‫‪

6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪1‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪2‬‬

‫‪9‬‬ ‫ ‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن   رت‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪3‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت در اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1970‬ﻣﻌﻤﻮل ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎري از‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ﺑﺮق در ﻣﻮرد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﭘﺬﻳﺮش اﻋﻮﺟﺎج ﻫﺎر ﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺑﻪ‬

‫ﺑﺤﺚ و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻫﺎي ﻧﮕﺮان ﻛﻨﻨﺪه اي از ﺳﺮ ﻧﻮﺷﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي‬

‫ﻗﺪرت در ﺻﻮرت اﺟﺎزه اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ‬

‫ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻫﺎ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﻲ ﺷﺪ ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻔﻬﻮم ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق ﻣﺪﻳﻮن آﻧﻬﺎ ‪،‬‬

‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﻴﮕﻴﺮي درﺑﺎره اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻮ ﻇﻬﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﺮوز ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي‬

‫ﻗﺪرت ﻧﺎﺷﻲ از اﺳﺘﻔﺎده ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬اﻋﻮاج ﻫﺎ رﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻫﻨﻮز ﻣﻬﻢ‬

‫ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺎري از ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻃﺮاﺣﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت و ﻋﻤﻠﻜﺮد آن ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ﻣﻐﺎﻳﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ‬

‫ﺑﺮق ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪه ﻫﺎي ﻧﺎ آﺷﻨﺎﻳﻲ روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﻛﻪ ﻻزﻣﻪ داﻧﺴﺘﻦ رﻳﺎﺿﻲ ﺧﺎص و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬

‫اﺑﺰار ﭘﻴﭽﻴﺪه و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ آﻧﻬﺎ دارد‪ .‬اﻋﻮﺟﺎج‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﺑﺴﻴﺎري از دوره ﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب وﺟﻮد‬

‫داﺷﺘﻪ و دﻧﺒﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻛﺘﺐ و ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ دﻫﻪ ﻫﺎي ﻗﺒﻞ و اﺧﻴﺮ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪4‬‬

‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﺸﺎر ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮر ﻣﺎﺗﻮر ﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻴﺰ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪ‬

‫‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻻﻣﭗ ﻫﺎي ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﺧﺎص ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺟﻬﺎت ﺧﺎﺻﻲ‬

‫را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ وﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ اﻧﺪازه اﻫﻤﻴﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺒﺪل ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت در‬

‫ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺒﺪل ﻫﺎي‬

‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان‬

‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺪار‬

‫ﺗﻮان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻞ ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪5‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻛﻠﻴﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺒﺪلﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت در اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ 1970‬ﻣﻌﻤﻮل‬

‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮق درﻣﻮرد ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﭘﺬﻳﺮش اﻋﻮﺟﺎج‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت را ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ‪ .‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﻣﺄﻳﻮسﻛﻨﻨﺪهاي از‬

‫ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت درﺻﻮرت اﺟﺎزه اﺳﺘﻔﺎده ازاﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫درﺣﺎﻟﻲﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ازاﻳﻦ ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻗﻠﻤﺪاد ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻔﻬﻮم‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق ﻣﺪﻳﻮن اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﭘﻴﮕﻴﺮي آﻧﻬﺎ درﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﺮوز‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺮق اوﻟﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ در ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ‬

‫ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺰاﻳﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺮق‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ راهاﻧﺪازﻫﺎ‬

‫)دراﻳﻮرﻫﺎي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ( و ﻣﺒﺪلﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج‬

‫ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ﺑﻪﻃﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﺎﻣﻼً‬

‫ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮق ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻤﻬﻴﺪاﺗﻲ را اراﻳﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ از آﺳﻴﺐدﻳﺪﮔﻲ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪6‬‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ‪ ،‬اﻋﻢ از ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬

‫اﻳﻨﻜﻪ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﻮج ﻛﺎﻣﻼً ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ از ﻃﺮف ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮق ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ اﻋﻮﺟﺎﺟﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﻮد را ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-2-1‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ادوارد اوﺋﻦ در ﺳﺎل ‪ 1998‬ﻣﻴﻼدي ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ اي را در ﻣﻮرد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ در‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺪرت ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﻮد ‪ .‬او از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻫﺎﺗﻔﻮرد اﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺳﺎل ‪ 1893‬ﻣﻴﻼدي‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻴﻦ ﻣﺸﻜﻞ اﻋﻮﺟﺎﺟﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻗﺪرت ﺑﺎ‬

‫ﻣﺸﻜﻞ ﮔﺮم ﺷﺪن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺧﺮاﺑﻲ ﻋﺎﻳﻘﺒﻨﺪي آن ﻣﻮﺟﻪ ﺷﺪه‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ ‪ .‬ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﻗﺒﻞ از ارﺳﺎل ﺑﻪ ﻫﺎرﺗﻔﻮرد در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺳﺎزﻧﺪه‬

‫ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻛﺎر ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت ﺑﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ آزﻣﺎﻳﺶ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ وﺷﺮاﻳﻂ‬

‫ﻛﺎر واﻗﻌﻲ در ﻫﺎرﺗﻔﻮرد ﻳﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ‪ 10‬ﻣﺎﻳﻠﻲ ﺑﻮد ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن دﻟﻴﻞ اﻳﻦ‬

‫ﻣﺸﻜﻞ ‪،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ روي ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮر‬

‫را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﺮد ‪،‬اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻋﺎﻣﻞ ﮔﺮم ﺷﺪن ﻣﻮﺗﻮر را ﺗﺸﺪﻳﺪ‬

‫اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﺎﺷﻲ از وﺟﻮد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪ .‬ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ‬

‫ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در اروﭘﺎ ﺑﺮﺧﻼف اﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ در‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮد از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ 133 ،125‬ﻳﺎ ‪ 140‬ﻫﺮﺗﺰ (‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪7‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ‪،‬ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬ازدﻳﮕﺮ‬

‫ﺗﺠﺎرب ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ در ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺪرت در آن ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮي ﻳﻚ‬

‫ژﻧﺮاﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ‪ 125‬ﻫﺮﺗﺰ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻲ ‪ 3/8‬ﻛﻴﻠﻮ وﻟﺖ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺖ‬

‫ﺟﻨﺮال اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوﮔﺎه رﻳﻨﺒﻮ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد ‪ .‬ﻗﺪرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ژﻧﺮاﺗﻮر‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺳﻤﺖ دﻳﮕﺮ ﺷﻬﺮ ﻫﺎرﺗﻔﻮرد ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‬

‫و در آﻧﺠﺎ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﺮد ‪.‬ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺮك ﻳﻚ ژﻧﺮاﺗﻮر ِ‪ DC‬ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﻄﺎرﻫﺎي ﺷﻬﺮ را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ‬

‫ﻃﺮاﺣﺎن از اﺣﺘﻤﺎل وﺟﻮد ﺗﺸﺪﻳﺪ در ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻲ اﻃﻼع ﻧﺒﻮدن اﺿﺎﻓﻲ را ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ‬

‫زﻣﻴﻨﻪ اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻧﺪوﻛﺘﺎﻧﺲ وﺧﺎزﻧﻲ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل و‬

‫اﺣﺘﻤﺎﻻاﻧﺪوﻛﺘﺎﻧﺲ ﺑﺎر ‪،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺣﺪود ‪ 1600‬ﻫﺮﺗﺰ ) ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﺳﻴﺰدﻫﻢ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ( در ﺧﻂ ﺗﺸﺪﻳﺪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻫﺎي وﻟﺘﺎژ‬

‫ژﻧﺮاﺗﻮر ﻧﻴﺮوﮔﺎه وﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون داراي ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ‬

‫ﺟﺎﻟﺐ ﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد وﺳﺎﻳﻞ و‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺴﻴﺎر اﺑﺘﺪاي ﻛﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‬

‫ﻣﺪرن ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺳﻴﻠﻮﺳﻜﻮپ ﻳﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﻨﺞ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ‪.‬درﺳﺎل ‪ 1893‬ﺣﺘﻲ‬

‫اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ وﻟﺖ ﻣﺘﺮ ﺧﻮب ﻧﻴﺰ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ‪ .‬اﺳﻴﻠﻮﮔﺮاف ﻫﺎ ﻫﻢ ﻫﻨﻮز‬

‫اﺧﺘﺮاع ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ وﺳﻴﻠﻪ اي ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از آن وﺟﻮد داﺷﺖ ﻣﻮج ﻧﻤﺎ ﻧﺎم‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪8‬‬

‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج را ﺑﺼﻮرت ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﻣﺮﺗﺐ ﻳﻚ زﺑﺎﻧﻪ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﺮد ‪ .‬آﺷﻜﺎر ﺳﺎز ﻣﻮج ﻧﻤﺎ ﺑﺠﺎي ﻳﻚ ﮔﺎﻟﻮاﻧﻮﻣﺘﺮ اﻧﺤﺮاﻓﻲ از ﻳﻚ‬

‫ﮔﺎﻟﻮاﻧﻮﻣﺘﺮ ﺻﻔﺮاﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮد و اﻳﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﭘﻞ‬

‫ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﻲ ﺷﺪ ‪.‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل آﻧﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻫﺎ را ﺛﺒﺖ ﻛﺮده وﺗﺤﻠﻴﻞ‬

‫ﻓﻮرﻳﻪ را ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻫﺎ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺮ‬

‫ﻳﻚ از ﺿﺮاﻳﺐ ﻓﻮرﻳﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻃﻮل ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﻮﺗﺎﺗﻮر ﻣﻮج‬

‫ﻧﻤﺎ‪،‬ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪ 4500‬ﻫﺮﺗﺰ اﻃﻼﻋﺎت را ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭘﺎﻳﻪ ‪125‬‬

‫ﻫﺮﺗﺰ ‪ 36 ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻫﺮ ﺳﻴﻜﻞ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬اﻣﺮوزه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﺳﻨﺞ ﻫﺎي دﻳﺠﻴﺘﺎل و ﺑﺎ ﺑﻜﺎر ﮔﻴﺮي اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﻪ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﻣﻲ‬

‫ﺗﻮان ﺑﺼﻮرت ﺑﻼدرﻧﮓ اﻋﻮﺟﺎﺟﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ را اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪-3-1‬ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺳﺎده ﻣﻴﺘﻮان ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ‪ :‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺟﻮد ﻋﻮاﻣﻠﻲ در‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ از ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺧﻮد ﺧﺎرج‬

‫ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺿﺮاﻳﺒﻲ داراي ﻧﻮﺳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬درﺳﺎﻟﻬﺎي اوﻟﻴﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺼﺮف‬

‫ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺧﻄﻲ ﻣﺘﻌﺎدل در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭼﻨﺪان راﻳﺞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ‬

‫ﻓﺎز‪،‬ﮔﺮم ﻛﻨﻨﺪﻫﺎ وروﺷﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﻠﺘﻬﺐ ﺷﻮﻧﺪه ﺗﺎ درﺟﻪ ﺳﻔﻴﺪي و ‪ .....‬اﻳﻦ ﺑﺎرﻫﺎي‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪9‬‬

‫ﺧﻄﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ اي در ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ وﻟﺘﺎژ ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ‬

‫اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات اداره ﻛﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺎ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬

‫ﺳﺮﻳﻊ در اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﺻﻨﻌﺘﻲ در ﻛﺎرﺑﺮي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺳﺒﺐ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ‬

‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎر ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ از‬

‫ﺷﻜﻞ ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ رﺳﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ )ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ(‪.‬ﭘﺪﻳﺪآورﻧﺪه‬

‫ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ دراﻳﻮﻫﺎي ‪ ، AC / DC‬ﻧﺮم راه اﻧﺪازﻫﺎ ‪ ،‬ﻳﻜﺴﻮﺳﺎزﻫﺎي ‪6‬‬

‫‪ 12 /‬ﻓﺎز و ‪ ...‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﺪار اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻤﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻳﻚ‬

‫ﻋﻨﺼﺮ ﺧﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﻫﻮاﻳﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ وﻟﺘﺎژ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﺳﺮ آن اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﻴﻨﻲ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن داراي ﻫﻤﺎن‬

‫ﺷﻜﻞ ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل اﮔﺮ وﻟﺘﺎژ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻴﺰ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﺷﺪ و ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻤﺎن ﻧﻮع ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻗﺒﻠﻲ را ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در‬

‫ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺻﺎدق ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪو ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬دو ﻣﻘﺎوﻣﺖ را ﻛﻪ داراي ﻣﺸﺨﺼﻪ ‪ V-I‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (1‬در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ‬

‫ﮔﻴﺮﻳﻢ ﻳﻜﻲ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎ ﺧﻄﻲ اﺳﺖ و ﻣﺸﺨﺼﻪ ‪ V-I‬ﻳﻚ ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ و دﻳﮕﺮي‬

‫ﻳﻚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻚ وﻟﺘﺎژ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪10‬‬

‫ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن در ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ‬

‫ﭘﺪﻳﺪه اﺳﺎﺳﻲ در اﻳﺠﺎد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﻣﺸﺨﺼﻪ وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن در ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻄﻲ و ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ‬

‫ﺟﻬﺖ درك ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﺎره اي از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬اﺳﺎﺳﺎَ ﻫﺮ ﻣﻮج ﻣﺘﻨﺎوﺑﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﻣﻮج ﻫﺎي ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﮔﺮدد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﻨﺎم ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ رﻳﺎﺿﻲ دان ﻓﺮاﻧﺴﻮي )‪-1830‬‬

‫‪(1768‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪي راﺟﺐ آن ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫∞‬

‫) ‪u = u + ∑ (u sin(nωt ) + u cos(nωt‬‬
‫) ‪(t‬‬ ‫‪dc‬‬
‫‪n =1‬‬
‫‪(n)s‬‬ ‫‪(n)c‬‬

‫ﺳﺮي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ دو ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪11‬‬

‫‪2π‬‬

‫‪u‬‬ ‫=‪( n ) s‬‬

‫‪1‬‬
‫‪π 0‬‬
‫‪∫ u (t ) sin( nωt )dωt‬‬
‫‪2π‬‬

‫‪u‬‬ ‫=‪( n ) c‬‬

‫‪1‬‬
‫‪π 0‬‬
‫‪∫ u (t ) cos(nωt )dωt‬‬
‫‪π‬‬
‫‪ ω = 2‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ رواﺑﻂ ‪ n‬ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ n‬ام ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ و ‪ t‬زﻣﺎن اﺻﻠﻲ ﭘﺮﻳﻮد و‬
‫‪t‬‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻮج ﻫﺎي ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺻﺤﻴﺤﻲ از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻮج‬

‫ﺗﻨﺎوﺑﻲ اوﻟﻴﻪ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﺳﺮي ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭘﺎﻳﻪ‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬ﺟﻤﻠﻪ اي ﻛﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آن ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اول ﻳﺎ‬

‫ﺑﻌﻀﻲ اوﻗﺎت ﭘﺎﻳﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺟﻤﻠﻪ اي ﻛﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آن دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭘﺎﻳﻪ اﺳﺖ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ دوم و ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮرت ﻧﺎم ﮔﺬاري ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪ 60hz‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬

‫ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ‪ 60‬ﺑﺎر ﺑﺮ ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻧﻮﺳﺎن دارد ﺷﻜﻞ ﻣﻮج اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻣﻘﺪار‬

‫ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ ﺳﭙﺲ ﺗﺎ ﺻﻔﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در اداﻣﻪ اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺎ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻣﻘﺪار ﻣﻨﻔﻲ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺳﭙﺲ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺮﻣﻲ ﮔﺮدد ﺑﺮ آورد ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬

‫ﻛﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻧﺸﺎﻧﻪ داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ )‪ (2‬ﺑﺮ ﻣﻲ‬

‫ﮔﺮدد اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ در ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي از آﺛﺎر ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ از ﻗﺒﻴﻞ ﺣﺮﻛﺖ رﻓﺖ و‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺖ آوﻧﮓ ﻳﺎ ارﺗﻌﺎش رﺷﺘﻪ ﻫﺎي و ﻳﻠﻮن زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﺻﺪا در آورﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬

‫ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﻨﻴﺎدي و اﺻﻠﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪12‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -2‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﭘﺎﻳﻪ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ دوم در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ 60hz‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 2 × 60 hz‬ﻳﺎ ‪ 120hz‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﻮم ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 3 × 60 HZ =180 HZ‬و ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ‪HZ = 300 HZ‬‬

‫‪ 5 × 60‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﺎ دو ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در‬

‫اﺳﻴﻠﻮﺳﻜﻮپ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-3‬ﺟﻤﻊ دو ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﻣﻮﺟﻬﺎي ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭘﺎﻳﻪ ‪ 2‬ﻧﻮع ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻬﺎي‬

‫ﻣﺘﻘﺎرن و ﻣﻮﺟﻬﺎي ﻧﺎ ﻣﺘﻘﺎرن‪ ،‬ﻣﻮﺟﻬﺎي ﻣﺘﻘﺎرن ﺗﻨﻬﺎ داراي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻓﺮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ در‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪13‬‬

‫ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﻣﻮﺟﻬﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎرن ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻓﺮد داراي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي زوج ﻧﻴﺰ‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (4‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮج ﻫﺎي ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن و‬

‫ﻣﺘﻘﺎرن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪:‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -4‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻫﺎي ﻣﺘﻘﺎرن و ﻧﺎ ﻣﺘﻘﺎرن‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ وﺳﺎﻳﻞ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﺘﻘﺎرن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻧﺎ ﺗﻨﻬﺎ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻓﺮد ﺑﺪون ﻣﻮﻟﻔﻪ ‪ DC‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﻘﺎرن در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫وﻗﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن از ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻫﻤﺎن ﻣﺸﺨﺼﻪ را دارد ﻛﻪ در زﻣﺎن ورود‬

‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﭘﺎﺳﺦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ ﻳﻜﺴﺎن‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﻋﺪم ﺗﻘﺎرن ﻫﻢ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻳﻜﺴﻮ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ‬

‫و اﻳﻨﻮرﺗﺮ ﻫﺎ از اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪14‬‬

‫‪ -4-1‬اﺳﺎس ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ‬

‫اﺻﻮﻻ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ آﻟﻮده ﺳﺎزي ﺷﻜﻞ ﻣﻮج را در اﺷﻜﺎل ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪،‬‬

‫وﻟﻲ ﻓﻘﻂ در ﻣﻀﺎرب ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ‪ .‬ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﻣﻀﺎرب ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ( ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻮﺳﺎن دوره اي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻓﻮرﻳﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ و‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮد‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي ﻓﺮد و زوج و ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ 3‬در اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﺿﺮاﻳﺐ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﻣﺘﺎﺛﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ وﺳﻴﻌﺘﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي زوج و ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪3‬‬

‫ﻫﺮﻳﻚ ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮي را ﺧﻨﺜﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ در ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎر ﻧﺎ ﻣﺘﻌﺎدل‬

‫اﺳﺖ اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي زوج و ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ 3‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر در ﻧﻮل و اﺗﻼف اﻧﺮژي ﺷﺪﻳﺪ‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﺣﻮال ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻓﺮد اول ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭘﻨﺠﻢ ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻢ ‪ ،‬ﻳﺎزدﻫﻢ ‪،‬‬

‫ﺳﻴﺰدﻫﻢ و ‪ ....‬ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ‬

‫ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺷﻜﻞ )‪ (5‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ‬

‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ‪:‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪15‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -5‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺮ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ‬

‫‪-5-1‬ﻣﻴﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ‬

‫وﻟﺘﺎژﻫﺎ و ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آﻧﻬﺎ ﻣﻀﺮب ﺻﺤﻴﺤﻲ از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺆﻟﻔﻪ اﺻﻠﻲ‬

‫ﻧﺒﺎﺷﺪ را ﻣﻴﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ )‪ (Interharmonics‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎ را ﻣﻲﺗﻮان در‬

‫ﻛﻠﻴﻪ ﺳﻄﻮح وﻟﺘﺎژ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺼﻮرت ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎ ﻣﻨﻔﺮد و ﻳﺎ ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻌﻲ از‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ اﺻﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻋﻮﺟﺎج ﻣﻴﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ‬

‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﺳﻴﻜﻠﻮﻛﺎﻧﻮرﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ‪ PLC‬ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺛﺮات‬

‫ﻣﻴﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ ﭼﻨﺪان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﺛﺮات ﻣﻨﻔﻲ آﻧﻬﺎ روي ﺳﻴﮕﻨﺎﻟﻬﺎي ‪PLC‬‬

‫و اﻳﺠﺎد ﻓﻴﻠﻜﺮ روي ﻣﺎﻧﻴﺘﻮرﻫﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪-6-1‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﻀﺮب ﺳﻮم‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪16‬‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺳﻮم ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﺘﺎره زﻣﻴﻦ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن در ﻧﻮﺗﺮال آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬دو ﻣﺸﻜﻞ ﻋﻤﺪه‪،‬ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﻧﻮﺗﺮال و ﺗﺪاﺧﻼت ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ‬

‫اﻏﻠﺐ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻞ ﺷﻨﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺪ ﻛﺎر ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ اﺳﺖ ‪ .‬زﻳﺮا وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻓﺎزﺑﻪ‬

‫ﻧﻮل ﺗﻮﺳﻂ ا ﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي ﻣﻀﺮب ﺳﻪ ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻮل ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ﺑﻪ‬

‫ﻃﻮر ﺑﺪي ﻣﻐﺸﻮش ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﺷﻜﻞ )‪ (6‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي زﻳﺎد ﻧﻮل درﻣﺪارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎر ﺗﻚ ﻓﺎز ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ دارﻧﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ‬

