ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Dr.İkm.Bnb.Serhat BURMAOĞLU
 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
DERSİNİN AMACI
• Bu derse katılan müavimlerin;
a. Araştırma Süreçlerine Hakim,
b. Araştırma Yürütebilecek Bilgi ve
Beceriyle Donatılmış,
c. Hipotezlerini Test Edebilecek Analiz
Bilgisine Sahip olması hedeflenmektedir.
 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERS
İÇERİĞİ
Hafta Dersin Konusu Konu Kapsamı

Tanışma, Araştırmanın Doğası

01 Dersin Genel Tanıtımı, Bilimsel Yaklaşım
Araştırma Araştırma Becerileri

Tasarım Sürecine Başlamak

Araştırma Sorusunun Seçilmesi
02 Araştırma Sürecinin Tasarımı Değişkenlerin Belirlenmesi
Hipotez Geliştirme
Ölçülebilir Değişkenlerin Belirlenmesi

Temel Prensipler
03 Deneysel Tasarım Deneysel Tasarım Uygulamaları
Tasarım Çeşitleri

Yığının Tespit Edilmesi

04 Yığının ve Örneklemin Belirlenmesi Örnekleme ve Örnekleme Yöntemleri
Örneklem Hatası
ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERS
İÇERİĞİ
Geçerlilik
Güvenilirlik
05 Davranışların Ölçülmesi
Yapısal Geçerlilik
Anket Hazırlama
Bilişsel Yapının Ortaya Konması
Soruların İncelenmesi
06
Güvenilirlik Belirlemede Araçların Kullanılması
Geçerlilik Belirlemede Araçların Kullanılması
Veri toplama ve anket hazırlama görevi için 30 puan;
07
Yazılı sınav 70 puan değerindedir

Veri Türleri, Grafik Hazırlama

Verinin Düzenlenmesi, Frekans Tablosu Hazırlama
Dağılımlar ve Grup Karakteristiği, Olasılık ve İstatistiksel Anlamlılık
08
Kesikli ve Sürekli Değişkenler, İstatistiksel Çıkarsama
Z-testi, t-testi, Aralık Tahminleri, Normal Dağılım, Çarpıklık ve Basıklık,
Varyans Homojenliği
 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERS
İÇERİĞİ
Araştırma Hataları
‘nın seçilmesi
Güç, Hata ve ‘nın ‘nın hesaplanması
09
Seçilmesi ‘nın Testin Gücüne Etkisi
Örneklem Büyüklüğünün Testin Gücüne Etkisi
Tek Taraflı ve Çift Taraflı Testler
Kullanılacak Verinin Yapısı
İki Grubun Parametrik Test Yaklaşımı ve Varsayımlar
10
Karşılaştırılması Bağımsız Örneklem t Testi
Bağımlı Örneklem t Testi
Varsayımlar
Varyans Homojenliği Varsayımı
F Dağılımı ve F İstatistiğinin Hesaplanması
11 Tek Yönlü ANOVA
Çoklu Karşılaştırmalar
Post Hoc Testleri
A Priori Testleri

Wilcoxon Testi, İşaret Testi

Parametrik Olmayan Ki-Kare Testi, Kolmogorov-Smirnov Testi
12
Testler Mann-Whitney U Testi, Kruskal-Wallis testi
McNemar Değişim Testi, Wilcoxon Signed-Rank Testi
 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERS
İÇERİĞİ

Serpilme Diyagramı, Değişken Seçimi

Yöntem Seçimi, Pearson Product Moment
Korelasyon Katsayısı
Spearman Rho Katsayısı, Doğrusal Regresyon
13 Korelâsyon ve Regresyon Analizi
Belirtme Katsayısı, Varsayımlar
Çoklu Regresyon, Hiyerarşik Regresyon
Lojistik Regresyon, Regresyon ve Korelasyon
SPSS Çıktılarının Yorumlanması

Logit Modeller, Diskriminant Analizi

SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi
14
İstatistik Yöntemleri Kümeleme Analizi, Faktör Analizi
Temel Bileşenler Analizi

15 FİNAL S I N A V I (Take Home) (100 Puan üzerinden)

ARAŞTIRMA NEDİR?
 ARAŞTIRMA NEDİR?

Çığır açan bilimsel keşifler, araştırma

yöntemlerindeki tekdüzeliği ve tutuculuğu
reddeden ve yaratıcılık içeren süreçlerin
sonucunda ortaya çıkmıştır.

Robert Bogdan ve Sari Knopp Biklen

Qualitative Research for Education
Boston: Sage. 1998.
 ARAŞTIRMA NEDİR?
Bilimsel sürecin en önemli özelliği bilim
insanının herhangi bir sınırlama koymaksızın
aklının potansiyelini en uç noktasına kadar
kullanmasıdır.

Tüm araştırmacıların takip edebileceği ya da

takip etmesi gereken standart bir araştırma
yöntemi olamaz. Bir çok ünlü bilim adamı
karşılaştıkları problemleri çözmek ya da
bilinmeyeni keşfetmek için farklı ve daha önce
denenmemiş yöntemler kullanmışlardır.

