‫ﺣﺒﻴﺐ ﺍﷲ ﮐﻠﮑﺎﻧﻲ )ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ( ﺩﺗﺎﺭﻳﺦ ﭘﻪ ﻫﻨﺪﺍﺭﻩ ﮐﯥ‬

‫‪January 30, 2010 – 11:45 am‬‬

‫ﺩﺗﺎﺭﻳﺦ ﻧﻪ ځﻴﻨﻲ ﻧﺎﺧﺒﺮﻩ ﺧﻠﮏ ﺩﺳﻘﺎﻭﻱ ﺍړﺩﻭړ ﺩﻭﺭې ﺗﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺭﻧګ ﻭﺭﮐﻮﻱ ﺍﻭ‬
‫ﺩﺍﻋﻠﺤﻀﺮﺕ ﻧﺎﺩﺭﺧﺎﻥ ﻟﺨﻮﺍ ﺩﺣﺒﻴﺐ ﺍﷲ ﮐﻠﮑﺎﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ﺩﻭﺍﮐﻤﻨۍ ﺭﺍﭘﺮځﻮﻝ ﺩﭘښﺘﻨﻮ ﻟﺨﻮﺍ‬
‫ﻟﻪ ﺗﻌﺼﺒﻪ ډک ﻋﻤﻞ ﺑﻮﻟﻲ ﭘﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ‪ ،‬ﻣﻮږ ﺑﻪ ﺍﻭﺱ ﺩﺗﺎﺭﻳﺦ ﻟﻪ ﺯﺍﻭﻳﻲ ﻧﻪ ﺩﺳﻘﺎﻭﻱ ﺩﻭﺭې‬
‫ﺍړﺩﻭړ ﺗﻪ ﺳﺮ ﻭﺭ ښﮑﺎﺭﻩ ﮐړﻭ ﻫﻐﻪ ﺑﯧﻼﺑﯧﻞ ﻟﻴﮑﻠﻲ ﺍﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﭼﯥ ﭘﺪې ﺍړﻩ ﺷﺘﻪ ﻳﻮښﻪ‬
‫‪ .‬ﺛﺒﻮﺕ ﮐﻴﺪﺍی ﺷﻲ‬
‫ﮐﺎﻝ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﻏﺎﺯﻱ ﺍﺗﻞ ﺷﺎﻩ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺍﻧګﺮﻳﺰﻱ )‪(١٢٩٨‬ﭘﻪ ‪ ١٩١٩‬ﺯﯦږﺩﻳﺰ‬
‫ښﮑﯧﻼک ﻟﻪ ﻧﺎﻭﻟﻮ ﻣﻨګﻮﻟﻮ څﺨﻪ ﺧﻼﺹ ﮐړ ﺍﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ ﺑﺸﭙړﻩ ﺗﻮګﻪ ﺩﺧﭙﻠﻮﺍﮐۍ ﻣﺰﻩ ﻭڅﮑﻠﻪ ‪،‬‬
‫ﻧﻮ ﺷﺎﻩ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺩﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩﭘﺮﻣﺨﺘګ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﮐﻮټﻠﻲ ګﺎﻣﻮﻧﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﮐړﻝ ﺗﺮڅﻮ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭ‬
‫‪ .‬ﭘﺮﻣﺨﺘﻠﻠﻮ ﻫﯧﻮﺍﺩﻭﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺳﻴﺎﻝ ﮐړﻱ‬

‫ﺷﺎﻩ ﻏﺎﺯﻱ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﻟﻮﻣړی ﺩﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩﻧﻨﻪ ﺭﻓﻮﺭﻡ ﺍﻭ ﺍﺻﻼﺣﺎﺗﻮ ﺗﻪ ﻻﺱ ﻭﺍﭼﻮﻩ ﺗﺮڅﻮ ﻭﻟﺲ‬
‫ﻟﻪ ﻧﻮﻱ ﺍﻭ ﻋﺼﺮﻱ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻲ ﺗﻤﺪﻥ ﺳﺮﻩ ﺍﺷﻨﺎ ﮐړﻱ ‪ ،‬ﺩﺍ ﮐﺎﺭ ﮐﻪ څﻪ ﻫﻢ ﺩﻫﯧﻮﺍﺩ ﻟﭙﺎﺭﻩ ګټﻮﺭ ﻭ‬
‫ﺧﻮﻟﻪ ﺑﻠﯥ ﺧﻮﺍ ﻗﺴﻢ ﺧﻮړﻟﻮ ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﭼﯥ ﺷﺎﻩ ﻏﺎﺯﻱ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﻭﺭﺗﻪ ﻧﻪ ﻫﯧﺮﻳﺪﻭﻧﮑﯥ ﻣﺎﺗﻪ‬
‫ﻭﺭﮐړې ﻭﻩ ﭘﻪ ﮐﺮﺍﺭﻩ ﮐﻴﻨﻪ ﻧﺎﺳﺘﻞ ﺍﻭ ﺩﺷﺎﻩ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﻟﺪې ﺭﻓﻮﺭﻡ ﺳﺮﻩ ﻳﯥ ﺩ ﻳﻮﺷﻤﯧﺮ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻮ‬
‫ﺍﺣﺴﺎﺳﺎﺕ ﺭﺍﻭﭘﺎﺭﻭﻝ ‪ ،‬ﮐﻪ څﻪ ﻫﻢ ﻫﻐﻪ ﻣﻬﺎﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩې ډﻭﻝ ﺭﻓﻮﺭﻣﻮﻧﻮ ﺍﻭ ﺍﺻﻼﺣﺎﺗﻮ ﺗﻪ‬
‫ﺍړﺗﻴﺎ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺧﻮﺑﺎﻳﺪ ﺩﻭﻣﺮﻩ ﭘﻪ ﺑﯥ ﺻﺒﺮۍ ﺍﻭ ﭼټﮑۍ ﭼﯥ ﺷﺎﻩ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺗﺮ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻻﻧﺪې ﻧﻴﻮﻟﯽ‬
‫‪ .‬ﻭﻭ ﻧﻪ ﻭﺍی ﺗﺮﺳﺮﻩ ﺷﻮﻱ‬