‫دﻫﺪ در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اﺻﻠﻲ و ﺳﻮم وﺟﻮد دارﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ در ﮔﺮوه ‪ ،N‬ﺟﺰء ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ در ﻧﻮل ﺻﻔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪،‬وﻟﻲ ﺟﺰءﻫﺎي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻀﺮب ﺳﻪ ‪،‬ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻀﺮب ﺳﻪ ﻓﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻓﺎزو‬

‫زﻣﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ روي ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪17‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -6‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي زﻳﺎد ﻧﻮل درﻣﺪارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎر ﺗﻚ ﻓﺎز ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ دارﻧﺪ‬

‫ﻧﻮع اﺗﺼﺎل ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰاﻳﻲ در ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬

‫ﺳﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺗﻚ ﻓﺎز دارد‪ .‬دو ﺣﺎﻟﺖ در ﺷﻜﻞ ‪ 7‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره‪ -‬ﻣﺜﻠﺚ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺳﻮم از ﺳﻤﺖ‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺳﺘﺎره زﻣﻴﻦ ﺷﺪه وارد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮاﻟﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي‬

‫ﻣﻀﺮب ﺳﻮم ﻫﻢ ﻓﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻮﺗﺮال ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﺿﻤﻨﺎَ ﻳﺎدآور ﻣﻲ‬

‫ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اﺻﻠﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ‬

‫ﻫﻢ ‪120‬درﺟﻪ اﺧﺘﻼف ﻓﺎز دارﻧﺪ ﻟﺬا ﻣﺠﻤﻮع آﻧﻬﺎ در ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻮﺗﺮال ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬در‬

‫ﺗﻮاﻟﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ‪5‬و‪7‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﻮاﻟﻲ ﻓﺎز آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪18‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻜﻲ ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﺜﺒﺖ و دﻳﮕﺮي داراي ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ‪120‬اﺧﺘﻼف ﻓﺎز ﺑﻴﻦ‬

‫ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻫﺎي اﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻌﺎدل آﻣﭙﺮ دورﻫﺎ در ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﻫﺎي ﻃﺮف ﻣﺜﻠﺚ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﻮم‬

‫ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ در داﺧﻞ ﻣﺜﻠﺚ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه و در ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺧﻂ ﻇﺎﻫﺮ‬

‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ ﻣﺘﻌﺎدل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺻﻔﺮ رﻓﺘﺎر‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -7‬ﻣﺴﻴﺮ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﻮم در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع اﺗﺼﺎل در اﻏﻠﺐ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﭘﺴﺖ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﻛﻪ در آن ﻫﺎ‬

‫ﻃﺮف ﻣﺜﻠﺚ ﺑﻪ ﻓﻴﺪر ﺗﻐﺬﻳﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﺳﺘﺎره زﻣﻴﻦ ﺷﺪه در‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪19‬‬

‫ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺳﻪ اﺟﺎزه ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻣﺎﻧﻌﻲ از ﻃﺮف‬

‫ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ در ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺎوي‬

‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪-7-1‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﻴﻤﻪ ﻫﺎدي و اﺳﺘﻔﺎده ﻓﺮاوان از آن ﻫﺎ در ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﻋﺎﻣﻞ‬

‫ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺑﻮﺟﻮد آورد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ را‬

‫ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت زﻳﺮ دﻳﺪ‪:‬‬

‫• ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪HVDC‬‬

‫• ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرداﺳﺘﻔﺎده در ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫• اﺗﺼﺎل ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎي ﺧﻮرﺷﻴﺪي و ﺑﺎدي ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫• ﻛﺎرﺑﺮد ‪ SVC‬ﺑﻌﻨﻮان اﺑﺰار ﻣﻬﻤﻲ در ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‬

‫• اﺳﺘﻔﺎده زﻳﺎد از ﻳﻜﺴﻮﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﺑﺮاي دﺷﺎرژ ﺑﺎﻃﺮﻳﻬﺎ‬

‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫• ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻏﻴﺮﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﺳﻨﻜﺮون ﻧﺎﺷﻲ از وﺟﻮد ﺷﻴﺎرﻫﺎ‬

‫و ﻋﺪم ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻮر‬

‫• ﻋﺪم ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ در راﻛﺘﺎﻧﺲ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﺳﻨﻜﺮون‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪20‬‬

‫• ﺗﻮزﻳﻊ ﻏﻴﺮﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻓﻮران ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ در ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﺳﻨﻜﺮون‬

‫• ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‬

‫• ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﺷﺎﻣﻞ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺟﻮﺷﻜﺎري‬

‫• ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و اﻟﻘﺎﻳﻲ‬

‫از ﻧﻈﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ و ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت‪ ،‬ﺻﻨﺎﻳﻊ زﻳﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫• ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻲ و ﻧﻴﺰ ﺻﻨﺎﻳﻊ ذوب آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ از‬

‫ﻳﻜﺴﻮﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﭘﺮﻗﺪرت ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ‪ DC‬ﻣﻮردﻧﻴﺎز اﻧﺠﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي‬

‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ذوب آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻮم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺑﺎﻻ‪ ،‬اﻳﻦ ﻳﻜﺴﻮﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻫﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي در ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺪرت ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ‪ HVDC‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ دو ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ‬

‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺮﻗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫اﺗﻮﺑﻮس ﺑﺮﻗﻲ و ﻣﺘﺮوﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﻳﻲ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫• ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮره ﻫﺎي ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ذوب آﻫﻦ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد از ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﻣﻘﻴﺎس ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪21‬‬

‫• اﺳﺘﻔﺎده از ‪ SVC‬ﺟﻬﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫در ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺪرت ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -8-1‬اﻏﺘﺸﺎش ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ و ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮ‬

‫ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻣﻮاج اﻋﻮﺟﺎج ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را‬

‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ از ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ ‪THD‬اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺿﺮﻳﺐ‬

‫اﻋﻮﺟﺎج ﻛﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ THD.‬ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻳﻚ ﻣﻮج ﻣﻐﺘﻮش ﺷﺪه‬

‫اﺳﺘﻮ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﻘﺪار اﺻﻠﻲ آن ﻣﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻴﺘﻮان اﻋﻮﺟﺎج وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ داد‬

‫∞‬

‫‪∑U‬‬
‫‪n =2‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪(n‬‬

‫= ‪THDu‬‬ ‫وﻟﺘﺎژ‬
‫)‪U ( 1‬‬
‫∞‬

‫‪∑I‬‬
‫‪n =2‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪( n‬‬

‫= ‪THDI‬‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن‬
‫)‪I (1‬‬

‫ازآﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ‪ RMS‬ﻳﻚ ﻣﻮج ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﺬور ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺮﺑﻌﺎت ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي آن‬

‫اﺳﺖ اﻋﻢ از ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ و ﻫﻢ ﻣﻮﻟﻔﻪ اﺻﻠﻲ ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮوﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮﺳﻂ‬

‫راﺑﻄﻪ ﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪22‬‬

‫‪1 T‬‬
‫= ‪U Rms‬‬
‫‪T‬‬ ‫∫‬‫‪0‬‬
‫‪u (t ) 2 dt‬‬ ‫‪= U (1) 1+ THD2 u‬‬

‫‪1 T‬‬
‫= ‪I Rms‬‬
‫‪T‬‬ ‫∫‬‫‪0‬‬
‫‪i (t ) 2 dt = I (1) 1 + THDI2‬‬

‫‪ THD‬ﻛﻤﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺧﻴﻠﻲ از ﻛﺎرﺑﺮد ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي آن ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﻲاز ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻨﻲ )‪ 5‬درﺻﺪ از ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ(‬

‫ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ‪ THD‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪:‬‬

‫‪THD = 10%‬‬ ‫)‪⇒ Urms = 1/005 u (1‬‬

‫‪THD = 25%‬‬ ‫)‪⇒ Urms = 1/031 u (1‬‬

‫‪THD = 50%‬‬ ‫)‪⇒ Urms = 1/118 u (1‬‬

‫‪THD = 100%‬‬ ‫)‪⇒ Urms = 1/414 u (1‬‬

‫اﻳﻦ اﻳﺪه ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﺣﺮارت اﺿﺎﻓﻲ ﻧﺎﺷﻲ از وﻟﺘﺎژ ﻣﻐﺸﻮش ﺷﺪه دو ﺳﺮ‬

‫ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﻠﻔﺎت اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن از ﻫﺎدي ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ .‬در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺪت وﻟﺘﺎژ دو ﺳﺮ ﻳﻚ ﺧﺎزن‬

‫را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ زﻳﺮا اﻳﻦ وﻟﺘﺎژ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﭘﻴﻚ وﻟﺘﺎژ اﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﻘﺪار ﺣﺮارت آن ‪.‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪23‬‬

‫وﻟﺘﺎژ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﺻﻠﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج در زﻣﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﻣﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ وﻟﺘﺎژ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ درﺻﺪي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪،‬وﻟﺘﺎژ‪ THD‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻋﺪد‬

‫ﻣﻌﻨﻲ داري ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪.‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪.‬ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻤﻜﻦ‬

‫اﺳﺖ داراي ‪ THD‬ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪.‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ وﺳﺎﻳﻞ ﺛﺒﺖ و اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‪THD‬را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﺣﺎﺿﺮ ﮔﺰارش ﻣﻲ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺟﺮﻳﺎن را ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻗﻠﻤﺪاد ﻛﻨﺪ ‪.‬ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬

‫ﮔﺮﻫﺎ ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ‪ THD‬را ﺑﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ و ﺟﺮﻳﺎن ﭘﻴﻚ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬

‫اﺻﻠﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎص ارﺟﺎع ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ‪.‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻏﺘﺸﺎش‪،‬اﻏﺘﺸﺎش ﻣﺼﺮف ﻛﻞ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻼم ﺳﺎده‬

‫‪ TDD‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻌﻨﻮان اﺳﺎس ﺑﺮاي راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ در اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪IEEE 519-1992‬‬

‫ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪-9-1‬ﻋﻠﺖ اﻳﺠﺎداﻋﻮﺟﺎج ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﻋﻠﺖ اﻋﻮﺟﺎج ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻨﺼﺮ ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ ﻋﻨﺼﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن آن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﭼﻨﺪ‬

‫درﺻﺪي وﻟﺘﺎژ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن دوﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه و ﻧﻴﺰ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﺷﻜﻞ‬

‫دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺳﺎده اي از ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻋﻮﺟﺎج در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﻲ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪24‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻫﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج اﻋﻮﺟﺎﺟﻲ ﭘﺮﻳﻮدﻳﻚ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻊ ﻣﻮجﻫﺎي ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﻴﺎن‬

‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج از ﻳﻚ ﺳﻴﻜﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﻜﻞ دﻳﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮج را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت ﺟﻤﻊ اﻣﻮاج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺧﺎﻟﺺ ﻛﻪ درآن ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺮ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻀﺮب ﺻﺤﻴﺤﻲ‬

‫از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ﻣﻮج اﻋﻮﺟﺎﺟﻲ اﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺶ داد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮجﻫﺎي ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬

‫آنﻫﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺻﺤﻴﺤﻲ از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي ﻣﺆﻟﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻤﻊ اﻳﻦ ﻣﻮجﻫﺎي ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم رﻳﺎﺿﻲ اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‬

‫ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻮرﻳﻪ رﻳﺎﺿﻴﺪان ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬اﻋﻮﺟﺎج در ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن و‬

‫وﻟﺘﺎژ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي آن ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد‪.‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ وﻟﺘﺎژ‪,‬وﻟﺘﺎژي اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آن ﻣﻀﺮب ﺻﺤﻴﺤﻲ )‪2‬و‪3‬و‪4‬ﺑﺮاﺑﺮوﻏﻴﺮه(از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ﺧﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ در ﻳﻚ ﺳﺮي از ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻳﻚ ﻣﻮج داراي ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪f‬و ﺑﻘﻴﻪ داراي‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻀﺮب ﺻﺤﻴﺤﻲ از ‪f‬ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ,‬ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻛﻪ داراي ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮج اﺻﻠﻲ و ﺑﻘﻴﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي آن ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻛﻪ داراي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ‪380,100,40,20‬ﻫﺮﺗﺰﻣﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪,‬داراي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي زﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪20‬ﻫﺮﺗﺰ)ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻮج اﺻﻠﻲ‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ(‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪25‬‬

‫)‪40= (2*20‬ﻫﺮﺗﺰ‬ ‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ دوم‬

‫)‪100= (5*20‬ﻫﺮﺗﺰ‬ ‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫)‪380= (19*20‬ﻫﺮﺗﺰ‬ ‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻧﻮزدﻫﻢ‬

‫ﺑﺮاي درك ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻋﻮﺟﺎج ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ دو ﻣﻨﺒﻊ 
‪
,‬ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت ﺳﺮي ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪8‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-8‬اﻋﻮﺟﺎج ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻳﻦ دو ﻣﻮج ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪60‬ﻫﺮﺗﺰ و ‪300‬ﻫﺮﺗﺰ و ﻣﻘﺪار ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ وﻟﺘﺎز آن ﻫﺎ ﺑﻪ‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 100‬وﻟﺖ و ‪20‬وﻟﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪26‬‬

‫ﻣﻮج اﺻﻠﻲ و ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭘﻨﺠﻢ آن ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻮده و ﻓﺮض ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ در ﻳﻚ زﻣﺎن‬

‫از ﺻﻔﺮ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﭼﻮن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﺘﺎژﭘﺎﻳﺎﻧﻪ 
از ﺟﻤﻊ ﻟﺤﻈﻪ اي‬

‫ﻫﺮدو ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ ﻣﻮج ﺳﺮ ﭘﻬﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺟﻤﻊ‬

‫ﻳﻚ ﻣﻮج اﺻﻠﻲ و ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي آن ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺟﻪ اﻋﻮﺟﺎج‬

‫در آن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺗﻨﺎوﺑﻲ وﻟﺘﺎژو ﺟﺮﻳﺎن‬

‫اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪو ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻣﻮج اﺻﻠﻲ را ﺑﺎ ﺗﻌﺪادي دﻟﺨﻮاه از‬

‫ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ آن ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ :‬ﻳﻚ ﻣﻮج ﻣﺮﺑﻌﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪100‬وﻟﺖ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪50‬ﻫﺮﺗﺰ را ﻣﻴﺘﻮان از ﺳﺮي‬

‫ﻛﺮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺷﻜﻞ‪ 8‬ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﻮج ﻣﺮﺑﻌﻲ در آن ﺻﻮرت ازﻣﻮج اﺻﻠﻲ و ﺗﻌﺪاد ﻧﺎﻣﺤﺪودي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬

‫اﺳﺖ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ داراي ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻮده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ از اﻫﻤﻴﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﺎره ﻫﺎي ﺑﺎ ﺷﻴﺐ زﻳﺎ دو ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎي‬

‫ﺗﻴﺰ ﻣﻮج ﻣﺮﺑﻌﻲ را ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬

‫در ﻋﻤﻞ ﻣﻮج ﻣﺮﺑﻌﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮدوﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﻲ‬

‫دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻮﺟﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮج اﺻﻠﻲ و ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي آن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول‪ 1‬ﻣﻮج ﻣﺮﺑﻌﻲ ‪100‬وﻟﺖ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪27‬‬

‫داﻣﻨﻪ ﻧﺴﺒﻲ‬ ‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪Hz‬‬ ‫داﻣﻨﻪ‪V‬‬ ‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫‪1‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪127.3‬‬ ‫اﺻﻠﻲ‬

‫‪1/3‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪42.44‬‬ ‫ﺳﻮم‬

‫‪1/5‬‬ ‫‪250‬‬ ‫‪25.46‬‬ ‫ﭘﻨﺠﻢ‬

‫‪1/7‬‬ ‫‪350‬‬ ‫‪18.46‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻢ‬

‫‪1/9‬‬ ‫‪450‬‬ ‫‪14.15‬‬ ‫ﻧﻬﻢ‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪1/127‬‬ ‫‪6350‬‬ ‫‪1.00‬‬ ‫ﺻﺪو ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﻔﺘﻢ‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬

‫‪1/n‬‬ ‫‪50n‬‬ ‫‪127.3/n‬‬ ‫‪n‬ام‬

‫ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ﻫﺮﻣﻮج ﻣﺘﻨﺎوب را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮج اﺻﻠﻲ و ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي آن ﺗﺠﺰﻳﻪ‬

‫ﻛﺮد‪.‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي وﻟﺘﺎژو ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ دﻟﺨﻮاه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺪارﻫﺎي‬

‫‪AC‬اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮره ﻫﺎي ﻗﻮس‬

‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ اﺷﺒﺎع ﺷﻮﻧﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪28‬‬

‫در ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺪارﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت ﻛﻪ وﻟﺘﺎژﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوﺑﺎً ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﻣﻲ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺪارﻫﺎ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻫﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻏﻨﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﺪارﻫﺎي ‪AC‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج اﺻﻠﻲ ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ‪,‬ﺗﻮان اﺻﻠﻲ را ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آورد ‪.‬اﻳﻦ‬

‫ﺗﻮان اﺻﻠﻲ ﺗﻮان ﻣﻔﻴﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺜﻼًﺳﺒﺐ ﮔﺮدش ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺗﻮان از ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي وﻟﺘﺎژوﺟﺮﻳﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪﻛﻪ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻًﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺮارت در ﻣﺪار‪,‬ﺗﻠﻒ ﺷﺪه و ﻛﺎر ﻣﻔﻴﺪي را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺎ‬

‫اﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن دارد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي وﻟﺘﺎژو ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻮﭼﻚ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪-10-1‬ﺗﺠﻬﻴﺰات آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮ‬

‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ازﺟﻤﻠﻪ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ درﻣﻌﺮض ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺛﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ ﻗﺮاردارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺣﺎﺻﻞاز وﻟﺘﺎژ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻻﺗﺮ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي‬

‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺎﻣﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﺮ و ﻓﺮﺳﻮده ﺷﺪن‬

‫ﻋﺎﻳﻖﺑﻨﺪي ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي داﺧﻠﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮاز ﻣﻴﺰان ﻧﺎﻣﻲ‪ ،‬از دﻳﮕﺮ اﺛﺮات‬

‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺎﻳﻖﺑﻨﺪي آﺳﻴﺐﭘﺬﻳﺮﺗﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ درﻣﻘﺎﺑﻞ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي‬

‫ﺣﺎﺻﻞاز ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اﺳﺖ‪.‬ﺗﺴﺮﻳﻊ در ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺧﻄﺎ و ﻣﺸﻜﻼت ﻋﺎﻳﻘﻲ و ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﺮ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪29‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻋﺎﻳﻘﻲِ درﻣﻌﺮض اﺿﺎﻓﻪ ﺣﺮارت‪،‬‬

‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪-11-1‬ﻣﺰاﻳﺎي ﻓﻨﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ‬

‫اﮔﺮﭼﻪ ﺑﺤﺚ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ درﻣﻮرد ﺧﺴﺎرات ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ ‪ ،‬ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮان در ﻳﻚ‬

‫ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻣﺰاﻳﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ را ﺑﻪﺷﺮح زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫• ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮقرﺳﺎﻧﻲ‬

‫• آزادﺳﺎزي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬

‫• اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت و ﻛﺎﻫﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت‬

‫• ﻛﺎﻫﺶ اﺣﺘﻤﺎل رزوﻧﺎﻧﺲ ﻣﻮازي و ﺳﺮي در ﺷﺒﻜﻪ‬

‫• اﻓﺰاﻳﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫• ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮد رﻟﻪﻫﺎ ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ و ﺣﻔﺎﻃﺘﻲ ﺷﺒﻜﻪ ﻧﺎﺷﻲ از‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ‬

‫• ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎي ﻗﺮاﺋﺖ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻫﺶ‬

‫ﺧﻄﺎي ﻣﺒﺎﻟﻎ درﻳﺎﻓﺘﻲ از ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪30‬‬

‫• ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺷﺒﻜﻪ و ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﮔﺸﺘﺎور ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻪواﺳﻄﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ‬

‫• ﺑﻬﺒﻮد رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﺑﻪدﻟﻴﻞ ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮان‬

‫‪-12-1‬ﺣﺪود ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫اﻣﺮوزه اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ روﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫ﺑﺮق را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﺣﺪودي ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ از ﻣﻴﺰان‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﻫﻢ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه و ﻫﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻠﺰم ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ‬

‫ﺣﺪود اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻴﺰان ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﺰرﻳﻘﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ از ﻃﺮف‬

‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﻓﺮاﺗﺮ رود ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻓﻊ آن اﻗﺪام ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ‬

‫ﺻﻮرت ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﻠﻖ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪-13-1‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﻓﺎز‬

‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﻓﺎز ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻧﻴﺰﺑﺼﻮرت ﻣﺘﻌﺎدل ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻲ‬

‫ﺗﻮان ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﺼﻮرت ﺗﻮاﻟﻲ ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﻣﺜﺒﺖ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي‬

‫ﻧﻤﻮد‪.‬‬

6
‫  رت‬9 ‫  و ات ن‬7‫ر‬
31

.‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻌﺎدل ﺳﻪ ﻓﺎز وﻟﺘﺎژ ﻓﺎز را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد‬

‫ﻣﻮﻟﻔﻪ اﺻﻠﻲ‬

va1 (t ) = v1 cos(ωt + φ1 )

