NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

BOġ ZAMANIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

1. GĠRĠġ:

BoĢ zamanların değerlendirilmesi konusu günümüzde hem sanayileĢmiĢ hem de

sanayileĢmekte olan toplumların ortak bir sorunu durumuna gelmiĢtir. Çünkü her iki tür
toplumda da çalıĢma saatleri giderek azalmakta ve insanların boĢ zamanları artmaktadır.
Üstelik geliĢmekte olan ülkelerin ayrıca çalıĢmadan yani iĢsiz olarak geçirdikleri geniĢ bir boĢ
zaman var. ĠĢte sorun, giderek artan boĢ zamanda insanların ne yapacakları konusunda
düğümlenmektedir.

KentleĢme ve sanayileĢme sonucunda değiĢen toplumsal yapı, toplumdaki geleneksel

rol ve iĢlevleri de değiĢmekte, toplum yaĢamında yeni toplumsal örgütlerin girmesini
sağlamaktadır. GeliĢen toplumda ailenin ve okulun, çocuk ve gencin yetiĢmesindeki rolü ve
iĢlevinin yanı sıra "boĢ zamanı değerlendirme örgütlerinin"de yaĢama geçirilmesinin önemi
artmaktadır.

Toplumsal değiĢmenin kendiliğinden olumlu yönde geliĢmediği kalkınmakta olan

ülkelerde, planlı bir toplumsal değiĢtirme politikası güdülerek, ekonomik ve kültürel bu
türleĢmenin ulusal birliği güçlendirmesi sağlanabilir.

KiĢilerde özgüveni sarsıp, eski uyumunu alt üst ederek bunalıma yol açan hızlı
toplumsal değiĢim olgusu karĢısında, boĢ zamanı değerlendirme çalıĢmaları, sağlayacağı
deneyimleri ile çocuk ve gençlerin toplumda karĢılaĢtıkları sorunları çözmelerine en büyük
fırsatı sağlayacaktır.

Tüm bu nedenler, artık boĢ zamanın dinlenme ve eğlenmenin yanı sıra öğrenme
araçları içinde kullanılmasını sağlamıĢtır

2. BOġ ZAMAN KAVRAMI VE BOġ ZAMANIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

BoĢ Zamanın Tanımı

BoĢ zaman; Parker‟e göre, bireyin hem kendisi ve hem de baĢkaları için bütün zorluklardan
veya bağlantılardan kurtulduğu ve kendi isteği ile seçeceği bir faaliyete uğraĢtığı zamandır.
Bireyin özgürce istediği gibi kullanabildiği zamandır. BoĢ zaman, bireyin hem kendisi hem
de baĢkaları için bu tür sorumluluk yada bağlantılardan kurtulduğu ve kendi isteğiyle
seçeceği bir etkinlikle uğraĢacağı zamandır. Bir baĢka tanıma göre ise,kiĢinin çalıĢmadığı,
yaĢam zorunluluklarının ve biçimsel görevlerinin dıĢında kalan ve kiĢinin kendi isteği
yönünde harcayabileceği zamandır.

1
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

BoĢ zamanı değerlendirme ise, boĢ zamanda yapılan etkinliklerle ilgilidir.

Ġnsanın özbenliğine uygun ve yapmaktan zevk aldığı toplumsal, kültürel ve sportif

etkinliklere katılacak, günlük yaĢamın sıkıcılığından kurtulması ve baĢka insanlarla
etkileĢecek toplumsal bir kiĢilik kazanması olarak açıklanan boĢ zamanı değerlendirme,
ayrıca özüne ödül niteliği taĢıyan ancak kazanç amacı gütmeyen, doğası gereği anti sosyal de
olmayacak etkinlikler olarak tanımlanmaktadır.

SanayileĢme süreci ile insanların azalan iĢ saatlerine karĢılık, boĢ zamanlarının ve

ortalama insan ömrünün artması, nasıl dinlenmeleri, eğlenmeleri gerektiği konusu bile bir
toplumsal sorun haline gelmiĢtir. Ayrıca bugünkü sosyologlar, boĢ zamanları ve
değerlendirilmesini sağlıklı kiĢiler yaratılması bakımından dinleme, eğlenme gereksinimini
karĢılayan bir toplumsal kurum olarak ele almaktadır.

Bertrand Russell, boĢ zamanın akıllıca kullanılmasının bile uygarlık ve eğitim sonucu
olduğunu belirtir Russell, kent insanlarının zevklerinin nitelik bakımından çoğunlukla edilgin
duruma geldiğine de değiniyor. Bunun nedeni, kentlilerin bu tür enerjilerini çalıĢmada
tüketmeleridir. Eğer daha çok boĢ zamanları olsaydı, bizzat kendilerinin etken olarak rol
aldıkları eğlencelere katılırdı. Russell Ģöyle devam eder:"Bizim uygarlık dediğimiz Ģeyin
hemen hemen tümünü aylaklar yaratmıĢtır. Sanatı geliĢtiren, bilimleri bulan, kitaplar yazan
felsefeler ortaya koyan, toplumsal iliĢkileri inceleyen bu sınıftır. Aylak sınıfı olmasa,
insanlık barbarlıktan kurtulamazdı.

Ġnsanlar, boĢ zamanlarında mutlu yaĢama fırsatı elde edeceklerinden daha Ģefkatli
olacaklar, kendi görüĢlerine uymayanlara daha hoĢgörüyle ve az kuĢkuyla bakacaklardır.
Hatta insanların savaĢ isteğinin ortadan kalkması bile olanaklı olabilecektir.

BoĢ zamanlar sosyolojisi, ilk kez farklı siyasal ve ekonomik sistemlerle çalıĢan sınıf
kültürü arasındaki uygulamalı karĢılaĢtırmaları olanaklı kılmıĢtır. 1956 yılında Avrupa‟da ilk
kez karĢılaĢtırmalı boĢ zaman araĢtırması farklı ülkelerdeki altı Avrupa kentinde iĢçilerin boĢ
zaman değerlendirme biçimleri ile ilgilidir.

Kütle tüketimi aĢamasına girmiĢ sanayi ötesi toplumlarda özel sorunlar ortaya
çıkmıĢ ve çıkmaya devam etmektedir. Popübe kültürde boĢ zaman değerleri, sosyologlar için
büyük sorunlar ve araĢtırma alanları doğurmaktadır.

BoĢ Zaman Faaliyetlerinin Sınıflandırılması

Faaliyetleri; gruplara, amaçlara veya yapılıĢ yerlerine göre değiĢik Ģekilde

sınıflandırabiliriz. Fakat en yaygın olarak kullanılan sınıflama türü sürelere göre
sınıflandırmaktır. Buna göre boĢ zamanlar ikiye ayrılır;

2
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

1) Uzun süreli boĢ zamanlar

 Çocukluk dönemi boĢ zamanları
 Yılık izin boĢ zamanları
 Emeklilik dönemi boĢ zamanları
2) Kısa süreli boĢ zamanlar
 ĠĢ günü sonu(akĢam üstü) boĢ zamanları
 Hafta sonları
 Kısa süreli tatiller(Hacıoğlu,Gökdeniz,Dinç,2003;27).


3. BOġ ZAMANLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠNĠ ETKĠLEYEN TOPLUMSAL

ETMENLER

Tüm ülkelerde boĢ zamanları etkileyen birtakım toplumsal etmenler vardır. Bu

etmenler, daha çok sanayileĢmiĢ toplumlarda söz konusu olmakla beraber sanayileĢmekte
olan ülkelerde de önemini arttırmaktadır.

1. NÜFUS ARTIġI:

Nüfus artıĢı boĢ zamanların değerlendirilmesi için lider sayısının, araç-gereç sayısının
da artıĢına yol açmaktadır. Ayrıca nüfus artıĢı ile boĢ zamanlar için ayrılan alanlar yetersiz
duruma gelecek daha fazla hacimde alanlar ayrılmakta, yeni oyun alanları, parlak ve diğer
kuruluĢlar da gereksinimi giderek artmaktadır.

2. KENTLEġME OLAYI:

Belirli kentlerde insanlar yoğun olarak bir bölgede toplandıklarından alanlara sağlanan
boĢ zamanları değerlendirme olanakları yetersiz kalmakta ve kent bölgelerinde geniĢ
alanlardan, daha çok konut gereksinimini karĢılamak için yararlanılmaktadır. Bu yüzden
sanayileĢmiĢ ülkelerde tekrar kırsal yaĢama dönüĢ hareketi baĢlamıĢtır. Ayrıca kent halkı boĢ
zamanı değerlendirme olanakları sağlayan özel kurumlara geniĢ ölçüde bağlı kalmaya
baĢlamıĢtır.

3. ÇALIġMA SAATLERĠNĠN AZALIġI:

Eskiden insanların günde 12-14 saat çalıĢma saati 8 saate inince boĢ zamanları artmıĢ oldu.
BoĢ zamanların artıĢı insanların boĢ zamanlarının değerlendirilmesinin önemini arttırmıĢtır.

3
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

4. DEĞĠġEN EVKOġULAARI VE AĠLE YAġAMI:

Evde kullanılan aletlerin elektrikli duruma geliĢi. daha önce ev bakımı için ağır ve
sıkıcı olarak harcanan uzun saatlerin boĢ zamanı değerlendirme ve baĢka etkinlikler için
kullanılmasını sağlamıĢtır.

Sayısız ailelerden oluĢan konutlar ve apartmanların artıĢı, sadece boĢ alanları

ortadan kaldırmayıp, ev içi boĢ zaman etkinlikleri için olanakları azalmaktadır. Oyun alanları,
çocuk kulüpleri, dans salonları ve sinemalar popülerliklerini kısmen ev koĢullarındaki
değiĢikliklere borçludurlar.

