ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ:
ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ

Μαρία Καραμεσίνη
Διεθνές Συνέδριο
ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
Αθήνα, 10-12 Μαρτίου 2011
 Δομική κρίση του καπιταλισμού – Διαρθρωτικά αίτια δεν
έχουν ακόμα αντιμετωπιστεί

 Η οικονομική κατάρρευση αποφεύχθηκε χάρη στην κρατική

παρέμβαση – περιορισμός έκτασης ύφεσης το 2008-9 –
περιορισμένη ανάκαμψη 2010

 Διαφορές στη μορφή και ένταση της κρίσης μεταξύ χωρών

διαφορετικού επιπέδου ανάπτυξης, διαφορετικών
γεωγραφικών ενοτήτων, χωρών εντός ενοτήτων

 Επιπτώσεις στις εργαζόμενες τάξεις επίσης διαφέρουν –

ύφεση, στρατηγικές κεφαλαίου, θεσμικό πλαίσιο αγοράς
εργασίας, κρατικές πολιτικές
ΘΕΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ
 Επιπτώσεις της κρίσης στην Ε.Ε. ως
σύνολο σε διεθνή σύγκριση
 Διαφορετικές επιπτώσεις εντός Ε.Ε.
 Κρατικές πολιτικές αναχαίτισης κρισης
 Επιπτώσεις από συντονισμένες πολιτικές
λιτότητας και «νέα οικονομική
διακυβέρνηση»
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
 Η κρίση έχει δημιουργήσει τάσεις
απόκλισης των οικονομιών της Ε.Ε. και
των προοπτικών/όρων εξόδου από την
κρίση; Δυσκολία ανάπτυξης αλληλεγγύης
 Επαναφορά αυστηρότερου
νεοφιλελεύθερου σχεδίου ενοποιεί τα
συμφέροντα των λαών; Αντικειμενικό
υπόβαθρο αλληλεγγύης
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ:
Η Ε.Ε. ΣΕ ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗ
 Η κρίση έπληξε κυρίως αναπτυγμένες οικονομίες
Β. Αμερικής και Ευρώπης, Ιαπωνία, Ρωσία και
περιφερειακές χώρες

 Ενίσχυσε προγενέστερη τάση μετατόπισης της

δυναμικής της παγκόσμιας παραγωγής από τον
αναπτυγμένο κόσμο προς τις αναδυόμενες και
αναπτυσσόμενες οικονομίες, ιδίως αυτές της
Νότιας και Ανατολικής Ασίας
 Πίνακας 1: Οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης - Η Ε.Ε. σε διεθνή σύγκριση
Ετήσια αύξηση ΑΕΠ (%)
2009 2010 2011*
Παγκόσμιο προϊόν -0,6 5,0 4,4
Αναπτυγμένες οικονομίες -3,4 3,0 2,5
Ε.Ε. -4,1 1,8 1,7
Η.Π.Α -2,6 2,8 3,0
Ιαπωνία -6,3 4,3 1,6
Αυστραλία 1,2 3,3 3,6
Νέες βιομηχανικές ασιατικές** -0,9 8,2 4,7
Αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες 2,6 7,1 6,5
Κεντρική και ανατολική Ευρώπη (χώρες εκτός Ε.Ε.) -3,6 4,2 3,6
Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών -6,5 4,2 4,7
Λατινική Αμερική και Καραϊβική -1,8 5,9 4,3
Αναπτυσσόμενη Ασία 7,0 9,3 8,4
Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική 1,8 3,9 4,6
Υποσαχάρια Αφρική 2,8 5,0 5,5
*Εκτιμήσεις Δ.Ν.Τ
**Χονγκ-Κόνγκ, Σιγκαπούρη, Ν. Κορέα, Ταϊβάν.
Πηγή: Δ.Ν.Τ.
 Μεταξύ αναπτυγμένων χωρών, η Ε.Ε.
αντιμετώπισε τη μεγαλύτερη ύφεση μετά την
Ιαπωνία