2π
vb1 (t ) = v1 cos(ωt − + φ1 )
3

2π
vc1 (t ) = v1 cos(ωt + + φ1 )
3

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ دوم‬

va 2 (t ) = v 2 cos( 2ωt + φ 2 )

2π 2π
vb 2 (t ) = v2 cos(2ω (t − ) + φ1 ) = v2 cos(2ωt + + φ2 )
3ω 3

2π 2π
vc 2 (t ) = v2 cos(2ω (t + ) + φ2 ) = v2 cos(2ωt _ + φ2 )
3ω 3

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﻮم‬

va 3 (t ) = v3 cos(3ωt + φ3 )

2π
vb 3 (t ) = v3 cos(3ω (t − ) + φ3 ) = v3 cos(3ωt − 2π + φ3 )
3ω

2π
vc 3 (t ) = v3 cos(3ω (t + ) + φ3 ) = v3 cos(3ωt + 2π + φ3 )
3ω

:‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭼﻬﺎرم‬

va 4 (t ) = v 4 cos( 4ωt + φ 4 )

2π 2π
vb 4 (t ) = v4 cos(4ω (t − ) + φ4 ) = v4 cos(4ωt − + φ4 )
3ω 3
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪32‬‬

‫‪2π‬‬ ‫‪2π‬‬
‫‪vc 4 (t ) = v4 cos(4ω (t +‬‬ ‫‪) + φ4 ) = v4 cos(4ωt +‬‬ ‫) ‪+ φ4‬‬
‫‪3ω‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً آﺷﻜﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ اول در دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﺜﺒﺖ‪،‬‬

‫دوﻣﻴﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪ در دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﻨﻔﻲ‪ ،‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪ در دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺗﻮاﻟﻲ ﺻﻔﺮ و‬

‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪ در دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﺜﺒﺖ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول‪ 2‬ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ و ﺗﻮاﻟﻲ آﻧﻬﺎ را در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﻓﺎز ﻣﺘﻌﺎدل ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول‪ -2‬ﺗﻮاﻟﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﻓﺎز ﻣﺘﻌﺎدل‬

‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻟﻲ‬

‫‪1‬‬ ‫‪+‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪+‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪-14-1‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ و ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺪرت اﻳﺮان‬

‫ﺑﺎ ﻧﮕﺮﺷﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺻﻨﺎﻳﻌﻲ ﻛﻪ در ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﻓﻌﺎل ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ‬

‫ﻳﻚ ازآﻧﻬﺎ در ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﺗﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اي از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ وار ﺷﺒﻜﻪ‬

‫ﺳﺮاﺳﺮي ﺑﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ‪:‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪33‬‬

‫ﻣﺠﻤﺘﻊ ﻫﺎي ﻓﻮﻻد و ﺻﻨﺎﻳﻊ ذوب آﻫﻦ ) ﻧﻈﻴﺮ ﻧﻮرد اﻫﻮاز ‪ ،‬آﻫﻦ اﺻﻔﻬﺎن ‪،‬ﻓﻮﻻد‬ ‫•‬

‫ﻣﺒﺎرﻛﻪ و ﻏﻴﺮه ( از ﻛﻮره ﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ذوب ﻓﻠﺰات اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪ .‬درﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﻛﻮره ﻫﺎ از ‪ SVC‬ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ‬

‫ﺑﻬﺒﻮد ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﺮاﻛﺰ ﺻﻨﻌﺘﻲ‬

‫اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ‪ AC‬و ‪ DC‬در ﺣﺎل ﻛﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﻛﻨﺎر آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‬

‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ در ﺣﺎل اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺧﻮد و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺗﺰرﻳﻖ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ‪ HVDC‬داراي دو اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻣﺒﺪل در اﺑﺘﺪا و اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻂ‬ ‫•‬

‫‪ DC‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ در ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻜﺴﻮ ﻛﻨﻨﺪ ﮔﻲ و دﻳﮕﺮي در وﺿﻌﻴﺖ اﻳﻨﻮرﺗﺮي‬

‫‪.‬‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻣﻲ‬ ‫ﻛﺎر‬

‫اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﺒﺪل ﻓﻮق ﺣﺎوي ﭘﻞ ﻫﺎي ﺳﻪ ﻓﺎز ﺗﺎﻳﺮﻳﺴﺘﻮري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﻲ داﻧﻴﻢ‬

‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻞ ﻫﺎ در ردﻳﻒ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻌﻼً ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ HVDC‬در ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺮاﺳﺮي ﺑﺮق ‪،‬‬

‫اﻳﺮان اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ از اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻣﺼﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫‪-15-1‬ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫اﻣﺮوزه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮﺧﻄﻲ )ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﺒﺪلﻫﺎي ‪ AC/AC‬و‬

‫‪،AC/DC‬ﻛﻮرهﻫﺎي ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ادوات اﺷﺒﺎعﺷﻮﻧﺪه ﻧﻈﻴﺮ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر و‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪34‬‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ وﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﺨﻠﻴﻪاي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﺟﻴﻮﻫﺎي( ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎي‬

‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪاي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺮوزﻛﺮده ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي‬

‫ﺑﺰرگ ﺟﺮﻳﺎن در ﺑﺮق ﺷﻬﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﺗﻮﺟﻪ اﻓﺰاﻳﺶ‬

‫ﺑﺎرﻫﺎي ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﻜﺮوﭘﺮوﺳﺴﻮري و ﻳﺎ‬

‫ﺑﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ادوات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت و اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻮﻳﺰ در ﻣﺪارﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮﻟﻲﺷﺒﻜﻪ ﻗﺪرت در اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪35‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ رﻳﺎﺿﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫‪-1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﻋﻮﺟﺎﺟﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺪرت ﺑﭙﺮدازﻳﻢ ﻻزم اﺳﺖ از‬

‫دﻳﺪﮔﺎه رﻳﺎﺿﻲ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪.‬ﺑﺮاي‬

‫اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﭘﺮاﺗﻮر رﻳﺎﺿﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ‬

‫وﻳﺎ ﻛﺎﻧﻮﻟﻮﺷﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي آﻧﺎﻟﻮگ در ﺣﻮزه زﻣﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪.‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺎري‬

‫از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ‪,‬ﺗﺎﺑﻊ رﻳﺎﺿﻲ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮده وﻳﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺑﻌﻀﻲ‬

‫از ﻣﻮارد ﻧﺘﻮان راﺑﻄﻪ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﺑﺮاي آن ﻫﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﻮد‪,‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ و ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮي‬

‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﺮﻳﻪ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از اﻫﻤﻴﻴﺖ وﻳﮋه اي ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻟﺬا در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﺗﻮاﺑﻊ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪-2-2‬ﺳﺮﻳﻬﺎي ﻓﻮرﻳﻪ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪36‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ دوره اي ﻛﺎرﺑﺮد وﺳﻴﻌﻲ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ دارﻧﺪ ‪.‬ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ دوره اي ﺳﺎده ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﻨﻮس و ﻛﺴﻴﻨﻮس ‪ ,‬ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ‪ ,‬از‬

‫ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﻲ اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي دارﻧﺪ ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺗﻮاﺑﻊ دورﻫﺎي ﻧﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺳﺮي‬

‫ﻓﻮرﻳﻪ ﺑﺴﻂ داد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻮاﺑﻊ دوره اي و راﺑﻄﻪ ﺷﺎن ﺑﺎ ﺳﺮي ﻫﺎي ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﻲ ﻣﻲ‬

‫ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﺗﻮاﺑﻊ دوره اي‪1-2-2‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ )‪ f( X‬را دورﻫﺎي ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻫﺮ ﮔﺎه اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻋﺪد ﺣﻘﻴﻘﻲ ‪ x‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه‬

‫ﺑﺎﺷﺪ وﻋﺪد ﻣﺜﺒﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ T‬ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ x‬ﻋﺪد ‪ T‬را دوره ) ‪ f(x‬ﻣﻲ‬

‫ﻧﺎﻣﻨﺪ ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق دارﻳﻢ ‪:‬‬

‫)‪ f(x+nT)=f(x‬ﻛﻪ ‪ n‬ﻋﺪدي ﺻﺤﻴﺢ و دﻟﺨﻮاه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ )‪ f(x‬و )‪g(x‬‬

‫داراي دوره ﺗﻨﺎوب ‪ T‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ,‬آﻧﮕﺎه دوره ﺗﻨﺎوب ﺗﺎﺑﻊ )‪ h(x)=af(x)+bg(x‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ T‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﺪف ﻣﺎ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﻮاﺑﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ 2 π‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻮاﺑﻊ ﺳﺎده زﻳﺮ‬

‫اﺳﺖ‪:‬‬

‫…‪Cosx,sinx,cos2x,sin2x,…,cosnx ,sinnx,‬‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﻧﻴﺰ داراي دوره ﺗﻨﺎوب ‪ 2 π‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﺳﺮي ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬

‫ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪37‬‬

‫‪ a‬ﺛﺎﺑﺘﻬﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮي‬ ‫‪0‬‬

‫‪, a 1 ,a‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪, … ,b‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ … ‪, b 1 ,b 2 ,‬‬

‫را ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﻲ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ ‪ a ،‬را ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ دورﻫﺎي اﻏﻠﺐ در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻮاﺑﻊ دوره اي ﺑﺎ دوره‬

‫ﺗﻨﺎوب ‪ 2 π‬را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﻲ ﻧﻤﺎﻳﺶ داد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﺗﻮاﺑﻊ دوره اي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ را ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺳﺮي ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﻲ ﻧﻤﺎﻳﺶ داد‪.‬‬

‫‪-2-2-2‬ﻓﺮﻣﻮل ﻫﺎي اوﻳﻠﺮ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ‬

‫ﻓﺮض ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ )‪ f(x‬ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ 2 π‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮي‬

‫ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﻲ ‪:‬‬

‫∞‬
‫‪f(x) = a0 +‬‬ ‫‪∑ [a‬‬
‫‪n =1‬‬
‫‪n‬‬ ‫] ‪cos nx + bn sin nx‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ داد‪ .‬ﺿﺮاﻳﺐ‪ a0 ,  ,  ,‬ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺎﺑﻌﻲ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮﻟﻬﺎي اوﻳﻠﺮ ﻣﺸﻬﻮرﻧﺪ ﻛﻪ‬

‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪π‬‬
‫= ‪a0‬‬
‫‪2π‬‬ ‫‪∫π‬‬
‫‪−‬‬
‫‪f ( x ) dx‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪π‬‬
‫= ‪an‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪∫ π f ( x) cos nx dx‬‬
‫‪−‬‬

‫‪n=1,2,….‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪π‬‬

‫‪π ∫π‬‬
‫= ‪bn‬‬ ‫‪f ( x) sin nx dx‬‬
‫‪−‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪38‬‬

‫…‪n=1,2,‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮاﺑﻊ دوره اي )‪ f(x‬ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب دﻟﺨﻮاه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ ﻓﻮق ﻣﻲ ﺗﻮان  ‪  ,‬‬

‫‪ a0 ,‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد و ﺳﺮي ﻣﺜﻠﺜﺎﺗﻲ‬

‫∞‬
‫‪f(x) = a +‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪∑ [a‬‬
‫‪n =1‬‬
‫‪n‬‬ ‫] ‪cos nx + bn sin nx‬‬

‫را ﺗﺸﻜﻴﻞ داد ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮي ﻣﻮﺳﻮم ﺑﻪ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ )‪ f(x‬اﺳﺖ و ﺿﺮاﻳﺐ آن را از‬

‫رواﺑﻂ ﻓﻮق ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪.‬‬

‫‪-3-2‬ﻣﻮج ﻣﺮﺑﻌﻲ‬

‫ﺗﺎﺑﻊ زﻳﺮ را ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻳﻚ ﻣﻮج ﻣﺮﺑﻌﻲ اﺳﺖ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪− k‬‬ ‫‪−π < x < 0‬‬ ‫‪‬‬

‫‪f ( x) = ‬‬ ‫‪, f ( x) = f ( x + 2π ) ‬‬
‫‪+ k‬‬ ‫‪0< x <π‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪f ( x ) dx ₌0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪π‬‬
‫= ‪a0‬‬
‫‪2π‬‬ ‫‪∫π‬‬ ‫‪−‬‬

‫₌‬
‫‪1‬‬ ‫‪1 π‬‬
‫= ‪(− k ) cos nx dx + ∫ k cos nx dx ‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪π‬‬

‫‪π ∫π‬‬ ‫∫‬

‫= ‪an‬‬ ‫‪f ( x) cos nx dx‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪π  −π‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪sin nx 0‬‬ ‫‪sin nx π‬‬
‫‪[− k‬‬ ‫‪]−π‬‬ ‫‪+k‬‬ ‫‪]0‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪- π‬و‪0‬و ‪ π‬ﺑﻪ ازاي …‪ n=1,2,‬دارﻳﻢ ‪sinnx=0‬‬ ‫ﻋﻠﺖ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ در ﻧﻘﺎط‬

‫ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر از‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪(− k ) sin nx dx + ∫ k sin nx dx ‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪π‬‬

‫‪π ∫π‬‬ ‫∫‬

‫= ‪bn‬‬ ‫= ‪f ( x) sin nx dx‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪−‬‬‫‪π‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ﻫﺎي ‪‬‬ ‫راﺑﻄﻪ‬

‫ﻓﻮق دارﻳﻢ‪:‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪39‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪π‬‬
‫‪ cos nx ‬‬ ‫‪ cos nx ‬‬
‫‪= k‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪k‬‬
‫‪‬‬ ‫‪n  −π ‬‬ ‫‪n  0‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ‪cos(-a)=cosa‬و‪ cos(0)=1‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪:‬‬

‫‪k‬‬ ‫‪2k‬‬
‫= ‪bn‬‬ ‫= ]‪[cos 0 − cos(−nπ ) − cos(nπ ) + cos 0‬‬ ‫) ‪(1 − cos nπ‬‬
‫‪nπ‬‬ ‫‪nπ‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -1‬ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻔﺮوض )‪f(x‬ﻣﻮج ﻣﺮﺑﻌﻲ دوره اي‬

‫ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻋﺒﺎرت ) ‪ (1 − cos nπ‬ﺑﻪ ازاي ‪ n‬ﻫﺎي ﻓﺮد ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2‬و ﺑﻪ ازاي ‪n‬ﻫﺎي زوج ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪4k‬‬ ‫‪4k‬‬ ‫‪4k‬‬

‫= ‪b1‬‬ ‫= ‪, b2 = 0 , b3‬‬ ‫= ‪, b4 = 0 , b5‬‬ ‫‪, ….‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪3π‬‬ ‫‪5π‬‬

‫ﭼﻮن زوج ﻫﺎ ﺻﻔﺮﻧﺪ و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺎي زوج ‪ ,‬ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬

‫‪4k‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫)‪(sin x + sin 3x + sin 5 x + ....‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪40‬‬

‫در ﻋﻤﻞ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺠﻤﻮع ﭼﻨﺪ ﺟﺰء اول از اﻳﻦ ﺳﺮي ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺎي ﺟﺰﺋﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫‪4k‬‬ ‫‪4k‬‬ ‫‪1‬‬

‫= ‪S1‬‬ ‫‪sin x‬‬ ‫= ‪S2‬‬ ‫)‪(sin x + sin 3x‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪3‬‬

‫و‪.....‬‬

‫ﺳﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺟﺰﺋﻲ اول ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ )‪ f(x‬در ﺷﻜﻞ ‪-2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪﻧﺪ ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪- 2‬ﺳﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺟﺰﺋﻲ اول ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ )‪f(x‬‬

‫‪-4-2‬ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﺗﻮاﺑﻊ زوج و ﻓﺮد‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪41‬‬

‫در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺮ ﮔﺎه ‪ ,‬ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮد ﻳﺎ زوج ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان از‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري اﺟﺘﻨﺎب ﻛﺮد ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻳﺎداوري ﺗﻮاﺑﻊ زوج و ﻓﺮد ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺑﻊ )‪ y=g(x‬زوج ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻴﺸﻮد‪ ,‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ x‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬

‫)‪g(-x) = g(x‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ )‪ h(x‬را ﻓﺮد ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ x‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ‪:‬‬

‫)‪h(-x) = -h(x‬‬
‫اﮔﺮ )‪ g(x‬زوج ﺑﺎﺷﺪ دارﻳﻢ ‪:‬‬

‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬
‫∫‬ ‫‪−T‬‬
‫‪g ( x ) dx = 2‬‬ ‫∫‬
‫‪0‬‬
‫‪g ( x ) dx‬‬

‫اﮔﺮ )‪ h(x‬ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪T‬‬

‫∫‬ ‫‪−‬‬
‫‪2‬‬
‫‪T‬‬
‫‪2‬‬
‫‪h ( x ) dx‬‬ ‫‪= 0‬‬

‫ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﺗﺎﺑﻊ زوج )‪ f(t‬ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ T‬ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻛﺴﻴﻨﻮﺳﻲ اﺳﺖ ‪ f).‬زوج (‬

‫∞‬
‫‪2 nπ‬‬
‫(‪f (t ) = a0 + ∑ an cos‬‬ ‫)‪t‬‬
‫‪n =1‬‬ ‫‪T‬‬
‫ﺑﺎ ﺿﺮاﻳﺐ ‪:‬‬

‫‪T‬‬
‫‪2‬‬
‫= ‪a0‬‬
‫‪T‬‬ ‫∫‬ ‫‪0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪f ( t ) dt‬‬

‫‪T‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2nπ‬‬
‫= ‪an‬‬
‫‪T‬‬ ‫∫‬‫‪0‬‬
‫‪2‬‬
‫(‪f ( t ) cos‬‬
‫‪T‬‬
‫‪t ) dt‬‬

‫…‪n=1,2,‬‬
‫ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮد )‪ f(t‬ﺑﺎ دوره ﺗﻨﺎوب ‪ T‬ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻛﺴﻴﻨﻮﺳﻲ اﺳﺖ ‪.‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪42‬‬

‫∞‬
‫‪2 nπ‬‬
‫(‪f (t ) = ∑ bn sin‬‬ ‫)‪t‬‬
‫‪n =1‬‬ ‫‪T‬‬
‫)‪ f‬ﻓﺮد(‬

‫ﺑﺎ ﺿﺮاﻳﺐ ‪:‬‬

‫‪T‬‬
‫‪4 2‬‬ ‫‪2nπ‬‬
‫= ‪bn‬‬ ‫∫‬
‫‪T 0‬‬
‫(‪f (t ) sin‬‬
‫‪T‬‬
‫‪t ) dt‬‬

‫‪-5-2‬ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﮔﺴﺴﺘﻪ ‪(DFT)1‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﻮاﺑﻊ‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰﺗﺤﻠﻴﻠﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدﻧﺪ ﻟﺬا ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺟﺪﻳﺪي از آن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان‬

‫در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص روﺷﻬﺎي رﻳﺎﺿﻲ‬

‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﻮرﻳﻪ ﮔﺴﺴﺘﻪ ﻛﻪ اﺑﺰار‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻗﻮي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺖ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻃﻴﻒ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺘﻨﺎوب ﮔﺴﺴﺘﻪ را ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ‬

‫زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬ﻛﻪ در آن ‪ N‬ﻧﺮخ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري از ﺗﺎﺑﻊ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪N‬‬ ‫‪2 πn‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪− jk‬‬
‫= ) ‪X (K‬‬
‫‪N‬‬
‫‪∑ x ( n )e‬‬
‫‪n=0‬‬
‫‪N‬‬

‫‪N‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻛﻪ در آن ‪ k‬ﺷﺎﺧﺺ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪− 1‬‬
‫‪2‬‬

‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻓﻮرﻳﻪ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ رواﺑﻂ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪- Disintograte Fowier Transformation‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪43‬‬

‫‪N‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2πn‬‬
‫= ‪AK‬‬
‫‪N‬‬
‫‪∑ x(n) cos( K‬‬
‫‪n =0‬‬ ‫‪N‬‬
‫)‬

‫‪N‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2πn‬‬
‫= ‪BK‬‬
‫‪N‬‬
‫‪∑ x(n) sin( K‬‬
‫‪n =0‬‬ ‫‪N‬‬
‫)‬

‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬

‫‪N=0,1,…,N-1‬‬
‫‪n‬‬
‫‪K=0,1,2,…,‬‬
‫‪2‬‬

‫‪-6-2‬ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ و اﻧﺪازه ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ‬

‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﺪه و ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج دﻟﺨﻮاه را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬از دﻳﺪﮔﺎه‬

‫رﻳﺎﺿﻲ ﺑﺴﻂ ﺳﺮي ﻓﻮرﻳﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺮدازش از ﻧﻈﺮ ﺧﻄﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺮﺑﻌﺎت‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﻛﻤﻚ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول و ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ )ﻣﻀﺎرب ﺻﺤﻴﺢ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﻣﺮﺗﺒﻪ اول( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪44‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫‪-1-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﻨﺒﻊ اﻳﺠﺎد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ وﺟﻮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ‬

‫ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺟﺰﺋﻲ از ﻣﺪار اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻳﻚ‬

‫ﻋﻨﺼﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﺎﺗﻐﻴﺮات اﻧﺪﻛﻲ در وﻟﺘﺎژ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻐﻴﺮات ﺷﺪﻳﺪﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ‬

‫راﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻴﺘﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ‬

‫درﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﮔﺮدﻧﺪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﻣﺘﻨﺎوب اﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻴﺮ‬

