T.C.

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ
MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

KOMPOZİT MALZEMELERİN
TERMAL ANALİZİ

Bitirme Projesi

Orkun Övez Nalçacı

Projeyi Yöneten
Yrd. Doç. Dr. Dilek Kumlutaş

Haziran 2005
İzmir

54
 TEŞEKKÜR

Bu projenin, her aşamasında beni yönlendiren değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Dilek Kumlutaş’a
teşekkür ederim.

Çalışmamın başından beri bana yol gösteren ve destekleyen Ar. Gör. Haktan Karadeniz’e bana
ayırdığı değerli zamanı için teşekkür ederim.

55
 ÖZET

Genellikle yapısal özellikleri için kullanılan kompozit malzeme, iki yada daha fazla
değişik malzemenin kombinasyonundan oluşur. Kompozitler matriks malzemeye bir veya
daha çok destekleyici malzeme (elyaf yada partiküller gibi) ilavesiyle oluşturulan
malzemeler olarak tanımlanırlar.

Bu çalışmada, yüksek yoğunluklu polietilene (YYPE) değişik hacimsal oranlarda katılan

alüminyum (Al) ve çinko (Zn) metal toz karışımlarının, tek tek ve birlikte karışımlarının
kompozitin ısıl özelliklerine etkisi araştırıldı. Ayrıca değişik hacimsel konsantrasyonlar için
ANSYS sonlu elemanlar paket programında üç boyutlu termal analiz yapıldı.

Son olarak deneysel sonuçlarla nümerik sonuçlar karşılaştırıldı.

56
 BÖLÜM 6
DENEYSEL ÇALIŞMA

6.1. Deneyde Kullanılan Malzemeler

Bu çalışmada matriks malzeme olarak toz halindeki yüksek yoğunluklu polietilen

(YYPE) kullanılmıştır. Katkı maddesi olarak değişik hacimsel oranlarda toz halinde Çinko
(Zn) ve Alimünyum (Al) seçilmiştir. Numune hazırlanmasında kullanılan malzemelerin
özellikleri aşağıda verilmiştir.

Tablo 6.1 Deneysel malzemelerin özellikleri

YYPE Zn Al
Yogunluk (kg/m3) 968 7133 2710
Isı iletim katsayısı (W/mK) 0.543 111.2 231
Elastisite Modülü (Gpa) 156.5 96.5 69
Poison Oranı 0.38 0.35 0.33
Isıl Genleşme katsayısı (1/0C) 85x10-6 31.2x10-6 23.6x10-6
Özgül ısı (kJ/kg.K) 2.2 0.3898 0.9

6.2. Numunenin Özellikleri

Isı iletim katsayısını ölçen cihazımızın sınırlamalarına dayanarak numune boyutumuz 104
x 58 x 18 mm olarak seçilmiştir. Ölçümlerimizin doğruluğu madde dağılımının
homojenliğine doğrudan alakalı olduğundan öncelikle, 180 x 180 x 3 mm boyutlarında ince
levhalar üretmeyi ve bu levhları keserek büyük kalıpta bir kez daha kalıplamayı uygun
bulduk.

57
6.3. Numunenin Hazırlanışı

• Belirli hacimsel oranlarda karışımlar hazırlamak üzere YYPE, AL ve Zn tozlarını hassas

terazide tarttık.
• 180 x 180 x 3 mm boyutlarındaki kalıbımızın alt yüzeyine yapışmayı önlemek için
röntgen filmi koyduk.
• Tartılan karışımları kalıbımıza döktük ve üst yüzeyi bir cetvelle düzelttik. Fazlalıkları bir
fırça yardımıyla kalıptan temizledik
• Kalıbın üst yüzeyinede bir film koyduktan ve kalıbın üstü kapandıktan sonra, sıcak prese
yerleştirdik.
• Sıcak preste 40 Amper akımda 400 kg/cm2 basınçta 150 oC ye kadar kalıbımız ısıtıldı ve
daha sonra soğumaya bırakıldı.
• Üretilen ince levhalar kesilerek 104 x 58 x 18 mm boyutlarındaki numune kalıbımıza
yerleştirildi.
• Yapışmayı önlemek için röntgen filmi yerine kalıp ayırıcı sprey kullandık.
• Kalıbımızı sıcak prese yerleştirdik, 40 Amper akımda 400 kg/cm2 basınçta 160 oC ye
kadar ısıttık. Daha sonra kalıbı soğumaya bıraktık
• Kalıptan çıkan numune ölçüme hazır hale geldi.