‫ﺩﺷﺎﻩ ﺩې ډﻭﻝ ﺍﺻﻼﺣﺎﺗﻮ ﻳﻮﺗﺪﺭﻳﺠﻲ ﭘﻼﻥ ﺗﻪ ﺍړﺗﻴﺎ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ﺗﺮڅﻮ ګﺎﻡ ﭘﻪ ګﺎﻡ ﭘﺮﻣﺦ ﻭﻻړﺷﻲ‬
‫ځﮑﻪ ﭘﺮ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﻳﻮې ﺳﻨﺘﻲ ټﻮﻟﻨﯥ ﺳﻴﻮﺭی ﺧﻮﺭ ﻭ ﺍﻭ ﺩ ﺷﺎﻩ ﺩﺍډﻭﻝ ﺑﯧړﻩ ﺍﻭ ﺑﯥ ﺻﺒﺮﻱ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻣﺨﺎ ﺩﺩې ﻭﻟﺲ ﻟﻪ ﻏﺒﺮګﻮﻥ ﺳﺮﻩ ﻣﺦ ﮐﯧﺪﻩ ‪ ،‬ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﺩﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺭﺍﭘﺮځﻮﻟﻮ‬
‫ﭘښﯥ ﺑډﻭﻫﻠﯥ ﻭې ﺍﻭ ﻟﻪ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻮﻱ ﻫﻨﺪ ﻧﻪ ﻳﯥ ﺩﻣﻼﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﺟﺎﻣﻪ ﮐﯥ ﺧﭙﻞ ﺟﺎﺳﻮﺳﺎﻥ ﻫﻢ ﺭﺍﻟﻴږﻟﻲ‬
‫ﻭﻝ ‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﭘﻪ ‪ ١٩٢۵‬ﺯ ﮐﺎﻝ ﮐﯥ ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﻳﻮ ﺷﻤﯧﺮ ﻗﺎﺩﻳﺎﻧﻲ ﻣﻼﻳﺎﻥ ﻟﮑﻪ ﻣﻼﻋﺒﺪﺍﻟﺤﻠﻴﻢ ‪،‬‬
‫ﻣﻼﻧﻮﺭﻋﻠﻲ ﺍﻭﻣﻼ ﻧﻌﻤﺖ ﺍﷲ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﭼﯥ ﺩﺩې ډﻟﯥ ﻣﺸﺮﻱ ﻳﯥ ﮐﻮﻟﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺗﻪ ﺭﺍﻟﻴږﻟﻲ ﻭﻭ‬
‫ﺩې ﮐﺴﺎﻧﻮ ﻇﺎﻫﺮﺍ ﺩﻣﻼﻳﺎﻧﻮ ﻣﺎﺳﮏ ﭘﺮﻣﺦ ﻏﻮړﻭﻟﯽ ﻭ ﺧﻮ ﭘﻪ ﺑﺎﻃﻦ ﮐﯥ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺩﺍﻣﺎﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﭘﺮﻭﺍﻧﺪې ﻣﻨﻔﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﮐﺎﻭﻩ ‪،‬‬
‫ﺩﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﺩې ډﻭﻝ ﻭﺭﺍﻧﮑﺎﺭﻭ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﮐﯥ ﺩﺷﺎﻩ ﻏﺎﺯﻱ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﭘﺮﺿﺪ ﻭﻟﺲ‬
‫ﺭﺍﭘﺎڅﻮﻩ ﺍﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻳﻮﻩ ﺳﺘﺮ ﻧﺎﻭﺭﻳﻦ ﺳﺮﻩ ﻻﺱ ﺍﻭ ګﺮﻳﻮﺍﻥ ﺷﻮ ﺩﻫﯧﻮﺍﺩ ﭘﻪ ﺑﯧﻼﺑﯧﻠﻮ ﺳﻴﻤﻮ ﮐﯥ‬
‫ښﻮﺭښ ﭘﻴﻞ ﺷﻮ ﭼﯥ ﭘﺪې ښﻮﺭښ ﺍﻭ ﺑﻠﻮﺍﻭﻭ ﮐﯥ ﺩﻫﯧﻮﺍﺩ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺳﻴﻤﯥ څﺨﻪ ﻳﻮﺗﻦ ﺣﺒﻴﺐ ﺍﷲ‬
‫ﺩﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ﭘﻪ ﻧﻮﻡ ﻟﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩې ﺩﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﭘﺮﺿﺪ ﺭﺍﭘﺎڅﯧﺪﻩ ﺍﻭ ﺩﺷﻤﺎﻟﻲ ﻻﺭﻳﯥ‬
‫ﻭﺗړﻟﻪ ‪،‬‬
‫ﻏﻼ ﺍﻭ ﺷﻮﮐﻤﺎﺭۍ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻻﺱ ﻭﺍﭼﺎﻭﻩ ‪ ،‬ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻏﻠﻮ ﺍﻭ ﻟﻮﭼﮑﻮ ﻣﻠګﺮﻭ ﺳﺮﻩ ﻳﯥ ﭘﺮﮐﺎﺑﻞ ﺑﺮﻳﺪ‬
‫ﻭﮐړً ﺑﺎﻻﺧﺮﻩ ﭘﻪ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﮐﯥ ﺍړﺩﻭړ ﭘﻴﻞ ﺷﻮ ﺍﻭ ﺷﺎﻩ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺩﯦﺘﻪ ﺍړﺷﻮ ﭼﯥ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﭘﺮﻳږﺩﻱ ﺍﻭ‬
‫‪.‬ﺑﻬﺮ ﺗﻪ ﻟﻪ ﮐﻮﺭﻧۍ ﺳﺮﻩ ﮐډﻭﺍﻝ ﺷﻮ‬
 ‫‪ :‬ﺩﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ﻭﺍﮐﻤﻨﻲ ﺍﻭ ﺩﺍړﺩﻭړ ﺩﻭﺭې ﭘﻴﻞ‬
‫ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ﻳﺎﺣﺒﻴﺐ ﺍﷲ ﮐﻠﮑﺎﻧﻲ ﭼﯥ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻳﯥ ځﺎﻥ ﺩﺧﺎﺩﻡ ﺩﻳﻦ ﺭﺳﻮﻝ ﺍﷲ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻭﻧﻮﻣﺎﻭﻩ ‪،‬‬
‫ﺍﺻﻼً ﺩﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﭘﻪ ﺯﻭﺭ ﻗﺪﺭﺕ ﺗﻪ ﻭﺭﺳﯧﺪ ‪ ،‬ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ﻣﺨﮑﯥ ﺗﺮﺩې ﭼﯥ ﻭﺍک ﺗﻪ ﻭﺭﺳﻴږﻱ‬
‫ﺩﺍﻣﻴﺮ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﭘﻪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮐﯥ ﭘﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﯥ ﻋﺴﮑﺮ ﻭ ‪ ،‬ﭼﯥ ﺑﻴﺎ ﻳﯥ ﻫﻠﺘﻪ ﺳﺮﮐﺎﺭﻱ‬
‫ټﻮﭘﮏ ﻏﻼﮐړ ﺍﻭ ﻭﺗښﺘﯧﺪ ﺍﻭ ﻟﻪ ﻣﻠګﺮﻭ ﺳﺮﻩ ﻳﯥ ﻳﻮځﺎی ﺩﻏﻠﻮ ﻳﻮﻩ ډﻟﻪ ﺟﻮړﻩ ﮐړﻩ ﭼﯥ ﻻﺭې ﺍﻭ‬
‫ﮐﻮﺭﻭﻧﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﻭﻫﻞ ‪ ،‬ﻳﻮ ځﻞ ﭘﻪ ﻧﻨګﺮﻫﺎﺭ ﮐﯥ ﺩﻏﻼ ﭘﻪ ﺗﻮﺭ ﻭﻧﻴﻮﻝ ﺷﻮ ﺍﻭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺗﻪ ﻳﻮړﻝ ﺷﻮ‬
‫ﺧﻮ ﻳﻮڅﻪ ﻣﻮﺩﻩ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﻟﻪ ﺯﻧﺪﺍﻧﻪ ﻫﻢ ﻭﺗښﺘﯧﺪ ﭼﯥ ﭘﺎړﻩ ﭼﻨﺎﺭ ﺍﻭ ﭘﯧښﻮﺭﺗﻪ ﻳﯥ ﺳﺮ ﻭﺧﻮﺕ ﻫﻠﺘﻪ‬
‫ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﺳﻤﺎﻭﺍﺭ ﮐﯥ ﻧﻮﮐﺮ ﺷﻮ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻫﻤﺎﻏﻪ ځﺎﻳﻪ ﻳﯥ ﺩﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﭘﺎﻡ ځﺎﻥ ﺗﻪ ﺭﺍﻭﺍړﻭﻩ ‪ ،‬ﻳﻮﻩ‬
‫ﻭﺭځ ﭘﻪ ﺟﻮﻣﺎﺕ ﮐﯥ ﺩﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﻳﻮﻩ ﺟﺎﺳﻮﺱ ﻣﻼﭼﯥ ﻻﺩﻣﺨﻪ ﺟﻮړﺷﻮی ﭘﻼﻥ ﻭ ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ‬
‫ﻳﯥ ﺩﺍﻣﺎﻧﻲ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺮﺿﺪ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﮐړﺍﻭ ﻭﺭﺗﻪ ﻳﯥ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﯥ ﻟﺪې ځﺎﻳﻪ ﻣﺦ ﭘﺮﻭړﺍﻧﺪې ځﻪ ﻫﻠﺘﻪ‬
‫‪ .‬ﻳﻮﻩ ﻭﻧﻪ ﺩﻩ ﺍﻭ ﺩ ﻭﻧﯥ ﻻﻧﺪې ځﺎی ﻭﮐﻴﻨﺪﻩ ﭼﯥ ﻫﺮڅﻪ ﺭﺍﻭﻭﺗﻞ ﻫﻐﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﻩ ﻭﺍﺧﻠﻪ‬

