trình chuyeån daï töông ñoái daøi, tinh thaàn cuûa saûn phuï khoâng oån
ñònh, thöôøng laø do ñau ñôùn, noân noùng, tinh thaàn lo laéng maø khoâng theå
nghæ ngôi aên uoáng toát. Do meät moûi, maát nöôùc, thaäm chí noân möûa, ñaày
hôi, töø ñoù seõ caøng keùo daøi tieán trình chuyeån daï laøm cho thai nhi trong
töû cung deã bò toån thöông.
Trong giai ñoaïn ñaàu neân loaïi boû söï baên khoaên, khoâng neân lo laéng,
soát ruoät, phaûi ñieàu chænh ñeå cô theå thoaûi maùi, chuù yù aên ngon, aên nhieàu
thöùc aên nhieät löôïng cao, uoáng ñuû nöôùc, dinh döôõng phong phuù, chuaån
bò ñuû löôïng döï tröõ cho giai ñoaïn sau, nghæ ngôi toát, giöõ cho tinh löïc doài
daøo ñeå ñeán thôøi ñieåm caàn thieát phoái hôïp raën ñeû.
Neáu maøng baøo thai (maøng oái) chöa vôõ, phuï nöõ sau sinh coù theå vaän
ñoäng ñi laïi trong phoøng sinh, neáu maøng oái ñaõ vôõ, phaûi laäp töùc naèm treân
giöôøng chôø sinh ñeå traùnh cuoáng roán soå ra ngoaøi.
Phuï nöõ sau sinh neáu caûm thaáy ñau ñôùn do caùc côn co töû cung coù theå
hít saâu moät hôi vaø giöõ laïi moät thôøi gian ngaén ñeå laáy söùc.
Nhaéc nhôû
Saûn phuï phaûi nhôù aên
uoáng chuùt ít ñeå taêng theâm
söùc löïc luùc chuyeån daï
sinh, ñeå traûi qua caùc giai
ñoaïn sinh nôû moät caùch
thuaän lôïi.
Lôøi
khuyeân Giai ñoaïn ñaàu cuûa tieán trình chuyeån daï saûn phuï coù theå ôû cuøng
cuûa Baùc syõ ngöôøi thaân ñeå troø chuyeän, phaân taùn söï chuù yù, ruùt ngaén thôøi
gian chôø ñôïi, giaûm caûm giaùc ñau ñôùn.
434
13 Phoái hôïp cuûa saûn phuï trong giai ñoaïn thöù hai
Ñeán giai ñoaïn thöù hai, do caùc côn co maõnh lieät vaø doàn daäp ñaåy thai
nhi di chuyeån daàn xuoáng thaáp, luùc naøy coù theå nhìn thaáy phaàn loä ra cuûa
thai nhi ñeø vaøo ñaùy xöông chaäu, saûn phuï khoâng theå laøm chuû ñöôïc vieäc
doàn söùc neùn hôi theo caùc côn co töû cung, thôøi gian maát khoaûng 1∼2 giôø,
thai nhi di chuyeån tôùi gaàn cöûa aâm ñaïo. Töø luùc coå töû cung giaõn môû hoaøn
toaøn chính laø luùc saûn phuï coù theå raën ra ñöôïc vaø keát thuùc giai ñoaïn thöù
hai cuûa tieán trình chuyeån daï sinh, em beù ñaõ chaøo ñôøi.
Giai ñoaïn thöù hai coù theå dieãn ra thuaän lôïi hay khoâng phaûi xem saûn
phuï phoái hôïp nhòp nhaøng nhö theá naøo. Ngoaøi caùc côn co töû cung maõnh
lieät, aùp löïc co cô buïng cuõng raát quan troïng. Taêng söùc neùn cô buïng nhö
theá naøo? Khi côn co töû cung baét ñaàu, saûn phuï phaûi hít moät hôi thaät saâu,
sau ñoù giöõ hôi ñeå doàn heát söùc, laøm nhö vaäy giuùp söùc cho vieäc raën, ñeán
khi côn co keát thuùc thì thö giaõn töø töø, neân nghæ ngôi giöõa caùc côn co.
Laøm ñoäng taùc phoái hôïp nhieàu laàn nhö vaäy coù theå laøm cho thai nhi soå ra
nhanh hôn.
Nhaéc nhôû
Saûn phuï khi laáy hôi doàn söùc khoâng neân keâu gaøo aàm ó, nhö vaäy môùi
coù theå giöõ ñöôïc söùc löïc ñeå phoái hôïp raën ñeû.
Lôøi
khuyeân Tö theá laáy hôi doàn söùc ñeå raën cuûa saûn phuï phaûi chính xaùc. Khi
cuûa Baùc syõ laáy hôi doàn söùc treân baøn ñeû, löng vaø eo phaûi naèm saùt baøn ñeû, hai
tay naém chaët hai beân thaønh, coá gaéng eùp hôi töø ngöïc doàn xuoáng.
435
14 Phoái hôïp cuûa saûn phuï trong giai ñoaïn thöù ba
Khi tieáng khoùc ñaàu tieân cuûa em beù vang leân chính laø luùc giai ñoaïn thöù
ba cuûa tieán trình chuyeån daï baét ñaàu. Luùc naøy khoâng ñöôïc sô suaát bôûi vì baùnh
nhau vaãn chöa soå ra, toaøn boä tieán trình chuyeån daï sinh nôû chöa keát thuùc.
Tröôùc khi baùnh nhau soå ra, saûn phuï khoâng neân xoa buïng. Neáu laáy
tay xoa buïng hoaëc aán xuoáng buïng, töû cung bò kích thích seõ co laïi, raát deã
laøm cho coå töû cung ñoùng laïi laøm soùt nhau beân trong töû cung daãn ñeán ra
maùu nhieàu.
Sau khi em beù sinh ra ñöôïc khoaûng 10 phuùt baùnh nhau môùi ñöôïc soå
ra. Luùc naøy, baùc syõ seõ yeâu caàu baïn raën nheï nhaøng vaø cuøng vôùi söï trôï giuùp
cuûa baùc syõ, baùnh nhau, daây roán, maøng oái seõ soå ra ngoaøi. Khi baùnh nhau
soå ra seõ xuaát hieän côn ñau nheï vaø ra moät chuùt maùu.
Phoái hôïp vôùi baùc syõ tieán haønh xöû lyù nhöõng vieäc caàn thieát sau sinh.
Sau khi baùnh nhau soå ra, baùc syõ seõ caên cöù vaøo tình hình thöïc teá tieán
haønh xöû lyù caàn thieát sau khi sinh. Neáu luùc sinh phaûi caét taàng sinh moân
thì seõ khaâu laïi hoaëc ñeå traùnh ra nhieàu maùu, baùc syõ seõ trích moät muõi
thuoác ñeå laøm töû cung co maïnh. Saûn phuï phaûi phoái hôïp vôùi baùc syõ ñeå
hoaøn taát nhöõng vieäc caàn thieát sau khi sinh.
Nhaéc nhôû
Baùc syõ seõ phaûi giaùm saùt theo doõi
caån thaän, xem baùnh nhau cuûa saûn
phuï ñaõ soå ra heát chöa? Neáu soùt nhau
khoâng ra heát thì phaûi duøng bieän
phaùp ñeå laøm saïch töû cung.
Lôøi
khuyeân Sau khi sinh xong, saûn phuï phaûi nghæ ngôi taïi phoøng sinh
cuûa Baùc syõ khoaûng 2 giôø ñeå baùc syõ theo doõi tình traïng cuûa saûn phuï, traùnh
ra nhieàu maùu.
436
15 Theo doõi cöû ñoäng thai vaø nghe tim thai trong
thôøi gian chuyeån daï sinh
Trong tieán trình chuyeån daï, caùc côn co töû cung coù theå aûnh höôûng ñeán
löu löôïng maùu vaø söï cung caáp döôõng khí cuûa baùnh nhau cho thai nhi, nhaát
laø nhöõng phuï nöõ mang thai thuoäc nhoùm nguy cô cao nhö maéc beänh cao
huyeát aùp, chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn, maéc caùc beänh tim maïch, tieåu
ñöôøng, ngoâi thai khoâng thuaän, sinh nhieàu laàn, maát maùu sau sinh, thai quaù
ngaøy. Ñieàu naøy aûnh höôûng lôùn ñeán thai nhi, nguy hieåm coù theå xaûy ra baát kyø
luùc naøo, do ñoù, vieäc theo doõi cöû ñoäng thai raát quan troïng.
Tim thai laø caên cöù quan troïng ñoái vôùi söï sinh toàn cuûa thai nhi, cuõng laø
söï phaûn aùnh toát nhaát tình traïng an nguy cuûa thai nhi trong töû cung. Sau khi
töû cung xuaát hieän nhöõng côn co mang tính quy luaät. Khi coù côn co töû cung,
maïch maùu thaønh töû cung bò cheøn eùp gaây trôû ngaïi cho söï tuaàn hoaøn maùu cuûa
baùnh nhau laøm cho thai nhi nhaát thôøi thieáu döôõng khí vaø nhòp tim chaäm,
giaûm xuoáng coøn 100∼110 laàn/phuùt, sau khi heát côn co khoaûng 15∼20 giaây,
tim thai seõ trôû laïi bình thöôøng.
Khi môùi baét ñaàu tieán trình chuyeån daï, cöù khoaûng 1∼2 giôø nghe tim thai
moät laàn. Cuøng vôùi söï tieán trieån cuûa quaù trình chuyeån daï, caùc côn co töû cung
cuõng maõnh lieät hôn, luùc naøy, neân nghe tim thai khoaûng 30 phuùt moät laàn;
ñeán giai ñoaïn thöù hai nghe tim thai khoaûng 10 phuùt moät laàn. Thôøi gian moãi
laàn nghe tim thai ít nhaát laø 1 phuùt. Khi nghe tim thai, ngoaøi vieäc chuù yù nghe
xem nhòp tim nhanh hay chaäm, coøn phaûi chuù yù xem tim thai ñaäp maïnh hay
yeáu, neáu tim loaïn nhòp, khoâng theo quy luaät hoaëc nhanh chaäm khoâng ñeàu
cho thaáy thai nhi trong töû cung ñang bò cheøn eùp.
Nhaéc nhôû
Coù theå tieán haønh nghe tim thai baèng caùc duïng cuï ño nhòp tim, duïng cuï
ño tim thai laø loaïi maùy moùc khoa hoïc tieân tieán, coù theå giuùp baùc syõ sôùm phaùt
hieän vaán ñeà, töø ñoù kòp thôøi xöû lyù.
Lôøi
khuyeân Theo doõi cöû ñoäng thai vaø nghe tim thai laø caên cöù quan troïng
cuûa Baùc syõ ñeå ñaûm baûo an toaøn cho thai nhi, neáu xuaát hieän baát thöôøng
neân laäp töùc aùp duïng bieän phaùp xöû lyù tích cöïc ñeå ñaûm baûo an
toaøn tính maïng cho thai nhi.
437
16 Möôøi ñieàu caám kî ñoái vôùi thai phuï saép sinh
(1) Traùnh sôï haõi: Do phuï nöõ mang thai thieáu kieán thöùc cô baûn veà sinh nôû
cho neân ñeán khi chuyeån daï sinh coù taâm lyù sôï haõi. Traïng thaùi taâm lyù naøy khoâng
nhöõng aûnh höôûng ñeán vieäc aên uoáng vaø nghæ ngôi trong thôøi kyø mang thai cuûa
thai phuï maø coøn maát khaû naêng laøm cho cô theå nhanh choùng coù ñöôïc traïng thaùi
saün saøng chôø ñôïi chuyeån daï sinh moät caùch thoaûi maùi nhaát, töø ñoù aûnh höôûng ñeán
vieäc sinh ñeû bình thöôøng. Thai phuï neân bieát, trong ñieàu kieän trò lieäu hieän ñaïi,
neáu chaêm chæ khaùm thai seõ döï lieäu gaàn nhö 100% söï an toaøn cuûa sinh ñeû.
(2) Traùnh lo laéng: Moät vaøi thai phuï chöa ñeán ngaøy sinh döï kieán ñaõ thaáp
thoûm khoâng yeân, sinh tröôùc 20 ngaøy hoaëc sau 13 ngaøy so vôùi ngaøy sinh döï
kieán laø bình thöôøng, khoâng caàn lo laéng.
(3) Traùnh vieäc chuaån bò thieáu chu ñaùo: Khoâng ít thai phuï quaù qua loa ñaïi
khaùi, ñeán luùc saép sinh vaãn "bình chaân nhö vaïi". Do chuaån bò khoâng chu ñaùo
ñeán luùc sinh thöôøng luùng tuùng, deã maéc sai laàm.
(4) Traùnh meät moûi: Thai phuï ñeán giai ñoaïn cuoái thôøi kyø mang thai neân
vaän ñoäng vöøa phaûi, giaûm cöôøng ñoä coâng vieäc, ñaëc bieät phaûi chuù yù nghæ ngôi
nhieàu, giöõ cho tinh thaàn thoaûi maùi, ñeán luùc sinh môùi doài daøo tinh löïc.
(5) Traùnh löôøi bieáng: Gaàn ñeán ngaøy sinh khoâng neân nghæ ngôi thaùi quaù,
keát quaû ñieàu tra cho thaáy, thôøi gian nghæ tröôùc khi sinh quaù daøi, ít vaän ñoäng
seõ daãn ñeán khoù sinh.
(6) Traùnh buoàn teû: Do gaëp khoù khaên trong cuoäc soáng vaø trong coâng vieäc
hoaëc xaûy ra söï vieäc baát haïnh ngoaøi yù muoán laøm cho moät soá phuï nöõ mang thai
gaàn ñeán ngaøy sinh tinh thaàn ueå oaûi, thaäm chí aâu saàu, buoàn böïc, tinh thaàn nhö
vaäy seõ aûnh höôûng ñeán vieäc sinh nôû.
(7) Traùnh coâ ñôn: Trong tình traïng bình thöôøng, thai phuï gaàn ñeán ngaøy sinh
thöôøng xuaát hieän taâm lyù lo laéng naøo ñoù, sôï nhaát laø coâ ñôn, laïnh leõo. Luùc naøy raát caàn
söï an uûi ñoäng vieân cuûa ngöôøi thaân vaø baïn beø, söï quan taâm, chaêm soùc, yeâu quyù cuûa
nhöõng ngöôøi xung quanh seõ giuùp thai phuï vöôït qua ñöôïc söï coâ ñôn.
(8) Traùnh bò ñoùi: Khi chuyeån daï phaûi maát nhieàu söïc löïc, do ñoù saûn phuï saép
sinh phaûi aên no, aên ngon, nhöng thöù phaûi kieâng cöõ thì khoâng neân aên.
(9) Traùnh ñi xa: Tröôùc ngaøy sinh döï kieán khoaûng nöûa thaùng, saûn phuï
khoâng ñöôïc ñi xa ñeå traùnh xaûy ra söï coá treân taøu xe.
(10) Traùnh laïm duïng thuoác: Khi chuyeån daï sinh nôû, ñau buïng laø hieän
töôïng bình thöôøng, saûn phuï vaø ngöôøi thaân khoâng ñöôïc töï mình duøng thuoác
giaûm ñau daãn ñeán haäu quaû nghieâm troïng.
438
17 Thuoác giaûm ñau hoaëc thuoác gaây teâ trong tieán

trình chuyeån daï
Chuyeån daï sinh laø hieän töôïng sinh lyù bình thöôøng, khoâng caàn duøng
thuoác gaây teâ. Trong tieán trình chuyeån daï, moät soá ít saûn phuï tinh thaàn quaù
lo laéng hoaëc côn co töû cung quaù maïnh vaø doàn daäp, ñau ñôùn khoù coù theå chòu
ñöôïc, coù ngöôøi keâu gaøo aàm ó, nhöõng tröôøng hôïp naøy coù theå duøng moät chuùt
thuoác giaûm ñau hoaëc thuoác gaây teâ. Thoâng thöôøng, nhöõng saûn phuï chuyeån
daï trong khoaûng 4 giôø vaãn chöa sinh thì coù theå duøng 2 loaïi thuoác naøy. Maáy
naêm gaàn ñaây, thuoác an thaàn vaø choáng soác ñöôïc öùng duïng nhieàu trong saûn
khoa, moät maët coù theå laøm cho nhöõng saûn phuï lo laéng khoâng yeân ñöôïc nghæ
ngôi, tình hình côn co töû cung ñöôïc caûi thieän, maët khaùc coù theå laøm coå töû
cung giaõn môû hoaøn toaøn, thuaän lôïi cho tieán trình sinh nôû. Nhöng söû duïng
muoän quaù coù theå laøm cho treû sô sinh hít phaûi thuoác, khieán cho em beù sau
sinh khoâng khoùc ñöôïc thaønh tieáng, phaûi caáp cöùu ngay.
Saûn phuï duøng thuoác gaây teâ giaûm ñau phaûi coù söï höôùng daãn cuûa baùc
syõ, neáu nhaát thieát phaûi duøng thì lieàu löôïng neân duøng ôû möùc toái thieåu
nhaát. Sau khi duøng thuoác, baùc syõ phaûi theo doõi caån thaän caùc trieäu chöùng
cuûa saûn phuï nhö huyeát aùp, maïch ñaäp, hoâ haáp, nhöõng phaûn öùng sau khi
duøng thuoác, söï thay ñoåi caùc côn co vaø nhòp ñaäp tim thai.
Nhaéc nhôû
Neáu thai nhi vaø saûn phuï moïi
söï bình thöôøng khoâng caàn duøng
thuoác gaây teâ ñeå traùnh nguy hieåm,
chæ caàn kieân trì moät chuùt côn ñau
cuõng seõ qua.
Lôøi
khuyeân Saûn phuï khoâng neân duøng thuoác gaây teâ bôûi vì thuoác gaây teâ seõ
cuûa Baùc syõ aûnh höôûng tôùi thai nhi, hôn nöõa, lieàu löôïng vaø thôøi ñieåm duøng
cuõng raát khoù ñònh lieäu.
439
18 Choïn sinh nôû töï nhieân hay moå ñeû
Thai phuï vaø sinh nôû laø hieän töôïng taâm lyù bình thöôøng, mang thai ñuû 40
tuaàn gioáng nhö "traêng ñeán raèm traêng troøn", seõ phaûi chuyeån daï sinh. Hôn nöõa,
thai phuï coù söï thay ñoåi lôùn veà taâm lyù, ñoù laø do thai nhi phaùt trieån trong töû
cung, töø trong töû cung ñeán vôùi theá giôùi beân ngoaøi qua ñöôøng sinh nôû, ñaây laø
quy luaät sinh saûn töï nhieân cuûa nhaân loaïi. Cho neân, tröø phi coù beänh nghieâm
troïng khoâng theå sinh nôû theo caùch töï nhieân, neáu khoâng thì toát nhaát neân
choïn caùch sinh nôû töï nhieân qua keânh sinh nôû bình thöôøng.
Moå ñeû thöông tích nhieàu, deã bò dính ruoät sau sinh, maøng trong töû cung
dò thöôøng, moå ñeû töùc laø moå buïng laáy thai neáu laø ngöôøi beùo, raát khoù lieàn laïi
nhö cuõ, luoân caûm thaáy khoù chòu. Hôn nöõa, ñeán caùc laàn sinh nôû tieáp theo coù
theå raùch laïi veát moå cuõ daãn ñeán vôõ töû cung.
Moå ñeû chuû yeáu duøng trong caùc tröôøng hôïp sau: heïp khung xöông chaäu, thai
nhi bình thöôøng khoâng theå chui qua ñöôïc; coù u thaønh töû cung hoaëc trong xöông
chaäu, khi thai nhi soå ra seõ bò gaây trôû ngaïi; khi mang thai bò ra maùu, chaån ñoaùn laø
nhau tieàn ñaïo, bò bong sôùm; phuï nöõ treân 35 tuoåi môùi sinh con so, bò bieán chöùng.
Nhaéc nhôû
Thai nhi sinh nôû töï nhieân, töû cung co boùp nhòp nhaøng vaø coù quy luaät
laøm cho ngöïc thai nhi cuõng nôû ra vaø chòu aùp löïc theo, töø ñoù kích thích saûn
sinh chaát hoaït tính treân beà maët pheá nang cuûa thai nhi, laøm cho pheá nang
cuûa thai nhi sau khi sinh ra coù tính ñaøn hoài cao, deã daøng môû roäng. Khi qua
ñöôøng sinh nôû, ngöïc thai nhi bò cheøn eùp, ñeán luùc ñöôïc sinh, loàng ngöïc ñoät
nhieân nôû ra, chòu söï cheøn eùp, thuaän lôïi cho vieäc hít khí vaøo. Ngoaøi ra, sinh
ñeû töï nhieân khoâng bò can thieäp phaãu thuaät baèng maùy moùc seõ traùnh ñöôïc söï
nguy hieåm coù theå xaûy ra gaây toån thöông cho thai nhi.
Lôøi
khuyeân Sinh nôû töï nhieân seõ khoâng bò toån thöông vaø bieán chöùng do phaãu
cuûa Baùc syõ thuaät mang laïi cho ngöôøi meï, vaø sau khi sinh seõ deã vaän ñoäng
thoaûi maùi ñeå nhanh choùng phuïc hoài cô theå, khoâng ñeå laïi seïo treân
töû cung. Vôùi saûn phuï moå ñeû neáu sinh con tieáp thì veát seïo töû cung cuûa
laàn sinh tröôùc cuõng laø moät söï nguy hieåm ñoái vôùi phuï nöõ mang thai.
440
19 Bieän phaùp phoøng traùnh khoù sinh
Khoù sinh, ñoù laø caùch goïi cuûa ngoân ngöõ y hoïc ñoái vôùi hieän töôïng chuyeån daï baát
thöôøng. Coù raát nhieàu nguyeân nhaân phaùt sinh daãn tôùi khoù sinh, nhöng khoâng ngoaøi söï baát
thöôøng cuûa moät trong ba nhaân toá nhö thai nhi, ñöôøng sinh nôû, söùc raën luùc chuyeån daï
sinh, gaây trôû ngaïi cho tieán trình chuyeån daï daãn ñeán khoù sinh. Hôn nöõa, deã sinh vaø khoù
sinh trong moät ñieàu kieän nhaát ñònh naøo ñoù seõ coù theå chuyeån hoùa cho nhau. Neáu tröôøng
hôïp deã sinh nhöng xöû lyù khoâng phuø hôïp cuõng coù theå bieán thaønh khoù sinh vaø ngöôïc laïi
khoù sinh nhöng xöû lyù kòp thôøi, ñuùng phöông phaùp cuõng coù theå chuyeån thaønh deã sinh.
Thai phuï trong thôøi gian mang thai nhaát thieát phaûi ñöôïc khaùm thai tröôùc khi
sinh, ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø phaûi ño khung xöông chaäu caû beân trong vaø beân
ngoaøi ñeå coù theå hoaøn toaøn naém ñöôïc tình hình cuûa meï vaø em beù. Tröôùc ngaøy sinh
döï kieán khoaûng 2 tuaàn, baùc syõ seõ ñöa ra chaån ñoaùn vaø ñeà nghò phöông phaùp sinh
neân aùp duïng ñoái vôùi phuï nöõ mang thai. Neáu caàn phaûi moå ñeû cuõng phaûi thoâng baùo
vôùi saûn phuï ñeå chuaån bò toát veà tö töôûng vaø vaät chaát. Coù moät soá saûn phuï phaûi nhaäp
vieän sôùm ñeå baùc syõ theo doõi.
Phuï nöõ mang thai nhaát thieát phaûi ño khung xöông chaäu tröôùc khi sinh. Neáu phuï
nöõ mang thai khoâng ñöôïc ño khung xöông chaäu, ñeán khi sinh, baùc syõ seõ khoù coù theå
chaån ñoaùn saûn phuï coù khaû naêng ñeû thöôøng hay khoâng. Ngay caû phuï nöõ mang thai
cuõng chöa ñöôïc bieát laø lieäu baûn thaân mình coù khaû naêng sinh nôû bình thöôøng hay
khoâng, theá nhöng ñeán luùc chuyeån daï hoaëc luùc baét ñaàu chuyeån daï môùi tôùi beänh vieän,
nhö vaäy thì caû baùc syõ vaø saûn phuï ñeàu bò ñoäng, chöa ñöôïc chuaån bò tö töôûng, ñeán luùc
sinh neáu coù phaùt sinh vaán ñeà seõ khoâng kòp xöû lyù, laøm taêng khaû naêng khoù sinh.
Bình thöôøng coù theå traùnh khoù sinh baèng caùch:
(1) Thai phuï phaûi ñònh kyø khaùm thai tröôùc khi sinh ñeå kòp thôøi phaùt hieän baát
thöôøng, sôùm ñöa ra caùch xöû lyù ñuùng ñaén.
(2) Saûn phuï phaûi taêng cöôøng dinh döôõng, giöõ cho tinh löïc vaø theå löïc doài daøo, ñeà
phoøng beänh taät, vaän ñoäng hôïp lyù; Luùc chuyeån daï sinh phaûi phoái hôïp nhòp
nhaøng theo söï höôùng daãn cuûa baùc syõ. Tröôùc khi sinh, neân aên chuùt ít thöùc aên
caàn thieát ñeå taêng cöôøng söùc löïc cho cuoäc sinh nôû.
(3) Tinh thaàn thai phuï luoân vui veû, phaûi nhaän thöùc ñuùng ñaén raèng phuï nöõ sinh
con laø moät hieän töôïng sinh lyù bình thöôøng, tinh thaàn khoâng neân lo laéng hoài
hoäp, phaûi thuaän theo leõ töï nhieân.
(4) Chæ caàn saûn phuï söùc khoûe bình thöôøng, ñuû söùc löïc ñeå sinh theo keânh sinh nôû
töï nhieân, ñöôøng sinh nôû khoâng coù gì baát thöôøng, ngoâi thai thuaän, kích thöôùc
thai nhi vöøa phaûi, khoâng dò thöôøng thì seõ khoâng coù hieän töôïng khoù sinh.
(5) Saûn phuï phaûi hieåu bieát kieán thöùc sinh saûn, khi sinh nôû phaûi theo tuaàn töï cuûa
tieán trình chuyeån daï, phoái hôïp nhòp nhaøng vôùi nhaân vieân ñôõ ñeû ñeå thöïc hieän
toát caùc ñoäng taùc vaø hít thôû laáy hôi doàn söùc, nhö vaäy seõ coù theå hoaøn thaønh quaù
trình chuyeån daï thuaän lôïi vaø sinh ra em beù an toaøn.
Saûn phuï khoâng caàn quaù lo laéng veà vieäc sinh ñeû khoù khaên vì coù nhöõng tröôøng
hôïp, bình thöôøng leõ ra coù theå sinh nôû thuaän lôïi ñöôïc, nhöng vì tinh thaàn lo 441
laéng, phoái hôïp khoâng toát cuõng coù theå laøm cho sinh nôû trôû neân phöùc taïp.
20 Caùch ñeà phoøng sinh muoän (chuyeån daï keùo daøi)
Trong tình traïng bình thöôøng, toaøn boä thôøi gian cuûa tieán trình
chuyeån daï ñoái vôùi saûn phuï sinh con so laø 16 giôø, saûn phuï sinh con raï laø
10∼12 giôø. Neáu vì moät lyù do naøo ñoù keùo daøi thôøi gian chuyeån daï sinh, quaù
30 giôø thì goïi laø sinh muoän.
Nguyeân nhaân daãn ñeán sinh muoän thöôøng laø do côn co töû cung yeáu.
Ñeå giöõ cho coù nhieàu söùc raën luùc sinh, trong thôøi gian mang thai, phuï nöõ
mang thai phaûi sinh hoaït ñieàu ñoä, chuù yù aên uoáng vaø nghæ ngôi, ñeà phoøng
taùo boùn, neân khaùm thai ñònh kyø, laéng nghe chæ daãn cuûa baùc só.
Thai phuï trong thôøi kyø mang thai coøn phaûi laøm vieäc trong khaû naêng
cho pheùp, ñeán giai ñoaïn cuoái moãi ngaøy neân vaän ñoäng vaø luyeän taäp thích
hôïp ñeå taêng cöôøng theå chaát chaøo ñoùn em beù sô sinh ra ñôøi. Neáu phuï nöõ
mang thai trong giai ñoaïn cuoái thai kyø hoaëc toaøn boä thôøi gian mang thai
quaù coi troïng vieäc nghæ ngôi daãn ñeán cô theå yeáu ñuoái, theâm vaøo ñoù côn
co töû cung cuõng yeáu, deã daãn ñeán sinh muoän.
Ñeå ñeà phoøng phaùt sinh hieän töôïng sinh muoän, trong thôøi gian mang
thai phaûi chuaån bò toát veà vaät chaát vaø tinh thaàn, giai ñoaïn cuoái thai kyø cuõng
phaûi sinh hoaït ñieàu ñoä, haøng ngaøy hoaït ñoäng vöøa phaûi ñeå traùnh khi sinh nôû
cô theå phuï nöõ mang thai vaø töû cung khoâng coù söùc
löïc daãn ñeán sinh muoän.
Nhaéc nhôû
Coù moät vaøi phuï nöõ mang thai nghæ ngôi
thaùi quaù, toaøn boä thôøi kyø mang thai ñeàu nghæ
ngôi nhieàu laøm cho cô theå yeáu ôùt, ñoù chính laø
nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa sinh muoän.
Lôøi
khuyeân Ñeà phoøng sinh muoän yeâu caàu thai phuï vaø saûn phuï cô theå phaûi
cuûa Baùc syõ khoûe maïnh, tinh löïc doài daøo, chuû yeáu vaãn laø aên uoáng ñuû dinh
döôõng vaø tieán haønh luyeän taäp moät caùch hôïp lyù.
442
21 Söï nguy hieåm cuûa sinh khaån caáp

