DIGITALNA EKONOMIJA

INFORMACIONO DRUŠTVO

Prof. dr Branko Latinović

1
KONTEKST

Ekspanzija međuregionalne proizvodnje, deregulacija

trgovine, porast međuzavisnosti između zemalja i
njihovih ekonomija; sve su to bili faktori koji su kreirali
potrebu brzog i neodložnog rekonstruisanja i kreiranja
političkih ekonomskih, institucionalnih i pravnih sistema
na nacionalnom i međunarodnom nivou koji će biti
sposobni da odgovore zahtjevima novih globalnih
fenomena.

2
IKT

Informaciono-komunikacione tehnologije (IKT) smatraju se

jednim od ključnih faktora ili glavnih pokretačkih snaga
promjena u savremenom globalnom svijetu.
Omogućavajući nesmetan informacioni tok na svim
nivoima, veliku transpare­tnost podataka, informacija,
znanja i značajnu dostupnost svih dijelova tržišta, kako
velikim tako i onim srednjim i malim učesnicima, IKT
otvaraju nove perspektive za vlade, kompanije i ljude
pojedinačno.

3
IKT

IKT direktno transformiše savremene načine

poslovanja, trgovanja i organizaciju samih
tržišta. Takođe, one revolucionišu način učenja i
podjele znanja i omogućavaju značajno veće
učešće svih država, regiona, kompanija i
pojedinaca u poslovanju, doprinoseći tako
promociji i ubrzanju ukupnog ekonomskog,
društvenog i ljudskog razvoja u svijetu.

4
eEVROPA

Pored činjenice da je jedna trećina evropskih domova sada povezana na

Internet, da skoro dvije trećine Evropljana ima mobilne telefone, a oko
polovine radnika u Evropi koristi kompjutere u svom poslu, statistika
pokazuje i značajno manje vrijednosti ostvarene elektronske trgovine u
Evropi u odnosu na SAD, kao i podatak da oko 35% evropskih
kompanija posluje elektronski prema 50% američkih. Shvatanje da
primjena digitalne tehnologije postaje ključni faktor ekonomskog rasta i
povećanja zaposlenosti, kao i svijest da je evropska reakcija na novu
digitalnu ekonomiju, ili eEkonomiju, relativno spora, prije svega
zahvaljujući jakoj logici ekonomije tradicionalnih industrija u Evropi,
doprinjeli su kreiranju i usvajanju Inicijative pod nazivom eEurope -
Informaciono društvo za sve (An Information Society for All).

5
eEVROPA

Evropska unija je konstatovala da se svijet nalazi na pragu fundamentalne

promjene u društvenim odnosima i načinu proizvodnje, i da je
neophodna brza, odlučna i konkretna aktivnost zemalja članica kako bi
Evropa ne samo zadržala svoj ekonomski nivo razvoja u novim
uslovima, već i suštinskim promjenama u oblasti zakonodavstva,
regulative, standardizacije, obrazovanja, socijalne politike i privrede
obezbjedila da „do 2010. postane u svijetu najkonkurentnija i
najdinamičnija ekonomija koja se zasniva na znanju, sa usavršenim
modelom zapošljavanja i povećanom socijalnom kohezijom“. Ovaj novi
oblik društvenih odnosa i načina proizvodnje nazvan je „Informaciono
društvo“, a akcioni plan po kome će se suštinske promjene u Evropskoj
uniji odvijati je nazvan „eEvropa“.

6
DRUŠTVENI EFEKTI INTERNETA

Prateći pregled društvenih efekata Interneta za koje su sociolozi

pokazali najviše interesovanja nalazimo da je moguće proučavati
te socijalne implikacije u sljedećih pet oblasti:
 Nejednakost (digital divide)

 Socijalni kapital ili socijalna izolacija

 Politička participacija

 Efekti na organizacije, rad i menadžment

 Efekti na kulturu i recepciju proizvoda savremene kulture

7
NEJEDNAKOST - DIGITAL DIVIDE

Mogućnost pristupa Internetu određena je distribucijom neophodnih

uslova za razvoj odgovarajuće infrastrukture i vezana za
ekonomsku moć da se odgovarajuća tehnologija implementira u
određenoj sredini. Međutim, osim ekonomskih uslova koji
obezbeđuju umrežavanje, veliku prepreku u difuziji Interneta
predstavlja i dejstvo drugih faktora.kao npr. U činjenici da je
većinski dio sadržaja svjetske mreže na engleskom jeziku, kao i
nedostatak odgovarajuće obuke za upotrebu kompjutera.
Konačno, najveću opasnost po proširenje digitalnog jaza
predstavlja nešto što je još uvek dio same prirode procesa
razvoja Interneta, a to je brzina kojom se ovaj proces razvija.