‫ﺭښﺘﻴﺎ ﻫﻢ ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﺩﺧﭙﻞ ﭘﻼﻥ ﺷﻮې ﻧﻘﺸﯥ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﺗﺮﻭﻧﯥ ﻻﻧﺪې ﭘﻴﺴﯥ ﺍﻭ ټﻮﭘﮏ ښﺦ ﮐړﻱ‬
‫ﻭﻭ ﭼﯥ ﺩې ﮐﺎﺭ ﺳﻘﺎﻭ ﻧﻮﺭ ﻫﻢ ﺯړﻩ ﻭﺭ ﮐړ ‪ ،‬ﺩﺍ ﻣﻬﺎﻝ ﭘﻪ ﻧﻨګﺮﻫﺎﺭ ﮐﯥ ﺷﻴﻨﻮﺍﺭﻭ ﻗﻮﻡ ﻫﻢ ﺩﺷﺎﻩ‬
‫ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﭘﺮﻭړﺍﻧﺪې ﭘﺎڅﻮﻥ ﮐړی ﻭ‪ ،‬ﺍﻭ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻟﻪ ﻳﻮﻟړ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺳﺘﻮﻧﺰﻭ ﺳﺮﻩ ﻻﺱ ﺍﻭ ګﺮﻳﻮﺍﻥ ﻭ‬
‫‪ ،‬ﻟﺪې ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻪ ﭘﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩې ﭘﻪ ‪ ١٩٢٨‬ﺯﻳږﺩﻳﺰ ﮐﺎﻝ ﮐﯥ ﺳﻘﺎﻭ ﻫﻢ ﺩﻫﯧﻮﺍﺩ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻻﺭ ﺗﻪ‬
‫ﺭﺍﻭﻭﺕ ﺍﻭ ﻻﺭ ﻳﯥ ﻭ ﺗړﻟﻪ ﺩﻭﻟﺖ ﺩﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺣﻞ ﭘﻪ ﻣﻮﺧﻪ ﺩﮐﺎﺑﻞ ښﺎﺭﻭﺍﻝ ﺍﺣﻤﺪﻋﻠﻲ ﺧﺎﻥ‬
‫ﻭﺭﻭﺍﺳﺘﺎﻭﻩ ﺍﻭ ﺩﻏﻠﻮ ﻟﺪې ډﻟﯥ ﺳﺮﻩ ﺩې ﻫﻮﮐړې ﺗﻪ ﻭﺭﺳﯧﺪﻝ ﭼﯥ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻏﻠﻪ ﺗﻪ ‪٣٠٠٠‬‬
‫ﺯﺭﻩ ﺍﻓﻐﺎﻧۍ ﺗﻨﺨﻮﺍﻩ ﺍﻭ ټﻮﻟﻪ ﺗﻪ ﺑﻪ ‪ ٨٢‬ټﻮﭘﮑﻪ ﺍﻭ ﻭﺭﺳﺮﻩ ﮐﺎﺭﺗﻮﺱ ﻭﺭﮐﻮﻱ ﺍﻭ ﻻﺳﻠﻴﮏ ﻳﯥ ﻫﻢ‬
‫‪ .‬ﺗﺮې ﻭﺍﺧﻴﺴﺖ‬