(chuyeån daï quaù nhanh)
Töû cung bình thöôøng co boùp nhòp nhaøng theo quy luaät, nhöng khi co
boùp quaù maïnh, quaù doàn daäp, neáu ñaàu vaø xöông chaäu töông xöùng, coå töû cung
nhanh choùng môû roäng, trong thôøi gian ngaén ñaõ keát thuùc chuyeån daï vaø sinh,
toång thôøi gian chuyeån daï sinh khoâng ñeán 3 giôø ñoàng hoà goïi laø sinh gaáp.
Sinh gaáp thöôøng thaáy ôû saûn phuï sinh con raï, sinh gaáp khoâng coù lôïi
cho caû baø meï vaø em beù. Do côn co töû cung maïnh vaø doàn daäp, quaù trình
chuyeån daï dieãn ra quaù nhanh coù theå laøm cho taàng sinh moân, aâm ñaïo, thaäm
chí coå töû cung bò raùch; Khoâng kòp thôøi khöû truøng ñôõ ñeû coù theå daãn ñeán
vieâm nhieãm sau sinh, khaû naêng co laïi trôû veà traïng thaùi ban ñaàu cuûa töû cung
sau khi sinh chaäm, coù theå laøm cho baùnh nhau khoâng soå ra hoaëc maát maùu
nhieàu sau khi sinh. Coøn ñoái vôùi thai nhi, do töû cung co thaét lieân tuïc khoâng
ngöøng, gaây trôû ngaïi tuaàn hoaøn maùu cuûa baùnh nhau, deã laøm cho thai nhi
sinh ra seõ ngaït thôû hoaëc töû vong.
Thai nhi ñöôïc sinh ra quaù nhanh, ñaàu thai nhi voán ñaõ bò cheøn eùp trong
ñöôøng sinh nôû, nay laïi ñöôïc sinh ra ñoät ngoät raát deã daãn ñeán chaûy maùu beân
trong hoäp soï. Neáu khoâng ñôõ ñeû kòp thôøi, em beù sô sinh seõ bò toån thöông.
Cho neân, nhöõng saûn phuï coù tieàn söû sinh gaáp neân sôùm nhaäp vieän chôø sinh,
chuaån bò toát coâng vieäc ñôõ ñeû, caån thaän theo doõi côn co töû cung ñeå traùnh
xaûy ra söï coá ngoaøi yù muoán.
Nhaéc nhôû
Neáu chöa kòp ñeán beänh vieän maø xaûy ra hieän töôïng sinh gaáp thì khi
baùnh nhau soå ra, phaûi ñaët ôû vò trí cao hôn vò trí cuûa em beù sô sinh, tuyeät
ñoái khoâng ñöôïc caét daây roán ñeå traùnh nhieãm truøng.
Lôøi
khuyeân Neáu xaûy ra sinh gaáp taïi nhaø neân xöû lyù nhö sau: Goïi xe caáp cöùu,
cuûa Baùc syõ goïi baùc syõ nhanh choùng ñeán giuùp ñôõ, em beù sô sinh sau khi
sinh ra neáu khoâng khoùc ñöôïc coù theå nheï nhaøng xoa ngöïc vaø
löng cuûa beù ñeán khi khoùc ra tieáng. Saûn phuï ra maùu quaù nhieàu phaûi
gaùc chaân leân cao ñeå haïn cheá chaûy maùu.
443
22 Nhöõng chuù yù khi sinh thai ñoâi
Thai ñoâi laøm cho töû cung quaù to, khi sinh deã xaûy ra hieän töôïng côn co
töû cung yeáu thöôøng laøm cho quaù trình sinh nôû keùo daøi.
Nhöõng thai nhi thai ñoâi thöôøng nhoû, coù ngoâi thai baát thöôøng, sau khi vôõ oái,
daây roán deã soå ra ngoaøi. Sau khi thai nhi thöù nhaát ñöôïc sinh ra, khoang töû cung
roäng, thai nhi thöù hai hoaït ñoäng raát nhieàu deã töï xoay chuyeån thaønh ngoâi moâng.
Coøn nöõa sau khi thai nhi thöù nhaát sinh ra, côn co töû cung giaûm, coù khaû naêng
bong baùnh nhau, tröïc tieáp gaây nguy hieåm ñeán tính maïng thai nhi thöù hai.
Do töû cung co boùp nhieàu laøm cho ra maùu nhieàu sau khi sinh daãn ñeán
saûn phuï thöôøng bò thieáu maùu. Hôn nöõa khi chuyeån daï, aâm ñaïo ra maùu raát
nhieàu deã xaûy ra nhieãm truøng sau khi sinh.
Khi sinh thai ñoâi, giai ñoaïn ñaàu tieán trình chuyeån daï phaûi chuù yù tình
hình caùc côn co töû cung, neáu phaùt hieän côn co töû cung yeáu hoaëc quaù trình
chuyeån daï keùo daøi phaûi hoã trôï thuùc ñeû ñeå laøm cho côn co töû cung maïnh leân,
khi caàn thieát phaûi moå laáy thai. Giai ñoaïn thöù hai cuûa tieán trình chuyeån daï
trong tröôøng hôïp naøy chính laø sau khi thai nhi thöù nhaát ñöôïc sinh ra. Luùc
naøy phaûi nhanh choùng caét roán cho em beù thöù nhaát.
Ñeå ñeà phoøng thai nhi thöù hai bò chaûy maùu, phaûi chuù yù theo doõi tim thai
caån thaän, theo doõi ra maùu aâm ñaïo vaø sôùm phaùt hieän nhau bong sôùm. Giai
ñoaïn thöù ba ñeå ñeà phoøng maát maùu, sau khi sinh phaûi sôùm chích thuoác laøm
co töû cung, sau khi thai nhi thöù hai ñöôïc sinh ra, ñeå leân buïng saûn phuï moät
tuùi caùt ñeå phoøng traùnh aùp löïc buïng giaûm nhanh gaây choaùng. Ngoaøi ra kieåm
tra baùnh nhau, maøng baøo thai xem coù vaán ñeà gì khoâng vaø phaùn ñoaùn laø thai
ñoâi cuøng tröùng hay laø thai ñoâi khaùc tröùng.
Nhaéc nhôû
Sinh thai ñoâi nhaát thieát phaûi ñeán beänh vieän, hôn nöõa phaûi nhaäp vieän
sôùm ñeå chôø sinh, bôûi vì nhieàu khaû naêng seõ xaûy ra sinh sôùm.
Lôøi
khuyeân Sinh thai ñoâi thao taùc ñôõ ñeû raát phöùc taïp, möùc ñoä khoù khaên
cuûa Baùc syõ cao, tieâu hao nhieàu tinh löïc vaø söùc löïc cuûa saûn phuï, phaûi
chuaån bò toát caùc maët veà aên uoáng, theå löïc vaø tinh thaàn.
444
23 Khaùi nieäm ngoâi thuaän vaø ngoâi ngöôïc
Nhö theá naøo laø ngoâi thai? Ngoâi thai töùc laø höôùng thai, laø moái quan
heä giöõa khung xöông chaäu vaø phaàn loä ra tröôùc cuûa thai nhi. Neáu ñaàu thai
nhi tieán vaøo khung xöông chaäu tröôùc thì goïi laø ngoâi ñaàu, neáu laø phaàn
moâng cuûa thai nhi thì goïi laø ngoâi moâng, neáu laø phaàn baû vai cuûa thai nhi
thì goïi laø ngoâi ngang. Ñeán gaàn ngaøy sinh maø laø ngoâi ñaàu thì ñöôïc coi laø
ngoâi thai thuaän, coøn ngoâi moâng, ngoâi ngang goïi laø ngoâi ngöôïc.
Moät soá thai phuï tröôùc khi sinh khaùm tieàn saûn, ngoâi thai thöôøng
xuyeân thuaän nhöng gaàn ñeán ngaøy sinh laïi phaùt hieän ngoâi thai baát
thöôøng. Nguyeân nhaân cuûa hieän töôïng naøy laø gì?
Chuû yeáu laø ñeán khi ñaõ trôû daï, thai nhi vì ñeå thích öùng vôùi kích thöôùc
vaø hình daùng khung xöông chaäu ñaõ coù haøng loaït chuyeån ñoäng mang tính
thích öùng, cho neân trong quaù trình chuyeån ñoäng cuõng coù theå xuaát hieän
baát thöôøng (ngoâi thai ngöôïc). Ví duï, trong tình hình bình thöôøng, khi
ngoâi thai vaøo khung xöông chaäu, thai nhi nghieâng sang moät beân, nhöng
trong quaù trình ñi qua ñöôøng sinh nôû phaûi chuyeån thaønh traïng thaùi boø
töùc laø löng thai quay veà phía tröôùc cô theå meï. Neáu löng khoâng quay veà
phía tröôùc cô theå meï maø laø ngöïc quay veà phía tröôùc, hoaëc khoâng chuyeån
ñoäng thì seõ taïo thaønh ngoâi goái sau mang
tính ñaëc thuø. Ngoâi thai loaïi naøy cuõng laø ngoâi
thai baát thöôøng, seõ daãn ñeán khoù sinh.
Nhaéc nhôû
Ngoâi thai baát thöôøng cuõng khoâng caàn
lo laéng, coù theå ñieàu chænh ñöôïc, ñeán khi
sinh baùc syõ coù theå seõ giuùp naén chænh laïi.
Lôøi
khuyeân
cuûa Baùc syõ Coù moät soá thai phuï ngoâi thai voán laø ngoâi ñaàu, nhöng ñeán khi
chuyeån daï laïi thay ñoåi. Duø vaäy cuõng khoâng neân quaù lo laéng.
445
24 Lyù do khoâng neân coi thöôøng ngoâi ngang
Ngoâi thai ngang chieám khoaûng 0,2-0,6% laø ngoâi thai gaây nguy hieåm
nhaát cho caû meï vaø em beù, cuõng laø vaán ñeà cô baûn cuûa saûn khoa. Neáu
khoâng kòp thôøi xöû lyù thích hôïp coù theå gaây nguy hieåm ñeán tính maïng cho
caû meï vaø em beù.
Loaïi ngoâi thai naøy thöôøng xuaát hieän ôû nhöõng phuï nöõ mang thai heïp
khung xöông chaäu, töû cung dò daïng, nhau tieàn ñaïo, khung chaäu coù u
böôùu, saûn phuï sinh nhieàu laàn, thai ñoâi,...
Ngoâi thai ngang töùc laø phaàn vai ra tröôùc, sau khi chuyeån daï, do aùp löïc
ñoái vôùi coå töû cung khoâng ñeàu ñaën thöôøng laøm cho oái vôõ sôùm, tay em beù vaø
daây roán coù theå rôi ra ngoaøi aâm ñaïo. Tình traïng naøy neáu khoâng kòp thôøi phaùt
hieän coù theå khi coù côn co töû cung cheøn eùp laøm cho vai thai nhi haï thaáp,
nöôùc oái cuõng chaûy heát, cô theå thai nhi gaäp cong laïi, tay ñaõ ra ngoaøi aâm ñaïo
nhöng ñaàu vaø moâng bò caûn laïi phía treân ñöôøng vaøo khung xöông chaäu trôû
thaønh tö theá naèm ngang, tieáp tuïc phaùt trieån thì coù theå laøm raùch töû cung.
Nhaéc nhôû
Ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø, neáu phaùt hieän ngoâi thai ngang neân kòp
thôøi xoay naén. Ví duï, coù theå duøng phöông phaùp tö theá naèm gaäp ñaàu goái
leân ngöïc, doàn xuoáng aâm ñaïo, neáu khoâng thaønh coâng, khoâng coù khaû naêng
xoay naén ñöôïc thì neân duøng kyõ thuaät xoay naén töø beân ngoaøi.
Lôøi
khuyeân Loaïi ngoâi thai naøy neáu tröôùc khi chuyeån daï khoâng xoay naén ñöôïc
cuûa Baùc syõ thì seõ gaây nguy hieåm cho phuï nöõ mang thai vaø em beù. Phuï nöõ
mang thai ñöôïc chaån ñoaùn ngoâi ngang neân nhaäp vieän tröôùc khi
chuyeån daï ñeå sôùm quyeát ñònh aùp duïng phöông phaùp sinh nôû. Neáu
khoâng thì ñeán khi chuyeån daï, maëc duø coù theå xöû lyù nhöng thöôøng laøm taêng
bieán chöùng cho baø meï vaø em beù nhö thai nhi bò ngaït, toån thöông, thaäm
chí töû vong, cô theå meï cuõng deã bò vieâm nhieãm, toån thöông ñöôøng sinh
nôû, nghieâm troïng hôn laø vôõ töû cung. Do vaäy, nhaát ñònh phaûi ñeà cao caûnh
giaùc, baûo veä toát söùc khoûe baø meï vaø em beù, taêng cöôøng theo doõi khi gaàn
ñeán ngaøy sinh, khaùm thai ñònh kyø, khi phaùt hieän ngoâi thai khoâng thuaän,
phaûi kòp thôøi xoay naén laïi ñeå giaûm tæ leä ngoâi ngang.
446
25 Khaùi nieäm ngoâi moâng
Ngoâi moâng töùc laø phaàn moâng cuûa thai nhi loä ra tröôùc, laø boä phaän
tieán vaøo khung xöông chaäu sôùm nhaát, ñaàu cuûa thai nhi xoay ngöôïc leân
treân ñænh töû cung. Ngoâi moâng laø ngoâi thai baát thöôøng thöôøng thaáy,
chieám khoaûng 2%-4%. Caên cöù vaøo tö theá khoâng gioáng nhau cuûa 2 chaân
ñeå chia ra nhöõng loaïi ngoâi moâng sau:
(1) Ngoâi moâng hoaøn toaøn: Khôùp hai beân hoâng vaø khôùp ñaàu goái cuûa thai
nhi gaáp troøn laïi, tö theá cuûa thai nhi gioáng vôùi tö theá ngoâi ñaàu thuaän,
chæ laø ñaàu vaø moâng ñaûo vò trí cho nhau, phaàn ra tröôùc laø phaàn moâng
hoaëc 2 chaân cuûa thai nhi.
(2) Ngoâi moâng ñôn thuaàn: Hai khôùp hoâng thai nhi gaäp laïi, hai khôùp ñaàu
goái duoãi thaúng, boä phaän ra tröôùc laø moâng, loaïi naøy thöôøng hay gaëp.
(3) Ngoâi chaân: Thai nhi "ñöùng" ôû khung xöông chaäu, ñeå 1 chaân hoaëc 2
chaân ra tröôùc.
(4) Hai ñaàu goái quyø xuoáng khung xöông chaäu.
Nhaéc nhôû
Tröôøng hôïp ngoâi moâng thöôøng ñöôïc moå ñeû, tuy nhieân, caên cöù vaøo
tình hình thöïc teá cuõng coù ngöôøi vaãn coù theå sinh moät caùch töï nhieân.
447
26 Phöông phaùp xöû lyù khi bò raùch aâm hoä

(raùch taàng sinh moân)
Boä phaän naèm giöõa haäu moân vaø phaàn ngoaøi boä phaän sinh duïc goïi laø
taàng sinh moân. Taàng sinh moân voán moûng nhö tôø giaáy, khi ñaàu thai nhi
loä ra thì caøng moûng hôn, giaõn nôû heát côõ. Do ñaàu thai nhi to hôn cöûa aâm
ñaïo, neáu neùn hôi doàn söùc raën ñeû ñöôïc seõ bò raùch gaây toån thöông aâm hoä.
Trong tình traïng bình thöôøng, do taùc ñoäng cuûa hooùcmoân mang thai,
caùc toå chöùc taàng sinh moân coù tính ñaøn hoài raát cao vaø giaõn nôû heát côõ,
nhöng moãi ngöôøi ñeàu coù söï khaùc bieät. Coù ngöôøi taàng sinh moân töông ñoái
cöùng, khaû naêng ñaøn hoài keùm, khi sinh ñaàu em beù quaù to caøng deã bò raùch
aâm hoä.
Veát raùch cuõng naëng nheï tuøy theo töøng ngöôøi, coù ngöôøi veát raùch chæ
khoaûng 2 cm, coù ngöôøi thì bò raùch caû haäu moân. Haäu moân bò raùch thaäm
chí coøn chaûy caû phaân ra. Hôn nöõa coù ngöôøi bò raùch leäch sang moät beân,
cuõng coù ngöôøi bò xeù raùch caû hai beân, veát thöông coù theå chia ra thaønh 3
möùc ñoä khaùc nhau.
Veát raùch cuûa sinh ñeû töï nhieân, veát thöông coù traïng thaùi ñöôøng rích
raéc, cho duø khaâu coù kheùo ñeán ñaâu thì veát khaâu cuõng seõ khoâng ñöôïc thaåm
myõ. Neáu veát thöông bò nhieãm truøng seõ daãn ñeán soát haäu saûn, aâm hoä raùch ôû
ñoä 3 raát khoù laønh trôû laïi, coù khaû naêng daãn ñeán bieán chöùng nghieâm troïng.
Nhaéc nhôû
Neáu chuyeån daï khoâng quaù gaáp, ñaàu thai nhi khoâng quaù to, theâm
vaøo ñoù saûn phuï laïi laáy hôi doàn söùc raën hôïp lyù thì aâm hoä seõ khoâng bò
raùch nhieàu.
Lôøi
khuyeân Trong quaù trình ñôõ ñeû, baùc syõ gaëp phaûi thai nhi to, ra quaù nhanh,
cuûa Baùc syõ aâm hoä quaù chaät heïp, neáu döï tính seõ bò raùch aâm hoä nghieâm troïng
trong quaù trình sinh nôû thì neân aùp duïng phaãu thuaät caét taàng sinh
moân. Caét taàng sinh moân khaâu deã daøng hôn bò raùch töï nhieân, khoâng ñeå
laïi di chöùng, khieán cho saûn phuï hoaøn toaøn haøi loøng.
448
27 Nguyeân nhaân soùt nhau thai
Sau khi thai nhi sinh ra khoaûng 30 phuùt maø baùnh nhau vaãn chöa ra thì goïi
laø soùt nhau thai. Nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng soùt nhau thai thöôøng gaëp laø:
(1) Nhau thai sau khi bong do löïc co boùp töû cung yeáu, khoâng ñuû maïnh ñeå
ñaåy baùnh nhau ra.
(2) Nhau thai bong khoâng heát, vaãn coøn moät phaàn nhau thai dính vaøo thaønh
töû cung, lyù do thöôøng thaáy laø töû cung khoâng coù löïc co boùp hoaëc do baùnh
nhau chöa bong ra nhöng do kích thích töû cung keùo theo kích thích daây
roán quaù sôùm laøm cho 1 boä phaän baùnh nhau bò bong ra khoûi thaønh töû
cung, coøn moät boä phaän vaãn chöa bong ra, aûnh höôûng ñeán caùc côn co töû
cung laøm cho chaûy maùu ôû choã baùnh nhau bong.
(3) Dính baùnh nhau: Toaøn boä hoaëc moät phaàn baùnh nhau dính chaët vaøo
thaønh töû cung khoâng theå töï taùch ra. Luùc naøy thöôøng thaáy chæ moät phaàn
baùnh nhau bò dính laïi.
(4) Baùnh nhau bò caûn laïi: Vì moät nguyeân nhaân naøo ñoù laøm cho töû cung co
boùp khoâng ñeàu daãn ñeán coå töû cung co heïp laøm cho nhau thai ñaõ bong
ra bò vöôùng laïi phía treân coå töû cung, khoâng theå soå ra ngoaøi.
(5) Baùnh nhau aên saâu vaøo thaønh töû cung: Phaùt trieån thoaùi hoùa nieâm maïc töû
cung, loâng baùnh nhau aên saâu vaøo cô thaønh coå töû cung.
(6) Soùt nhau: Moät phaàn nhoû baùnh nhau hoaëc maøng oái coøn soùt trong khoang
töû cung, aûnh höôûng ñeán co boùp töû cung daãn ñeán ra maùu sau sinh.
Nhaéc nhôû
Khi baùnh nhau chöa soå ra, neân phaân bieät roõ laø dính nhau hay laø nhau moïc
saâu vaøo thaønh töû cung, neáu chaån ñoaùn chính xaùc laø nhau moïc saâu vaøo thaønh töû
cung thì khoâng neân taùch nhau maø laäp töùc tieán haønh phaãu thuaät caét boû töû cung.
Lôøi
khuyeân Moät khi phaùt hieän soùt nhau thai phaûi aùp duïng bieän phaùp can
cuûa Baùc syõ thieäp ngay sau khi sinh 30 phuùt, nhö chích chaát ZOU ñeå kích
thích chuyeån daï thuùc sinh, kích thích côn co töû cung laøm cho
nhau bong ra hoaëc duøng nöôùc muoái sinh lyù aám chích daây roán
laøm cho caùc loâng mao nôû ra vaø töï ñoäng bong ra. Neáu ra maùu nhieàu
thì khoâng neân tieáp tuïc chôø ñôïi.
449
28 Nhöõng tröôøng hôïp phaûi caét taàng sinh moân
Taàng sinh moân laø chæ toå chöùc cô meàm daøi khoaûng 2∼3cm giöõa haäu moân
vaø aâm hoä. Phaãu thuaät caét taàng sinh moân laø thöïc hieän caét moät veät nhoû taïi boä
phaän taàng sinh moân, ñoù laø phaãu thuaät thöôøng gaëp trong saûn khoa.
Trong tieán trình chuyeån daï cuûa phuï nöõ mang thai, ñeå traùnh aâm hoä gaây
trôû ngaïi cho sinh nôû vaø traùnh bò raùch tröïc traøng hoaëc raùch aâm hoä nghieâm
troïng trong sinh nôû töï nhieân, baùc syõ ñôõ ñeû thöôøng duøng phaãu thuaät caét taàng
sinh moân. Theo thoáng keâ, hieän nay thoâng thöôøng nhöõng saûn phuï sinh ñeû qua
ñöôøng keânh sinh nôû tæ leä caét taàng sinh moân chieám tôùi 86% caùc ca sinh nôû.
Phaãu thuaät caét taàng sinh moân ñöôïc thöïc hieän trong caùc tröôøng hôïp sau ñaây:
(1) Saûn phuï sinh con so, aâm ñaïo heïp, coå töû cung quaù cao.
(2) Thai nhi quaù to, ñaàu hoaëc moâng cuûa thai nhi khoù loït qua neáu sinh töï
nhieân daãn ñeán raùch aâm ñaïo nghieâm troïng.
(3) Thai nhi trong töû cung bò ngaït, phaûi nhanh choùng laáy em beù ra.
(4) Ñeå traùnh cho thai nhi bò chaûy maùu trong hoäp soï khi sinh non.
(5) Saûn phuï maéc chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn nghieâm troïng, beänh tim
maïch bieán chöùng, traùnh xaûy ra ñoäng kinh khi chuyeån daï sinh nôû hoaëc
suy tim, ñeå sôùm keát thuùc giai ñoaïn thöù 2 cuûa tieán trình chuyeån daï.
(6) Saûn phuï sinh con so ñöôïc baùc syõ yeâu caàu ñôõ ñeû baèng foxcep hoaëc baèng
caùch huùt thai.
Tröôùc khi söû duïng phaãu thuaät caét taàng sinh moân phaûi cho saûn phuï trích
thuoác teâ taïi choã. Phaãu thuaät caét ñöôïc thöïc hieän vaøo luùc moät côn co thaét ñang
tôùi ñænh cao cho neân haàu heát caùc saûn phuï khoâng caûm thaáy ñau ñôùn. Nhöng
ngay sau khi thai nhi ñöôïc sinh ra, khoâng coøn caùc côn co thaét töû cung maõnh
lieät, luùc baùc syõ khaâu veát caét laïi saûn phuï seõ caûm thaáy ñau. Thoâng thöôøng sau
khi sinh khoaûng 24 giôø, saûn phuï seõ caûm thaáy ñôõ hôn, trong voøng 1 thaùng seõ
heát ñau. Vì vaäy, saûn phuï phaûi coù söï chuaån bò tö töôûng, neáu saûn phuï caûm thaáy
ñau ñôùn khoâng theå chòu ñöôïc coù theå duøng moät chuùt thuoác giaûm ñau.
Nhaéc nhôû
Ñeå giaûm bôùt caûm giaùc ñau aâm hoä, veát thöông nhanh choùng lieàn laïi, baét
ñaàu töø ngaøy thöù 7 sau khi sinh, saûn phuï coù theå laáy dung dòch KMnO4 tæ leä
0,05% ngaâm röûa moãi ngaøy 2 laàn, moãi laàn 15 phuùt, chuù yù giaïng hai chaân ngoài
vaøo chaäu, neáu veát thöông ñau quaù, khi chaïm vaøo thaáy cuïc cöùng hoaëc chaûy
nöôùc muû thì phaûi nhanh choùng ñeán beänh vieän khaùm chöõa trò.
450
29 Nhöõng tröôøng hôïp phaûi moå töû cung laáy thai
Veà phöông dieän y hoïc coù quy ñònh nghieâm ngaët ñoái vôùi moå ñeû bôûi vì
moå ñeû vöøa coù lôïi laïi vöøa coù haïi, baét buoäc phaûi tieán haønh taïi beänh vieän.
Xeùt veà ñöôøng sinh saûn, tieán haønh moå laáy thai trong caùc tröôøng hôïp heïp
khung xöông chaäu, xöông chaäu dò daïng, taéc ñöôøng sinh nôû, saûn phuï lôùn tuoåi
sinh con so coù coå töû cung cöùng, khoù giaõn nôû hoaëc sau khi phaãu thuaät chöõa teo
tröïc traøng, teo aâm ñaïo, sa töû cung,... chuyeån daï keùo daøi ñaõ thuùc ñeû maø vaãn khoâng
coù taùc duïng; ngoâi thai ngöôïc nhö ngoâi moâng, ngoâi ngang; lieân quan ñeán yeáu toá
baùnh nhau nhö nhau tieàn ñaïo hoaëc baùnh nhau bong sôùm; thai to; phuï nöõ mang
thai maéc chöùng cao huyeát aùp thai ngheùn taêng naëng, bieán chöùng beänh tim maïch
thai ngheùn; coù tieàn söû moå ñeû hoaëc coù seïo do phaãu thuaät maø thôøi gian phaãu thuaät
chöa ñöôïc 2 naêm; phuï nöõ lôùn tuoåi sinh con so (phuï nöõ treân 35 tuoåi).
Tieán haønh moå laáy thai khi thai nhi ôû trong tình traïng sau: Thai nhi
trong töû cung thieáu khoâng khí (bò ngaït); daây roán ruû xuoáng aâm ñaïo, tim thai
coøn toát. Döï ñoaùn trong thôøi gian ngaén khoâng ñuû khaû naêng sinh qua ñöôøng
sinh nôû töï nhieân neân phaûi nhanh choùng caáp cöùu thai nhi.
Nhaéc nhôû
Hieän nay coù nhieàu phuï nöõ treû sôï sinh nôû töï nhieân aûnh höôûng ñeán söï
thon thaû cuûa voùc daùng hoaëc cho raèng moå laáy thai em beù seõ thoâng minh,
ñaây laø suy nghó hoaøn toaøn sai laàm. Ngöôïc laïi, moå laáy thai seõ gaây bieán
chöùng do moå ñeû, nhöõng trieäu chöùng nghieâm troïng bieåu hieän nhö treû sô
sinh ñoät nhieân tím baàm, khoù thôû, noân möûa, maøng phoåi trong suoát,...
Lôøi
khuyeân Phaûi nhaän thöùc toaøn dieän caùc maët lôïi vaø haïi cuûa moå laáy thai. Lôïi laø
cuûa Baùc syõ phöông phaùp sinh höõu hieäu giuùp thai nhi vaø phuï nöõ sau sinh nhanh
choùng thoaùt khoûi tình traïng nguy hieåm, giaûm toái ña tæ leä töû vong cho
saûn phuï vaø em beù sô sinh trong luùc sinh, ñaûm baûo an toaøn cho caû
meï vaø em beù. Haïi laø coù khaû naêng phaùt sinh caùc bieán chöùng sau phaãu
thuaät nhö toån haïi ruoät, maát maùu nhieàu, söï coá ngoaøi yù muoán cuûa gaây teâ,
moå laáy thai seõ ñeå laïi seïo cho saûn phuï vaø seõ raát nguy hieåm neáu trong voøng
hai naêm sau laïi tieáp tuïc mang thai.
451
30 Söï phoái hôïp cuûa saûn phuï khi moå ñeû
Moå ñeû laø phöông phaùp moå töû cung ñeå laáy em beù ra vaø caùc toå chöùc
keøm theo thai nhi nhö nhau thai, daây roán, maøng oái (laø phöông phaùp em
beù ñöôïc ñôõ ñeû ra töø buïng). Ñeå cho phaãu thuaät tieán haønh moät caùch thuaän
lôïi, meï vaø em beù ñöôïc ñaûm baûo an toaøn thì söï phoái hôïp cuûa saûn phuï luùc
moå laáy thai laø voâ cuøng quan troïng.
(1) Saûn phuï phaûi thoaûi maùi, loaïi boû taâm lyù lo laéng. Cuøng vôùi söï caûi tieán
veà phöông phaùp gaây teâ vaø caûi thieän veà söï baûo veä chaêm soùc tröôùc vaø
sau phaãu thuaät thì möùc ñoä nguy hieåm cuûa moå laáy thai vaø nhöõng bieán
chöùng cuûa noù ñaõ giaûm xuoáng raát nhieàu. Coù theå noùi, moå ñeû laø phöông
phaùp sinh nôû khoâng ñau, ñôn giaûn, an toaøn vaø nhanh choùng nhöng
cuõng khoâng phaûi vì theá maø laïm duïng moå ñeû.
(2) Tröôùc khi laøm phaãu thuaät neân thoâng thuït ñaïi tieåu tieän
(3) Khi laøm phaãu thuaät phaûi nghe theo höôùng daãn cuûa nhaân vieân ñôõ ñeû.
Nhö sau khi gaây teâ taïi choã caûm thaáy nhö theá naøo phaûi thaønh thaät kòp
thôøi noùi vôùi baùc syõ ñeå ñöôïc xöû lyù ñuùng nhaát. Trong khi tieán haønh
phaãu thuaät, saûn phuï khoâng neân keâu gaøo aàm ó. Thôøi gian thöïc hieän
phaãu thuaät bình thöôøng khoaûng 30∼60 phuùt.
(4) Sau khi laøm phaãu thuaät ngaøy thöù nhaát vaø ngaøy thöù hai neân aên thöùc aên
meàm loûng, löôïng vöøa phaûi, khoâng neân aên ñöôøng vaø söõa boø ñeå traùnh
sinh khí trong ruoät daãn ñeán ñaày hôi tröôùng buïng. Sau phaãu thuaät 3∼4
ngaøy, sau khi ñaùnh hôi thì coù theå aên ñöôïc thöùc aên cöùng vaø ñaëc hôn moät
chuùt. Sau phaãu thuaät 5 ngaøy coù theå aên uoáng trôû laïi bình thöôøng.
Nhaéc nhôû
Moå laáy thai haàu heát ñöôïc gaây teâ ngoaøi maøng cöùng, sau khi moå neân
keâ goái naèm ngöûa nghæ ngôi, khoaûng 6 giôø sau môùi coù theå ngoài daäy.
Lôøi
khuyeân Neân sôùm ngoài daäy vaän ñoäng ñi laïi, thoâng thöôøng saûn phuï sau
cuûa Baùc syõ khi moå 2 ngaøy, sau khi ñi tieåu laø coù theå daäy baùm vaøo thaønh
giöôøng vaän ñoäng ñi laïi nheï nhaøng ñeå ñeà phoøng dính ruoät,
thuaän lôïi cho vieäc baøi tieát saûn dòch.
452
31 Hoã trôï sinh ñeû baèng caùch huùt ñaàu thai nhi
Phöông phaùp huùt ñaàu thai nhi laø duøng maùy huùt chaân khoâng aùp vaøo ñaàu
em beù, taïo thaønh aùp löïc nhaát ñònh leân ñaàu thai nhi, khi saûn phuï laáy hôi doàn
söùc ñeå raën trong luùc côn co töû cung ñang leân tôùi ñænh, baùc syõ seõ keùo nheï
nhaøng ñaàu em beù baèng maùy huùt giuùp thai nhi ñöôïc sinh ra. Khi huùt ñaàu thai
nhi, cöôøng ñoä aùp suaát phaûi thích hôïp. Neáu cöôøng ñoä aùp suaát quaù nhoû, löïc huùt
seõ yeáu, deã xaûy ra hieän töôïng thai nhi tröôït tuït trôû laïi. Nhöng neáu cöôøng ñoä
aùp suaát quaù lôùn, löïc huùt seõ quaù maïnh deã laøm toån thöông ñaàu em beù.
Do taùc duïng cuûa aùp suaát cho neân em beù sau khi sinh ra ñaàu thöôøng
coù veát baàm maùu. Veát baàm treân ñaàu laø do caùc maïch maùu döôùi da ñaàu em
beù bò vôõ vaø tích tuï döôùi da ñaàu, seõ khoâng aûnh höôûng ñeán caùc toå chöùc cuûa
naõo trong hoäp soï. Veát baàm maùu thoâng thöôøng khoâng caàn xöû lyù ñaëc bieät
cuõng seõ daàn tan ñi, khoâng neân xoa naën veát baàm laøm aûnh höôûng ñeán söï
phuïc hoài caùc maïch maùu daãn ñeán caùc veát baàm caøng to hôn.
Duøng caùch huùt thai nhaát ñònh phaûi naém roõ thaønh coâng nhö "beänh
hôïp vôùi thuoác", hieän nay, thoâng thöôøng khoâng neân söû duïng phöông
phaùp sinh nôû baèng caùch huùt thai ra.
Nhaéc nhôû
Caùch huùt thai chæ coù theå duøng
khi ñaàu ñaõ loä ra, khoâng thích hôïp
trong caùc tröôøng hôïp ngoâi ñaàu
nhöng baát thöôøng nhö loä maët vaø
traùn, caøng khoâng duøng cho ngoâi
moâng vaø ngoâi ngang.
Lôøi
khuyeân Khi ôû trong tình traïng sau thì neân söû duïng caùch huùt thai: Giai
cuûa Baùc syõ ñoaïn thöù hai cuûa tieán trình chuyeån daï keùo daøi, coù tieàn söû ñeû
moå hoaëc töû cung coù veát seïo, coå töû cung ñaõ môû heát côõ hoaëc
gaàn heát côõ, oái ñaõ vôõ, thai nhi ñaõ ñeø leân khung xöông chaäu.
453
32
Saûn phuï sau khi sinh phaûi ôû laïi phoøng hoài söùc
khoaûng 2 giôø ñeå baùc syõ theo doõi
Saûn phuï sau khi sinh vaãn phaûi ôû laïi phoøng hoài söùc ñeå theo doõi theâm
khoaûng 2 giôø, bôûi vì 2 giôø sau khi sinh voâ cuøng quan troïng ñoái vôùi saûn
phuï. Ñaây laø khoaûng thôøi gian saûn phuï ra maùu sau sinh nhieàu nhaát, vì vaäy,
coù chuyeân gia goïi khoaûng thôøi gian naøy laø giai ñoaïn thöù tö cuûa quaù trình
sinh nôû.
ÔÛ giai ñoaïn naøy, baùc syõ phaûi theo doõi tình hình co töû cung cuûa saûn
phuï, tình traïng baøng quang, löôïng maùu ra aâm ñaïo, taàng sinh moân, aâm
ñaïo coù veát baàm hay khoâng, ño huyeát aùp, kieåm tra maïch ñaäp. Neáu aâm ñaïo
ra maùu quaù nhieàu phaûi nhanh choùng tìm nguyeân nhaân vaø kòp thôøi tieán
haønh xöû lyù. Sau khi sinh, neáu saûn phuï ñöôïc ñöa ngay veà phoøng ñieàu trò
nghæ ngôi vaø khoâng coù baùc syõ vaø nöõ hoä sinh theo doõi caån thaän, trong
tröôøng hôïp khoâng may, khi xaûy ra maát maùu sau sinh nhieàu môùi ñöa trôû
laïi phoøng hoài söùc ñeå xöû lyù thì toån haïi cuõng seõ lôùn hôn vaø khaû naêng bò
nhieãm truøng cuõng taêng hôn khi ñöôïc theo doõi tröïc tieáp taïi phoøng hoài
söùc. Neáu saûn phuï caûm thaáy haäu moân söng loài ra, baùc syõ seõ kòp thôøi tieán
haønh kieåm tra, chaån ñoaùn, xaùc ñònh xem coù veát baàm thaønh maët sau aâm
ñaïo khoâng. Neáu taát caû moïi maët ñaõ oån ñònh thì sau 2 giôø, saûn phuï seõ ñöôïc
chuyeån sang phoøng ñieàu trò ñeå nghæ ngôi.
Nhaéc nhôû
Trong thôøi gian 2 giôø theo doõi taïi phoøng hoài söùc sau sinh, neáu baïn
caûm thaáy coù gì baát thöôøng nhö choùng maët, hoa maét,... thì phaûi thoâng
baùo ngay vôùi baùc syõ ñeå hoï kòp thôøi phaùt hieän vaø nhanh choùng xöû lyù, giuùp
cho söï phuïc hoài sau sinh ñöôïc thuaän lôïi.
Lôøi
khuyeân Trong thôøi gian 2 giôø theo doõi taïi phoøng hoài söùc sau sinh, saûn
cuûa Baùc syõ phuï coù theå nghæ ngôi ñeå baùc syõ theo doõi söï thay ñoåi, hoaëc coù
theå uoáng moät coác nöôùc ñöôøng ñoû ñeå boå sung nhieät löôïng, toát
cho söï phuïc hoài cô theå sau khi sinh.
454
33 Bieän phaùp xöû lyù khi saûn dòch khoâng saïch
Bình thöôøng, saûn dòch seõ saïch sau khoaûng 3 tuaàn, neáu thôøi gian ngaén
hôn hay daøi hôn thì cuõng chæ keùo daøi khoaûng 1∼2 thaùng sau sinh. Phaàn lôùn
saûn phuï thöôøng saïch saûn dòch trong khoaûng 1 thaùng. Neáu sau khi sinh 3
thaùng maø saûn dòch vaãn nhieàu khoâng saïch thì thuoäc vaøo tröôøng hôïp saûn dònh
khoâng saïch, chaéc chaén do nguyeân nhaân beänh lyù.
Saûn dòch cuûa saûn phuï thoâng thöôøng chæ keùo daøi khoaûng 20 ngaøy, neáu
quaù thôøi gian naøy maø vaãn khoâng saïch thì phaûi coù bieän phaùp ñieàu trò.
(1) Nghæ ngôi vaø trò lieäu baèng aên uoáng: Saûn dòch ra quaù 20 ngaøy khoâng saïch,
löôïng nhieàu, maøu ñoû nhaït, loaõng, khoâng hoâi, saûn phuï caûm thaáy meät moûi
raõ rôøi, buïng döôùi troáng roãng, seä xuoáng. Nhöõng bieåu hieän naøy cho thaáy,
saûn phuï coù theå bò suy nhöôïc cô theå nghieâm troïng, nguyeân khí thieáu huït
khoâng theå haáp thuï maùu, neân chuù yù phoái hôïp lieäu phaùp aên uoáng nhö
chaùo ñaäu ñoû, chaùo haït khieám thaûo, chaùo nhaân saâm, canh gaø nhaân saâm,
ñoàng thôøi coøn phaûi chuù yù nghæ ngôi.
(2) Chuù yù aên uoáng vaø veä sinh saïch seõ: AÊn uoáng neân thanh ñaïm, aên nhieàu
rau xanh vaø quaû töôi. Luùc naøy, caøng phaûi chuù yù veä sinh saïch seõ trong
phoøng vaø baûn thaân saûn phuï, naêng thay quaàn loùt, giöõ aâm hoä saïch seõ
traùnh ñeå vi khuaån xaâm nhaäp.
(3) Duøng thuoác vaø boài döôõng tinh thaàn: Ñeán baùc syõ khaùm vaø keâ ñôn thuoác
ñeå nhanh choùng phuïc hoài.
Nhaéc nhôû
Neáu sau 1 thaùng khoâng saïch saûn dòch, hôn nöõa laïi coù muøi hoâi baån thæu hoaëc
muøi thoái röõa, ñau buïng, soát thì nguyeân nhaân coù theå laø do nhieåm truøng aâm ñaïo,
oáng daãn tröùng, buoàng tröùng hoaëc töû cung. Neáu saûn dòch baøi tieát ra ngaøy caøng
nhieàu, ngaøy caøng saäm maøu, hoaëc coù hieän töôïng voùn cuïc thì ñoù laø hieän töôïng baát
thöôøng, coù theå laø do chaûy maùu töû cung, toån thöông aâm ñaïo, toån thöông coå töû
cung hoaëc nhieãm truøng, phaûi nhanh choùng ñi beänh vieän khaùm ñieàu trò.
Lôøi
khuyeân Nguyeân nhaân saûn dòch khoâng saïch thöôøng thaáy laø do nhieãm
cuûa Baùc syõ truøng khoang töû cung hoaëc trong töû cung vaãn coøn saûn vaät nhö
soùt nhau, soùt maøng oái hoaëc nieâm maïc thaønh töû cung thoaùi hoùa.
455
34 Phuï nöõ sau sinh phaûi phoøng chöõa nhieãm