5. MODERN TEKNOLOJĠK GELĠġMELER:

Bilim ve teknolojideki geliĢmelerde boĢ zamanın kullanılmasını etkilemiĢtir. Örneğin

otomobil Amerikan boĢ zamanını değerlendirme biçimini çok etkilemiĢtir. Anayolların
yapımı ile birçok Amerikalının daha uzak parklara, sahil kenarlarına, kamp yerlerine, tatil
bölgelerine gitme olanakları çoğalmıĢtır. Tarımda makinalaĢmanın geliĢmesi, köylerce
elektriğin geliĢi de çiftçilerin boĢ zamanlarının artıĢına yol açmıĢtır.

6. EKONOMĠNĠN GELĠġMESĠ:

GeliĢmiĢ ülkelerde milli gelirdeki artıĢ ve dolayısıyla yüksek yaĢama standartı eğlence,
seyahat, hobi ve spor gibi etkinliklere bol miktarda para harcamaya olanak sağlamıĢtır. Bu
nedenle "tüketim yönelimi"toplumlarda "boĢ zaman iĢletmeciliği" yaratılmıĢtır.

7. ĠġÇĠ SENDĠKALARININ ETKĠSĠ:

Sendikalar siyasi bir güç olarak toplum boĢ zaman değerlendirme programlarını
desteklemek ve yaymak için çaba sarfetmektedir.

8. EĞĠTĠMĠN YAYILMASI:

Müzik, çeĢitli dalları, tiyatro ve sporun okul müfredat programlarına alınıĢı boĢ zaman
etkinliklerini etkilemiĢtir. Bireysel ve toplumsal eğitsel amaçların baĢarıya ulaĢması için, boĢ
zamanların değerlendirilmesi tutum, teknik yaklaĢım ve etkinlikleri tasvip görmektedir.
Kültürel, sanat dallarında öğrenim görenlerin, öğrenimlerini bitirdiklerinde hem kendi
mesleklerini icra ederken hem de kendilerini dinlendirmek için bu dallardaki etkinliklere diğer
kiĢilerden daha etken olarak katıldıkları görülmektedir.

9. TIBBĠ GELĠġMELER:

Tıp dalındaki geliĢmeler, ortalama insan ömrünü uzatmıĢ, böylece insanlar boĢ zaman
değerlendirilmesi yoluyla yaĢam olanaklarından yararlanmak, hoĢlanmak fırsatını elde
etmeye baĢlamıĢtır.

4
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

10. KĠTLE ĠLETĠġĠM ARAÇLARI:

Teknolojinin geliĢmesi sonucu basın, radyo, TV, film gibi kitle iletiĢim araçlarının
geliĢmesi de yeni boĢ zaman değerlendirme olanakları sağlanmıĢtır. Bu araçlar kitle seyirci
ortaya çıkarmıĢtır. Modern reklamcılık, otomobil, tren, otobüs ve uçak gibi ulaĢtırma
araçları da halkın boĢ zamanını oldukça etkilemiĢtir.

Zamanımız sanayi ve pazarlama mekanizmaları, boĢ zamanları değerlendirmek için büyük

çapta imalata girmektedirler. Buradan sanayileĢmenin aynı tipte eğlenen ve dinlenen insanlar
yaratmakta olduğu sonuca varılabilir. Özellikle ABD'de tek düzen bir yaĢama doğru baskı
giderek artmaktadır. Örneğin:lokantaların yerlerini sandviç büfelere bırakması insanların
yemek yeme alıĢkanlıklarını ve davranıĢlarını geniĢ ölçüde değiĢtirmektedir.

11. DEVLETĠN ARTAN ĠLGĠSĠ:

Zamanımızda tüm ülkelerde devlet artık "Hizmet Devleti" durumuna gelmiĢtir. Esasen
"sosyal devlet" kavramındaki bu hususu ifade etmektedir. Genel refahı sağlamak ve
geliĢtirmek, devletin görevi olmuĢtur. Devletler bu hizmetleri yurtdıĢlarına sağlamak
sorumluluğunu üzerine almıĢlardır.

12. DEĞERLERDE GELĠġMELER:

GeliĢmiĢ ülkelerde "iĢ" kavramı ile ilgili değerler son yıllarda değiĢmiĢ, adeta oyuna
zorunlu olarak baĢvurmayı gerektiren bir "eğlence ahlakı" doğurmuĢtur. Bir kimsenin yeter
derece boĢ zaman uğraĢı yoksa statüsü düĢmektedir. Büyük güç servet elde etmenin yolunun
çok çalıĢmak olduğu düĢüncesi ortan kalkmıĢ ve yerine insanların sahip olduğu özel becerileri
göstermek fırsatını istemektedir.

DeğiĢen değerlerden biride"ailecilik"tir. Aile yaĢamı gerçek oyunu sağladığı için ona
daha fazla zaman, para, enerji ve özen gösterilmektedir. Ana, baba ve çocuklar etkileĢimi bu
tür boĢ zaman etkinlikleri olmaktadır.

Ülkemizde ise kadının spor, sinema, tiyatro vs. gibi eğlence yaĢamına
katılması, kadınla ilgili değer değiĢmeleri sonucu olmuĢtur.

4.TOPLUMLARDA EN BELĠRGĠN BOġ ZAMAN KURUMLARI ġUNLARDIR

Toplumlar boĢ zamanlarını kültürel özelliklerine göre değerlendirirler. Gerçekten de gruplar

bile seçimlerini bu özellik ve imkânlarına göre yapmaktadır; örnek olarak; insanların açık
havada bir geziye veya kapalı salonda oturumu seçmeleri ve özellikle toplumda bunun
yaygınlık durumu böyle bir etkenle açıklanabilir. Günümüzde toplumlarda en belirgin boĢ
zaman kurumları Ģunlardır.

1)Spor: Bireyin biyolojik ve psikolojik(bedensel ve ruhsal ) geliĢimini sağlayan bir eylem

biçimidir. Bireysel gibi görülen spor; imkân, hedef, sayıtlı ve icra Ģekliyle toplumsaldır,
5
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

sosyal bir çerçevede olup biter. BoĢ zaman değerlendirmede sıkça baĢvurulan yollardan
birisidir.

2)Sinema tiyatro ve televizyon: Görsel yolların baĢında gelmekte ve boĢ zamanların

doldurmaktadır. Öyle ki televizyon çoğu oluĢumlarda kullanacağı boĢ zamanı geri dönüĢlü
olarak ortaya çıkarmaktadır diğer eylemlerin vakitlerinden almaktadır(Aydın,2000;220–
221).Sinema ve televizyon arasındaki rekabette ise, sinema dünyanın her yerinde
gerilemekte, buna karĢılık eve giren televizyon alıcısı sayısında sürekli bir artıĢ
gözlenmektedir(Thema Larousse,1994;480).

3)Müzik dinleme: Konser vb. gibi özel yolların yanında değiĢik kitle iletiĢim araçlarıyla
yaygınlık kazanmakta ve boĢ zamanları ya da diğer bazı eylemlerin zamanını paralel olarak
kullanmaktadır(Aydın,2000;221):konser müziği kaydedilmiĢ müziğin ve Radyo –TV
yayınlarının güçlü rekabetiyle karĢı karĢıyadır(Thema Larousse,1994;480).

4) El sanatları: El beceri ve değerlendirmesine dayalı eylemlerdir. Yalnız buradaki el

sanatları mesleksel olmayıp bir boĢ zaman değerlendirmesi olan uğraĢlardır. Mesela
kadınların örgü, nakıĢ, vb. çoğu incelikli ve salt ekonomik olmayan çalıĢmaları el sanatları
olarak birer boĢ zaman değerlendirmesidir.

5)Okuma: Basın ve yayınla ilgili bir boĢ zaman değerlendirme yoludur. Ġnsanlarda zihinsel
geliĢmeyi sağlar. KiĢisel görünse de okuma bile bir toplumsal temele
dayanır(Aydın,2000;221).Görüntü ve ses baĢta olmak üzere yazı karĢısında üstünlüğü ele
geçirmiĢtir. Ama kitap, en mütevazı ailelerin bütçesinde bile belli bir paya sahiptir

5.ÖĞRENCĠLERĠN BOġ ZAMAN ETKĠNLĠKLERĠNE YÖNLENDĠRME

VE BOġ ZAMAN EĞĠTĠMĠ

Öğretmenler öğrencilerin boĢ zamanlarını değerlendirmelerine yardımcı olurken her

öğrencinin yetenek , ilgi ,istek ve ihtiyaçlarına uygun etkinlikleri seçmesine özen
göstermelidirler.

Bu nedenle Eğitsel Kol Etkinlikleri listesinde bulunmayan etkinlikleri yapmak isteyen

öğrenciler engellenmemeli, gereken yardım hizmetleri verilmelidir.

Öğretmenler, sınıfların her öğrencinin boĢ zamanında en çok hangi etkinlik / etkinlikleri
yapmaktan hoĢlanacağını keĢfetmesine yardımcı olmalıdırlar. Bunun için bölüm sonundaki
Etkinlik 1‟ i yaptırabilirler.

Öğrencilerin seçtikleri etkinlikleri / etkinlikleri yapabilecekleri yerlere ihtiyaçları vardır.

Öğrencilerin bu ihtiyaçlarına yardımcı olabilmek için onlara okul içinde ve çevrede boĢ

6
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

zaman etkinliklerinin yapıldığı yerler tanıtılmalıdır. Bu nedenle öğretmenlerin okulda ve

çevrede boĢ zaman etkinliklerinin yapılabileceği yerleri tanıtan bilgileri edinmeleri gerekir.

Bu bilgileri öğretmenler , okul yöneticilerinden ve / veya okul rehberlik servisindeki

psikolojik danıĢmalardan yararlanarak elde edebilirler.