‫ﺧﻮ ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ﻭﺧﺖ ﺩﺗګﺎﻭ ﺍﺧﻨﺪﺯﺍﺩﻩ ﻟﻪ ﻧﻮﺭﻭ ﻏﻠﻮ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﮐﻠﮑﺎﻥ ﮐﯥ ﺩﻣﻼﻭﻳﺲ ﺍﻟﺪﻳﻦ ﭘﻪ‬
‫‪ .‬ﮐﻮﺭﮐﯥ ﺣﺒﻴﺐ ﺍﷲ )ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ( ﺩﺍﻣﻴﺮ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﻭټﺎﮐﻪ‬

‫ﺩ‪ ١٩٢٨‬ﺯﻳږﺩﻳﺰ ﮐﺎﻝ ﺩﺩﺳﻤﺒﺮ ﭘﻪ ﻣﻴﺎﺷﺖ ﮐﯥ ﺳﻘﺎﻭ ﺍﻭﻣﻠګﺮﻭ ﻳﯥ ﺩﮐﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﺷﻬﺮﺁﺭﺍ ﺑﺮﻳﺪ ﻭﮐړ‬
‫ﺳﻘﺎﻭ ﭘﺪې ﺟګړﻩ ﺳﺨﺖ ټﭙﻲ ﺷﻮ ﺍﻭ ﺩﺩﺭﻣﻠﻨﯥ ﻟﭙﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﭘټﻪ ﺩﺍﻧګﻠﻴﺲ ﺳﻔﺎﺭﺕ ﺗﻪ ﻳﻮړﻝ ﺷﻮ)‪ (١‬ﺩﺍ‬
‫ﺧﻮﺍﺭﮐﯽ ﻳﻮﻧﺎﭘﻮﻩ ﺍﻭ ﮐﻠﻴﻮﺍﻝ ﺳړی ﻭ ﺍﻭ ﭘﺪې ﻫﻢ ﻧﻪ ﭘﻮﻫﯧﺪﻩ ﺩې ﺩﺑﻞ ﭼﺎ ﭘﺮﺍﻭږﻭ ﻧﺎﺳﺖ ﺩی ﺍﻭ‬
‫ﻟﻮﺑﻮﻱ ﻳﯥ ‪ ،‬ﺩﺍ ﺍﺻﻼً ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﺩﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﭘﺮﺿﺪ ﺭﺍ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﮐړی ﻭ ﮐﻪ څﻪ ﻫﻢ ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ‬
‫ﻇﺎﻫﺮﺍً ﺧﭙﻞ ځﺎﻥ ﻧﻪ ﻭﺭښﻮﺩﻩ ﺧﻮ ﺩﺧﭙﻠﻮ ﺍﻳﺠﻨټﺎﻧﻮ ﭘﻮﺍﺳﻄﻪ ﭼﯥ ﭘﺮﻣﺦ ﻳﯥ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺎﺳﮏ‬
‫ﻏﻮړﻭﻟﯽ ﺩﺍ ﻳﯥ ﺭﺍﻭﭘﺎﺭﻭﻩ ﺍﻭ ﺩﺷﺎﻩ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﺩﻫﻴﻠﻮ ډﻳﻮې ﻳﯥ ﭘﺮې ﻣړې ﮐړې ﺩﺍ ﭼﯥ‬
‫ﻳﻮﺷﻤﯧﺮ ﺧﻠﮏ ﺩﺍﺧﺒﺮې ﻧﻪ ﻣﻨﻲ ﭼﯥ ګﻨﻲ ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ﺩې ﺩﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﻟﺨﻮﺍ ﺗﺤﺮﻳﮏ ﺷﻮی ﻭﻱ‬
‫ﺧﻮ ﺩځﻴﻨﻮ ﻣﻌﺘﺒﺮﻭ ﺳﺮﭼﻴﻨﻮ ﺍﻭ ﺍﺳﻨﺎﺩﻭ ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﺩﺍﺳﯥ ښﮑﺎﺭې ﭼﯥ ﺩﺩې ﭘﻪ ﺭﺍﻭﺳﺘﻮ ﮐﯥ‬
‫ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﭘﻮﺭﻩ ﻻﺱ ﺩﺭﻟﻮﺩ ‪ ،‬ﻟﮑﻪ څﻨګﻪ ﭼﯥ ﻣﺨﮑﯥ ﻣﻮ ﻫﻢ ﻳﺎﺩﻭﻧﻪ ﻭﮐړﻩ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ‬
‫ﺩﮐﺎﺑﻞ ﭘﻪ ﺷﻬﺮﺁﺭﺍ ﺑﺮﻳﺪ ﻭﮐړ ﻧﻮ ﻟﻪ ټﭙﯥ ﮐﯧﺪﻭ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﭘﺨﭙﻞ ﺳﻔﺎﺭﺕ ﻭﺭﻧﻨﻮﻳﺴﺖ‬
‫ﻧﻮﻟﻪ ﺩې ﻣﺎﻟﻮﻣﻴږﻱ ﭼﯥ ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ﺳﺮﻩ ﻟﻮﻳﻪ ﺧﻮﺍږﻱ ﺩﺭﻟﻮﺩﻩ ‪،‬‬