truøng haäu saûn
Nhieãm truøng haäu saûn laø nhieãm truøng ñöôøng sinh saûn sau khi sinh,
thôøi gian xuaát hieän thöôøng baét ñaàu trong khoaûng töø 1∼2 ngaøy ñeán 10
ngaøy sau sinh. Nhieãm truøng haäu saûn xaûy ra laø do söï xaâm nhaäp cuûa caùc
vi khuaån. Sau khi sinh, do söùc ñeà khaùng cuûa cô theå saûn phuï yeáu, trong
sinh hoaït tình duïc khoâng chuù yù veä sinh, ñöôøng saûn toån thöông, vi khuaån
töø beân ngoaøi xaâm nhaäp vaøo ñöôøng saûn nhö boâng baêng, maùy moùc duøng
cho ñôõ ñeû vaø gaêng tay khöû truøng khoâng trieät ñeå, coù theå mang theo vi
khuaån beänh gaây nhieãm truøng. Coøn nöõa, saûn dòch sau sinh vaø boä phaän
sinh duïc ngoaøi cuûa saûn phuï coù vi khuaån, do ñoù sau khi sinh khoâng chuù
yù veä sinh aâm hoä cuõng laø nguyeân nhaân daãn ñeán nhieãm truøng.
Nhieãm truøng sau sinh laøm nhieãm khuaån cuïc boä veát thöông taàng
sinh moân. Neáu vi khuaån thaâm nhaäp vaøo beà maët choã bong troùc cuûa baùnh
nhau thì coù theå daãn ñeán vieâm maøng trong töû cung vaø vieâm coå töû cung.
Löôïng lôùn vi khuaån seõ lan roäng ra ngoaøi daãn ñeán vieâm toå chöùc keát ñeá
khung chaäu, vieâm oáng daãn tröùng caáp tính, vieâm phuùc maïc (maøng oå
buïng), vieâm tónh maïch gaây taéc maïch maùu, daãn ñeán chöùng thieáu maùu.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ sau sinh bò nhieãm truøng haàu
heát trong voøng 48 giôø sau khi sinh thì bò
soát, ñau buïng döôùi, saûn dòch ra nhieàu, coù
muøi hoâi, nhöõng ngöôøi beänh naëng thì bò
soát, ruøng mình, aán buïng thaáy ñau, khoâng
kòp thôøi chöõa trò coù theå daãn ñeán bò soác,
thaäm chí töû vong.
Lôøi
khuyeân Thai phuï trong thôøi kyø mang thai vaø sinh nôû phaûi veä sinh saïch
cuûa Baùc syõ seõ, ñeán giai ñoaïn cuoái thai kyø traùnh sinh hoaït tình duïc vaø taém
boàn, giöõ veä sinh boä phaän sinh duïc ngoaøi.
456
35 Nguyeân nhaân thöôøng gaëp cuûa hieän töôïng saûn

phuï bò soát trong thôøi kyø ôû cöõ
Saûn phuï bò soát trong thôøi gian ôû cöõ thöôøng do moät soá nguyeân nhaân sau:
Nguyeân nhaân bò soát trong thôøi gian ôû cöõ thöôøng gaëp nhaát laø nhieãm
truøng haäu saûn, thoâng thöôøng neáu bò soát trong khoaûng 24 giôø ñeán 10 ngaøy
sau khi sinh thì laø do nhieãm truøng haäu saûn. Bôûi vì luùc naøy, theå löïc cuûa saûn
phuï yeáu hôn bình thöôøng, laïi bò maát maùu, coå töû cung loûng leûo, vi khuaån voán
coù trong aâm ñaïo vaø vi khuaån xaâm nhaäp töø beân ngoaøi khi coù maùu seõ deã daøng
sinh soâi, deã daøng lan tôùi töû cung vaø voøi tröùng. Luùc naøy, saûn dòch seõ coù muøi
hoâi, aán buïng thaáy ñau, caàn nhanh choùng chöõa trò.
Moät nguyeân nhaân thöôøng gaëp khaùc cuûa hieän töôïng soát laø vieâm tuyeán
söõa. Vieâm tuyeán söõa caáp tính thöôøng xuaát hieän töø 2∼6 tuaàn sau khi sinh,
coù theå soát treân 390C. Baàu vuù noåi cuïc cöùng, söng ñoû, noùng, chaïm vaøo thaáy
ñau, teá baøo baïch caàu trong sô ñoà caáu taïo maùu taêng cao, khi môùi bò coù theå
chöôøm noùng, uoáng thuoác Ñoâng y vaø khaùng sinh, khi heát vieâm, thaân nhieät
cuõng seõ giaûm.
Ngoaøi ra, nhieãm truøng ñöôøng tieát nieäu cuõng coù theå gaây soát, ñoàng thôøi
coøn coù trieäu chöùng ñaùi daét, nieäu caáp vaø ñau buïng, neáu nhanh choùng khaùm
chöõa trò vaø naèm nghæ ngôi 3∼5 ngaøy, thaân nhieät seõ trôû laïi bình thöôøng, caùc
trieäu chöùng beänh cuõng seõ heát.
Saûn phuï do sinh ñeû quaù meät moûi, söùc ñeà khaùng giaûm suùt hoaëc sau khi
sinh nhieãm laïnh, caûm cuùm seõ bò nhieãm truøng ñöôøng hoâ haáp, ngoaøi bò soát
coøn coù nhöõng trieäu chöùng nhö soå muõi, hoïng söng ñau, ho,... Chöõa trò ñuùng
caùch, nhieät ñoä cô theå seõ giaûm, beänh seõ khoûi.
Coøn nöõa, trong thôøi gian nghæ sau sinh cuõng coù theå bò soát, nhaát laø vaøo
luùc thôøi tieát noùng nöïc cuûa muøa heø, nhieät ñoä khoâng khí cao, trong phoøng
khoâng thoaùng gioù, cô theå khoâng toûa nhieät ñöôïc. Neáu bò caûm naéng thì caên cöù
theo beänh tình maø söû duïng caùc bieän phaùp thích hôïp, neáu nghieâm troïng phaûi
ñöa ñi beänh vieän ñieàu trò.
Lôøi
khuyeân Khi saûn phuï bò soát, khoâng neân töï yù laïm duïng thuoác haï soát,
cuûa Baùc syõ phaûi nhanh choùng ñi khaùm baùc syõ, tìm ñuùng nguyeân nhaân môùi
tieán haønh ñieàu trò.
457
36 Phoøng chöõa chöùng sa töû cung sau khi sinh
Sa töû cung laø chæ töû cung ñang töø vò trí bình thöôøng doïc theo aâm
ñaïo tuït xuoáng xöông ñaùy khung chaäu, thaäm chí tuït ra ngoaøi aâm ñaïo.
Laøm theá naøo ñeå ñeà phoøng hieän töôïng sa töû cung? Tröôùc tieân, neân
sôùm taäp caùc ñoäng taùc theå duïc ñôn giaûn phuïc hoài cô theå, taêng cöôøng
luyeän taäp sau sinh, ñoàng thôøi taêng cöôøng vaän ñoäng ñeå thuùc ñaåy caùc toå
chöùc ñaùy khung chaäu sôùm phuïc hoài. Trong thôøi gian ôû cöõ khoâng neân
chæ naèm ngöûa, neân thöôøng xuyeân thay ñoåi tö theá naèm nhö naèm
nghieâng hoaëc naèm saáp, traùnh ñeå töû cung nghieâng ra phía sau. Sau khi
sinh, traùnh bò taùo boùn hoaëc ho, bôûi vì deã daãn ñeán chöùng sa töû cung. Saûn
phuï sau khi sinh chuù yù nhöõng ñieàu treân ñaây seõ laøm giaûm khaû naêng bò
sa töû cung.
Trieäu chöùng chuû yeáu cuûa chöùng sa töû cung laø aâm ñaïo coù vaät tuït ra,
thöôøng ñau löng, buïng seä xuoáng, khi ñöùng caøng bò naëng hôn, neáu bò
nhieãm truøng seõ tieát ra chaát gioáng nhö muû laãn maùu. Do theå chaát yeáu,
sau khi sinh laïi lao ñoäng quaù sôùm, khí hö ra nhieàu, khoâng theå thaám
huùt ñöôïc.
Nhaéc nhôû
Töû cung bò thay ñoåi vò trí töùc laø töû cung sau khi sinh khoâng theå trôû
laïi vò trí ban ñaàu. Ñeå ñeà phoøng chöùng sa töû cung phaûi chuù yù: (1) Sau khi
sinh nhanh choùng ñi tieåu; (2) Sau khi sinh töø 6∼8 giôø neân ngoài daäy, ngaøy
thöù hai neân ra khoûi giöôøng ñeå vaän ñoäng; (3) Sau khi sinh cho buù caøng
sôùm caøng toát, kích thích muùt cuûa em beù laøm cho töû cung co laïi.
Lôøi
khuyeân Vò trí töû cung thay ñoåi bao goàm töû cung tuït xuoáng hoaëc dòch
cuûa Baùc syõ chuyeån sang traùi, sang phaûi, ra phía sau xöông chaäu. Nguyeân
nhaân cuûa chöùng beänh naøy laø do sau khi sinh ít vaän ñoäng, naèm
ngöûa quaù laâu, ngoài laâu, hoaëc coù thoùi quen naèm nghieâng moät
beân. Do vaäy, saûn phuï khi naèm nghæ ngôi phaûi chuù yù luoân thay ñoåi tö
theá naèm vaø sôùm ra khoûi giöôøng vaän ñoäng.
458
37 Phoøng chöõa bí tieåu sau sinh
Bình thöôøng saûn phuï sau khi sinh töø 6-8 giôø laø coù theå ñi tieåu, neáu sau
khi sinh 8 giôø, baøng quang ñaõ ñaày traøn nöôùc tieåu maø laïi khoâng theå ñi tieåu
ñöôïc goïi laø chöùng bí tieåu sau sinh. Bí tieåu sau sinh khoâng chæ daãn ñeán ñau
tröôùng buïng döôùi maø coøn coù theå daãn ñeán nhieãm khuaån ñöôøng tieát nieäu, aûnh
höôûng ñeán söï phuïc hoài töû cung sau sinh daãn ñeán maát maùu nhieàu sau sinh.
Nguyeân nhaân daãn ñeán bí tieåu sau sinh thöôøng gaëp laø:
(1) Khoâng ñi tieåu kòp thôøi laøm cho nöôùc tieåu tích tuï quaù nhieàu trong baøng
quang, baøng quang tröôùng leân quaù möùc daãn ñeán lôùp cô maát khaû naêng
co boùp hoaëc laøm giaûm khaû naêng caûm nhaän cuûa baøng quang, teâ lieät thaàn
kinh maø daãn ñeán maát phaûn xaï laøm cho ñi tieåu khoù khaên daãn ñeán bí tieåu.
(2) Taàng sinh moân cuûa saûn phuï bò raùch luùc sinh, veát raùch ñau hoaëc khi ñi tieåu
veát thöông bò kích thích laøm cho caøng ñau hôn, daãn ñeán haïn cheá phaûn xaï
co boùp lôùp cô ñöôøng tieåu, laøm cho ñi tieåu khoù khaên daãn ñeán bí tieåu.
(3) Do quaù trình sinh nôû cuûa saûn phuï keùo daøi, thôøi gian thai nhi cheøn eùp leân
baøng quang quaù laâu gaây ra phuø thuõng baøng quang vaø ñöôøng tieåu laøm cho
ñi tieåu bò trôû ngaïi daãn ñeán bí tieåu.
(4) Saûn phuï maéc chöùng thieáu maùu hoaëc sau khi sinh maát maùu quaù nhieàu
hoaëc bò bieán chöùng nghieâm troïng, toaøn thaân khoâng baøi tieát ñöôïc laøm
cho söùc eùp cheøn xuoáng khoang buïng daãn ñeán bí tieåu.
(5) Saûn phuï bò nhieãm truøng heä tieát nieäu hoaëc sau khi sinh bò nhieãm truøng
oáng daãn tieåu laøm cho oáng daãn tieàu phuø neà, sung huyeát cuõng laø nguyeân
nhaân daãn ñeán bí tieåu.
Nhaéc nhôû
Ñieàu trò döùt ñieåm nhieãm truøng ñöôøng tieåu trong thôøi kyø mang thai, ñaëc
bieät laø phuø neà trong giai ñoaïn cuoái thai kyø hoaëc neáu nhieãm truøng heä tieát
nieäu neân ñieàu trò trieät ñeå, khoâng ñeå daây döa keùo daøi ñeán luùc sinh.
Lôøi
khuyeân Saûn phuï trong khoaûng töø 4~6 giôø sau sinh phaûi chuû ñoäng ñi
cuûa Baùc syõ
tieåu, duø coù buoàn tieåu hay khoâng buoàn tieåu cuõng phaûi ñi veä sinh.
459
38 Phuï nöõ sau sinh neân phoøng chöõa roái loaïn

tieâu hoùa
Tieâu hoùa khoâng toát laø hieän töôïng phuï nöõ sau khi sinh do aên uoáng
khoâng caån thaän daãn ñeán caùc chöùng beänh thöôøng gaëp nhö ñaày hôi, tieâu
chaûy, chaùn aên, buoàn noân vaø noân möûa.
Sau khi sinh, roái loaïn tieâu hoùa haàu heát laø do aên uoáng quaù nhieàu hoaëc
khoâng caån thaän, nhaát laø aên quaù nhieàu, quaù no nhöõng ñoà aên nhieàu daàu
môõ, khoù tieâu hoùa. Bôûi vì phuï nöõ sau khi sinh ñeå buø laïi naêng löôïng maát
ñi trong quaù trình mang thai vaø sinh nôû, theâm vaøo ñoù laïi phaûi cho treû buù
söõa cho neân phaûi aên nhieàu thöùc aên coù giaù trò dinh döôõng cao. Neáu aên quaù
nhieàu, quaù no, thöùc aên daàu môõ vaø thöùc aên khoù tieâu, vöôït quaù khaû naêng
tieâu hoùa cuûa daï daøy, ñöôøng ruoät, laøm cho thöùc aên khoâng nhöõng khoâng
ñöôïc haáp thuï hoaøn toaøn maø coøn laøm taêng gaùnh naëng cho ruoät vaø daï daøy,
hôn nöõa laïi aên ít rau xanh vaø traùi caây, maáy ngaøy ñaàu sau khi sinh naèm
quaù nhieàu, ít vaän ñoäng, töø ñoù daãn ñeán chöùng beänh roái loaïn tieâu hoùa.
Ñeå ñieàu trò chöùng roái loaïn tieâu hoùa, tröôùc tieân neân aên ít thöùc aên daàu
môõ, khoâng aên thöùc aên khoù tieâu hoùa, aên nhieàu rau xanh vaø traùi caây töôi,
chia nhoû caùc böõa aên.
Nhaéc nhôû
Sau khi sinh chuù yù vaän ñoäng vöøa phaûi laø bieän phaùp phoøng ngöøa
chöùng beänh roái loaïn tieâu hoùa cho phuï nöõ sau sinh.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ sau sinh coù theå söû duïng phöông phaùp trò lieäu baèng aên
cuûa Baùc syõ uoáng nhö sau:
(1) Ñaäu xanh, voû quyùt töôi, ñun leân thaønh traø ñeå duøng, chuû
yeáu duøng cho tröôøng hôïp noùng haäu moân, phaân thoái noùng.
(2) Cuû caûi haàm thòt lôïn naïc: Cuû caûi coù taùc duïng laøm cho khoûe laù
laùch, giuùp tieâu hoùa toát, thoâng khí nhuaän traøng, chuû trò ñaày hôi
tröôùng buïng.
(3) Döa haáu duøng trong voøng nöûa giôø sau böõa aên (chuû yeáu duøng vaøo
muøa heø, muøa khaùc khoâng neân duøng). Caùch naøy chuû trò ñau buïng,
giaûi nhieät.
460
39 Bieän phaùp phoøng chöõa nöùt ñaàu vuù vaø vieâm

tuyeán söõa
Khi ñaàu vuù bò nöùt thöôøng laøm cho baø meï caûm thaáy raát ñau, neáu khoâng
kòp thôøi chöõa trò deã daãn ñeán vieâm quaàng vuù. Bieän phaùp chöõa trò chuû yeáu laø
thay ñoåi caùch cho buù vaø taêng cöôøng baûo veä ñaàu vuù. Bình thöôøng thì khoâng
neân thoâi cho buù, coù theå ruùt ngaén thôøi gian giöõa hai laàn cho buù, neáu ñaàu vuù
nöùt neû nghieâm troïng, ñau ñeán noãi khoù coù theå chòu ñöïng ñöôïc, coù theå vaét
söõa vaøo bình söõa saïch, duøng thìa nhoû boùn cho treû. Moãi laàn cho buù hoaëc vaét
söõa laáy nöôùc ñun soâi ñeå aám röûa saïch ñaàu vuù vaø xung quanh, sau ñoù boâi
thuoác tím 2% hoaëc boâi daàu caù 10% hoaëc khaùng sinh.
Vieâm tuyeán söõa caáp tính laø beänh thöôøng gaëp trong thôøi kyø ôû cöõ, laø
moät trong nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán bò soát sau sinh. Thöôøng xaûy ra töø
2∼6 tuaàn sau khi sinh, loaïi vi khuaån laøm cho nhieãm truøng laø loaïi vi khuaån
hình quaû nho maøu vaøng. Vi khuaån thöôøng xaâm nhaäp töø ngoaøi ñaàu vuù, ñaàu
vuù bò nöùt taïo ñieàu kieän cho vi khuaån xaâm nhaäp vaøo caùc tia söõa, ñoù laø con
ñöôøng chuû yeáu daãn ñeán nhieãm khuaån. Mieäng cuûa treû ngaäm vuù nguû hoaëc
treû buù khi mieäng bò vieâm nhieãm cuõng coù theå laøm cho vi khuaån tröïc tieáp
thaâm nhaäp vaøo tia söõa. Ngoaøi ra, taéc söõa cuõng laø moät nguyeân nhaân daãn
ñeán chöùng vieâm, söõa laø moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå vi khuaån sinh soâi. Ñaàu vuù
chaêm soùc khoâng toát daãn ñeán taéc söõa seõ aûnh höôûng ñeán vieäc cho buù.
Nhaéc nhôû
Vieâm tuyeán söõa caáp tính coù theå ñeà phoøng ñöôïc. Phaûi quan taâm tôùi
vieäc naøy tröôùc khi sinh, phaûi chaêm soùc ñaàu vuù sau khi sinh nhö giöõ cho
ñaàu vuù saïch seõ. Ñoái vôùi taéc tuyeán söõa ñôn thuaàn phaûi kòp thôøi xöû lyù.
Lôøi
khuyeân Vieâm tuyeán söõa caáp tính chöa söng taáy muû thì coù theå aùp duïng
cuûa Baùc syõ phöông phaùp trò lieäu sau:
(1) Coá gaéng naën heát söõa ra: Khi bò vieâm tuyeán söõa caáp tính,
neáu bò vieâm tuyeán söõa moät beân thì taïm thôøi döøng cho buù,
thöôøng xuyeân naën söõa baèng tay, moãi ngaøy naën 7~8 laàn, moãi laàn coá
gaéng naën heát söõa. Ñaây laø phöông phaùp höõu hieäu ñeå sôùm chöõa trò
vieâm tuyeán söõa caáp tính vaø ñeà phoøng söng taáy muû.
(2) Phöông phaùp chöõa trò cuïc boä laø chöôøm noùng, coù theå duøng khaên
noùng chöôøm, moãi laàn 20~30 phuùt, moãi ngaøy 3~4 laàn.
461
40 Bieän phaùp sô cöùu khi phuï nöõ sau sinh

caûm naéng
Caûm naéng nguyeân nhaân chuû yeáu laø do nhieät ñoä khoâng khí quaù cao, quaù aåm,
nhieät löôïng cuûa söï trao ñoåi chaát trong cô theå khoâng toûa ra ñöôïc. Theå löïc phuï nöõ
sau sinh yeáu, khaû naêng ñieàu tieát nhieät ñoä cô theå thaáp deã daãn ñeán caûm naéng.
Muøa heø noùng nöïc ñaëc bieät laø khi nhieät ñoä cao, trong phoøng laïi khoâng
thoâng thoaùng, ñi taát baûo veä chaân laøm cho cô theå voán suy nhöôïc cuûa phuï nöõ
sau sinh caøng deã caûm naéng.
Bieåu hieän ñaàu tieân cuûa caûm naéng laø: Phuï nöõ sau sinh thaáy xuaát hieän nhöõng
trieäu chöùng nhö khaùt nöôùc, buoàn noân, choùng maët, meät moûi khoâng coù söùc löïc,
töùc ngöïc, khoù thôû, hoaûng hoát. Luùc naøy phaûi môû cöûa soå cho thoâng gioù, giaûm nhieät
ñoä moâi tröôøng xung quanh, ñeán choã maùt meû thoaùng gioù, uoáng dung dòch choáng
maát nöôùc hoaëc nöôùc muoái nhaït, cô theå seõ nhanh choùng trôû laïi bình thöôøng.
Neáu beänh tình cuûa phuï nöõ sau sinh moãi luùc moät naëng hôn, seõ laøm cho thaân
nhieät taêng leân, maët ñoû hoàng, tình traïng töùc ngöïc khoù thôû cuõng taêng leân, da khoâ
noùng, noåi roâm saûy toaøn thaân, khoâng ra moà hoâi, ñeán khi thaân nhieät haï xuoáng seõ
ra moà hoâi nhieàu, haùo nöôùc, luùc naøy ngoaøi xöû lyù nhö treân, coøn phaûi nhanh choùng
laøm giaûm nhieät ñoä trong phoøng, vaåy nöôùc laïnh, laáy nöôùc ñaù ñeå giaûm nhieät ñoä
trong phoøng, coøn coù theå laáy tuùi nöôùc ñaù chöôøm ñaàu, naùch, kheo, ñoàng thôøi goïi
baùc syõ khaùm chæ ñònh tieâm hoaëc uoáng thuoác ñeå laøm giaûm caùc trieäu chöùng beänh.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ sau sinh trong thôøi gian ôû cöõ khoâng neân maëc quaù nhieàu quaàn aùo,
khoâng ñaép chaên nhieàu, trong phoøng phaûi thoaùng gioù, thôøi tieát ñeïp neân ra
ngoaøi vaän ñoäng.
Lôøi
khuyeân Neân ñieàu chænh aên uoáng ñeà ñeà phoøng caûm naéng
cuûa Baùc syõ (1) Ñoã xanh röûa moät löôïng thích hôïp, cho nöôùc vaøo ñun chín nhöø,
aên caû nöôùc vaø caùi.
(2) Ñoã xanh 30~50g, hoa möôùp töôi 6~8 boâng. Ñoã xanh röûa saïch
cho nöôùc vaøo ñun chín nhöø, tieáp tuïc cho hoa möôùp vaøo ñun soâi laø ñöôïc,
aên caû nöôùc laãn caùi.
(3) Ngoù sen töôi khoaûng 200g~300g röûa saïch, thaùi nhoû giaõ naùt eùp laáy
nöôùc, khi uoáng hoaø theâm nöôùc ñun soâi aám.
(4) AÊn möôùp baát kyø luùc naøo hoaëc eùp möôùp laáy nöôùc khi uoáng hoaø theâm chuùt giaám.
(5) Möôùp ñaéng töôi 1 quaû, ngaâm nöôùc soâi, uoáng baát kyø luùc naøo.
462 (6) Caø chua 1 quaû röûa saïch caét mieáng, ngaâm nöôùc soâi laøm traø ñeå uoáng.
41 Nguyeân taéc ñieàu döôõng aên uoáng trong thôøi kyø

phuïc hoài cuûa phuï nöõ sau sinh
(1) Ñeå baûo veä tyø vò, neân aên thöùc aên thanh ñaïm, boå döôõng laïi deã tieâu
hoùa. Chöùc naêng tyø vò cuûa phuï nöõ sau sinh coøn yeáu, ñaëc bieät laø trong
voøng 10 ngaøy sau khi sinh. Khoâng neân aên thöùc aên coù quaù nhieàu
daàu môõ ñeå traùnh aûnh höôûng ñeán khaû naêng tieâu hoùa vaø haáp thuï.
Neân boå sung dinh döôõng baèng canh, chaùo, neân aên löôïng nhoû
nhöng chia nhieàu böõa, moãi ngaøy aên 5∼6 böõa nhö vaäy deã tieâu hoùa
laïi coù theå khoûe tyø döôõng vò.
(2) AÊn nhöõng thöùc aên coù lôïi cho söï phuïc hoài cuûa phuï nöõ sau sinh, boå khí
döôõng huyeát, phuïc hoài nguyeân khí. AÊn uoáng phaûi ñaày ñuû dinh döôõng
ñeå caùc cô quan, caùc heä thoáng nhanh choùng phuïc hoài trôû laïi traïng thaùi
ban ñaàu. Neáu töû cung chöa trôû laïi nhö cuõ neân aên nhieàu thöùc aên laøm
löu thoâng maùu huyeát.
(3) Neân aên thöùc aên boå döôõng coù taùc duïng thoâng söõa, boå maùu lôïi söõa, phuø
hôïp vôùi nhu caàu tieát söõa vaø buù söõa. Ñoàng thôøi, caên cöù vaøo tình hình tieát
söõa cuûa phuï nöõ sau sinh, ñieàu chænh caùc giai ñoaïn cho buù khaùc nhau.
(4) Nhöõng loaïi thöùc aên phaûi kieâng nhö nhöõng thöùc aên sinh noùng, sinh
laïnh, oâi thiu daãn ñeán roái loaïn ñöôøng ruoät, aûnh höôûng ñeán tyø vò, quaù
maãn caûm, chöùa nhöõng thaønh phaàn ñaëc thuø ñeàu khoâng neân aên.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ sau sinh trong thôøi gian ôû cöõ, aên uoáng phaûi coù lôïi cho caû hai
maët: moät maët laø coù lôïi cho vieäc sôùm phuïc hoài cô theå cuûa phuï nöõ sau sinh
bao goàm nhoùm thöùc aên phoøng vaø trò beänh, maët thöù hai laø coù lôïi cho vieäc
tieát söõa, lieân quan maät thieát vôùi vieäc buù söõa cuûa treû sô sinh.
Lôøi
khuyeân Phaûi caên cöù vaøo tình traïng ñi ngoaøi cuûa em beù ñeå ñieàu chænh
cuûa Baùc syõ aên uoáng. Bôûi vì chöùc naêng tieâu hoùa cuûa treû coøn raát yeáu, khi
söõa meï coù söï thay ñoåi treû ñi ngoaøi cuõng coù thay ñoåi.
463
42 Caùc chaát dinh döôõng caàn chuù yù boå sung cho

phuï nöõ sau sinh
Protein: Protein tieâu hao qua söõa moãi ngaøy 10∼15g. Treû sô sinh
trong voøng 6 thaùng tieâu hao raát nhieàu caùc axít amin caàn thieát, gaáp 8∼12
laàn so vôùi ngöôøi lôùn. Ngoaøi ra, phuï nöõ sau khi sinh khí huyeát suy yeáu, söï
phuïc hoài cô quan sinh duïc vaø chöùc naêng taïng phuû cuõng caàn löôïng lôùn
protein. Protein laø cô sôû vaät chaát cuûa söï soáng, laø vaät chaát cô baûn phuïc
hoài caùc toå chöùc cô quan trong cô theå. Vaäy neân ñoái vôùi baûn thaân phuï nöõ
sau sinh protein voâ cuøng quan troïng.
Boå sung canxi vaø caùc muoái voâ cô: Moãi ngaøy baø meï tieâu hao
khoaûng 300mg canxi tieát vaøo söõa, laøm giaûm söï döï tröõ trong cô theå meï,
do vaäy nhaát thieát phaûi choïn thöùc aên coù haøm löôïng canxi cao.
Khoâng ñöôïc thieáu huït vitamin daïng hoøa tan: haøm löôïng vitamin C
vaø vitamin goác B haáp thuï qua thöùc aên cuûa phuï nöõ sau sinh phaûi phong phuù,
do löôïng vitamin C, B daïng hoøa tan coù theå haáp thuï vaøo tuyeán söõa nhöng
söùc haáp thuï thaáp, chæ khoaûng 50% löôïng vitamin C, B haáp thuï vaøo cô theå
meï, neân neáu boå sung khoâng ñuû seõ khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu caàn thieát.
Cung caáp ñuû nöôùc: Nöôùc coù lieân quan maät thieát vôùi löôïng söõa tieát
ra. Trong thôøi gian nuoâi con buù, phuï nöõ sau sinh neân uoáng ñuû nöôùc, môùi
ñaûm baûo ñuû löôïng söõa tieát ra.
Phuï nöõ sau sinh caàn boå sung maùu, do ñoù phaûi thöôøng xuyeân aên thöùc
aên coù haøm löôïng saét, ñoàng, keõm cao.
Nhaéc nhôû
Thöùc aên daønh cho phuï nöõ sau sinh döïa treân 2 nguyeân taéc chuû yeáu:
Moät laø ñuû dinh döôõng, hai laø deã tieâu hoùa. Ñaûm baûo ñöôïc 2 nguyeân taéc
naøy thì khoâng caàn phaûi lo laéng nhieàu tôùi vieäc aên uoáng.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ sau sinh phaûi ñöôïc boå sung dinh döôõng toaøn dieän,
cuûa Baùc syõ nhöng chuû yeáu vaãn laø protein, canxi, saét vaø vitamin. Nhöõng
chaát naøy caàn thieát cho söï tieát söõa vaø phuïc hoài cô theå baø meï.
464
43 Nhöõng thöùc aên chuaån bò cho maáy ngaøy ñaàu