‫ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ )ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ دار( از ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﻴﺖ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﻫﺎ درﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫اﺷﺎره ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪-2-3‬ﻣﺒﺪل ﻫﺎي ﻗﺪرت‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪45‬‬

‫اوﻟﻴﻦ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮد ﻣﺒﺪل ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﺴﻮﺳﺎزﻫﺎﺟﺮﻳﺎن ‪AC‬‬

‫را ﺑﻪ ‪ DC‬و اﻳﻨﻮﻧﺘﺮﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ‪ DC‬را ﺑﻪ ‪ AC‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪ .‬در ﺷﻜﻞ)‪ (1‬ﻳﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫‪ HVDC‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ .‬در اﺑﺘﺪاي ﺧﻂ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ AC‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺒﺪل ﺷﻤﺎره ‪1‬‬

‫ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻜﺴﻮﻛﻨﻨﺪﮔﻲ ﻛﺎر ﻣﻴﻜﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ DC‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ در‬

‫اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻂ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺒﺪل ﺷﻤﺎر ه ‪2‬ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ اﻳﻨﻮﻧﺘﺮي ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﺠﺪدا ﺑﻪ اﻧﺮژي‬

‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ AC‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪_1‬ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ‪HVDC‬‬

‫‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﻳﻚ دﻳﻮد اﻳﺪه ال ﺗﻨﻬﺎ اﺟﺎزه ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن را در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮﺳﻂ وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ و اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺑﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺑﺎﻣﻌﻜﻮس ﺷﺪن وﻟﺘﺎژ ورودي دﻳﻮد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺑﻴﻨﻬﺎﻳﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و‬

‫ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﻜﻮﺳﻲ از آن ﻋﺒﻮر ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬

‫در ﺷﻜﻞ )‪ (2‬ﺑﺎ ﻳﻚ دﻳﻮد ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﻪ ﻓﺎز ﻳﻚ ﺗﻐﺬﻳﻪ ‪ , AC‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪46‬‬

‫ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از زﻣﺎن ﻳﻚ ﻳﺎ دو دﻳﻮد داراي وﻟﺘﺎژ ﻣﺜﺒﺖ‬

‫‪ AC‬اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ(‬

‫ﺷﻜﻞ ‪_2‬ﻳﻜﺴﻮﺳﺎز ﺳﻪ ﻓﺎز‬

‫ﻫﺪاﻳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ دﻳﻮدي ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن ﻣﻴﭙﺬﻳﺮد ﻛﻪ در ﻣﻌﺮض وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻗﺮار داﺷﺘﻪ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪47‬‬

‫ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ وﻟﺘﺎژ در ﻳﻚ ﻓﺎز و اﻓﺰاﻳﺶ وﻟﺘﺎژ ﻓﺎز دﻳﮕﺮ‪ ,‬ﻧﻘﻄﻪ اي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ وﻟﺘﺎز دو ﻓﺎز‬

‫ﻳﻜﺴﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﺎط‪ab1‬و‪ bc1‬و ‪ca1‬ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻫﺪاﻳﺖ از واﺣﺪي ﻛﻪ‬

‫وﻟﺘﺎژ آن اﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ واﺣﺪي)ﻓﺎزي(ﻛﻪ وﻟﺘﺎژآن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻤﻮﺗﺎﺳﻴﻮن ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ,‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺧﺮوﺟﻲ ﻫﺎ در ﻃﻲ زﻣﺎن‬

‫‪ ,ab1_bc1,ab2_bc2‬وﻏﻴﺮه در ﻳﻚ ﻓﺎز و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ در دو ﻓﺎز دﻳﮕﺮ وﻟﻲ ﺑﺎ‬

‫‪120‬و‪ 240‬درﺟﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﺮدد‪,‬آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ )‪ (2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫در ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺪه ال ﻓﺮض ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻼ ﺳﻠﻔﻲ ﺑﻮده واز دﻳﺪ ورودي ‪ AC‬ﻣﺒﺪل ‪ ,‬ﻫﺮ‬

‫ﻓﺎز ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺷﻜﻞ ﻣﺴﺘﻄﻴﻠﻲ ﺑﺎر ﮔﺬاري ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬از اﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﺎﻟﺲ ﻫﺎ دﻳﮕﺮ‬

‫داراي ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪,‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ازاي ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺧﺎص ﻋﺒﻮري از ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ‪ ,‬اﻓﺖ وﻟﺘﺎژي ﺑﺮ روي اﻣﭙﺪاﻧﺲ‬

‫ﺳﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ‪,‬و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻳﻚ وﻟﺘﺎژ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﮕﺮدد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺮ‬

‫ﻳﻚ از اﻳﻦ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‪ ,‬اﻏﺘﺸﺎش وﻟﺘﺎژ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻛﻞ را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ‪ ,‬و از اﻳﻦ رو ﻇﺮﻓﻴﺖ‬

‫ﺑﺎر ﮔﺬاري ﺷﺒﻜﻪ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺪﻫﻨﺪ ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد‬

‫ﺧﻄﺎ در ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ )‪ (2‬ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻳﻜﺴﻮ ﺳﺎزﻫﺎي ‪3‬ﻓﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻜﺴﻮﺳﺎز ‪_3‬ﭘﺎﻟﺲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬زﻳﺮا ﻛﻪ ﺳﻪ ﭘﺎﻟﺲ در ﺟﺮﻳﺎن ) ‪(, i , i‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪48‬‬

‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﺳﻴﻜﻞ ﻛﺎﻣﻞ ‪ AC‬ورودي وﺟﻮد دارد‪.‬ﻳﻚ راه ﺑﻬﺒﻮد اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺗﻌﺒﻴﻪ‬

‫دو دﻳﻮد در ﻫﺮ ﻓﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ)‪ (3‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻳﻜﺴﻮ ﺳﺎزي ﺑﺼﻮرت ﺗﻤﺎم ﻣﻮج‬

‫اﺳﺖ‪.‬ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻳﻜﺴﻮﺳﺎز‪_6‬ﭘﺎﻟﺲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪_3‬ﻳﻜﺴﻮ ﺳﺎز ‪-6‬ﭘﺎﻟﺲ‬

‫از دﻳﺪﮔﺎه ﻓﺮو ﻧﺸﺎﻧﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ‪ ,‬ﭘﻞ ‪_6‬ﭘﺎﻟﺲ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻮردي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن دﺳﺘﺮﺳﻲ‬

‫ﺑﻪ آن ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ‪ AC‬ورودي ‪3‬ﻓﺎز وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد‬

‫ﭘﺎﻟﺲ ﻫﺎ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪_12‬ﭘﺎﻟﺲ‪.‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮري اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ داراي ﺧﺮوﺟﻲ ‪6‬ﻓﺎز ﻛﻪ ﺑﺎﻫﻢ اﺧﺘﻼف ﻓﺎز ‪ 60‬درﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻜﺴﻮ ﺳﺎز اﻳﺪه ال از راﺑﻄﻪ ي زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫راﺑﻄﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪي‬ ‫‪N=KP 1‬‬

‫ﺗﻌﺪاد ﭘﺎس‬ ‫‪P‬‬

‫ﻫﺮ ﻋﺪد ﺻﺤﻴﺢ از ‪ 1‬ﺗﺎ ﺑﻲ‬ ‫‪K‬‬

‫ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪49‬‬

‫ﺷﻤﺎره ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬ ‫‪N‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮ اﺑﻦ ﻳﻜﺴﻮﺳﺎز‪-3‬ﭘﺎﻟﺲ ﺳﺎده ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺟﺰ ﻫﺎﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪3‬را‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪_6‬ﭘﺎﻟﺲ‪ ,‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ذوج ﻧﻴﺰ ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي‬

‫‪23,19,17,13,11,7,5,‬وﻏﻴﺮه ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ آراﻳﺶ ‪_12‬ﭘﺎﻟﺲ ﺗﻨﻬﺎ داراي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ‪ 37,35,25,23,13,11‬وﻏﻴﺮه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫وﻫﺮ ﭼﻪ ﻗﺪر ﺗﻌﺪاد ﭘﺎﻟﺴﻬﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻴﻢ ﺗﻌﺪاد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﻤﺘﺮ‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻧﺪازه ﻫﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻋﻜﺲ ﺷﻤﺎره ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ ,‬ﺑﻪ ﻃﻮري‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪادﭘﺎﻟﺲ ﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ داراي اﻧﺪازه ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‬

‫ﻛﺎﻫﺶ اﻏﺘﺸﺎش ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج وﻟﺘﺎژﺑﺮ ﻫﺮ دو اﺳﺎس ﻓﻨﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻬﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺪادي از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ را ﻣﻴﺘﻮان ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪادﭘﺎﻟﺲ ﻫﺎي ﻳﻜﺴﻮ ﺳﺎز ‪ ,‬آﻧﭽﻨﺎن ﻛﻪ‬

‫ﺷﺮح داده ﺷﺪ ﺣﺬف ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻳﻜﺴﻮﺳﺎزﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ زﻳﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻧﺤﺮاف در زاوﻳﻪ‬

‫ﺗﺎﺧﻴﺮﺗﺮﻳﺴﺘﻮر ﻣﻴﮕﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرﻧﻲ در ﻣﻴﺎن ﻓﺎزﻫﺎ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده از‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﻣﻴﺘﻮان داﻣﻨﻪ ي ﮔﺴﺘﺮش ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ داد‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪50‬‬

‫‪-3-3‬ﻛﻮره ﻫﺎي ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت وﺟﻮد ﻛﻮره‬

‫ﻫﺎي ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﺑﺎرز ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﻮره ﻫﺎي ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫وﻗﻮع ﻣﻜﺮر اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻴﻦ اﻟﻜﺘﺮود ﻫﺎ و ﻓﻠﺰات ﻗﺮاﺿﻪ ورودي آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﻏﻠﺐ در‬

‫ﻫﻨﮕﺎم دور ﺷﺪن ﻓﻠﺰات ﻗﺮاﺿﻪ ي ذوب ﺷﺪه از اﻟﻜﺘﺮود‪ ,‬ﻗﻮس ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪه و ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ‬

‫ﻋﺒﻮر ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬در ﻫﻨﮕﺎم دوره ي ذوب ﺷﺪن ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه‬

‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﺻﻮرت دوﻓﺎز ﻳﺎ ﺳﻪ ﻓﺎز‪ ,‬وﻳﺎ ﻳﻚ ﻓﺎز ﺑﺎ ﻣﺪار ﺑﺎز‪,‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬ﻧﻮﺳﺎن ﻣﻴﺎن اﺗﺼﺎل‬

‫ﻛﻮﺗﺎه ﺗﺎ ﻣﺪار ﺑﺎز ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺮﻳﺎن‪ ,‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‬

‫ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﭘﻼك ﻛﻮره ‪,‬ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ..‬از اﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎر ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻛﻮره از ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬

‫ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﺑﺮ روي ورودي ﺑﺎس ﺑﺎري ﻛﻪ ﻛﻮره ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ در ﻫﻤﺎن ﺷﺒﻜﻪ ارﺗﺒﺎط ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻏﻠﺐ اﻳﻦ ﺑﺎس ﺑﺎر ﺑﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك ‪PCC‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺷﻜﻞ )‪ (4‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪51‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-4‬ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك‬

‫‪-1-3-3‬ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت وﻟﺘﺎژ و ﻓﻠﻴﻜﺮ ﻻﻣﭗ‬

‫ﻧﻮﺳﺎن وﻟﺘﺎز ﻣﻨﺒﻊ در ﻫﻨﮕﺎم ذوب ﺷﺪن ﻓﻠﺰات ﻗﺮاﺿﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد‬

‫ﻓﻠﻴﻜﺮ در ﻻﻣﭗ ﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ آن ﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن ﻧﺴﺒﺖ در ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎز ﻣﻨﺒﻊ در ﺷﻜﻞ )‪ (5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-5‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﺗﻐﻴﻴﺮ وﻟﺘﺎژ ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آزردﮔﻲ ﻓﻠﻴﻜﺮ‬

‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻗﻮس ﻣﻴﺎن اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻮره ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ از زﻳﺮ‬

‫‪ 0.1‬ﻫﺮﺗﺰ ﺗﺎ ﺑﻴﺶ از ‪10‬ﻫﺮﺗﺰ ﻧﻮﺳﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻮﺳﺎن وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ را در ﭘﻲ دارد‪.‬‬

‫ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ ﻧﻮﺳﺎن در ﺷﻜﻞ )‪ (6‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ درآن ﺷﻜﻞ ﻣﻮج وﻟﺘﺎز ﻣﻨﺒﻊ‬

‫داراي ﻣﻘﺪار ﻟﺤﻈﻪ اي ‪ V‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪52‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-6‬ﻧﻮﺳﺎن وﻟﺘﺎژ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج اﺻﻠﻲ وﻟﺘﺎژ‬

‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻮج ﺣﺎﻣﻞ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت اﺗﻔﺎﻗﻲ وﻟﺘﺎژ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬

‫ﻛﻮره ﻗﻮﺳﻲ ﻣﺪوﻟﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪,‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ وﻟﺘﺎز ﻣﺪوﻻﺳﻮن را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻋﺎدي ﻣﻨﺒﻊ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ داراي ﻣﻘﺪار ﻟﺤﻈﻪ اي ﺣﻮل ﺧﻂ‬

‫ﺻﻔﺮ ﺧﻮد‪,‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (7‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-74‬ﻧﻮﺳﺎن وﻟﺘﺎژ ﺣﻮل وﻟﺘﺎژ ﭘﺎﻳﻪ‬

‫ﻻزم اﺳﺖ ﭘﺎراﻣﺘﺮي ﺟﻬﺖ اﻳﻦ وﻟﺘﺎژ ﻧﻮﺳﺎﻧﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ را ﺑﺘﻮان‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻛﺮده و ﺟﻬﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪت ﻓﻠﻴﻜﺮ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‪.‬‬

‫در ﻋﻤﻞ ‪ ,‬ﺑﻪ ﺻﻮرت درﺻﺪي از ﻣﻘﺪار ‪ RMS‬وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫آن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ دﻫﻢ ﻳﻚ درﺻﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪53‬‬

‫اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه درﺻﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ وﻟﺘﺎژ در ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬

‫اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎي ﻛﻮره از ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺪار ﺑﺎز ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه در اﺛﺮ ﻓﺮو رﻳﺨﺘﻦ آن ﻫﺎ در‬

‫داﺧﻞ ﻓﻠﺰ ذوب ﺷﺪه ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ‪  .‬را ﻣﻴﺘﺌﺎن ﺑﺎ درﺻﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﺌﻠﻲ از راﺑﻄﻪ‬

‫زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‬

‫‬
‫ ‬ ‫‪×100%‬‬
‫‬

‫ﻛﻪ درآن  ﻗﺪرت اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﻇﺎﻫﺮي ﻛﻮره ﻗﻮﺳﻲ دﻳﺪه ﺷﺪه از ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك‬

‫اﺳﺖ و ‪ S‬ﺳﻄﺢ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه در ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ‬

‫ﻣﻘﺪار ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ S‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺳﻴﺴﺘﻢ در‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﻮدﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل دراﺛﺮ ﻛﺎﻫﺶ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ در زﻣﺎن ﺑﺎر ﺳﺒﻚ‬

‫ﺑﺮاي ﮔﺮوﻫﻲ از ﻛﻮره ﻫﺎي ﻗﻮﺳﻲ ﻛﻪ در داﺧﻞ ﻳﻚ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت وﻳﺎ در ﻳﻚ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه‬

‫اﻧﺪ و ﻳﺎ داراي ﺗﻮان ﻛﺎﻓﻲ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻠﻴﻜﺮ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ‪EHV‬ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل‬

‫ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ MVA‬ﻣﻌﺎدل اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﻛﻮره ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ‬

‫اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﺪادي از ﻛﻮره ﻫﺎي داراي ﻗﺪرت ﻫﺎي‬

‫اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﻇﺎﻫﺮي  و ‪S‬و ‪ S‬وﻏﻴﺮه ‪ ,‬ﺗﻮان اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻌﺎدل ‪ S‬ﺑﺮاﺑﺮ رﻳﺸﻪ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪54‬‬

‫‪n‬ام ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻮان ‪n‬ام ﺗﻮان ﻫﺎي اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﻫﺮﺑﻚ از ﻛﻮره ﻫﺎي ﻗﻮﺳﻲ در ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل‬

‫ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ‬

‫&‬
‫"‪ !S‬‬
‫‪#‬‬
‫"‪$ S‬‬
‫‪#‬‬
‫‪$%‬‬

‫و ﻓﻠﻴﻜﺮ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ' در ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك داده ﺷﺪه را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬

‫ﻛﺮد‬

‫‪(  !∑V"+‬‬
‫‪,‬‬
‫‪-‬‬

‫ﻛﻪ در آن ﺳﻬﻢ ﻓﻠﻴﻜﺮ ( از ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه‪ ,‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‬

‫ﺳﻬﻢ ﻓﻠﻴﻜﺮ ﺗﺎَﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮﺟﻮد ‪,‬ﺑﻪ ﺻﻮرت درﺻﺪ وﻟﺘﺎز ﻣﻨﺒﻊ در ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك ﺗﻌﺮﻳﻒ‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪m .‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺪاري ﺑﻴﻦ ‪2‬و ‪4‬را واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻫﺮ ﻛﻮره ﻛﻪ‬

‫ﺗﺎَﺳﻴﺴﺎت ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ را ﺗﺤﺖ ﺗﺎَﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ ,‬اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-2-3-3‬روش ﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻮﺳﺎن وﻟﺘﺎژ‬

‫در ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﺪﻳﺪ وﻟﺘﺎژ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺎَﺳﻴﺴﺎت ﻛﻮره ﻫﺎي ﻗﻮﺳﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻜﺮي ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻦ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت اﻧﺠﺎم داد‪.‬ﻟﺬا ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻦ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت روش ﻫﺎي‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪55‬‬

‫ﺑﺎزآراﻳﻲ اﺗﺼﺎﻻت ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺟﺒﺮان ﺳﺎزي ﺧﺎزﻧﻲ در اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﺷﺎﻳﺎن ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ روش ﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ از ﺣﻮﺻﻠﻪ اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺧﺎرج اﺳﺖ‬

‫‪-1-2-3-3‬ﺑﺎزآراﻳﻲ اﺗﺼﺎﻻت ﻣﻨﺒﻊ‬

‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﺪﻳﺪ وﻟﺘﺎژ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر زﻳﺎن ﺑﺎري ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ را‬

‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ ,‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك ‪,pcc1‬در ﺷﻜﻞ )‪ (8‬ﺑﻪ ﺳﻄﺢ‬

‫وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻﺗﺮي اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-8‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻋﺎدي ﺷﺒﻜﻪ از ‪pcc1‬‬

‫اﻳﻦ اﻣﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر اﻧﺤﺼﺎري ﺑﺮاي ﺑﺎر ﻛﻮره ﻗﻮﺳﻲ ﺷﻜﻞ‬

‫)‪ (9‬ﺑﺪﺳﺖ اورد ﻛﻪ در آن ﻧﻘﻄﻪ اﺗﺼﺎل ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻴﺎن ﺑﺎر ﻛﻮره ﻗﻮﺳﻲ و ﺑﺎر ﺗﻮزﻳﻊ اﻳﻨﻚ در‬

‫ﺳﻄﺢ‪ pcc2‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪56‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-9‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎرﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻاز ﻧﻘﻄﻪ ‪pcc1‬ﺑﻪ‪pcc2‬‬

‫در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻛﻮره ﻗﻮﺳﻲ و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺑﺎرﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ در‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ‪ ,‬آﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﺗﻮان ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرآﻣﺎده ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ را‬

‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (10‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -10‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﺗﺮاﻧﺲ ﺑﺮاي اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪57‬‬

‫از ﻧﻈﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﻳﻜﻲ از ﺑﺎر ﻫﺎ را ﻣﻄﺎﺑﻖ‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (11‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ ﺑﺮ روي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ‪,3‬ﺑﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ‪ ,‬ﻣﺪار ‪ T3‬ﻗﻄﻊ ﺷﺪه ‪,‬وﻣﺪار ﺷﻜﻦ ‪ BS2‬ﺑﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﺪار ﺷﻜﻦ‬

‫‪BS1‬ﺟﻬﺖ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاي ﺑﺎرﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ,‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ‬

‫ﺑﺎر ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻴﺘﻮان در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ در ﺗﺮاﻧﺲ‬

‫ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ را ﺗﻜﺮار ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-11‬ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ در ﺗﺮاﻧﺲ ﻫﺎ‬

‫‪-2-2-3-3‬ﺟﺒﺮان ﺳﺎزي ﺧﺎزﻧﻲ‬

‫ﺑﺎر ﻳﻚ ﻛﻮره ﻗﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﻛﺘﻴﻮ اﺳﺖ‪ ,‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬

‫آﻏﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ وﻟﺘﺎژ ﻣﻴﺎن اﻟﻜﺘﺮود و ﻓﻠﺰ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻗﻮس ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪,‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪58‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ ﭘﺲ ﻓﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺟﺒﺮان ﺳﺎزي‬

‫ﺧﺎزﻧﻲ ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت وﻟﺘﺎژ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ اﺷﺎره‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪(12‬‬