Öğretmenler , okul yöneticileri ve psikolojik danıĢmanlardan oluĢan bir komite okulda ve

çevrede boĢ zaman etkinliklerinin yapıldığı yerleri öğrencilere tanıtan broĢürler
hazırlayabilirler. Öğrencilere bu broĢürleri dağıtarak ve okulda onların görebilecekleri
panolara asarak boĢ zaman etkinliklerinin yapılabileceği yerleri tanıtabilirler.

Sözü edilen komitenin bulunmadığı okullarda öğretmenler okulda ve çevrede boĢ zaman
etkinliklerinin yapıldığı yerler hakkındaki bilgiyi kendileri araĢtırıp derslerde öğrencilere
aktarabilirler.

Öğretmenlerin okulda ve çevrede boĢ zaman etkinliklerinin yapıldığı yerler hakkında

bilgi edinebilmeleri için bir yolda , bu yerlere öğrencilerle birlikte bir inceleme , araĢtırma
gezisi düzenlemektir. Böylece öğrencilerin bu yerleri daha yakından tanımalarına yardımcı
olunabilir.

Öğretmenler ve öğrencilerin çevrelerinde boĢ zaman etkinliğinin yapıldığı yerler olup

olmadığını ve bu yerlerin imkanlarını tanıyabilmeleri için bir baĢka yol ise; televizyon, radyo
yayınlarından, basın organlarından yararlanmaktır.Çünkü günümüzde TV ve radyoda bu tür
yerleri tanıtan pek çok programlar vardır. Benzer Ģekilde gazete ve dergilerden de
yararlanılabilir.

Öğrenciler ve öğretmenler bu yollarla edindikleri bilgileri sınıfta paylaĢabilirler.

Etkinlik 1 : Acaba En Çok Ne Yapmaktan HoĢlanıyorum ? (Winefordner , 1978)

Amaç: Öğrencilerin boĢ zamanlarında en çok neleri yapmaktan hoĢlandıklarını

keĢfetmelerine yardımcı olmak.

Araç,Gereç : Kağıt, kalem, tebeĢir

ĠĢlem :

1. Öğrencilerle boĢ zaman etkinliklerinin yaĢamlarındaki önemini tartıĢınız.(15 dak.)

2. Tahtaya iki bölümlü bir tablo çiziniz. Bu tablonun üstüne “BoĢ zaman Etkinlikleri”
ana baĢlığını yazınız. Tablonun birinci bölümüne “ġu Anda Yapmaktan HoĢlana-
cağım Etkinlikler” , ikinci bölümüne “Gelecekte Yapmaktan HoĢlanacağım Et -
kinlikler” alt baĢlıklarını yazınız. Aynı tabloyu öğrencilerinde boĢ bir kağıda çiz-
melerini isteyiniz.(Bakınız : Örnek Tablo )

3. Öğrencilerden “ġu Anda Yapmaktan HoĢlanacakları ve Gelecekte Yapmaktan HoĢ-

lanacakları Etkinlik “ adlarını tablodaki yerlerine yazmalarını isteyiniz.Ġstedikleri

kadar etkinlik adı yazabileceklerini söyleyiniz.

7
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

4. AĢağıdaki soruları sırasıyla sorunuz. Bir soruya verilen cevapları tartıĢtıktan sonra
diğerine geçiniz.

a) Listelediğiniz etkinlikler neler yapmanızı gerektirir?

b) ġu anda yapmaktan hoĢlanacağınız etkinlikleri en çok istenilenden
baĢlayarak sıraya koyunuz.
c) ġu anda yapmaktan hoĢlanacağınız etkinliklerden hangisi hakkında daha
çok bilgi edinmek istersiniz? Niçin?
5. Öğrencilerden Ģu anda yapmaktan en çok hoĢlanacakları etkinliği ya da etkinlikleri
birinci bölümdeki etkinlikler arasından seçerek baĢına ya da baĢlarına yıldız iĢareti
koymalarını isteyiniz.

6. Ġkinci bölümdeki etkinlikleri gelecekte tartıĢacağınızı söyleyiniz.

7. Öğrencilerin yaptıkları bu çalıĢmaları toplayıp öğrenci kiĢisel dosyalarında
saklayınız.

ÖRNEK TABLO : BoĢ Zaman Etkinlikleri

1. ġu Anda Yapmaktan I I. Gelecekte Yapmaktan

HoĢlanacağım HoĢlanacağım
Etkinlikler Etkinlikler

Okumak Çiçek YetiĢtirme

*Futbol Oynamak TV Seyretmek
Koleksiyon Yapmak Resim Yapmak
*Ağaç ĠĢleri Yapma Müzik Dinlemek

6.GÜNÜMÜZ OKULLARINDA BOġ. ZAMAN EĞĠTĠMĠ GEREKTĠREN NEDENLER

Bunları aĢağıdaki noktalar etrafında toplayabiliriz.

A. Eğitim Amaçlarının GerçekleĢtirilmesi Ġçin

Ülkemiz eğitim sisteminde genel amaçlar arasında yer alan “... yapıcı, yaratıcı ve
verimli kiĢiler yetiĢtirmek ve daha önceki amaçlar arasında bulunan “BoĢ zamanlarını,
kendisine ve topluma yararlı olacak biçimde okuma, güzel sanatlar, oyun, spor, gezi, eğlence,
baĢka yollarla değerlendirir. gibi amaçlar ve bunların gerçekleĢtirilmesi çabaları, okulların bu
konuda sorumluluk almasıyla gerçekleĢir.

B. ToplumsallaĢma Süreci Ġçin

Okul, toplumsallaĢma araçlarından birisidir. Okul, çocuğa boĢ zamanlarını

değerlendirme olanakları sağladığı ölçüde onun toplumsallaĢmasını kolaylaĢtırmaktadır.

8
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

C. Kültür Aktarma Yönünden

Bir toplumun kültürünün genç kuĢaklara aktarılma yollarından birisi de kuĢkusuz, boĢ
zaman eğitimidir. Örneğin o kültürün sanatı, edebiyatı, sporu, oyunları okullar yoluyla boĢ
zaman etkinlikleri biçiminde aktarılır.

D. Eğitimcilerin Eğitimi Ġçin

BoĢ zaman eğitiminde yararlanılan mesleksel liderler aynı zamanda birer

eğitimcidirler. Bugün A.B.D. de böyle zaman eğitiminde bulunan mesleksel liderler
yetiĢtirilmektedir ĠĢte okullar bu kiĢilerin eğitimini üzerine alarak bu alana katkıda bulunmak
tadırlar.

E. Okul Ġçi ve Okul DıĢı EtkileĢimin GerçekleĢmesi

Bugün okullar hem öğrencinin e hem de çevre halkının boĢ zaman değerlendirme
eğitimini üzerlerine almıĢlardır. Hem müfredat, hem de müfredat dıĢı programlar
düzenleyerek bu konuda iĢlev sahibi olmuĢlardır. Böylece boĢ zaman değerlendirme
olanaklarıyla okul-çevre iliĢkileri gerçekleĢtirilmiĢ olmaktadır.

F. Okul BaĢarısını Tayin Yönünden

Öğrencinin okul dıĢı ya da müfredat dıĢı etkinliklere katılması onun okul baĢarısını
olumlu bir biçimde etkilemektedir. ĠĢte boĢ zamanlarında spor, müzik, güzel sanatlar, folklor
gibi dallarla uğraĢan öğrenciler öğrenimlerinde baĢarılı olmaktadırlar‟ Yani boĢ zaman
etkinlilerin etkin olarak katılım, baĢarıyı tayin eden zihinsel olmayalı etkenler arasındadır‟
Öğrenci bu yoldan sağlıklı, dinç, sağlam bir kiĢilik geliĢtirmektedir.

G. Oyunun Eğitsel Bir Araç Olarak Ele AlmıĢı Yönünden

Dewey ve Montessori gibi eğitirciler çocuğun oyun etkinliğini ve öğretimde bir araç
olarak ele almıĢlardır. ĠĢte günümüz okulları, boĢ zaman değerlendirme araçlarından olan
oyunu, öğretimin etkinliği açısından ele almaktadırlar.

H. Sosyo-Kültürel BütünleĢmeyi Sağlamak Ġçin

Eğitimin toplumsal rollerinden birisi de o toplumda sosyo kültürel bütünleĢmeyi

sağlamaktır. Farklı etnik gruplar ve sosyo ekonomik gruplar arasındaki bütünleĢmeyi,
kaynaĢmayı sağlamak eğitimin rolleri arasındadır‟ BütünleĢmeyi sağlama yollarından birisi de

9
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

boĢ zaman eğitimidir. Örneğin farklı bölgelerin halk oyunlarını öğrenen birey, o bölgelerin
kültürünü paylaĢır, benimser, sever. Aynı biçimde farklı bölgesel sanatların, kültürel özellik
gösteren boĢ zaman değerlendirme biçimlerinin yaygınlaĢtırılması bütünleĢmeyi sağlar.

I. Toplumsal Statü Elde Etmek Ġçin

BoĢ zamanlarını etken, yaratıcı ve olumlu bir biçimde değerlendiren bireylerin

toplumsal statüleri de artmaktadır. Örneğin Amerikan Üniversitelerinde ve kolejlerinde bir
öğrencinin okul dıĢı etkinliklere katılma (Güzel sanatlar, spor v.s.) derecesi onun kendi
grubunda statüsünün artmasına yol açar‟ Bu nedenle öğrenciler boĢ zamanlarında birden çok
etkinliklere katılmak için birbirleriyle adeta yarıĢ eder durumdadırlar. Aynı biçimde ev
hanımları için her hangi bir gönüllü kuruluĢta görev almak da onlar için bir statü simgesi
olmaktadır.