sau sinh
Ñeå phuïc hoài theå löïc vaø sôùm tieát söõa, ñaûm baûo cho löôïng söõa ñaày ñuû,
chaát löôïng, do ñoù vieäc chuaån bò thöùc aên maáy ngaøy ñaàu cho phuï nöõ sau
sinh raát quan troïng, ñeà nghò tham khaûo maáy gôïi yù sau:
(1) Do khaû naêng tieâu hoùa cuûa daï daøy sau khi sinh cuûa phuï nöõ sau sinh
coøn yeáu, aên vaãn chöa caûm thaáy ngon mieäng, do vaäy thöùc aên maáy
ngaøy ñaàu phaûi meàm, loûng, cheá bieán phaûi thanh ñaïm, neân aên chaùo,
myø nöôùc, myø vaèn thaén, baùnh myø, söõa boø, ñaäu naønh, thöùc aên nguoàn
ñoäng vaät nhieàu protein nhö tröùng gaø, thòt naïc, caù, thòt gaø. Moãi ngaøy
ngoaøi 3 böõa chính coù theå aên theâm böõa chieàu vaø böõa ñeâm.
(2) Canh gaø, canh caù, canh xöông söôøn raát lôïi söõa, nhöng neân vôùt heát boït
vaø môõ noåi, aên nhieàu daàu môõ laøm taêng haøm löôïng môõ trong söõa daãn ñeán
em beù deã bò ñi ngoaøi. Tröôùc khi xuoáng söõa khoâng neân uoáng quaù nhieàu
canh, ñeå traùnh laøm loaõng söõa, khi tia söõa thoâng seõ khoâng kieàm cheá ñöôïc.
(3) Khoâng neân kieâng traùi caây vaø rau xanh: Rau xanh vaø traùi caây chöùa
nhieàu vitamin C, chaát xô, khaû naêng nhuaän traøng cao.
Nhaéc nhôû
Thoâng thöôøng, phuï nöõ sau khi
sinh khoaûng 3∼4 ngaøy coù theå aên
uoáng bình thöôøng, khoâng neân aên
quaù nhieàu chaùo, cuõng khoâng neân
aên quaù no, quaù nhieàu, moãi ngaøy aên
5∼6 böõa.
Lôøi
khuyeân Nhöõng phuï nöõ sau sinh bò thieáu maùu, thieáu canxi trong thôøi gian
cuûa Baùc syõ mang thai vaø luùc sinh laïi maát maùu quaù nhieàu, ngoaøi aên nhöõng thöùc
aên coù chöùa saét, canxi (nhö söõa boø, tieát gaø, gan lôïn, rau caûi, cheá
phaåm töø ñaäu töông) coøn phaûi uoáng boå sung theâm daàu caù vaø canxi.
465
44 Phuï nöõ sau sinh phaûi aên nhieàu rau xanh vaø
traùi caây
Sau khi sinh, do nhu caàu cung caáp söõa cho con buù, nhu caàu veà caùc
loaïi vitamin taêng gaáp 2 laàn so vôùi bình thöôøng. Trong ñoù, vitamin C moãi
ngaøy caàn 150mg, bôûi vì vitamin C coù theå laøm cho thaønh maïch maùu vaø
toå chöùc lieân keát khoûe maïnh, taêng ñoä deûo dai vaø coù taùc duïng ñoâng maùu,
laøm cho veát thöông mau lieàn. Haøm löôïng vitamin C trong rau xanh vaø
traùi caây raát phong phuù. Caùc loaïi rau xanh nhö rau caûi daàu, rau gieàn, caûi
baép, rau caûi traéng, rau chaân vòt, cuû caûi traéng; Traùi caây nhö cam quyùt, quaû
vaûi, taùo töôi, quaû kiwi. Vitamin C chæ ñöôïc giöõ laïi moät löôïng nhaát ñònh
trong cô theå vaø tích tröõ khoâng ñöôïc laâu, löôïng dö thöøa seõ ñöôïc thaûi qua
ñöôøng tieåu, cho neân haøng ngaøy phaûi lieân tuïc boå sung.
Rau xanh vaø traùi caây coù raát nhieàu chaát xô. Chaát xô khoâng ñöôïc cô
theå haáp thuï, nhöng coù tính thaám huùt maïnh, laøm taêng theå tích ruoät vaø
daï daøy, thuùc ñaåy nhu ñoäng ruoät vaø daï daøy, taêng khaû naêng nhuaän traøng.
Ñoàng thôøi coù theå phoøng traùnh chaát thaûi bò löu giöõ trong ruoät quaù laâu. Rau
xanh nhö caàn taây, rau caûi daàu, cuû caûi, caûi traéng; Traùi caây nhö cam quyùt,
quaû hoàng, döùa ñeàu coù chöùa nhieàu chaát xô. Neáu haøng ngaøy aên khoaûng
750g rau xanh vaø traùi caây coù theå cung caáp 8∼12g chaát xô.
Nhaéc nhôû
Coù moät soá vuøng ôû nöôùc ta phoå bieán
quan nieäm truyeàn thoáng sai laàm laø trong
thôøi gian ôû cöõ khoâng aên rau xanh vaø traùi
caây, Nhaát thieát phaûi thay ñoåi quan nieäm sai
laàm naøy ñeå phuï nöõ sau sinh coù theå nhanh
choùng phuïc hoài cô theå vaø tieát söõa ñaày ñuû.
Lôøi
khuyeân Trong rau xanh vaø traùi caây coù haøm löôïng vitamin vaø khoaùng
cuûa Baùc syõ chaát raát phong phuù, dinh döôõng töông ñoái toaøn dieän, raát thích
hôïp aên cuøng vôùi thòt, tröùng, söõa.
466
45 Phuï nöõ sau sinh neân aên ñöôøng ñoû
Phuï nöõ sau sinh aên moät chuùt ñöôøng ñoû laø moät trong nhöõng kinh
nghieäm daân gian coù yù nghóa khoa hoïc nhaát ñònh. Phuï nöõ sau sinh neân
uoáng moät chuùt nöôùc ñöôøng ñoû giöõa hai böõa aên, coù theå boå döôõng cho cô
theå. Ñöôøng ñoû coù haøm löôïng saét cao, lôïi ích hôn nhieàu caùc loaïi ñöôøng
khaùc. Maø saét laø thaønh phaàn quan troïng cuûa chaát caáu taïo maùu. Ñoái vôùi
phuï nöõ sau sinh ñöôøng ñoû laø moät chaát boå maùu toát. Trong ñöôøng ñoû coù
nhöõng chaát cô baûn gioáng nhö trong thaønh phaàn cuûa caø roát nhö vitamin
B2, axit nicotic vaø caùc nguyeân toá keõm, mangan, croâm, canxi, ñoàng, coù
theå taêng cöôøng boå sung dinh döôõng sau sinh, chaát saét vaø naêng löôïng
phoøng chöõa chöùng maát maùu sau sinh. Ngoaøi ra, ñöôøng ñoû coøn coù chaát
laøm co töû cung, thuùc ñaåy baøi tieát saûn dòch, coù taùc duïng laøm ñoâng maùu.
Ñoâng y cho raèng ñöôøng ñoû tính oân, vò ngoït, coù coâng hieäu tieâu du taùn haøn,
hoaït huyeát ích khí, ñieàu trò chöùng ñau buïng sau sinh. Theå chaát phuï nöõ
sau khi sinh suy nhöôïc, khí huyeát bò hao toån, duøng ñöôøng ñoû coù taùc duïng
ích khí döôõng huyeát, kieän tyø döôõng vò, boå huyeát tieâu thöïc. Phuï nöõ sau
sinh uoáng nöôùc ñöôøng ñoû coù theå trò phong taùn haøn, coøn coù theå lôïi tieåu,
coù lôïi cho vieäc phoøng trò hieän töôïng bí tieåu sau sinh.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ sau sinh khoâng neân aên ñöôøng traéng, ñöôøng traéng dinh
döôõng khoâng phong phuù baèng ñöôøng ñoû, chöùc naêng cuûa noù cuõng khoâng
baèng ñöôøng ñoû, ñöôøng traéng chuû yeáu chöùa dung dòch hôïp chaát caùcbon.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ sau sinh khoâng neân aên ñöôøng ñoû quaù laâu, bôûi vì trong
cuûa Baùc syõ
khoaûng 10 ngaøy saûn dòch seõ giaûm daàn, töû cung co laïi baét ñaàu
trôû veà traïng thaùi bình thöôøng, tieáp tuïc aên ñöôøng ñoû coù theå
laøm cho ra maùu nhieàu, khoâng toát cho söï phuïc hoài töû cung sau sinh,
do ñoù, phuï nöõ sau sinh chæ neân aên ñöôøng ñoû khoaûng 7~10 ngaøy.
467
46 Phuï nöõ sau sinh neân aên tröùng gaø
Tröùng gaø nhieàu dinh döôõng, haøm löôïng protein cao, hôn nöõa tæ leä
haáp thuï cao, trong loøng traéng, loøng ñoû tröùng coù caùc loaïi vitamin vaø
khoaùng chaát nhö canxi, saét, photpho, ngoaøi ra coøn coù chaát beùo deã haáp
thuï. Tröùng gaø laø loaïi thöïc phaåm ngon, boài boå cô theå, thuùc ñaåy tieát söõa,
coù lôïi cho söï phuïc hoài cô theå cuûa phuï nöõ sau sinh vaø söï phaùt trieån lôùn
leân cuûa em beù, ñoàng thôøi coøn coù theå giöõ cho heä thaàn kinh ñöôïc khoûe
maïnh, kích thích em beù buù söõa, toát cho söï phaùt trieån trí naõo. Nöôùc ta coù
thoùi quen aên tröùng gaø trong thôøi gian ôû cöõ, cho raèng aên nhieàu tröùng gaø
seõ boå sung nhieàu dinh döôõng cho phuï nöõ sau sinh, cô theå seõ nhanh
choùng phuïc hoài. Phuï nöõ sau sinh aên ít tröùng gaø cô theå seõ khoâng ñöôïc
taåm boå. Quan nieäm naøy cuõng coù cô sôû khoa hoïc nhaát ñònh nhöng cuõng
khoâng phaûi aên caøng nhieàu caøng toát. Phuï nöõ sau sinh aên tröùng gaø quaù
nhieàu seõ khoâng toát. Bôûi vì, thöù nhaát aên nhieàu tröùng gaø seõ laøm taêng gaùnh
naëng cho daï daøy vaø ruoät, taïo thaønh chöùng aên khoâng tieâu, aûnh höôûng ñeán
vieäc aên uoáng cuûa phuï nöõ sau sinh; thöù hai laø coù theå laøm cho phuï nöõ sau
sinh quaù thöøa dinh döôõng daãn ñeán beùo phì sau sinh; thöù ba laø laøm cho
ñaïi tieän phaân khoâ daãn ñeán beänh tró; thöù tö, phuï nöõ sau sinh aên quaù no
daãn ñeán ñau ñaàu choùng maët, hoâi mieäng,
chaûy maùu chaân raêng, thaäm chí daãn ñeán
chöùng noåi meà ñay.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ sau sinh moãi tuaàn neân aên
khoaûng 3∼4 quaû tröùng gaø.
Lôøi
khuyeân Tröùng gaø coù theå duøng phoái hôïp vôùi nhöõng thöïc phaåm khaùc nhö
cuûa Baùc syõ xaøo vôùi rau, laøm tröùng oáp leát, tröùng gaø raùn, canh tröùng gaø. Söõa
boø vaø tröùng gaø aên cuøng nhau thì hieäu quaû dinh döôõng caøng cao.
468
47 Phuï nöõ sau sinh neân aên caù cheùp
Phuï nöõ sau sinh aên caù raát toát, nhaát laø aên caù cheùp. Caù cheùp chöùa
nhieàu protein, canxi, photpho, saét, vitamin nhoùm B vaø caùc loaïi axít amin.
Thòt caù cheùp ngon chuû yeáu bôûi vì coù taùc duïng cuûa hôn 10 loaïi axít amin
töï do, ñaëc bieät laø coù haøm löôïng axít amin tinh boät, amin tinh ñöôøng, axít
amin cao. Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy, aên caù cheùp coù theå thuùc ñaåy töû
cung co laïi, thuùc ñaåy baøi tieát saûn dòch, coøn raát boå döôõng, coù taùc duïng kieän
vò, lôïi tieåu, tieâu phuø, thoâng söõa, thanh nhieät giaûi ñoäc, laø thöùc aên lyù töôûng
cho phuï nöõ sau sinh phuïc hoài söùc khoûe, raát lôïi söõa cho neân phuï nöõ sau
sinh neân aên nhieàu caù cheùp.
Theo cuoán "Baûn thaûo cöông muïc", caù cheùp "ích khí, haï thuûy, lôïi tieåu,
tieâu phuø, lôïi söõa". Ñoâng y cho raèng, caù cheùp coù coâng hieäu thanh nhieät
giaûi ñoäc, thoâng söõa, lôïi tieåu, tieâu phuø, kieän vò, boå döôõng, kích thích xuoáng
söõa, raát thích hôïp cho caùc baø meï ñang trong thôøi kyø cho con buù. Ngoaøi
ra, ñaây coøn laø phöông phaùp chöõa trò
chöùng taéc söõa, canh bí naáu caù cheùp coù
taùc duïng laøm cho söõa ra nhieàu.
Nhaéc nhôû
Caù cheùp coøn coù theå chöõa trò chöùng
roái loaïn tieâu hoùa, aên caù cheùp chính laø
nhaèm boài boå chöùc naêng tieâu hoùa voán raát
suy yeáu cuûa phuï nöõ sau sinh.
Lôøi
khuyeân Caù cheùp haàm söõa töôi laø moät moùn aên boå döôõng. Caùch laøm:
cuûa Baùc syõ caù cheùp töôi 300g, söõa töôi 400ml, göøng, röôïu, muoái tinh,
boät ñao, moãi nguyeân lieäu duøng löôïng thích hôïp. Caù röûa saïch,
caét mieáng to, laáy göøng töôi, röôïu, muoái öôùp caù. Cho caù vaøo
noài nhoû, ñoå söõa vaøo, cho theâm nöôùc, haàm khoaûng 2 giôø, neâm muoái,
boät ñao, neâm neám vöøa aên. Caù haàm coù maøu traéng, muøi thôm cuûa
röôïu, aên vaøo laøm lôïi söõa, boå hö, nhuaän saéc.
469
48 Thöïc phaåm vaø ñoà uoáng daønh cho phuï nöõ

sau sinh
Dinh döôõng cuûa tieåu maïch toát hôn ñaïi maïch, vôùi cuøng troïng löôïng
nhö nhau, haøm löôïng saét trong tieåu maïch cao hôn gaáp 2 laàn ñaïi maïch,
vitamin B1 cuõng cao hôn ñaïi maïch gaáp 2,5∼4,5 laàn, vitamin B2 gaáp 2 laàn,
haøm löôïng chaát xô cao hôn gaáp 5∼8 laàn. Trong 100g gaïo keâ chöùa 9,7g pro-
tein, 3,5g lipit, 72,8g hôïp chaát caùcbon, 29mg canxi, 0,12mg vitaminB2.
Phuï nöõ sau sinh aên chaùo keâ coù theå phuïc hoài cô theå, kích thích nhu ñoäng
ruoät, kích thích theøm aên. Ñoàng thôøi, aên chaùo keâ coøn laøm cho ñaïi naõo cuûa
meï vaø em beù ñöôïc khoûe maïnh. Cuoán "Baûn thaûo cöông muïc" cho raèng, aên
chaùo keâ coù theå taêng cöôøng chöùc naêng ruoät non, coù hieäu quaû döôõng taâm an
thaàn, neân chuù yù chaùo keâ khoâng neân quaù loaõng. Sau khi sinh cuõng khoâng
neân chæ aên gaïo keâ, ñeå traùnh thieáu huït caùc chaát dinh döôõng khaùc.
Quaû sôn traø coù giaù trò dinh döôõng phong phuù, ñaëc bieät laø haøm löôïng vita-
min C cao, 100g quaû sôn traø chöùa 89mg vitamin C, cao hôn caùc traùi caây bình
thöôøng khaùc, ñoàng thôøi coù taùc duïng thuùc ñaåy tieâu hoùa. Quaû sôn traø coù theå
giuùp co töû cung, phuïc hoài trôû laïi traïng thaùi bình thöôøng, thuùc ñaåy baøi tieát saûn
dòch, giaûm ñau, hoã trôï tieâu hoùa sau sinh, kích thích theøm aên, cung caáp vita-
min C. Do vaäy, sau khi sinh aên quaû sôn traø coù lôïi cho söùc khoûe cuûa meï vaø em
beù. Do vaäy, phuï nöõ sau sinh khi caàn taåm boå khoâng neân kieâng sôn traø.
Nhaõn raát boå maét, dinh döôõng phong phuù, coù chöùa nhieàu tinh daàu,
anbumin, ñöôøng traùi caây, ñöôøng gluco, lipit, saét, photpho, canxi, vitamin
B1, B2, vitamin C, axít folic, khoâng chæ laø moät loaïi quaû ngon, maø cuõng laø
moät vò thuoác quyù. Y hoïc Trung Quoác cho raèng, queá vò cam, tính oân, coù taùc
duïng boå taâm kieän tyø, döôõng huyeát an thaàn, boå tinh löïc trí löïc, traùng
döông, khoûe maïnh cô theå. Phuï nöõ sau khi sinh cô theå suy nhöôïc, nhieàu
aâm khí, khí huyeát tyø vò suy nhöôïc, thích hôïp oân nhieät, cho neân khi duøng
tính oân seõ trôï hoûa, nhöõng tröôøng hôïp caàn döôõng huyeát ích tyø duøng queá
raát thích hôïp, raát coù lôïi cho söï phuïc hoài cô theå sau sinh. Nhöng phuï nöõ
mang thai laïi khoâng neân aên queá bôûi vì aên queá seõ laøm cho thai nhi bò noùng,
maát ñi söï ñieàu chænh thoâng khí, noân oeï, thaäm chí thai nhi cheát löu.
Dinh döôõng cuûa haït vöøng raát phong phuù, trong 100g chöùa 21,9g
470
protein, haøm löôïng canxi, photpho, saét cuõng raát cao, trong 100 gam haït
vöøng coù 50mg saét, haøm löôïng vitamin phong phuù. Trong vöøng coù chöùa
loaïi daàu thöïc vaät haøng ñaàu. Phuï nöõ sau sinh aên vöøng trong thôøi gian cho
con buù seõ laøm cho naõo boä cuûa thai nhi trôû neân khoûe maïnh.
Söõa laø nguoàn thöïc phaåm raát thích hôïp cho phuï nöõ sau sinh. Söõa
khoâng coù chaát xô, coøn chöùa nhieàu dinh döôõng caàn thieát cho cô theå, laø moät
trong nhöõng chaát dinh döôõng baûo ñaûm söùc khoûe nhaát. Protein trong söõa
laø protein hoaøn toaøn, söõa coøn chöùa raát nhieàu khoaùng chaát nhö saét, phot-
pho, canxi, vitamin vaø caùc axít amin caàn thieát cho cô theå, laø loaïi thöïc
phaåm toát boå sung nguoàn canxi. Ñoâng y cho raèng, söõa coù taùc duïng phuïc
hoài suy nhöôïc, ích pheá vò, nhuaän traøng. Phuï nöõ sau sinh tuøy vaøo thoùi quen
aên uoáng cuûa baûn thaân, moãi ngaøy neân uoáng khoaûng 250~500ml söõa.
Canh gaø, canh caù, canh thòt, canh xöông söôøn, canh gan lôïn raát
thích hôïp cho phuï nöõ sau sinh. Bôûi vì maáy loaïi canh naøy giaù trò dinh
döôõng raát cao, chöùa nhieàu protein, vitamin vaø khoaùng chaát deã haáp thuï.
Muøi vò haáp daãn kích thích tieát dòch vò daï daøy, naâng cao chaát löôïng böõa
aên, thuùc ñaåy tieát söõa. Nhöõng moùn canh naøy coù theå aên thay ñoåi laøm cho
phuï nöõ sau sinh ra nhieàu moà hoâi vaø tieát nhieàu söõa, ñaùp öùng nhu caàu veà
cung caáp nöôùc voán cao hôn ngöôøi bình thöôøng. Bôûi vaäy, uoáng canh raát
coù lôïi cho cô theå, khi aên canh neân aên caû caùi vaø nöôùc.
Thöùc aên thanh ñaïm: Ñeå ñeà phoøng caûm naéng vaøo muøa heø, phuï nöõ sau
sinh neân thöôøng xuyeân aên canh ñaäu xanh, caø chua, döa chuoät ñeå giaûi nhieät
vaø uoáng nhieàu nöôùc ñeå boå sung löôïng nöôùc tieâu hao qua tuyeán moà hoâi.
Neân laøm moät vaøi loaïi ñoà uoáng thanh nhieät cho phuï nöõ sau sinh duøng. Döôùi
ñaây xin giôùi thieäu moät vaøi loaïi ñoà uoáng thanh nhieät ñeå caùc baïn löïa choïn:
(1) Laù sen töôi röûa saïch, ñun thaønh traø, neáu cho theâm moät chuùt bí ñao
thì caøng ngon.
(2) Moät coác nöôùc döa haáu coù cho theâm chuùt ñöôøng traéng.
(3) Nöôùc ñaäu coâ ve soáng, laù truùc non, moãi loaïi duøng löôïng vöøa ñuû, haõm
thaønh traø ñeå uoáng.
(4) Ñaäu xanh 60g, voû döa haáu 60g, cho nöôùc vaøo ñun ñeán khi ñaäu chín
neâm theâm ñöôøng caùt laø coù theå duøng ñöôïc.
(5) Haït yù dó 30g, bí ñao 100g, cho nöôùc vaøo ñun ñeán khi haït yù dó chín
cho theâm ñöôøng laø coù theå aên ñöôïc.
471
49 Loaïi thöïc phaåm vaø nhoùm dinh döôõng coù lôïi

cho söï tieát söõa cuûa phuï nöõ sau sinh
Söõa meï laø thöùc aên lyù töôûng nhaát cho treû sô sinh. Nöôùc ta ñaõ ñöa ra keát
luaän treû seõ ñöôïc nuoâi döôõng toát nhaát khi ñöôïc buù söõa meï, tuyeân truyeàn
khuyeán khích caùc baø meï neân nuoâi con baèng söõa meï seõ raát toát cho söï phaùt
trieån sinh tröôûng cuûa treû sô sinh vaø treû nhoû. Thoâng thöôøng caùc baø meï neân cho
con buù trong thôøi gian ít nhaát laø 1 naêm.
Ñeå cung caáp nguoàn söõa ñuû caû veà chaát vaø löôïng cho treû, phuï nöõ sau sinh phaûi
chuù yù ñieàu chænh aên uoáng. Theo kieåm tra, thaùng ñaàu tieân vaø thaùng thöù 2 sau khi
sinh, löôïng söõa tieát ra moãi ngaøy bình quaân khoaûng 680ml, thaùng thöù 3 bình quaân
moãi ngaøy khoaûng 770ml. Thöùc aên cuûa phuï nöõ sau sinh phaûi ñuû nhieät löôïng, pro-
tein, lipit, haøm löôïng nhöõng chaát naøy trong söõa cao töùc laø söõa ñaït chaát löôïng cao.
(1) Taêng haáp thuï nhieät löôïng: Thöùc aên cho phuï nöõ sau sinh phaûi taêng
cöôøng chuûng loaïi cung caáp nhieät löôïng ñeå laøm taêng löôïng söõa tieát ra ñaùp öùng
nhu caàu buù meï cuûa treû, ñeå laøm cho cô theå meï nhanh choùng trôû veà troïng löôïng
lyù töôûng. Hôïp chaát caùcbon hoùa loûng laø nguoàn nhieät löôïng chuû yeáu nhaát. Do
vaäy, phuï nöõ sau sinh neân aên nhöõng thöùc aên coù haøm löôïng caùcbon hoùa loûng
cao, nhö boät myø, gaïo löùc, ngoâ töôi, maät ong, boät ñaäu, nöôùc maät, thaûo quaû,...
(2) Boå sung protein: Baét buoäc phaûi cung caáp ñaày ñuû caùc loaïi protein öu chaát
cho phuï nöõ sau sinh nhö phaûi aên nhieàu caùc loaïi ñaäu, tröùng, thòt, caùc loaïi thuûy saûn.
(3) Haáp thuï ñuû lipit: Daàu thöïc vaät, môõ ñoäng vaät, thòt, söõa, tröùng vaø caùc
cheá phaåm töø ñaäu töông, bình thöôøng toát nhaát neân duøng daàu thöïc vaät, thænh
thoaûng keát hôïp duøng löôïng vöøa phaûi môõ ñoäng vaät.
(4) Baûo ñaûm cung caáp ñuû muoái voâ cô: Muoái voâ cô ôû ñaây chuû yeáu laø canxi. Neáu
löôïng canxi trong thöùc aên cuûa phuï nöõ sau sinh khoâng ñuû seõ laøm cho cô theå phuï nöõ
sau sinh thieáu canxi, laøm cho löôïng canxi trong söõa giaûm, aûnh höôûng ñeán löôïng
canxi haáp thuï cuûa treû sô sinh. Nguoàn thöùc aên coù haøm löôïng canxi phong phuù nhö
haûi ñôùi, söõa boø, toâm khoâ, toâm noõn, töông vöøng, moäc nhó traéng, moäc nhó ñen, caùc loaïi
ñaäu. Phuï nöõ sau sinh muoán haáp thuï ñaày ñuû canxi coøn phaûi thöôøng xuyeân taém naéng.
(5) Boå sung vitamin: Haøm löôïng caùc loaïi vitamin trong thöùc aên cuûa phuï nöõ
sau sinh phaûi taêng leân töông öùng ñeå duy trì söùc khoûe cuûa phuï nöõ sau sinh, thuùc
ñaåy tieát söõa, baûo ñaûm oån ñònh thaønh phaàn dinh döôõng cuûa söõa, ñaùp öùng nhu caàu
buù söõa cuûa em beù. Vitamin A ñöôïc haáp thuï vaøo söõa raát ít, phuï nöõ sau sinh neân
aên nhieàu thöùc aên coù haøm löôïng vitamin A cao. Vitamin C ñöôïc haáp thuï nhieàu
vaøo söõa raát toát cho em beù. Coøn vitamin B1 cuõng coù theå ñöôïc haáp thuï vaøo söõa.
(6) Phuï nöõ sau sinh muoán coù nhieàu söõa phaûi cung caáp ñuû nöôùc, neân aên
nhieàu caùc loaïi canh, chaùo, rau xanh vaø traùi caây khoâng nhöõng seõ laøm taêng
472 löôïng söõa maø coøn naâng cao chaát löôïng söõa.
50 Loaïi thöïc ñôn vaø nhöõng lieäu phaùp aên uoáng coù
taùc duïng lôïi söõa
(1) Canh caù ñoái: Caù ñoái töôi 1 con, boû mang, ruoät, cho theâm 60g giaù ñoã
(hoaëc 60g thoâng thaûo), naáu thaønh canh, moãi ngaøy aên 2 laàn, aên khoaûng 3∼5 ngaøy.
(2) Chaùo caù cheùp: Caù cheùp töôi 1 con, boû mang, ruoät, röûa saïch, caét khuùc,
naáu thaønh chaùo cuøng vôùi gaïo keâ vaø gaïo, aên nhaït khoâng cho muoái. Neáu naáu
canh caù coù theå cho moät chuùt xì daàu, aên caû caùi vaø nöôùc raát coù taùc duïng lôïi söõa.
(3) Canh moùng lôïn: Moùng lôïn 1 chieác, thoâng thaûo 3g, cho vaøo noài ñoå
löôïng nöôùc thích hôïp, haàm 1∼2 giôø, muùc canh ra baùt nhoû, ngaøy aên 2 laàn. Moãi
ngaøy aên 1 caùi moùng lôïn, aên lieàn 3∼5 ngaøy.
(4) Canh möôùp naáu caù meø: Möôùp 50g, caù meø töôi 1 con, naáu thaønh canh,
sau khi chín aên caû caùi laãn nöôùc, coù theå cho moät chuùt xì daàu, khoâng cho muoái,
aên lieàn moät luùc. Moãi ngaøy aên 1 laàn, aên lieàn 3 ngaøy.
(5) Chaân gioø haàm: Chaân gioø lôïn 1 chieác, ñöông quy, vöông baát löu haønh
1 phaàn, 3 loaïi chia theo tæ leä 100:2:2, cho nöôùc ñun nhoû löûa cho chín nhöø, aên
caû caùi laãn nöôùc.
(6) Thòt naïc haàm rau kim chaâm: Rau kim chaâm khoâ 25g, thòt lôïn naïc
250g, naáu chín nhöø thòt cho tieáp rau vaøo naáu chín laø ñöôïc.
(7) Chaùo laïc: Laïc töôi 100g, gaïo 200g, gaïo vo saïch, laïc röûa saïch cho vaøo noài
ñun chín nhöø, tieáp theo cho gaïo vaøo naáu thaønh chaùo, ngaøy aên 2 laàn, aên lieàn 3 ngaøy.
Phuï nöõ sau sinh traûi qua quaù trình sinh nôû bò maát söùc, ñau ñôùn, meät moûi, lo
laéng, cô theå suy nhöôïc. Sau khi sinh 2∼3 ngaøy, tuyeán söõa baét ñaàu tieát söõa. Ñeå cho
löôïng söõa tieát ra doài daøo, phaûi taêng cöôøng dinh döôõng cho phuï nöõ sau sinh, ñoàng
thôøi aùp duïng moät vaøi lieäu phaùp aên uoáng. Moät vaøi moùn aên coù taùc duïng trò lieäu döôùi
ñaây cuõng coù theå duøng cho phuï nöõ sau khi sinh khoaûng 1 tuaàn hoaëc laâu hôn:
1/ Gaø aùc haàm: Gaø aùc 1000g, röûa saïch, chaët nhoû, öôùp haønh, göøng, muoái, röôïu
troän ñeàu cho ngaám, raûi leân treân 15g Ñaûng Saâm, 25g Hoaøng Kyø, 15g caønh
caây khôûi, sau ñoù ñun leân 20 phuùt laø ñöôïc. Thích hôïp duøng cho nhöõng
tröôøng hôïp suy nhöôïc sau sinh hoaëc khoâng ñuû söõa.
2/ Canh gan lôïn naáu Hoaøng Kyø: 500g gan lôïn thaùi mieáng, röûa saïch, cho theâm
60g Hoaøng Kyø, cho vaøo noài cho löôïng nöôùc vöøa phaûi ñun soâi cho theâm gia
vò röôïu, muoái tinh, tieáp tuïc ñun nhoû löûa 30 phuùt laø ñöôïc. Thích hôïp cho
nhöõng phuï nöõ sau sinh thieáu söõa, khí huyeát khoâng ñuû.
3/ Laïc haàm döa gang lôïn: Döa gang lôïn 2 quaû röûa saïch, thaùi mieáng vuoâng,
laïc 200g röûa saïch cho vaøo noài, neâm muoái, haønh, göøng, röôïu vaø nöôùc ñun
to löûa cho soâi, tieáp tuïc ñun nhoû löûa ñeán khi chín nhöø laø ñöôïc. Moùn naøy
thích hôïp vôùi nhöõng ngöôøi thieáu söõa do aâm suy.
473
51 Nguy cô gaëp phaûi khi phuï nöõ sau sinh taåm