‫ﺧﺎزن ﻫﺎي ﻣﻮازي ﺛﻠﺒﺖ ارزاﻧﺘﺮﻳﻦ و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺗﺮﻳﻦ روش ﺟﺒﺮاﻧﺴﺎزي ﺑﺮاي ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﺎ‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ,‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺻﻠﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﺎزﻧﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪ در‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎر در ﺳﻴﻜﻞ ذوب اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﻛﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ذوب ﺷﺪن ﻣﻘﺪاري ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺟﺒﺮان ﺳﺎزي ﻧﺸﺪه از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬

‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺎزن داراي ﺟﺒﺮان ﺳﺎزي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ را ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﭘﺲ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ ‪ ,‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژ درﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺮدد ‪.‬ﻻزم‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﺎزن ﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻳﺎ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت وﻟﺘﺎژ‬

‫اﺿﺎﻓﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻮره ﻗﻮس را ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻤﻲ دﻫﻨﺪ ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺒﺮان‬

‫ﺳﺎزي ﻛﺎﻣﻞ ﻓﻠﻴﻜﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺧﺎزن ﻫﺎي ﺛﺎﺑﺖ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻳﺴﺘﻮر اﻣﻜﺎن وارد ﻳﺎ ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﺧﺎزن ﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ از ﻣﺪار‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت وﻟﺘﺎژ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎي‬

‫ﺧﺎزﻧﻲ ﺛﺎﺑﺖ در ﺑﺎس ﺑﺎر ﻛﻮره ﻗﻮﺳﻲ ‪1‬و‪2‬در ﺷﻜﻞ )‪ (12‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺎزن ﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ‬

‫ﺑﺮوز ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻗﺘﺼﺎدي وﻟﺘﺎژ ﺑﺮ روي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﮕﺮدﻧﺪ ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻣﻘﺪار ﺧﺎزن ﻫﺎي ﺳﻮﺋﻴﭻ ﺷﻮﻧﺪه ‪3‬و‪4‬را ﻛﺎﻫﺶ داد‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪59‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -12‬ﺟﺒﺮان ﺳﺎزي ﺑﺎ ﺧﺎزن ﻛﻠﻴﺪ زﻧﻲ ﺷﻮﻧﺪه‬

‫‪-4-3‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﻮﺷﻜﺎري‬

‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﺠﻬﻴﺰات و دﺳﺘﮕﺎﻫﺎي ﺟﻮﺷﻜﺎري ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا‬

‫ﻛﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﻮﺷﻜﺎري ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻐﻴﺮي را از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ‪ ,‬واز اﻳﻦ رو‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﻧﻮﺳﺎن وﻟﺘﺎژﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪﺑﺎ آﻧﻜﻪ اﻳﻦ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت داراي ﻧﺎﻣﻨﻈﻤﻲ ﻛﻤﺘﺮي از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻛﻮره‬

‫ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ و ﻗﻮﺳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫وﻟﻴﻜﻦ ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﻮدن آﻧﻬﺎ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻮش ﺗﻜﻔﺎز ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه ﺑﻴﻦ‬

‫دوﻓﺎز ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﻓﺎز را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﺗﻜﻔﺎز ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﻓﺎز‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ‪30‬درﺟﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻓﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد‪,‬ودو ﻋﺪد از وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻓﺎزﺑﻪ ﻧﻮل دﭼﺎر اﻓﺖ وﻟﺘﺎز‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬ﻛﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻓﺖ وﻟﺘﺎزاﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪60‬‬

‫})‪∆v=I{Rcos(Ø-30)+Xsin(Ø-30‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ R‬و‪ X‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و راﻛﺘﺎﻧﺲ در ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻨﺒﻊ ﺟﻮش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-5-3‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫در ﺳﺮ راه اﻏﻠﺐ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ اﻳﻨﻮرﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ووﻟﺘﺎژ وﺟﻮد دارد‬

‫‪.‬ﻟﺬا ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺘﺎﺗﻮر ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ اﺳﺖ ‪.‬اﻳﻦ ﻣﻮﺟﻬﺎي ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺣﺎوي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اﺻﻠﻲ وﺳﺎﻳﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬ﺳﺎﻳﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اﺻﻠﻲ‬

‫ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺪان ﮔﺮدان در ﺷﻜﺎف ﻫﻮاﻳﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آورﻧﺪ و ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻴﺪان ﮔﺮدان ﺣﺎﺻﻠﻪ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اﺻﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎ ﻟﻔﻀﺎ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي زﻣﺎﻧﻲ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد وﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻴﺪان ﮔﺮدان ﮔﺸﺘﺎورﻫﺎ ﭘﺎرازﻳﺖ اﻳﺠﺎد‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪.‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي زﻣﺎﻧﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﻛﻼﻓﻬﺎي ﺑﺎﮔﺎم ﻛﺴﺮي ﺗﻀﻌﻴﻒ‬

‫ﻛﺮد‪.‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﻮم وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻮره‬

‫ﻫﺎي ﻗﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﭘﺪﻳﺪه ﻓﻠﻴﻜﺮ اﺷﺎره ﺷﺪ اﻳﻨﺠﺎﻧﻴﺰ ﭘﺪﻳﺪه ﻓﻠﻴﻜﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺪﻳﺪه ﻓﻠﻴﻜﺮ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ راه اﻧﺪازي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ وﻳﺎ ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮ ﺳﻮ زدن ﻻﻣﭗ ﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ‬

‫ﺷﻮد‪.‬ﺳﻮ ﺳﻮ زدن ﻻﻣﭗ ﻫﺎ وﻗﺘﻲ اﻳﺮاد دارد ﻛﻪ ﻣﻘﺪار اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ از آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻌﻴﻨﻲ‬

‫ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﻮرد اﻳﺮاد در ﺷﻜﻞ )‪ (13‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪61‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-13‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﻮﺳﺎن وﻟﺘﺎژ‬

‫اﮔﺮ ﻣﻘﺪار اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ وﻓﺮﻛﺎﻧﺲ زﻳﺮ آﺳﺘﺎﻧﻪ اﻳﺮاد دار و ﺑﺎﻻي آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻗﺎﺑﻞ درك ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻮﺳﻮ‬

‫زدن ﻻﻣﭗ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺣﺴﺎس ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﻘﺪار اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ زﻳﺮ آﺳﺘﺎﻧﻪ اﻳﺮاد دار ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺮدم ﻋﻤﻮﻣﺎَ ﺳﻮﺳﻮ زدن ﻻﻣﭗ‬

‫ﻫﺎ را اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻮﺗﻮر ‪ 5‬اﺳﺐ ﺑﺨﺎر ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺧﻂ ‪ 208‬وﻟﺖ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮدرا در ﻧﻈﺮ‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ اﻳﻦ ﺧﻂ ﻣﺪارﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪ 120‬وﻟﺘﻲ را ﻧﻴﺰ اﻧﺮژي ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺪرت ﻣﻮﺗﻮر ‪ 5‬اﺳﺐ ﺑﺨﺎر‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ‪ 16‬آﻣﭙﺮ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن راه اﻧﺪازي ‪ 96‬آﻣﭙﺮ‬

‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻂ ﺗﻐﺬﻳﻪ ‪ 0.06‬اﻫﻢ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪62‬‬

‫اﻓﺖ وﻟﺘﺎز در ﺧﻂ ﺗﻐﺬﻳﻪ  ﺟﺮﻳﺎن راه اﻧﺪازي *ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻂ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬

‫ﻣﻘﺪار اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‬

‫‪0.06*966‬‬

‫از ﺷﻜﻞ )‪ (14‬اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ اﻓﺖ ‪ 6‬وﻟﺖ در ﻃﻮل ﺧﻂ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻌﺎدل ‪5‬درﺻﺪ‬

‫وﻟﺘﺎژ ﻣﺪار روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪120‬وﻟﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮﺳﻮ زدن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻀﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬اﮔﺮ‬

‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻜﺒﺎر راه اﻧﺪازي ﺷﻮد ﻧﻘﻄﻪ روي ﻣﻨﺤﻨﻲ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ در ﺣﺪود ﻗﺎﺑﻞ اﻳﺮاد‬

‫اﺳﺖ‪).‬ﻧﻘﻄﻪ‪(A‬‬

‫ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺪارﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺧﻂ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﺮد ﻳﺎ اﻓﺖ‬

‫وﻟﺘﺎژ در ﻃﻮل ﺧﻂ را ﻛﺎﻫﺶ داد در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻓﺖ ‪ 3.6‬درﺻﺪ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻳﺮاد ﻧﻤﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬وﻳﺎ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺪارﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ از ﺧﻂ دﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻂ ﻣﻮﺟﻮد راه ﺣﻞ ﻣﻌﻤﻮل‬

‫اﺳﺖ‪.‬اﻟﺒﺘﻪ راه اﻧﺪاز ﻛﺎﻫﺶ وﻟﺘﺎژ ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر روش دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬اﮔﺮ ﺟﺮﻳﺎن راه اﻧﺪازي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راه اﻧﺪاز ﻛﺎﻫﺶ وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ‪70‬درﺻﺪ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ آن‬

‫ﻣﺤﺪود ﺷﻮد اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ‪3.55*70‬درﺻﺪ و راه اﻧﺪازي ﻣﻮﺗﻮر در ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ اﻳﺮادي ﻧﺪارد‪.‬‬

‫)ﻧﻘﻄﻪ‪(B‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪63‬‬

‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﻮﺳﺎن ﻣﺜﺎل‪-‬ﺷﻜﻞ‪14‬‬

‫‪-6-3‬ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻛﺴﺎﻳﺘﺮ ژﻧﺮاﺗﻮر از ﺗﺮﻳﺴﺘﻮر ودﻳﻮد اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻴﺸﻮد و ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ ﺗﺮﻳﺴﺘﻮر ﻫﺎ و دﻳﻮد ﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺷﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ورودي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻛﺴﺎﻳﺘﺮ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ از ﺗﺮاﻧﺲ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ‬

‫ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﺰاﺣﻢ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮ اﺟﺰا ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻫﺪف از ﮔﺮوه‬

‫ﺑﺮداري ‪Yd‬ﻳﺎ ‪ Dy‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد ﺗﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ در ﻫﻤﺎن اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻪ‬

‫ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺮاﻧﺲ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺮﻛﺰ ﺳﺘﺎره اﺗﺼﺎل‬

‫زﻣﻴﻦ ﮔﺮدد وﮔﺮﻧﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻣﻴﻦ دﭼﺎر اﺷﻜﺎﻻت زﻳﺎدي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻫﺎي اﻳﻦ‬

‫ﻧﻮع ﺗﺮاﻧﺲ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي دﻳﮕﺮ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد اﺗﺼﺎل ‪ DY5‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﻄﻊ‬

‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در ﻛﻠﻴﻪ ﺗﺮاﻧﺲ ﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﺤﺮﻳﻚ از اﻳﻦ اﺗﺼﺎل اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪64‬‬

‫اﺳﺖ ‪ .‬در ﻃﺮح واﺣﺪ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ‪ 230‬ﻣﮕﺎواﺗﻲ ﻛﻪ داراي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤﺮﻳﻚ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل واﺣﺪ ﻫﺎي ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﺻﻔﻬﺎن( ﺑﺮاي ﺗﺮاﻧﺲ اﻛﺴﺎﻳﺘﺮ از اﺗﺼﺎل ‪Yd11‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪-7-3‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﻫﺎي ﻗﺪرت‬

‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻢ ﺑﻮدن ﺟﺮﻳﺎن در ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺑﻲ ﺑﺎر ﻣﻲ ﺗﻮان از اﺛﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﻢ‬

‫ﭘﻴﭽﻲ و راﻛﺘﺎﻧﺲ ﻧﺸﺘﻲ آن ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻧﻤﻮد ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ وﻟﺘﺎژ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ اوﻟﻴﻪ‬

‫ﺷﺎري ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ در ﻫﺴﺘﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن اوﻟﻴﻪ آن‬

‫ﻛﺎﻣﻼً ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد زﻳﺮا راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺷﺎر ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻛﻨﻨﺪﮔﻲ ﻛﺎﻣﻼًﺧﻄﻲ ﻧﺒﻮده و از‬

‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ ﻫﺴﺘﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ وارد‬

‫ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺷﺒﺎع ﮔﺮدد‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن از ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺧﻮد ﺧﺎرج ﺷﺪه و دﭼﺎر اﻋﻮﺟﺎج‬

‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬ﺷﻜﻞ )‪(15‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺮﻳﻚ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪65‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -15‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﻛﻨﻨﺪﮔﻲ‬

‫ﻣﻘﺪار ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺻﺪي از‬

‫ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺮﻳﻚ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭘﺎﻳﻪ ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر در ﺟﺪول )‪ (1‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1‬ﻣﻘﺪار ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‬

‫ﻣﻘﺪار ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﺳﻮم‬ ‫‪50‬‬
‫ﭘﻨﺠﻢ‬ ‫‪20‬‬
‫ﻫﻔﺘﻢ‬ ‫‪5‬‬
‫ﻧﻬﻢ‬ ‫‪2/6‬‬

‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻓﻘﻂ ‪ %5‬ﺗﺎ ‪ %1‬ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﻣﻲ ﺗﺮاﺳﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺸﻜﻠﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﻗﺪرت ﺑﻮﺟﻮد ﻧﻤﻲ آورﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت در ﻳﻚ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﻧﻮﺳﺎن‬

‫درآﻳﺪ وﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎد ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت و ﺑﺨﺼﻮص اﻳﻨﻜﻪ‬

‫ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از آﻧﻬﺎ ﺑﺎر ﻛﻤﻲ دارﻧﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪي آﻧﻬﺎ در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ اي اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪-8-3‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺠﻮﻣﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪66‬‬

‫ﻣﻨﺒﻊ دﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺠﻮﻣﻲ در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﻫﺎ‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻟﺤﻈﻪ ﺑﺮﻗﺪار ﻛﺮدن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ از ﺷﺒﻜﻪ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬اﺻﻮﻻ در ﻟﺤﻈﻪ‬

‫اول ﺑﺮق دار ﻛﺮدن ﺗﺮاﻧﺲ ﻫﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي از ﺷﺒﻜﻪ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮدﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﺣﺎوي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺠﻮﻣﻲ ‪ ،‬ﺷﻜﻞ )‪ ، (16‬درﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻓﺮد و‬

‫زوج ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻛﻨﻨﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﻣﻴﺮا ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ )‪ (16‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬

‫‪،‬ﺳﻮم ‪،‬ﭼﻬﺎرم و ﭘﻨﺠﻢ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺠﻮﻣﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ًﻣﺸﻜﻠﻲ در‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﻧﻤﻲ آورﻧﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ داراي ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﻗﺪار ﻛﺮدن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﺮده و ﺑﺎﻋﺚ اﻋﻮﺟﺎج‬

‫وﻟﺘﺎژ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺠﻮﻣﻲ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪-16‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺠﻮﻣﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪67‬‬

‫ﻻﻣﭗ ﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ اي‪-9-3‬‬

‫ﻻﻣﭗ ﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ اي و ﺑﻼﺧﺺ ﻻﻣﭗ ﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت دو دﻳﻮد‬

‫ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ در ﻫﺮ دو ﻧﻴﻢ ﺳﻴﻜﻞ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ داﻣﻨﻪ ي وﻟﺘﺎژ از وﻟﺘﺎژ ﺷﺮوع ﺷﻜﺴﺖ ﻋﺎﻳﻖ ﻻﻣﭗ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪﺗﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﻗﻮس‬

‫ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه وﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دارا ﺑﻮدن ﻋﻨﺎﺻﺮ‬

‫ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﻮد درﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻻﻣﭙﻬﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ اﻳﻦ ﻻﻣﭗ ﻫﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻲ‬

‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺮاﻛﺰ اداري و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬

‫راﻧﺪﻣﺎن ﻧﻮري ﺑﺎﻻ ‪,‬ﻋﻤﺮ زﻳﺎد و ﻣﺼﺮف ﻛﻢ ﻻﻣﭗ ﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪,‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻻﻣﭗ ﻫﺎ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺪارﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪,‬وﺟﻮد ﺧﺎزن ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺿﺮﻳﺐ‬

‫ﺗﻮان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺪار ‪LC‬ﻣﻌﺎدل ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺗﺸﺪﻳﺪ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﺳﻮم ﺷﻮد‪ .‬در ﭘﻲ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺗﺸﺪﻳﺪ‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﺎزن ﻫﺎي ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان را از‬

‫ﻣﺠﺎورت ﻫﺮ ﻻﻣﭗ ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﺧﺎزن ﻫﺎ از ﻳﻚ ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺎزﻧﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺗﺎﺑﻠﻮي‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪68‬‬

‫اﺻﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺎزن ﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ‬

‫وﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪-2‬ﻣﻘﺪارﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻮﺛﺮدر ﻻﻣﭗ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ‬

‫ﺷﻤﺎره‬ ‫درﺻﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫‪2‬‬ ‫‪%4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪%20‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪%1‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪%10‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪%1‬‬

‫‪-10-3‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ‬

‫ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺪرت ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﺪﻳﺪي ﻛﻪ اﻳﺠﺎد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫روﺑﺮو ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ اﻧﺮژي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﻫﺎي ﺑﺮﻗﻲ ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ و‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﺎر ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ در آﻧﻬﺎ از ﻧﻴﻤﻪ ﻫﺎدي ﻫﺎي ﻗﺪرت در راه اﻧﺪازي‬

‫و ﻗﻄﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ اﻏﻠﺐ وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ و ﺷﻜﻞ ﻣﻮﺟﻬﺎي ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ‬

‫را ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻮ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ در زﻳﺮ اﺷﺎره‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪69‬‬

‫• دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﺗﻮر ﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ ‪ ،‬ﻗﻄﺎر‬

‫ﻫﺎي ﺑﺮﻗﻲ و وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬

‫• ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ اﻧﺮژي و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ‬

‫• ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺴﺘﻬﺎي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ Ac‬ﺑﻪ ‪Dc‬‬

‫• اﺗﺼﺎل ﻧﻴﺮو ﮔﺎه ﻫﺎي اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﻴﺪي و ﺑﺎدي ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫• ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﻄﻮر وﺳﻴﻌﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﻨﺪاﺳﻨﻮر ﻫﺎي‬

‫ﺳﻨﻜﺮوﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫• ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﺋﻞ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﺑﺮﻗﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺷﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺮق ﻳﻜﺴﻮ ﺷﺪه ﺑﺮاي‬

‫ﺷﺎرژ ﺑﺎ ﻃﺮﻳﻬﺎ دارﻧﺪ ‪.‬‬

‫• اﺳﺘﻔﺎده اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ از دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮق ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ :‬ﻧﻴﺮو ﮔﺎه ﻫﺎي ﺳﻠﻮل ﺳﻮﺧﺘﻲ‬

‫) ‪ ( full cell‬و ﺑﺎﻃﺮي ﻫﺎي ذﺧﻴﺮه ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻣﺒﺪل ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب دارﻧﺪ ) ‪ Dc‬ﺑﻪ ‪( Ac‬‬

‫• ﻣﺒﺪل ﻫﺎي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ و ﮔﺸﺘﺎور زﻳﺎد‬

‫• اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺮق ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‬

‫• ﻣﺼﺮف ﺑﺮق وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬

‫• ﻳﻜﺴﻮ ﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺷﺎرژ ﻧﻤﻮدن ﺑﺎﻃﺮي‬

‫• ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي ﻛﺎﻫﻨﺪه ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ) ﺳﻴﻜﻠﻮﻛﺎﻧﻮرﺗﺮ (‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪70‬‬

‫• ﻣﺪوﻻﺳﻴﻮن ﺿﺮﺑﻪ اي ﻣﻨﻘﻄﻊ ) ‪( PBM‬‬

‫• ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮل اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫‪-11-3‬ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ اﻧﺘﻈﺎر ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺮق رﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﻴﺖ ﺧﻮب را دارﻧﺪ‪.‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﺎ‬

‫ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ زﻳﺮا ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و ﻗﻄﻌﺎت اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ‬

‫در ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﺷﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺷﺒﻜﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ اﻋﻮﺟﺎج ﻫﺎﻳﻲ زﻳﺎن‬

‫آوري را ﺑﺮاي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬اﮔﺮ راﻫﻜﺎري ﺑﺮاي ﺣﺬف اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ‬

‫اراﺋﻪ ﻧﺸﻮد ‪.‬ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ را در ﻗﺒﺎل ﻣﺼﺮف ﻛﻢ ﭘﺮداﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﭼﺮا‬

‫ﻛﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﮔﺮدﻳﺪه ﺷﺪ ﺑﺮ روي ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ و دﻳﮕﺮ‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر در ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن‬

‫راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪71‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫آﺛﺎر ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫‪-1-4‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﻋﻮﺟﺎﺟﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺼﻮرت ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﻪ‬

‫ﺑﻘﻴﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑﺼﻮرت اﻋﻮﺟﺎﺟﺎت وﻟﺘﺎژ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‬

‫ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت‬

‫آﻟﻮده ﺑﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﻄﻮر داﺋﻢ در ﻣﻌﺮض اﻳﻦ اﻋﻮﺟﺎﺟﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮات‬

‫اﻳﻦ اﻋﻮﺟﺎج ﻫﺎ ﺑﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داده و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪،‬ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ روش ﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮات‬

‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﻮد‪.‬اﻋﻮﺟﺎﺟﺎت ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ داراي اﺛﺮات ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮ روي ﺗﺠﻬﻴﺰات وﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي‬

‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻣﺨﺮب ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ ادوات ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﻫﺎي ﻗﺪرت ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪72‬‬