7.ÜLKEMĠZDE BOġ ZAMAN ETKĠNLĠKLERĠNĠN SOSYOLOJĠK

ÖZELLĠKLERĠNE GÖRE BOġ ZAMAN EĞĠTĠMĠNĠN GEREKLERĠ

Ülkemizde boĢ zaman etkinlikleri kendine özgü birtakım özelliklere sahiptir. ĠĢte bu
özellikleri dikkate alan bir boĢ zaman eğitiminin çeĢitli yararları olacağı kuĢkusuzdur. Bunları
aĢağıdaki biçimlerde özetleyebiliriz

a) Kırsal yörelerimizde boĢ zaman etkinlikleri, bilinçli olarak, iĢ yaĢamından, çalıĢma

yaĢamından tam olarak farklılaĢmamıĢtır. BoĢ zaman eğitimi, bu farklılaĢma bilincini
verebilir.

b) Ülkemizdeki boĢ zamanların değerlendirilme biçimi, genellikle bireysel nitelikte

olmayıp, daha çok,grup durumundaki etkinliklerdir. BoĢ zaman eğitimi, kiĢileri, bireysel boĢ
zaman etkinliklerine de yönelir. Örneğin çeĢitli hobiler bireysel boĢ zaman etkinlikleri
arasında sayılabilir.

c) Erkeklerin etkinlikleri, bir çaba sarf etmeyen yapıcı, yaratıcı

olmayan yumuĢak etkinlilerdir. Seyretme, amaçsız dolaĢma, dinleme gibi özellilikler.BoĢ

zaman eğitimi, bireyleri yapıcı, etken eylemlere yöneltir.

d) Ülkemizdeki boĢ. zaman etkinlikleri genellikle örgütlenmemiĢtir. BoĢ zaman

eğitimi, gerek gönüllü, gerekse resmi t3rgiltlerin

kurulmasını amaçlar.

10
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

e) Kadın erkek ayrımı, Ülkemizdeki boĢ zaman değerlendirme biçimlerinde daha

belirgin durumdadır. Oysaki boĢ zaman eğitiminin

bu ayrımı giderici, kaynaĢtırıcı etkisini unutmamak gerekir

8.OKUL DIġINDAKĠ SERBEST ZAMAN FAALĠYETĠ:

Öğrencilerin serbest zamanları:

1) Öğrencilerin okul dıĢındaki serbest zamanları; devam ettikleri okulun bütün

veyahut yarım gün öğretim yaptığına göre değiĢmekte ile de. bu zaman; yalnız saat olarak
değil, onların ailelerinin ekonomik Ģartlarına ve sosyal durumlarına göre de ayrı bir değer
taĢır. Ailelerinin geçinme zorluklarını hafifletmek için, okul dıĢındaki serbest zamanlarını
babalarının dükkanlarında veya iĢ yerlerinde çalıĢarak; annelerinin nezareti altında evlerinde
ev ve eliĢlerine yardım ederek, hatta doğrudan doğruya satıĢ için dikiĢ, nakıĢ veya iğne iĢleri
yaparak geçiren öğrenciler sayıları günden güne artmaktadır. Ayak veya bazı küçük esnaf
yanında çıraklık. tezgahtar yapmak suretiyle ve hiç olmazsa kendi okul masraflarını ve bazı
zaruri ihtiyaçlarını okul dıĢı serbest zamlarında çalıĢarak temin ve tedarik etmek zorunda olan
öğrencilerde az değildir. Bu durumda olan öğrenciler pazar günlerinden gayri serbest
zamanları yoktur; hatta ok kere, pazar günleri de serbest değildir.

2) Bazı öğrenciler de, çalıĢmak mecburiyetinde olmadan okul dıĢı serbest zamanlarını
elveriĢli ve faydalı olacak tarzda kullana bilmek için; evlerinde müsait Ģartlar ve imkanlar
bulamaz.

3) Bir kısım öğrenciler de, her türlü iyi: Ģartlara ve imkanlara malik oldukları halde,
serbest zamanlarını sokaklarda kendi baĢlarına veya, arkadaĢlarıyla veyahut, rasgele
karĢılaĢılmıĢ çocuklarla arkadaĢ yaparak olur olmaz yerlerde dolaĢmak ve oynamakla
geçirmektedirler.

ÇalıĢmak mecburiyet olanların çok erken çağlarda. hayat mücadelesiyle katılmaları;

maddi faydalar sağlama. pratik hayat Ģartlarını ve insanların birbirleriyle olan münasebet
faktörle yakından tanıma gibi. görünüĢte 5 ve hatta eğitici bir değer taĢımakta ise de; çok kere
türlü laubaliliklere, haksız1ık ve ölçüsüz hürriyetler çeĢit tezahürleri sahne olan sokaklar;
gördükleriniiĢittikleri1 henüz türlü yönlerden değerlendirecek bir iktidar kazanmamıĢ
gençlerin duygu ve düĢünceleri üzerinde çok olumsuz ve yıkıcı tesirler yapmakta, ahlak ve
karakter eğitimi bakımından, son derece zararlı tecrübeler edinmelerine sebep olmaktadır.

11
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

BoĢ zamanlarını sokaklarda dolaĢmak, rasgele çocuklarla arkadaĢ olarak oyun

oynamak suretiyle geçiren Öğrenciler de, okul dıĢı serbest zamanlarını elveriĢli ve Faydalı bir
tarzda kullanmıĢ sayılamazlar. Serbest zamanın eğitsel bir değeri olabilmesi için, yalnız
dinlenmeğe ve hatta rasgele bazı iĢler yapmaya yarayacak tarzda kullanılması kafi değildir;
öğrencilerin özel temayüllerini ve yaratıcı kabiliyetlerini geliĢtirecek, türlü ihtiyaçlarını, özel
ilgilerini ve Ģahsi meraklarını giderecek türlü faaliyetlerle doldurulması da lazımdır.

Serbest zaman faaliyetleri

Öğrencilerin serbest zaman ve bu zamanı dolduracak faaliyetler hakkındaki

anlayıĢları; yaĢlarına, çevrelerinin özelliklerine. ailelerinin sosyal. kültürel, ekonomik
Ģartlarına ve okullarının bu hususta kendilerine yaptıkları telkinlere ve rehberliklere göre
baĢka baĢka manalar almakta ve türlü muhtevaya (materyallere veya faaliyetlere) bağlanarak
çeĢitlendirilmektedir. Ancak, bu çok çeĢitli faaliyetlerin neler olabileceğini düĢünmek ve
bilmek nekadar önemli ise, boĢ zamanı olan öğrencileri, bu faaliyetlere ilgi ve istekle
yöneltmek ve bütün serbest zaman faaliyetlerini. öğrencileri ilgilendirecek tarzda teĢkil belki,
problemin birinci kısmından da önemlidir.

Bu önemli mesele; biri boĢ zamanları iyi kullanma faaliyetleri; diğeri, bu faaliyetlerin
teĢkil gibi iki safha arz eder. Bunlardan:

BoĢ zaman faaliyetleri:

Ayrı ayrı eğitsel değerler taĢıyan boĢ zaman faaliyetlerinin baĢlıcaları Ģunlar olabilir:

1) Evlerde toplanmak: Bunlar; akrabalıkları veyahut yakın arkadaĢlıkları olan ve aynı

sınıfta bulunan öğrencilerin; ye pazar günleri veya doğum günü kutlama vesilesiyle veyahut
küçük gruplar hainde ve sıra ile birbirlerinin evlerinde toplanarak kendi aralarında temiz bir
tarzda eğlenmek ve faydalı zaman geçirmek maksadıyla yapacakları toplantılardır. Bu gibi
toplantıların daha nezih bir Ģekilde cereyan etmesi için bazı büyük Ģehirlerimizde görülenlerin
tersine ev sahibi çocuğun ailesi fertlerinden hiç olmazsa birinin evde kalmasıdır. Bu tedbir,
çocukların kendi aralarında dahi olsa arkadaĢlık münasebet ve muaĢeretlerinin hem düzenli
ve nezih olması ve hem de; toplantıda bulunan çocukların ev sahibi olan bir yetiĢkinden
muhtelif hususlarda faydalanmaları bakımından eğitsel bir değer taĢıyacaktır.

12
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

2 ) Okulda eğlenmek: Sınıf öğretmenlerinin (rnüĢavir, rehber öğretmenlerin)

iĢtirakiyle okulda, okulun bir sınıf veya salonunda, sınıfça veyahut aynı sınıfın Ģubeleri
arasında sınıf toplantıları. çaylı eğlenceler tertiplemek!. Bu tarz eğlenceler için, okul dıĢında
sınıf h2ılinde toplanıp eğlenmeğe elveriĢli yerler bulunamadığı takdirde; okulun münasip bir
sınıf veya salonundan faydalanmak zarureti vardır. Bu sebep- ten, en tabii Ģekli ile okul
dıĢında yapılması gereken bu tarz toplantıların okulda yapılması da uygun görülmelidir.
Ancak, ister okulda, isterse okul dıĢında münasip ve nezih bir salonda toplanılsın; toplantının
zamanını tayin ve programını hazırlama iĢi öğrencilere bırakılırsa; kendi kendilerine bazı
teĢebbüslere giriĢmek ve bu teĢebbüsleri baĢarılı bir tarzda neticelendirmek gibi, iradi gayret
ve faaliyetleri gerektiren. vazife ve mesuliyet Ģuurunu kökleĢtiren eğitsel sonuçlar da elde
edilmiĢ olur. Okul idaresi ve sınıf öğretmenleri; bu tip toplantıların sık sık tertiplenmesini
teĢvik etmek suretiyle öğrenci öğretmen münasebetlerinin normalleĢmenin olduğu kadar,
öğretmenlerin, öğrencilerini tanımalarına ve dolayısıyla rehberlik vazifelerini ifa ederken
faydalanacakları olumlu ve real deliller toplamalarına da imkan hazırlanmıĢ olur

Okulda veya okul dıĢında münasip bir yerde veyahut, yakın bir kırda yapılacak bu nevi
toplantılara, bazen çocukların velileri de katılacak olurlarsa; okul - aile anlaĢması ve iki
eğitim müessesesi arasında sağlanması arzu edilen kaynaĢma yönünden de büyük faydalar
elde edilir.