boå quaù nhieàu
Phuï nöõ sau sinh trong thôøi gian ôû cöõ ñöôïc taåm boå ñaày ñuû dinh
döôõng thì raát toát, vöøa boå sung dinh döôõng cho phuï nöõ sau sinh thuùc ñaåy
söï phuïc hoài söùc khoûe, ñoàng thôøi laøm cho phuï nöõ sau sinh tieát ñuû söõa cho
con buù. Nhöng coù moät soá phuï nöõ sau sinh taåm boå quaù möùc, thöôøng aên
quaù nhieàu tröùng, haøng thuøng traùi caây, haøng taán thòt, caù, gaø, vòt, coøn ñoà
hoäp thì nhieàu voâ keå. Caùch taåm boå thaùi quaù nhö vaäy chæ coù haïi maø khoâng
coù lôïi, toån haïi ñeán söùc khoûe cuûa phuï nöõ sau sinh. Nguyeân nhaân laø:
(1) Phuï nöõ sau sinh taåm boå quaù deã daãn ñeán taêng caân. Phuï nöõ sau sinh
voán ñaõ ít vaän ñoäng laïi aên quaù nhieàu, quaù ngon, cô theå seõ beùo leân, laøm
cho löôïng ñöôøng trong cô theå taêng, maát ñi söï ñieàu tieát trao ñoåi chaát
beùo, daãn ñeán deã maéc caùc loaïi beänh taät. Theo ñieàu tra cho thaáy, nhöõng
ngöôøi beùo coù tæ leä maéc beänh tim maïch cao gaáp 3∼6 laàn nhöõng ngöôøi
bình thöôøng, tæ leä maéc beänh tieåu ñöôøng gaáp 6 laàn ngöôøi bình thöôøng.
(2) Dinh döôõng cho phuï nöõ sau sinh quaù phong phuù. Dinh döôõng quaù nhieàu
taát nhieân seõ laøm cho haøm löôïng môõ trong söõa taêng leân, neáu heä tieâu hoùa
cuûa treû ñuû khaû naêng haáp thuï thì seõ laøm cho treû beùo phì, deã maéc beänh baøn
chaân beït. Neáu chöùc naêng tieâu hoùa cuûa treû keùm khoâng haáp thuï heát seõ daãn
ñeán chöùng ñi ngoaøi phaân soáng, maéc beänh tieâu chaûy maïn tính keùo daøi, seõ
laøm cho treû bò thieáu huït chaát daãn ñeán suy dinh döôõng.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ sau khi sinh 3 ngaøy coù theå aên uoáng bình thöôøng, neân aên
nhieàu thòt naïc, caù, tröùng vaø rau xanh töùc laø aên ñuû dinh döôõng vaø coù theå
thuùc ñaåy tieát söõa thì seõ toát cho caû meï vaø em beù.
Lôøi
khuyeân Thöùc aên cho phuï nöõ sau sinh veà cô baûn neân gioáng nhö ngöôøi
cuûa Baùc syõ bình thöôøng, thöïc phaåm ña daïng hoùa, dinh döôõng toaøn dieän
toát cho söï phuïc hoài söùc khoûe, chæ coù ñieàu vì phaûi cho con buù
neân coù theå aên nhieàu hôn moät chuùt.
474
52 Phuï nöõ sau sinh khoâng ñöôïc aên kieâng
Phuï nöõ sau khi sinh troïng löôïng taêng leân töông ñoái, voùc daùng cuõng
to ra. Raát nhieàu phuï nöõ vì muoán nhanh choùng giaûm caân, trôû laïi hình
daùng thon thaû nhö tröôùc, neân ngay sau khi sinh ñaõ laäp töùc aên kieâng. Laøm
nhö vaäy seõ coù haïi cho söùc khoûe baûn thaân, ñoái vôùi em beù cuõng khoâng coù
lôïi. Hôn nöõa phuï nöõ mang thai traûi qua 10 thaùng mang thai vaø sinh nôû,
dinh döôõng trong cô theå cuõng bò thieát huït. Neáu sau khi sinh laäp töùc aên
kieâng seõ laøm toån haïi ñeán söùc khoûe.
Troïng löôïng taêng leân cuûa phuï nöõ sau khi sinh chuû yeáu laø nöôùc vaø môõ,
neáu duøng löôïng môõ thöøa naøy chuyeån thaønh söõa thì cuõng seõ khoâng ñuû, coøn
phaûi laáy moät phaàn nguoàn dinh döôõng haáp thuï haøng ngaøy trong cô theå meï
ñeå chuyeån hoùa thaønh söõa. Do ñoù, ñeå ñaûm baûo ñaùp öùng ñuû nhu caàu buù söõa
cuûa em beù, phuï nöõ sau sinh phaûi aên nhieàu thöùc aên coù haøm löôïng canxi cao.
Neáu phuï nöõ ngay sau khi sinh ñaõ voäi vaøng aên kieâng, thaønh phaàn dinh
döôõng caàn thieát ñeå tieát söõa
khoâng ñuû seõ laøm cho em beù sô
sinh bò thieáu dinh döôõng, aûnh
höôûng ñeán söï phaùt trieån.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ sau sinh phaûi
taêng cöôøng vaän ñoäng vaø taäp
luyeän ñeå laøm tieâu hao löôïng
môõ thöøa, ñoù laø phöông phaùp
giaûm beùo hieäu quaû nhaát.
Lôøi
khuyeân Ñeå giaûm beùo, phuï nöõ sau sinh khoâng neân aên nhieàu thöùc aên
cuûa Baùc syõ nhieàu daàu môõ, nhieàu ñöôøng, neân aên nhieàu rau xanh, aên ñuû
dinh döôõng coøn coù theå ñeà phoøng taêng caân.
475
53 Phuï nöõ sau sinh khoâng ñöôïc huùt thuoác, uoáng

röôïu, uoáng traø
Cuõng gioáng nhö löùc mang thai, phuï nöõ sau sinh khoâng ñöôïc huùt
thuoác, uoáng röôïu, bôûi vì trong thuoác laù coù chöùa chaát nicotin, ngoaøi ra coøn
chöùa oâxít caùcbon, ñioâxit caùcbon, pyridine, hydrocyanic acid, daàu haéc ín.
Nhöõng chaát naøy thoâng qua ñöôøng hoâ haáp vaøo trong maùu, coù moät soá chaát
coù haïi seõ thaâm nhaäp vaøo söõa, töø ñoù aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån sinh
tröôûng cuûa em beù.
Ñoàng thôøi, em beù coù meï huùt thuoác cuõng bò huùt thuoác thuï ñoäng, luùc
naøy ñöôøng hoâ haáp cuûa em beù cuõng khoâng theå chòu ñöôïc söï kích thích cuûa
caùc chaát ñoäc coù trong thuoác. Chaát ñoäc haïi nicotin ngaám vaøo cô theå seõ caøng
laøm toån thöông ñöôøng hoâ haáp, laøm cho em beù deã bò vieâm nhieãm ñöôøng hoâ
haáp maïn tính, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán söï phaùt trieån cuûa em beù.
Trong röôïu coù chöùa chaát etila, uoáng röôïu seõ öùc cheá chöùc naêng tieâu
hoùa cuûa phuï nöõ sau sinh, laøm roái loaïn quaù trình trao ñoåi chaát daãn ñeán
thieáu huït dinh döôõng deã daãn ñeán thieáu huït caùc nguyeân toá vi löôïng vaø
vitamin khoâng coù lôïi cho söï phuïc hoài sau sinh. Meï uoáng röôïu seõ laøm
giaûm tieát söõa, laøm cho treû khoâng ñuû söõa buù. Ngoaøi ra chaát etila seõ truyeàn
sang treû qua söõa, uoáng nhieàu röôïu laøm cho em beù phaùt trieån chaäm, chöùc
naêng thaàn kinh suy giaûm, quaù caêng thaúng, naëng neà khoù chòu, coù haïi cho
söùc khoûe em beù. Ñeå em beù khoûe maïnh phuï nöõ sau sinh khoâng neân huùt
thuoác, uoáng röôïu.
Saûn phuï trong luùc sinh nôû khoâng neân uoáng traø, bôûi vì chaát caffein
trong traø coù theå laøm loaïn nhòp tim, maát nguû, daãn ñeán theå chaát giaûm, coøn
coù theå daãn ñeán luùc sinh tinh thaàn meät moûi gaây khoù sinh.
Phuï nöõ sau sinh trong thôøi gian cho con buù khoâng neân uoáng traø, bôûi
vì tannic acid trong laù traø seõ haáp thuï vaøo nieâm maïc daï daøy, sau khi ngaám
vaøo maùu seõ laøm giaûm taùc duïng haáp thuï, öùc cheá chöùc naêng tieát söõa cuûa
tuyeán söõa, gaây trôû ngaïi cho söï tieát söõa. Maët khaùc, do taùc duïng höng phaán
cuûa chaát caffein seõ laøm cho baø meï maát nguû, laøm aûnh höôûng ñeán söï tieát söõa
bình thöôøng cuûa baàu söõa. Hôn nöõa, caffein thoâng qua söõa thaâm nhaäp vaøo
cô theå em beù daãn ñeán hieän töôïng co thaét ruoät laøm cho em beù khoùc voâ côù.
476
54 Traùnh thai sau khi sinh
Thôøi gian phuïc hoài chöùc naêng ruïng tröùng cuûa buoàng tröùng cuûa moãi phuï nöõ
sau sinh khoâng gioáng nhau. Noùi chung neáu phuï nöõ sau khi sinh, khoâng cho con
buù thì seõ coù kinh nguyeät trôû laïi trong voøng 28∼42 ngaøy. Neáu cho con buù thì cuõng
khoâng phaûi taát caû caùc baø meï ñeàu bò maát kinh. Do vaäy sau khi sinh, ngay khi baét
ñaàu quan heä tình duïc trôû laïi laø phaûi laäp töùc aùp duïng bieän phaùp traùnh thai.
Coù raát nhieàu bieän phaùp traùnh thai sau khi sinh. Trong voøng 2 thaùng sau
khi sinh khoâng ñöôïc quan heä tình duïc, trong voøng 3 thaùng neân söû duïng
bieän phaùp traùnh thai baèng bao cao su, phöông phaùp xuaát tinh ngoaøi aâm ñaïo,
khoâng cho tinh truøng xaâm nhaäp vaøo aâm ñaïo, nhö vaäy môùi ñaït ñöôïc muïc
ñích traùnh thai. Sau 3 thaùng neân ñaët voøng traùnh thai, neáu phuï nöõ sau sinh
moå ñeû thì sau 6 thaùng môùi thích hôïp ñeå ñaët voøng traùnh thai.
Phuï nöõ sau sinh khoâng cho con buù coù theå duøng thuoác traùnh thai nhö
coù theå uoáng thuoác traùnh thai soá 1, soá 2. Nhöõng phuï nöõ sau sinh cho con buù
khoâng thích hôïp duøng thuoác traùnh thai, bôûi vì thuoác coù theå gaây öùc cheá tieát
söõa laøm giaûm löôïng söõa tieát ra.
Vaäy sau khi sinh, thôøi ñieåm naøo ñaët voøng traùnh thai ñöôïc coi laø thích hôïp?
Bieän phaùp ñaët voøng traùnh thai laø bieän phaùp traùnh thai an toaøn, hieäu
quaû, ñôn giaûn vaø kinh teá. Ñoái vôùi phuï nöõ sau sinh muoán traùnh thai thì ñaët
voøng traùnh thai laø bieän phaùp thích hôïp nhaát.
Sau khi sinh 3 thaùng coù theå ñaët voøng, neáu sau khi sinh 3 thaùng ñaõ coù
kinh nguyeät trôû laïi thì sau khi saïch kinh 3∼7 ngaøy môùi neân ñaët voøng. Neáu 3
thaùng sau khi sinh vaãn chöa coù kinh nguyeät hoaëc maát kinh trong thôøi gian
cho con buù thì sau khi kieåm tra chaéc chaén khoâng coù thai môùi tieán haønh ñaët
voøng. Sau khi ñöôïc baùc syõ kieåm tra vaø xaùc ñònh khoâng coù thai, toát nhaát neân
chích moät muõi chaát xeton maøu vaøng, tieâm lieàn 3 ngaøy, moãi ngaøy 20ml, ñôïi
saïch kinh trong voøng 3∼7 ngaøy môùi ñaët voøng, thôøi gian ñaët voøng khoâng neân
quaù 7 ngaøy sau khi saïch kinh, nhö vaäy môùi coù theå chaéc chaén laø khoâng coù thai,
laïi coù hieäu quaû traùnh thai ngay trong nhöõng ngaøy ñaàu.
Neáu sau khi sinh xaûy ra nhöõng hieän töôïng baát thöôøng nhö saûn dòch ra
khoâng ngöøng, chaûy maùu töû cung, vieâm nhieãm thôøi kyø sau sinh thì phaûi ñôïi
sau khi beänh tình khoûi haún môùi neân ñaët voøng. Ñoái vôùi phuï nöõ sau sinh moå
ñeû, thôøi gian ñaët voøng thích hôïp nhaát laø sau khi sinh 6 thaùng. Tröôùc khi ñaët
voøng coù theå duøng bao cao su traùnh thai. 477
55 Bieåu hieän bình thöôøng trong thôøi kyø ôû cöõ
Trong thôøi gian ôû cöõ, caùc boä phaän beân trong cô theå coù nhieàu thay ñoåi,
nhöõng thay ñoåi naøy seõ daãn ñeán thay ñoåi bieåu hieän beân ngoaøi. Chæ khi naém
ñöôïc nhöõng hieän töôïng thay ñoåi thoâng thöôøng naøy phuï nöõ sau sinh môùi coù
theå phaùn ñoaùn baûn thaân coù baát thöôøng hay khoâng, coù bò maéc beänh hay khoâng.
Nhöõng bieåu hieän thöôøng thaáy cuûa thôøi kyø sau sinh chuû yeáu nhö sau:
(1) Taâm traïng: Phuï nöõ sau khi sinh voâ cuøng meät moûi nhöng laïi coù taâm
traïng thoaûi maùi, vui veû, ngoaøi caûm giaùc meät moûi, toaøn thaân khoâng coù söùc löïc
thì moïi vaán ñeà khaùc ñeàu bình thöôøng.
(2) Thaân nhieät: Sau khi sinh trong voøng 24 giôø, do naêng löôïng tieâu hao
quaù nhieàu, cô theå noùng leân, thaân nhieät taêng moät chuùt, thöôøng khoaûng 380C,
ñoù laø phaûn öùng bình thöôøng sau sinh.
(3) Hoâ haáp vaø maïch ñaäp: Sau khi sinh, moãi phuùt phuï nöõ sau sinh hít thôû
khoaûng 14∼16 laàn, maïch ñaäp töông ñoái chaäm, moãi phuùt khoaûng 60∼70 laàn.
(4) Ra moà hoâi: Phuï nöõ sau sinh ra moà hoâi nhieàu, nhaát laø khi nguû vaø luùc
môùi tænh daäy. Nguyeân nhaân laø do chöùc naêng baøi tieát qua da cuûa phuï nöõ sau
sinh raát doài daøo, luùc naøy, löôïng nöôùc tích tuï trong thôøi kyø mang thai phaûi ñöôïc
baøi tieát ra ngoaøi sau khi sinh. Ra moà hoâi laø moät trong nhöõng con ñöôøng baøi
tieát nöôùc. Phuï nöõ sau sinh ra nhieàu moà hoâi laø hieän töôïng bình thöôøng, khoâng
phaûi laø trieäu chöùng cuûa hieän töôïng suy nhöôïc cô theå.
(5) Ñaïi tieåu tieän: Trong voøng 24 giôø sau khi sinh, nöôùc tieåu coù theå taêng
leân 2000ml∼3000ml, löôïng nöôùc tích tuï trong cô theå baøi tieát qua thaän vaø qua
da cho neân phuï nöõ sau sinh ra moà hoâi vaø ñi tieåu nhieàu, ñaây cuõng laø lyù do phuï
nöõ sau sinh hay bò taùo boùn.
(6) Saûn dòch: Trong traïng thaùi bình thöôøng, sau khi sinh 3∼4 ngaøy, saûn
dòch ra nhieàu, maøu ñoû töôi, sau 1 tuaàn, saûn dòch daàn chuyeån sang maøu nhaït;
sau 2 tuaàn, saûn dòch coù maøu vaøng nhaït hoaëc maøu traéng; sau khoaûng 3 tuaàn,
saûn dòch seõ saïch, khoâng coù muøi hoâi.
(7) Tieát söõa: Trong voøng 1∼2 ngaøy ñaàu sau sinh, saûn phuï baét ñaàu tieát söõa, baàu
vuù to leân, tónh maïch caêng, luùc naøy, thaân nhieät taêng nhöng khoâng quaù 380C, döôùi
naùch coù hieän töôïng noåi haïch, qua 1-2 ngaøy, baàu vuù seõ meàm vaø coù söõa tieát ra.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ sau sinh neân hieåu bieát nhöõng hieän töôïng thoâng thöôøng cuûa
cuûa Baùc syõ thôøi kyø ôû cöõ sau sinh, ñieàu naøy coù lôïi cho phuï nöõ sau sinh trong
vieäc töï kieåm tra xem baûn thaân coù bình thöôøng hay khoâng, neáu xuaát
hieän dò thöôøng cuõng phaûi nhanh choùng ñi khaùm vaø ñieàu trò.
478
56 Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong giai ñoaïn phuïc

hoài cuûa phuï nöõ sau sinh
Phuïc hoài sau sinh chia laøm 3 giai ñoaïn:

Giai ñoaïn thöù nhaát: Laø trong voøng 28 ngaøy ñaàu sau khi sinh goïi laø "ôû
cöõ". Trong thôøi gian naøy, cô quan sinh duïc thay ñoåi nhieàu, phuïc hoài cuõng
nhanh nhaát. Phaûi chuù yù moät soá ñieàu sau:
(1) Giöõ cho cô theå saïch seõ, nhaát laø veä sinh aâm hoä saïch seõ, ñeà phoøng vieâm
nhieãm sau sinh.
(2) Nhieät ñoä trong phoøng phaûi thích hôïp, thoaùng khí.
(3) Muøa ñoâng ñeà phoøng caûm laïnh, muøa heø ñeà phoøng caûm naéng.
(4) Chaêm soùc toát baàu vuù, ñaûm baûo chöùc naêng cho buù, phoøng traùnh vieâm
tuyeán söõa.
(5) Nghæ ngôi nhieàu ñeå phuïc hoài cô theå.
(6) AÊn uoáng phaûi chuù yù nhieät löôïng cao, nhieàu protein, dinh döôõng ña daïng,
deã tieâu hoùa, khoâng neân aên thöùc aên nhieàu daàu môõ vaø chua cay.
(7) Tinh thaàn vui veû, traùnh kích thích thaàn kinh. Giai ñoaïn naøy khoâng neân
quan heä tình duïc.
Giai ñoaïn thöù hai: Laø giai ñoaïn trong voøng 28∼42 ngaøy sau sinh. Nhöõng
thay ñoåi veà maët giaûi phaãu vaø sinh lyù trong thôøi kyø mang thai vaø sinh nôû cuõng
nhö söï thay ñoåi toaøn boä caùc boä phaän trong cô theå cô baûn seõ phuïc hoài trôû laïi bình
thöôøng trong giai ñoaïn naøy. Ñeå naém ñöôïc tình hình phuïc hoài cuûa nhöõng thay
ñoåi naøy, sau khi sinh 42 ngaøy neân ñeán beänh vieän kieåm tra toaøn boä moät laàn.
Giai ñoaïn thöù ba: Laø giai ñoaïn trong voøng 42 ngaøy ñeán 1 naêm sau khi
sinh. Sau sinh 8 tuaàn, cô theå ngöôøi phuï nöõ ñaõ hoaøn toaøn phuïc hoài trôû laïi bình
thöôøng, coù theå lao ñoäng, laøm vieäc bình thöôøng, nhöng vaãn phaûi chuù yù giöõ gìn
söùc khoûe trong thôøi gian cho con buù.
Nhaéc nhôû
Neáu phuï nöõ sau sinh bò bieán chöùng trong thôøi gian mang thai hoaëc khi
sinh seõ phaûi nhaäp vieän sinh nôû vaø caên cöù vaøo beänh tình, baùc syõ seõ ñöa ra
quyeát ñònh thôøi gian nhaäp vieän.
Lôøi
khuyeân Sau khi sinh, thôøi gian naèm vieän daøi hay ngaén phaûi caên cöù vaøo tình
cuûa Baùc syõ hình söùc khoûe cuûa saûn phuï. Neáu sinh nôû thuaän lôïi, em beù sô sinh vaø
ngöôøi meï trong tình traïng khoâng coù baát thöôøng, taát caû ñeàu oån ñònh
thì chæ caàn naèm vieän khoaûng 24 giôø laø coù theå xuaát vieän. Neáu saûn phuï
khi sinh phaûi caét taàng sinh moân thöôøng phaûi naèm vieän 4~5 ngaøy, sau khi
ruùt chæ thaáy veát khaâu lieàn môùi ñöôïc ra vieän. Saûn phuï neáu sinh moå thì phaûi
naèm vieän laâu hôn, khoaûng 8 ngaøy môùi ra vieän. 479
57 Thôøi gian thích hôïp ñeå phuï nöõ sau sinh coù theå
daäy vaän ñoäng
Moät saûn phuï khoûe maïnh, sau khi sinh heát meät moûi, khoaûng 6∼8 giôø
coù theå ngoài daäy, sau 12 giôø coù theå töï ñi veä sinh trong phoøng, vaän ñoäng
ñi laïi.
Sôùm daäy vaän ñoäng coù theå thuùc ñaåy phuïc hoài theå chaát vaø tinh thaàn,
coù lôïi cho söï phuïc hoài trôû laïi traïng thaùi cuõ cuûa töû cung, thuùc ñaåy baøi tieát
saûn dòch, töø ñoù giaûm nguy cô bò vieâm nhieãm, laøm cho cô theå sôùm phuïc
hoài, coøn coù theå giaûm phaùt sinh beänh taät thôøi kyø sau sinh; Sôùm daäy vaän
ñoäng coøn coù theå laøm giaûm tæ leä taéc ñoäng maïch, tónh maïch; Sôùm daäy vaän
ñoäng coù theå giuùp nhanh choùng phuïc hoài chöùc naêng cuûa baøng quang vaø
heä baøi tieát, giaûm nhieãm truøng ñöôøng tieát nieäu; Sôùm daäy vaän ñoäng coøn
coù theå thuùc ñaåy nhu ñoäng ruoät vaø daï daøy, taêng cöôøng chöùc naêng tieâu hoùa
coù lôïi cho quaù trình ñoàng hoùa vaø dò hoùa, giaûm chöùng taùo boùn; Sôùm daäy
vaän ñoäng toát cho phuïc hoài cô vuøng ñaùy chaäu, söï ñaøn hoài gaân cô, laøm
giaûm nguy cô dính ruoät.
Toùm laïi, neân coá gaéng daäy vaän ñoäng vaøo thôøi ñieåm thích hôïp, ñieàu
naøy raát toát cho söï phuïc hoài söùc khoûe, ñoàng thôøi coù lôïi cho söï tieát söõa.
Nhaéc nhôû
Ñoái vôùi nhöõng saûn phuï phaûi laøm phaãu thuaät do sinh khoù hoaëc tình
traïng söùc khoûe cô theå yeáu, khoâng neân mieãn cöôõng vaän ñoäng sôùm, phaûi
tuøy theo tình traïng söùc khoûe coá gaéng daäy vaän ñoäng ngay khi caûm thaáy
cô theå ñuû söùc.
Lôøi
khuyeân Nhöõng saûn phuï bò caét taàng sinh moân hoaëc moå laáy thai, sau
cuûa Baùc syõ phaãu thuaät naèm nghæ khoaûng 8 giôø coù theå thay ñoåi sang tö
theá naèm nghieâng. Sau phaãu thuaät 24 giôø coù theå ngoài daäy,
sau 28 giôø coù theå baét ñaàu vaän ñoäng, ñeå traùnh bò dính ruoät
sau phaãu thuaät. Nhöng thôøi gian vaän ñoäng khoâng neân quaù daøi, thôøi
gian vaän ñoäng phaûi tuøy töøng saûn phuï bôûi vì moãi ngöôøi coù cô ñòa
khoâng gioáng nhau.
480
58 Phaûi daønh cho phuï nöõ sau sinh moâi tröôøng

nghæ ngôi toát
Phoøng nghæ cuûa phuï nöõ sau sinh phaûi thoâng gioù thoaùng khí, thöôøng
xuyeân môû cöûa soå cho thoâng gioù, thay ñoåi khoâng khí, giöõ cho khoâng khí
trong laønh, loaïi tröø muøi tanh cuûa saûn dòch, muøi moà hoâi, muøi söõa trong
phoøng. Khoâng khí trong laønh coù lôïi cho tinh thaàn vaø taâm traïng vui veû
cuûa phuï nöõ sau sinh, toát cho söï phuïc hoài cô theå vaø söï nghæ ngôi. Phoøng
nghæ thoâng gioù cuõng phaûi tuøy thuoäc vaøo theå chaát cuûa phuï nöõ sau sinh vaø
khí haäu 4 muøa. Phoøng nghæ phaûi giöõ gìn saïch seõ goïn gaøng, saùng suûa, aùnh
saùng nheï dòu giuùp cho phuï nöõ sau sinh deã ñi vaøo giaác nguû hôn. Ñoà duøng
trong phoøng neân saép xeáp goïn gaøng, baøi trí ñeïp maét, coù theå ñaët neán thôm,
muøi thôm nheï nhaøng lan toûa laøm cho taâm traïng khoan khoaùi, deã chòu.
Nhieät ñoä phoøng khoaûng 20∼250C, ñoä aåm 50%∼60%.
Trong phoøng phuï nöõ sau sinh neân giöõ yeân tónh, haïn cheá ngöôøi ñeán
thaêm. Cô theå phuï nöõ sau sinh coøn yeáu, theâm vaøo ñoù ban ñeâm coøn phaûi chaêm
soùc vaø cho em beù buù, cho neân phaûi tranh thuû thôøi gian nghæ ngôi caøng nhieàu
caøng toát. Chöùc naêng thaàn kinh cuûa em beù sô sinh cuõng chöa phaùt trieån hoaøn
chænh, khi coù tieáng ñoäng seõ bò giaät mình, vì vaäy thôøi
gian ôû cöõ neân töø choái tieáp khaùch, traùnh bò laøm phieàn,
traùnh oàn aøo vaø traùnh bò laây beänh truyeàn nhieãm.
Nhaéc nhôû
Khi môû cöûa soå, phuï nöõ sau sinh khoâng
neân ôû choã gioù luøa, phuï nöõ sau sinh vaø em beù
sô sinh voán nhö boâng hoa tröôùc gioù vaø coù theå
vöôït qua ñöôïc aùnh saùng maët trôøi choùi loïi.
Lôøi
khuyeân Phuï nöõ sau sinh ôû trong phoøng khoâng neân ñoùng cöûa caû ngaøy,
cuûa Baùc syõ haøng ngaøy neân môû cöûa soå ñeå thay ñoåi khoâng khí trong phoøng,
ñoùn aùnh maët trôøi vaøo phoøng khi thôøi tieát aám aùp hoaëc coù aùnh naéng
maët trôøi, laøm cho khoâng khí trong phoøng ñöôïc trong laønh, saïch seõ.
481
59 Phöông phaùp phuï nöõ sau sinh nghæ ngôi treân

giöôøng trong thôøi gian ôû cöõ
Y hoïc Saûn khoa trong moïi thôøi ñaïi ñeàu raát coi troïng tö theá naèm nghæ treân
giöôøng sau khi sinh vaø phöông phaùp nghæ ngôi giöõ traïng thaùi caân baèng cuûa cô
theå vaø taâm lyù. Nhöõng phuï nöõ sau sinh bình thöôøng khoâng ñöôïc nguû ngay maø
neân nhaém maét thö giaõn tröôùc, nheï nhaøng ngoài daäy, laïi nheï nhaøng töïa löng
vaøo chaên ñeäm, duoãi thaúng chaân, ôû tö theá nöûa naèm nöûa ngoài vaø khoâng ñöôïc
nguû gaät, ñoät nhieân ngaõ guïc xuoáng giöôøng. Nhö vaäy sau 3 ngaøy nöûa naèm nöûa
ngoài (chæ ban ngaøy) môùi ñöôïc naèm saáp, naèm nghieâng hoaëc naèm ngöûa. Nhaém
maét thö giaõn caân baèng cô theå vaø taâm lyù, muïc ñích laø loaïi boû taâm lyù lo laéng luùc
sinh nôû, thaàn trí yeân tónh, giaûi toûa meät moûi. Nöûa naèm nöûa ngoài coù theå laøm cho
khí huyeát ñi xuoáng, khí chuyeån ñoäng xuoáng coù lôïi cho vieäc baøi tieát saûn dòch,
laøm cho cô hoaønh haï xuoáng, töû cung vaø caùc cô quan noäi taïng trôû veà vò trí ban
ñaàu. Ñoàng thôøi, laáy tay nheï nhaøng xoa buïng, caùch laøm laø laáy baøn tay aán töø döôùi
tim gaït xuoáng tôùi roán, döøng laïi ôû roán, tieáp tuïc xoa voøng troøn nheï nhaøng vaøi
giaây quanh roán, sau ñoù tieáp tuïc xoa voøng troøn xung quanh buïng döôùi, thôøi gian
xoa laâu hôn xoa ôû roán. Laøm laïi nhö vaäy khoaûng 10 laàn, moãi ngaøy 2 löôït, laøm
nhö vaäy coù theå laøm cho khí huyeát löu thoâng, aám buïng, saûn dòch khoâng öù ñoïng
laïi trong buïng, coøn coù theå traùnh ñau buïng, traùnh chaûy maùu töû cung sau sinh,
giuùp cho töû cung nhanh choùng trôû veà traïng thaùi cuõ.
Nhaéc nhôû
Phuï nöõ sau khi sinh khoaûng 1 tuaàn trôû ñi, neáu thôøi tieát ñeïp coù theå ra ngoaøi
vaän ñoäng. Ra ngoaøi hít thôû khoâng khí trong laønh, taém naéng seõ laøm cho tinh
thaàn vui veû, taâm traïng thoaûi maùi. Thôøi tieát xaáu thì khoâng neân ra ngoaøi, phaûi
chuù yù khoâng ñeå nhieãm laïnh hoaëc quaù meät moûi, phaûi löôïng söùc mình. Khi môùi
baét ñaàu, moãi ngaøy ra ngoaøi khoaûng 1∼2 laàn, moãi laàn khoâng quaù 30 phuùt. Toát
nhaát phuï nöõ sau sinh neân ra ngoaøi vaøo luùc 10 giôø saùng vaø 3∼4 giôø chieàu.
Lôøi
khuyeân
Sau khi sinh, cô theå ngöôøi phuï nöõ suy nhöôïc, khí huyeát keùm löu
cuûa Baùc syõ thoâng, tröôùc luùc sinh, töû cung, caùc cô quan noäi taïng, cô hoaønh
thay ñoåi. Sau khi sinh, caùc cô quan naøy phaûi phuïc hoài trôû veà vò
trí cuõ, töû cung phaûi baøi tieát heát saûn dòch. Phaûi ñaûm baûo nghæ
ngôi thoaûi maùi, coù phöông phaùp nghæ ngôi, boài döôõng, naèm nghæ ñuùng
caùch môùi coù lôïi cho phuïc hoài khí huyeát, coù lôïi cho baøi tieát saûn dòch,
482 giuùp cho cô hoaønh, tim, gan, daï daøy trôû veà vò trí ban ñaàu.
60 Nhöõng ñieàu chuù yù trong aên maëc cuûa phuï nöõ