M. Dalton, Sociologist at Work, New York:

Anchor. 1967.
 BİLİMSEL TERİMLER

•Ontoloji – Gerçekle ilgili temel varsayımlar

•Epistemoloji – Bilgi ve Gerçeklik arasındaki
ilişkinin temel varsayımları
• Paradigma - Bir alanda ve belli bir zaman
diliminde bireylerin çevresindeki olay ve
olgulara nasıl bakması, neleri görmesi
gerektiğini belirleyen ilkeler, yöntemler ve
varsayımlar bütünü,
•Metodoloji - Yöntem
Ontoloji, Epistemoloji

Bilimsel Paradigma

Metodoloji

Bilgi
Sosyal Bilimlerde Paradigmalar

Üç Temel Paradigma

Pozitivist Yorumlamacı Yapısalcı

 PARADİGMA
Pozitivist/Akılcı Paradigma Pozitivizm Ötesi /Yorumlamacı Paradigma
(Pozitivist, akılcı, modern, görgül, yapısalcı, (Pozitivizm ötesi, Modern ötesi)
Newtoncu)
*Mekanik dünya görüşü *Holografik dünya görüşü
*Önceden kestirilebilirlik *Önceden kestirilemezlik
*Genellenebilirlik *Durumsallık
*Evrensellik *Özne merkezli
*Nesnel gerçeklik *Öznel gerçeklik
*Büyük kuramlar, Tek Doğru *Çoğulcu
*Mükemmel Bilgi *Eksik (partial) bilgi
*Nesnelleştirme *Görüş açısı (perspective)
*İndirgeme (Reductionism) *Bütünsellik (holistic)
*Ölçme (independent measurement) *Katılım (yorumlama)
*Nicelleştirme (Quantification) *Nitelleştirme (qualification)
*Evrensel yasalar *Duruma özgü bulgular
*Değer-katıksız (Value-free) sonuçlar *Değer-katıklı (value-laden) sonuçlar
*Deneysel süreçler *Katılım temelli süreçler (involved,
*Bilgi keşfedilir, ortaya çıkarılır participative procedures)
*Bilgi yorumlanır ve oluşturulur
 ARAŞTIRMA NEDİR?

•Belli amaçlarla ve sistemli süreçler yoluyla

veri toplama ve toplanan verilerin analizi
(McMillan ve Schumacher, 1984)
•Araştırma doğrunun, gerçeğin aranması
olayıdır.
 NİCEL-NİTEL ARAŞTIRMA
Nicel araştırma
Gerçeklik nesneldir
Asıl olan yöntemdir
Değişkenler kesin sınırlarıyla
saptanabilir ve bu değişkenler
arasındaki ilişkiler ölçülebilir
Araştırmacı olay ve olgulara dışardan
bakar, nesnel bir tavır geliştirir
Genelleme
Tahmin
Nedensellik ilişkisini açıklama
Nitel araştırma
Gerçeklik oluşturulur
Asıl olan çalışılan durumdur
Değişkenler karmaşık ve iç-içe
geçmiştir ve bunlar arasındaki ilişkileri
ölçmek zordur
Araştırmacı olay ve olguları
yakından izler, katılımcı bir tavır
geliştirir
Derinlemesine betimleme
Yorumlama
 Aktörlerin perspektiflerini anlama
 NİCEL-NİTEL ARAŞTIRMA
Nicel araştırma
 Kuram ve denence ile başlar
 Deney, manipülasyon ve kontrol
 Standardize edilmiş veri toplama
araçları kullanma
 Parçaların analizi
 Uzlaşma ve norm arayışı
 Verinin sayısal göstergelere
indirgenmesi
 Olay ve olguların dışında, yansız ve
nesnel
Nitel araştırma
 Kuram ve denence ile son bulur
 Kendi bütünlüğü içinde ve doğal
 Araştırmacının kendisinin veri
toplama aracı olması
 Örüntülerin ortaya çıkarılması
 Çokluluk ve farklılık arayışı
 Verinin, bütün derinlik ve zenginliği
içinde betimlenmesi
 Olay ve olgulara dahil, öznel
perspektifi olan ve empatik
 ARAŞTIRMA YAKLAŞIMLARI

• Ampirik Yaklaşım,
Sistematik (Veri Toplama (Sınıflama),
Hipotez Testi(Bilim))
Tecrübe
• Ampirik Olmayan Yaklaşım,
- Otorite,
- Entelektüel Faaliyetler (Mantık, His)
- Toplumca Kabul Görmüş ve Bilinen
 BİLİMSEL YAKLAŞIM

• Mantıksal olarak tutarlılığı kontrol edilmiş

teorik yapıların dikkatlice tanımlanmış
olması ve teorilerin kavramsal olarak
yapılandırılmış olması,
• Deneysel olarak hipotezler test edilmeli,
• Temsil edici örneklem kullanılması,
• Çalışmanın tekrarlanabilir olması,
• Metafizik açıklamalardan kaçınılması.
ARAŞTIRMAYA DAYALI BİLGİNİN TEMEL
NİTELİKLERİ
• Nesnellik
• Tamlık
• Doğrulama
• Basit Açıklama
• Ampirizm
• Olasılıklı Düşünme
 ARAŞTIRMA SÜRECİ

• Problemin Seçimi ve Hipotezlerin İfade

Edilmesi
• Araştırma Deseninin Formüle Edilmesi
• Verilerin Kodlanması ve Analiz Edilmesi
• Bulguların Yorumlanması (Bailey,
1987:12)
 ARAŞTIRMA BECERİLERİ
• Gözlem
• Olay/Zaman İlişkisi
• İletişim
• Tahmin
• Sınıflandırma
• Çıkarsama
• Sayısal İlişkiler
• Ölçme
• Hipotezlerin Ortaya Konması
• Verinin Yorumlanması
• Değişkenlerin Belirlenmesi ve Kontrol Edilmesi
• Araştırmanın Tasarlanması