3) Ġzcilik gezileri: Okulun izcilik kolu ile ve ilgili idarecilerin ve öğretmenlerin de

iĢtirakiyle, yakın çevre içinde, günü birliğine yapılacak gezilerin de, ikinci paragrafta
belirtilen‟ eğitsel sonuçlardan baĢka; sevk ve idare, bazı vasıtalardan ve Ģartlardan
faydalanmayı öğrenme, çevre Ģartlarını tanıma, yardımlaĢma, feragat ve fedakarlık gibi
sosyalleĢme ve ahlaklaĢma hususunda büyük faydalar sağlayacağı düĢünülürse; eğitsel önemi
aĢikar olan bu gibi faaliyetlere her mevsimde yer vermenin ve bu faaliyetleri; boĢ zamanları
faydalı meĢgalelerle geçirmede en tesirli bir vasıta olarak kullanmanın lüzumu kendiliğinden
anlaĢılır.

Pazardan gayri günlere ait boĢ zaman faaliyetleri:

Bu nevi boĢ zaman faaliyetleri; biri serbest; diğeri, teĢkil bağlı olmak üzere iki kısma
ayrılabilir. Bunlardan:

1) Serbest olanlar: Serbest meĢgaleler Ģeklindeki faaliyetlerdir. Okul korosunda veya

okullar arası korolarda veya Ģehir korosunda çalıĢmak; öğrencilerle ilgili sportif oyunlara

13
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

katılmak, mevsim sporları yapmak; kızak veya ski ile veyahut, buz pateni ile kayak yapılan
yerlerdeki sporlara iĢtirak etmek; yakın köylere veya fabrika, taĢ, kireç, tuğla ve maden ocağı
bulunan yerlere tertiplenen öğrenci gezilerine katılmak; konserlere, konferanslara devam
etmek; sergileri, müzeleri gezmek; varsa, hayvanlar bahçesini görmek; hısım-akraba
ziyaretleri yapmak; yabancı dil veya daktilo kurslarına devam etmek; umumi kütüphaneye
giderek kitap okumak; Ģehir parkında yaya deniz kenarında, limanda gezinmek; kendi evinin
bahçe iĢlerine, kümes hayvanlarına veya ötücü kuĢlara bakmak; resim yapmayı, bir müzik
aleti çalmayı ilerletmek için çalıĢmak; sınıf veya okul gazetesi iĢlerini düzenlemek için,
idareci arkadaĢlarıyla toplantılar yapmak; sınıf veya okul adına hazırlanmakta olan müsamere
veya temsil provaları için okulda kalarak çalıĢmak okul tarihi ve albümü hazırlayan grupla
çalıĢmak ahlaki edebi veya sosyal değeri olan filmleri görmek, sınıflar veya okullar arasında
tertiplenen manzaralara maçlara iĢtirak etmek öğrencinin okul ve derslerden artan boĢ
zamanının bir kısmını hem faydalı meĢgalelerle doldurmasını ve hem de dinlenmesine ve
eğlenmesine büyük ölçüde yardım edecektir.

2) TeĢkilata bağlı boĢ zaman faaliyetleri: Okula ve öğretime ait çalıĢmalardan artan
boĢ zamanları doldurmada öğrencilerin fazla rağbet ettikleri bir meĢgale de, öğrenci
kulüpleridir. Okullarda kurulan ve Öğrenciler için hem sevimli ve hem de eğitici bir vasıta
olan kulüpler; zamanımız okullarında gittikçe artan bir rağbet görmektedir. Bunun baĢlıca
sebebi; kulüplerde öğrencilerin; yardımlaĢmayı, iĢbirliği yapmayı ve belli gayeleri
gerçekleĢtirmek için devamlı surette çalıĢmayı vazife ve mesuliyet almayı ve kendi hayatlarını
serbestçe yaĢamayı öğrenmektir. Bundan baĢka, ayrı iĢlerde ve alanlarda özel istidat sahibi
olan öğrencilerin ilgilendikleri iĢler ve konular üzerinde çalıĢmak, derinleĢmek ve ilerlemek
imkanını bulmaları; çalıĢma ihtiyaçları devam ettiği müddetçe çalıĢabilmeleri de, kulüple re
gösterilen rağbetin önemli sebeplerindendir.

Öğrenci kulüplerinin, okulda öğrencilerin sosyal eğitimlerine geniĢ ölçüde hizmet ve

birçok maharetler kazanmalarına yardım eden gerçek birer hayat köĢesi olarak teĢkil takdirde,
daha birçok eğit sel faydalar sağlayacağı muhakkaktır. Bu faydaları dikkate alınacak olursa,
öğrenci kulüplerinin okullarda teĢvik edilmesi ve derslerle ilgili. ders dıĢı faaliyetlerin önemli
bir merkezi haline getirilmesi için, Öğrencilere, sınıf öğretmenlerinin ve müĢavir - rehber
öğretmenlerin geniĢ ölçüde yardım etmeleri; idarecilerin de kolaylık göstermeleri icabeder.
Ancak, bütün bu yardımla birlikte, öğrenci kulüplerinin teĢkilinde ve idaresinde dikkat
edilmesi gereken önemli mesele; her kulübün,öğrenciler tarafın t bir ihtiyaç karĢılığı olması

14
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

ve bizzat öğrenciler tarafından kurulması ve yöneltilmesidir. Öğrenci kulüplerine Öğrenciler,

kendi arzularıyla girmeli ve birkaç kulübe birden üye olabilmelidir.

Öğrenci kulüpleri; yabancı dil öğrenme, resim yapma, fotoğrafçılık iĢleri üzerinde
çalıĢma, sosyal yardım iĢlerini destekleme, yoksullara yardım etme, hayvanları koruma, bazı
geri ve batıl inanıĢlarla ve bulaĢıcı hastalıklarla mücadele etme; bağcılık ve bahçecilik, müzik,
temsil gibi adlarla teĢkil olunurlar.

Her kulüp, kendi üyeleri arasından bir yönetim kurulu seçer; amacına uygun bir
yönetmelik hazırlayarak faaliyetlerini programlaĢtırır. Zaman zaman üyelerini toplantıya
çağırarak ele alınmıĢ ve alınması gereken iĢlere dair kararlar alır. Kararlarını ve faaliyet
programını, demokratik eğitim anlayıĢına uyarak yürütür. Rehber- müĢavir öğretmenler.
kulüplere, bu alanda gereken yardımları yapmak suretiyle bu teĢekküllerin gerçek manada
birer hayat köĢesi ve gerçek hayat problemlerinin ele alınıp değerlendirildiği müesseseler
haline gelmesi kolaylaĢır.

8. BÖLÜM GENÇLĠK VE BOġ ZAMANLARIN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Gençler bilebilseydi yaĢlılar yapabilseydi.

BoĢ zaman eğitiminin çocuktan sonra yöneldiği ikinci alan, gençlik kesimidir. Hatta
son yıllarda tüm ülkelerde gençliğin bunalımlar ve bu nedenle çeĢitli etkinliklere giriĢmeleri
onların boĢ zaman eğitimine daha fazla önem verilmesine yol açmıĢtır. Biz bu kesimde
gençlik döneminin boĢ zaman ilgileri, ülkemiz gençliğinin boĢ zamanlananda ne yaptığı ve
ona ne gibi boĢ zaman eğitimi hizmetleri sağlandığı üzerinde duracağız.

A. GENÇLĠK DÖNEMĠNDE BOġ ZAMAN ĠLGĠLERĠ

Çocukluk çağından ergenlik dönemine geçildikten sonra dergi, kitap okuma, sporla
uğraĢma, sinemaya gidiĢ, güncel olaylar, baĢlıca ilgi çeken konulardır‟. Bunlar hem kız, hem
de erkek ergenler için söz konusudur. Bu ilgilerin geliĢmesi bedensel olgunlaĢmadan sonradır.
Yalnız bu ilgiler, ülkemizde kızlar yönünden kültürel etmenlerle özellikle kırsal kesimde
sınırlanmıĢtır.

Ergenlik döneminin sonlarına doğru, daha önceki etken ilgiler edilgen duruma gelir.
Örneğin ergenlik döneminde sportif etkinlikle re etken olarak katılan genç, artık sporu
seyretmekten hoĢlanır Bu durum kızlar yönünden de söz konusudur. Özellikle 15 yaĢ, hemen
hemen bütün atletik etkinliklerle ilgilenme çağıdır. Bu yaĢlarda oyun yaĢamı önem kazanır.

15
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

Danslarda, sportif etkinliklerde yarıĢ yapmaya ilgi artar. Daha sonra ise, yani 18 yaĢlarında
toplumsal ilgiler artar. Örneğin buluĢma, toplantı, parti, dans, boĢ zamanlarının çoğunu
kapsar. Yüzme, uzun süre ilgi çeken bir spor dalı olarak kalır. Fakat ergenliğin son dönemleri
daha çok toplumsal etkinlikler, okumak ve sinemadır Romantik kitaplar erkek çocuklara daha
çok ergenliğin sonlarında cazip gelir. Kızlar ise ergenliğin baĢlangıcında romantik edebiyata
ilgi duyarlar. AĢk romanları resimli roman, dedektif konular baĢlıca ilgi çeken alanlardır.