sau sinh trong thôøi kyø ôû cöõ
1) Phuï nöõ sau sinh neân maëc ñoà nhö theá naøo:
Cô theå phuï nöõ sau sinh thay ñoåi raát nhieàu, cho neân phaûi thay ñoåi côõ quaàn
aùo loùt, quaàn aùo loùt neân choïn loaïi thoaùng khí, chaát cotton deã thaám nöôùc.
Quaàn aùo maëc trong thôøi kyø ôû cöõ toát nhaát neân choïn chaát cotton, ñaëc bieät,
quaàn aùo loùt khoâng neân choïn chaát nilon, khi maëc ñoà loùt chaát nilon sôïi hoùa hoïc
seõ gaây taéc tia söõa, coù theå laøm cho phuï nöõ sau sinh thieáu söõa hoaëc maát söõa sau
sinh. Quaàn aùo maëc ngoaøi phaûi meàm maïi, thoaùng maùt. Thôøi tieát noùng khoâng
neân maëc quaàn aùo daøi ñeå traùnh roâm saûy, caûm noùng.
Ngoaøi ra khoâng neân maëc quaàn aùo quaù chaät, neáu khoâng seõ aûnh höôûng ñeán
tuaàn hoaøn maùu cuûa ñaàu vuù, cheøn eùp daãn ñeán noåi muïn ôû vuù. Neân ñi giaøy vaûi ñeá
baèng vöøa chaân, thaám huùt moà hoâi, khoâng ñi deùp nhöïa, caøng khoâng neân ñi giaøy
cao goùt, neáu khoâng seõ laøm ñau moûi baøn chaân, goùt chaân, buïng chaân.
2) Vì sao phuï nöõ sau sinh khoâng neân maëc nhieàu quaàn aùo
Moät soá phuï nöõ sau sinh cho raèng, thôøi gian ôû cöõ maëc caøng nhieàu quaàn aùo
caøng toát, duøng chaên daøy, aùo boâng, thaäm chí chít ñaàu, boù chaân, laøm nhö vaäy coù
haïi cho söùc khoûe phuï nöõ sau sinh. Phuï nöõ sau khi sinh trong cô theå thay ñoåi raát
nhieàu, chöùc naêng baøi tieát cuûa da taêng cöôøng hoaït ñoäng ñeå baøi tieát löôïng nöôùc thöøa
trong cô theå, cho neân ra moà hoâi raát nhieàu. Neáu khoâng lau saïch moà hoâi maø ngoài
choã gioù thoåi tröïc tieáp hoaëc ngoài choã gioù luøa seõ raát deã bò caûm laïnh. Moät soá phuï nöõ
sau sinh khoâng phaân bieät noùng, laïnh, khoâng phaân bieät muøa ñoâng, muøa heø,
thöôøng xuyeân maëc nhieàu, bòt kín, laøm nhö vaäy khieán cô theå quaù noùng cuõng khoâng
theå toûa nhieät ñöôïc, keát quaû laø moà hoâi ra caøng nhieàu laøm cho toaøn thaân suy nhöôïc
meät moûi, muøa heø seõ bò caûm noùng, thaân nhieät taêng, coù theå hoân meâ baát tænh,...
Ñeå traùnh bò caûm naéng, baûo veä söùc khoûe vaø giuùp phuïc hoài cô theå sau sinh,
ngöôøi meï neân maëc quaàn aùo theo söï thay ñoåi cuûa thôøi tieát, muøa heø maëc ñoà moûng,
nheï, maùt, khoâng neân bòt ñaàu, boù chaân, khoâng neân ñaép chaên boâng hoaëc ga giöôøng.
3) Vì sao phuï nöõ sau sinh trong thôøi gian ôû cöõ phaûi naêng thay quaàn aùo
Nguyeân nhaân phuï nöõ sau sinh phaûi thöôøng xuyeân thay quaàn aùo laø:
(1) Chöùc naêng baøi tieát qua da cuûa phuï nöõ sau sinh hoaït ñoäng töông ñoái toát, ra
moà hoâi nhieàu, nhaát laø khi môùi nguû daäy, quaàn aùo chaên ñeäm thöôøng xuyeân thaáy
ñaày moà hoâi, tình traïng naøy phaûi maát moät thôøi gian ngaén môùi caûi thieän ñöôïc.
(2) Song song vôùi tình traïng ra nhieàu moà hoâi laø baàu vuù baét ñaàu tieát söõa, moät
vaøi phuï nöõ sau sinh coù phaûn xaï xuoáng söõa khi nghe tieáng khoùc cuûa treû
hoaëc ñeán giôø cho buù, cuõng coù moät vaøi phuï nöõ sau sinh bò ræ söõa, söõa lieân
tuïc chaûy ra laøm cho aùo loùt bò thaám öôùt .
(3) Sau khi sinh, aâm ñaïo baøi tieát huyeát dòch: Maáy ngaøy ñaàu löôïng maùu ra
nhieàu, thöôøng laøm baån quaàn loùt, chaên ñeäm. 483
Do nhöõng hieän töôïng treân cho neân 1 tuaàn sau khi sinh, ngöôøi meï phaûi
thöôøng xuyeân thay quaàn loùt aùo loùt; chaên ñaép, ga giöôøng cuõng phaûi thöôøng
xuyeân thay giaët, giöõ gìn saïch seõ, khoâ raùo.
Quaàn aùo thay ra phaûi giaët ngay, chuù yù giaët saïch moà hoâi, maùu, söõa. Söõa
dính treân quaàn aùo laâu ngaøy seõ bò chua, aên moøn, laøm raùch quaàn aùo. Quaàn
aùo loùt toát nhaát choïn loaïi 100% cotton deã thaám huùt nöôùc, quaàn aùo ngoaøi
phaûi meàm maïi, roäng raõi, deã toûa nhieät, toát nhaát laø chaát cotton. Neân chuù yù
thöôøng xuyeân thay quaàn aùo ñeå traùnh bò caûm laïnh.
Phuï nöõ sau sinh trong thôøi gian ôû cöõ giöõ gìn veä sinh saïch seõ, nhaát ñònh
khoâng ñöôïc maëc quaàn aùo öôùt baån, phaûi thöôøng xuyeân thay giaët quaàn aùo,
chaên ñeäm, nhö vaäy phuï nöõ sau sinh môùi nhanh choùng phuïc hoài söùc khoûe
vaø giaûm thieåu maéc beänh.
4) Phuï nöõ sau sinh choïn aùo loùt phaûi chuù yù nhöõng ñieåm sau ñaây:
(1) Kích côõ aùo phaûi vöøa vaën: Caên cöù vaøo kích thöôùc voøng ngöïc, ñoä cao cuûa
baàu vuù ñeå choïn côõ aùo loùt, aùo ngöïc phaûi coù khaû naêng naâng ñôõ baàu vuù,
khoâng ñeø beïp baàu vuù, khoâng laøm cho hai beân baàu vuù bò eùp saùt vaøo giöõa
ngöïc. Quaû baàu vuù phaûi vöøa vaën, khoâng chaät cuõng khoâng roäng.
(2) Toát nhaát neân choïn nhöõng saûn phaåm tô luïa hoaëc chaát cotton meàm maïi,
thaám huùt toát, töùc laø coù theå thaám huùt moà hoâi vaø söõa, laïi khoâng gaây dò öùng
da. Khoâng neân choïn aùo ngöïc chaát nilon, bôûi vì chaát nilon khoâng thoaùng
khí, thaám huùt keùm, sôïi hoùa hoïc seõ dính vaøo ñaàu vuù coù theå laøm taéc tia söõa,
neáu em beù muùt vaøo trong cô theå thì caøng nguy hieåm. Saûn phaåm nilon coøn
deã tích ñieän laøm cho meï vaø con ñeàu caûm thaáy khoù chòu.
(3) AÙo ngöïc neân choïn loaïi roäng, traùnh chaät quaù khoâng thoaûi maùi, ñoàng thôøi,
baû vai phaûi cöû ñoäng ñöôïc ñeå thích öùng vôùi nhu caàu vaän ñoäng vaø hít thôû.
(4) Khi maëc aùo nòt ngöïc neân nheï nhaøng naâng baàu vuù leân, ñieàu chænh kích côõ,
quaù chaät seõ cheøn eùp ñaàu vuù, quaù roäng seõ bò maát taùc duïng naâng ñôõ cuûa aùo,
laïi coøn gaây xaây xaùt ñaàu vuù. Kích côõ neân vöøa vaën ñeå khi vaän ñoäng baàu vuù
khoâng bò rung chuyeån nhieàu vaø khi maëc khoâng ñeå laïi veát haèn treân da.
(5) Lôùp loùt trong aùo ngöïc toát nhaát chæ loùt moät lôùp vaûi moûng, neáu aùo ngöïc khoâng
coù lôùp loùt coù theå töï laøm theâm lôùp loùt hoaëc khi maëc coù theå loùt theâm moät caùi
khaên boâng nhoû ñeå thaám söõa. Khi ñaàu vuù bò eùp vaøo beân trong, coù theå loùt moät
mieáng loùt loõm vaøo trong aùo ñeå ñaàu vuù ñöôïc thoaûi maùi khoâng aûnh höôûng ñeán
vieäc cho con buù, traùnh ñeå ñaàu vuù bò coï xaùt daãn ñeán nhieãm truøng.
(6) Ban ngaøy maëc aùo ngöïc, khi cho buù vaø ban ñeâm coù theå nôùi loûng hoaëc côûi ra.
(7) AÙo ngöïc phaûi thöôøng xuyeân thay vaø giaët rieâng saïch seõ, nhaát ñònh khoâng
ñöôïc giaët chung vôùi quaàn aùo khaùc, ñaëc bieät laø quaàn aùo sôïi nilon. Haøng ngaøy
tröôùc khi maëc neân kieåm tra caån thaän, xem beân trong aùo ngöïc coù dính caùc
sôïi nhoû li ti treân beà maët khoâng, neáu coù neân laáy heát ra roài môùi maëc.
484
61 Phuï nöõ sau sinh neân taém goäi ñaùnh raêng
1. Phuï nöõ sau sinh neân ñaùnh raêng

Phuï nöõ sau sinh caøng phaûi chuù yù giöõ gìn veä sinh raêng mieäng hôn ngöôøi
bình thöôøng. Do phuï nöõ sau sinh aên nhieàu böõa cho neân thöùc aên seõ baùm nhieàu
vaøo beà maët raêng vaø caùc keõ raêng. Ngoaøi ra, phuï nöõ sau sinh trong thôøi gian ôû
cöõ neáu aên nhieàu thöùc aên chöùa ñöôøng, haøm löôïng protein cao seõ raát deã saâu
raêng, hoâi mieäng, nhieät mieäng. Do vaäy, phuï nöõ sau sinh trong thôøi gian ôû cöõ
baét buoäc phaûi ñaùnh raêng. Suùc mieäng, ñaùnh raêng coù theå laøm saïch chaát axit,
thöùc aên thöøa baùm trong khoang mieäng, baûo veä toát raêng lôïi. Phuï nöõ sau sinh
neân ñaùnh raêng ngaøy 2 laàn saùng vaø toái, neáu ñaùnh raêng, suùc mieäng sau moãi böõa
aên thì caøng toát cho söùc khoûe.
Phuï nöõ sau sinh neân ñaùnh raêng nhöng phaûi chuù yù nhöõng ñieåm döôùi ñaây:
(1) Neân choïn baøn chaûi ñaùnh raêng ñaàu nhoû, loâng meàm, ñoä daøi caùn thích hôïp.
(2) Tröôùc khi ñaùnh raêng laáy nöôùc aám laøm meàm loâng baøn chaûi.
(3) Ñaùnh raêng nheï nhaøng, khoâng ñöôïc quaù maïnh. Phaûi chaûi ñuùng caùch "caùch
chaûi doïc" chaûi töø treân xuoáng döôùi ñoái vôùi raêng treân, chaûi töø döôùi leân treân
ñoái vôùi raêng döôùi, maët nhai chaûi ñi chaûi laïi, chaûi caû beân trong vaø beân
ngoaøi, moãi laàn chaûi khoaûng 3 phuùt.
(4) Chaûi raêng moãi saùng sau khi nguû daäy vaø moãi toái tröôùc khi ñi nguû, bình
thöôøng sau khi aên xong suùc mieäng baèng nöôùc aám hoaëc nöôùc suùc mieäng
coù theå laøm saïch caùc thöùc aên coøn baùm trong raêng mieäng, giuùp cho vieäc
baûo veä raêng mieäng toát hôn.
Ngoaøi ra, theo Ñoâng y thì sau khi sinh 3 ngaøy neân duøng tay coï raêng suùc
mieäng, caùch laøm laø laáy ngoùn troû lau saïch thöùc aên hoaëc duøng khaên saïch lau saïch
thöùc aên, sau ñoù tieáp tuïc lau laïi baèng kem ñaùnh raêng, lau ñi lau laïi töø treân xuoáng
döôùi gioáng nhö khi ñaùnh raêng baèng baøn chaûi. Sau ñoù, duøng ngoùn troû xoa hai
beân lôïi. Ñaùnh raêng baèng tay coù taùc duïng löu thoâng maùu vaø laøm chaéc raêng. Phuï
nöõ sau sinh bình thöôøng neáu coù beänh veà raêng neân ñaùnh raêng baèng tay.
2. Phuï nöõ sau sinh neân goäi ñaàu
Tröôùc ñaây nhieàu ngöôøi thöôøng cho raèng phuï nöõ sau sinh khoâng goäi ñaàu
trong thôøi gian ôû cöõ, vì neáu goäi ñaàu seõ bò ruïng toùc, sau naøy seõ ñau ñaàu, thöïc
ra ñieàu naøy khoâng coù cô sôû khoa hoïc.
485
Ngöôøi bình thöôøng moãi ngaøy ruïng 40∼100 sôïi toùc, phuï nöõ sau khi sinh
töø 4∼20 tuaàn ruïng toùc töông ñoái nhieàu, moãi ngaøy coù theå ruïng treân 120∼140
sôïi. Hieän töôïng naøy laø ruïng toùc thôøi kyø ngöøng hoaït ñoäng. Hieän töôïng ruïng
toùc naøy khoâng phaûi laø do chaân toùc coù beänh, khoâng phaûi laø chöùng vieâm, maëc
duø toùc coøn laïi töông ñoái thöa thôùt nhöng cuõng seõ khoâng theå ruïng ñeán moät
nöûa. Coù theå thaáy phuï nöõ sau sinh ruïng toùc laø moät hieän töôïng bình thöôøng
chöù khoâng phaûi do goäi ñaàu maø bò ruïng. Ñeå laâu khoâng goäi ñaàu, da ñaàu khoâng
saïch seõ aûnh höôûng ñeán hoâ haáp cuûa caùc teá baøo nang loâng. Töø ñoù caøng bò ruïng
toùc nhieàu hôn. Ngöôïc laïi, phuï nöõ sau sinh coù khaû naêng trao ñoåi chaát raát cao,
moà hoâi ra nhieàu, goäi ñaàu thöôøng xuyeân thuùc ñaåy tuaàn hoaøn maùu phaàn da ñaàu,
vì vaäy phaûi luoân giöõ toùc saïch seõ, oùng möôït.
3. Chuù yù khi taém
Phuï nöõ sau sinh khi taém phaûi chuù yù nhieät ñoä vöøa phaûi, kín gioù. Sau khi
sinh neân ñeå yù "muøa ñoâng phoøng laïnh, muøa haï phoøng noùng, xuaân thu phoøng
gioù". Muøa ñoâng phaûi taém trong phoøng kín gioù, phoøng taém neân aám aùp, che kín
xung quanh, nöôùc taém phaûi ñuû aám, nhöng khoâng neân quaù noùng laøm ra nhieàu
moâ hoâi, bôûi vì moà hoâi ra nhieàu seõ toån thöông aâm khí daãn ñeán ñaàu oùc mô
maøng, khoù chòu. Muøa haï phoøng taém neân thoaùng khí, nhieät ñoä nöôùc baèng
nhieät ñoä thaân nhieät, khoaûng 370C, duø coù thích taém nöôùc laïnh cuõng khoâng neân
taém nöôùc laïnh quaù daãn ñeán sau naøy maát söùc lao ñoäng. Sau khi sinh bò ngaám
laïnh, khí huyeát seõ ngöøng treä, daãn ñeán saûn dòch khoâng baøi tieát heát maø ñoïng
laïi trong buïng laøm cho ñau buïng, sau naøy deã maéc chöùng kinh nguyeät khoâng
ñeàu, ñau moûi toaøn thaân.
Thôøi gian taém khoâng neân quaù laâu, khoâng neân taém boàn maø phaûi taém
xaû. Moãi laàn xaû khoaûng 5∼10 phuùt, nhieät ñoä phoøng taém thích hôïp nhaát laø
200C. Taém xong phaûi nhanh choùng lau khoâ toaøn thaân, maëc quaàn aùo, traùnh
gioù luøa. Sau khi taém neáu toùc öôùt khoâng neân teát ñuoâi sam ngay, khoâng neân
naèm nguû ngay, neáu khoâng seõ bò ngaám aåm daãn ñeán ñau ñaàu. Luùc ñoùi khoâng
neân taém, sau khi aên no cuõng khoâng neân taém, taém xong neân aên moät chuùt
ñeå buø laïi khí huyeát bò toån thaát. Neáu khoâng taém xaû tröïc tieáp leân ngöôøi thì
phaûi xaû nöôùc vaøo chaäu ñeå doäi taém, khoâng neân naèm boàn taém. Phuï nöõ ñeû
moå hoaëc sinh ñeû khoâng thuaän lôïi, maát maùu nhieàu, daãn ñeán theå löïc yeáu,
khoâng neân taém quaù sôùm, nhöng haøng ngaøy phaûi lau ngöôøi baèng nöôùc aám,
giöõ gìn thaân theå saïch seõ.
486
62 Phuï nöõ sau sinh neân chaêm soùc toát veát khaâu
taàng sinh moân
Phuï nöõ sau sinh neân chaêm soùc veát khaâu taàng sinh moân theo caùch
döôùi ñaây:
Sau khi sinh, röûa taàng sinh moân baèng dung dòch axit kali mangan
1:5000 hoaëc nöôùc veä sinh aâm ñaïo 0,1%, moãi ngaøy 2∼3 laàn, hoaëc röûa sau
khi ñi ñaïi tieåu tieän, coá gaéng giöõ cho aâm hoä saïch seõ vaø khoâ raùo.
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi phaûi khaâu taàng sinh moân, haøng ngaøy neân kieåm tra
veát thöông xem coù hieän töôïng söng ñoû khoâng, coù bò cöùng vaø tieát dòch khoâng.
Neáu veát thöông nhieãm truøng neân kòp thôøi ñeán beänh vieän ñeå baùc syõ xöû lyù vaø
sôùm ruùt chæ khaâu. Maët ngoaøi veát thöông phaûi boâi thuoác haøng ngaøy vaø chieáu
tia hoàng ngoaïi, coá gaéng ñeå hôû veát thöông ñeå maët ngoaøi khoâ raùo vaø choùng lieàn.
Neáu veát caét taàng sinh moân bò phuø neà, coù theå boâi axit magieâ sunfu-
ric 50% hoaëc boâi coàn sinh hoïc 75%. Khi naèm neân naèm nghieâng caùc muõi
khaâu phía treân ñeå traùnh saûn dòch chaûy vaøo veát khaâu, deã gaây vieâm nhieãm.
Veát khaâu taàng sinh moân seõ hoaøn toaøn lieàn laïi trong khoaûng 2 tuaàn, sau
ñoù moãi ngaøy röûa saïch aâm hoä 1 laàn.
Ngoaøi ra, phaûi thay baêng veä sinh vaø caùc vaät duïng veä sinh khaùc, quaàn
aùo loùt neân thöôøng xuyeân thay giaët.
Do mao maïch caùc toå chöùc taàng sinh moân raát daøy, veát khaâu seõ lieàn
laïi raát nhanh, duø veát khaâu ñaõ lieàn nhöng vaãn chöa oån ñònh chaéc chaén,
chæ moät vaøi ñoäng taùc maïnh cuõng coù theå laøm cho veát khaâu bò raùch trôû laïi,
do ñoù khoâng neân ngoài xoåm, vaän ñoäng chaân thaùi quaù.
Nhaéc nhôû
Thôøi kyø nghæ ngôi sau sinh khoâng neân sinh hoaït tình duïc ñeå traùnh
daãn ñeán nhieãm truøng aâm ñaïo, deã gaây vieâm nhieãm.
Lôøi
khuyeân Quaàn loùt cuûa phuï nöõ sau sinh nhaát ñònh phaûi laø chaát lieäu vaûi
cuûa Baùc syõ cotton, khoâng neân duøng vaûi sôïi hoùa hoïc. Quaàn loùt khoâng neân
maëc chaät khít quaù, neân maëc roäng raõi, thoaûi maùi.
487
63 Theo doõi söï baøi tieát chaát saûn dòch
Sau khi sinh coù chaát saûn dòch ra töø aâm ñaïo. Chaát saûn dòch coù maøu ñoû
töôi vì trong thaønh phaàn cuûa chaát saûn dòch coù maùu, caùc toå chöùc phaàn maøng
bò thoaùi hoùa hoaïi töû vaø dính maùu. Chaát saûn dòch chia ra laøm 3 loaïi:
(1) Chaát saûn dòch maøu ñoû gioáng maùu: Sau khi sinh chaát saûn dòch ra
nhieàu trong nhöõng ngaøy ñaàu chuû yeáu laø maùu, maøu ñoû töôi, thænh
thoaûng coù nhöõng cuïc nhoû.
(2) Chaát saûn dòch theå seàn seät: Chaát saûn dòch maøu maùu ñoû töôi töø sau 3∼5
ngaøy daàn chuyeån sang maøu naâu nhaït, löôïng maùu dính trong ñoù ít
daàn, chaát dòch coå töû cung vaø aâm ñaïo ra nhieàu, ngoaøi ra coøn coù chaát
thaûi töø söï hoaïi töû teá baøo phaàn maøng.
(3) Chaát saûn dòch maøu traéng: Sau khi sinh töø 10∼14 ngaøy, chaát saûn dòch
chuyeån sang maøu naâu vaøng hoaëc maøu traéng, trong ñoù coù moät löôïng
lôùn chaát hoaïi töû töø teá baøo phaàn maøng, teá baøo bieåu bì, nhieãm khuaån
vaø dòch seät.
Nhaéc nhôû
Neáu saûn dòch maøu ñoû keùo daøi, quaù nhieàu vaø coù muøi hoâi, coù theå laø do
trong töû cung coù nhieãm truøng, coøn coù theå do trong töû cung coøn soùt nhau
hoaëc maøng baøo thai. Luùc naøy phaûi ñi beänh vieän khaùm vaø ñieàu trò, khoâng
neân chaàn chöø keùo daøi ñeå traùnh ñoät ngoät ra maùu nhieàu.
Lôøi
khuyeân Saûn dòch thoâng thöôøng coù muøi tanh cuûa maùu nhöng khoâng hoâi,
cuûa Baùc syõ khoaûng 3 tuaàn seõ saïch heát. Haõy theo doõi caån thaän söï baøi tieát
chaát saûn dòch, chuù yù quan saùt löôïng baøi tieát ra, söï thay ñoåi
maøu saéc vaø muøi, coù theå bieát ñöôïc tình traïng töû cung coù bình thöôøng
hay khoâng vaø coù vieâm nhieãm hay khoâng. Neáu saûn dòch nhieàu, maøu
naâu ñaát, vaån ñuïc vaø coù muøi hoâi, hôn nöõa laïi ñau buïng döôùi vaø soát,
coù khaû naêng nhieãm truøng sau sinh phaûi laäp töùc ñi beänh vieän khaùm vaø
chöõa trò.
488
64 Phuï nöõ sau sinh neân keát hôïp vaän ñoäng vaø
nghæ ngôi
Phuï nöõ sau sinh khoâng ñöôïc naèm lì treân giöôøng, cuõng khoâng neân vaän
ñoäng quaù söùc, quaù sôùm, khoâng neân ñöùng quaù laâu, caûm thaáy hôi meät thì phaûi
naèm nghæ ngay. Bôûi vì sau khi sinh, cô buïng, cô vuøng ñaùy chaäu, daây chaèng,
cô töû cung raát nhaõo, neáu ra khoûi giöôøng vaän ñoäng quaù sôùm, quaù maïnh, quaù
nhieàu coù theå gaây ra chöùng sa töû cung, beänh tró, loøi rom.
Ñoâng y cho raèng, sau khi sinh, khí huyeát suy nhöôïc, vaän ñoäng quaù söùc,
quaù sôùm seõ laøm cho khí huyeát voán ñaõ toån thöông laïi caøng toån thöông hôn,
khoù coù theå phuïc hoài söùc khoûe nhö cuõ. Phuï nöõ sau khi sinh xem tivi nhieàu,
nghe nhaïc hoaëc taùn gaãu troø chuyeän quaù nhieàu seõ aûnh höôûng khoâng toát cho
söùc khoûe. Theo Ñoâng y, "nhìn laâu toån thöông maùu", "noùi nhieàu toån thöông
khí", "nghe nhieàu toån haïi thaàn kinh". Coù theå thaáy, taát caû nhöõng haønh vi thaùi
quaù, vöôït quaù khaû naêng chòu ñöïng cuûa cô theå seõ gaây toån haïi cho söùc khoûe.
Do phuï nöõ khi môùi sinh em beù cô theå raát suy nhöôïc, caàn coá gaéng ñieàu chænh
môùi coù theå phuïc hoài cô theå nhö cuõ. Vì vaäy, phuï nöõ sau sinh phaûi chuù yù nghæ ngôi
ñaày ñuû, nhöng khoâng neân naèm lì treân giöôøng. Nhöõng tröôøng hôïp bình thöôøng
sau khi sinh 24 giôø ñaõ coù theå daäy vaän ñoäng, phuï nöõ lôùn tuoåi sau khi sinh khoaûng
32 giôø coù theå daäy vaän ñoäng. Sau khi sinh 4∼5 ngaøy coù theå naèm nghæ nhieàu treân
giöôøng, taäp caùc baøi taäp daønh cho phuï nöõ sau sinh, nhö vaäy môùi coù theå phoøng
traùnh chöùng sa töû cung vaø nhanh choùng phuïc hoài söùc khoûe. Sau sinh trong voøng
10∼20 ngaøy, baûn thaân neân trôû laïi sinh hoaït bình thöôøng, töø 20 ngaøy sau sinh
caøng phaûi ñi laïi vaän ñoäng. Ñoái vôùi nhöõng phuï nöõ sau sinh coù toån thöông, nhieãm
truøng, khoù sinh, aùp duïng phaãu thuaät vaø caùc chöùng beänh khaùc thì thôøi gian vaän
ñoäng vaø nghæ ngôi phaûi caên cöù vaøo töøng tröôøng hôïp cuï theå, vaän ñoäng vaø nghæ
ngôi theo söï höôùng daãn cuûa baùc syõ. Sau khi laønh veát thöông, heát vieâm nhieãm,
neân daäy vaän ñoäng ñònh kyø, nhöng thôøi gian vaän ñoäng phaûi ít hôn, ñoäng taùc nheï
nhaøng hôn ñeû thöôøng. Vaän ñoäng thích hôïp coù theå traùnh bò dính ruoät sau phaãu
thuaät. Neáu nhö ngoài daäy vaän ñoäng caûm thaáy khoù khaên thì cuõng neân thöôøng
xuyeân thay ñoåi tö theá naèm treân giöôøng, duoãi chaân hoaëc ngoài daäy vaän ñoäng.
Ñoâng y cho raèng vaän ñoäng coù khaû naêng laøm cho cô theå sinh ra döôõng khí,
laøm taêng chöùc naêng luïc phuû nguõ taïng, ñieàu hoøa khí huyeát, löu thoâng kinh
maïch". Nghæ ngôi hôïp lyù coù theå taêng cöôøng aâm huyeát. "Naèm laâu haïi khí", sau
khi sinh, naèm quaù laâu treân giöôøng, "toån thaát chính khí" maø daãn ñeán meät moûi,
maát söùc, khí ñoaûn, laõn ngoân (ngaïi noùi), chöùc naêng phuû taïng suy giaûm. Chính
vì vaäy, phuï nöõ sau sinh phaûi chuù yù keát hôïp vaän ñoäng vaø nghæ ngôi.
489
65 Caùch chaêm soùc baàu vuù daønh cho phuï nöõ