8
SOCIJALNI KAPITAL I SOCIJALNA IZOLACIJA

U prirodi samog Interneta nalaze se argumenti na koje su se oslonile

optimističke teorije: zahvaljujući lakom i brzom pristupu komunikaciji sa
udaljenim pojedincima i grupama, kao i integrisanom okruženju koje
omogućava laku razmjenu informacija u najrazličitijim formatima,
Internet bi trebalo da značajno doprinese formiranju socijalnog kapitala.
Drastično proširenje socijalnog dometa pojedinca osnovna je teza koju
bi pristalice ovakvih optimističkih shvatanja morale da odbrane kako bi
dokazali pozitivan doprinos Interneta u društvenom životu. S druge
strane, ovakvim shvatanjima lako se suprotstavlja gledište po kome bi
efekti Interneta morali biti upravo suprotni. Jer mnogi danas na ekranu
nalaze prostor za projekciju i fantazije o nekom životu koji nije onaj
realan život.

9
POLITIČKA PARTICIPACIJA

Priroda komunikacije na Internetu, shvaćena kao “many-to-many” u

odnosu na “one-to-many” prirodu starijih medija, odlučno je uticala na
ovo pitanje. Ukoliko je prednost Interneta u odnosu na druge medije ta
da bez velikih ulaganja pojedinac ili grupa mogu da predstave svoje
političke stavove i program, i da preko umrežavanja sa drugim
korisnicima počnu da ostvaruju tačke tog programa, iako su
potencijalno prostorno udaljeni, onda je opravdano vjerovati da će
efekat Interneta na pitanje participacije u političkom odlučivanju biti
pozitivan. S druge strane, ovo vjerovanje nalazi dodatno potkrijepljenje
u ideji razvoja eGgovernment projekata, koji bi trebalo da omoguće
samim građanima veću transparentnost mehanizama upravljanja
društvenim sistemima.

10
EFEKTI NA ORGANIZACIJE RAD I MENADŽMENT

Prema optimističkoj viziji, Internet će dovesti do značajnih pro­mjena u

organizaciji rada različitih društvenih grupa. Prema ovom shvatanju,
koje je karakteristično za implicitan tehno­optimistički stav prema kome
priroda same tehnolo­gije nosi u sebi sjeme neizbježnih društvenih
promjena, kao da su one inherentne u samom usvajanju određene
tehno­lo­­gije, Internet će zahvaljujući svojoj interaktivnosti dovesti do
transformacije hijerarhijskih sistema upravljanja u socijalne mreže.
Ovom shvatanju suprotstavlja se sumnja da će razvoj Interneta samo
unaprijediti postojeće metode nadgledanja i kontrole: mreža će učvrstiti
postojeće panooptikume i obezbijediti proširenje nadgledanja u
postojećim sistemima kontrole rada i upravljanja.

11
EFEKTI NA KULTURU I RECEPCIJU
PROIZVODA SAVREMENE KULTURE

Dilema oko potencijalnih efekata Interneta na kulturu i recepciju proizvoda

savremene kulture oscilira između vizije hipersegmentacije i
masifikacije. Strahovanja skepticista uglavnom su okupljena oko
fenomena masifikacije, prema kojoj Internet samo doprinosi opadanju
standarda u umjetničkoj i kulturnoj produkciji uopšte, predstavljajući
medijum kroz koji zakonitosti tržišta mogu još neposrednije da opipaju i
odgovore na potrebe potrošača, koje nisu uvijek u skladu sa nekim
određenim estetskim principima. S druge strane, scenario
hipersegmentacije podrazumijeva da, zahvaljujući relativno niskim
cijenama predstavljanja informacija na svjetskoj mreži, svaka potreba
pronalazi svoje zadovoljenje na Internetu.