‫‪-2-4‬ﺧﺎزن‬

‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻴﺨﻮاﻫﻴﻢ اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﺧﺎزن ﻫﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﺧﺎزﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬

‫ﻋﻨﻮان اﻟﻤﺎن ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﺎرآﻣﺪ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻧﺘﻘﺎل و‬

‫ﺗﻮﺿﻴﻊ اﻣﺮوزي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر اﺳﺖ ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻨﺎﻳﻌﻲ را‬

‫ﺑﺪون وﺟﻮد ﺧﺎزﻧﻬﺎي ﻧﻴﺮو ﻣﺘﺼﻮر ﺷﺪ‪.‬از اﻳﻦ رو ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺧﺎزﻧﻬﺎ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار‬

‫ﺑﺮآﻧﻬﺎ و ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاري و ﻧﻈﺎرت دﻗﻴﻖ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺧﺎزن ﻫﺎ و ﻛﺎر‬

‫ﻛﺮد ﺑﻬﻴﻨﻪ آﻧﻬﺎ اﻣﺮي اﻟﺰاﻣﻲ و اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻟﺬا در زﻳﺮ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ رﻓﺘﺎر ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ روي ﺧﺎزن ﻫﺎ و رﻓﺘﺎر ﺧﺎزن ﻫﺎ ﺑﺮ روي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اﺷﺎره ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪-1-2-4‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺧﺎزن ﻫﺎ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﺧﺎزﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﮔﺮم ﺷﺪن ﺧﺎزن ﻧﺎﺷﻲ از‬

‫اﺿﺎﻓﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺷﺪﻳﺪ ﺧﺎزن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ورودي ﺑﻪ ﺧﺎزن ﺣﺘﻲ در ﺻﻮرت ﻛﻢ ﺑﻮدن‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ وﻟﺘﺎژ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ زﻳﺮا اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺧﺎزن ﺑﺎ ﻋﻜﺲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫= ‪XC‬‬
‫‪hCω‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪73‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﺎزن ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﻋﺎﻳﻘﻲ اﺳﺖ زﻳﺮا‬

‫اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺪي ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﺎزن ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‬

‫زﻳﺮا ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺧﺎزن ﻫﺎ ﺣﺴﺎس ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژ آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ‬

‫ﻧﺒﺎﻳﺪ از ‪ 20‬در ﺻﺪ وﻟﺘﺎژ ﭘﻴﻚ ﻧﺎﻣﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻤﻮﻣﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﺪن‬

‫ﺑﻪ ﺧﺎزن ﮔﺮدﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮاﻳﻂ رزوﻧﺎﻧﺲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫ﻫﺎي ﺑﺮق رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺴﻴﺎر دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪-2-2-4‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺗﻠﻔﺎت دي اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﺧﺎزن ﻫﺎ‬

‫ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺧﺎزﻧﻲ ﻫﻤﺎن ﺗﻠﻔﺎت دي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ واز ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬

‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫∞‬
‫‪P = ∑ Vh2 .Cωh.tgδ h‬‬
‫‪h =1‬‬

‫در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﺎزن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻓﺎراد ‪=C‬‬

‫ام‪h‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت در ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ‪=h‬‬

‫‪ =V‬وﻟﺘﺎژ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ‪ h‬ام‬

‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت را ﻣﺴﺘﻘﻞ از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪74‬‬

‫‪δ1 = δ 2 = δ 3 = δ h‬‬

‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻠﻔﺎت دي اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺎ‬

‫∞‬
‫‪P = ∑ Vh2 .Cωh.tgδ 1‬‬
‫‪h =1‬‬

‫ﺗﻠﻔﺎت دي اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ ﻳﻚ ﺧﺎزن ﻛﻪ از ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮ ‪ VR‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪,‬‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ ‪:‬‬

‫‪PR = VR2Cω tan δ1‬‬

‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت در ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ و ﺗﻠﻔﺎت در ﻣﻮج ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫‪P ∑ Vh Cωh tan δ 1‬‬

‫‪2‬‬

‫=‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺑﺎ ‪:‬‬

‫‪R‬‬ ‫‪VR2 Cω tan δ1‬‬

‫‪P ∑ Vh‬‬
‫‪2‬‬

‫=‬ ‫‪h‬‬
‫‪PR‬‬ ‫‪VR2‬‬

‫ﺑﻪ ﻛﻤﻚ رواﺑﻂ ﻓﻮق ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻠﻔﺎت ﻋﺎﻳﻘﻲ را در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪-3-2-4‬اﺛﺮ ﺧﺎزﻧﻬﺎ ﺑﺮ روي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﺧﺎزﻧﻬﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ,‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺮ روي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮات ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ‬

‫ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﻮد ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺧﺎزن ﻣﻨﺤﺮف ﻛﺮدن ﻣﺴﻴﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن از‬

‫ﻣﺴﻴﺮ اﺻﻠﻲ ﻳﻌﻨﻲ از روي ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﺪون‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪75‬‬

‫ﺧﺎزن اﺻﻮﻻ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎ ﺳﻠﻔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﺘﻲ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺻﺪق‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ ,‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﺧﺎزﻧﻬﺎ در ﻳﻚ ﻣﺪار ﺳﻠﻔﻲ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ اﻣﻜﺎن دارد ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد‬

‫رزوﻧﺎﻧﺲ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﺻﻮﻻ دو ﻧﻮع رزوﻧﺎﻧﺲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺎزن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫• رزوﻧﺎﻧﺲ ﻣﻮازي‬

‫• رزوﻧﺎﻧﺲ ﺳﺮي‬

‫‪-1-3-2-4‬رزوﻧﺎﻧﺲ ﻣﻮازي‬

‫در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ رزوﻧﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻮازي ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺎزﻧﻲ و رآﻛﺘﺎﻧﺲ ﺷﺒﻜﻪ )ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ( ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺑﺰرﮔﻲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت اﮔﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ‬

‫اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﻮد وﻟﺘﺎژ اﻋﻮﺟﺎج دار ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ‬

‫ﮔﺮدد‪.‬ﺷﻜﻞ)‪ (2‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻮازي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬وﻟﺘﺎژ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺰرگ ﺳﺒﺐ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن در ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺎزﻧﻲ و رآﻛﺘﺎﻧﺲ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ اﺛﺮ‬

‫رزوﻧﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ‬

‫وﻟﺘﺎژ دو ﺳﺮ ﺧﺎزن ﻫﺎ آﻧﻘﺪر زﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ آﺳﻴﺐ ﺑﻪ ﺧﺎزﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺛﺮ ﺧﺎزﻧﻬﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺗﻴﺰي ﺣﺎﻟﺖ رزوﻧﺎﻧﺲ دارد ‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻓﺎﻛﺘﻮر اﺻﻠﻲ در ﻛﺎﻫﺶ‬

‫دادن اﻏﺘﺸﺎش ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺷﺮاﻳﻂ رزوﻧﺎﻧﺲ اﺳﺖ ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪76‬‬

‫ﻣﻴﺰان ﺗﻘﻮﻳﺖ در ﺷﺮاﻳﻂ رزوﻧﺎﻧﺲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺴﻴﺮي ﺑﺎ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻛﻤﺘﺮي در ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪_2‬ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻮازي‬

‫‪-2-3-2-4‬رزوﻧﺎﻧﺲ ﺳﺮي‬

‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺳﺮي ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺳﺮي ﺑﺎﻧﻚ ﻫﺎي ﺧﺎزﻧﻲ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻳﺎ اﻧﺪوﻛﺘﺎﻧﺲ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺎزﻧﻬﺎ در اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮ روي ﻓﻴﺪر ﻗﺮار دارﻧﺪ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ‬

‫آﻳﺪ‪.‬ﺷﻜﻞ )‪ (2‬ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺳﺮي را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺳﺮي ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ‬

‫ﺑﺎ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻛﻮﭼﻚ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﻛﻠﻴﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻫﻢ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﺗﻨﻈﻴﻤﻲ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺗﻠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ و از ﻧﻔﻮذ آﻧﻬﺎ در ﺳﺎﻳﺮ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪77‬‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪.‬ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺳﺮي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺎدي‬

‫اﻋﻮﺟﺎج وﻟﺘﺎژ در ﺧﺎزن و ﺳﻠﻔﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ در ﻣﺪار ﺳﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻗﺘﻪ اﻧﺪ‬

‫ﺷﻜﻞ‪ _2‬ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺳﺮي‬

‫در ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺳﺮي ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻮازي ‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬اﻣﺎ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮاد زﻳﺮ آﺛﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ را در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫• اﮔﺮ ﺧﻄﻲ در ﺷﺮاﻳﻂ رزوﻧﺎﻧﺲ ﺳﺮي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻄﻮط ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬

‫آن ﻣﻮازي ﺑﺎﺷﻨﺪ آﻧﮕﺎه در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺗﺪاﺧﻼت ﺷﺪﻳﺪي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮوز ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫• اﻋﻮﺟﺎج وﻟﺘﺎژ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن در ﻣﺴﻴﺮ رزوﻧﺎﻧﺲ‬

‫ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫‪-3-4‬ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﺗﺮاﻧﺲ ﻫﺎي ﻗﺪرت‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪78‬‬

‫دراﻳﻦ ﺑﺨﺶ دو ﻧﻮع ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن و ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﺮﻛﻪ ي‬

‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﺎ اﺛﺮات ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺮ ﻛﺎر ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ دارﻧﺪ ‪ .‬اﻛﻨﻮن اﻳﻦ‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب در زﻳﺮ ﻣﺨﺘﺼﺮاَ ﺷﺮح داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪-1-3-4‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن‬

‫• اﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﻠﻔﺎت اﻫﻤﻲ‬

‫وﺟﻮد ﻫﺎﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮدﺷﻲ در ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻫﺎي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر اﻓﺰاﻳﺶ‬

‫ﺗﻠﻔﺎت_اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ودر ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎزده را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺛﻴﺮات ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺮاﻧﺲ ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ زﻳﺮﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪Vn 2 1‬‬
‫( ‪Ph = 3∑ I n2 Rn + Pfe ∑ h‬‬ ‫)‬
‫‪h‬‬ ‫‪V1 n 2 / 6‬‬

‫‪ : Rn‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﻢ ﻣﺴﻲ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪ n‬ام‬

‫‪ : Pfe‬ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻨﻲ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ Rn‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬

‫) ‪Rn = R1 (C0 + C1n b + C2 n 2‬‬

‫ﺟﺪول )‪ (1‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪79‬‬

‫ﺟﺪول‪-1‬ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ‬

‫• ﺗﺪاﺧﻞ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﺎ ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن در اﻃﺮاف ﻫﺎدي ﻫﺎي ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي ﺷﺎرﺑﺎ‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت اﻳﺠﺎد ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺷﺎر ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻧﻴﺮوﻫﺎي‬

‫ﻣﺤﺮﻛﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه‬

‫اﻧﺪ اﻟﻘﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ودر ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺪاﺧﻞ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‬

‫ﺳﺘﺎره‪-‬ﺳﺘﺎره ﺑﺎ ﭼﻬﺎر ﺳﻴﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي ﻣﻀﺮب ‪3‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪدر ﺧﻄﻮط‬

‫ﺟﺎري ﺷﻮﻧﺪ وﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺪاﺧﻞ در ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﻣﺠﺎور اﻳﺠﺎد ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ اﻳﻦ‬

‫ﺗﺪاﺧﻞ اﻟﻘﺎﻳﻲ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻛﻤﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﺸﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻏﻠﻂ وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‬

‫• ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﺮ روي ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻮج ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﺮﻛﻪ ي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻗﻠﻪ دار ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮج ﺷﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫ﺻﺎف ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺠﺬور ﺷﺎر اﺳﺖ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪80‬‬

‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺎﺑﺪ اﻣﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻮﻛﻮ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺠﺬور ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﺮﻛﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺎﺑﺪ از اﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﭘﺲ ﻣﺎﻧﺪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه اي از ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ‬

‫ﻣﻲ دﻫﺪ در ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺎﺑﺪ اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﻮج ﻧﻴﺮوي ﻣﺤﺮﻛﻪ ي‬

‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺻﺎف ﺷﻮد ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ‬

‫وﻗﺘﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺳﻮم ﺟﺮﻳﺎن در ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺟﺎري ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﻣﻮج ﺷﺎر ﺳﺮ ﺻﺎف اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪-2-3-4‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي وﻟﺘﺎژ‬

‫• ﺗﻨﺶ وﻟﺘﺎژ روي ﻋﺎﻳﻖ‬

‫در ﺑﺮﺧﻲ اوﻗﺎت وﻟﺘﺎژﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﻫﺎ از ﻣﻘﺪار اﺳﻤﻲ ﺷﺎن ﺗﺠﺎوز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ اﮔﺮ اﻳﻦ‬

‫ﺣﺎﻟﺖ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ ﻋﺎﻳﻖ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮر ﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ داراي ﺗﻨﺶ وﻟﺘﺎژﺑﺎﻻ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻋﺎﻳﻘﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد ﻋﻤﺮ ﻋﺎﻳﻖ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲ ﺷﻮد و راﻧﺪﻣﺎن‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻴﺎ ﺑﺪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮر ﻣﺎﺗﻮر ﺳﺘﺎره –ﺳﺘﺎره ﺑﺪون‬

‫ﺳﻴﻢ ﺧﻨﺜﻲ ﻋﻤﺮ ﻋﺎﻳﻖ ﻛﻮﺗﺎه و ﻛﺎراﻳﻲ آن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫• ﺗﺪاﺧﻞ اﻟﻜﺘﺮواﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪81‬‬

‫• وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺑﺰرگ‬

‫اﮔﺮ ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺳﺘﺎره_ﺳﺘﺎره ﺑﺎ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺧﻨﺜﻲ ﺑﻪ ان وﺻﻞ اﺳﺖ را‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎﺑﻞ ﻳﺎ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺘﺼﻞ ﮔﺮدد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﺪﻳﺪه ﺗﺸﺪﻳﺪ رخ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪-4-4‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ روي ﻻﻣﭙﻬﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ و اﻟﻤﺎﻧﻬﺎي ﺣﺮارﺗﻲ‬

‫ﺗﻠﻔﺎت در ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت وﻟﺘﺎژ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻛﻠﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬

‫)‪P = ∑ Vhn F (h‬‬

‫ﻛﻪ در آن ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﻧﺪ ‪:‬‬

‫‪ = Vh‬ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ‪ h‬ام‬

‫‪ = n‬ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ‬

‫)‪ = F (h‬ﺗﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺗﻠﻔﺎت دارد‬

‫اﮔﺮ ﻻﻣﭙﻬﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻳﺎ اﻟﻤﺎن ﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‬

‫ﻗﺪرت ﺟﺬب ﺷﺪه ﻻﻣﭙﻬﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ و اﻟﻤﺎﻧﻬﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﺗﻠﻔﺎت اﻫﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬

‫‪1‬‬
‫= )‪ F (h‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪ ,‬ﻳﻌﻨﻲ دارﻳﻢ ‪:‬‬ ‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ﺗﻮان ‪ n‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 2‬و ﺗﺎﺑﻊ‬
‫‪r‬‬

‫‪1‬‬
‫‪P = ∑ Vh2‬‬
‫‪r‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪82‬‬

‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ‪ r‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻻﻣﭗ ﻳﺎ اﻟﻤﺎن ﺣﺮارﺗﻲ اﺳﺖ ‪.‬اﮔﺮ ﺟﺬب ﻗﺪرت در ﺻﻮرت اﻋﻤﺎل‬

‫ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫‪VR2‬‬
‫= ‪PR‬‬
‫‪r‬‬

‫آن ﮔﺎه ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ ‪:‬‬

‫‪∑V‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪2‬‬

‫‪P‬‬
‫‪= r2‬‬ ‫=‬
‫‪∑V‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪2‬‬

‫‪PR‬‬ ‫‪VR‬‬ ‫‪VR2‬‬

‫‪r‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪V‬‬

‫‪= ( 1 )2 ∑ ( h )2‬‬
‫‪PR‬‬ ‫‪VR h=1 V1‬‬

‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮ وﻟﺘﺎژ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮ ﻣﻮﻟﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ‪ V1 = VR‬آﻧﮕﺎه ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ ‪:‬‬

‫‪V12 + ∑ Vh2‬‬
‫‪P‬‬
‫=‬ ‫‪h=2‬‬
‫‪= 1 + (THD) 2‬‬
‫‪PR‬‬ ‫‪V12‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻫﺮ ﭼﻪ اﻋﻮﺟﺎج ﻛﻠﻲ وﻟﺘﺎژ ‪ TDH‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺬب ﻗﺪرت ﻳﺎ ﺑﺎر ﻣﺼﺮﻓﻲ‬

‫در ﺣﺎل ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺎ ﻣﻮج ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺬب ﻗﺪرت ﻳﺎ ﺑﺎر ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪83‬‬

‫‪TMR 2 / 7 VR‬‬
‫(‬ ‫= )‬
‫‪TM‬‬ ‫‪V‬‬

‫‪35 / 4‬‬
‫‪T ‬‬
‫‪13 / 1‬‬
‫‪V ‬‬
‫‪L = LR  R ‬‬ ‫‪= LR  MR ‬‬
‫‪V ‬‬ ‫‪ TM ‬‬

‫‪ : TMR‬دﻣﺎ در وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻲ ‪VR‬‬

‫‪ : TM‬دﻣﺎ در وﻟﺘﺎژ ‪V‬‬

‫‪ : LR‬ﻋﻤﺮ ﻋﺎدي ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ‪VR‬‬

‫‪ : L‬ﻋﻤﺮ ﻻﻣﭗ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ‪V‬‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺬب ﻗﺪرت ﺑﻴﺸﺘﺮ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي اﻟﻤﺎﻧﻬﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻲ‬

‫ﮔﺮدﻧﺪ و درﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬

‫‪-5-4‬اﺛﺮ ﺑﺮروي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ‬

‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻋﻮﺟﺎج ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ وﻟﺘﺎژ ﺿﺮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻋﻮﺟﺎج ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‬

‫وﻟﺘﺎژ در ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﻫﺎي ورودي ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻓﻮران در داﺧﻞ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻮران ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در اﻳﺠﺎد ﮔﺸﺘﺎور ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ ﭼﻮن ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﻣﺘﻔﺎوت‬

‫ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣﻲ آﻳﻨﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ در رﺗﻮر‬

‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ روي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ اﺛﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮاﻟﻲ ﻣﻨﻔﻲ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪84‬‬

‫اﺻﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﻮران ﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺸﻜﻼت دﻳﮕﺮي را‬

‫ﻧﻴﺰ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﮔﺮم ﺷﺪن‪ ،‬ﻟﺮزش و ﻧﻮﻳﺰ از ﻋﻮارض‬

‫اﻋﻮﺟﺎج ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ وﻟﺘﺎژ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ را ﺑﺎ راﻛﺘﺎﻧﺲ رﺗﻮر ﻗﻔﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ وﻟﺘﺎژ ﻛﻪ داﻣﻨﻪ ﺑﺰرﮔﻲ داﺷﺘﻪ و‬

‫اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻇﺎﻫﺮﺷﺪه آن ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ داراي اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ اﻋﻮﺟﺎج وﻟﺘﺎژ در ﻣﺤﺪوده ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﺠﺎز در‬

‫ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮق اﻳﺮان ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ داده‬

‫ﺷﺪه در اﻳﻦ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ THD =%5‬و ﻧﻴﺰ داﻣﻨﻪ ﻫﺮ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻓﺮد ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %3‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ اﻋﻮﺟﺎج وﻟﺘﺎژ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 10‬درﺻﺪ و ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد ﺗﻠﻔﺎت ﺣﺮارﺗﻲ اﺿﺎﻓﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻞ‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻣﻮﺗﻮر ﭼﻨﻴﻦ اﻋﻮﺟﺎﺟﻲ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻧﻤﻮد و ﻛﺎﻫﺶ داد‪.‬‬

‫‪-6-4‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎي ﺳﻨﻜﺮون‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻣﻴﺰان اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻨﻜﺮون را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻣﻮج‬

‫ﺟﺮﻳﺎن داراي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻣﺎﺷﻴﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ اﻣﭙﺪاﻧﺲ‬

‫زﻳﺮﮔﺬاري ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺿﺮﺑﺪر ﺷﻤﺎره ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪85‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ ﺗﻮرﺑﻴﻦ و ژﻧﺮاﺗﻮر‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﮔﺸﺘﺎور ﭘﺎﻟﺴﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺪاﺧﻞ ﺑﻴﻦ‬

‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ و ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﻴﺪان اﺻﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ آﺳﻴﺐ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ‬

‫ﻣﺤﻮرﻫﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻮج ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﭘﺎﻟﺴﻲ ﻛﻨﺪ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻳﻦ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺗﺮﻛﻴﺐ‬

‫ژﻧﺮاﺗﻮر ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد آﻧﮕﺎه ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﺑﺎﻋﺚ اﺷﻜﺎﻻت ﻋﻤﺪه اي‬

‫ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﺗﻮرﺑﻴﻦ ژﻧﺮاﺗﻮر ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪-7-4‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﺎَﺛﻴﺮ ﺑﻪ‬

‫ﺳﺰاﻳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺎَﺛﻴﺮات ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ واﺗﻤﺘﺮﻫﺎ وﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ در‬

‫زﻳﺮ ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫‪-1-7-4‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ واﺗﻤﺘﺮﻫﺎ‬