58
 Şekil 6.1 Kalıp ve Numune görüntüleri

6.4. Isı İletkenliği Ölçümü

Yapı ve çeşitli ısı yalıtım malzemesinin ısı iletkenliğinin ölçümü , kararlı durumda ve
geçiş durumunda olmak üzere iki yöntemle yapılmaktadır . Alışılmış yöntem , kararlı
durumda ısıtılmış plaka yöntemidir . Bu metodla ısıtılmış bir plakanın iki tarafina simetrik
olarak yerleştirilen , levha biçiminde muayene örneğinin, ortalama ısı iletkenliği bulunur.

Geçiş durumunda ölçüm yapan cihazlar , daha ufak boyutlardaki malzemenin ısı
iletkenliğini daha kısa sürede saptayabilmektedir . Geçiş yöntemleri arasında Angstrom
yöntemi. Flash yöntemi ve Hot Wire yöntemi başlıcalandır.

Laboratuvanmızda mevcut olan ısı iletim katsayısı ölçme cihazı ( Shotenn QTM - D2 )
"Hot Wire" yönteminden yararlanılarak geliştirilmiştir , ve 0.02 - 10 W / m.K aralığında ısı
iletim katsayısını ölçebilmektedir.

59
Şekil 6.2 Isı iletim katsayısı ölçme cihazı ( Shotherm QTM - D2 )

Bölüm 7
SONUÇ

Bu çalışmada, matris malzeme yüksek yoğunluklu polietilene (YYPE) değişik hacimsal

oranlarda katılan alüminyum (Al) ve çinko (Zn) metal toz karışımlarının, kompozitin ısıl
özelliklerine etkisi incelenmeye çalışıldı. Ayrıca Al ve Zn’un tek tek ve birlikte
karışımlarının kompozitin ısıl özelliklerine etkisi araştırıldı. Ayrıca değişik hacimsel
konsantrasyonlar için ANSYS programında modeller oluşturuldu.

Çalışmanın deneysel kısmında, üretilen beş farklı hacimsel konsantrasyondaki

numunenin ısı iletim katsayıları oda koşullarında ölçüldü. Analiz çalışması kapsamında ise
on iki farklı metal - hacimsel oran kombinasyonunda dizayn çalışması yapıldı. Hesaplanan

60
ısı iletim katsayısı değerleri, kendi bulduğumuz deneysel sonuçları ve Yard. Doç. Dr. D.
Kumlutaş’ın yaptığı çalışmalardan alınan deney sonuçları birbirleriyle karşılaştırıldı.
Böylelikle değişik hacimsel oranlarda yüksek yoğunluklu polietilen malzeme içerisine
karıştırılan Al ve Zn’in ısı iletim katsayısına olan etkisi nümerik ve deneysel olarak
incelenmiş oldu.

Matriks malzemeye ilave edilen alüminyumun, ısı iletim katsayısını en çok etkileyen
metal katkı maddesi olduğu görüldü. Aynı şekilde çinkonun ısı iletim katsayısına etkisinin en
az olduğu kanıtlandı. Nümerik açıdan aynı konstanrasyonlarda farklı madde ilavesinin
sistemin ısı iletim katsayısına etkisinin küçük olduğu görülürken, deneysel açıdan
gözlemlenebilir bir farklılık olduğu belirlendi.

Bu çalışmadan elde edilen verilere dayanarak ısı iletim katsayısı yüksek ve pahalı olan bir
metal malzemeyi kompozite direk olarak eklemek yerine ısı iletim katsayısı daha düşük ve
daha ucuz olan bir malzeme ile karıştırarak kompozite eklemenin daha uygun olabileceği
sonucuna varıldı. Isı iletim katsayısının belirli bir değerde elde edilmesi istenen bir imalat
probleminde iki farklı katkı maddesinin kompozite birlikte katılmasının ekonomik açıdan
daha uygun olabileceği sonucuna varıldı.