sau sinh
Phuï nöõ sau khi sinh phaûi nhanh choùng cho con buù. Trong thôøi gian cho
con buù nhaát ñònh phaûi chuù yù chaêm soùc baûo veä baàu vuù, nhaát laø trong thôøi gian
ôû cöõ, nhö vaäy môùi coù theå traùnh laøm toån thöông baàu vuù vaø traùnh maéc chöùng
vieâm tuyeán söõa. Phuï nöõ sau sinh neân chuù yù nhöõng ñieàu döôùi ñaây:
(1) Tröôùc khi cho con buù phaûi nheï nhaøng xoa boùp baàu vuù ñeå kích thích phaûn
xaï tieát söõa.
(2) Tích cöïc laøm heát söõa trong baàu vuù: Coá gaéng cho em beù buù heát löôïng söõa
trong baàu vuù. Neáu treû buù löôïng söõa quaù ít coù theå tieáp tuïc vaét heát söõa
baèng tay laøm meàm baàu vuù, ñoàng thôøi tröôùc khi cho con buù neân uoáng
moät ít canh caù, canh thòt.
(3) Chöôøm noùng baàu vuù tröôùc khi cho buù hoaëc coù theå nheï nhaøng xoa boùp
baèng tay töø xung quanh tôùi ñaàu vuù ñeå thuùc ñaåy thoâng tia söõa.
(4) Maëc aùo loùt thích hôïp ñeå naâng baàu vuù leân coù lôïi cho vieäc tuaàn hoaøn baàu vuù,
nhö vaäy seõ khoâng laøm ñau baàu vuù. Maëc aùo loùt coù theå phoøng baàu vuù chaûy xeä.
(5) Neáu ñaàu vuù söng ñau nghieâm troïng hoaëc xuaát hieän ñau, noùng, söng, ñoû,
haõy ñi baùc syõ khaùm vaø chöõa trò.
Nhaéc nhôû
Thôøi gian cho em beù buù khoâng ñöôïc quaù 20 phuùt, bôûi vì neáu thôøi gian
muùt daøi, da ñaàu vuù seõ bôït ra, deã bò nöùt. Khoâng neân cho treû ngaäm ñaàu vuù nguû
ñeå traùnh laøm cho ñaàu vuù meàm, nöùt ra deã bò vi khuaån xaâm nhaäp.
Lôøi
khuyeân Phaûi chuù yù veä sinh baàu vuù, tröôùc khi sinh boâi daàu thöïc vaät
cuûa Baùc syõ hoaëc daàu khoaùng chaát leân ñaàu vuù laøm meàm hoùa veát vaûy treân
beà maët ñaàu vuù, sau ñoù röûa saïch baèng nöôùc aám vaø xaø phoøng.
Sau khi sinh môùi coù theå thoâng söõa, tröôùc moãi laàn cho buù, röûa saïch
tay, sau ñoù röûa saïch ñaàu vuù baèng nöôùc aám hoaëc nöôùc axit boric
2%, vaét boû maáy gioït söõa ñaàu, bôûi vì ngay trong ñaàu tia söõa coù khaû
naêng seõ coù vi truøng. Khi cho buù neân cho treû ngaäm saâu vaøo quaàng
thaâm cuûa baàu vuù, neáu em beù chæ buù ngay treân ñaàu vuù seõ laøm baïn
caûm thaáy ñau raùt vaø em beù cuõng khoâng muùt ñöôïc nhieàu söõa.
490
66 Duøng thuoác khi nuoâi con buù
Ngöôøi bình thöôøng sau khi duøng thuoác, thuoác ngaám vaøo cô theå, sau ñoù
ñöôïc gan giaûi ñoäc, ñöôïc thaän baøi tieát ra ngoaøi. Phuï nöõ nuoâi con buù sau khi
uoáng thuoác, moät phaàn thuoác seõ haáp thuï vaøo söõa. Neáu em beù buù söõa meï coù
nghóa laø seõ uoáng thuoác thuï ñoäng töø söõa meï. Nhieàu treû raát maãn caûm vôùi thaønh
phaàn cuûa moät soá loaïi thuoác vaø moät soá loaïi thuoác ñöôïc haáp thuï vaøo söõa vôùi noàng
ñoä raát cao, cuõng coù loaïi thuoác sau khi haáp thuï vaøo cô theå treû seõ tích tröõ laïi trong
cô theå, hôn nöõa, chöùc naêng gan thaän cuûa treû sô sinh raát yeáu, do ñoù aûnh höôûng
cuûa thuoác ñoái vôùi treû sô sinh caøng roõ reät, thaäm chí daãn ñeán phaûn öùng. Phuï nöõ
nuoâi con buù neáu uoáng tetracycline, sau khi treû buù söõa meï seõ aûnh höôûng ñeán
söï phaùt trieån xöông vaø raêng. Ngöôøi meï khi duøng thuoác khaùng sinh daïng sul-
fonamides coù theå laøm cho beänh vaøng da sô sinh cuûa treû taêng naëng, ngöôøi meï
duøng moät soá loaïi thuoác seõ laøm cho treû chaùn aên, buoàn noân.
Döôïc phaåm maëc duø coù taùc duïng chöõa trò beänh nhöng cuõng coù taùc duïng phuï,
treû sô sinh raát maãn caûm vôùi thuoác, cho neân phuï nöõ ñang nuoâi con buù khi duøng
thuoác nhaát ñònh phaûi thaät thaän troïng, töùc laø vöøa phaûi ñeå yù ñeán taùc duïng chöõa beänh
cuûa thuoác laïi vöøa phaûi ñeå yù ñeán nhöõng aûnh höôûng coù theå xaûy ra ñoái vôùi em beù. Neáu
khi coù beänh phaûi uoáng thuoác, nhaát ñònh phaûi theo söï höôùng daãn cuûa baùc syõ ñeå
choïn nhöõng loaïi thuoác ít hoaëc khoâng aûnh höôûng ñoái vôùi treû, lieàu löôïng thaáp maø
vaãn hieäu quaû, thoâng thöôøng neân duøng lieàu ngaén khoaûng töø 3∼5 ngaøy. Neáu beänh
naëng caàn chöõa trò maø thuoác laïi coù khaû naêng aûnh höôûng ñeán treû thì neân cai söõa.
Phuï nöõ trong thôøi gian cho con buù phaûi naém ñöôïc caùch duøng thuoác ôû
möùc ñoä nhaát ñònh. Neáu tröôùc khi uoáng maø khoâng hieåu roõ thuoác coù nguy haïi
ñoái vôùi treû nhö theá naøo thì toát nhaát neân hoûi Lôøi khuyeân cuûa baùc syõ.
Duøng thuoác phaûi kieân trì theo caùch sau: Khi coù theå khoâng caàn duøng
thuoác thì coá gaéng haïn cheá duøng, khaû naêng chæ caàn lieàu nheï seõ khoûi thì khoâng
neân laïm duïng lieàu cao, neáu coù theå duøng thuoác cuïc boä thì khoâng neân duøng
toaøn thaân, coù theå duøng Ñoâng y ñöôïc thì khoâng caàn duøng Taây y, coù theå uoáng
ñöôïc thì khoâng caàn tieâm, coù khaû naêng duøng ñöôïc bieät döôïc cuõ thì khoâng caàn
duøng thuoác môùi nghieân cöùu baøo cheá chöa qua söû duïng phoå bieán. Trong khi
duøng thuoác, coá gaéng khoâng cho buù khi noàng ñoä thuoác trong maùu cao. Cho buù
tröôùc khi uoáng thuoác toát hôn laø cho buù sau khi uoáng thuoác.
Phuï nöõ ñang nuoâi con buù neáu thöïc söï phaûi uoáng thuoác moät thôøi gian thì
neân taïm döøng cho buù vì thuoác gaây nguy haïi raát lôùn ñoái vôùi treû. Neáu maéc beänh
nan y hoaëc maïn tính nhö beänh ung thö, beänh thaàn kinh thì neân cho thoâi buù meï.
491
67 Baøi taäp luyeän daønh cho phuï nöõ sau sinh trong
thôøi gian ôû cöõ
Ngaøy ñaàu tieân, sau khi sinh khoaûng 6∼8 giôø coù theå ngoài daäy, vaän ñoäng hai
tay, laøm thöû moät soá ñoäng taùc nhö dang tay, môû ra kheùp vaøo, xoay troøn, giô leân
haï xuoáng. Sau khi sinh 12 giôø coù theå laøm 10 laàn caùc ñoäng taùc co thaét haäu moân
nhòn tieåu ñeå coù theå phuïc hoài cô vuøng ñaùy chaäu. Vaën mình nhieàu laàn laøm cho
töû cung sôùm co laïi vò trí cuõ.
Ngaøy thöù 2, ngoaøi taäp laïi ñoäng taùc cuûa ngaøy thöù nhaát, coøn taêng theâm noäi
dung taäp nhö sau: (1) Hít thôû buïng: Naèm ngöûa treân giöôøng, 2 tay ñaët nheï
nhaøng leân buïng, thôû maïnh ñeå buïng phoàng leân, 2 tay theo ñoù cuõng ñöôïc naâng
leân, giöõ nhö vaäy trong vaøi giaây, khi hít vaøo, ñeå buïng loõm xuoáng, 2 tay cuõng theo
ñoù thaáp xuoáng, laøm lieân tuïc trong 2∼3 phuùt. (2) Vaän ñoäng hai tay: Coù theå taêng
cöôøng luyeän taäp caùc ñoäng taùc ngoài daäy, hai tay naém laïi ñaët tröôùc ngöïc, hai tay
naém laïi, giaáu khuyûu tay tröôùc ngöïc, laàn löôït ñaùnh maïnh veà phía tröôùc. (3) Vaän
ñoäng hai chaân: Taêng cöôøng luyeän taäp caùc ñoäng taùc cong muõi chaân roài ñaù chaân
leân treân, sau ñoù duoãi maïnh xuoáng döôùi, laøm nhö vaäy 10 laàn. (4) Coù theå xuoáng
giöôøng vaän ñoäng ñi laïi, moãi ngaøy töø 2-3 laàn, moãi laàn töø 5-20 phuùt, laøm tuøy theo
söùc cuûa baûn thaân. (5) Luyeän taäp naèm saáp: Nhöõng ngöôøi khoâng phaûi qua phaãu
thuaät coù theå taêng cöôøng taäp luyeän ñoäng taùc naèm saáp, coù theå taäp vaøo saùng sôùm
hoaëc buoåi toái tröôùc khi ñi nguû, moãi laàn 5-15 phuùt, ñeå phoøng chöùng töû cung ngaû
sau. Khi luyeän taäp ñoäng taùc naøy khoâng neân eùp leân ngöïc, neân keâ moät chieác goái
phía döôùi buïng. (6) Luyeän taäp vôùi cô vuøng ñaùy chaäu vaø haäu moân
Cô theå ôû tö theá naèm ngöûa hoaëc ñöùng thaúng, hai chaân song song hoaëc ñan
cheùo, coá gaéng thu nhoû haäu moân vaø hoäi aâm leân treân gioáng nhö sau luùc ñi ñaïi
tieän, giöõ ôû traïng thaùi naøy trong vaøi giaây, sau ñoù thaû loûng veà vò trí cuõ. Ñoái vôùi
nhöõng ngöôøi coù veát thöông sau khi laøm phaãu thuaät hoäi aâm phaûi ñôïi sau khi
laønh mieäng veát thöông môùi ñöôïc laøm ñoäng taùc naøy.
Ngoaøi vieäc taäp luyeän nhieàu laàn ñoäng taùc cuûa ngaøy ñaàu tieân vaø ngaøy thöù 2,
phuï nöõ sau sinh coù theå taäp theâm ñoäng taùc döôùi ñaây vaøo ngaøy thöù 3: (1) Vaän
ñoäng thu nhoû cô thòt phía döôùi buïng, thu buïng, phình buïng, töø töø duøng löïc
ñöa cô buïng xuoáng phía döôùi (thu buïng), sau ñoù thaû loûng veà vò trí cuõ (phình
buïng), laëp laïi 10 laàn ñoäng taùc naøy. (2) Ñoäng taùc naèm ngöûa ngaång ñaàu. Naèm
ngöûa, boû goái, hai chaân duoãi thaúng, gaäp maïnh coå gaùy veà phía tröôùc, ngaång ñaàu,
cong veà phía sau, quan saùt phaàn buïng vaø chaân, ñeå cho phaàn döôùi traùn tieáp xuùc
vôùi ngöïc, giöõ trong vaøi giaây, laëp laïi ñoäng taùc naøy 10 laàn. (3) Naèm ngöûa naâng
chaân. Naèm ngöûa, hai chaân duoãi thaúng, thay nhau naâng leân, sau ñoù töø töø haï
xuoáng, laëp laïi ñoäng taùc naøy 10 laàn. (4) Naèm ngöûa xoay nöûa ngöôøi. Naèm ngöûa,
492
xoay ngöôøi sang hai beân, nhöng chæ xoay nöûa ngöôøi treân, coøn phaàn xöông
chaäu vaø chaân döôùi khoâng ñöôïc cöû ñoäng, moãi beân laøm laëp laïi 5 laàn.
Sau 4 ngaøy reøn luyeän, ngaøy thöù 5 vaãn coù theå taäp theâm nhöõng ñoäng taùc sau:
(1) Vaän ñoäng gaäp ñuøi: tö theá naèm ngöûa, chaân gaäp ra sau, coá gaéng laøm cho ñuøi aùp
saùt vaøo buïng, baép chaân ñeå cong töï nhieân, sau ñoù duoãi thaúng trôû laïi, thay ñoåi moãi
beân chaân laøm 15 laàn. (2) Naèm ngöûa xoay ñaàu goái, laøm ñoäng taùc xoay xöông chaäu.
Saûn phuï sau sinh 8∼10 ngaøy, neân coá gaéng xuoáng giöôøng vaän ñoäng nhieàu,
ngoaøi vieäc phaûi kieân trì moät soá ñoäng taùc vaän ñoäng nhö 1∼7 ngaøy treân, coù theå
taêng cöôøng luyeän taäp theâm nhöõng ñoäng taùc döôùi ñaây: (1) Naèm ngöûa thaúng
ngöôøi vaän ñoäng nhö tö theá ñi xe, hai tay choáng naïnh, hai chaân gaäp laïi, giô leân,
gioáng nhö ñoäng taùc ñaïp xe, laàn löôït co vaøo, duoãi ra, lieân tuïc 1 phuùt trôû leân. (2)
Vaän ñoäng thaúng ngöôøi nhö hình caàu: naèm ngöûa, gaäp ñaàu goái, naâng phaàn
moâng leân, öôõn xöông hoâng caêng cô buïng, hai chaân hai vai laøm truï naâng cô
theå, giöõ trong vaøi giaây, hai tay coù theå ñôõ löng, haï xuoáng, laëp laïi 10 laàn. (3)
Ñoäng taùc ngoài sau tay ñaàu goái: tröôùc tieân ôû vò trí quyø, ñaàu goái vaø caúng chaân
laøm truï ñôõ, cô theå cong veà phía tröôùc, hai tay khoâng rôøi giöôøng, laøm ñoäng taùc
ngoài veà phía sau, coá gaéng ngoài leân hai chaân, ñoàng thôøi duøng löïc khom löng
xuoáng, gioáng nhö ñoäng taùc guïc ñaàu. Giöõ vò trí cô theå treân 1 phuùt, sau khi hoaøn
taát phaàn döôùi cô theå khoâng ñöôïc cöû ñoäng quyø thaúng leân, laøm cho ñuøi vaø caúng
chaân vuoâng goùc, thaân treân döïa vaøo hai tay choáng xuoáng giöôøng, laøm ñoäng taùc
quyø phuïc. Coù theå naèm saáp 10∼15 phuùt.
Saûn phuï ngoaøi vieäc kieân trì luyeän taäp caùc ñoäng taùc 10 ngaøy ñaàu, 10 ngaøy
sau cuõng coù theå löïa choïn moät caùch phuø hôïp nhöõng ñoäng taùc döôùi ñaây, ñeå
phoøng choáng töû cung khoâng hoài phuïc trôû laïi hoaøn toaøn. (1) Naèm ngöûa ngoài
daäy: naèm ngöûa, gaäp hai ñaàu goái, hai baøn chaân aùp saùt xuoáng giöôøng (maët baèng)
hoaëc ñöôïc ngöôøi khaùc giöõ coá ñònh, hai tay oâm ñaàu hoaëc hai caùnh tay ñan vaøo
nhau ôû phía tröôùc, duøng löïc ngoài daäy. Thaân treân coá gaéng nghieâng veà phía
tröôùc, laøm cho ñaàu tieáp xuùc vôùi ñaàu goái, hai chaân khoâng ñöôïc rôøi khoûi maët
giöôøng, sau ñoù ngöûa thaân treân ra sau, quay trôû laïi tö theá chuaån bò ban ñaàu, coù
theå laëp ñi laëp laïi 10 laàn. (2) Ñoäng taùc giô chaân hoùp buïng: naèm ngöûa, hai chaân
duoãi thaúng, ñoàng thôøi giô leân thaønh moät goùc vuoâng, roài laïi cuøng haï xuoáng, laëp
ñi laëp laïi. Chuù y khi haï xuoáng phaûi duøng löïc khoáng cheá, khoâng ñöôïc ñeå rôi töï
do, laøm khoaûng 10 laàn. (3) Ñoäng taùc hình chöõ "V": naèm ngöûa, hai chaân duoãi
thaúng, ñoàng thôøi hoùp buïng, laøm cho nöûa thaân treân vaø hai chaân cuøng giô leân
nhanh choùng, ñoàng thôøi duøng hai tay naém vaøo hai chaân, roài daàn daàn haï caû tay
vaø chaân xuoáng, laëp laïi 10 laàn.
Sau nöûa thaùng, ngoaøi vieäc kieân trì vaän ñoäng caùc ñoäng taùc treân giöôøng, coù
theå taêng theâm thôøi gian ñi boä, caên cöù vaøo tình traïng söùc khoûe, coù theå taäp moät
soá ñoäng taùc theå duïc ñöùng ñôn giaûn cho ñeán khi ñaày thaùng.
493
68 Ñoïc baùo, xem tivi vôùi phuï nöõ sau khi sinh
Phuï nöõ sau khi sinh moät thôøi gian, söï thay ñoåi trong cô theå seõ phuïc
hoài daàn trôû veà traïng thaùi tröôùc khi mang thai. Neáu thôøi kyø mang thai bò
chöùng cao huyeát aùp, nay huyeát aùp seõ trôû laïi bình thöôøng, ñaùy maét khoâng
thay ñoåi, toaøn thaân khoâng coù beänh taät gì, sau khi sinh hoaøn toaøn bình
thöôøng thì coù theå ñoïc saùch, xem baùo.
Maáy ngaøy ñaàu tieân sau khi sinh, toát nhaát laø ngoài daäy, choïn tö theá ngoài
thoaûi maùi ñeå xem baùo ñoïc saùch, khoâng neân naèm ngöûa hoaëc naèm nghieâng
ñoïc saùch, xem baùo ñeå traùnh aûnh höôûng ñeán thò löïc. Thôøi gian ñoïc saùch
khoâng neân quaù laâu ñeå traùnh laøm cho thò löïc meät moûi, möùc ñoä aùnh saùng
vöøa phaûi thích hôïp, khoâng neân quaù saùng ñeå khoâng laøm choùi maét, cuõng
khoâng neân quaù toái. Sau khi sinh khoâng neân xem nhöõng loaïi saùch coù tính
kích thích hoaëc maïo hieåm ñeå traùnh thaàn kinh hoài hoäp, lo laéng, sôï haõi ñeå
aûnh höôûng tôùi giaác nguû, bôûi vì neáu khoâng nguû ñuû seõ laøm giaûm löôïng söõa
tieát ra, vì vaäy, phuï nöõ sau sinh chæ neân xem saùch ôû möùc ñoä vöøa phaûi.
Phuï nöõ sau sinh neáu vaãn chöa phuïc hoài söùc khoûe, xem tivi nhieàu deã
sinh ra moûi maét, hoa maét. Phuï nöõ sau khi sinh cô theå suy nhöôïc, cung
caáp maùu khoâng ñuû raát deã phaùt sinh caùc chöùng veà maét. Cô maét neáu ôû traïng
thaùi taäp trung quaù laâu, khoù ñieàu tieát seõ daãn ñeán ñau ñaàu, buoàn noân, meät
moûi, phieàn naõo vaø maéc caùc beänh veà
maét, maét söng ñau, sôï aùnh saùng, vì
vaäy, phuï nöõ sau sinh khoâng neân xem
tivi quaù nhieàu. Bình thöôøng, toát nhaát
chæ neân xem tivi döôùi 1 giôø, ngoaøi ra
coøn khoâng neân ngoài xem tivi quaù gaàn
ñeå cho maét ñöôïc nghæ ngôi nhieàu.
Nhaát laø ñoái vôùi nhöõng phuï nöõ sau
sinh suy nhöôïc cô theå caøng neân ít
xem tivi ñeå khoâng aûnh höôûng ñeán söï
phuïc hoài cô theå.
494
69 Khoâng neân sinh hoaït tình duïc trong thôøi gian