12
DIGITALNA PISMENOST

Digitalna pismenost - sposobnost da se pronađu

kompjuterske informacije koje se nalaze na mreži, i da se
one koriste - predstavlja jedan takav koncept. To znanje je
neophodno, jer je Internet prerastao od teme za naučnike
u širom sveta rasprostranjen izdavački i istraživački medij
dostupan svakome ko ima kompjuter i mrežu.
Digitalna pismenost je sposobnost da se shvate i koriste
informacije u raznim formatima iz širokog spektra izvora,
kada su predstavljene putem kompjutera.

13
DIGITALNA PISMENOST

Koncept pismenosti ne odnosi se samo na puku sposobnost čitanja;

ona je uvijek označavala sposobnost da se čita sa
razumijevanjem. To je osnovni čin spoznaje. Digitalna pismenost
na sličan način proširuje granice definicije. To je spoznaja onoga
što se vidi na ekranu kompjutera kada koristimo umreženi medij.
Ona pred nas postavlja zahtjeve koji su uvijek bili prisutni, mada
slabije vidljivi, u analognim medijima kao što su novine i televizija.
U isto vrijeme, ona predstavlja novi niz izazova koji od vas
zahtijevaju da umreženim kompjuterima priđemo bez predrasuda.
Ne samo da moramo ovladati vještinom da pronalazimo, već
moramo savladati i vještinu korišćenja onoga što pronađemo.

14
DIGITALNA PISMENOST

Vještine, koje posjeduju digitalno pismeni, postaju neophodne koliko

i vozačka dozvola. Danas su te vještine dodatak našem
normalnom načinu života, jer je novina umrežavanja daleko od
toga da se istroši. Međutim, velike promjene, koje se u medijima
danas dešavaju širom planete, utječu na budućnost u kojoj je
digitalna pismenost neophodna. Mogućnost pristupa Internetu
proširena je sa prvobitnih istraživačkih laboratorija, koje su
omogućavale umrežavanje univerzitetima širom svijeta, na
javnost koja posjeduje modeme, javnost čiji se interes milionski
povećava. Internet predstavlja medij koji se najbrže razvijao kroz
istoriju.

15
TIPOVI DRUŠTVA

Prema dominantnim delatnostima kojim se bavila većina

čovječanstva u pojedinom razdoblju razlikujemo:
1.Poljoprivredno društvo
2.Industrijsko društvo
3.Informaciono društvo

Razvijenim društvima se smatraju ona u kojima je više od

50% stanovništva zaposleno u informatičkom sektoru
INFORMACIONO DRUŠTVO

Karakteristike informacionog društva:

 Korisne informacije (eliminacija štetnih)

 Znanje

 Poticaj uspješnosti

 Standardizacija i kvaliteta

 Svjetski kriterijumi

 Mrežna organizacija

 Međunarodna saradnja
INFORMACIONO DRUŠTVO

Interesantno je pomenuti kako se smatra da se od početka 21. vijeka svakih 5 –8 godina

svjetsko znanje udvostručava. Za informacijsko društvo karakteristično je da:
• Naučna informacija postaje vodećim izvorom privređivanja, dok su visoke tehnologije samo
materijalna osnova
• Ekonomija se sve više decentralizuje
• Privređivanje postaje prilagodljivo za sve potrebe tržišta
• Organizacija kolektiva nužno je fleksibilna
• Javlja se potreba za cjeloživotnim učenjem i usavršavanjem na svim nivoima
• Napušta se trend oponašanja velikih uzora uz napuštanje jednoličnosti i teži se prirodnoj
originalnosti
• Otvoreno tržište i sofisticirani kupci potiču industrijsko i trgovačko takmičenje u kome se
žestoko “kažnjavaju” neuspjesi I munjevito obogaćuju izuzetni uspjesi
• Upravljanje preuzimaju specijaliziovani stručnjaci spremni za saradnju
• Preduzetništvo doživljava procvat i oslobođeno je državnih stega
INFORMACIONO DRUŠTVO

Unutar informacionog društva možemo imati podelu na tri tipa društava s obzirom na znanje,
informacionu infrastrukturu, sposobnost i kreativnost pojedinca i institucija:
1.INOVACIJSKO DRUŠTVO
2.IMITATIVNO DRUŠTVO
3.NEINVENTIVNO DRUŠTVO