Sinemaya gitme. ergenliğin baĢlıca ilgiler arasındadır.Özellikle akran grubu ile

sinemaya gidiĢ yaygındır Sinemaya yalnız gidilmez. AĢk öyküleri, daha sonra lüks yaĢam,
salon filmleri kızlar için ilgi çeker. Erkek ergenler için kovboy ve gangsterlik, polisiye,
macera filmler ilgi çekmekle birlikte daha sonra yine romantik konulara dönülür.Amaçsız ve
programsız dolaĢma, gezme, yürüyüĢ de ilgi çeker.17-18 yaĢ arasında koleksiyon yapma ilgisi
artar.

Filmlerde romanlar özellikle kahramanlar yönünden ergenin hayal kurmasına ve

gündüz rüyalarına yol açar. Kendisini kahramanın yerine koyar,Radyo dinlemek de ergenin
baĢlıca ilgisini çeken etkinliklerdendir. Radyo özellikle müzik yönünden ergenin
gereksinimini karĢılar. Evde adeta onun arkadaĢı yerine geçer. Ergenlik döneminin en önemli
iliĢkileri kuĢkusuz Akranları ile olan iliĢkilerdir. Burada ergenin yaĢamında önemli rol
oynayan akran grupları üzerinde biraz durmak istiyoruz. Akran grubunun toplumsal örgütü
aile ve okuldan çok farklıdır.

Her Ģeyden önce, akran grubunun üyeleri hemen hemen aynı yaĢtadır. Bu grupta
üyeler farklı biçimde kademelenmiĢ, farklı iktidar derecelerine sahiptirler Yüz yüze iliĢkiler
güçlü olduğu için birincil grup özelliği taĢımaktadırlar.

Akran grubunun bir diğer özelliği, gelecekten çok, günlük ve anlık ilgiler etrafında
yoğunlaĢmıĢ olmasıdır YetiĢkinler toplumun- da olduğu gibi otorite figürü tanınmamıĢtır,
sorumlulukları yoktur. ToplumsallaĢtırma uygulamaları ise amaçlı değildir ve rastlantısaldır.
Fakat belirttiğimiz bu hususlar daha çok küçük yaĢ grupları içindir.

Biçimlerine düĢmanlık duygularının geliĢimi sapıcı durumlara yol açabilir. Suçluluğa

yönelme, gang gruplarına katılma gibi.

f) Akran grubu, çocuğa kiĢisel olmayan otoriteyi öğretir.

16
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

Örneğin oyun kurallarına uymak, kiĢisel olmayan otoriteyi tanımaktır. Oysaki ailede baba,
kiĢisel otoriteyi oluĢturur‟°.

g) Akran grubu, aynı zamanda, birçok durumlarda, toplumsal hareketliliği de öğretir‟

ĠĢçi sınıfından bir erkek ya da kız çocuğu, örgütlenmiĢ gençlik grubu ya da okul yoluyla orta
sınıftan bir kız ya da erkek arkadaĢ edinerek yeni davranıĢ biçimleri öğrenir. Böylece genç, bu
yeni arkadaĢlarının değerlerini, amaçlarını edinmeye teĢvik

edilebilir.

h) Üyeleri eğlendirir. .

ı) Genç, grupta güven ve kabul gördüğü için sadakat, cesaret ve katılma duyguları
geliĢir. Akran grubu, ana-baba ile çocukları arasında çatıĢmalara neden olabilmektedir.
Grubun yukarda belirttiğimiz olumlu etkilerini bilen ana babalar böyle çatıĢmalardan
kaçınmalıdır. Fakat ana babalar, grubun bu olumlu etkiler nedeniyle çocuklarını henüz hazır
değilken böyle gruplara katılmaya zorlamamalıdırlar‟ Ayrıca klikler ve gang
gruplarına kolayca katılabilecek gençleri sürekli olarak denetlemelidirler

B. ÜLKEMĠZDE GENÇLĠĞĠN BOġ ZAMANLARINI DEĞERLENDĠRME

BĠÇĠMLERĠ VE SORUNLARI

Gençlik dediğimiz kesim, çocukluk döneminin bitimi olan önergenlik ve ergenlik

gibi dönemleri içeren bir Spor Bakanlığı 12-24 yaĢ arasındaki grubu gençlik olarak
almaktadır.Gençlik kesimi, psiko-sosyal yönden birtakım özellikler göstermektedir.Bunlar
Ģöyle özetlenebilir Heyecanlı ateĢli çabuk kızmaya eğilimli; sabırsız, hareketli, canlı olmak
isteğinde,mesleğini elde.etmeye çalıĢmakta, bazı konulara daha fazla önem vermekte (Seks,
arkadaĢlık gibi); takdir edilmek, kendini göstermek ya da lider olmak arzusunda; öğrenimini
tamamlamakta, genellikle bekar, belirli bir gelire olmayan gruptur‟ Bu özellikleri gösteren bir
grup olarak gençliğimiz boĢ zamanlarını nasıl değerlendiriyor Gençlik çeĢitli biçimlerde
sınıflandırılabilir. Örneğin yerleĢme biçimlerine göre: köy gençliği, kasaba gençliği, kent
gençliği, met ropoliten bölgeler gençliği, gecekondu gençliği gibi. Cinsiyet ayrımına göre kız
ve erkek gençlik olarak ayrılabilir. Ayrıca uğraĢı alanına göre de, çalıĢan gençlik, okuyan
gençlik, iĢsiz gençlik gibi de sınıflandırma yapılabilir. ĠĢte gençliğin boĢ zamanlamanın
değerlendirilmesi biçimleri de bu sınıflandırmaya göre farklılaĢmaktadır.

17
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

BoĢ Zamanları Değerlendirme Etkinliklerinin % Dağılımı

Kır Kent
Ev içi etkinlikler 67,3 75,6
Evde kitap, dergi, gazete 9,4 14,9
Müzik uğraĢı, dinleme 2,9 5,0
TV seyrederek 15,4 18,9
Radyo dinleyerek 6,9 5,7
KomĢu ve arkadaĢlarla 15,1 11,6
Dinlenerek 11,6 11,1
El iĢi yaparak 6,0 8,4
Ev dıĢı faaliyetler 27,9 21,2
Sinema, tiyatro, konsere 0,3 1,1
Gazino ve diskoteğe 0,3 0,3
Kütüphaneye giderek 0,2 0,2
Kahveye giderek 13,8 5,2
Parka veya kırlara 2,5 4,3
Spor yaparak 0,9 1,0
Dini sohbetlere katıla 5,1 2,4
ÇarĢı pazar gezerek 4,3 6,5
BaĢka bir iĢte çalıĢar 0,5 0,2
BoĢ zamanı olmayan 4,8 3,2
Toplam 100,0 100,0

Kaynak:DPT
(Thema Larousse,1994;481)

1. Kırsal Kesim Gençliği

Daha çok okumayan (Ġlkokulu bitirmiĢ ya da bitirmemiĢ), iĢsiz ya da çalıĢan (ĠĢçi ya

da çiftçi olarak) gençleri kırsal kesimde görürüz. Çiftlik yapan gençlik, kıĢ aylarında tamamen
boĢtur. Özellikle tarıma dayalı kesimde mevsimlik iĢsizlik görülür. Bu yüzden gençler,
genellikle gençlerin devam ettiği köy kahvelerinde köy odalarında vakit geçirirler Köy
odaları, toplanma, görüĢme yerleridir. Gençler orada konuĢur, ĢakalaĢır, oyun oynar, parti.
tartıĢmaları yapar, türkü söyler, kentten gelenlerden haber alır, plak dinler, kağıt oynar.
Erzurum‟un Büyükgeçit köyünde yapılan bir araĢtırmada gençlerin çoğu, köy odasında oturup
eğlendiklerini, ikinci olarak kitap ve gazete okuduklarını, üçüncü derecede ise gez diklerini ve
top oynadıklarını belirtmiĢlerdir. Radyo dinleyenler de önemli bir miktardadır‟ Kahvelerin
dıĢında, köy içinde sokak ya da meydanda duvar diplerinde, bakkalda, köy çevresindeki
çimliklerde ya da evlerde sohbet yaygındır. Konular daha çok siyaset, evlilik ve aĢk, cinsel
konular ve geçimle ilgilidir.
18
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

Kırsal kesim gençliğinin boĢ zamanları değerlendirmesi genellikle rastlantısaldır.

Tarlada iĢlerin yoğun olduğu mevsimlerde ise boĢ zaman yoktu. Bu sırada boĢ zaman ve iĢ
birbirine girmiĢtir. ĠĢsırasında hem konuĢur, hem söyleĢirler, yemek amanı dinlenirler,
hayvanları götürüp getirirken oyalanırlar. Transistorlu radyo dinlenir. Daha çok Türk halk
müziği, oyun, haberler dinlenir.

ġimdi ulaĢtırma sistemi geliĢtirildiği için (Köy yollarının yapımı, taĢıt araçlarının
çoğalması) gençler sık sık kasabaya gider ve orada genellikle sinemaya (Yerli filmlere) ya da
maça ve kahvelere gider, tanıdıklarla söyleĢirler.

Kırsal kesim gençliği, ayrıca çeĢitli vesilelerle ortaya çıkan özel günlerde eğlenir.
Düğün bunların en yaygın olanıdır. Ġçki içilir, silahlar atılır, oyunlar oynanır. ġenliklerin di de
illerin kurtuluĢ günleri, özel kutlama günleri (Türk büyükleri v.s, gibi), turizmi teĢvik için
yapılan Ģenlikler, bağ bozumu, harman sonu Ģenlikleri, kırsal kesim gençliğinin eğlencesini
oluĢturan fırsatlardır. Bunların dıĢında yakın yerde deniz ve göle yüzmeye, ilçeye turneye
çıkan kimi Türk müziği sanatçılarının konserlerine ya da panayırlara gelinir.