‫واﺗﻤﺘﺮﻫﺎ اﻧﺪﻛﺴﻴﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ زﻳﺮا ﮔﺸﺘﺎور‬

‫وارد ﺷﺪه ﺑﻪ دﻳﺴﻚ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﻠﻮ و ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮداﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻳﺴﻚ اﻟﻘﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻠﻮو ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮداﺑﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ واﺗﻤﺘﺮﻫﺎ داراي‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪86‬‬

‫ﺧﻄﺎي ﻣﻨﻔﻲ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻧﺎﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻛﻪ‬

‫واﺗﻤﺘﺮﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺧﻄﺎ ﺑﺮاي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ دوم ﺣﺪود ‪ %5‬و ﺑﺮاي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ دﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %56‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﺛﺮ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ روي وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ دارد‪.‬‬

‫‪-2-7-4‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ از روش ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺪل رﻳﺎﺿﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﻋﻤﻠﻜﺮد آن را ﺑﺮاي وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺪل رﻳﺎﺿﻲ‬

‫) ‪∑ k ω c τ φ ′′ φ ′′ sin (β − β‬‬
‫‪k =1 , 3 , 5‬‬
‫‪k‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪vk‬‬ ‫‪ik‬‬ ‫‪vk‬‬ ‫‪ik‬‬
‫= ‪S‬‬
‫‪″‬‬
‫) ‪k 1 + ∑ c k τ k (k 2′τ φ vk′′ + k 3′φ ik′′‬‬
‫‪k =1 , 3 , 5‬‬

‫درﺻﺪ ﺧﻄﺎ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪:‬‬

‫)‪(S − S°‬‬
‫‪× 100‬‬
‫‪S°‬‬

‫ﻛﻪ ‪ S‬ﺳﺮﻋﺖ دﻳﺴﻚ ﺑﺮ اﺳﺎس راﺑﻄﻪ اوﻟﻲ و ‪ S‬ﺳﺮﻋﺖ دﻳﺴﻚ در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺒﻨﺎي ‪ω °‬‬
‫‪0‬‬

‫)ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﻛﻨﺘﻮر ﺑﻪ ورودي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‪:‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪87‬‬

‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ورودي ﺑﻪ ﻛﻨﺘﻮر ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪h‬ام ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬

‫) ‪V = VCosω° t + Vh Cos(hω° t − γ v‬‬

‫) ‪i = ICos (ω ° t − θ ) + I h Cos ( hω ° t − γ i‬‬

‫ﺗﻮان ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻨﺘﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺛﺒﺖ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ω 2ωπ‬‬ ‫‪VI‬‬ ‫‪vh ih‬‬

‫=‪P‬‬
‫‪2π‬‬
‫∫‬‫‪0‬‬
‫‪v‬‬ ‫‪.‬‬‫‪i‬‬ ‫‪.‬‬‫‪dt‬‬ ‫=‬
‫‪2‬‬
‫‪Cos‬‬ ‫‪θ‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪2‬‬
‫) ‪Cos (γ v − γ i‬‬

‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ورودﻳﻬﺎي وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻧﺪازه ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ‪ h‬ام وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ‪  ‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮﻟﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻟﺬا‬
‫‪h‬‬

‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ‪3‬و‪5‬و‪ 7‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪-8-4‬ﻋﻤﻠﻜﺮد رﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ رﻟﻪ ﻫﺎ وﺳﺎﻳﻞ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻛﻪ ﺧﻄﺎ در آﻧﺠﺎ رخ‬

‫داده اﺳﺖ از ﺑﻘﻴﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﻳﺰوﻟﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ ﺑﻘﻴﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎدي ﻛﺎر ﺧﻮد را‬

‫دﻧﺒﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي و‬

‫وﺟﻮد ﺧﻄﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ در ﻣﻘﺎﺑﻞ وﺟﻮد ﺧﻄﺎ‬

‫ﻋﻜﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪي از ﻋﻤﻠﻜﺮد رﻟﻪ ﻫﺎ ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ ﺗﺎﺧﻴﺮ و‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪88‬‬

‫ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺑﻲ ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﻜﺮد رﻟﻪ ﻫﺎ ﮔﺮدد ﻣﺸﻜﻼت زﻳﺎدي را ﺑﺮاي ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﮔﺬار ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ رﻟﻪ ﻫﺎ ‪:‬‬

‫• ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ رﻟﻪ‬

‫• ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ رﻟﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﻳﮕﺮ رﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫• ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ روي رﻟﻪ ﻫﺎ‬

‫اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ روي رﻟﻪ ﻳﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ وﻟﺘﺎژ ﺑﻮده ﻳﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫رﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﻤﻠﻜﺮدﺷﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ و ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﻧﻮع ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫ﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺒﻮر از‬

‫اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻣﺴﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ وﻟﺘﺎژ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﺮ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ وﻟﺘﺎژ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ در ﺑﺎرﻫﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺴﺖ رﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺪون‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬رﻟﻪ ﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮ ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﺣﺴﺎس ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﭘﻴﻚ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬

‫ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﻮدن ﻣﻮج ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮ آن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن داراي‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪89‬‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪار ﻣﻮﺛﺮي را ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ و داراي ﺧﻄﺎي‬

‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬وﻣﺸﻜﻼﺗﻲ را در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ آورد‪.‬‬

‫‪-9-4‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ‬

‫ﻛﻠﻴﺪ ﻫﺎ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺪار را ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد‬

‫ﺻﺤﻴﺢ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن دارد ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻠﻴﺪ ﻗﻄﻊ ﮔﺮدد در‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺟﺮﻳﺎن اﻣﻜﺎن دارد ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻛﻪ در ﺣﻮاﻟﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺻﻔﺮ ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻘﺪار ﺑﺰرﮔﻲ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺒﺐ اﺷﻜﺎل در‬

‫ﻗﻄﻊ ﺷﺪن ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎﻧﻮرﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﻮاﻟﻲ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺻﻔﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺘﻖ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (5‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻚ ﻣﺒﺪل‬

‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪90‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -5‬ﻣﻮج ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻚ ﻣﺒﺪل‬

‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺮاﺑﻲ دﻳﮋﻧﻜﺘﻮرﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﺪارﺷﻜﻦ ﻫﺎ )‪ (Circuit breaker‬داراي‬

‫ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪه ﻗﻮس ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺪم ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻮﻓﻖ اﻳﻦ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻫﺎ در ﺻﻮرت‬

‫وﺟﻮد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ زﻳﺮا ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻃﻮﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪه ﻗﻮس ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻋﻤﻞ ﻗﻄﻊ در ﺣﺎل‬

‫اﺗﻔﺎق اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺣﺮﻛﺖ ﻗﻮس ﺑﻪ ﻣﺠﺮاي ﻗﻮس )‪ (arc - chute‬ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬و در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ‬

‫اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ زﻳﺎد ﺷﺪن اﻣﭙﺪاﻧﺲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻞ‬

‫اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮدد ﻗﻮس دﻳﺮﺗﺮ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺳﺒﺐ آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ دﻳﮋﻧﻜﺘﻮرﻫﺎ ﻣﻲ‬

‫ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪-10-4‬اﺛﺮ ﺑﺮ روي ﻓﻴﻮزﻫﺎ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻴﻮزﻫﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺮم ﺷﺪن آﻟﻤﺎن آﻧﻬﺎ ﺳﺒﺐ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮ ﻋﻤﻞ‬

‫ﻧﻤﻮدن آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ ،‬ﻟﺬا وﺟﻮد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ زﻳﺎد در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن ﻣﻨﺤﻨﻲ‬

‫ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺟﺮﻳﺎن – زﻣﺎن ﻓﻴﻮزﻫﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﮔﺮم ﺷﺪن اﺿﺎﻓﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺨﺼﻮص در ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪-11-4‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ ﻋﺎﻳﻖ ﻫﺎ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪91‬‬

‫اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻋﺎﻳﻖ ﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد و ﺳﺒﺐ‬

‫ﺷﻜﺴﺖ آﻧﻬﺎ ﮔﺮدد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻋﺎﻳﻖ ﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در‬

‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻟﺬا ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﻋﺎﻳﻖ ﻫﺎ ﻻزم ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬

‫ازﻣﻴﺎن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺧﺎزﻧﻬﺎ ﺣﺴﺎﺳﺘﺮﻳﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﻨﺪ و اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژ‬

‫آﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻧﺒﺎﻳﺪ از ‪ %20‬وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ از دﻳﺪﮔﺎه ﻋﺎﻳﻘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دو ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻲ ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﻃﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ‬

‫زﻳﺎدي ﺑﺮ ﻋﺎﻳﻖ ﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ و ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺎﺛﻴﺮ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﻗﮕﻴﺮﻫﺎ ﻛﻪ از ﻓﻮاﺻﻞ ﻫﻮاﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ در ﺿﻤﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮم ﺷﺪن اﺿﺎﻓﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻛﻪ در‬

‫آﻧﻬﺎ از ﻧﻴﻤﻪ ﻫﺎدﻳﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ازدﻳﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻛﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎ ﺑﺮ ﻋﺎﻳﻖ‬

‫آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ ﻛﺎﺑﻠﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺷﻜﺴﺖ ﻋﺎﻳﻘﻲ در ﻛﺎﺑﻠﻬﺎ را ﺑﻪ‬

‫ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﻳﺶ وﻟﺘﺎژ زﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-12-4‬اﺛﺮ ﺑﺮ روي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪92‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﺎ در ﺳﻮي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ‬

‫ﺗﺪاﺧﻞ در ﻣﺪارات ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻟﺘﺎژﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ در ﻫﺎدي ﻫﺎي ﻣﻮازي ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ اﻏﻠﺐ در ﭘﻬﻨﺎي ﺑﺎﻧﺪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺻﻮﺗﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي‬

‫ﺑﻴﻦ ‪ 540 HZ‬و ‪ 1200‬ﻫﺮﺗﺰ ﻋﻤﻼً ﻣﺨﺮب اﻧﺪ‪ .‬وﻟﺘﺎژ اﻟﻘﺎء ﺷﺪه در ﻫﺮ آﻣﭙﺮ از ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺳﻮم ﺑﻪ ﺧﺼﻮص درﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﭼﻬﺎر‬

‫ﺳﻴﻢ ﻣﺸﻜﻞ آﻓﺮﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن آﻧﻬﺎ در ﻛﻠﻴﻪ ﻓﺎزﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻔﺎزﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً در‬

‫ﺳﻴﻢ ﺧﻨﺜﻲ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه و ﺗﺎﺛﻴﺮ زﻳﺎدي روي ﻣﺪار ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺑﺎ ﻣﺪارﻫﺎي ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻟﻘﺎء و ﻳﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻛﻮﭘﻞ‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ)‪ (6‬اﻳﻦ ﻛﻮﭘﻞ ﺷﺪن از ﻧﻮل ﻳﻚ ﺧﻂ ﻫﻮاﺋﻲ ﺗﻮزﻳﻊ را ﺗﻮﺳﻂ اﻟﻘﺎء ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﻳﻚ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﺑﺮاي زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺳﻴﻢ ﻫﺎي ﺑﺎز ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ ﺗﻠﻔﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢ‬

‫اﻛﻨﻮن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻴﻠﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ و ﺑﻬﻢ ﺗﺎﺑﻴﺪن ﺳﻴﻢ ﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮرد از ﻛﻮﭘﻞ ﺷﺪن‬

‫ﭼﻨﺪان اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻧﺪارد‪ .‬وﻟﺘﺎژ اﻧﺪوﻛﺘﻴﻮ در ﻫﺮ ﻫﺎدي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮده ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮآﻳﻨﺪ وﻟﺘﺎژ اﻟﻘﺎء‬

‫ﺷﺪه در ﺣﻠﻘﻪ دو ﻫﺎدي ﺻﻔﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪93‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -6‬ﻛﻮﭘﻼژ و اﻟﻘﺎءاز ﺧﻄﻮط ﻗﺪرت روي ﺧﻄﻮط ﻣﺨﺎﺑﺮات‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وﻟﺘﺎژ اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ‪-1-12-4‬‬

‫اﮔﺮ ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (7‬در ﻣﺠﺎورت ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺮار ﮔﻴﺮد راﺑﻄﻪ‬

‫وﻟﺘﺎژاﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-7‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺛﺮ اﻟﻘﺎ ﺑﺮ ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪94‬‬

‫ﺷﺎرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻓﺎز ﺑﺮ روي ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ از راﺑﻄﻪ ﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫‪/‬‬
‫‪Φ ./ =2×10^-7×/ ln‬‬ ‫(‬
‫‪/‬‬

‫‪0‬‬
‫‪Φ .0 =2×10^-7×0 ln‬‬ ‫(‬
‫‪0‬‬

‫‪1‬‬
‫( ‪Φ .1 =2×10^-7×1 ln‬‬
‫‪1‬‬

‫=) ‪Φ .1 (Φ ./ +3Φ .0 + ( (2‬‬

‫| ‪|567‬‬
‫=‪M‬ﺿﺮﻳﺐ اﻟﻘﺎي ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬
‫|‪|8‬‬

‫|‪ ω× Φ =E=ω×M×|I‬ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ اﻟﻘﺎﻳﻲ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﻴﺰان داﻣﻨﻪ وﻟﺘﺎژ‬

‫اﻟﻘﺎﻳﻲ در ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ زﻳﺎدﺗﺮ ﺷﺪه ﻣﻘﺪار ﻛﻞ اﻳﻦ وﻟﺘﺎژ اﻟﻘﺎﻳﻲ درﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ‬

‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‬

‫ ‪E=!9  $ 9  $ 9:  $ % $ 9‬‬

‫ﺣﺎل ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ازﺑﻴﻦ ﺑﺮدن اﻳﻦ وﻟﺘﺎژ اﻟﻘﺎﻳﻲ در ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ روش ﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﺮاي ازﺑﻴﻦ ﺑﺮدن وﻟﺘﺎژ اﻟﻘﺎﻳﻲ درﺗﻠﻔﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد‬

‫• ﺗﺮاﻧﺴﭙﻮزه ﻛﺮدن ﻛﺮدن ﺧﻂ ﺗﻠﻔﻦ‬

‫• ﺗﺮاﻧﺴﭙﻮزه ﻛﺮدن ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫• ﺗﺎﺑﺎﻧﺪن ﺳﻴﻢ ﻫﺎي ﺗﻠﻔﻦ ﺑﻪ ﻫﻢ‬

‫• اﺳﺘﻔﺎده ازﺷﻴﻠﺪ ﻋﺎﻳﻘﻲ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪95‬‬

‫• اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل و ﺧﻂ ﺗﻠﻔﻦ‬

‫ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮﻣﻔﻬﻮم ازﺑﻴﻦ ﺑﺮدن وﻟﺘﺎژ اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ اﺷﺎره ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر‬

‫ﻛﻪ درﺷﻜﻞ )‪ (8‬دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل و ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻘﺪار‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ a‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎَ ﺑﺎ ﻣﻘﺪارﻓﺎﺻﻠﻪ  ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه و در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ ﺷﺎر اﻟﻘﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﻘﺪار آن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪/‬‬
‫‪a ≈a‬‬ ‫‪→ ln‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪/‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-8‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻴﻦ ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ و ﺷﺒﻜﻪ‬

‫‪-13-4‬ﺗﺎﺛﻴﺮات دﻳﮕﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻮارد ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻓﻌﻠﻲ اﺛﺮات زﻳﺮ را ﻧﻴﺰ دارا ﻣﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ‪:‬‬

‫• ﺗﺎﺛﻴﺮﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل از راه‬

‫دور ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪﭼﻨﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎه اﺻﻠﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﮔﺬارد ‪.‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪96‬‬

‫• ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺳﺒﺐ اﺷﺒﺎع ﻫﺴﺘﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻬﺎي وﻟﺘﺎژ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻄﺎي‬

‫اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪ .‬در ﺗﺮاﻧﺴﻬﺎ ﺟﺮﻳﺎن اﻳﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ اﻧﺮژي و ﺗﻮان و زاوﻳﻪ‬

‫ﻓﺎز ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮﻣﺎﺗﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫• ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﻮاﻟﻲ ﺻﻔﺮ ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻣﻴﻦ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد و ﻻزم اﺳﺖ در اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺮاﻳﻂ‬

‫ﻧﺎﻣﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ‪.‬‬

‫• ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‬

‫• ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت در ﻛﺎﺑﻠﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﺻﻮرت وﺟﻮد‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﺑﻠﻬﺎ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬

‫• ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت در ﻛﺎﺑﻠﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ در ﺻﻮرت وﺟﻮد‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﺑﻠﻬﺎ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-14-4‬ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ اﺛﺮات ﻣﺨﺮب ﻛﻨﻨﺪه اي ﺑﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﻲ‬

‫ﮔﺬارﻧﺪ ‪.‬ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮاﺑﻲ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺣﺬف اﻳﻦ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮان اﻳﻦ آﺛﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن روش ﻫﺎي ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪97‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫‪-1-5‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ از اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‪،‬ﻳﻜﻲ از روش ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺠﺰﻳﻪ وﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫از ﻧﺮم اﻓﺰار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﺳﺎده ﻛﻪ در آن ﻫﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮ‬

‫ﺧﻄﻲ و ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪه ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺑﺎ‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ داده ﻫﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ و ﻏﻴﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ دﻳﺪ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از اﺛﺮات‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪-2-5‬ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺷﻜﻞ )‪ (1‬ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت روي ﻫﺮ اﻟﻤﺎن ﺛﺒﺖ ﺷﺪه‬

‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﺑﺎ ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ etap‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪98‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﺷﺒﻜﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﺎ ‪etap‬‬

‫در اﺑﺘﺪا ﺷﺒﻜﻪ را ﺑﺪون ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫را اﻳﺪه آل ﻓﺮض ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‬

‫ﻣﻴﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎس ﺑﺎرﻫﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (2‬و ﺷﻜﻞ)‪ (3‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎس ﺑﺎر ‪ 1‬و ‪4‬‬

‫را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪99‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-2‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎس ﺑﺎر ‪1‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-3‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎس ﺑﺎر ‪4‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از ﺷﻜﻞ ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪،‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎس ﺑﺎرﻫﺎ ﻛﺎﻣﻼ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻣﻴﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬

‫ﻋﺪم وﺟﻮد ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ و اﻳﺪه آل ﺑﻮدن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول)‪ (1‬و )‪ (2‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬ﻗﺼﺪ دارﻳﻢ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ‬

‫ﻫﺪف ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪-1‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪100‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -2‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺘﺎژ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪101‬‬

‫در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺒﻜﻪ را ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪي آﻧﻬﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ‬

‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪4‬و‪ 5‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎس ﺑﺎر ‪1‬و‪ 4‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-4‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎس ﺑﺎر ‪1‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪102‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-5‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎس ﺑﺎر ‪4‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎس ﺑﺎر ﻳﻚ و ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺎس‬

‫ﺑﺎر ﭼﻬﺎر از ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﺣﺎوي ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺟﺪول‬

‫)‪(3‬و)‪ (4‬ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -3‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي‬

‫ﺟﺪول‪ -4‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺘﺎژ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪103‬‬

‫‪-3-5‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬

‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎزي اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺎده و ﻣﻄﺎﻟﺐ ذﻛﺮ ﺷﺪه‪،‬اﻳﻦ ﻧﻜﺎت‬

‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻴﻤﻪ ﻫﺎدي ﻫﺎي ﻗﺪرت و‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ در اﻳﺠﺎد اﻋﻮﺟﺎج ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ و آﻟﻮده ﻛﺮدن ﺷﺒﻜﻪ ﻧﻘﺶ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ‬

‫اﻧﻜﺎري دارﻧﺪ‪،‬و از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ‬

‫اﻟﺰاﻣﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺎ درﺻﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ درﺻﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎورﻳﻢ و از آﺳﻴﺐ دﻳﺪﮔﻲ ﻟﻮازم ﺑﺮ اﺛﺮ اﻳﻦ‬

‫ﻋﺎﻣﻞ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﻣﻜﺎن‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺼﺐ ﻧﺸﻮد ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺸﺪﻳﺪ آن‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪104‬‬

‫ﻧﻴﺰ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬ﻧﻜﺘﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در اﻧﺘﺨﺎب و ﻧﺼﺐ ﻓﻴﻠﺘﺮ دﺧﻴﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺎﻟﻪ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﮔﺮاﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده آن در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﺪارد‪.‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪105‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫روش ﻫﺎي ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫‪-1-6‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻋﻠﻲ رﻏﻢ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ‬

‫اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻛﻤﺘﺮي وارد ﺷﺒﻜﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻫﻨﻮز ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﻬﺘﺮ در‬

‫اﻧﺪازه ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺰرﻳﻖ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺷﺮاﻳﻂ ﮔﺬرا ﻧﻈﻴﺮ وﻗﻮع اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه و ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻠﻴﺪ زﻧﻲ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ از ﺷﻜﻞ‬

‫ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺧﺎرج ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ در ﺟﻬﺖ ﻛﻨﺘﺮل آﻧﻬﺎ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ از اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻧﻈﻴﺮ‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﺎ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ راه ﺣﻞ ﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ‬

‫آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪-2-6‬ﻓﻴﻠﺘﺮ ﮔﺬاري‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪106‬‬

‫اوﻟﻴﻦ روﺷﻲ ﻛﻪ دراﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻓﻌﺎل )اﻛﺘﻴﻮ( و ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل)ﭘﺴﻴﻮ(‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫‪-1-2-6‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل‬