‫ﺩﺷﺎﻩ ﻏﺎﺯﻱ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﺩﻭﺍﮐﻤﻨۍ ﭘﺮﻣﻬﺎﻝ ﭘﻪ ﮐﺎﺑﻞ ﮐﯥ ﺩﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﻔﻴﺮ ﺳﻴﺪ ﻣﻬﺪﻱ ﻓﺮﺥ ﻭﺍﻳﻲ ‪:‬‬
‫) ﭘﺮﺗﻪ ﻟﻪ ﮐﻮﻡ ﺷﮑﻪ ﺩ‪ ١٣٠٧‬ﻟﻤﺮﻳﺰ ﻟﯧږﺩﻳﺰ ﮐﺎﻝ ښﻮﺭښ ﺍﻭ ﭘﺎڅﻮﻥ ﺩﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﭘﺨﻪ ﻧﻘﺸﻪ ﻭﻩ ‪،‬‬
‫ﺍﻭﺩﺩﻏﻪ ﭘﻼﻥ ﻃﺮﺣﻪ ﺩﻫﻨﺪ ﺩﭘټﻮ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﻮ ﭘﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﮐﯥ ﻭﺷﻮﻩ ﭼﯥ ﺑﻴﺎ ﭘﻪ ﭼټﮑۍ ﺳﺮﻩ ﺗﺮﺗﻄﺒﻴﻖ‬
‫ﻻﻧﺪې ﻭﻧﻴﻮﻝ ﺷﻮﻩ ﺍﻭ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﺧﺎﻥ ﻳﯥ ﺩﻭﺍک ﻟﻪ ﺻﺤﻨﯥ ﻟﻴﺮې ﮐړ ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺮ ﭘﻪ ﺍﺧﺮ ﮐﯥ ﺯﻳﺎﺗﻮﻱ‬
‫ﭼﯥ ﺍﻧګﺮﻳﺰ ﺩﻟﺘﻪ ﺩﻳﻮﻩ ﻣﺎﻫﺮ ﺷﻄﺮﻧﺠﺒﺎﺯ ﭘﻪ ﺗﻮګﻪ ﺧﭙﻞ ﭼﺎﻝ ﻭﮐړ(‪ ( ٢) .‬څﻨګﻪ ﭼﯥ ﻣﺨﮑﯥ ﻣﯥ‬
‫ﻫﻢ ﻳﺎﺩﻭﻧﻪ ﻭﮐړﻩ ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﭘﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ډﻭﻝ ﻟﻪ ﺳﻘﺎﻭﻳﺎﻧﻮ ﺳﺮﻩ ﺍړﻳﮑﯥ ﻧﻪ ﺩﺭﻟﻮﺩې ﺧﻮ ﺩﻧﻮﺭﻭ‬
‫ﺍﻳﺠﻨټﺎﻧﻮ ﭘﻮﺳﻴﻠﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﻻﺭښﻮﻭﻧﻪ ﮐﯧﺪﻩ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﺩﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﻻﺭښﻮﻭﻧﮑﻮ ﻭﻳﻠﻲ ﻭﻭ ﭼﯥ ﭘﻪ ﮐﺎﺑﻞ‬
‫‪ :‬ﮐﯥ ﺩﺍﻧګﺮﻳﺰﺳﻔﻴﺮ )ﻫﻤﻔﺮﻳﺰ( ﺩﺭﻧﺎﻭی ﮐﻮﻩ ‪ ،‬ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ﻫﻢ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻏﻮﻧډﻩ ﮐﯥ ﺩﺍﺳﯥ ﻭﺍﻳﻲ‬