Inovacijsko (inventivno) društvo – imaju države koje značajna sredstva ulažu u obrazovanje i nauku; koje
razvijaju informacionu infrastrukturu; znatno se ceni individualna i kolektivna kreativnost

Imitativnodruštvo –u potpunosti preuzimaju tehnologije i znanja razvijenijih društava

Neinventivna društva – društva u kojima je individualna i kolektivna kreativnost sputana raznim

barijerama i ograničenjima, (model političkog ili privrednog sistema koči inventivnost; zastareli
zakoni; infrastrukturne barijere (nemogućnost pristupanju bazama podataka, zastarele
komunikacione linije, nepostojanje službi za razvoj)...
INFORMACIONO DRUŠTVO

Promjene koje donosi ovo društvo:

Mnoge poslove rade roboti
Informacije su dostupne skoro svim dijelovima kolektiva (nekad su bile dostupne samo višim
rukovodećim kadrovima)
Rad je sve manje fizički i rutinski
Novi odnos prema radu - rad koji pričinja zadovoljstvo
Respektuju se svi članovi kolektiva
Nagrađuje se uspješno obavljen rad
Mogućnost daljnjeg usavršavanja
Šansa da se realizuju vlastite zamisli (ne primaju se samo nalozi)
Svi su informisani o svim važnijim događajima
Fleksibilno radno vreme
Namještenici postaju vlasnici akcija
Kooperativan odnos u radu
Nova uloga menadžmenta (ne vođenje nego poticanje sposobnosti ljudi)
INFORMACIONO DRUŠTVO

Možemo zaključiti da u ovakvim uslovima ne postoji potreba nadgledanja saradnika

Potreba za promjenom organizacije sada se temelji na toku informacija, a ne na potrebi
poštovanja hijerarhije

Šta je s ekonomijom u tom društvu?

Danas se nalazimo u vremenu između dva različita ekonomska modela
1. Ekonomija masovne proizvodnje i potrošnje
2. Informaciono orijentisana ekonomija (novi model)

Novi ekonomski model teži primjeni informacija u cilju stvaranja inteligentnog proizvoda
Pod informacijom podrazumevamo bolji dizajn, povećana korisnost i veći stepen upotrebljivosti
Uloga informacija je u tome da se smanji potrošnja energije, količina materijala i količina
uloženog rada
Presudni faktor uspeha više nije kapital, energija i materijal nego informacije, znanjei umijeće
ODLIKE DIGITALNE EKONOMIJE

globalizacija
umrežavanje
mobilnost
integracija
elektronsko poslovanje
direktno poslovanje
digitalni proizvodi i usluge
nove organizacione forme

22
GLOBALIZACIJA

Internet drastično, poput katalizatora, ubrzava proces

globalizacije
Internet ruši postojeće nacionalne, kulturne, organizacione i
političke granice
Internet tržištu praktično eliminiše prostorna i vremenska
ograničenja, prije svega u prometu nematerijalnih dobara, na
primjer, električne energije
Tržište postaje globalno, smanjuje se uloga i značaj lokalnog
tržišta

23
MOBILNOST

izjednačavanje mogućnosti rada u zatvorenom,

“kancelarijskom”, prostoru sa radnim mjestom na
otvorenom prostoru, i to po principu:
“bilo kada, bilo odakle, bilo s čim!”
mobilno radno mjesto (PDA i Wi-Fi)
integracija Interneta, fiksne i mobilne telefonije

24
UKRUPNJAVANJE

Proces globalizacije radikalno mijenja poziciju

kompanija na tržištu, jer lokalno tržište kao forma
zaštićenog “zabrana” lokalnih kompanija prestaje da
postoji
Firme su prinuđene da povećaju svoje konkurentske
sposobnosti, jačajući na taj način i svoje prisustvo na
globalnom tržištu
U procesu globalizacije jedan od efikasnih mehanizama
jačanja konkurentne sposobnosti jeste ukrupnjavanje
(integracijom, akvizicijom)