61
Şekil 7.1 %5 Al Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

Şekil 7.2 %10 Al Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

62
Şekil 7.3 %15 Al Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

Şekil 7.4 %20 Al Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

63
Şekil 7.5 %5 Zn Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

Şekil 7.6 %10 Zn Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

64
Şekil 7.7 %15 Zn Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

Şekil 7.8 %20 Zn Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

65
 Şekil 7.9 %5 Al + Zn Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

Şekil 7.10 %10 Al + Zn Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

66
Şekil 7.11 %15 Al + Zn Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

Şekil 7.12 %20 Al + Zn Kompozitinde yüzeysel ısı dağılımı

67
%5 Al %10 Al

%15 Al %20 Al

Şekil 7.13 Alüminyum için ısıl dağılım vektörleri

68
 1,6

1,4

1,2
Isı iletim Katsayısı (Wm/K)

0,8

0,6

0,4

0,2

0
0 5 10 15 20 25
Hacimsel Oran (%)
Al Deneysel Al Analiz
Şekil 7.14 Alüminyum oranına bağlı olarak ısı iletim katsayısının değişimi

69
%5 Zn %10 Zn

%15 Zn %20 Zn
Şekil 7.15 Çinko için ısıl dağılım vektörleri

70
 1,4

1,2
Isı İletim Katsayısı (Wm/K)

0,8

0,6

0,4

0,2

0
0 5 10 15 20 25
Hacimsel Oran (%)

Zn Deneysel Zn Analiz
Şekil 7.16 Çinko oranına bağlı olarak ısı iletim katsayısının değişimi

71
 %5 Al + Zn %10 Al + Zn

%15 Al + Zn %20 Al + Zn
Şekil 7.17 Alüminyum ve Çinko karışımları için ısıl dağılım vektörleri

72
 1,4

1,2

Isı İletim Katsayısı (Wm/K)

1

0,8

0,6

0,4

0,2

0
0 5 10 15 20 25
Hacimsel Oran (%)

Al+Zn Deneysel Al+Zn Analiz

Şekil 7.18 Alüminyum ve Çinko karışım oranına bağlı olarak ısı iletim katsayısının değişimi

73
 1,6

1,4
Isı İletim Katsayısı (Wm/K)

1,2

1
Al
0,8 Zn
Al
0,6

0,4

0,2

0
0 5 10 15 20 25
Hacimsel Oran (%)

Şekil 7.19 Alüminyum,Çinko ve karışımlarının oranına bağlı olarak ısı iletim katsayısının değişimi

74
EK1 Deneyde kullanılan Madde Miktarları

Hacimsal Katkı Malzemesi Matris

Yüzde Malzeme(YYPE)
%10 Al 14.9 g Al 47.92 g
%5 Zn 19.6 g Zn 52.3 g
% 15 Zn 58.8 g Zn 46.8 g
% 2.5 Zn 9.8 g Zn 52.3 g
% 2.5 Al 3.7 g Al
% 7.5 Zn 29.4 g Zn 46.8 g
% 7.5 Al 11.1 g Al

EK 2 Deneysel Sonuçlar

Numune Adı % 5 Zn
Tilk(0C) Tort(0C) k (W/mK)
1 24 38 0.476
2 24 39 0.467
3 24 40 0.476
4
5
Ortalama 24 39 0.473
değerler

Numune Adı % 7.5 Zn, % 7.5 Al

Tilk (0C) Tort (0C) k (W/mK)
1 24 31 1.048
2 24 32 1.051
3 26 33 1.068
4 25 34 1.048
5
Ortalama 24.75 32.5 1.05375
değerler

Numune Adı 10% Al

Tilk(0C) Tort(0C) K(W/mK)
1 25 36 0.671
2 25 37 0.673
3 24 38 0.639
4 25 37 0.673
5
Ortalama 24.75 37 0.664
değerler

Numune Adı % 2.5 Zn, % 2.5 Al

Tilk(0C) Tort(0C) K(W/mK)
1 25 38 0.505

75
2 26 40 0.520
3 27 40 0.508
4 26 41 0.523
5 27 41 0.501
Ortalama 26.2 40 0.5114
değerler

Numune Adı %15 Zn

Tilk(0C) Tort(0C) K(W/mK)
1 23 30 1,071
2 23 31 1,052
3 24 31 0,95
4 24 32 0,985
5 26 31 0,985
Ortalama 24 31 1,0086
değerler

76