‫ﺯﻩ ﺩﺍﻧګﺮﻳﺰﺳﻔﻴﺮ څﺨﻪ ډﯦﺮ ﺭﺍﺿﻲ ﺍﻭ ﺧﻮښ ﻳﻢ ‪ ،‬ﺍﻭﺧﭙﻠﻮ ﻣﻠګﺮﻭ ﺗﻪ ﻳﯥ ﻭﻭﻳﻞ ﭼﯥ ﺩ ﺳﻔﻴﺮ )(‬
‫ﺗﻨﺨﻮﺍﻩ ﺍﻭ ﺭﺗﺒﻪ ﻟﻮړﻩ ﮐړﻱ )( )‪ (٣‬ﻟﻪ ﭘﻮﺭﺗﻪ ﺷﻮﺍﻫﺪﻭ ﺩﺍﺟﻮﺗﻴږﻱ ﭼﯥ ﺍﻧګﺮﻳﺰﺍﻧﻮ ﺧﭙﻠﻪ ټﺎﮐﻠﯥ‬
‫ﻧښﻪ ﭘﻪ ﺑﺮﻳﺎﻟﻴﺘﻮﺏ ﺳﺮﻩ ﺩﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ﭘﻪ ﻻﺱ ﻭﻭﻳﺸﺘﻪ ﺍﻭ ﺩﻟﻮټﻤﺎﺭۍ ﻧﻪ ﻳﯥ ﺩﭘﺎﻫﺎﻫۍ ﻣﻮﻗﻒ ﺗﻪ‬
‫‪.‬ﻭﺭټﯧﻞ ﻭﻫﻪ‬
‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﺩﺣﺒﻴﺐ ﺍﷲ ﮐﻠﮑﺎﻧﻲ ﭘﻪ ﻣﺸﺮۍ ﺩﺳﻘﺎﻭﻳﺎﻧﻮ ﺩﻭﺭﻩ ﭘﻴﻞ ﺷﻮﻩ ﺩﺍ ﺩﻭﺭﻩ ﭘﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ ډﯦﺮﻩ ﺗﻮﺭﻩ‬
‫ﺩﻭﺭﻩ ﻭﻩ ﭼﯥ ﭘﻪ ﭘﺮﻧﻮﺭﻭ ﺗﺎﺭﻳﺨﻮﻧﻮ ﺳﺮﺑﯧﺮﻩ ﭘﻪ ﻣﻠﻲ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﮐﯥ ﻫﻢ ﺩﺍړﺩﻭړ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻳﺎﺩﻩ ﺷﻮې‬
‫ﺩﻩ ‪ ،‬ﺩﺍ ډﻳﺮې ﺗﻮﺭې ﻭﺭځﯥ ﻭې ﻫﺮ ﺧﻮﺍﺗﻪ ﭼﻮﺭ ﺍﻭﺗﺎﻻﻥ ګډ ﻭ ﭘﻪ ټﻮﻝ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﮐﯥ ښﻮﻭﻧځﻲ ‪،‬‬
‫ﻣﺪﺭﺳﯥ ﺍﻭ ټﻮﻝ ښﻮﻭﻧﻴﺰ ﺑﻨﺴټﻮﻧﻪ ﻭﺗړﻝ ﺷﻮﻝ ‪ ،‬ﺳﻘﺎﻭﻳﺎﻧﻮ ﺩﮐﺎﺑﻞ ښﺎﺭ ﺍﻭ ﺷﺎﻭﺧﻮﺍ ﺳﻴﻤﻮ ﮐﯥ‬
‫ﺩﺧﻠﮑﻮ ﭘﻪ ﺭټﻠﻮ ﺍﻭ ﭼﻮﺭﻟﻮ ﭘﻴﻞ ﻭﮐړ ﺳﻘﺎﻭ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺑﯥ ﺳﻮﺍﺩﻩ ﻳﺎﺭﺍﻧﻮ ﺳﺮﻩ ګډﻩ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﺟﻮړﻩ ﮐړﻩ‬
‫‪ ،‬ﭘﺪې ﺩﻭﺭې ﺩﺩﻭﻟﺖ ﺍﻃﻼﻕ ﻧﺸﻲ ﮐﯧﺪﺍی ځﮑﻪ ﻣﺘﺸﮑﻠﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﭼﯥ ﺩﻳﻮﻩ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﻪ ﺟﻮړښﺖ‬
‫ﮐﯥ ﺍړﻳﻦ ﺩﻱ ﺳﻘﺎﻭﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﮐﯥ ﻧﻪ ﻭﻭ ﻧﻴﻮﻟﻲ ﺩﺩﻭی ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﻫﻢ ﻳﻮﻩ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﺍﻭ ﮐﻮﭼﻨۍ ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ‬
‫ﻭﻩ ﺩﭘﻮﻫﻨﯥ ﺍﻭ ﻋﺪﻟﻴﯥ ﻭﺯﺍﺭﺗﻮﻧﻪ ﭘﮑﯥ ﺑﻴﺨﻲ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﺗﻠﻠﻲ ﻭﻭ ﺍﻭ ټﻮﻟﻪ ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻻﻧﺪې ډﻭﻝ‬
‫‪ :‬ﻭﻩ‬
‫‪ .‬ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺎﻳﺐ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﺍﻭ ﻭﺯﻳﺮ ﺟﻨګ ‪١-‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪ ﺍﷲ ﺩﺩﻩ ﺧﭙﻞ ﻭﺭﻭﺭ – ﻣﻌﻴﻦ ﺍﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ‪٢-‬‬
‫‪.‬ﻋﺒﺪﺍﻟﻐﻔﻮﺭ ﺗګﺎﺑﻲ – ﺩﮐﻮﺭﻧﻴﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﻳﺮ ﭼﯥ ﻭﺭﻭﺳﺘﻪ ﺑﻴﺎ ﺩﻫﻤﺪې ﻟﻪ ﻻﺳﻪ ﻭﻭژﻝ ﺷﻮ ‪٣-‬‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺰﺍﺩﻩ ﻋﻄﺎ ء ﺍﻟﺤﻖ – ﺩﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﭼﺎﺭﻭ ﻭﺯﻳﺮ ‪۴-‬‬
‫‪ .‬ﺻﺎﺣﺒﺰﺍﺩﻩ ﺷﯧﺮﺟﺎﻥ – ﺩﺩﺭﺑﺎﺭ ﻭﺯﻳﺮ ‪۵-‬‬
‫‪ .‬ﻏﻼﻡ ﻣﺠﺘﺒﯽ ﺧﺎﻥ – ﺩﻣﺎﻟﻴﯥ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻭﮐﻴﻞ ‪۶-‬‬

‫ﺩﺍ ﺩﺳﻘﺎﻭﻳﺎﻧﻮﭘﻪ ﻻﺱ ﺟﻮړﻩ ﻳﻮﻩ ﻣﺤﺪﻭﺩﻩ ﮐﺎﺑﻴﻨﻪ ﻭﻩ ﭼﯥ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﺑﯥ ﺳﻮﺍﺩﻭ ﺍﻭ ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﮑﻲ‬

‫ﻣﻠګﺮﻭ څﺨﻪ ﻳﯥ ﺟﻮړﻩ ﮐړې ﻭﻩ ﭼﯥ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﻧﻮﻡ ﻭﺭﺗﻪ ﻧﺸﻮ ﻭﺭﮐﻮﻻی ﺑﭽﻪ ﺳﻘﺎﻭ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﻭﺍک‬
‫ﺗﻪ ﻭﺭﺳﯧﺪ ﻧﻮ ﺍﻋﻼﻥ ﻭﮐړ ﺍﻭ ﺩﺩﻭﻟﺖ ټﻮﻝ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺍﻭ ﻋﻮﺍﻳﺪ ﻳﯥ ﻣﻌﺎﻑ ﮐړﻝ ﺍﻭ‬
‫) ﺧﻠﮑﻮ ﺗﻪ ﻭﻭﻳﻞ ‪ :‬ځﯽء ﻻړﺷﯽء ﺧﭙﻞ ﺳﺎﺗﯧﺮﻱ ﻭﮐړﺉ ﻣړﺯﺍﻥ ﺍﻭ ﭼﺮګﺎﻥ ﻭﺟﻨګﻮﺉ ‪۴).‬‬