25
ELEKTRONSKO POSLOVANJE

Tradicionalno poslovanje zasniva se na korišćenju

strukturiranih papirnih dokumenata u dobro definisanoj i
opšteprihvaćenoj komunikaciji između učesnika u procesu
poslovanja
Savremene digitalne tehnologije omogućavaju efikasnije
poslovanje, bez korišćenja papirnih dokumenata i bez
neposrednog kontakta između učesnika
Poslovanje u kome se poslovne transakcije prevashodno
ostvaruju elektronskim putem poznato je pod imenom
elektronsko poslovanje (e–business)

26
ELEKTRONSKO POSLOVANJE

Najpopularniji kanal elektronskog poslovanja jeste

Internet
Evolucija elektronskog poslovanja započela je
razmjenom pošte u elektronskom obliku (“elektronska
pošta”)
Prvi zadatak Web tehnologija bio je elektronsko
publikovanje poslovnih informacija kao zamjena za
klasično štampanje

27
ELEKTRONSKO POSLOVANJE

Posebno pojava Web servisa stvorila je uslove

za realizaciju elektronskog poslovanja po
sistemu na zahtjev (e-business on demand)
Pretvaranje konvencionalne u virtuelnu
organizaciju u kojoj se sve poslovne transakcije
organizacije sa okruženjem odvijaju isključivo
mehanizmima elektronskog poslovanja

28
DIREKTNO POSLOVANJE

Posrednici,koji su u dosadašnjoj ekonomiji

ostvarivali značajan profit, praktično će biti
izbačeni iz tog lanca
Razlog njihovog nestanka je u primjeni
savremenih informacionih i telekomunikacionih
tehnologija koje omogućavaju krajnjim
korisnicima da “preskoče” posrednike

29
DIGITALNI PROIZVODI I USLUGE

U klasičnoj ekonomiji, tok informacija je fizički:

novac, čekovi, fakture, tovarni listovi, izvještaji,
sastanci licem u lice, fotografije i direktne
reklame poštom
U digitalnoj ekonomiji, informacije u svim
navedenim oblicima postaju digitalne, nizovi
jedinica i nula

30
DIGITALNI PROIZVODI I USLUGE
I TEHNOLOŠKE REVOLUCIJE

• Tehnološke revolucije donose promjene u talasima

• Prvi, analogni talas je izazvao revoluciju u pristupu
informacijama i načinu komuniciranja, mijenjajući pritom
način na koji živimo, radimo i učimo (telefon, radio,
televizija – svijet analognih informacionih medija)
• Drugi, digitalni talas predvođen Internetom ima veliki
uticaj ne samo na komunikacije, već i na svijet
proizvoda koji sve više gube fizičke na račun
nematerijalnih odlika, na primjer, MP3 muzički zapisi

31
NOVE ORGANIZACIONE FORME

Rad na globalnom tržištu, integrativni procesi i sve

intenzivnije umrežavanje generišu i nove organizacione
forme u poslovnom procesu
Internet omogućava mnoštvo organizacionih formi
irelevantnih na prostorna i vremenska ograničenja i
povezivanje sa drugim
Suština - rad na daljinu (telework), 365x24 sata
Nove organizacione forme:
Virtuelna, grozdasta, mrežna, relaciona, agilna, projektno
orijentisana, organizacija koja uči, inteligentna,...

32
RIZICI DIGITALNE EKONOMIJE

Nestabilnost
Nezaposlenost
Raslojavanje
Nemoral
Ugrožavanje bezbednosti i privatnosti
Kriminal

33
FP

Okvirni programi Evropske unije (Framework

Programmes – FP) su glavni instrument za
finansiranje naučnih istraživanja u Evropi. Na
prijedlog Evropske komisije, Okvirne programe
odobrava Vijeće EU i Evropski parlament.

34
FP7

Okvirni programi pomažu pri organizaciji saradnje između

univerziteta, istraživačkih centara i industrije, uključujući
srednja i mala preduzeća te pružaju finansijsku podršku
za njihove zajedničke projekte. Sedmi okvirni program
Evropske unije dizajniran je tako da poboljša uspješnost
u odnosu na prethodne programe, koji su za cilj imali
formiranje Evropskog istraživačkog prostora (European
Research Area - ERA) i razvijanje evropske ekonomije
bazirane na znanju.