Kırsal kesim kızlarının boĢ zaman değerlendirme biçimi ise er keklerden çok farklı ve
sınırlıdır. KuĢkusuz bu durum, kırsal kesim de kadının toplumsal statüsüne paraleldir. Kızlar
evde çeĢitli el iĢleri, nakıĢ, örgü gibi Ģeyler, ev iĢleri yapar ve ev, komĢu gezmelerine giderek
akranlarıyla söyleĢirler. Ayrıca radyo dinlerler. Genellikle evde oluĢları nedeniyle onlarda iĢ
ve boĢ zaman etkinlikleri birleĢmiĢtir. ĠĢ dıĢında yapılan el iĢi gibi Ģeyler onlar için yan boĢ
zaman etkinliği olarak nitelenebilir. Erzurum‟da bir köyde kızların büyük bir çoğunluğu, boĢ
zamanlarında, el iĢi yapmakta, ayrıca radyo dinlemektedirler‟

Kırsal kesim gençliğinin daha çok informal olarak bir boĢ zaman eğitimi aldığı
söylenebilir. Çevreden görerek boĢ zamanını değerlendirebilmektedir.

2. Kentsel Kesim Gençliği

Kentsel kesim gençliği, gerek formal, gerekse informal yönden boĢ zaman eğitiminden
en çok yararlanan kesimdir.

Kentsel kesimde, kırsal kesime oranla etkinliklerde bir çeĢitlenme görülmektedir.

ÇalıĢan gençliğin boĢ zamanını .., biçimleri ile ilgili herhangi bir araĢtırma yoktur. Okuyan
gençlik ise boĢ zamanları değerlendirme yönünden orta ve yüksek öğrenim gençliği
bakımından biraz farklılaĢır.

19
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

Orta öğretimdeki erkek gençler genellikle: TV seyreder, sine maya gider, kitap okur
(Roman çoğunluğu oluĢturur), maça gider, arkadaĢlarıyla gezer, kahveye, tiyatroya gider ve
radyo dinler (müzik, özel eğlence programları gibi). Ayrıca gazete, dergi (TV, si nema,
resimli roman) okur Olanakların elverdiği oranda ise spor yapar (Genellikle futbol oynar) ve
yazın denize yüzmeye gider.

Orta öğretimdeki kızlar ise TV seyreder, roman cinsinden kitap okur, dergi okur,
radyo dinler (Daha çok müzik programları), arkadaĢlarıyla evde oturur ya da kısmen
arkadaĢlarıyla sinemaya giderler.

Üniversite gençliği ise hemen hemen aynı etkinliklerde bulu nur. Fakat ilgiler
farklılaĢmıĢtır.Örneğin ülke sorunlarına ilgi, siya sal olaylar gibi gerçekçiliğe yönelme ağır
basmaktadır. Bu grup gençlerin etkinlikleri Ģöyle sıralanabilir

Kitap okumak (Bilimsel ve edebi türdeki yapıtlar)

Gazete okumak (Siyasal olaylar, ülke sorunları)

ArkadaĢ gruplarıyla tartıĢmalar, sohbet,

TV seyretme, sinema, tiyatroya gitmek, radyo dinlemek (toplumsal konular ve müzik)

Seyir sporları, dans partilerine katılma,

Evde ufak arkadaĢ gruplarıyla eğlenme,

Yazın denize gitmek.

Üniversiteye devam eden kızlar ise TV seyretme, arkadaĢlarıyla birlikte evlerde

toplanmak, sohbet, evde oturmak, kitap okumak, müzik ve radyo dinlemek gibi boĢ zaman
etkinliklerine katılmaktadırlar.

Yukarda sıraladığımız etkinliklerin çoğu edil Etken et kinlikler değildir. Yani, gencin‟
kendine ve çevresine katkıda bulunan etkinlikler olmayıp daha çok seyircilik ya da
dinleyicilik biçimindeki edilgen etkinliklerdir. Oysaki resim yapma, müzik aleti çalma,
konferansa gitme, halk oyunları ile uğraĢma, spor yapma gibi etkinlilere katılım gençlerimiz
arasında çok az ya da hiç yoktur.

20
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

Ankara Üniversitesi öğrencileri üzerinde yapılan bir araĢtırmaya göre gençler, grup
halinde, sinemaya ve tiyatroya gitmekte, amaçsız dolaĢmaktadırlar. Bireysel durumda ise,
radyo, TV izlemek ve müzik dinlemek, kitap okumak, kahvehaneye gitmektedirler.

Gençlerin boĢ zamanlarında yapmak istedikleri, fakat çeĢitli nedenlerle yapamadıkları

etkinliklerin bir kısmı Ģunlardır:

Yabancı dil öğrenmek, spor yapmak, seyahat etmek, bir müzik aleti çalmak. Gençler
bu gibi etkinlikleri yapamayıĢ nedenleri olarak, ekonomik yetersizlik, zaman bulamama ve
geleneksel alıĢkanlıkları belirtmiĢlerdir

O halde ülkemiz gençliğinin etken boĢ zaman etkinliklerine yönelememeleri genellikle

Ģu nedenlere bağlanabilir

1. Ekonomik Yetersizlikler: Aile bütçelerinin sınırlığı bu hu susta önemli bir rol

oynamaktadır.

2. Gençliğimize Ģimdiye değin bilinçli ve yeterli bir boĢ zaman eğitimi verilememiĢtir
BoĢ zaman eğitimi, gençlerin boĢ zamanlarını akıllı bir biçimde değerlendirmeleri,
kiĢiliklerini geliĢtirici ve topluma yararlı etkinliklerle uğraĢmaları demek olduğuna göre orda-
ta gerek aile içinde gerekse okulda ve diğer kamu ve özel kuruluĢlarınca böyle bir eğitimin
verilemeyiĢi, onları bu gibi etken etkinliklere yöneltememiĢ ve geleneksel olarak edilgen
etkinliklerin sürekli olarak yinelenmesi ve bir alıĢkanlık yaratılmasına neden olmuĢtur. Oysaki
etken etkinlikler gencin bedensel ve ruhsal kapasitesini geliĢtirir, gencin yeteneklerini ortaya
çıkarır ve geliĢtirir.

Kitaplık hizmeti

Sinema-Tiyatro gösterileri,

ÇeĢitli atölyeler

ÇeĢitli sporlar için araç ve gereçler,

ÇeĢitli oyun aletleri,

KiĢisel sorunlar için rehberlik hizmetleri

Danslı partiler

21
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

Böyle bir eğitim onlara boĢ zaman kavramını daha iyi öğretecektir.

3. Örgütsüzlük de diğer önemli bir nedendir. Gençlerin etken etkinliklere

yönelebilmeleri bu konuda örgülüleĢmeye bağlıdır. ÖrgütleĢme ile bu alanda hizmet sağlanır.
Bu hizmetler gençlere araç-gereç yönünden yararlı olmaktadır. ÖrgütleĢme kamu, özel ve
gönüllü kuruluĢlarca sağlanmaktadır. Ülkemizde gençlerin boĢ zamanlarını etken olarak
değerlendirmelerine yönelik örgütler yetersiz ve azdır. Ankara‟daki gecekondu gençleri
üzerinde yapılan bir. araĢtırmada gençlerin önemli bir kesiminin boĢ zamanlarını
değerlendirme konusunda güçlük çektikleri, bu konuda dıĢ çevreden yol gösterici, rehberlik
edici liderler ya da örgütlere gereksinim duydukları belirtilmektedir. Özellikle bu konuda
belirli bir merkezin kurulması istenmektedir Bu merkezin, gençlerin kendi mahallelerin de
kurulmasını isteyenler gecekondu gençliğinde çoğunluktadır. Oysaki kentteki gençler, bu
merkezin çevrelerinden uzakta bir yerde kurulmasını istemektedirler. Böyle bir merkezde
yapılması önerilen etkinlikler önem sırasına göre Ģunlardır

Adına ne dersek diyelim böyle merkezlere olan gereksinim ortadadır. Batı ülkelerinde
“Toplum Merkezleri” denmektedir. Bizde Spor Bakanlığı “Gençlik Kültür Merkezleri”
demiĢtir. “Gençlik lokalleri” de denilebilir. Ġsim önemli değildir. Yeter ki bu iĢlevlere sahip
bir kurumun ya da merkezin var olmasıdır.

Ülkemizde bu nitelikte bir merkez Gençlik ve Spor Bakanlığınca kurulmuĢtur. Gençlik

Kültür Merkezleri denen bu merkezler gençlerin boĢ zamanlarını olumlu bir biçimde
değerlendirmelerini sağlamak amacıyla kurulmuĢtur. Bakanlık bu merkezleri bütün ülkeye
yaymak amacındadır.

C. ÜLKEMĠZCE GENÇLĠĞE BOġ ZAMAN EĞĠTĠMĠ SAĞLAYAN KURULUġLAR

1. Gençlik ve Spor Bakanlığı

Ülkemizce gençliğe boĢ zaman eğitimi sağlayan en yeni kuruluĢlardan birisi, Gençlik
ve Spor Bakanlığı idi. Bu bakanlığın, “BoĢ Zamanların Değerlendirilmesi ve Ġzcilik Genel
Müdürlüğü”, gençliğe dört tür hizmet sağlamakta idi. Birincisi Gençlik Kültür
Merkezleri,diğeri Gençlik Kampları ve üçüncüsü ise Ġzcilik çalıĢmalarıdır. Bir dördüncü
hizmet olarak da, liseler arası Halk Oyunları YarıĢması düzenlenmektedir. ġimdi bunlara
kısaca bir göz atalım.Bu hizmetler bugün, genel müdürlük çerçevesinde

sürdürülmektedir.

22
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

a. Gençlik Kültür Merkezleri

b. Gençlik Kampları
c. Ġzcilik
d. Halk Oyunları YarıĢması
2. Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü

1938 yılında kurulmuĢ olup, daha çok gençliğin fizik ve moral gücünü arttıracak
etkinlikleri düzenlemiĢ ve bunun için de gerekli ç tesis, araç ve gereçleri sağlamıĢtır

3. Kızılay

Yaz aylarında gençler için kamplar açmaktadır. Tatil aylarında „ olanakları ile tatil
yapamayan gençlere açılan bu kamplarda lider öğretmenlerin gözetiminde eğitici programlar
dıĢında müzik, folklor, resim ve el iĢleri gibi çalıĢmalar yapılmaktadır.