‫ﺩﺳﻘﺎﻭ ﻧﻬﻪ ﻣﻴﺎﺷﺘﻨۍ ﺩﻭﺭې ﺩﮐﺎﺑﻞ ښﺎﺭﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺩﺳﺮﭘﻪ ﮐﺎﺳﻪ ﮐﯥ ﺍﻭﺑﻪ ﻭﺭﮐړې ﻏﻼ ‪ ،‬ﺧﭙﻞ ﺳﺮﻱ‬
‫‪ ،‬ﺍﺩﺍﺭې ﻓﺴﺎﺩ ‪ ،‬ﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﺎﻭﺭﻳﻦ ‪ ،‬ﺑﯥ ﮐﺎﺭﻱ ‪ ،‬ﺩﭘﻴﻐﻠﻮ ﻧﺠﻮﻧﻮ ﭘﻪ ﺯﻭﺭﻩ ﻭﺩﻭﻝ ﺍﻭ …… ﺧﭙﻞ‬
‫ﺍﻭﺝ ﺗﻪ ﺭﺳﻴﺪﻟﻲ ﻭﻭ ﻫﺮﭼﺎ ﺑﻪ ﭼﯥ څﻪ ﮐﻮﻝ ﭘﻮښﺘﻨﻪ ﺑﻪ ﻧﻪ ﻭﻩ ﻫﺮڅﻮک ﺑﻪ ﺭﺍﭘﻮﺭﺗﻪ ﮐﯧﺪﻩ ﺍﻭ ﻭﻳﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻳﯥ )( ﺯﻩ ﺩﺣﺒﻴﺐ ﺍﷲ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﻳﻮﺳﻨګﺮ ﮐﯥ ﻭﻡ )( ﺍﻭ ﭼﯥ ﻫﺮڅﻪ ﺑﻪ ﻳﯥ ﮐﻮﻝ ﭼﺎﻭﺭﺗﻪ ﻧﻪ‬
‫ﻧﺸﻮﺍی ﻭﻳﻠﯽ ‪ ،‬ﺳﻘﺎﻭﻳﺎﻧﻮ ﺩﮐﺎﺑﻞ ټﻮﻟﻮ ښﺎﺭﻳﺎﻧﻮ ﺗﻪ ﺩﮐﺎﻓﺮﻭ ﭘﻪ ﺳﺘﺮګﻪ ﮐﺘﻞ ﺍﻭ ﻫﺮڅﻮک ﺑﻪ ﻳﯥ‬
‫ﭼﯥ ﻟﻴﺪﻝ ﻭﻳﻞ ﺑﻪ ﻳﯥ ﺍﻣﺎﻥ ﺍﷲ ﮐﺎﻓﺮ ﻭ ﺍﻭ ﺗﺎﺳﻮ ﻫﻢ ﮐﺎﻓﺮﺍﻥ ﻳﺎﺳﺖ ﭼﯥ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﺳﺮﻩ ﻣﻮ ﭘﺪې ښﺎﺭ‬
‫ﮐﯥ ژﻭﻧﺪ ﮐﺎﻭﻩ ‪ ،‬ﻧﻬﻪ ﻣﻴﺎﺷﺘﻲ ﺩﮐﺎﺑﻞ ښﺎﺭﻳﺎﻧﻮ ﭘﻪ ﻭﻳﺮې ﺍﻭ ﻏﻢ ﺗﻴﺮې ﮐړې ﺗﺮڅﻮ ﭼﯥ ﺳﭙﻪ‬
‫ﺳﺎﻻﺭ ﻧﺎﺩﺭﺧﺎﻥ ﻟﻪ ﺧﭙﻠﻮ ﻭﺭﻭڼﻮ ﺳﺮﻩ ﺩﭘﮑﺘﻴﺎﻭﺍﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﺮﺳﺘﻪ ﺩﻟﻮګﺮ ﻟﻪ ﻻﺭې ﭘﺮﮐﺎﺑﻞ ﺭﺍﻭﺧﺘﻞ ﺍﻭ‬
 ‫ﺍﺭګ ﻳﯥ ﮐﻼﺑﻨﺪ ﺍﻭ ﺣﺒﻴﺐ ﺍﷲ ﻳﯥ ﻟﻪ ﻳﻮﺷﻤﯧﺮ ﻣﻠګﺮﻭ ﺳﺮﻩ ﭘﻪ ﺩﺍﺭ ﻭﺧﻴﮋﺍﻭﻩ ﭘﺪې ﺗﻮګﻪ ﺳﻘﺎﻭﻱ‬
‫‪ .‬ﺩﻭﺭﻩ ﭘﺎی ﺗﻪ ﻭﺭﺳﯧﺪﻩ ﺍﻭ ﻧﺎﺩﺭﺧﺎﻥ ﺩﭼﺎﺭﻭ ﻭﺍګﯥ ﭘﻪ ﻻﺱ ﮐﯥ ﻭﺍﺧﻴﺴﺘﯥ‬

‫‪ :‬ﺩﺍﻋﻠﺤﻀﺮﺕ ﻧﺎﺩﺭﺧﺎﻥ ﭘﺎﭼﺎﻫﻲ ﺍﻭ ﭘﺮﺗﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰې‬