ôû cöõ
Sau khi sinh, sinh lyù cô theå phuï nöõ thay ñoåi raát nhieàu, nhaát laø cô quan sinh
duïc bò toån thöông vaø thay ñoåi trong quaù trình mang thai vaø sinh nôû, phaûi traûi qua
moät thôøi gian môùi khoâi phuïc trôû laïi bình thöôøng. Khi boä maùy naøy chöa trôû veà traïng
thaùi bình thöôøng thì nhaát ñònh khoâng ñöôïc sinh hoaït. Chæ khi boä maùy trôû laïi traïng
thaùi bình thöôøng môùi ñöôïc quan heä tình duïc. Ñoái vôùi nhöõng phuï nöõ sau sinh bình
thöôøng, do töû cung vaø toaøn thaân ñang daàn phuïc hoài trôû veà traïng thaùi tröôùc luùc
mang thai, thôøi gian caàn thieát ñeå phuïc hoài khoaûng 6∼8 tuaàn. Do vaäy, trong thôøi
gian nghæ sau sinh khoâng neân sinh hoaït tình duïc. Nguyeân nhaân chuû yeáu laø do:
Phuï nöõ sinh nôû laø moät hình thöùc lao ñoäng theå löïc naëng, phuï nöõ nuoâi
döôõng con nhoû ñöông nhieân cuõng tieâu hao söùc löïc töông öùng, cho neân giai
ñoaïn nghæ cöõ sau sinh laø giai ñoaïn nghæ ngôi, an döôõng, khoâng neân tieâu hao
theâm naêng löôïng cho vieäc sinh hoaït tình duïc, laõng phí tinh löïc vaø theå löïc.
Thôøi kyø sau sinh, töû cung thay ñoåi töông ñoái nhieàu, töû cung seõ daàn co
nhoû laïi, chaát saûn dòch trong töû cung khoâng ngöøng baøi tieát ra ngoaøi aâm hoä, do
chaát dòch naøy laø chaát thaûi, neân cô quan sinh nôû raát deã bò vieâm nhieãm, hôn
nöõa, söùc ñeà khaùng cuûa baûn thaân cô quan sinh saûn giaûm suùt, neáu sinh hoaït
tình duïc seõ laøm cho vi khuaån xaâm nhaäp vaøo saâu beân trong daãn ñeán soát haäu
saûn, seõ coøn löu laïi maàm beänh vieâm khung xöông chaäu.
Do nguyeân nhaân thay ñoåi hooùcmon giôùi tính: Caùc toå chöùc cuûa caùc cô
quan sinh duïc nöõ sau khi sinh bò suy yeáu ôû möùc ñoä nhaát ñònh, neáu gaëp phaûi
ñoái phöông giao phoái thoâ baïo, maïnh meõ, thaäm chí laøm raïn nöùt, raùch vôõ aâm
ñaïo daãn ñeán tình traïng bò kích thích oå buïng vaø chaûy maùu.
Raát nhieàu phuï nöõ khi sinh, coå töû cung raùch keùo theo aâm hoä, aâm ñaïo cuõng
bò raùch, tình traïng naøy seõ ñöôïc phuïc hoài daàn daàn trong thôøi gian nghæ sau sinh
nôû. Quan heä tình duïc seõ laøm caùc veát raùch laâu lieàn cuõng seõ daãn ñeán nhieãm
truøng vaø taïo muû caùc boä phaän toån thöông.
Nhaéc nhôû
Thôøi gian thích hôïp nhaát ñeå sinh hoaït tình duïc laø sau sinh nôû 8 tuaàn. Neáu
moå ñeû, foxcep, veát khaâu phaãu thuaät caét taàng sinh moân vaø coå töû cung hoaëc nhieãm
truøng sau sinh, soát, maát maùu thì thôøi gian phuïc hoài cuûa caùc cô quan sinh saûn nhö
töû cung, aâm ñaïo, aâm hoä seõ chaäm hôn, thôøi gian traùnh sinh hoaït tình duïc seõ keùo
daøi hôn. Veát khaâu lôùn seõ laâu lieàn seïo hôn neân khoaûng 70 ngaøy sau sinh môùi neân
sinh hoaït tình duïc. Ñeû moå toát nhaát laø sau 3 thaùng môùi neân quan heä tình duïc. 495
LÔØI NOÙI ÑAÀU 003 16. Vì sao ngöôøi phuï nöõ caàn boå sung
canxi khi chuaån bò mang thai? 022
17. Vì sao cô theå ngöôøi phuï nöõ chuaån bò
CHÖÔNG 1 mang thai khoâng theå thieáu saét? 023
Nhöõng ñieàu caàn chuù yù tröôùc khi mang thai 18. Vì sao ngöôøi phuï nöõ khi chuaån bò
1. Taïi sao moät soá ngöôøi neân keát hoân mang thai caàn boå sung chaát keõm?024
muoän? 007 19. Vì sao ngöôøi choàng cuõng caàn boå sung
2. Taïi sao nhöõng ngöôøi laø hoï haøng keõm khi vôï chuaån bò mang thai? 025
gaàn khoâng neân keát hoân vôùi nhau? 008 20. Ngöôøi phuï nöõ chuaån bò mang thai
3. Taïi sao phaûi kieåm tra söùc khoûe caàn boå sung ioát nhö theá naøo? 026
toaøn dieän tröôùc khi keát hoân? 009 21. Vì sao phuï nöõ khoâng theå thieáu
4. Taïi sao khoâng neân voäi vaøng vitamin khi chuaån bò mang thai? 027
mang thai ngay sau khi keát hoân? 010 22. Vì sao ngöôøi choàng caàn boå sung vitamin
5. Taïi sao khoâng neân mang thai A tröôùc khi ngöôøi vôï mang thai? 028
ngay trong kyø nghæ traêng maät? 011 23. Phuï nöõ maéc beänh cao huyeát aùp
6. Taïi sao khoâng neân mang thai khi coù theå mang thai khoâng? 029
tuoåi coøn quaù treû? 012 24. Phuï nöõ maéc beänh tim coù theå
7. Nhöõng baát lôïi cuûa vieäc mang thai mang thai khoâng? 030
khi ñaõ lôùn tuoåi? 013 25. Vì sao phuï nöõ maéc beänh tieåu ñöôøng
8. Ñoä tuoåi sinh ñeû lyù töôûng cuûa khoâng neân mang thai? 031
ngöôøi phuï nöõ 014 26. Phuï nöõ maéc beänh vieâm thaän coù
9. Quaù beùo hay quaù gaày coù aûnh höôûng ñeán theå mang thai khoâng? 032
chu kyø kinh nguyeät hay khoâng? 015 27. Phuï nöõ maéc beänh thieáu maùu
10. Sinh ñeû coù keá hoaïch 016 taïm thôøi khoâng neân mang thai 033
11. Choïn muøa toát nhaát ñeå mang thai? 017 28. Phuï nöõ maéc beänh lao phoåi khoâng
12. Caùc caëp vôï choàng caàn phaûi chuaån bò neân mang thai 034
taâm lyù nhö theá naøo tröôùc khi 29. Phuï nöõ maéc beänh cöôøng tuyeán
mang thai? 018 giaùp traïng khoâng neân mang thai 035
13. Chuaån bò veà sinh lyù tröôùc khi 30. Phuï nöõ maéc beänh ñoäng kinh coù
mang thai 019 thai ñöôïc khoâng? 036
14. Vì sao phuï nöõ caàn aên uoáng ñaày ñuû
31. Phuï nöõ coù khoái u coù mang thai
dinh döôõng tröôùc khi mang thai? 020
ñöôïc khoâng? 037
15. Phuï nöõ chuaån bò mang thai neân
32. Taïi sao phuï nöõ maéc beänh maùu
boå sung chaát ñaïm nhö theá naøo? 021
traéng khoâng ñöôïc mang thai? 038
496
MUÏC LUÏC
33. Taïi sao phuï nöõ maéc beänh lupus 48. Tö theá naøo trong quan heä tình duïc
ban ñoû khoâng neân mang thai? 039 deã daãn ñeán coù thai? 054
34. Nhöõng beänh laây nhieãm tình duïc 49. Laøm sao bieát ñöôïc mình ñaõ
naøo khoâng neân coù thai? 040 coù thai? 055
35. Taïi sao coù thai trong thôøi gian
uoáng thuoác traùnh thai caàn phaûi
CHÖÔNG 2: NHÖÕNG ÑIEÅM QUAN TROÏNG caàn chuù yù
chaám döùt vieäc mang thai? 041 TRONG SINH HOAÏT THÔØI KYØ MANG THAI
36. Taïi sao phuï nöõ sau khi ñeû non,
saûy thai vaø ñeû moå xong khoâng NHÖÕNG ÑIEÀU NEÂN VAØ KHOÂNG NEÂN
ñöôïc voäi vaøng coù thai? 042 TRONG AÊN UOÁNG
37. Thuoác vaø tia X quang coù aûnh höôûng 1. Dinh döôõng coù lieân quan nhö theá
nhö theá naøo ñeán vieäc mang thai 043 naøo tôùi öu sinh? 059
38. Khi hai vôï choàng chuaån bò coù con, 2. Thai nhi phaùt trieån caàn nhöõng
ngöôøi choàng khoâng ñöôïc uoáng chaát dinh döôõng naøo? 061
nhöõng loaïi thuoác naøo? 044 3. Söï nguy haïi cuûa vieäc thieáu dinh
39. Phuï nöõ saûy thai thöôøng xuyeân neáu döôõng trong khi mang thai? 062
laïi coù thai thì phaûi laøm theá naøo? 045 4. Laøm theá naøo ñeå ñaït ñöôïc dinh
40. Vì sao chuaån bò mang thai thì döôõng hôïp lyù khi mang thai? 063
vôï choàng khoâng ñöôïc uoáng thuoác 5. Vì sao thai phuï phaûi cung caáp
an thaàn? 046 ñuû nhieät löôïng? 064
41. Taïi sao phuï nöõ chuaån bò coù thai 6. Thai phuï boå sung protein nhö
khoâng ñöôïc uoáng röôïu? 047 theá naøo? 065
42. Taïi sao khi chuaån bò mang thai ngöôøi 7. Vì sao thai phuï phaûi baûo ñaûm
choàng khoâng ñöôïc uoáng röôïu? 048 vieäc haáp thuï chaát beùo? 066
43. Taïi sao phuï nöõ phaûi cai thuoác laù 8. Thai phuï caàn haáp thuï ñöôøng
khi chuaån bò coù thai? 049 nhö theá naøo? 067
44. Nhöõng tröôøng hôïp naøo noùi chung 9. Thai phuï boå sung canxi vaø photpho
khoâng neân thuï thai? 050 nhö theá naøo? 068
45. Kinh nguyeät cuûa phuï nöõ lieân quan 10. Thai phuï caàn boå sung bao nhieâu
theá naøo ñeán vieäc coù thai? 051 saét? 069
46. Taàn soá sinh hoaït tình duïc coù lieân quan 11. Taùc duïng cuûa keõm ñoái vôùi chaát
gì ñeán vieäc coù thai? 052 löôïng sinh saûn 070
47. Naém baét thôøi gian thuï thai 12. Taïi sao phuï nöõ mang thai khoâng
theá naøo? 053 theå thieáu ioát? 071
497
13. Phuï nöõ mang thai neân boå sung 32. So saùnh theå troïng thai phuï qua caùc
vitamin A nhö theá naøo? 072 thôøi kyø mang thai 091
14. Phuï nöõ mang thai khoâng theå 33. Bieän phaùp khoáng cheá theå troïng cuûa
thieáu caùc vitamin nhoùm B 073 thai phuï 092
15. Thöïc phaåm boå sung vitamin C 074 34. Taùc haïi cuûa vieäc thöøa dinh döôõng
16. Taùc duïng cuûa vitamin D ñoái vôùi ôû phuï nöõ mang thai 093
phuï nöõ mang thai vaø thai nhi 075 35. Phuï nöõ mang thai khoâng neân
17. Phuï nöõ mang thai neân boå sung chæ aên toaøn thöïc vaät 094
vitamin E 076 36. Phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc aên
18. Phuï nöõ mang thai neân uoáng kieâng moät caùch thaùi quaù 095
nhieàu nöôùc 077 37. Yeâu caàu veà aên uoáng ñoái vôùi thai
19. Caùc loaïi thöïc phaåm toát cho thai phuï 078 phuï maéc chöùng toång hôïp cao
20. Khuyeán khích thai phuï aên nhieàu huyeát aùp thai ngheùn 096
ñaäu naønh 079 38. Phuï nöõ mang thai khoâng neân keùn
21. Phuï nöõ mang thai neân aên aên vaø aên thieân leäch theo sôû thích 097
nhieàu ngoâ 080 39. Thai phuï neân traùnh tình traïng
22. Phuï nöõ mang thai neân aên keâ 081 "no doàn ñoùi goùp" 098
23. Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu 40. Taùc haïi cuûa vieäc phuï nöõ mang thai
thòt naïc 082 aên saùng, aên chieàu khoâng caân baèng 099
24. Khuyeán khích thai phuï aên laïc 083 41. Thai phuï khoâng neân aên quaù nhanh 100
25. Phuï nöõ mang thai neân aên 42. Thai phuï khoâng neân aên thöïc phaåm
nhieàu taùo 084 coù chöùa ñöôøng hoùa hoïc, tinh daàu
26. Taùc duïng cuûa vieäc thai phuï aên thôm vaø chaát taïo maøu 101
nhieàu taùo ñoû 085 43. Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên
27. Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu quaù nhieàu thòt 102
moäc nhó 086 44. Taùc haïi cuûa vieäc thai phuï aên quaù
28. Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu nhieàu muoái 103
rau xanh 087 45. Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên
29. Taùc duïng cuûa vieäc phuï nöõ mang thai nhieàu gia vò coù tính noùng 104
aên ñöôøng ñoû 088 46. Phuï nöõ mang thai khoâng neân
30. Phuï nöõ mang thai neân aên thöùc aên aên rau chaân vòt, maêng, rau sam 105
thanh ñaïm 089 47. Phuï nöõ mang thai khoâng neân
31. Ñieàu chænh möùc taêng caân cuûa aên quaû sôn traø 106
thai phuï 090 48. Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên
498
nhieàu ñoà aên nhanh 107
MUÏC LUÏC
49. Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên 12. Moät soá moùn aên coù taùc duïng boå naõo
nhieàu ñoà hoäp 108 cho thai nhi 125
50. Phuï nöõ mang thai khoâng neân 13. Nhöõng moùn canh giuùp phaùt trieån
aên ñoà aên laïnh 109 trí naõo thai nhi 126
51. Phuï nöõ mang thai khoâng neân aên
nhieàu quaåy raùn 110 SINH HOAÏT HAØNG NGAØY
52. Thai phuï traùnh aên nhöõng thöïc 1. Tö theá naèm daønh cho phuï nöõ
phaåm quaù maãn caûm gaây dò öùng 111 mang thai 127
53. Taùc haïi cuûa vieäc aên nhieàu ñoà aên 2. Nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi vieäc ñi laïi,
coù tính kích thích 112 ñöùng, ngoài cuûa thai phuï 129
3. Nhöõng phöông phaùp nghæ ngôi
THÖÏC PHAÅM BOÅ NAÕO daønh cho thai phuï 130
1. Hai giai ñoaïn ñænh cao cuûa söï 4. Phuï nöõ mang thai neân nguû tröa 131
phaùt trieån cuûa naõo cuûa thai 113 5. Nhieät ñoä phoøng thích hôïp ñoái vôùi
2. Nhöõng thöïc phaåm boå naõo thai thai phuï 132
phuï neân aên nhieàu 115 6. Thai phuï khoâng neân naèm nguû
3. Nhöõng loaïi nguõ coác vaø caùc loaïi ñeäm ñieän 133
ñaäu coù taùc duïng boå naõo 116 7. Phuï nöõ mang thai khoâng neân nguû
4. Nhöõng loaïi quaû töôi vaø khoâ naøo giöôøng loø xo meàm 134
coù taùc duïng boå naõo? 117 8. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñoái vôùi phuï
5. Naám höông, naám kim chaâm, nöõ mang thai lao ñoäng ôû noâng thoân 135
moäc nhó coù nhöõng coâng duïng 9. Nhöõng tröôøng hôïp phuï nöõ mang
boå naõo naøo? 118 thai lôùn tuoåi phaûi caân nhaéc thay
6. Nhöõng thuûy saûn naøo coù taùc duïng ñoåi coâng vieäc 136
boå naõo? 119 10. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi thai phuï
7. Vì sao noùi caùc loaïi tröùng laø thöïc laøm vieäc nhaø 137
phaåm boå naõo raát toát? 120 11. Phuï nöõ mang thai khoâng neân ôû
8. Caùc loaïi thòt coù taùc duïng boå naõo 121 trong beáp quaù laâu 138
9. Moät soá caùch boå sung "chæ soá vaøng" 12. Phuï nöõ mang thai neân traùnh
cho thai phuï 122 nhöõng taùc nhaân nguy hieåm 139
10. Maät ong laø thöïc phaåm boå naõo 13. Phuï nöõ mang thai caàn chuù yù khi
lyù töôûng 123 söû duïng quaït ñieän, ñieàu hoøa 140
11. Moät soá moùn aên coù taùc duïng boå naõo 14. Lyù do thai phuï khoâng neân ñeå nhieàu
cho thai nhi 124 caây caûnh trong phoøng 141
499
15. Bieän phaùp ñeà phoøng caûm naéng trong 31. Caùch xem tivi hôïp lyù daønh cho
muøa heø 142 thai phuï 158
16. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå giöõ gìn 32. Phuï nöõ mang thai coù neân söû duïng
söùc khoûe phuï nöõ mang thai trong maùy vi tính khoâng? 159
muøa ñoâng 143 33. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñoái vôùi thai
17. Phuï nöõ mang thai khoâng neân ñeán phuï laøm coâng vieäc chuyeân vôùi
nhöõng nôi taäp trung ñoâng ngöôøi 144 maùy vi tính 160
18. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi thai phuï 34. Taùc duïng cuûa vieäc phuï nöõ mang
ñi du lòch 145 thai tham gia vaän ñoäng theå duïc
19. Nhöõng ñieàu chuù yù ñoái vôùi phuï nöõ thích hôïp 161
mang thai ñang ñi laøm 146 35. Nhöõng caùch vaän ñoäng daønh cho
20. Yeâu caàu veà aên maëc ñoái vôùi phuï nöõ mang thai 162
thai phuï 147 36. Nhöõng ñieàu phuï nöõ mang thai caàn
21. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi choïn chuù yù khi taäp theå duïc 163
giaøy deùp 148 37. Nhöõng ñoäng taùc theå duïc daønh cho
22. Phuï nöõ mang thai khoâng neân thaét phuï nöõ mang thai 164
ñai löng quaù chaät 149 38. Khuyeán khích phuï nöõ mang thai
23. Phuï nöõ mang thai khoâng neân ñi bôi 165
tieáp xuùc vôùi thuoác baûo veä thöïc vaät 150 39. Caùch taém naéng daønh cho phuï nöõ
24. Phuï nöõ mang thai neân traùnh hít mang thai 166
phaûi muøi xaêng 151 40. Phöông phaùp vaän ñoäng daønh cho
25. Taùc haïi cuûa tieáng oàn ñoái vôùi phuï nöõ phuï nöõ mang thai lôùn tuoåi 167
mang thai 152
26. Phuï nöõ mang thai khoâng neân laøm KIEÁN THÖÙC DAÏY THAI
vieäc trong moâi tröôøng tieáp xuùc vôùi 1. Ñònh nghóa daïy thai 168
caùc chaát hoùa hoïc 153 2. Moái lieân quan giöõa daïy thai vaø
27. Taùc haïi cuûa röôïu ñoái vôùi phuï nöõ söï phaùt trieån naõo cuûa thai nhi 170
mang thai 154 3. Phöông phaùp daïy thai tieáp xuùc
28. Taùc haïi cuûa thuoác laù ñoái vôùi phuï nöõ qua buïng meï 171
mang thai 155 4. Phöông phaùp daïy thai vaän ñoäng 172
29. Phuï nöõ mang thai khoâng neân 5. Phöông phaùp daïy thai taäp theå thao
nhuoäm, laø, eùp toùc 156 vaø chôi ñuøa 173
30. Phuï nöõ mang thai khoâng neân nuoâi 6. Phöông phaùp daïy thai baèng
thuù nuoâi trong nhaø 157 aâm nhaïc 174
500
MUÏC LUÏC
7. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi tieán haønh 8. Nhöõng nguy hieåm ñoái vôùi thai phuï
daïy thai baèng aâm nhaïc 175 bò thieáu maùu 191
8. Phöông phaùp daïy thai baèng 9. Söï nguy hieåm cuûa vieäc thai phuï bò
ngoân ngöõ 176 caûm cuùm ñoái vôùi thai nhi 192
9. Noäi dung daïy thai caûm nhaän 10. Phöông phaùp theå duïc baûo veä söùc
caùi ñeïp 177 khoûe ñeå phoøng vaø ñieàu trò beänh
10. Daïy thai caûm nhaän thieân nhieân 178 caûm cuùm ôû thai phuï 193
11. Trang trí phoøng ñeïp coù lôïi cho söï 11. Phöông phaùp phoøng traùnh caûm cuùm
phaùt trieån cuûa thai nhi 179 ôû thai phuï 194
12. Phöông phaùp tieán haønh daïy thai 12. Nhöõng nguy haïi ñoái vôùi thai nhi khi
baèng chieáu saùng 180 thai phuï bò nhieãm beänh 195
13. AÛnh höôûng cuûa taâm traïng thai phuï 13. Phuï nöõ mang thai caàn phoøng traùnh
ñoái vôùi vieäc daïy thai 181 vieâm tuyeán nöôùc boït 196
15. Vai troø cuûa ngöôøi cha trong vieäc 14. Nhöõng nguy haïi khi bò maån ngöùa
daïy thai 182 trong thôøi kyø mang thai 197
15. Xöû lyù khi thai phuï phaùt sinh maån
BEÄNH TRONG THAI KYØ ngöùa da 198
1. Chöùng toång hôïp cao huyeát aùp 16. Xöû lyù khi thai phuï bò tröôùng buïng,
thai ngheùn 183 æa chaûy 199
2. Nhöõng nguy hieåm cuûa chöùng toång 17. Xöû lyù khi thai phuï bò ñau buïng caáp 200
hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn 185 18. Phöông phaùp phoøng traùnh ñau
3. Nhöõng ñieàu thai phuï maéc chöùng thaét löng 201
toång hôïp cao huyeát aùp thai ngheùn 19. Lyù do phuï nöõ mang thai deã bò giaõn
caàn chuù yù trong aên uoáng baûo veä tónh maïch 202
söùc khoûe 186 20. Xöû lyù khi thai phuï bò giaõn tónh
4. Nhöõng yeâu caàu trong aên uoáng cuûa maïch ôû chaân 203
thai phuï maéc beänh tim 187 21. Lyù do phuï nöõ mang thai bò co ruùt
5. Phuï nöõ mang thai tuoåi cao caàn baép chaân 204
phaûi kieåm tra saøng loïc beänh
22. Xöû lyù khi thai phuï bò ñau moûi
tieåu ñöôøng 188
cô thòt, thieáu söùc löïc 205
6. Yeâu caàu trong aên uoáng ñoái vôùi
23. Lyù do phuï nöõ mang thai bò
thai phuï maéc beänh tieåu ñöôøng
noân möûa 206
thai ngheùn 189
24. Phöông phaùp phoøng traùnh vieâm
7. Thai phuï maéc beänh xaáu maùu phaûi
lôû meùp, löôõi, moâi cho thai phuï 207
boå sung vitamin C 190 501
25. Phuï nöõ mang thai coù neân nhoå 42. Chaêm soùc baàu vuù khi mang thai 225
raêng khoâng? 208 43. Thai phuï beùo phì seõ aûnh höôûng
26. Boå sung dinh döôõng cho phuï nöõ khoâng toát ñeán thai nhi 226
mang thai bò beänh khoâ maét 209 44. Phöông phaùp nhaän bieát söï phaùt trieån
27. Caùch xöû lyù khi thai phuï bò chaûy cuûa thai nhi 227
maùu muõi 210 45. Bieåu hieän cuûa tình traïng thai nhi
28. Lyù do phuï nöõ mang thai deã bò phaùt trieån chaäm 228
vieâm ruoät thöøa 211 46. Bieän phaùp phoøng traùnh thai nhi
29. Lyù do sau khi mang thai khí hö phaùt trieån chaäm trong töû cung 229
taêng nhieàu 212 47. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi mang
30. Lyù do phuï nöõ mang thai ra nhieàu thai ñoâi 230
moà hoâi 213 48. Bieän phaùp phoøng traùnh beänh boäi
31. Tình traïng phuï nöõ mang thai ñi nhieãm ôû thai phuï mang thai ñoâi 231
tieåu nhieàu 214 49. Vì sao thai phuï caàn phaûi xeùt
32. Nhöõng nguy haïi khi thai phuï xuaát nghieäm maùu 232
hieän muïn nöôùc ñôn thuaàn ôû cô 50. Phuï nöõ mang thai phaûi ñònh kyø
quan sinh saûn 215 kieåm tra noàng ñoä ñaïm trong
33. Xöû lyù khi phuï nöõ mang thai bò nöôùc tieåu 233
beänh suøi maøo gaø 216 51. YÙ nghóa cuûa vieäc caân ño kieåm tra
34. Xöû lyù khi phuï nöõ mang thai vieâm söùc khoûe cho thai phuï 234
aâm ñaïo do naám 217 52. Phuï nöõ mang thai caàn khaùm
35. Lyù do phuï nöõ mang thai deã bò phuï khoa 235
taùo boùn 218 53. Taùc duïng cuûa vieäc sieâu aâm ñoái
36. Thöïc phaåm giuùp nhuaän traøng vaø vôùi phuï nöõ mang thai 236
phöông phaùp chöõa taùo boùn baèng 54. Caùch laøm hoà sô theo doõi söùc khoûe
aên uoáng 219 cho thai phuï 237
37. Bò raïn da khi mang thai 220 55. Phuï nöõ mang thai khoâng neân chuïp
38. Thai phuï bò loaïn nhòp tim vaø X quang vaø kieåm tra baèng CT 238
thôû khoù 221 56. Theá naøo laø mang thai nguy cô cao? 239
39. Lyù do thai phuï deã bò choaùng 222 57. Nhöõng nhaân toá coù theå khieán thai
40. Chöùng toång hôïp naèm ngöûa ôû phuï nhi dò daïng 240
nöõ mang thai 223 58. Giôùi tính cuûa thai nhi 241
41. Xöû lyù khi thai phuï xuaát hieän da 59. Nguyeân taéc duøng thuoác khi
thoâ raùp, taøn nhang 224 mang thai 242
502
MUÏC LUÏC
60. Nhöõng ñieàu thai phuï caàn chuù yù
khi duøng thuoác 243 CHÖÔNG III. NHÖÕNG ÑIEÅM caàn chuù yù
61. Thai phuï caàn naém vöõng kieán thöùc TRONG THÔØI KYØ ÑAÀU MANG THAI
duøng thuoác trong thôøi kyø thai
ngheùn 244 1. Tình traïng phaùt trieån cuûa phoâi thai
62. Thai phuï khoâng ñöôïc laïm duïng khi mang thai thaùng ñaàu tieân
thuoác 245 (0 ñeán 3 tuaàn) 263
63. Giai ñoaïn duøng thuoác nguy hieåm 2. Nhöõng ñieàu thai phuï caàn chuù yù
nhaát cuûa thai phuï 246 khi mang thai thaùng ñaàu tieân 264
64. Moät soá loaïi thuoác Taây Y thai phuï 3. Nhöõng ñieàu thai phuï caàn chuù yù
khoâng ñöôïc uoáng 247 ñeå baûo veä thai khi mang thai
65. Moät soá loaïi thuoác Ñoâng Y phuï nöõ thaùng ñaàu tieân 265
mang thai khoâng neân duøng 250 4. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi mang thai
66. Taùc duïng phuï cuûa vieäc thai phuï thaùng ñaàu tieân ñeå traùnh baát thöôøng
uoáng Vitamin quaù lieàu 251 cho thai nhi 266
67. Phuï nöõ mang thai coù neân uoáng 5. Tình traïng phaùt trieån cuûa thai nhi
daàu gan caù 252 trong thaùng mang thai thöù hai
68. Nhöõng ñieàu thai phuï caàn phaûi chuù (töø 4 ñeán 7 tuaàn) 267
yù khi duøng thöïc phaåm boå döôõng 253 6. Nhöõng ñieàu thai phuï caàn chuù yù
69. Phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc khi mang thai thaùng thöù 2 268
uoáng thuoác taåy giun hoaëc thuoác 7. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå giöõ thai
ñi ngoaøi 254 khi mang thai thaùng thöù 2 269
70. Phuï nöõ mang thai khoâng ñöôïc 8. Tình traïng phaùt trieån cuûa thai nhi
duøng daàu gioù hay daàu maùt 255 khi mang thai thaùng thöù 3 (töø 8
71. Phuï nöõ mang thai bò phuø thuõng ñeán 11 tuaàn) 270
khoâng neân duøng thuoác lôïi tieåu 256 9. Laøm theá naøo ñeå phoøng choáng saåy
72. Phuï nöõ mang thai caàn chuù yù gì thai vaø dò taät thai ôû thaùng thöù 3 271
khi tieâm phoøng 257 10. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå baûo veä
73. Phuï nöõ mang thai phaûi tieâm phoøng thai khi mang thai thaùng thöù 3 272
uoán vaùn 258 11. Thai phuï neân quan nieäm nhö theá
74. Phuï nöõ mang thai khoâng caàn tieâm naøo veà vieäc baûo veä thai 273
phoøng beänh sôûi 259 12. Thai phuï neân kieâng aên nhöõng gì
khoâng toát cho vieäc baûo veä thai nhi 274
503
13. Laøm theá naøo ñeå baûo veä söùc khoûe 29. Nhöõng loaïi thöïc phaåm chöùc naêng
trong thôøi kyø mang thai töø 2 ñeán coù theå ñieàu trò toát cho thai phuï bò
3 thaùng 275 noân ngheùn 291
14. Söï phaùt trieån cuûa thai nhi trong 30. Phöông phaùp chöõa trò khi bò oám
giai ñoaïn ñaàu thai kyø 276 ngheùn naëng 292
15. Nhöõng bieán ñoåi cuûa cô theå trong 31. Lyù do thai phuï khoâng neân aên nhieàu
giai ñoaïn ñaàu thai kyø 277 thöùc aên chua 293
16. Taïi sao noùi giai ñoaïn ñaàu thai kyø 32. Lyù do khuyeán caùo thai phuï aên
laø giai ñoaïn phaùt trieån quan troïng nhieàu caù cheùp trong giai ñoaïn
nhaát cuûa thai nhi 278 ñaàu thai kyø 294
17. Vì sao coù ngöôøi ñaõ coù thai maø vaãn 33. Nhöõng loaïi thöùc aên neân kieâng
thaáy "kinh nguyeät" 279 trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 295
18. Nhöõng vaán ñeà caàn chuù yù veà dinh 34. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong cuoäc
döôõng trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 280 soáng cuûa thai phuï giai ñoaïn ñaàu
19. Cheá ñoä aên uoáng ñieàu ñoä hôïp lyù thai kyø 296
trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 281 35. Nhöõng vieäc neân laøm ñeå baûo veä söùc
20. Nguy haïi do thieáu vitamin trong khoûe trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 297
giai ñoaïn ñaàu thai kyø 282 36. Giai ñoaïn ñaàu thai kyø laø giai ñoaïn
21. Lyù do caàn boå sung vitamin B11 then choát ñeå phoøng traùnh thai nhi
trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 283 maéc beänh baåm sinh 298
22. Lyù do phaûi phoøng choáng thieáu 37. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå traùnh saåy
keõm trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 284 thai vaø dò taät thai trong giai ñoaïn
23. Nhöõng loaïi thöïc phaåm thai phuï ñaàu thai kyø 299
neân aên trong giai ñoaïn ñaàu 38. Tö theá nguû cuûa thai phuï trong
thai kyø 285 giai ñoaïn ñaàu thai kyø 300
24. Giai ñoaïn ñaàu thai kyø, thai phuï 39. Nhöõng ñieàu thai phuï caàn chuù yù khi
sôï aên daàu môõ thì neân aên gì ñeå taém trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 301
boå sung chaát beùo 286 40. Thai phuï phaûi traùnh nhöõng kích
25. Lyù do giai ñoaïn ñaàu thai kyø thai phuï thích beân ngoaøi trong giai ñoaïn
bò noân 287 ñaàu thai kyø 302
26. Laøm sao ñeå aên ñöôïc khi oám ngheùn 288 41. Khoâng neân sinh hoaït vôï choàng
27. Nhöõng ñieàu thai phuï neân laøm khi trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 303
bò noân ngheùn 289 44. Sieâu aâm trong giai ñoaïn ñaàu
28. Khi mang thai bò noân maø nhòn aên thai kyø 304
thì coù toát khoâng? 290
504
MUÏC LUÏC
43. Thai phuï cao tuoåi neân sieâu aâm 60. Thôøi kyø nguy hieåm cho söï phaùt trieån
trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 305 caùc cô quan cuûa thai nhi 322
44. Xeùt nghieäm ñoái vôùi thai phuï tuoåi cao 61. Phöông phaùp kieåm tra aâm tim thai 323
trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 306 62. Laøm theá naøo ñeå sôùm phaùt hieän
45. Kieåm tra ñònh kyø töø giai ñoaïn ñaàu thai ñoâi 324
mang thai 307 63. Löïa choïn thôøi ñieåm naïo thai
46. Khaùm thai sôùm ñoái vôùi thai phuï tuoåi thích hôïp 325
cao trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 308 64. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù sau khi
47. Hieän töôïng ra maùu ôû aâm ñaïo ñoái vôùi naïo thai ñeå baûo veä söùc khoûe 326
thai phuï tuoåi cao trong giai ñoaïn 65. Caùch tính ngaøy döï sinh 327
ñaàu thai kyø 309 66. Nhaät kyù mang thai 328
48. Neáp sinh hoaït cho thai phuï tuoåi cao
trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 310
49. Nhöõng vaán ñeà thai phuï tuoåi cao CHÖÔNG IV. NHÖÕNG ÑIEÅM caàn chuù yù
caàn löu yù trong giai ñoaïn ñaàu TRONG GIAI ÑOAÏN GIÖÕA THAI KYØ
thai kyø 311 1. Tình traïng phaùt trieån cuûa thai nhi
50. Taâm traïng oån ñònh trong giai ñoaïn trong thaùng thöù 4 (12~25 tuaàn) 331
ñaàu thai kyø 312 2. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå ñaûm baûo
51. AÛnh höôûng cuûa beänh sôûi trong giai söùc khoûe trong thaùng thöù 4 332
ñoaïn ñaàu thai kyø 313 3. Phöông phaùp giaùo duïc thai nhi
52. AÛnh höôûng tôùi thai nhi khi thai phuï trong thaùng thöù 4 333
bò cuùm trong giai ñoaïn ñaàu 4. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå giöõ thai
thai kyø 314 trong thaùng thöù 4 334
53. Phöông phaùp aên uoáng ñeå giaùo duïc thai 5. Nhöõng ñieàu phaûi ñaëc bieät chuù yù
nhi trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 315 trong thaùng thöù 4 335
54. Hieän töôïng ñau raùt daï daøy trong 6. Nhöõng thai phuï caàn phaûi laøm
giai ñoaïn ñaàu thai kyø 316 chaån ñoaùn tröôùc sinh trong
55. Uoáng thuoác ñoái vôùi thai phuï tuoåi cao thaùng thöù 4 336
trong giai ñoaïn ñaàu thai kyø 317 7. Tình traïng phaùt trieån cuûa thai nhi
56. Phaân loaïi saåy thai 318 ôû thaùng thöù 5 (tuaàn 16~19) 337
57. Nhöõng bieåu hieän cuûa chöûa tröùng 319 8. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå giöõ thai
58. Nhöõng bieåu hieän cuûa mang thai trong thaùng thöù 5 338
ngoaøi töû cung 320 9. Nhöõng thöïc phaåm khoâng toát cho
59. Chaûy maùu chaân raêng ôû thai phuï 321 söï phaùt trieån naõo cuûa thai nhi 339
505
10. Thaùng thöù 5 cuûa thai kyø laø thôøi cô toát 27. Boå sung chaát saét trong giai ñoaïn
ñeå thöïc hieän giaùo duïc thai nhi 340 giöõa thai kyø 358
11. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå chaêm soùc, 28. Taêng haáp thuï chaát keõm trong giai
baûo veä vuù trong thaùng thöù 5 341 ñoaïn giöõa thai kyø 359
12. Phöông phaùp naén chænh ñaàu vuù 29. Boå sung ioát trong giai ñoaïn giöõa
bò tuït vaøo trong 342 thai kyø 360
13. Tình traïng phaùt trieån cuûa thai nhi trong 30. Nhöõng loaïi vitamin caàn boå sung
thaùng thöù 6 (tuaàn thöù 20~23) 343 trong giai ñoaïn giöõa thai kyø 361
14. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå baûo veä 31. Cheá ñoä aên uoáng haøng ngaøy trong
thai trong thaùng thöù 6 344 giai ñoaïn giöõa thai kyø 362
15. Lyù do trong thaùng thöù 5~6, 32. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong giai
thai phuï deã bò thieáu maùu 345 ñoaïn giöõa thai kyø 363
16. Nhöõng loaïi nhaïc thai nhi 33. Bieän phaùp baûo veä thai trong giai
thích nghe 346 ñoaïn giöõa thai kyø 364
17. Tình traïng phaùt trieån cuûa thai nhi 34. Hieän töôïng hoa maét, choùng maët trong
trong thaùng thöù 7 (24~27 tuaàn) 347 giai ñoaïn giöõa vaø cuoái thai kyø 365
18. Phoøng choáng meät moûi, ñau ngöôøi 35. Tình traïng tim hoài hoäp, huït hôi
trong thaùng thöù 7 348 trong giai ñoaïn giöõa thai kyø 366
19. Caùch giaûm phuø chaân sau thaùng 36. Nguyeân nhaân gaây ñau moûi ôû moät
thöù 7 349 soá boä phaän cuûa cô theå thai phuï 367
20. Ñeà phoøng vaø chöõa trò giaõn tónh maïch 37. Phoøng choáng saåy thai trong giai
sau thaùng thöù 7 350 ñoaïn giöõa thai kyø 368
21. Phoøng choáng sinh sôùm trong thaùng 38. Bieän phaùp choáng saåy thai quen daï 369
thöù 7 351 39. Lieäu phaùp aên uoáng cho thai phuï
22. Ñaûm baûo ñaùp öùng nhu caàu dinh döôõng saåy thai trieäu chöùng 370
trong giai ñoaïn giöõa thai kyø 352 40. Phöông phaùp xaùc ñònh tình traïng
23. Cheá ñoä aên uoáng trong giai ñoaïn phaùt trieån cuûa töû cung trong thôøi
giöõa thai kyø 354 gian mang thai 371
24. Boå sung protein chaát löôïng toát 41. Phöông phaùp töï ñieàu chænh ngoâi
trong giai ñoaïn giöõa thai kyø 355 thai khoâng thuaän 372
25. Boå sung chaát beùo trong giai ñoaïn 42. Nhöõng daáu hieäu nguy hieåm trong
giöõa thai kyø 356 quaù trình mang thai 373
26. Boå sung canxi trong giai ñoaïn 43. Nhöõng loaïi thuoác gaây aûnh höôûng
giöõa thai kyø 357 khoâng toát ñeán söùc khoûe thai nhi 374
506
MUÏC LUÏC
44. Bieän phaùp giuùp thai phuï töï kieåm tra 13. Cheá ñoä aên uoáng khi thieáu vitamin K
cöû ñoäng cuûa thai 375 trong giai ñoaïn cuoái thai kyø 392
45. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong sinh hoaït 14. Lyù do khoâng neân aên gaø haàm hoaøng
tình duïc giai ñoaïn giöõa thai kyø 376 kyø trong giai ñoaïn cuoái thai kyø 393
15. Nhöõng thöùc aên neân chuaån bò cho
saûn phuï ngay sau luùc sinh 394
CHÖÔNG V. NHÖÕNG ÑIEÅM CAÀN Chuù yù
TRONG GIAI ÑOAÏN CUOÁI THAI KYØ 16. Nhöõng vaán ñeà coù theå phaùt sinh
trong giai ñoaïn cuoái thai kyø 395
1. Söï phaùt trieån cuûa thai nhi trong 17. Ñaëc bieät chuù yù töï chaån ñoaùn trong
thaùng thöù 8 (28~31tuaàn) 379 giai ñoaïn cuoái thai kyø 396
2. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong 18. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå baûo veä söùc
thaùng thöù 8 380 khoûe trong giai ñoaïn cuoái thai kyø 397
3. Phöông phaùp kieàm cheá thai nhi 19. Kieân trì vaän ñoäng ñi boä khi gaàn
phaùt trieån quaù nhanh trong thaùng ngaøy sinh 398
thöù 8 381 20. Khoâng neân tieáp tuïc sinh hoaït tình
4. Bieän phaùp phoøng traùnh sinh sôùm duïc trong giai ñoaïn cuoái thai kyø 399
trong thaùng thöù 8 382 21. Xöû lyù phaûn öùng ngheùn trong giai
5. Söï phaùt trieån cuûa thai nhi trong ñoaïn cuoái thai kyø 400
thaùng thöù 9 (32~35 tuaàn) 383 22. Nhöõng moùn aên coù theå giaûm phuø
6. Nhöõng vaán ñeå caàn chuù yù trong thuõng trong giai ñoaïn cuoái thai kyø 401
thaùng thöù 9 384 23. Phöông phaùp phoøng choáng taùo boùn
7. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå baûo veä trong giai ñoaïn cuoái thai kyø 402
thai trong thaùng thöù 9 385 24. Nhieãm khuaån ñöôøng tieát nieäu trong
8. AÊn uoáng vaø nghæ ngôi trong giai ñoaïn cuoái thai kyø 403
thaùng thöù 9 386 25. Chöùng ñau thaàn kinh xöông chaäu
9. Nhöõng thai phuï phaûi tieán haønh trong giai ñoaïn cuoái thai kyø 404
khaùm chaån ñoaùn tieàn saûn trong 26. Ñeû chæ huy khi maéc chöùng cao huyeát
thaùng thöù 9 387 aùp thai ngheùn 405
10. Söï phaùt trieån thai nhi trong thaùng 27. Kieåm tra tình traïng thai nhi trong
thöù 10 (36~40 tuaàn) 388 giai ñoaïn cuoái thai kyø 406
11. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù ñeå döôõng 28. Lyù do ngoâi thai thöôøng xuyeân
thai trong thaùng thöù 10 389 thay ñoåi 407
12. Yeâu caàu ñieàu chænh cheá ñoä aên uoáng 29. Nhau tieàn ñaïo seõ xaûy ra vaán
trong giai ñoaïn cuoái thai kyø 390 ñeà gì? 408
507
30. Xöû lyù khi nöôùc oái quaù nhieàu 409 5. Thai phuï tröôùc khi sinh phaûi
31. Kyõ thuaät xoay chænh ngoâi thai 410 veä sinh saïch seõ 427
32. Xoay chænh ñoái vôùi thai nhi ngoâi 6. "Sinh khoâng ñau" 428
moâng 411 7. Nhöõng phöông phaùp sinh nôû
33. Thai nhi ñuû thaùng maø "ñaàu noåi" daønh cho thai phuï 429
thì phaûi laøm nhö theá naøo? 412 8. Duy trì söùc löïc vaø caùch raën
34. Nhöõng trieäu chöùng baùo hieäu luùc sinh 430
sinh sôùm 413 9. Saûn phuï caàn bieát nhöõng thao taùc
35. Nhöõng bieän phaùp ñeà phoøng trôï sinh naøo? 431
sinh sôùm 414 10. Nhöõng vieäc neân laøm ñeå sinh ñeû ñöôïc
36. Bieän phaùp phoøng traùnh sinh treû thuaän lôïi 432
khuyeát taät 415 11. Tieán trình chuyeån daï cuûa saûn phuï 433
37. Phöông phaùp taäp thôû ñeå hoã trôï 12. Phoái hôïp cuûa saûn phuï trong giai
sinh nôû 416 ñoaïn ñaàu 434
38. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù khi ñi xa 13. Phoái hôïp cuûa saûn phuï trong giai
trong khi mang thai giai ñoaïn cuoái 417 ñoaïn thöù hai 435
39. Nhöõng vaán ñeà phaûi chuaån bò khi 14. Phoái hôïp cuûa saûn phuï trong giai
thai phuï ñeán nôi khaùc sinh nôû 418 ñoaïn thöù ba 436
40. Choïn phöông tieän ñeå ñöa thai phuï 15. Theo doõi cöû ñoäng thai vaø nghe tim thai
ñi beänh vieän hoaëc ñeán vuøng khaùc trong thôøi gian chuyeån daï sinh 437
sinh con 419 16. Möôøi ñieàu caám kî ñoái vôùi thai phuï
41. Nguy cô gaëp phaûi khi thai quaù ngaøy 420 saép sinh 438
17. Thuoác giaûm ñau hoaëc thuoác gaây teâ
CHÖÔNG VI. NHÖÕNG ÑIEÅM CAÀN chuù yù TRONG trong tieán trình chuyeån daï 439
LUÙC CHUYEÅN DAÏ SINH EM BEÙ VAØ PHUÏC HOÀI SAU SINH 18. Choïn sinh nôû töï nhieân hay moå ñeû 440
19. Bieän phaùp phoøng traùnh khoù sinh 441
1. Thôøi ñieåm neân nhaäp vieän chôø sinh 423 20. Caùch ñeà phoøng sinh muoän
2. Nhöõng bieåu hieän thai phuï saép (chuyeån daï keùo daøi) 442
chuyeån daï 424 21. Söï nguy hieåm cuûa sinh khaån caáp
3. Coù nhaát ñònh phaûi sinh vaøo ñuùng (chuyeån daï quaù nhanh) 443
ngaøy sinh döï kieán 425 22. Nhöõng chuù yù khi sinh thai ñoâi 444
4. Nhöõng loaïi thöùc aên thai phuï neân 23. Khaùi nieäm ngoâi thuaän vaø
aên khi sinh nôû 426 ngoâi ngöôïc 445
508
MUÏC LUÏC
24. Lyù do khoâng neân coi thöôøng 41. Nguyeân taéc ñieàu döôõng aên uoáng
ngoâi ngang 446 trong thôøi kyø phuïc hoài cuûa phuï nöõ
25. Khaùi nieäm ngoâi moâng 447 sau sinh 463
26. Phöông phaùp xöû lyù khi bò raùch 42. Caùc chaát dinh döôõng caàn chuù yù boå
aâm hoä (raùch taàng sinh moân) 448 sung cho phuï nöõ sau sinh 464
27. Nguyeân nhaân soùt nhau thai 449 43. Nhöõng thöùc aên chuaån bò cho maáy
28. Nhöõng tröôøng hôïp phaûi caét taàng ngaøy ñaàu sau sinh 465
sinh moân 450 44. Phuï nöõ sau sinh phaûi aên nhieàu rau
29. Nhöõng tröôøng hôïp phaûi moå töû cung xanh vaø traùi caây 466
laáy thai 451 45. Phuï nöõ sau sinh neân aên ñöôøng ñoû 467
30. Söï phoái hôïp cuûa saûn phuï khi 46. Phuï nöõ sau sinh neân aên tröùng gaø 468
moå ñeû 452 47. Phuï nöõ sau sinh neân aên caù cheùp 469
31. Hoã trôï sinh ñeû baèng caùch huùt ñaàu 48. Thöïc phaåm vaø ñoà uoáng daønh cho
thai nhi 453 phuï nöõ sau sinh 470
32. Saûn phuï sau khi sinh phaûi ôû laïi 49. Loaïi thöïc phaåm vaø nhoùm dinh döôõng
phoøng hoài söùc khoaûng 2 giôø ñeå coù lôïi cho söï tieát söõa cuûa phuï nöõ
baùc syõ theo doõi 454 sau sinh 472
33. Bieän phaùp xöû lyù khi saûn dòch 50. Loaïi thöïc ñôn vaø nhöõng lieäu phaùp aên
khoâng saïch 455 uoáng coù taùc duïng lôïi söõa 473
34. Phuï nöõ sau sinh phaûi phoøng chöõa 51. Nguy cô gaëp phaûi khi phuï nöõ sau
nhieãm truøng haäu saûn 456 sinh taåm boå quaù nhieàu 474
35. Nguyeân nhaân thöôøng gaëp cuûa 52. Phuï nöõ sau sinh khoâng ñöôïc
hieän töôïng saûn phuï bò soát trong aên kieâng 475
thôøi kyø ôû cöõ 457 53. Phuï nöõ sau sinh khoâng ñöôïc huùt
36. Phoøng chöõa chöùng sa töû cung sau thuoác, uoáng röôïu, uoáng traø 476
khi sinh 458 54. Traùnh thai sau khi sinh 477
37. Phoøng chöõa bí tieåu sau sinh 459 55. Bieåu hieän bình thöôøng trong thôøi
38. Phuï nöõ sau sinh neân phoøng chöõa kyø ôû cöõ 478
roái loaïn tieâu hoùa 460 56. Nhöõng ñieàu caàn chuù yù trong giai
39. Bieän phaùp phoøng chöõa nöùt ñaàu vuù ñoaïn phuïc hoài cuûa phuï nöõ sau sinh479
vaø vieâm tuyeán söõa 461 57. Thôøi gian thích hôïp ñeå phuï nöõ sau
40. Bieän phaùp sô cöùu khi phuï nöõ sau sinh coù theå daäy vaän ñoäng 480
sinh caûm naéng 462 58. Phaûi daønh cho phuï nöõ sau sinh moâi
tröôøng nghæ ngôi toát 481
509
59. Phöông phaùp phuï nöõ sau sinh 64. Phuï nöõ sau sinh neân keát hôïp vaän
nghæ ngôi treân giöôøng trong ñoäng vaø nghæ ngôi 489
thôøi gian ôû cöõ 482 65. Caùch chaêm soùc baàu vuù daønh cho
60. Nhöõng ñieàu chuù yù trong aên maëc cuûa phuï nöõ sau sinh 490
phuï nöõ sau sinh trong thôøi kyø ôû cöõ 483 66. Duøng thuoác khi nuoâi con buù 491
61. Phuï nöõ sau sinh neân taém goäi 67. Baøi taäp luyeän daønh cho phuï nöõ sau
ñaùnh raêng 485 sinh trong thôøi gian ôû cöõ 492
62. Phuï nöõ sau sinh neân chaêm soùc toát veát 68. Ñoïc baùo, xem tivi sau khi sinh 494
khaâu taàng sinh moân 487 69. Khoâng neân sinh hoaït tình duïc trong
63. Theo doõi söï baøi tieát chaát saûn dòch 488 thôøi gian ôû cöõ 495
510
511
Chòu traùch nhieäm xuaát baûn:
MAI QUYØNH GIAO
Chòu traùch nhieäm noäi dung:
NGUYEÃN THU HAØ
Bieân taäp:
TAÏ THÒ HOAN - TRAÀN NGOÏC HAØ
Trình baøy, bìa:
BIASACH.COM
In 2000 cuoán, khoå 14,5 cm x 20,5 cm, taïi Doanh nghieäp tö nhaân in Haø Phaùt.
Giaáy ñaêng kyù KHXB soá: 1103-2009/CXB/5-88/PN kyù ngaøy 2-12-2009.
In xong vaø noäp löu chieåu naêm 2010.

Bach Khoa Phu Nu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bach Khoa Phu Nu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LÔØI NOÙI ÑAÀU

Chuaån bò söùc khoûe thaät toát ñeå mang thai

1 Taïi sao moät soá ngöôøi neân keát hoân muoän?

2 Taïi sao nhöõng ngöôøi laø hoï haøng gaàn khoâng

3 Taïi sao phaûi kieåm tra söùc khoûe toaøn dieän

4 Taïi sao khoâng neân voäi vaøng mang thai ngay

5 Taïi sao khoâng neân mang thai ngay trong kyø

6 Taïi sao khoâng neân mang thai khi tuoåi coøn

7 Nhöõng baát lôïi cuûa vieäc mang thai khi ñaõ

10 Sinh ñeû coù keá hoaïch

11 Choïn muøa toát nhaát ñeå mang thai?

12 Caùc caëp vôï choàng caàn phaûi chuaån bò taâm lyù

13 Chuaån bò veà sinh lyù tröôùc khi mang thai

14 Vì sao phuï nöõ caàn aên uoáng ñaày ñuû dinh

15 Phuï nöõ chuaån bò mang thai neân boå sung chaát

16 Vì sao ngöôøi phuï nöõ caàn boå sung canxi khi

17 Vì sao cô theå ngöôøi phuï nöõ chuaån bò mang thai

18 Vì sao ngöôøi phuï nöõ khi chuaån bò mang thai

19 Vì sao ngöôøi choàng cuõng caàn boå sung keõm khi

20 Ngöôøi phuï nöõ chuaån bò mang thai caàn

21 Vì sao phuï nöõ khoâng theå thieáu vitamin khi

22 Vì sao ngöôøi choàng caàn boå sung vitamin A

25 Vì sao phuï nöõ maéc beänh tieåu ñöôøng khoâng neân

26 Phuï nöõ maéc beänh vieâm thaän coù theå

27 Phuï nöõ maéc beänh thieáu maùu taïm thôøi khoâng

28 Phuï nöõ maéc beänh lao phoåi khoâng neân

29 Phuï nöõ maéc beänh cöôøng tuyeán giaùp traïng

30 Phuï nöõ maéc beänh ñoäng kinh coù thai

31 Phuï nöõ coù khoái u coù mang thai ñöôïc khoâng?

32 Taïi sao phuï nöõ maéc beänh maùu traéng khoâng

34 Nhöõng beänh laây nhieãm tình duïc naøo khoâng

35 Taïi sao coù thai trong thôøi gian uoáng thuoác

37 Thuoác vaø tia X quang coù aûnh höôûng nhö theá

38 Khi hai vôï choàng chuaån bò coù con, ngöôøi

40 Vì sao chuaån bò mang thai thì vôï choàng

41 Taïi sao phuï nöõ chuaån bò coù thai khoâng ñöôïc

42 Taïi sao khi chuaån bò mang thai ngöôøi choàng

44 Nhöõng tröôøng hôïp naøo noùi chung khoâng neân

45 Kinh nguyeät cuûa phuï nöõ lieân quan theá naøo

47 Naém baét thôøi gian thuï thai theá naøo?

49 Laøm sao bieát ñöôïc mình ñaõ coù thai?

NHÖÕNG ÑIEÀU NEÂN

1 Dinh döôõng coù lieân quan nhö theá naøo tôùi

2 Thai nhi phaùt trieån caàn nhöõng chaát dinh

3 Söï nguy haïi cuûa vieäc thieáu dinh döôõng trong

5 Vì sao thai phuï caàn cung caáp ñuû nhieät löôïng?

6 Thai phuï boå sung protein nhö theá naøo?

7 Vì sao thai phuï phaûi baûo ñaûm vieäc haáp thuï

8 Thai phuï caàn haáp thuï ñöôøng nhö theá naøo?

9 Thai phuï boå sung canxi vaø photpho nhö

10 Thai phuï caàn boå sung bao nhieâu saét?

13 Phuï nöõ mang thai neân boå sung vitamin A

14 Phuï nöõ mang thai khoâng theå thieáu caùc

15 Thöïc phaåm boå sung vitamin C

16 Taùc duïng cuûa vitamin D ñoái vôùi phuï nöõ

17 Phuï nöõ mang thai neân boå sung vitamin E

18 Phuï nöõ mang thai neân uoáng nhieàu nöôùc

19 Caùc loaïi thöïc phaåm toát cho thai phuï

20 Khuyeán khích thai phuï aên nhieàu ñaäu naønh

21 Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu ngoâ

22 Phuï nöõ mang thai neân aên keâ

23 Phuï nöõ mang thai neân aên nhieàu thòt naïc

24 Khuyeán khích thai phuï aên laïc