4. Halk Evleri

Son olarak gençliğin boĢ zaman eğitiminde Önemli bir rolü olan Halkevlerinin
çalıĢmalarına değinmek istiyoruz. Halkevleri kamuya yararlı bir dernek ve .bir tüzel kiĢiliktir.
KuruluĢ tarihi 19 Ģubat 1932 dır. bugün 478 Halkevi 4322 Halkodası bulunmaktadır. 48.000
üyesi mevcuttur, Bir için en az üç kolun kurulması gerekir. Fakat küçük kentlerde bu olanak
bulunamadığı zaman Halkodaları açılmaktadır. Halkodalarında kol örgütü yoktur. Fakat
çalıĢma alanlarına Halkevlerinde görülen iĢler, girer. En az elli üyeli bir araya toplanılabilen
her yerde Halkodası 1 açılabilir.

Halkevlerinin boĢ zaman eğitimi yönünden dokuz kolu vardır

a. Dil ve Edebiyat kolu

b. Güzel Sanatlar Kolu
c. Spor kolu
d. Temsil kolu
e. Sosyal Yardım Kolu
f. Halk Dershaneleri ve Kurslar Kolu
g. Kitaplık ve Yayın Kolu
h. Köycülük Kolu
i. Tarih ve Müze Kolu
5. ÇeĢitli Bakanlıkların Hizmetleri .

23
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

• Milli Eğitim Bakanlığı, gençliğe hizmet götüren diğer bir kuruluĢtur. Halk eğitim
merkezleri, gençliğin boĢ zamanını değerlendirme etkinliğinde bulunmaktadır.

• Köy ĠĢleri Bakanlığı, köy ve kasaba gençleri için çeĢitli kurslar (halıcılık v.s.)
açmaktadır.

• Milli Savunma Bakanlığı da genci köyden alıp ona belirli bir süre eğitim
vermektedir. Ordunun özellikle spor konusunda baĢarılı çalıĢmaları vardır. Ayrıca
okuma yazma okulları da diğer baĢarılı. arasındadır.

• Sağlık, ÇalıĢma, ĠçiĢleri, Orman ve Sanayi ve Turizm Bakanlıklarının(Özellikle

turistik rehberlik kursları) da belirli ölçülerde gençlere yönelik etkinlikleri vardır.

Bakanlıklardan baĢka mediko-sosyal merkezleri, çeĢitli iĢveren ve iĢçi örgütlen

ve siyasal partilerin de gençlere yönelik hızmetlerinibelirtmek gerekir

Gönüllü kuruluĢları da gençlere yönelik hizmetlere yöneltmek

salt bu amaçla gönüllü derneklerin kuruluĢunu teĢvik etmek

amaçlarımız arasında olmalıdır..

Ülkemiz gençliğine yeterince hizmet götüremeyiĢimiz 3. BeĢ Yıllık Kalkınma

Planında da belirtiliyor. “Yüksek öğretim gençliğinin eğlenme.dinlenme,sosyal,
kültürel ve sportif etkinlikte bulunma olanakları ve tesisleri yüksek öğrenim
gençliğinin tümüne hizmet götürmekten uzaktır” .

9.SONUÇ

BoĢ zamanın değerlendirilmesi, eğlendirme ve dinlendirme iĢlevinin yanı sıra

toplumsal değiĢmeyi ve kalkınmayı destekleyen eğitim iĢlevi de günümüzde oldukça önem
kazanmıĢtır. Özellikle toplumsallaĢtırma ve geliĢimini sağlama açısından boĢ zamanı
değerlendirmenin rolü, gençlerin yetiĢtirilmesinde onu, gözardı edilmeyecek bir konuma
getirmiĢtir. Bu nedenle artık boĢ zamanı değerlendirme olayı devletlerin ve çeĢitli kamu
kuruluĢlarının örgütsel giriĢimlerle ele aldığı bir toplumsal kurum niteliği almıĢtır.

24
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

Sosyal hizmet anlayıĢının hızla geliĢtiği yüzyılımızda özellikle aile ve çocuk refahı
konusu baĢlı baĢına bir hizmet dalıdır. Ülkemizde özellikle hizmeti götürecek personel
eğitimi yönünden önem kazanmıĢtır. Ancak hizmetin niteliği, kendi toplumsal yapımıza
uygun olup olmadığı hizmetlerin nereden ve nasıl baĢlatılacağı konularına değinilmektedir.
Sadece tahminlere dayanılarak birtakım plan ve programlar yapılmakta, yapılmıĢ olan
bilimsel çalıĢmalardan yararlanılmakta, özellikle batıda uygulanan bir takım tekniklerin bizde
de uygulanmasına çalıĢılmaktadır. Bu; Tanzimattan bu yana ülkemizde geliĢen bilinçsiz batı
hayranlığının ve taklitçiliğinin bir ifadesidir.

Türkiye'de artan nüfusa paralel gereksinimleri karĢılayacak hizmetler için gerekli

önlemler zamanında alınmadığında ve hizmetlerin niteliği günün koĢullarına uygun hale
getirilmediğinden, bugün toplum olarak içine düĢülen bunalımlı dönemi aĢmakta zorluk
çekilmektedir.

Çocuk ve gençlere her yönden yeterli bir ortamda yetiĢme olanağı sağlanamadığı ve iĢ
ortamları hazırlanmadığından bugün toplumumuz sorumsuz, dengesiz, kaba kuvvete yatkın
bir insan sorunuyla karĢı karĢıyadır. Kalkınmakta olan ülkemizde temel sorun ulusal gelirin
dağıtımında önceliklerin üretken olanlara tanınması ve sosyal hizmetlerin ikinci planda
bırakılması çeliĢkisinde yatmaktadır.

Bugün büyük kentlerimizde kamu hizmetlerinin yetersizliği ve boĢ zamanı

değerlendirme faaliyetlerinin yeterince örgütlenmemiĢ olması, gençleri olumsuz ve çoğu kez
baĢıboĢ faaliyetlere yöneltmektedir.

BoĢ zaman faaliyetleri "vakit öldürücü ve yıpratıcılık'tan çok yapıcı, geliĢtirici ve

üretken" bir niteliğe sahip olmasıdır. Özellikle gençler için bu yönde hazırlanacak programlar
yalnız eğlendirici değil aynı zamanda fiziksel ve düĢünsel kapasitelerini geliĢtirecek, belirli
beceriklikler kazandıracak nitelikte olmalıdır.

Kurumsal olarak aktif ve pasif olmak üzere iki grupta toplanan boĢ zaman
faaliyetlerinden özellikle gecekondularda pasif faaliyetler birinci sırada, aktif olması gereken
faaliyetler ikinci sırada yer almaktadır.

25
 NİYAZİ YILMAZ ÇOLAK

Çağımızda hızla değiĢen koĢullar içinde yeni değerlendirmeler yapmak ve yeni

önlemler geliĢtirmek sosyologların en önemli görevlerinden biridir. Bu nedenle öncelikle
yapılması gereken çözüm önerileri Ģunlardır;

1. Öncelikle ekonomik yetersizlikleri giderici kaynaklar sağlanmaktadır.

2. Anne-babaların bu konuda sürekli olarak yaygın eğitim yoluyla eğitmeli, gence

faydaları anlatılmaktadır.

3. Gençlik boĢ zaman değerlendirme merkezleri örgütlenmelidir. Devlet, bu konuda

gençlik merkezleri kurmalıdır. batıda, özellikle Ġngiltere'de kentlerin her semtinde ve
taĢrada bu tür merkezler kurularak, gençlerin sportif ve kültürel etkinliklerde
bulunmaları sağlanmaktadır. Ancak ülkemizde bu tür merkezlere ihtiyaç vardır.

4. Okullarda boĢ zaman eğitimi ele alınmalıdır. Uzmanların, araç-gereçlerin yer alacağı
programlar okulda resmi olarak düzenlenmeli bu hizmetler için kaynak sağlanmalıdır.

Tüm gençlerin yurtiçi ve yurtdıĢı gezi imkanlarını arttırarak onların kaynaĢmasını, doğa
ve vatan sevgisini geliĢtirecek imkanların sağlanması gereklidir.

KAYNAKCA

AYDIN,Mustafa, Kurumlar Sosyolojisi, Vadi Yayınları, Ankara-2000

BAKIR,Müslim,Rekreasyon ve Turizm ĠliĢkisinin Turizm Politikalarının
OluĢturulmasındaki Önemi, BasılmamıĢ Doktora Tezi, Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü,Ġstanbul-1990
HACIOĞLU,Necdet-GÖKDENĠZ,Ayhan-DĠNC,Yakup,BoĢ Zaman ve Rekreasyon Yönetimi
,Detay Yayınları, Ankara – 2003
KIRAY,B.Mübeccel, Seçme Yazılar, Bağlam Yayanları, Ġstanbul -1999
THEMA LARAOUSSE,Milliyet Gazetecilik A.ġ. Yayınları, Ġstanbul-1994
Mahmut Tezcan, BoĢ Zamanlar Sosyolojisi, A.Ü. Eğitim Fak. Yay Suat Karaküçük,
BoĢzamanları Değerlendirme Bağıran Yay Bertrant Russell, Aylaklığa Övgü, Cem yayınevi
Biesen Gökçe, Cumhuriyet Döneminde Çocuk ve Gençlere Ait Yasal Düzenlemeler ve
Yayınlar

Ġnternet siteleri : www.gencbilgi.net www.ödevarsiv.com

26