‫ﻧﺎﺩﺭﺧﺎﻥ ﭼﯥ ﮐﻠﻪ ﺩﺳﻘﺎﻭ ﻭﺍﮐﻤﻨۍ ﺭﺍﻭﭘﺮځﻮﻟﻪ ﻧﻮ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﻟﻪ ﻳﻮﺳﺨﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻧﺎﻭﺭﻳﻦ ﺳﺮﻩ‬
‫ﻻﺱ ﺍﻭ ګﺮﻳﻮﺍﻥ ﻭ ﭘﻪ ﻧﻬﻮ ﻣﻴﺎﺷﺘﻮﮐﯥ ﺩﺩﻭﻟﺖ ﺧﺰﺍﻧﻪ ﺑﻴﺨﻪ ﺗﺸﻪ ﺷﻮﻱ ﻭﻩ ﺍﻭ ﻫﻴڅ ﻧﻪ ﻭ ﭘﺎﺗﻲ ‪،‬‬
‫ﻟﮑﻪ څﺮﻧګﻪ ﻧﺎﺩﺭﺧﺎﻥ ﭘﺨﭙﻠﻪ ډﯦﺮ ﭘﻮﻩ ﺍﻭ ﺑﺎﺗﺪﺑﻴﺮﻩ ﺳړی ﻭ ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﺩﺍﺭګ ﻣﺎڼۍ ﺗﻪ ﻭﺭﻧﻨﻮﺕ ﻧﻮ‬
‫‪:‬ﻗﻮﻣﻲ ﻣﺸﺮﺍﻥ ﻳﯥ ﺭﺍټﻮﻝ ﮐړﻝ ﺍﻭ ﻫﻐﻮی ﺗﻪ ﻳﯥ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻭﻳﻨﺎ ﮐﯥ ﺩﺍﺳﯥ ﻭﻭﻳﻞ‬
‫ﺯﻣﺎ ﻫﻴﻠﻪ ﺩﻫﯧﻮﺍﺩ ژﻏﻮﺭﻝ ﻭ ﺍﻭ ﺩﺍﻫﻴﻠﻪ ﻣﯥ ﺳﺮﺗﻪ ﻭﺭﺳﻴﺪﻩ ﭼﯥ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩﻏﻠﻮ ﻟﻪ ﻣﻨګﻮﻟﻮ څﺨﻪ ((‬
‫ﺧﻼﺹ ﮐړﻡ ‪ ،‬ﺯﻩ ﺩﭘﺎﭼﺎﻫۍ ﻟﻴﻮﺍﻟﻪ ﻧﻪ ﻳﻢ ﺧﻮ ﻳﻮﻩ ﻟﻮﻳﻪ ﺟﺮګﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﻏﻮﺍړﻩ ﺗﺮڅﻮ ﺧﭙﻞ ﺯﻋﻴﻢ‬
‫ﻭټﺎﮐﻮ (( ټﻮﻟﻮ ګډﻭﻧﻮﺍﻟﻮ ﭘﺪې ﻭﺧﺖ ﭘﻪ ﻳﻮﻩ ﻏږ ﻧﺎﺭې ﮐړې ﭼﯥ ﺟﺮګﯥ ﺗﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻧﺸﺘﻪ ﺗﻪ‬
‫‪ .‬ﭘﺨﭙﻠﻪ ﺯﻣﻮږ ﻣﺸﺮ ﺍﻭ ﭘﺎﭼﺎ ﻳﯥ ﭘﺪې ﺗﻮګﻪ ﻧﺎﺩﺭﺧﺎﻥ ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺭﺳﻤﻲ ﭘﺎﭼﺎ ﻭټﺎﮐﻞ ﺷﻮ‬
‫ﻧﺎﺩﺭﺧﺎﻥ ﺩﭘﺎﭼﺎﻫۍ ﭘﻪ ﻟﻮﻣړﻧﻴﻮ ﮐﻠﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﺩﻫﯧﻮﺍﺩ ﺩﺳﻤﻮﻧﺘﻴﺎ ﭘﺮﻟﻮﺭﻱ ګﺎﻣﻮﻧﻪ ﺍﻭﭼﺖ ﮐړﻝ ﺍﻭ‬
‫ﻭﻳﺮﺍﻥ ﻭﻳﺠﺎړ ﮐﺎﺑﻞ ﻳﯥ ﻟﻪ ﺳﺮﻩ ﻭﺭﻏﺎﻭﻩ ﻫﻐﻪ ښﻮﻭﻧځﻲ ‪ ،‬ﻓﺎﺑﺮﻳﮑﯥ ﺍﻭ ﻧﻮﺭ ﺑﻨﺴټﻮﻧﻪ ﭼﯥ ﺩﺳﻘﺎﻭ‬
‫ﭘﻪ ﺩﻭﺭﻩ ﮐﯥ ﻟﻪ ﮐﺎﺭﻩ ﻟﻮﻳﺪﻟﻲ ﻭﻭ ﺑﯧﺮﺗﻪ ﻭﺭﻏﻮﻝ ﺷﻮﻝ ﺍﻭ ﭘﻪ ﻫﯧﻮﺍﺩ ﮐﯥ ﭘﺮﺗﯥ ﺳﺘﻮﻧﺰې ﺗﺮډﯦﺮﻩ‬
‫ﺑﺮﻳﺪﻩ ﻟﻪ ﻣﻨځﻪ ﻻړې ‪ ،‬ﻧﺎﺩﺭﺧﺎﻥ ﺳﺮﻩ ﻫﻢ ژﻭﻧﺪ ﻳﺎﺭﻱ ﻭﻧﮑړﻩ ﺍﻭ ﺩﻳﻮﺗﻦ ﺯﺩﻩ ﮐﻮﻭﻧﮑﻲ ﻟﺨﻮﺍ‬
‫ﺩﺗﻤﺎﻧﭽﯥ ﻧﺎڅﺎﭘﻲ ډﺯ ﭘﺮ ﺍﺑﺪﻱ ﺧﻮﺏ ﻭﻳﺪﻩ ﮐړ ‪ .‬ﭘﺎی‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻈﻴﻢ ﺳﻤﻮﻥ‬

‫‪ :‬ﻟﻤﻦ ﻟﻴﮑﻮﻧﻪ‬
‫ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﭘﺮﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻳﻮﻩ ﻟﻨډﻩ ﮐﺘﻨﻪ – ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ‪١- (١) ،(٢) ،(٣) ،(۴) :‬‬
‫‪.‬ﻋﻄﺎﻳﻲ‬
‫‪ .‬ﺩﺍﺳﻘﻼﻝ څﻠﻮﺭﻣﻪ ﺟﺒﻬﻪ – ﻋﺒﺪﺍﻟﺨﺎﻟﻖ ﺍﺧﻼﺹ ‪٢-‬‬
‫‪ .‬ﺩﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ ﺩﺑﻬﺮﻧﻴﻮ ﺍړﻳﮑﻮ ﺗﺎﺭﻳﺦ – ﻟﻮډﻭﻳﮏ ﺍډﻣﻴﮏ ‪٣-‬‬