35
FP7

Trajanje aktuelnog FP7 je od 01. januara 2007. do kraja

2013. godine. Sporazumom izmedu Vijeća Evrope i
Evropskog parlamenta usvojen je budžet u visini od 50,521
milijardi evra.
FP7 pokriva četiri specifična programa
1. Saradnja

2. Ideje

3. Ljudi

4. Kapaciteti

36
FP7:IKT

Cilj IKT istraživanja u FP7 jeste da poboljša konukrentnost

evropske industrije kao i da oblikuje budući razvoj ovih
tehnologija uz ispunjavanje zahtjeva društva i privrede u
cjelini. Za istraživanja u oblasti IKT u okviru FP7
određeno je 9,1 milijardi EUR – ovo predstavlja najveći
budžet za tematsku oblast u potprogramu „Saradnja“.

37
FP7:IKT

Smatra se da će istraživačke aktivnosti pojačati evropsku

naučnu i tehnološku osnovu i osigurati jačanje njene
vodeće pozicije u IKT, što će dalje pomoći razvoje novih
proizvoda, usluga i procesa, inovativnost i kreativnost
upotrebom novih IKT što će uzrokovati transformaciju
rapidnog progresa IKT u rapidan progres evropskog
društva u cjelini sa mnogobrojnim koristima za građane,
poslovanje i upravljanje odnosno vlasti.

38
FP7:IKT

Glavne ideje unapređenja IKT se mogu iskazati kao:

Povećanje konkuretnosti na globalnoj skali sa ubrzanom globalizacijom tržišta i
najbržim ikada tehnološkim promjenama, ne ostavlja mogućnosti Evropi nego
da mobiliše sve dostupne resurse i usmjeri ih na ključne elemente lanca
vrijednosti koja privlače investicije.
Vođenje progresa u IKT jeste od suštinske važnosti za Evropu kako bi poboljšala
uspješnost inovativnosti i kako bi se odgovorilo na društveno-ekonomske
izazove koji se svakodnevno javljaju.
Partnerstvo na evropskom nivou je potrebno kako bi se održao korak sa rastućim
istraživačkim troškovima i kompleksnim i međusobno zavisnim tehnologijama.
Partnerstvo je potrebno kako bi se maksimalno iskoristilo svo znanje i
industrijski potencijali Evrope na pravi način.

39
FP7:IKT

Napredak i progres u IKT su vođeni uglavnom:

 Kontinuiranom minijaturizacijom elektronskih komponenti i novim integrisanim i u

ugrađenim („embeded“) multifunkcionalnim sistemima. Postoji potreba za

poboljšanjem performansi i pouzdanosti pratećih elektrosnkih komponeneti i sistema.
 Ubrzana digitalna konvergencija komunikacija, računarstva i medijskih tehnolgija.

Postoji potreba za sačinjavanjem mrežne infrastrukture i usluga koje će bit stabilnije,

predvidljivije, skalabilnije i sigurnije.
 Povećana potreba za izgradnju sistema koji mogu kontekstualizovati, učiti i djelovati

samostalno. IKT sistemi trebaju više učiti iz posmatranja i iskustva, bolje se adaptirati
kontekstu u kojem djeluju i da postanu više personalizovani i korisnički orijentisani.
 Rastući unos informacija, sadržaj i povećan zahtjev za znanjem i vještinama. Ovo

zahtjeva progres u načinu kreiranja i publikovanja digitalnog sadržaja, te načine za

efektivno pretraživanje, otkrivanje i upotrebu sadržaja.

40
IKT IZAZOVI

Izazov 1. Prodorna i pouzdana mreža i servisna infrastruktura

Ovaj izazov pokriva alate i platforme za razvoj novih internet

aplikacija i razvoj putem pokretanja javno-privatnog partnerstva o
budućem Internetu. Istovremeno su adresirani ključni tehnološki
razvoji u umrežavanju, digitalnim medijima i servisnoj
infrastrukturi u budućnosti.