‫ﻳﻜﻲ از روش ﻫﺎي ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ‪،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف‬

‫اوﻟﻴﻪ از ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ داﻣﻨﻪ ﭘﻴﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ وﻟﺘﺎژ و ﻳﺎ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺼﻮد از ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي از ﻧﻔﻮذ ﻳﻚ ﻣﺆﻟﻔﻪ‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ ﺧﺎص ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎﻳﻲ از ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺪرت ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻧﻮع ﺳﺮي‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ﻛﻪ از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻮازي ﻳﻚ ﺧﺎزن و ﺳﻠﻒ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬

‫ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺑﺰرﮔﻲ را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫در ﻣﻮرد ﻣﺒﺪل ﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ و ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎي ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان از اﻳﻦ روش‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد زﻳﺮا اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻋﺎدي ﺧﻮدﻧﺎﮔﺮﻳﺰ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻫﺎي‬

‫ﻏﻴﺮﺳﻴﻨﻮﺳﻲ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬دراﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي‬

‫ﻣﻮازي و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻛﻢ ﺑﺮاي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ را ﺑﻪ اﻳﻦ‬

‫ﻣﺴﻴﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮده واز ﻧﻔﻮذ آﻧﻬﺎ در ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻘﺎط ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻛﺮد‪ .‬ﻧﻮع دﻳﮕﺮي ﻫﻢ‬

‫ﻗﺮار دادن ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻣﻮازي ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ اﻏﺘﺸﺎش ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﻛﺮدن ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪107‬‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺷﺪه و‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﺮﺳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬

‫ﻣﺘﺪاولﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻴﻠﺘﺮﮔﺬاري اﺳﺖ زﻳﺮا ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻘﺮون ﺑﺼﺮﻓﻪ ﺑﻮده و ﻫﻢ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺎف ﻛﺮد وﻟﺘﺎژ ﺑﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺬف ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺷﻮدﺟﻬﺖ ﺑﻪ‬

‫ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن داﻣﻨﻪ وﻟﺘﺎژ ﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ AC‬ﻣﻲ ﺗﻮان از‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﺎي ﺳﺮي و ﻣﻮازي ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد وﻟﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ زﻳﺎدي را ﺻﺮف اﻳﻦ‬

‫ﻛﺎر ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪-1-1-2-6‬اﻧﻮاع ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل‬

‫از ﻣﺘﺪاول ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﺗﻚ ﺗﻨﻈﻴﻤﻪ ‪ ،‬دو ﺗﻨﻈﻴﻤﻪ ‪ ،‬و ﺑﺎﻻﮔﺬر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﺗﻚ ﺗﻨﻈﻴﻤﻪ داراي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﺣﺬف ﮔﺮدد‪.‬ﺷﻜﻞ )‪(1‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1‬ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺗﻚ ﺗﻨﻈﻴﻤﻪ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪108‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ دو ﺗﻨﻈﻴﻤﻪ ‪ ،‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺣﺬف دو ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر‬

‫ﻫﻤﺰﻣﺎن را دارد‪.‬ﺷﻜﻞ)‪(2‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-2‬ﻓﻴﻠﺘﺮ دو ﺗﻨﻈﻴﻤﻪ‬

‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﻮﻟﻔﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮﺑﺎ اﻣﭙﺪاﻧﺲ‬

‫ﻛﻮﭼﻚ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده و ﺑﺎ ﺑﻪ ﺗﻠﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪ ‪ /‬ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر ‪ ،‬از ﻧﻔﻮذ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺑﺎﻻﮔﺬر ﻧﻴﺰ‬

‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﻴﺶ از‬

‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻗﻄﻊ ‪ ،‬اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ‪ .‬و ﻣﺎﻧﻊ ﻧﻔﻮذ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲ‬

‫ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﻜﻞ )‪ (3‬اﺗﺼﺎل ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﭘﻴﺴﻮ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در‬

‫ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل اﺷﺎره ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫در ﻣﺴﻴﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ از ﻧﻘﺺ ﻫﺎي‬

‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪109‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﺎﻫﺶ آﻧﺮا اﻧﺠﺎم‬

‫دﻫﻨﺪ ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪ -3‬اﺗﺼﺎل ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫‪-2-2-6‬ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﺎي ﻓﻌﺎل‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺪارات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻮده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﺗﺮي‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل‪ ،‬اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ داراي ﻣﺰاﻳﺎي ﻣﺘﻤﺎﻳﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ‬

‫ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻧﻜﺮدن ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات را در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺟﺎﺋﻴﻜﻪ‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل ﺑﺼﻮرت ﻣﻮﻓﻖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ )ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺑﺮوز ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻮازي( ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻜﺎر‬

‫ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ را ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬

‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻠﻴﻜﺮ وﻟﺘﺎژ را ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪110‬‬

‫ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﺧﺎص ﺑﺮاي ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ و اﻋﻮﺟﺎج ﺳﺎز ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺿﻌﻴﻒ در‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪﺑﻮد‪ .‬اﺳﺎس ﻛﺎر ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي اﻛﺘﻴﻮ ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻨﺪه آن ‪ ،‬ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي زاﻳﺪ ) ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ( ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﺑﺎر ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ و ﻣﺤﺘﻮي ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎﻣﻮﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬ﮔﺎه ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

‫اﻳﻨﻮرﺗﺮ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺪارات ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎ ﻳﺴﺘﻲ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي زاﻳﺪ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻤﺎﻳﺪ وآﻧﺮا ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي زﻳﺎﻳﺪ از ﺧﻂ و ﻣﻨﺒﻊ‬

‫ﺣﺬف ﮔﺮدد‪.‬ﺷﻜﻞ )‪ (4‬ﺷﻤﺎي اﺗﺼﺎل ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻓﻌﺎل را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪-4‬اﺗﺼﺎل ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪111‬‬

‫‪-3-2-6‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻓﻌﺎل ﻫﺎﻳﺒﺮﻳﺪ‬

‫در ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﻫﺎﻳﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬از ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻏﻴﺮﻓﻌﺎل و ﻓﻌﺎل در ﻛﻨﺎر ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲﻫﺎي دﻳﮕﺮي را‬

‫ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬دراﻳﻦ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ﻳﻜﺴﺮي ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻬﺎ را ﻓﻴﻠﺘﺮ ﭘﻴﺴﻮ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ‬

‫ﺳﺮي از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎ را ﻓﻴﻠﺘﺮ اﻛﺘﻴﻮ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪.‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲﻓﻴﻠﺘﺮ‬

‫ﻏﻴﺮ ﻓﻌﺎل ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻓﻌﺎل ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ‬

‫ﻳﺎﻓﺖ‪.‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻫﺎﻳﺒﺮﻳﺪ در دو ﻧﻮع ﻫﺎﻳﺒﺮﻳﺪ ﺳﺮي و ﻣﻮازي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪-3-6‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫روش دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﻴﺘﻮان ﺑﺮاي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ در ﺷﺒﻜﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺑﻜﺎر‬

‫ﺑﺮد اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺲ ﻫﺎ ﺑﻪ دو‬

‫دﺳﺘﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻘﺎوم‪k‬وﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ‪HMT‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫‪-1-3-6‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻘﺎوم ﻋﺎﻣﻞ‪k‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪112‬‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺸﻜﻼت ﺣﺮارﺗﻲ و‬

‫ﮔﺮﻣﺎﺋﻲ ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ را در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺗﻮان‬

‫ﺑﺎر ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺮﻣﺎي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ و‬

‫ﺻﺪﻣﻪ دﻳﺪن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻮﻛﻮ را ﺑﺸﺪت‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺳﺎزﻧﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺗﻨﻮﻣﻨﺪي را ﺳﺎﺧﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬

‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﺎت اﺿﺎﻓﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎزﻧﺪهﻫﺎ ﺑﺮاي رﻋﺎﻳﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫ﻳﻚ روش ﺳﻨﺠﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎم ﻋﺎﻣﻞ ‪ k‬را اﺑﺪاع ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬در اﺳﺎس ﻋﺎﻣﻞ ‪ k‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه‬

‫ﻣﻘﺪار اﻓﺰاﻳﺶ در ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻮﻛﻮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﻋﺎﻣﻞ ‪ k‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻋﺎﻣﻞ ‪ k‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 50، 40، 30، 20، 13، 9، 4‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻋﻤﻼً ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ را از ﺑﻴﻦ ﻧﺒﺮده ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﻣﻘﺎوم ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪-2-3-6‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‪HMT‬‬

‫ﻧﻮع دﻳﮕﺮ از ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي اچ ام ﺗﻲ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﺻﺎف ﺷﺪن ﺑﺎﻻي ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪن آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اچ ام‬

‫ﺗﻲ ﻃﻮري ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﺳﺖ ﻛﻪ اﻋﻮﺟﺎج وﻟﺘﺎژ ﺳﻴﺴﺘﻢ و اﺛﺮات ﺣﺮارﺗﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اچ ام ﺗﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر را از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺬف ﻓﻠﻮﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎر در ﺳﻴﻢ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪113‬‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮق ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي اچ ام ﺗﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﻧﻮع ﺑﺎرﻫﺎي‬

‫ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ )ﺑﺎ ﻫﺮ درﺟﻪ از ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﻮدن( را ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در اﻣﺎﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ زﻳﺎد وﺟﻮد دارد از‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر اچ ام ﺗﻲ ﺑﺼﻮرت ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪-1-2-3-6‬ﻣﺰاﻳﺎي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ‪HMT‬‬

‫• ﻣﻲﺗﻮان از ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺻﻔﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ )ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي‬

‫ﺳﻮم‪ ،‬ﻧﻬﻢ و‬

‫ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ( در ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ اوﻟﻴﻪ‪ ،‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺬف ﻓﻠﻮي آﻧﻬﺎ در ﺳﻴﻢ‬

‫ﭘﻴﭽﻲﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي اچ ام ﺗﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ‬

‫ﺧﺮوﺟﻲ در دو ﻣﺪل ﺑﺎ ﺷﻴﻔﺖ ﻓﺎزي ﻣﺘﻔﺎوت ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ‬

‫دو ﻣﺪل ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎﺗﻲ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭘﻨﺠﻢ‪،‬‬

‫ﻫﻔﺘﻢ‪،‬ﻫﻔﺪﻫﻢ و ﻧﻮزدﻫﻢ را در ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮﺋﻲ ﺷﺒﻜﻪ ﺣﺬف ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫• ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي اچ ام ﺗﻲ ﺑﺎ دو ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﺘﻌﺎدل‬

‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭘﻨﭽﻢ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻔﺪﻫﻢ و ﻧﻮزدﻫﻢ را در داﺧﻞ ﺳﻴﻢ‬

‫ﭘﻴﭽﻲ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺣﺬف ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪114‬‬

‫• ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي اچ ام ﺗﻲ ﺑﺎ ﺳﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﺘﻌﺎدل‬

‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭘﻨﭽﻢ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﻳﺎزدﻫﻢ و ﺳﻴﺰده را در داﺧﻞ ﺳﻴﻢ‬

‫ﭘﻴﭽﻲﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺣﺬف ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫• ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲﻫﺎي اوﻟﻴﻪ اچ ام ﺗﻲ ﺑﺎﻋﺚ‬

‫ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ و اﻋﻮﺟﺎج ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‬

‫• ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان ﺑﻌﻠﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر اچ ام ﺗﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﻋﻮﺟﺎج وﻟﺘﺎژ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮي در‬

‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻳﺎ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﻋﺎﻣﻞ ‪ K‬ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ روش ﻫﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ در ﺗﺮاﻧﺲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ در زﻳﺮ‬

‫اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫• ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺷﺎر ﻛﻤﺘﺮ‬

‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻫﺎي ﺷﺎر ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻴﺘﻮان ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ داد وﻟﻲ اﻳﻦ‬

‫ﻣﺴﻠﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻄﺢ ﻫﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺮﺳﺪ )ﺑﺮاي ﻫﻤﺎن وﻟﺘﺎژ( ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﺘﺎ ﺑﻪ‬

‫ﻫﺎدي ﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻟﺬا ﻃﺮاﺣﻲ و ﻛﺎر‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر در ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻫﺎي ﺷﺎر ﻫﺴﺘﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫• ﻧﻮع اﺗﺼﺎل‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪115‬‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎ و وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻀﺮب ﺳﻮم در ﺧﻄﻮط ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﻮاع‬

‫اﺗﺼﺎﻻت ﺳﺘﺎره و ﻣﺜﻠﺚ ﺗﺮاﻧﺲ ﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺬف ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫• اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ اوﻟﻴﻪ ﻳﺎ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﺶ از ﻫﺎﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎن آورﻧﺪ ﻫﺮ ﻛﻮﺷﺸﻲ ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﺑﺮاي ﺣﺬف وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻀﺮب ﺳﻮم ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻴﻢ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﻫﺎي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻀﺮب ﺳﻮم ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ‬

‫ﻫﺎي‬ ‫ﻣﻼﺣﻀﻪ اي ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻳﻜﻲ ازﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﭼﻪ اوﻟﻴﻪ ﭼﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻀﻌﻴﻒ وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻣﻀﺮب ﺳﻪ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮدﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎي ﻣﻀﺮب ﺳﻮم‬

‫ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻟﻘﺎي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺣﺬف ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫• اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﺛﺎﻟﺜﻴﻪ‬

‫اﮔﺮ اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ اوﻟﻴﻪ ﻳﺎ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫ﺗﺮاﻧﺲ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﺎﻳﺪ ﻃﻮري ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ داراي ﻳﻚ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﻨﺎم ﺳﻴﻢ‬

‫ﭘﻴﭽﻲ ﺳﻮم ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﺳﻮم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺜﻠﺚ‬

‫ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﺛﺎﻟﺜﻴﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻣﺴﻴﺮي ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪116‬‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﻮم ﻣﻬﻴﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد ‪.‬درﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﻮم ﺣﺬف ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬

‫ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺷﺎر وﻧﻴﺮوي ﻣﺤﺮﻛﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫• ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺳﺘﺎره_ﻣﺜﻠﺚ زﻣﻴﻦ ﺷﺪه‬

‫‪-4-6‬روﺷﻬﺎي ﭼﻨﺪ ﭘﺎﻟﺴﻪ‬

‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از روش ﻫﺎي ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺒﺪل ﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﭘﺎﻟﺴﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻛﻠﻤﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﺎﻟﺴﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﭘﺎﻟﺲ اﺳﺖ وﻟﻲ در ﺻﻨﻌﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت‪،‬‬

‫اﻳﻦ ﻟﻔﻆ ﺑﻪ ﻣﺒﺪلﻫﺎﻳﻲ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻪ ﻓﺎزه ﻛﺎر ﻛﺮده و در ﺳﻤﺖ ‪DC‬‬

‫ﺑﻴﺶ از ﺷﺶ ﭘﺎﻟﺲ در ﻫﺮ ﺳﻴﻜﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬ﻣﺒﺪلﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﭘﺎﻟﺴﻪ در واﻗﻊ در‬

‫ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪه ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺒﺪل ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﺪلﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ و ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت‬

‫ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﻳﻚ ﻣﺒﺪل ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‬

‫ﻣﺒﺪل دﻳﮕﺮ ﺣﺬف ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي ﺑﺨﺼﻮﺻﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻣﺒﺪلﻫﺎ در‬

‫ارﺗﺒﺎط ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ در ﺳﻄﺤﻲ ﮔﺴﺘﺮده در‬

‫ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻟﻜﺘﺮوﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮان زﻳﺎدي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬

‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮔﺴﺘﺮش اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺒﺪلﻫﺎي ﻗﺪرت ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ‪ AC‬ﺑﺎﻋﺚ‬

‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ روشﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﭘﺎﻟﺴﻪ در ﺗﻮانﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺜﻞ ‪ 100‬اﺳﺐ ﺑﺨﺎر ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪117‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬ﺷﻜﻞ)‪ (5‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﻮﺳﻂ دو ﻣﺒﺪل ‪6‬ﭘﺎﻟﺴﻪ ﺑﺮاي‬

‫ﻳﻚ ﺑﺎر ‪DC‬ﻣﺸﺘﺮك را ﻧﺸﺎن ﻣﻴﺪﻫﺪ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪-5‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﻮﺳﻂ دو ﻣﺒﺪل ‪6‬ﭘﺎﻟﺴﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺎر ‪DC‬ﻣﺸﺘﺮك‬

‫‪_5_6‬روش ﻣﻴﻜﺮوﭘﺮوﺳﺴﻮري ﺗﺰرﻳﻖ ﺟﺮﻳﺎن‬

‫اﺳﺎس اﻳﻦ روش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ‬

‫ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ آن ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮجﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ‬

‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ اﻧﺪازه ﻣﺴﺎوي وﻟﻲ از ﻧﻈﺮ زاوﻳﻪ در ﺧﻼف ﺟﻬﺖ‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪118‬‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ ﺑﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﺮدد‪..‬اﺻﻮل ﻛﺎر ﺟﺒﺮان‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﺷﻜﻞ ﻫﺎي )‪،(8)،(7)،(6‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫‪.‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺷﻜﻞ)‪(6‬ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺷﻜﻞ‪-6‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺑﺮ ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ‬

‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺷﻜﻞ ﻣﻮج اﺻﻠﻲ ﺗﺎَﺛﻴﺮ‬

‫ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ در ﺷﻜﻞ )‪(7‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ‪_7‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺣﺎوي ﻛﻠﻴﻪ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‬

 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪119‬‬

‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎ ﺗﺮزﻳﻖ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻌﻜﻮس ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺷﻜﻞ)‪ (7‬ﺳﺒﺐ‬

‫ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺷﺪن ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬ﺷﻜﻞ )‪ (8‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﭘﺲ از ﺗﺮزﻳﻖ ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻣﻌﻜﻮس را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ‪-8‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮج اﺻﻠﻲ‬

‫‪-6-6‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدات‬

‫ﺑﺤﺚ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق از اﺑﺘﺪاي ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻣﻄﺮح ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻋﺪم ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ زﻳﺎد ﻣﺼﺮف‬

‫ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ ﭼﻨﺪان ﻣﻄﺮح ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺮوزه ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋه اي ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬اﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﺎﺷﻲ از‬

‫دﻻﻳﻞ زﻳﺮ داﻧﺴﺖ‪:‬‬

‫• اﻣﺮوزه ﺑﺎرﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺣﺴﺎسﺗﺮ از ﺑﺎرﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪120‬‬

‫• اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎزدﻫﻲ در ﮔﺮو ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق اﺳﺖ‪.‬‬

‫• ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎ‬

‫• دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﺣﺴﺎس اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق اﻣﺮي ﻻزم و ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق در اﻳﺮان ﻣﻮرد ﻛﻢ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﻻﻣﭗ‬

‫ﻫﺎي ﻛﻢ ﻣﺼﺮف ﺑﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻫﻴﭻ‬

‫ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺟﺪي در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ از دﺳﺖ دادن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق رﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن از‬

‫ﺑﺎﺑﺖ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻻﻣﭙﻬﺎ ﮔﺰارش ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻳﺎراﻧﻪ ﻫﺎي اﻋﻤﺎﻟﻲ و راه اﻧﺪازي‬

‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه اﻳﻦ ﻧﻮع ﻻﻣﭗ ﻫﺎ و اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ‬

‫ﻧﻮع ﻻﻣﭙﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺰاﻳﻨﺪه اي در ﺣﺎل رﺷﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻻﻣﭙﻬﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺳﻬﻢ ﻋﻤﺪه اي از ﺑﺎزار روﺷﻨﺎﻳﻲ در ﻛﻞ ﺷﺒﻜﻪ‬

‫را در ﺑﺮ ﮔﻴﺮد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﺿﺮﻳﺐ ﻛﻞ اﻋﻮﺟﺎج ‪ THD‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻻﻣﭙﻬﺎ در ﺻﺪ ﺑﺎﻻي‬

‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﺰرﻳﻖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺳﻮء آن ﺑﺮ روي ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﺷﺒﻜﻪ و ‪) ….‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻓﺼﻞ‪ (4‬ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬در ﻳﻚ آﻳﻨﺪه ﻧﮕﺮي ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق ﺑﻪ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮ ﮔﻴﺮي از ﻣﺸﻜﻼت ذﻛﺮ ﺷﺪه )ﻓﺼﻞ ‪ (4‬ﻣﺠﺒﻮرﻧﺪ از ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در ﻓﻜﺮ ﻃﺮاﺣﻲ و‬

‫ﺻﺮف ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻻزم ﺟﻬﺖ ﻧﺼﺐ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪,‬و ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ‬

‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻟﺴﺘﻔﺎده از اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻻﻣﭙﻬﺎ را زﻳﺮ ﺳﻮال ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬از‬
 ‫‪
6‬‬
‫ر‪  7‬و ات ن ‪  9‬رت‬
‫‪121‬‬

‫آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ روﺷﻨﺎي ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ در ﺣﺪود ‪ 35‬درﺻﺪ ﺑﺎر ﭘﻴﻚ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻻزﻣﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ‬

‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺼﺮف ﻻﻣﭙﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﻻﻣﭙﻬﺎي ﻛﻢ ﻣﺼﺮف ﺟﺪﻳﺪ ﺿﺮورﺗﺎً ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ و‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﺛﺮات ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع دارد‪.‬‬