 Σήμερα η περιοχή του κόσμου με τις χειρότερες

οικονομικές επιδόσεις

 Προπύργιο μονεταρισμού – περιορισμένης

έκτασης επεκτατικά δημοσιονομικά μέτρα

 Μεγαλύτερη ύφεση αλλά μικρότερη μείωση

απασχόλησης από τις ΗΠΑ
 Πίνακας 3: Κρίση απασχόλησης στην Ε.Ε.-27
2008 γ’ 2010 γ’
τρίμ τρίμ. Διαφορά
Ποσοστό ανεργίας (%) 6,9 9,4 2,5
Άνδρες 6,4 9,3 2,9
Γυναίκες 7,4 9,0 1,6
20-24 ετών 13,5 18,7 5,2
25-49 6,0 8,6 2,6
50-64 4,9 6,6 1,7
Χαμηλή εκπαίδευση 11,3 15,6 4,3
Μεσαία εκπαίδευση 6,2 8,6 2,4
Υψηλή εκπαίδευση 4,0 5,6 1,6
Πολίτες χωρών Ε.Ε. 6,5 8,9 2,4
Πολίτες χωρών εκτός Ε.Ε. 13,6 18,8 5,2
Ποσοστό μακροχρόνια ανέργων (%) 36,2 40,9 4,7
Ποσοστό μερικά απασχολούμενων (%) 17,4 18,4 1,0
Ποσοστό προσωρινά απασχολούμενων (%) 14,4 14,4 0,0
Ποσοστό αυτοαπασχολούμενων (%) 14,0 14,6 0,6
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ Ε.Ε.
 Κάποιες χώρες έκτακτα μέτρα διάσωσης
τραπεζικού συστήματος, ενίσχυσης της ζήτησης
και στήριξης της παραγωγής
 Κάποιες άλλες περιοριστική δημοσιονομική
πολιτική
 Στο τέλος του 2010, η κατάσταση εξαιρετικά
διαφοροποιημένη μεταξύ χωρών Ε.Ε. ως προς
τις επιπτώσεις της κρισης στις οικονομιες τους
 Διάγραμμα 1:
Μεταβολή (%) ΑΕΠ 2008-20010
10,0

PL
5,0

MT

0,0
SE
SK ΒΕ LU
PT CY DE FR
AT CZ
EU NL
UK DK
IT ES -5,0
BU
HU FI
GR
SI
IE
RO -10,0

EE

LT -15,0

LV
-20,0
ΚΡΙΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
 Ένταση + διάρκεια ύφεσης
 Ευελιξία αγορών εργασίας
 Θεσμοί και πολιτικές απασχόλησης
(διατήρηση θέσεων εργασίας, στήριξη
εισοδημάτων και ζήτησης, αποτροπή
κοινωνικών εντάσεων)
 Διάγραμμα 2: Ποσοστά ανεργίας στην Ε.Ε.

25

20

15

% ανεργίας 2010
Διαφορά 08-09

10

0
AT NL LU MT CY DK SI DE CZ RO UK FI SE IT BE PL FR EU BU PT HU GR IE SK EE LT LV ES

Χώρες Ε.Ε.
 ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ
ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ – ΝΕΑ ΥΦΕΣΗ
 Καμία από τις χώρες της Ε.Ε. (πλην Πολωνίας και
Μάλτας) δεν έχει επανέλθει στο προ της κρίσης
επίπεδο παραγωγής

 Αποφάσεις Ευρωπαϊκών Συμβουλίων οδηγούν σε

ύφεση και αποπληθωρισμό – αναποτελεσματική η
νομισματική πολιτική (χαμηλά επιτόκια) –
δύσκολη η ανάκαμψη μέσω εξαγωγών

 Παντού στο στόχαστρο οι συντάξεις, οι κοινωνικές

δαπάνες, οι μισθοί, τα εργασιακά δικαιώματα
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
 Η μετριοπαθής ανάκαμψη του 2010 έκανε
εμφανείς τις μεγάλες αποκλίσεις των
οικονομιών της Ε.Ε.
 Ο «ζουρλομανδύας» της νέα οικονομικής
διακυβέρνσης δημιουργεί αντικειμενική
βάση για κοινούς αγώνες και αλληλεγγύη
ευρωπαϊκών λαών