41
IKT IZAZOVI

Izazov 2. Kognitivni sistemi i robotika

Ovaj izazov ima za cilj poboljšati performanse i upravljivost

vještačkih kognitivnih sistema i proširiti i poboljšati funkcionalnosti
robotičkih sistema koji rade u okolnostima koje nisu u potpunosti
planirane eksplicitno u vrijeme dizajna. Podržava i istraživanje na
obdarenim vještačkim sistemima sa kognitivnim sposobnostima
kao i istraživanja koja se više odnose specifično na dizajn i
inžinjerstvo robotičkih sistema.

42
IKT IZAZOVI

Izazov 3. Alternativni putevi do komponenti i sistema

Ovaj izazov se fokusira na dalju minijaturizaciju i povećanje

performansi u elektronici i fotonskim komponentama, u
mikro/nano-sistemima integrišući funkcionalnosti kao što su
osjetljivost, pobuđivanje, komuniciranje, alternativno rutiranje na
nove komponente i sisteme kao što su organska elektronika, te u
višejezgrenim računarskim sistemima, ugrađenim sistemimak
monitoringu i kontroli u saradnji kompleksnih sistema.

43
IKT IZAZOVI

Izazov 4.Tehnologije za digitalni sadržaj i jezike

Ovaj izazov ima za cilj da omogući pojedincima i malim

organizacijama da kreiraju kvalitetan sadržaj i inovativne servise i
da omogući ljudima pristup i korišćenje on-line sadržaja i usluga
preko jezičkih barijera; takođe ima za cilj da osigura pouzdanost
pristupanja i upotrebe digitalnih resursa između aplikacija i
platformi.

44
IKT IZAZOVI

Izazov 5. IKT za zdravlje, dobro starenje, inkluziju i upravljanje

Ovaj izazov je fokusiran na IKT za predviđanje oboljenja, ranu

dijagnozu, prevenciju, minimalno invazivan tretman, i cjelokupno
upravljanje oboljenjem i podršku zdravijem stilu življenja. Drugi
fokus je na IKT rješenja koja prolongiraju nezavisno življenje i
produženje aktivnog radnog vijeka, kao i IKT rješenja koja
omogućavaju pristup rastućim glavnim tokovima IKT rješenja i
pomoćnih tehnologija za osobe sa invaliditetom. Konačni fokus je
na IKT alatima za upravljanje i modeliranje politika.

45
IKT IZAZOVI

Izazov 6. IKT za nisko karbonsku ekonomiju

Ovaj izazov se koncentriše na razvoj IKT za postizanje bitnog

povećanja efikasnosti u distribuciji i upotrebi ključnih resursa kao
što su energija i voda, kao i primjena IKT u dekarbonizaciji
transporta i povećanju njegove bezbjednosti. Ovo inkorporira IKT
doprinos u javno-privatnim partnerstvima - energetski efikasne
zgrade, zelena vozila: IKT za potpuno električno vozilo.

46
IKT IZAZOVI

Izazov 7. IKT za proizvodnju i fabrike budućnosti

Ovaj izazov inkorporira IKT doprinose javno-privatnom partnerstvu

na fabrikama budućnosti. On cilja na poboljšanje tehnološke
baze za proizvodnju u velikom broju sektora, poboljšanjem ne
samo njihove efikasnosti i adaptibilnosti, ali takođe i na održivost
proizvodnih sistema kao i njihovu bolju integraciju u poslovne
procese.

47
IKT IZAZOVI

Izazov 8. IKT za učenje i pristup kulturnim resursima

Ovaj izazov ima za cilj da razvije tehnologije i metodologie koje će

omogućiti ljudima da efektivnije učei daće podršku sticanju novih
vještina. Takođe ima za cilj da osigura efektivnu upotrebu i
korišćenje kulturnih resursa razvojem tehnologija koje će ih učiniti
dostupnim, korisnim i ponovo iskoristivim bez obzira na formu,
lokaciju, vrijeme, itd.

48
IKT IZAZOVI

Izazov 8. IKT za učenje i pristup kulturnim resursima

Ovaj izazov ima za cilj da razvije tehnologije i metodologie koje će

omogućiti ljudima da efektivnije učei daće podršku sticanju novih
vještina. Takođe ima za cilj da osigura efektivnu upotrebu i
korišćenje kulturnih resursa razvojem tehnologija koje će ih učiniti
dostupnim, korisnim i ponovo iskoristivim bez obzira na formu,
lokaciju, vrijeme, itd.

49